جڤۆنيم شڕ، مەزۆن لاو كێ بەرو داد
«خلل اندر اساس عمر افتاد»١
سەروو پيری، نيۆ پيرێ بلوو لاش
«كه مارا توبەی تَقوی دَهَد ياد»٢
چوار پۆزێم ژمۆرێ، ساڵو ئەمريم
«گهی با شادی و گاهی به ناشاد»٣
«گر از احسان و طاعاتم تو پرسی؟»
سەروو پووشێ، نه ئێدم هەن، نهۆ ئاد٤
بەرەم ئەمرێ فراوان پێسه زۆنه
«ازين «شصت»ه رسيدن تا به «هفتاد»٥
خەڕه پی دونيەی مايەی بێ وەفانه
«كه هيچست و ندارد هيچ بنياد»٦
كه ها، كۆچ كەرمێ، كۆچێ دونيەی ئاخر
«ولی مُشكل بود، بیتوشه و زاد»٧
فره گێڵوو، حەكيمێ يۆزوو پەی وێم
«كه صادق باشد اندر فنّ ارشاد»٨
وزوو جەمرێوه خوێم نەی ئاستۆنش
«چو شاگردان كُنم خدمت به اُستاد»٩
ملوو، بەڵكم به من كێشۆ «چلێ»وه
«شود پاك اين تَن مُردار فساد»١٠
مەبۆ پۆك پی چلێ من زێڵوو جەستەم
«به آتش نرم خواهد گشت فولاد»١١
حەكيمێو هەن پێسەو «لوقمون» ملوو لاش
«كه پيش او مُريدانند و زُهّاد»١٢
ئەگەر ته پيرو، پيرێت بۆ تكاكار
«شوی «صيدی» ز نار دوزخ آزاد»١٣
«خلل اندر اساس عمر افتاد»١
سەروو پيری، نيۆ پيرێ بلوو لاش
«كه مارا توبەی تَقوی دَهَد ياد»٢
چوار پۆزێم ژمۆرێ، ساڵو ئەمريم
«گهی با شادی و گاهی به ناشاد»٣
«گر از احسان و طاعاتم تو پرسی؟»
سەروو پووشێ، نه ئێدم هەن، نهۆ ئاد٤
بەرەم ئەمرێ فراوان پێسه زۆنه
«ازين «شصت»ه رسيدن تا به «هفتاد»٥
خەڕه پی دونيەی مايەی بێ وەفانه
«كه هيچست و ندارد هيچ بنياد»٦
كه ها، كۆچ كەرمێ، كۆچێ دونيەی ئاخر
«ولی مُشكل بود، بیتوشه و زاد»٧
فره گێڵوو، حەكيمێ يۆزوو پەی وێم
«كه صادق باشد اندر فنّ ارشاد»٨
وزوو جەمرێوه خوێم نەی ئاستۆنش
«چو شاگردان كُنم خدمت به اُستاد»٩
ملوو، بەڵكم به من كێشۆ «چلێ»وه
«شود پاك اين تَن مُردار فساد»١٠
مەبۆ پۆك پی چلێ من زێڵوو جەستەم
«به آتش نرم خواهد گشت فولاد»١١
حەكيمێو هەن پێسەو «لوقمون» ملوو لاش
«كه پيش او مُريدانند و زُهّاد»١٢
ئەگەر ته پيرو، پيرێت بۆ تكاكار
«شوی «صيدی» ز نار دوزخ آزاد»١٣
١. جڤۆنيم: جوانيم. شڕ: دڕاو. مەزۆن: نازانم. واته: جوانيم وەكوو شتی
دڕاوی لێ هاتوه، نازانم شكاتی لەناوچوونی جوانيم بۆلای كێ بەرم؟ ! وابناغەی عومرم كەلووكۆمی تێكەوت.
٢. سەرو پيری: به سەری پير سوێند ئەخۆم. مەبەستی «پيرشاليار»ه. نيۆ:
نيه. پيرێ: شێخێك. بلوو: بڕۆم. واته: به پيری هەورامان سوێند ئەخۆم پيرێكی وانيه بچمه لای كه تۆبەم داداو ڕێگای خواپەرستيم نيشان بدات.
٣. پۆزێم: پانزەييم. ژمۆرێ: ژماردم. ئەمريم: عومرم. واته: 'چوار'
پانزەييم له ساڵەكانی تەمەنی خۆمم حسێب كرد؛ يانێ: '٦٠' ساڵ، هێندێ جار به شادیو خۆشی، وه بەعزێ جار به خەمو ناخۆشی دونيام ڕابوارد تا تەمەنی ئێستام كه '٦٠' ساڵیيه.
٤. سەروو پووشی: بەقەد سەری پووشێك. نه ئێدم هەن: نه ئەمەم هەيه.
نهۆ ئاد: نه ئەوم هەيه. يانێ: نه چاكەو نه عيبادەت، هيچم نيه. واته: ئەگەر بۆ چاكەو خێر كردن، وەيا عيبادەتو خوا پەرستيم ئەپرسی؟ ! ؛ بەقەد زەڕڕەيەك، وه بەقەد سەره پووشێك نه ئەمم هەيەو نه ئەو.
٥. واته: ئەگەر زۆر زۆر بژيم لەم تەمەنی ٦٠ ساڵیيەوه واگەييمه تەمەنی
٧٠ ساڵی، به چی ئەچێ؟ ! . «بەڵام داخەكەم نەگەيشتووەته ٧٠ ساڵی، وەكوو زانراوه له تەمەنی ٦٥ يا ٦٦ ساڵیيا وەفاتی كردووه».
٦. خەڕه: دەسخەرۆ. پی: بەم. دونيەی: دونيايه. واته: حەق نيه كەس
دەسخەرۆ بێت بەم دونيا بێ وەفايه، كه هيچەو هيچی بەسەر هيچەوه نيه، وه بێ بناغەو بێ بنچينەيه.
٧. كه ها: نزيكه. كۆچ كەرمێ: كۆچ بكەين. كۆچێ: كۆچی. دونيەی ئاخر:
قيامەت، دواڕۆژ. زاد: تێشووی سەفەر. واته: نزيكه ئەم دونيايه بەجێ بێڵينو كۆچ بكەين بۆ قيامەت، بەڵام زۆر زەحمەتو ناخۆشه، كه ئەم كۆچ كردنەمان بەبێ توێشوو بێت.
٨. فره گێڵوو: زۆر ئەگەڕێم. يۆزوو: بدۆزمەوه. پەی وێم: بۆ خۆم. واته:
زۆر ئەگەڕێم به دونيادا تا پزيشكێكی دينی ئەدۆزمەوه بۆ خۆم، كه باشو ڕاستوێژ بێت له هونەرو فەننی «اِرشاد»ا، ڕێگای خواپەرستیو دينداريم نيشان بداتو ڕێنموونيم بكات بۆ ڕێگەی ڕاست.
٩. وزوو: ئەخەم. جەمرێوه: ماوەيەك. ئاستۆنش: بەردەرگای. واته: پاش
ئەوه ئەو پزيشكه دينیيەم دۆزیيەوه، ماوەيەك خۆم ئەخەمه قاپیيەكەی، وه خزمەتی ئەكەم وەكوو خزمەت كردنی شاگرد به وەستایكەی، يا فەقێ به مامۆستاكەی.
١٠. ملوو: ئەڕۆم، ئەچم. بەڵكم: بەڵكو. به من كێشۆ: به من بكێشێ.
«چلێ»وه: «چله»يەك. «چله» ئەوەيه كه: 'چل' ڕۆژ لەسەر يەك ئينسان ڕۆژوو بگرێتو خەريكی خواپەرستی بێتو گۆشه نشين بێت، وه خۆی تێكەڵی هيچ باسێكی دونيايی نەكاتو به هيچ جۆر سەرگەرمی شتی دونيايی نەبێت. ئەو 'چل' ڕۆژه پێی ئەڵێن «چله» كه بۆ پاڵفته كردنو پاك كردنەوەی دڵو دەرونی ئينسان ئەنجام ئەدرێت، بۆ پڕ كردنی له نووری مەعريفەتو خوا پەرستی. واته: بچمه لای ئەو پيره گەورەيه «تۆبه» بكەمو چلەيێكم پێ بكێشێ؛ بەڵكو ئەم لەشه مردارەوه بووه گەنيوو داڕزاوەم پاك كاتەوه له گوناەو تاوانباری.
١١. مەبۆ: ئەبێ. پۆك: پاك. پی چلێ: بەم چلەيه. زێڵ: دڵ. به آتش: به ئاگر.
فولاد: پۆڵا. واته: بەو چله كه پێم ئەكێشێ دڵو لەشم پاك ئەبێتەوه، چۆن پۆڵا به گڕی ئاگر نەرم ئەبێو ئەتوێتەوه، وا دڵو دەروونو لەشی منيش نەرم ئەبێت وه له هەموو خراپەو گوناەو تاوانباریێك ڕزگار ئەبم.
١٢. حەكيمێو هەن: پزيشك يا دوكتۆرێك هەيه. «مەبەستی له شێخ عوسمانی
تەوێڵەيه» رحمەالله پێسەو لوقمۆن: وەكوو «لوقمان»ی «حەكيم». ملوو لاش: ئەچمه لای. واته: پزيشكێكی دينی هەيه وەك لوقمان ئەچمه لای، لەلای ئەو تۆبه ئەكەم، ئەو پيرو دۆكتۆره دينیيەش موريدو مەنسووبو دينداری زۆری هەيه.
«تٌبينی»: وەكوو زانراوه «صەيدی» هاتوەته لای شێخ «عوسمان»ی «تەوێڵه»و تۆبەی كردووەو بووه به خەليفەی شێخ «عوسمان» قدسسره. هەتا جارێك له «هەورامانی تەخت»ەوه خەلكی دێنه لای شێخو ئەڵێن: خەليفەكەت شيعر به ژنانا هەڵ ئەدات. ئەويش نامەيەكی بۆ ئەنووسێت. «صەيدی»ش به هۆنراوەی «يا شێخ سەنعانم، يا شێخ سەنعانم» وەڵامی ئەداتەوه. كه ئەو هۆنراوەيه له جێگەی تايبەتی خۆيا هەر لەم پەرتۆكەدا ئەیخوێنيتەوه.
١٣. واته: صەيدی، تۆ خۆت پيريت، وه پيرێكی دينی وايش ببێ به
تكاكارت له قيامەتا، ئەوا له ئاگری «جەهەننم» ڕزگار ئەبیو خوا عەفووت ئەكا له تاوانەكانت.
دڕاوی لێ هاتوه، نازانم شكاتی لەناوچوونی جوانيم بۆلای كێ بەرم؟ ! وابناغەی عومرم كەلووكۆمی تێكەوت.
٢. سەرو پيری: به سەری پير سوێند ئەخۆم. مەبەستی «پيرشاليار»ه. نيۆ:
نيه. پيرێ: شێخێك. بلوو: بڕۆم. واته: به پيری هەورامان سوێند ئەخۆم پيرێكی وانيه بچمه لای كه تۆبەم داداو ڕێگای خواپەرستيم نيشان بدات.
٣. پۆزێم: پانزەييم. ژمۆرێ: ژماردم. ئەمريم: عومرم. واته: 'چوار'
پانزەييم له ساڵەكانی تەمەنی خۆمم حسێب كرد؛ يانێ: '٦٠' ساڵ، هێندێ جار به شادیو خۆشی، وه بەعزێ جار به خەمو ناخۆشی دونيام ڕابوارد تا تەمەنی ئێستام كه '٦٠' ساڵیيه.
٤. سەروو پووشی: بەقەد سەری پووشێك. نه ئێدم هەن: نه ئەمەم هەيه.
نهۆ ئاد: نه ئەوم هەيه. يانێ: نه چاكەو نه عيبادەت، هيچم نيه. واته: ئەگەر بۆ چاكەو خێر كردن، وەيا عيبادەتو خوا پەرستيم ئەپرسی؟ ! ؛ بەقەد زەڕڕەيەك، وه بەقەد سەره پووشێك نه ئەمم هەيەو نه ئەو.
٥. واته: ئەگەر زۆر زۆر بژيم لەم تەمەنی ٦٠ ساڵیيەوه واگەييمه تەمەنی
٧٠ ساڵی، به چی ئەچێ؟ ! . «بەڵام داخەكەم نەگەيشتووەته ٧٠ ساڵی، وەكوو زانراوه له تەمەنی ٦٥ يا ٦٦ ساڵیيا وەفاتی كردووه».
٦. خەڕه: دەسخەرۆ. پی: بەم. دونيەی: دونيايه. واته: حەق نيه كەس
دەسخەرۆ بێت بەم دونيا بێ وەفايه، كه هيچەو هيچی بەسەر هيچەوه نيه، وه بێ بناغەو بێ بنچينەيه.
٧. كه ها: نزيكه. كۆچ كەرمێ: كۆچ بكەين. كۆچێ: كۆچی. دونيەی ئاخر:
قيامەت، دواڕۆژ. زاد: تێشووی سەفەر. واته: نزيكه ئەم دونيايه بەجێ بێڵينو كۆچ بكەين بۆ قيامەت، بەڵام زۆر زەحمەتو ناخۆشه، كه ئەم كۆچ كردنەمان بەبێ توێشوو بێت.
٨. فره گێڵوو: زۆر ئەگەڕێم. يۆزوو: بدۆزمەوه. پەی وێم: بۆ خۆم. واته:
زۆر ئەگەڕێم به دونيادا تا پزيشكێكی دينی ئەدۆزمەوه بۆ خۆم، كه باشو ڕاستوێژ بێت له هونەرو فەننی «اِرشاد»ا، ڕێگای خواپەرستیو دينداريم نيشان بداتو ڕێنموونيم بكات بۆ ڕێگەی ڕاست.
٩. وزوو: ئەخەم. جەمرێوه: ماوەيەك. ئاستۆنش: بەردەرگای. واته: پاش
ئەوه ئەو پزيشكه دينیيەم دۆزیيەوه، ماوەيەك خۆم ئەخەمه قاپیيەكەی، وه خزمەتی ئەكەم وەكوو خزمەت كردنی شاگرد به وەستایكەی، يا فەقێ به مامۆستاكەی.
١٠. ملوو: ئەڕۆم، ئەچم. بەڵكم: بەڵكو. به من كێشۆ: به من بكێشێ.
«چلێ»وه: «چله»يەك. «چله» ئەوەيه كه: 'چل' ڕۆژ لەسەر يەك ئينسان ڕۆژوو بگرێتو خەريكی خواپەرستی بێتو گۆشه نشين بێت، وه خۆی تێكەڵی هيچ باسێكی دونيايی نەكاتو به هيچ جۆر سەرگەرمی شتی دونيايی نەبێت. ئەو 'چل' ڕۆژه پێی ئەڵێن «چله» كه بۆ پاڵفته كردنو پاك كردنەوەی دڵو دەرونی ئينسان ئەنجام ئەدرێت، بۆ پڕ كردنی له نووری مەعريفەتو خوا پەرستی. واته: بچمه لای ئەو پيره گەورەيه «تۆبه» بكەمو چلەيێكم پێ بكێشێ؛ بەڵكو ئەم لەشه مردارەوه بووه گەنيوو داڕزاوەم پاك كاتەوه له گوناەو تاوانباری.
١١. مەبۆ: ئەبێ. پۆك: پاك. پی چلێ: بەم چلەيه. زێڵ: دڵ. به آتش: به ئاگر.
فولاد: پۆڵا. واته: بەو چله كه پێم ئەكێشێ دڵو لەشم پاك ئەبێتەوه، چۆن پۆڵا به گڕی ئاگر نەرم ئەبێو ئەتوێتەوه، وا دڵو دەروونو لەشی منيش نەرم ئەبێت وه له هەموو خراپەو گوناەو تاوانباریێك ڕزگار ئەبم.
١٢. حەكيمێو هەن: پزيشك يا دوكتۆرێك هەيه. «مەبەستی له شێخ عوسمانی
تەوێڵەيه» رحمەالله پێسەو لوقمۆن: وەكوو «لوقمان»ی «حەكيم». ملوو لاش: ئەچمه لای. واته: پزيشكێكی دينی هەيه وەك لوقمان ئەچمه لای، لەلای ئەو تۆبه ئەكەم، ئەو پيرو دۆكتۆره دينیيەش موريدو مەنسووبو دينداری زۆری هەيه.
«تٌبينی»: وەكوو زانراوه «صەيدی» هاتوەته لای شێخ «عوسمان»ی «تەوێڵه»و تۆبەی كردووەو بووه به خەليفەی شێخ «عوسمان» قدسسره. هەتا جارێك له «هەورامانی تەخت»ەوه خەلكی دێنه لای شێخو ئەڵێن: خەليفەكەت شيعر به ژنانا هەڵ ئەدات. ئەويش نامەيەكی بۆ ئەنووسێت. «صەيدی»ش به هۆنراوەی «يا شێخ سەنعانم، يا شێخ سەنعانم» وەڵامی ئەداتەوه. كه ئەو هۆنراوەيه له جێگەی تايبەتی خۆيا هەر لەم پەرتۆكەدا ئەیخوێنيتەوه.
١٣. واته: صەيدی، تۆ خۆت پيريت، وه پيرێكی دينی وايش ببێ به
تكاكارت له قيامەتا، ئەوا له ئاگری «جەهەننم» ڕزگار ئەبیو خوا عەفووت ئەكا له تاوانەكانت.