وەيادی ساڵان، وەيادی ساڵان
دڵه تۆ به ياد ويەردەی ساڵان١
وەس نيشه خەمناك چەنی خەياڵان
با بشمێ وه سەير بارگەی «عەوداڵان»٢
كۆمای خەرمانان خەم دانت وه هەم
نيشتەنی جەلاش پەژارەو ماتەم٣
بای شەماڵ نيەن بدەيش وه باوه
تاكەی سەرگەردان مەبيش وەلاوه٤
عەوداڵان بەرزەن، شەماڵش تێزەن
نەسيمش بۆی عەتر عەنبەر ئامێزەن٥
با كۆگای خەمان هۆرگێرمێ به كۆڵ
بەرمێش وه كۆی بەرز عه وداڵانی چۆڵ٦
چەوگه ئێمەو تۆ هەردوێما به هەم
بدەيمێش وه باد، به «كەم» كەرمێش كەم٧
دڵه تۆ سادار دێوانەی وێڵی
جانشينی قەيس بيابان گێڵی٨
نيشتەيت بێ سوودەن جه ماڵانەوه
با بشمێ وه كۆی عەوداڵانەوه٩
ئەر پەی وايەی دڵ وەر پەی سەوابەن
سەيری عەوداڵان پەی ئێمه بابەن١٠
سەيری سەر بەرزان گەشتی سەر كاوان
شادی خەمانەن، ڕۆشنی چاوان١١
سا با ڕاگەی چۆڵ بگێرمێ نه وەر
تەی كەرمێ هەردان، كەشو كۆو كەمەر١٢
جه هيچ مەنزڵێ نەگێرمێ قەرار
تا بشمێ وەبان پای دامانی غار١٣
وەبانی ئەو تەخت حاجەت نما كەين
پەی وايەی موراد دەست به دۆعا كەين١٤
بشمێ نه ئەيوان غاری هەيبەتناك
تەكيەگای خاسان ئەوداڵانی پاك١٥
دوو دەست پەی دۆعا هۆردارمێ گوشاد
«يا حی»، «يا قيّوم»، دەهندەی موراد١٦
به عەشقی ڕەسوول شای «يثرب» مەقام
به شەوقو نووری ئەسحابان تەمام١٧
به عەشقی بازووی درازی «حەيدەر»
زۆر ئەرمانای دەرب دەروازەی «خەيبەر»١٨
به عەشقی خاسان دڵپاكانی ساف
نەڕووی سەرزەمين جه قاف هەرتا قاف١٩
«يا رجال الغَيب»، يا هەفت عەوداڵان
جه كۆی «پير ڕۆسەم»، هەم جه «كۆساڵان»٢٠
يا ئەوداڵ فەرياد، نامت مەشهوورەن
هيممەت يار كەری كار به زەروورەن٢١
سەودای عەشقی يار ها نه كەللەمدا
وستەناش نه گێج دەريای ماتەمدا٢٢
خەريكی خەمنا، خەم خەڵاتەنان
دوور جه يار كەفته، كشو ماتەنان٢٣
زام زەدەی دەوران هيجرانی يارم
سەد عوقده پەرێش كەفتەن نه كارم٢٤
چونكه بەد ئيقباڵ سيا ستارەم
سەنگی بەدبەختی نەخشەن نه چارەم٢٥
ئەر بشوون وەلای ئەفلاتوونی ژير
پەی دەوای دەردم ئاد مەوەرۆ گير٢٦
ماچۆ تۆ به عەشق سەد پاره جەرگەن
دەوای دەردی تۆ وەسڵەن يا مەرگەن٢٧
يا شاهی شاهان، يا حەيی خاسان
ئاسان كەی كارم به دەستی ئاسان٢٨
هەر من بێ چارەم ياڵڵا چارم كەی
خاتر شاد به وەسڵ باڵای يارم كەی٢٩
ئارەزووی دڵان يەكسەر حاسڵ كەی
دۆست به دۆستی وێش به خەير واسڵ كەی٣٠
«صەيدی» دڵ پوڕ ئێش، جگەر پوڕ زامين
«يا اللّە» دۆعاش قبووڵ كەی، «ئامين»٣١
دڵه تۆ به ياد ويەردەی ساڵان١
وەس نيشه خەمناك چەنی خەياڵان
با بشمێ وه سەير بارگەی «عەوداڵان»٢
كۆمای خەرمانان خەم دانت وه هەم
نيشتەنی جەلاش پەژارەو ماتەم٣
بای شەماڵ نيەن بدەيش وه باوه
تاكەی سەرگەردان مەبيش وەلاوه٤
عەوداڵان بەرزەن، شەماڵش تێزەن
نەسيمش بۆی عەتر عەنبەر ئامێزەن٥
با كۆگای خەمان هۆرگێرمێ به كۆڵ
بەرمێش وه كۆی بەرز عه وداڵانی چۆڵ٦
چەوگه ئێمەو تۆ هەردوێما به هەم
بدەيمێش وه باد، به «كەم» كەرمێش كەم٧
دڵه تۆ سادار دێوانەی وێڵی
جانشينی قەيس بيابان گێڵی٨
نيشتەيت بێ سوودەن جه ماڵانەوه
با بشمێ وه كۆی عەوداڵانەوه٩
ئەر پەی وايەی دڵ وەر پەی سەوابەن
سەيری عەوداڵان پەی ئێمه بابەن١٠
سەيری سەر بەرزان گەشتی سەر كاوان
شادی خەمانەن، ڕۆشنی چاوان١١
سا با ڕاگەی چۆڵ بگێرمێ نه وەر
تەی كەرمێ هەردان، كەشو كۆو كەمەر١٢
جه هيچ مەنزڵێ نەگێرمێ قەرار
تا بشمێ وەبان پای دامانی غار١٣
وەبانی ئەو تەخت حاجەت نما كەين
پەی وايەی موراد دەست به دۆعا كەين١٤
بشمێ نه ئەيوان غاری هەيبەتناك
تەكيەگای خاسان ئەوداڵانی پاك١٥
دوو دەست پەی دۆعا هۆردارمێ گوشاد
«يا حی»، «يا قيّوم»، دەهندەی موراد١٦
به عەشقی ڕەسوول شای «يثرب» مەقام
به شەوقو نووری ئەسحابان تەمام١٧
به عەشقی بازووی درازی «حەيدەر»
زۆر ئەرمانای دەرب دەروازەی «خەيبەر»١٨
به عەشقی خاسان دڵپاكانی ساف
نەڕووی سەرزەمين جه قاف هەرتا قاف١٩
«يا رجال الغَيب»، يا هەفت عەوداڵان
جه كۆی «پير ڕۆسەم»، هەم جه «كۆساڵان»٢٠
يا ئەوداڵ فەرياد، نامت مەشهوورەن
هيممەت يار كەری كار به زەروورەن٢١
سەودای عەشقی يار ها نه كەللەمدا
وستەناش نه گێج دەريای ماتەمدا٢٢
خەريكی خەمنا، خەم خەڵاتەنان
دوور جه يار كەفته، كشو ماتەنان٢٣
زام زەدەی دەوران هيجرانی يارم
سەد عوقده پەرێش كەفتەن نه كارم٢٤
چونكه بەد ئيقباڵ سيا ستارەم
سەنگی بەدبەختی نەخشەن نه چارەم٢٥
ئەر بشوون وەلای ئەفلاتوونی ژير
پەی دەوای دەردم ئاد مەوەرۆ گير٢٦
ماچۆ تۆ به عەشق سەد پاره جەرگەن
دەوای دەردی تۆ وەسڵەن يا مەرگەن٢٧
يا شاهی شاهان، يا حەيی خاسان
ئاسان كەی كارم به دەستی ئاسان٢٨
هەر من بێ چارەم ياڵڵا چارم كەی
خاتر شاد به وەسڵ باڵای يارم كەی٢٩
ئارەزووی دڵان يەكسەر حاسڵ كەی
دۆست به دۆستی وێش به خەير واسڵ كەی٣٠
«صەيدی» دڵ پوڕ ئێش، جگەر پوڕ زامين
«يا اللّە» دۆعاش قبووڵ كەی، «ئامين»٣١
١. ويەرده: ڕابوردوو. [ماناكەی لەگەڵ شيعری دواييدا دێت].
٢. وەس: بەس. نيشه: دانيشه. چەنی: لەگەڵ. با بشمێ: با بڕۆين. واته: به
يادی ساڵانی پێشين، ئەی دڵ تۆ به يادی ساڵانی پێشينەوه بەس دانيشه به خەمباری، بەس بيرو خەياڵ بكەرەوه، با بچين بۆ سەيری بارگەی عەوداڵان. عەوداڵان: شاخێكه له هەورامان گۆڕی 'حەوت' پياو چاكی پێوەيه، شاخەكه به ناوی ئەوانەوه ناو نراوه. شاخی عەوداڵان يا ئەوداڵان
٣. واته: كۆگای خەمانت وەك خەرمان هەڵ داوەتەوه، ئەی دڵ به پەژارەو
ماتەمیيەوه به دياریيەوه دانيشتوی بۆچی؟ .
٤. واته: بای شەماڵ نيه تا ئەو خەرمانی خەمەت بكەی به «با»، تاكەی بهسەرگەدانی به دياريەوه دائەنيشی؟ ، تاكەی؟ .
٥. واته: عەواڵان بەرزه، شەماڵەكەشی تيژو به هێزه، شنەی شەماڵەكەشی
تێكەڵی بۆنی عەتری زوڵفی ياره، كەوابوو بچۆ بۆ ئەوێ.
٦. كۆگای خەمان: خەرمانی خەمان. هۆرگێرمێ: هەڵگرين. بەرمێش:
بیبەين. [ماناكەی لەگەڵ هۆنراوەی دواييدا دێ].
٧. چەوگه: لەوێ. بدەيمێش: بيدەين. وه باد: به با. كەم «ی يەكەم»: كەو،
بێژنگ. واته: با كۆگای خەرمانی خەم هەڵگرينو به كۆڵ بیبەين بۆ بەرزايی شاخی عەوداڵانی چۆڵ، لەوێ منو تۆ هەردوكمان پێكەوه بيدەين به «با»و له كەوی بدەينو كەمی كەينەوه.
٨. [ماناكەی لەگەڵ 'دوو' هۆنراوەی دواييدا پێكەوه دێت].
٩. نيشتەيت: دانيشتنت. بێ سوودەن: بێ فائيدەيه. با بشمێ: با بچين.
١٠. ئەر پەی: ئەگەر بۆ. وايەی دڵ: ئاواتی دڵ. سەواب: چاكه. واته: ئەی
دڵ تۆ دێوانەی وێڵی، جێگەداری مەجنوونی، بيابان گەڕۆكی، دانيشتنت له ماڵەوه بێ فائيدەيه، با بڕۆين بۆ كێوی عەوداڵان، ئەگەر بۆ نيازو ئاواتی دڵه، يا بۆ چاكەو خوايه، سەير كردنی عەوداڵان بۆ ئێمه باشەو دەرگای ڕەحمەته.
١١. واته: (با بچين بۆ عەوداڵانو) سەيری شوێنه بەرزەكان بكەين، گەڕانی
سەركاوانو شاخەكان شادی خەمانو ڕووناكی چاوانه.
١٢. ڕاگەی چۆڵ: ڕێگای چۆڵ. بگێرمێ نەوەر: بگرينه بەر. كەش: شاخ.
لەگەڵ دوو هۆنراوەی دواييدا ماناكانيان پێكەوه دێ.
١٣. غار: ئەشكەوت. بشمێ: بڕۆين.
١٤. نما: نوێژ. واته: با هەردوو ڕێگەی چۆڵ بگرينه بەرو شاخو كێو ببڕينو
بچين، له هيچ لايەك لانەدەين تا بگەينه تەختايی داوێنی ئەشكەوتەكه، لەو تەختايیيەدا نوێژی دۆعا گيرا بوون بخوێنين، بۆ جێبەجێ بوونی مورادمان دۆعا بكەين.
١٥. ئەيوان: هەيوان، ناو. [ماناكەی لەگەڵ دوو هۆنراوەی دواييدا دێت].
١٦. هۆردارمی: بەرز كەينەوه.
١٧. «يڤرب»: ناوی كۆنی شاری مەدينەی پێغەمبەر صلیاللەعليەوسلم. مەقام: شوێن.
ئەسحابان: يارانی پايه بەرزو بەڕێزی «رسول اللّە» صلیاللەعليەوسلم. واته: ... ئەمجا بچين بۆ ناو ئەو ئەشكەوته سامناكه كه جێگەو تەكيەی ئەو 'حەوت' عەبداڵه پاكەيه، هەردوو دەستمان بۆ دۆعا كردن بەرز كەينەوەو بڵێين ئەی يەزدانی زيندووی باقیو نەمر، ئەی پێك هێنەری مورادی ئاوات، به عەشقی پێغەمبەری دانيشتووی «مەدينه»، به شەوقو نووری هەموو ئەسحابەكان...
١٨. واته: ... به عەشقی دەستو بازووی درێژی «عەلی» رضیاللەعنه كه به هێزو
زۆری خۆی دەرگای خەيبەری دەرهێنا...
١٩. واته: ... به عەشقی وەلیيه دڵ پاكو دڵ سافەكانت له ڕووی ئەرزا لهقاف تا قاف...
٢٠. واته: ئەی «رجال الغيب»، ئەی 'حەوت' عەوداڵان كه له «پير
ڕۆستەم»و «كۆساڵان»دا هەن... (كۆساڵانو پير ڕۆستەم هەردووكيان ناوی دوو شاخی گەورەو بەرزی ناوچەی هەورامانن).
٢١. واته: ... ئەی عەوداڵ هاوار، ناوت بەناوبانگه هيممەت بكه ئيشمان
زۆرەو زەرووریيه...
٢٢. واته: سەودای عەشقی يار وا له مێشكما، خستووميەته گێجی دەريای
ماتەمیيەوه.
٢٣. واته: خەريكی خەمم، خەمه خەڵاتم، دوورم له يارم وا كشو ماتم.
٢٤. واته: زامداری دەستی هيجرانی يارم، ئەو دەردو زامداریيەم سەد
گرێ كوێرەی تێ كەوتوەو پەرێشانم.
٢٥. واته: چونكه بێ بەختو هەسێره ڕەشم، نيشانەی بەدبەختی لەناو
چاوانما دياره.
٢٦. واته: ئەگەر بچمه لای ئەفلاتوونی ژير، بۆ دەرمانی دەردم ئەو گير
ئەخوات.
٢٧. واته: ئەفلاتوون ئەڵێ: تۆ به عەشق جەرگت بووه به 'سەد'پارچەوه، دەرمانی تۆ يا وەسڵه يا مەرگ.
٢٨. واته: ئەی پادشای شاهان، ئەی زيندووی نەمری چاك، ئەم ئيشەم
ئاسان بكەيت، كارم به ئاسانی بۆ پێك بێت.
٢٩. واته: هەر من بێ چارەم، خوايا چارم كەی، خاترم شاد كەی به گەيشتن
به باڵای يارم.
٣٠. واته: ئارەزووی دڵان هەمووی جێبەجێ كەيت، دۆست به دۆستی
خۆی به باشی بگەيێنی به يەك.
٣١. زامين: زامداره. واته: «صەيدی» دڵی پڕ ئێشو جگەری پڕ له زامه،
خوايا نزاكەی قەبووڵ كەی، ئامين.
٢. وەس: بەس. نيشه: دانيشه. چەنی: لەگەڵ. با بشمێ: با بڕۆين. واته: به
يادی ساڵانی پێشين، ئەی دڵ تۆ به يادی ساڵانی پێشينەوه بەس دانيشه به خەمباری، بەس بيرو خەياڵ بكەرەوه، با بچين بۆ سەيری بارگەی عەوداڵان. عەوداڵان: شاخێكه له هەورامان گۆڕی 'حەوت' پياو چاكی پێوەيه، شاخەكه به ناوی ئەوانەوه ناو نراوه. شاخی عەوداڵان يا ئەوداڵان
٣. واته: كۆگای خەمانت وەك خەرمان هەڵ داوەتەوه، ئەی دڵ به پەژارەو
ماتەمیيەوه به دياریيەوه دانيشتوی بۆچی؟ .
٤. واته: بای شەماڵ نيه تا ئەو خەرمانی خەمەت بكەی به «با»، تاكەی بهسەرگەدانی به دياريەوه دائەنيشی؟ ، تاكەی؟ .
٥. واته: عەواڵان بەرزه، شەماڵەكەشی تيژو به هێزه، شنەی شەماڵەكەشی
تێكەڵی بۆنی عەتری زوڵفی ياره، كەوابوو بچۆ بۆ ئەوێ.
٦. كۆگای خەمان: خەرمانی خەمان. هۆرگێرمێ: هەڵگرين. بەرمێش:
بیبەين. [ماناكەی لەگەڵ هۆنراوەی دواييدا دێ].
٧. چەوگه: لەوێ. بدەيمێش: بيدەين. وه باد: به با. كەم «ی يەكەم»: كەو،
بێژنگ. واته: با كۆگای خەرمانی خەم هەڵگرينو به كۆڵ بیبەين بۆ بەرزايی شاخی عەوداڵانی چۆڵ، لەوێ منو تۆ هەردوكمان پێكەوه بيدەين به «با»و له كەوی بدەينو كەمی كەينەوه.
٨. [ماناكەی لەگەڵ 'دوو' هۆنراوەی دواييدا پێكەوه دێت].
٩. نيشتەيت: دانيشتنت. بێ سوودەن: بێ فائيدەيه. با بشمێ: با بچين.
١٠. ئەر پەی: ئەگەر بۆ. وايەی دڵ: ئاواتی دڵ. سەواب: چاكه. واته: ئەی
دڵ تۆ دێوانەی وێڵی، جێگەداری مەجنوونی، بيابان گەڕۆكی، دانيشتنت له ماڵەوه بێ فائيدەيه، با بڕۆين بۆ كێوی عەوداڵان، ئەگەر بۆ نيازو ئاواتی دڵه، يا بۆ چاكەو خوايه، سەير كردنی عەوداڵان بۆ ئێمه باشەو دەرگای ڕەحمەته.
١١. واته: (با بچين بۆ عەوداڵانو) سەيری شوێنه بەرزەكان بكەين، گەڕانی
سەركاوانو شاخەكان شادی خەمانو ڕووناكی چاوانه.
١٢. ڕاگەی چۆڵ: ڕێگای چۆڵ. بگێرمێ نەوەر: بگرينه بەر. كەش: شاخ.
لەگەڵ دوو هۆنراوەی دواييدا ماناكانيان پێكەوه دێ.
١٣. غار: ئەشكەوت. بشمێ: بڕۆين.
١٤. نما: نوێژ. واته: با هەردوو ڕێگەی چۆڵ بگرينه بەرو شاخو كێو ببڕينو
بچين، له هيچ لايەك لانەدەين تا بگەينه تەختايی داوێنی ئەشكەوتەكه، لەو تەختايیيەدا نوێژی دۆعا گيرا بوون بخوێنين، بۆ جێبەجێ بوونی مورادمان دۆعا بكەين.
١٥. ئەيوان: هەيوان، ناو. [ماناكەی لەگەڵ دوو هۆنراوەی دواييدا دێت].
١٦. هۆردارمی: بەرز كەينەوه.
١٧. «يڤرب»: ناوی كۆنی شاری مەدينەی پێغەمبەر صلیاللەعليەوسلم. مەقام: شوێن.
ئەسحابان: يارانی پايه بەرزو بەڕێزی «رسول اللّە» صلیاللەعليەوسلم. واته: ... ئەمجا بچين بۆ ناو ئەو ئەشكەوته سامناكه كه جێگەو تەكيەی ئەو 'حەوت' عەبداڵه پاكەيه، هەردوو دەستمان بۆ دۆعا كردن بەرز كەينەوەو بڵێين ئەی يەزدانی زيندووی باقیو نەمر، ئەی پێك هێنەری مورادی ئاوات، به عەشقی پێغەمبەری دانيشتووی «مەدينه»، به شەوقو نووری هەموو ئەسحابەكان...
١٨. واته: ... به عەشقی دەستو بازووی درێژی «عەلی» رضیاللەعنه كه به هێزو
زۆری خۆی دەرگای خەيبەری دەرهێنا...
١٩. واته: ... به عەشقی وەلیيه دڵ پاكو دڵ سافەكانت له ڕووی ئەرزا لهقاف تا قاف...
٢٠. واته: ئەی «رجال الغيب»، ئەی 'حەوت' عەوداڵان كه له «پير
ڕۆستەم»و «كۆساڵان»دا هەن... (كۆساڵانو پير ڕۆستەم هەردووكيان ناوی دوو شاخی گەورەو بەرزی ناوچەی هەورامانن).
٢١. واته: ... ئەی عەوداڵ هاوار، ناوت بەناوبانگه هيممەت بكه ئيشمان
زۆرەو زەرووریيه...
٢٢. واته: سەودای عەشقی يار وا له مێشكما، خستووميەته گێجی دەريای
ماتەمیيەوه.
٢٣. واته: خەريكی خەمم، خەمه خەڵاتم، دوورم له يارم وا كشو ماتم.
٢٤. واته: زامداری دەستی هيجرانی يارم، ئەو دەردو زامداریيەم سەد
گرێ كوێرەی تێ كەوتوەو پەرێشانم.
٢٥. واته: چونكه بێ بەختو هەسێره ڕەشم، نيشانەی بەدبەختی لەناو
چاوانما دياره.
٢٦. واته: ئەگەر بچمه لای ئەفلاتوونی ژير، بۆ دەرمانی دەردم ئەو گير
ئەخوات.
٢٧. واته: ئەفلاتوون ئەڵێ: تۆ به عەشق جەرگت بووه به 'سەد'پارچەوه، دەرمانی تۆ يا وەسڵه يا مەرگ.
٢٨. واته: ئەی پادشای شاهان، ئەی زيندووی نەمری چاك، ئەم ئيشەم
ئاسان بكەيت، كارم به ئاسانی بۆ پێك بێت.
٢٩. واته: هەر من بێ چارەم، خوايا چارم كەی، خاترم شاد كەی به گەيشتن
به باڵای يارم.
٣٠. واته: ئارەزووی دڵان هەمووی جێبەجێ كەيت، دۆست به دۆستی
خۆی به باشی بگەيێنی به يەك.
٣١. زامين: زامداره. واته: «صەيدی» دڵی پڕ ئێشو جگەری پڕ له زامه،
خوايا نزاكەی قەبووڵ كەی، ئامين.