تاوان دیارە؛
نێرکی ملی هی بەراز ئەستوورترە
مانگایەکە بە ئاشکرا دەبۆڕێنێ
گورگەبۆری ئەنادۆلە
مانگ ببینێ یا نەبینێ
کەڵبەی دیارە و دەلوورێنێ.
تاوان دیارە؛
ڕووی لە شام بێ
کەوڵی شێری لەبەردایە
نەعرەی عورووبە لێدەدا و دەگرمێنێ
ڕووی لە قوم بێ
زولفەققاری عەلی پێیە و
سەری یەزید دەپەڕێنێ.
تاوان دیاره؛
وەک دووپشکی کەلاوەکانی گەرمەسێر
قەفی کلکی لەسەر پشتە
وەکوو کۆبرا
لەسەر پاشەڵ ڕادەوەستێ،
گینگل دەدا و دەفیشکێنێ.
وەک مارسیدیسی فایلداران
هاشەی دێت و
ترافیکی سووری شاران دەبەزێنێ.
وەک هۆڕنی لاندکرۆزەری سەردزەکان،
خەو لە چاوی عومەر خاوەر دەتارێنێ.
تاوان دیارە و من دەیبینم؛
وەک شۆفەلی ئاودیوکراو،
وەک شیشی پەنجەرەی دزراو،
وەک کەرکووکی بە قەنارەی حەویجەوە دالەقێنراو،
من دەیبینم!
تاوان دیارە
وا بۆنی دێ
وەکوو وێسکی شەوی بەغدا و
هەزار و یەک موفاوەزات،
وەک خۆراکی گەندی یوئێن،
وەکوو زارکی هەڵزڕاوی
هەمبانەی باوبژی بەڵێن.
تاوان دیارە؛
پەڕۆیەکی بێنوێژە
لە سنووری باجستان و بەرتیلستان
فڕکە دەکا و دەشنێتەوە.
وەکوو قرشە هارەکانی دەریای ئیجە،
هەر بە دەوری خوێنی کوردا دەخولێتەوە.
هێشتا بەس نییە؟ !
بۆ خاتری چاویان
کتێبە سوورەی ماوم ئەزبەر کرد.
لێنینم کردە کوێخای جڕتاوە...
شینی حەسەن و حوسێنم گێڕا
چەندان زوحاکم لێ بوون بە کاوە
بۆ خاتری چاویان
چل ساڵی خشتە هەر وام بەڕێوە
هەر دێموکراسی بۆ بەغدا دەبەم
هەر ئۆتۆنۆمیش دێنم لەوێوە...
چ ما نەیکەم؟ !
پێیان گوتم:
شین بە! ، شین بووم
پان بە! ، پان بووم
خڕ بە، خڕ بووم
خاو بە، خاو بووم
دڕ بە، دڕ بووم
بقیڕێنە، قیڕڕڕڕڕڕڕ... قیڕاندم
کڕ بە، کڕ بووم!
هێشتا بەس نییە! ؟
ئەم نمایشە هێڵنجاوەرە کۆتایی نەهات؟
شەڕەزڕتانێی هابیل و قابیل هەر نەبڕایەوە؟
پەردەی وەهمکرد لەسەر عەورەتیان
تڵیشی نەبرد؟ هەڵنەدرایەوە؟
گوێتان لێیە؟ !
کرچوهۆڕی گازەرام دێ!
تا کەی پشتم،
گۆڕەپانی قارەمان و قەیتەران بێ؟
لە کۆزەوە مڕەی گورگ و مڵچەی خوێن دێ،
هەتا کەنگێ
گوێم لە زرمەی شەڕەقۆچی دوو بەران بێ؟
لەبەر ئاوێنە سەیری خۆم دەکەم؛
چ دەعبایەکی سەیر و سەمەرەم!
پەرکەم دەمگرێ
کاتێ دەبینم یەکتر ڕاو دەنێن
ئەندامەکانی جەستەی سەراپا وێران و نغرۆم.
هێڵنجم دێتێ
کە چاو دەبڕمە گڵۆڵە کرمی،
زارکی برینی گیان و جەستەی خۆم
چ دەعبایەکی سەیر و سەمەرەم!
ئەستۆم نایەوێ سەرم ڕاگرێ
خوێنم دەمەیێ، تا فڕکە نەکا بەرەو پەلوپۆم
گلێنەی چاوم تف لەیەک دەکەن.
لەیەک نەبانن ڕەفیسک و ئەژنۆم.
ئەم نمایشە هێڵنجاوەرە کۆتایی نەهات؟
شەڕەزڕتانێی هابیل و قابیل هەر نەبڕایەوە؟
نەخێر، ئەمجارە
ئاوێنەی کووڕی جادووگەرەکان
ورد و خاش دەکەم.
لە بن قورسایی خەوی سەدەکان
پشت هەڵدێنمەوە.
لەبەر ئاوێنەی باڵانمای یاد
قیت دەوەستم و
لە پەنجەی پێوە هەتا تەوقی سەر
خۆم دەخوێنمەوە.
چما نابینن؟
هەسپی بەلەسەم بە تالووکەیە
باڵی لێم دەوێ.
شەو تا بەیانی
ناڵی زرمەی دێ و چەخماخە دەدا،
نە من دەسرەوم، نە ئەو دەسرەوێ.
وا دەچمە سەر زین، ڕکێف لێدەدەم
کفن و کاژی خۆم تووڕ فڕێدەدەم
قەڵەمم هەسپە، سەرم شەیپوورە!
بەسە! من جاڕی چاخی نوێ دەدەم.
نێرکی ملی هی بەراز ئەستوورترە
مانگایەکە بە ئاشکرا دەبۆڕێنێ
گورگەبۆری ئەنادۆلە
مانگ ببینێ یا نەبینێ
کەڵبەی دیارە و دەلوورێنێ.
تاوان دیارە؛
ڕووی لە شام بێ
کەوڵی شێری لەبەردایە
نەعرەی عورووبە لێدەدا و دەگرمێنێ
ڕووی لە قوم بێ
زولفەققاری عەلی پێیە و
سەری یەزید دەپەڕێنێ.
تاوان دیاره؛
وەک دووپشکی کەلاوەکانی گەرمەسێر
قەفی کلکی لەسەر پشتە
وەکوو کۆبرا
لەسەر پاشەڵ ڕادەوەستێ،
گینگل دەدا و دەفیشکێنێ.
وەک مارسیدیسی فایلداران
هاشەی دێت و
ترافیکی سووری شاران دەبەزێنێ.
وەک هۆڕنی لاندکرۆزەری سەردزەکان،
خەو لە چاوی عومەر خاوەر دەتارێنێ.
تاوان دیارە و من دەیبینم؛
وەک شۆفەلی ئاودیوکراو،
وەک شیشی پەنجەرەی دزراو،
وەک کەرکووکی بە قەنارەی حەویجەوە دالەقێنراو،
من دەیبینم!
تاوان دیارە
وا بۆنی دێ
وەکوو وێسکی شەوی بەغدا و
هەزار و یەک موفاوەزات،
وەک خۆراکی گەندی یوئێن،
وەکوو زارکی هەڵزڕاوی
هەمبانەی باوبژی بەڵێن.
تاوان دیارە؛
پەڕۆیەکی بێنوێژە
لە سنووری باجستان و بەرتیلستان
فڕکە دەکا و دەشنێتەوە.
وەکوو قرشە هارەکانی دەریای ئیجە،
هەر بە دەوری خوێنی کوردا دەخولێتەوە.
هێشتا بەس نییە؟ !
بۆ خاتری چاویان
کتێبە سوورەی ماوم ئەزبەر کرد.
لێنینم کردە کوێخای جڕتاوە...
شینی حەسەن و حوسێنم گێڕا
چەندان زوحاکم لێ بوون بە کاوە
بۆ خاتری چاویان
چل ساڵی خشتە هەر وام بەڕێوە
هەر دێموکراسی بۆ بەغدا دەبەم
هەر ئۆتۆنۆمیش دێنم لەوێوە...
چ ما نەیکەم؟ !
پێیان گوتم:
شین بە! ، شین بووم
پان بە! ، پان بووم
خڕ بە، خڕ بووم
خاو بە، خاو بووم
دڕ بە، دڕ بووم
بقیڕێنە، قیڕڕڕڕڕڕڕ... قیڕاندم
کڕ بە، کڕ بووم!
هێشتا بەس نییە! ؟
ئەم نمایشە هێڵنجاوەرە کۆتایی نەهات؟
شەڕەزڕتانێی هابیل و قابیل هەر نەبڕایەوە؟
پەردەی وەهمکرد لەسەر عەورەتیان
تڵیشی نەبرد؟ هەڵنەدرایەوە؟
گوێتان لێیە؟ !
کرچوهۆڕی گازەرام دێ!
تا کەی پشتم،
گۆڕەپانی قارەمان و قەیتەران بێ؟
لە کۆزەوە مڕەی گورگ و مڵچەی خوێن دێ،
هەتا کەنگێ
گوێم لە زرمەی شەڕەقۆچی دوو بەران بێ؟
لەبەر ئاوێنە سەیری خۆم دەکەم؛
چ دەعبایەکی سەیر و سەمەرەم!
پەرکەم دەمگرێ
کاتێ دەبینم یەکتر ڕاو دەنێن
ئەندامەکانی جەستەی سەراپا وێران و نغرۆم.
هێڵنجم دێتێ
کە چاو دەبڕمە گڵۆڵە کرمی،
زارکی برینی گیان و جەستەی خۆم
چ دەعبایەکی سەیر و سەمەرەم!
ئەستۆم نایەوێ سەرم ڕاگرێ
خوێنم دەمەیێ، تا فڕکە نەکا بەرەو پەلوپۆم
گلێنەی چاوم تف لەیەک دەکەن.
لەیەک نەبانن ڕەفیسک و ئەژنۆم.
ئەم نمایشە هێڵنجاوەرە کۆتایی نەهات؟
شەڕەزڕتانێی هابیل و قابیل هەر نەبڕایەوە؟
نەخێر، ئەمجارە
ئاوێنەی کووڕی جادووگەرەکان
ورد و خاش دەکەم.
لە بن قورسایی خەوی سەدەکان
پشت هەڵدێنمەوە.
لەبەر ئاوێنەی باڵانمای یاد
قیت دەوەستم و
لە پەنجەی پێوە هەتا تەوقی سەر
خۆم دەخوێنمەوە.
چما نابینن؟
هەسپی بەلەسەم بە تالووکەیە
باڵی لێم دەوێ.
شەو تا بەیانی
ناڵی زرمەی دێ و چەخماخە دەدا،
نە من دەسرەوم، نە ئەو دەسرەوێ.
وا دەچمە سەر زین، ڕکێف لێدەدەم
کفن و کاژی خۆم تووڕ فڕێدەدەم
قەڵەمم هەسپە، سەرم شەیپوورە!
بەسە! من جاڕی چاخی نوێ دەدەم.
١٩٩٥/١/١ مۆسکۆ