ئەڵێم ئەوجار ناوت بێنم
ئەوجار ئەڵێم بتناسێنم ١
پەردە لە چڕو چاوت لادەم
بەڵکو ئاوا بەنت بادەم
کەوڵت ئاواژو کەمەوە
سەری بەڕەی هەڵدەمەوە
لە ڕابردوت لە ئاکارت
لە سوێندی پارو پێرارت
لە پەژارەو تێ‌گیراویت
لە دامان و سەر سوڕماویت
لە فێڵت لە لایی لاییت
لە شوێنە ونکەو دولاییت
لەو زەبرە کە پێ‌ی ئەتاسای
مەرگی لە تەنیشت دا ئەنای
دیسان ئەو بەنازەوە
بە خۆت و دۆستی٢!! تازەوە
بەرانبەرم خۆت ئەدوێنی
منی 'هێدی'ش ئەبزوێنی
خۆمن نە خەوتوم نە کاسم
من تۆش و ئەویش ئەناسم
ئەو دڵ ڕەشە دەس چڵکنە
چیرۆکی وی لەلای منە ٣
ساڵانیش کەوا خۆت ئەنواند
وەڕەزی خۆمان پێک دەشکاند
بە نیوەڕۆو نیوە شەوێ
کوێ حەستەم بو دەچوینە وێ
سەر هەندرێن، زۆزک، سەفین
سەر گۆیژەو پیرس و مەتین
وابو تۆ بڕت نەدەکرد
لەگەڵ من دەرت نەدەبرد
لەبەر ئەوە بە ئەسپایی
دەکشایەوە بۆ دەشتایی
گۆڵمەزمان دەبردە دەشتێ
لەوێش دەستم دەت گەیشتێ
دەشێوای‌و پەستا پەستا
هاوارت لەدو هەڵدەستا
کوێرە ڕێ‌یەکت دەدی‌یەوە
بەوێ‌دا خۆت دەدزی‌یەوە
هەر لە چەنگم ڕزگار ئەبوی
دەربەست سەرماو گەرما نەبوی
دڕکی ڕێ بە پێتدا دەچو
بەڵام تۆ لەلات هیچ نەبو
ئەگەر لەناو ئاگری سور بای
پێت خۆش بو، هەر لەمن دوربای
ڕێگەت ئەبڕی بە شپڕێوی
شەو ڕەویت ئەکرد وەک ڕێوی
خۆت داویشتەوە ناو تەلار
ناو کۆشکی هەزار بە هەزار
دەستت ئەکرد بە قسەی زل زل
تاوانت نە دەگرتە مل
دەست و پێوەندو موچە خۆر
لە ڕەنگ و شکڵی جۆر بە جۆر
دەستیان ئەکرد بە هاتو چۆ
دڵسۆزی‌یان دەرئەبڕی بۆ تۆ
دەستیان بۆ لە ئەستۆ دەدای
دیسان پاڵیان پێوە دەنای:
-خەمێکی زلە ئەو خەمە
خوێنیان بخۆی هێشتا کەمە
قوربان ئەو لە کوێ تۆ لە کوێ
ئەو چۆن لەگەڵ تۆی پێ دەکرێ
سێ چوار کەسن بونە چەتە!!
بچۆ بیان گرە فرسەتە
سەر لەنوێ شانۆت پێک دێنا
هەر چەکی هەت بو دەت هێنا
هەر چەند خۆت تاقی کردەوە
هەر دۆڕای‌و نەت بردەوە
زۆرت یەخەی خۆت دادڕی
چەک بیرو باوەڕی نەبڕی
لە پاش ئەو هەمو چەوتی‌یە
من هیچم لە دڵدا نی‌یە
من کوڕێکی مەردو ڕەندم
من بە بەڵێنم پابەندم
خۆم دەخوارەبا ناگرم
بۆ لێ قەومانیش ئاگرم
من ئەڵێم باشی٤ بپێوە
بەشداری تر بەشی پێوە
بەشی خۆت هەڵگرە بۆخۆت
هەتا تۆ ماوی بەسە بۆت
بەشی منیش با ئی من بێ
حەزناکەم بە خوێن ڕشتن بێ
چ زستان بێ چ بەهار بێ
ئیشی هەردوک لامان دیاربێ
لە دروێنەو وەردو شێوێ
ئیتر سەرمان لێ ناشێوێ
یەکمان بۆ نیسک و نۆک چاندن
یەک بۆ وشتر لەوەڕاندن
ئێمە کە ئاوماڵ بین نابێ
شتی وامان لە ناودا بێ
من مارمێلکەم پێ خۆش نی‌یە!!
بابۆتۆبێ قەیدی چی‌یە؟
لەسەر ئەو دەشتە نەرمەڕا
لەسەر ئەو هەمو ڕەڵمەڕا
حەیفە تۆ بەو قاچە جوانە
بێ‌یە ناو ئەو بەردە ڵانە
من لێرە ئەی کەم بە هۆهۆ
تۆش لەو خوارە وەرەو بچۆ
تۆ دانەوێڵەش نە چێنی
خۆ باشە مەشکێک ئاو دێنی
دروێنەو پاراوی توتن
بڕینەوەی خوری‌و بەرگن
گێرەو شەن و بێڵ وەشاندن
بەڵمی چەڵتوک هەڵتەکاندن
هەموی خەمی من بەمەرجێ
تۆش فەرمانی خۆت بێنیە جێ
ئازابی لە ڕاوی کولۆ
نەهێڵی بێنە ناو پەمۆ
ئێمە پێکەوە تەبابین
چاو لەدەستی هیچ کەس نابین ٥
لەو هەلە کەڵک وەرگرە
یەکیەتی شتێکی ترە
وا ئیتر قەت وێک ناکەوین
بۆ شایی‌و شین برا دەبین
لە کەری شەیتان وەرە خوار
با دەس لەناو دەس نێین ئەوجار
'لێ‌لێ'ی٦ من و 'یالەیل'ی٧ تۆ
بابگرن جێگای 'برا ڕۆ'
تۆش لەسەر پێ‌ودانی زوت
هەرمشت و ماڵ دەکەی گەروت
خۆت لە خواردنم هەڵ دەکەی
دیارە چاوەڕێ‌ی هەل دەکەی
هەر گوتم ئەوڕۆ نا سبەی
تۆش پەی بە کارەسات دەبەی
بەڵام ئەو ڕۆژە هەر نەهات
ئاوەز٨ ئەڵێ‌ی زیزە لەلات
ئەوی گەل ویستی تۆ نەت ویست
چەندی من گوتم تۆ نەت بیست
شیری چەورت هێند خواردەوە
خۆت زگە ڕۆ فێر کردوە
ئێستاش چی ئەکەم تێر نابی
بەڵام تاکەی ئەبێ وابی؟
خۆ کاکە گەروت ئاش نی‌یە
پاروی زل ئاخر باش نی‌یە
بێتو دەقوڕگت بمێنێ
لەوانەیە بت خنکێنێ
من دڵسۆزی بو کردم بۆت
لەوانەیە بت خنکێنێ
من دڵسۆزی بو کردم بۆت
وەباڵی خۆت بە ئەستۆی خۆت
لەسەر ئەو بیرو ڕا کۆنە
کەمن باش ئەزانم چۆنە
ئەزانم ڕۆژێک لە ڕۆژان
برینت لێ دێتەوە ژان٩
ژانێک کە بێتو بتگرێ
بەهیچ کەس چارەت ناکرێ
جابۆیە گەر بەمن ئەکەی
واباشە خۆت فریو نەدەی
بە خۆت و قەمەی ژەنگاویی
خۆت مەخە سەختی‌و تەنگاوی
ئیتر پێ لە ئاگر مەنێ
بەو 'گەزوربە'ت نادەنێ
ئەوجار ئەڵێم بتناسێنم ١
پەردە لە چڕو چاوت لادەم
بەڵکو ئاوا بەنت بادەم
کەوڵت ئاواژو کەمەوە
سەری بەڕەی هەڵدەمەوە
لە ڕابردوت لە ئاکارت
لە سوێندی پارو پێرارت
لە پەژارەو تێ‌گیراویت
لە دامان و سەر سوڕماویت
لە فێڵت لە لایی لاییت
لە شوێنە ونکەو دولاییت
لەو زەبرە کە پێ‌ی ئەتاسای
مەرگی لە تەنیشت دا ئەنای
دیسان ئەو بەنازەوە
بە خۆت و دۆستی٢!! تازەوە
بەرانبەرم خۆت ئەدوێنی
منی 'هێدی'ش ئەبزوێنی
خۆمن نە خەوتوم نە کاسم
من تۆش و ئەویش ئەناسم
ئەو دڵ ڕەشە دەس چڵکنە
چیرۆکی وی لەلای منە ٣
ساڵانیش کەوا خۆت ئەنواند
وەڕەزی خۆمان پێک دەشکاند
بە نیوەڕۆو نیوە شەوێ
کوێ حەستەم بو دەچوینە وێ
سەر هەندرێن، زۆزک، سەفین
سەر گۆیژەو پیرس و مەتین
وابو تۆ بڕت نەدەکرد
لەگەڵ من دەرت نەدەبرد
لەبەر ئەوە بە ئەسپایی
دەکشایەوە بۆ دەشتایی
گۆڵمەزمان دەبردە دەشتێ
لەوێش دەستم دەت گەیشتێ
دەشێوای‌و پەستا پەستا
هاوارت لەدو هەڵدەستا
کوێرە ڕێ‌یەکت دەدی‌یەوە
بەوێ‌دا خۆت دەدزی‌یەوە
هەر لە چەنگم ڕزگار ئەبوی
دەربەست سەرماو گەرما نەبوی
دڕکی ڕێ بە پێتدا دەچو
بەڵام تۆ لەلات هیچ نەبو
ئەگەر لەناو ئاگری سور بای
پێت خۆش بو، هەر لەمن دوربای
ڕێگەت ئەبڕی بە شپڕێوی
شەو ڕەویت ئەکرد وەک ڕێوی
خۆت داویشتەوە ناو تەلار
ناو کۆشکی هەزار بە هەزار
دەستت ئەکرد بە قسەی زل زل
تاوانت نە دەگرتە مل
دەست و پێوەندو موچە خۆر
لە ڕەنگ و شکڵی جۆر بە جۆر
دەستیان ئەکرد بە هاتو چۆ
دڵسۆزی‌یان دەرئەبڕی بۆ تۆ
دەستیان بۆ لە ئەستۆ دەدای
دیسان پاڵیان پێوە دەنای:
-خەمێکی زلە ئەو خەمە
خوێنیان بخۆی هێشتا کەمە
قوربان ئەو لە کوێ تۆ لە کوێ
ئەو چۆن لەگەڵ تۆی پێ دەکرێ
سێ چوار کەسن بونە چەتە!!
بچۆ بیان گرە فرسەتە
سەر لەنوێ شانۆت پێک دێنا
هەر چەکی هەت بو دەت هێنا
هەر چەند خۆت تاقی کردەوە
هەر دۆڕای‌و نەت بردەوە
زۆرت یەخەی خۆت دادڕی
چەک بیرو باوەڕی نەبڕی
لە پاش ئەو هەمو چەوتی‌یە
من هیچم لە دڵدا نی‌یە
من کوڕێکی مەردو ڕەندم
من بە بەڵێنم پابەندم
خۆم دەخوارەبا ناگرم
بۆ لێ قەومانیش ئاگرم
من ئەڵێم باشی٤ بپێوە
بەشداری تر بەشی پێوە
بەشی خۆت هەڵگرە بۆخۆت
هەتا تۆ ماوی بەسە بۆت
بەشی منیش با ئی من بێ
حەزناکەم بە خوێن ڕشتن بێ
چ زستان بێ چ بەهار بێ
ئیشی هەردوک لامان دیاربێ
لە دروێنەو وەردو شێوێ
ئیتر سەرمان لێ ناشێوێ
یەکمان بۆ نیسک و نۆک چاندن
یەک بۆ وشتر لەوەڕاندن
ئێمە کە ئاوماڵ بین نابێ
شتی وامان لە ناودا بێ
من مارمێلکەم پێ خۆش نی‌یە!!
بابۆتۆبێ قەیدی چی‌یە؟
لەسەر ئەو دەشتە نەرمەڕا
لەسەر ئەو هەمو ڕەڵمەڕا
حەیفە تۆ بەو قاچە جوانە
بێ‌یە ناو ئەو بەردە ڵانە
من لێرە ئەی کەم بە هۆهۆ
تۆش لەو خوارە وەرەو بچۆ
تۆ دانەوێڵەش نە چێنی
خۆ باشە مەشکێک ئاو دێنی
دروێنەو پاراوی توتن
بڕینەوەی خوری‌و بەرگن
گێرەو شەن و بێڵ وەشاندن
بەڵمی چەڵتوک هەڵتەکاندن
هەموی خەمی من بەمەرجێ
تۆش فەرمانی خۆت بێنیە جێ
ئازابی لە ڕاوی کولۆ
نەهێڵی بێنە ناو پەمۆ
ئێمە پێکەوە تەبابین
چاو لەدەستی هیچ کەس نابین ٥
لەو هەلە کەڵک وەرگرە
یەکیەتی شتێکی ترە
وا ئیتر قەت وێک ناکەوین
بۆ شایی‌و شین برا دەبین
لە کەری شەیتان وەرە خوار
با دەس لەناو دەس نێین ئەوجار
'لێ‌لێ'ی٦ من و 'یالەیل'ی٧ تۆ
بابگرن جێگای 'برا ڕۆ'
تۆش لەسەر پێ‌ودانی زوت
هەرمشت و ماڵ دەکەی گەروت
خۆت لە خواردنم هەڵ دەکەی
دیارە چاوەڕێ‌ی هەل دەکەی
هەر گوتم ئەوڕۆ نا سبەی
تۆش پەی بە کارەسات دەبەی
بەڵام ئەو ڕۆژە هەر نەهات
ئاوەز٨ ئەڵێ‌ی زیزە لەلات
ئەوی گەل ویستی تۆ نەت ویست
چەندی من گوتم تۆ نەت بیست
شیری چەورت هێند خواردەوە
خۆت زگە ڕۆ فێر کردوە
ئێستاش چی ئەکەم تێر نابی
بەڵام تاکەی ئەبێ وابی؟
خۆ کاکە گەروت ئاش نی‌یە
پاروی زل ئاخر باش نی‌یە
بێتو دەقوڕگت بمێنێ
لەوانەیە بت خنکێنێ
من دڵسۆزی بو کردم بۆت
لەوانەیە بت خنکێنێ
من دڵسۆزی بو کردم بۆت
وەباڵی خۆت بە ئەستۆی خۆت
لەسەر ئەو بیرو ڕا کۆنە
کەمن باش ئەزانم چۆنە
ئەزانم ڕۆژێک لە ڕۆژان
برینت لێ دێتەوە ژان٩
ژانێک کە بێتو بتگرێ
بەهیچ کەس چارەت ناکرێ
جابۆیە گەر بەمن ئەکەی
واباشە خۆت فریو نەدەی
بە خۆت و قەمەی ژەنگاویی
خۆت مەخە سەختی‌و تەنگاوی
ئیتر پێ لە ئاگر مەنێ
بەو 'گەزوربە'ت نادەنێ
١. لە ئاخرو ئۆخری ئینتقال‌دا کە حکومەتی عێراق دوای بەیانی ١١ی ئازاری ١٩٧٠ دای نابو بۆ ئەوە کە حوکمی زاتی بۆ کوردستان تەنفیز بکا دەستی کرد بە مشاغبەو لە هێندێک شوێن ئاڵۆزی و ئیستفزازی ئەکردو لەگەڵ ڕوسیاش پەیمانی عەسکەری بەستبو دیار بو ئەیویست بەڵێنەکانی خۆی لەگەڵ شۆڕش بخاتە پشت گوێ شیعری 'گەزوبە' بەوبۆنەوەیەو لە ڕادیۆی کوردستانی عیراق خوێندرایەوە: ١٩٧٤
٢. حکومەتی عێراق بۆ ماوەی پازدە ساڵ پەیمانی نیزامی لەگەڵ ڕوسیا بەستوە.
٣. یەکیەتی سۆویات ساڵی ٢٠ هەتا ١٣٢٤ی هەتاوی لە ئێران پشتێ کۆماری مەهابادی گرت و دوایی بەڵێنی نەفتیان پێداو پشتی بەردان و لە نەتیجەدا زۆر لە نیشتمان پەروەران لە سێدارە دران.
٤. عیراق لە دو نەتەوەی کوردو عەرەب پێک هاتوە، کە کوردیش لەو ووڵاتەدا شوێنی دانیشتن و مافی ژیانی هەیە، کەس بۆی نی‌یە گوێ‌ی لێ باخنێ.
٥. عیراق کە ووڵاتێکی دەوڵەمەندە بەهۆی دەرخستنی نەفتەکەیەوەو نفوسیشی کەمە لەبەر شەڕی کوردوستان وای لێ هاتبو پارەی لە کوێت و وڵاتە عەرەبی‌یەکانی خەلیج قەرز دەکرد کە مەسرەفی ئەو شەرە دابین بکا کە خۆیان بەسەر کوردیان دا سەپاندبو.
٦. لێ‌لێ: گۆرانی فۆلکلۆری کوردە.
٧. یالەیل: گۆرانی فۆلکلۆری عەرەبە.
٨. ئاوەز: ئەقڵ، تێ‌گەیشتن.
٩. حکومەت خۆی ئاڵۆزی‌و ئاژاوەی ئەناوە ئەی ویست شەڕ دەست پێ‌بکاتەوە، ئەویش بە پشتیوانی یەکیەتی‌ی سۆویات کە پەیمانی عەسکەری‌ی لەگەڵ بەستبوو چەکی ئەدایە.
٢. حکومەتی عێراق بۆ ماوەی پازدە ساڵ پەیمانی نیزامی لەگەڵ ڕوسیا بەستوە.
٣. یەکیەتی سۆویات ساڵی ٢٠ هەتا ١٣٢٤ی هەتاوی لە ئێران پشتێ کۆماری مەهابادی گرت و دوایی بەڵێنی نەفتیان پێداو پشتی بەردان و لە نەتیجەدا زۆر لە نیشتمان پەروەران لە سێدارە دران.
٤. عیراق لە دو نەتەوەی کوردو عەرەب پێک هاتوە، کە کوردیش لەو ووڵاتەدا شوێنی دانیشتن و مافی ژیانی هەیە، کەس بۆی نی‌یە گوێ‌ی لێ باخنێ.
٥. عیراق کە ووڵاتێکی دەوڵەمەندە بەهۆی دەرخستنی نەفتەکەیەوەو نفوسیشی کەمە لەبەر شەڕی کوردوستان وای لێ هاتبو پارەی لە کوێت و وڵاتە عەرەبی‌یەکانی خەلیج قەرز دەکرد کە مەسرەفی ئەو شەرە دابین بکا کە خۆیان بەسەر کوردیان دا سەپاندبو.
٦. لێ‌لێ: گۆرانی فۆلکلۆری کوردە.
٧. یالەیل: گۆرانی فۆلکلۆری عەرەبە.
٨. ئاوەز: ئەقڵ، تێ‌گەیشتن.
٩. حکومەت خۆی ئاڵۆزی‌و ئاژاوەی ئەناوە ئەی ویست شەڕ دەست پێ‌بکاتەوە، ئەویش بە پشتیوانی یەکیەتی‌ی سۆویات کە پەیمانی عەسکەری‌ی لەگەڵ بەستبوو چەکی ئەدایە.