بنام بی چوون جهاندار فەرد
موخبر جه هەر کار تەبیب جه هەر دەرد
زاتەش بی‌زەواڵ لوتفەش بی‌پایان
خودایش وەخەلق عالم نمایان
لوتفەش ئەر یار بود وەگەرد هەر کەس
غەرق بوو وەدەریا بەرنیه چوود وەدەس
مەردم گووش بگرین لەی بەدبەختییه
دو نەفەر یەی‌ڕەنگ له ئیران نییه
وە قەوڵ «سعدی» پیر خردمەند
«مادەر نەزادەست یەی‌ڕەنگ دو فەرزەند»
«حافظ» مەنویسود: «ڕەفیق کیمیاس»
نەمەیود وەدەست تا دنیا بونیاس
عارف وەی دەردە مەبود وە دەرویش
ڕاهـ بیاوان مەگیرود وەپیش
هەرچەن مەگەردم مەکەم جوست‌وجو
دو نەفەر یەی‌ڕەنگ پەیدا نەمەبو
چ کاری دیرم وەکار عاڵەم
بچم وەسەر وەقت داستان خوەم
حەقا حەق برا! برای خاسی نید
ڕەفیق یەی‌ڕەنگ حەقشناسی نید
تو واتی یەی‌شەو مەیوم وەماڵت
قەوڵت درو بی حاشا له حاڵت
زمسان دامەسەر من وەئینتزار
گوش وە حەلقەی دەر وینەی بدهکار
شەوی دو ساعەت لە پشت دەر بیم
مونتەزر وە پای دو بەرادەر بیم
هەرشەو سەماوەر پیر جگەرسوز
چو عەزیز مەردە داد مەکەرد تا ڕوز
سینی به وینەی تەپەی گورسان
له گووشەش نوساو ئارامگای ئیسکان
نعلبەکی چون گوور، قاشق وینەی لەش
هەرلەشی له ناو گووڕی درازکەش
ئیستکان وساوی دەهەن باز کەردە
مەرواتی ئیمشەو عەزیزش مەردە
قەندان به وینەی خورمای خەیرات بی
هەر فەریاد مەکرد شەو بەرات بی
تەشتەک به وینەی مردەشوورخانه
هەر ئینتزار داشت چەو له دەرانه
مەنقەل بەوینەی تەپەی کوهـ توور
جای ڕاز و نیاز موسا با غەفوور
قوری نائومید یەی گوشەی مەنقەل
وە نائومیدی گردووە بەغەل
چون موسا له توور مەکرد موناجات
وە دەرگای یکتای قازیولحاجات
مەوات: یا یکتای جەلال جەلیل
نجات دەهندەی مورسلِ خەلیل
وە شوعلەی ئاتەش بدەر نجاتم
دیتر نەمەندەن ئاهـ وە بساتم
وە تاب ئاتەش من مەیوم وەجوش
چای جووشیدە کەس نمەکەی نوش
یا یکتای بی‌چون! حەی لامەکان!
شەرمەندەم مەکەر وەڕوی مهمان
تەنم چون زندان ڕوکەردەن وەبەند
یا ڕەب ئی جەورە بکیشم تا چەند؟
تەن موبتەلای ڕووح، ڕووح موبتەلای غەم
یا ڕەب تەن و ڕووح جوداکەر وەهەم
لەعنەت وەو کەسه من کردە قووری
ئەڕای پای مەنقەڵ بەعزی وافووری
مەگەر سەبر من سەبر ئەیووبەن؟
زندگی وەی‌تەور ئەڕای چەم خووبەن؟
دوەشەو سێ‌ساعەت بەعدەز نسمەشەو
موقەی که مەردم چوونه جامەی خەو
یەی دەستی ئامان نەمی وە دەستەم
دەستەی شکستەی وە مەفتوول بەستەم
له خاو بیدار بیم وەزور تەکان
چنگ نادە گەڵووم سدام نایدە بان
داد کردم هەم چەس؟ جەمینەخانم!
وەی نیمەشەوە چەتوای وەگیانم
وەت: نوسرەت ملووک هم سینەی ژان کەی
وەبەندە ئیدعای گوڵ‌گاوەزوان کەی
بەسک سەردی خوەی سەرد وەبان سەرد
چوو مار پیچ مەخوەی وەزوور دڵ‌دەرد
وەختی مەنیشود وەسەدر سوفرە
تەعاروف کردن وە دینی کوفرە
چوار قەندداغ پەنچ‌چای هەفت‌ـ‌هەشت پیاڵەشیر
سێ نان لەواش یەی دوازدە پەنیر
یه گشتی ناشتای عەشرەت ملووکه
سەیل شکڵی کەی، چو شکڵ خووکه
شوی عەشرەت ملووک حاجی غەزەنفەر
ئەر بووشم خەرە، سەد ڕەحمەت وە خەر
چای دیر دەم کردود ئەڵساد وەقین
منو چوار ئیسکان کوتادە زەمین
من دەستەم خویردبی، ئیستکان شکیاد
قاشوق چای‌خوەری هەفت‌ـ‌هەشت دوشمین داد
سینی وەت: قاشوق! یه نانەجیمه
مەرحووم گەورای شابابای دیمه
یه کوڕ مەرحووم حاجی هاتەمه
سەدپارچه موڵک داشت هەم وەتیاد کەمه
وەناو مۆلک خوەی بیه خاک شوخم
تەرەکتور پاشی وەبان سینەی توخم
چهل ساڵ تەمامه هامه ئی ماڵه
ڕووحم دی خەستەس وەی قرم‌وقاڵه
بان گلان خاسه سالی سێ ساعەت
کاریک ئەنجام دەید چوود خەفید ڕاحەت
دیتر کەس نەیری کاری وەکارەش
وەخاب شیرین نیەکەن بیدارەش
ئی قاڵه ڕەسی وە گووش بان گلان
وە تاب و تەعجیل هاته لیو بان
داد کرد: ئەی قوری! بی عەقل و شعوور
ئەبلەی بی‌کەماڵ له معرفەت دوور
تا تو وارد بید وه مەرز ئیران
بیشەی شیران بی، تو کەردیش ویران
مەردم تو موعتاد کردی وەچائی
دایدە دەس مەردم عاسای گەدائی
گورگ وەختی پیر بوو، خەم مەدەی کەمەر
بووە مەسخەرەی سەگِ سوقان خوەر
نۆهسەد سالِ پیش من لەتەی کوبیم
گوزەرگای پەڵنگ پەنای ئاهوو بیم
پارچەم سەبزەزار سەرچشمە و ڕوود بی
تەفریگای مەخسووس سوڵتان مەحموود بی
شاهانِ شوجاع، مەردانِ کاری
ساحب سابقەی تیر و سەواری
ئەگەر شەرح بیەم یەکی له هەزار
وەخت مەچوود وەسەر پڕ مەبوود نەوار
یەسه پیر بیمه، پیرِ ئاخر شەڕ
نسمم بیه چاڵگ، نسمم بیه دەسەڕ
یه چوارسەد ساڵە من بان گلانم
هەم‌نشینِ سەگ لەی بان لەو بانم
فەرزەند فەغوور فەرهاد نامەرد
وەتیشەی فولاد ڕیشەم بەر ئاوەرد
فەرهادِ فەغوور، بی‌یه خونی من
من کرد وەفدای قەد و باڵای ژن
فەرهاد خونی من شیرین خونی ئەو
وەی تەور بازی کرد نەقشەی شا خوسرەو
من سەنگ‌ڕیزەی تیشەی فەرهادم
ئەو ڕوزگارە خاس ها له یادم
بیمه سەد پارە هەر پارەی وەجای
هیچ موسلمانی چوو من وەپی نای
بەعدەز گوفتگوی قوری و بان گلان
بچم وە سەروەقت باقی داستان
بچم وە سەروەقت داستانەکەم
وەسەر بەدعهدی دومهمانەکەم
ئەوەڵ ئەرز کردم من دەرویش‌وارم
تەعارف وەدوس کوفرە لەکارم
دوەم یەی نەفەر فرمانبردارم
خجاڵت کیشم ئیسم پوڵ بارم
دوشەو بان‌یەک شەوی پەنج تومەن
دامه شەوچەرە دەپانزە شەومەن
له ناو پاکەت بی له تاقچەی ئوتاق
بشنو له جەفای مووش قورمساق
یەی نیرەموشیک بیه مهمانم
نه وەعدەی گردوم نه ناوی زانم
شەوچەرەم کردو وە سەحەرچەرە
گشتی کەل‌کردو ئەڕای مەسخەرە
یەی دەسماڵ ئاجیل دان‌دان شماردو
پوستەکەی هوشتو مەغزەکەی خواردو
هەرکەس وەدیدەش نیەونید نیەزانی
یەی خاکەناز توز نشتو وەبانی
نانِ فەرەنگی چو سەنگ‌پای حەمام
تا دەسم بگری گشتی فرەدام
دوان پەرت کردم له ناوِ ئەیوان
سدای هەمسایه وەلیم هاتەبان
خاس‌بی نەشکانم وەنەدی مەردم
سێ ڕوژیش ئەڕای تاوان بگەردم
ئەنار ساوە سەداش هاتەبان
وەت هەڕاجم کەین جور چاڵەسەن‌خان
بیمەسه عەروس بی‌حوسن و جیاز
سیر بیدەم ئەڕای کوڵفەتی پیاز
یاڕەب بەدبەختی ڕو نەکەی وەکەس
هەرکەس بەدبەخت بو، مەرگی بیەو بەس
ئەوسا که من بیم وەشاخەی درەخت
فەرمان‌رەوا بیم چوو سوڵتان وەتەخت
من وە لابەلای بەرگِ خوەش مەنزەر
چوو کوودەک له بان دامان مادەر
شەب‌نەم شەب مەداد ئاب وە ڕوخسارم
نەسیم پاک مەکەرد گەردوغوبارم
سەحەر وە نەغمەی مورغ خوش‌ئاواز
سەبا مەجونباد گەهوارەم وەناز
لالەی سوپاخیر سەحراو کوهـ و دەر
وەفەرش دیبا پوشاو سەراسەر
گوڵان سەف کیشاون له ئەترافِ جو
هەر گوڵی ڕەنگی هەر ڕەنگی یەک بو
خار وینەی سەرباز سوپای پیادە
سەرتاسەر گرتو ئەتراف جادە
بو عەتر گوڵ‌سورخ غونچەی نەشکوفته
نەغمەی ڕەوان بەخش مورغ ئاشفتە
چون سوپای بیژن خار دامان‌گیر
پەی ڕەزم خەزان تیزمەکەردەن تیر
شەب‌نم مەزانست ڕەسم ڕوزگار
پەی بەدبەختی من مەگریاد وەزار
مەوات: ئەی ئەنار! ئەی نازپەروەردە!
باغبان باکەس وەفا نەکەردە
بسیار وینەی تو لەی باغه بیەن
ئیمروز ئاساری لەلیشان نیەن
هەفتادوهەفت ڕەنگ میوە پەی‌دەرپەی
ڕەد بو لەی باغه له بادام تا بەی
جودا بید وەگوڵ دور کەفید وە باغ
قەلبت پر خون بوو وە دەردِ فەراغ
مەکەفید وە دەس جەوانِ ئەحمەق
هەم‌نشینت کەی وە شیشەی عەرەق
نارنج! وە ئەروای گوڵابی قەسەم
هەرچی شەب‌نەم وەت یەک یەک دیم وەچەم
بشنو له نارنج خوەش عەتر و خوەش بوو
وەت: ئەی داش ئەنار! وە ئەروای لیموو
منیش وینەی تو وە شاخەی دار بیم
چو سوڵتان وە تەخت ویم بەرقەرار بیم
گوشم هەمیشه وە نەغمەی ساز بی
سەرم ئاشفتەی کرشمە و ناز بی
سەبا وەزیر بی شەب‌نەم نازر بی
بوڵبول له بەزمم دایم حازر بی
نەسیم دادە پیم وە یادگاری
عەتری نمونەی مشک تاتاری
من وە یادگار نەسیمِ دوسم
هەنوز بوی عەتر مەیو جه پوسم
یەی ڕوز بەدبەختی هاته دیارم
باغبانِ پیر کەفته هاوارم
دەردەم فەرمان داد سندوق ئاوردن
منیش وینەی تو بی‌چارە کردن
منیش وینەی تو کەفتمه ئەمار
حاشا له وەفا و رەسمِ ڕوزگار
یه له بەهار بی، بشنو له پائیز
بشنو له دونیای دونِ غەم‌ئەنگیز
چەمەن بەعدەز گوڵ بەسکێ زاری کرد
سەبزی ڕوخسارەش عەوەز بی وە زەرد
حەمله برد وه باغ باد غارەت‌گەر
ڕەنگ نەمەن له ڕووی سەرو سنەوبەر
بەرگی سەبز نەمەن پەی ڕیختەی قەسەم
وە شاخ گوڵ‌سورخ بوڵبول مەکەرد ڕەم
عاشق و مەعشووق یەک یەک چین وەدەس
بوڵبول کەفته تون گوڵ کەفته تەوەس
مەئوای بوڵبوڵان بی وەلانەی زاغ
نه باغبان مەن نه یاران وەباغ
وە حملەی خەزان پەردەی گوڵ دڕیاد
پای بوڵبول له سەر شاخ گوڵ بڕیاد
ئاساری له گوڵ غەیرەز خار نەمەن
سدای مورغ ژان له گوڵزار نەمەن
سدای زیل و بەم ریختەی خشکه بەرگ
نەمەک مەپاشاد وە مەجروحی جەرگ
باد بەرهەم زەن خانەوادەی گوڵ
خون مەکەرد وە جەرگ عارف و عاقڵ
نه سەبز وە سەحرا، نه بەرگ وە داران
نه گوڵ، نه گوڵ‌چین، نه گوڵ‌عوزاران
نه جام، نه ساقی، نه مینا، نه مەی
نه موترب، نه ساز، نه بەربەت، نه نەی
درەخت چو ئەڵوات پاک باختەی بی‌عار
سەرتاپا بەرگش باختو وە قومار
سدای رودخانه چون ئاواز پیر
ئاهـ بی ئەسەر ناڵەی بی تەئسیر
سەحرا بی وەجای دڕندە و خون‌خوار
گاو بازنشەس بی گورگ هاته ڕوکار
دریادە قەساو، گاوِ ڕەنج بی‌وەر
خوەردمەن پەی یابو، بارکیشان پەی خەر
سەحرا بی‌لەزەت باغ بی‌سەرپەرەس
ڕودخانه وینەی مەریزِ بی‌کەس
خەرگوش باغبان ڕوبا ساوباغ
شەغال شەو تا سوب داد مەکرد وەداغ
سدای زیل و بەم بانگ نوشانوش
له تەرفِ بوستان کوتابی وەگوش
بەدەڵ مەجنوونان لیلی گوم کەردە
کەشکی فەرهادان پەی شیرین مەردە
جەڵەب وامقان گوم کەردەی عوزرا
هەر کام دە مەعشووق ویشان بین جودا
نەسیم تەنها مەن له کوهساران
گوڵ وە گوڵ مەگەشت جای بەزمِ یاران
سەرگەشته وینەی مەجنون مەکەرد گەشت
دیار وە دیار سەحرا و کوهـ و دەشت
سابت بی وەپیش دوڕەنگەن دنیا
جوز موشتی ئەشغال نەمەندەن وەجا
پوس چنجەی کەدو فنوق و پسته
چوپنبه و پاکەت بوتری شکسته
له جای بەزم خوەش میرزا سەماوەر
ئاساری نەمەن غەیرەز خاکستر
کەفته بی وەپای شەمع ئەفروخته
لاشەی پەروانەی زار پەرسوخته
نەسیم مەجبور بی ڕو نیادە شار
کوهـ وە کوهـ مەگەشت حەسار وە حەسار
ئەوەڵ هاته ماڵ تەبەقەی ئەوەڵ
زالوو سفەتان بەو پیشەو عەمەڵ
هەفت پشت عەمارەت له ئاخەرین پووش
سروود مەلائک مەشنەفتەن وە گووش
پەردەی ئەبریشەم پوشت دەری مەخمەڵ
بخارو وینەی توپ و موسەلسەل
موتەکای پەر قوو وەت وە تەخت خاو
نەسیم غەڵەت کەی پا بنیدە ناو
وە قەلبی مەجروح ماڵاماڵ وە دەرد
نەسیم وە ئەفسووس کیشاد ئاهـِ سەرد
دوم هاته ماڵ تەبەقەی دوهم
ئەوەیش ئەو تەور بی نه ئەوتەور موهم
له دو خارج بی کەم کەم هاته سێ
ئەلغەرەز هیچ کام ڕی نیانه پێ
له هەر تەبەقەی چەن بەدو بی‌جا
ئەوان وە نەسیم نەسیم وە دنیا
سوم هاته ماڵ تەبەقەی ئیمه
وەت وەمەزهەبم هەر ئیرە جیمه
کەم کەم وارد بی وەبەندە مەنزڵ
یەک ئوتاقی دی ساختِ چینەو گڵ
ئوتاق دو دەر شەش، مەخروبەو نمناک
تاریک به وینەی زندانِ «ضحاک»
نەسیم نگا کەرد وە وەزعِ بەندە
گردەمه دەسگاو مەسخەرەو خەندە
یەی جوفت دەسگیرەی وەکار نەکەفتی
یەی دانه کەف‌گیر ساڵەها خەفتی
پەی دەستەی گوش کو، خەستەی گوشتِ گاو
چوار جامِ ڕوحین یەی سەتڵ جائاو
لافەکەی «شامی» فەسلِ تاوسان
وەناو سەوەته بایەس بوەیدەی بان
موخبر جه هەر کار تەبیب جه هەر دەرد
زاتەش بی‌زەواڵ لوتفەش بی‌پایان
خودایش وەخەلق عالم نمایان
لوتفەش ئەر یار بود وەگەرد هەر کەس
غەرق بوو وەدەریا بەرنیه چوود وەدەس
مەردم گووش بگرین لەی بەدبەختییه
دو نەفەر یەی‌ڕەنگ له ئیران نییه
وە قەوڵ «سعدی» پیر خردمەند
«مادەر نەزادەست یەی‌ڕەنگ دو فەرزەند»
«حافظ» مەنویسود: «ڕەفیق کیمیاس»
نەمەیود وەدەست تا دنیا بونیاس
عارف وەی دەردە مەبود وە دەرویش
ڕاهـ بیاوان مەگیرود وەپیش
هەرچەن مەگەردم مەکەم جوست‌وجو
دو نەفەر یەی‌ڕەنگ پەیدا نەمەبو
چ کاری دیرم وەکار عاڵەم
بچم وەسەر وەقت داستان خوەم
حەقا حەق برا! برای خاسی نید
ڕەفیق یەی‌ڕەنگ حەقشناسی نید
تو واتی یەی‌شەو مەیوم وەماڵت
قەوڵت درو بی حاشا له حاڵت
زمسان دامەسەر من وەئینتزار
گوش وە حەلقەی دەر وینەی بدهکار
شەوی دو ساعەت لە پشت دەر بیم
مونتەزر وە پای دو بەرادەر بیم
هەرشەو سەماوەر پیر جگەرسوز
چو عەزیز مەردە داد مەکەرد تا ڕوز
سینی به وینەی تەپەی گورسان
له گووشەش نوساو ئارامگای ئیسکان
نعلبەکی چون گوور، قاشق وینەی لەش
هەرلەشی له ناو گووڕی درازکەش
ئیستکان وساوی دەهەن باز کەردە
مەرواتی ئیمشەو عەزیزش مەردە
قەندان به وینەی خورمای خەیرات بی
هەر فەریاد مەکرد شەو بەرات بی
تەشتەک به وینەی مردەشوورخانه
هەر ئینتزار داشت چەو له دەرانه
مەنقەل بەوینەی تەپەی کوهـ توور
جای ڕاز و نیاز موسا با غەفوور
قوری نائومید یەی گوشەی مەنقەل
وە نائومیدی گردووە بەغەل
چون موسا له توور مەکرد موناجات
وە دەرگای یکتای قازیولحاجات
مەوات: یا یکتای جەلال جەلیل
نجات دەهندەی مورسلِ خەلیل
وە شوعلەی ئاتەش بدەر نجاتم
دیتر نەمەندەن ئاهـ وە بساتم
وە تاب ئاتەش من مەیوم وەجوش
چای جووشیدە کەس نمەکەی نوش
یا یکتای بی‌چون! حەی لامەکان!
شەرمەندەم مەکەر وەڕوی مهمان
تەنم چون زندان ڕوکەردەن وەبەند
یا ڕەب ئی جەورە بکیشم تا چەند؟
تەن موبتەلای ڕووح، ڕووح موبتەلای غەم
یا ڕەب تەن و ڕووح جوداکەر وەهەم
لەعنەت وەو کەسه من کردە قووری
ئەڕای پای مەنقەڵ بەعزی وافووری
مەگەر سەبر من سەبر ئەیووبەن؟
زندگی وەی‌تەور ئەڕای چەم خووبەن؟
دوەشەو سێ‌ساعەت بەعدەز نسمەشەو
موقەی که مەردم چوونه جامەی خەو
یەی دەستی ئامان نەمی وە دەستەم
دەستەی شکستەی وە مەفتوول بەستەم
له خاو بیدار بیم وەزور تەکان
چنگ نادە گەڵووم سدام نایدە بان
داد کردم هەم چەس؟ جەمینەخانم!
وەی نیمەشەوە چەتوای وەگیانم
وەت: نوسرەت ملووک هم سینەی ژان کەی
وەبەندە ئیدعای گوڵ‌گاوەزوان کەی
بەسک سەردی خوەی سەرد وەبان سەرد
چوو مار پیچ مەخوەی وەزوور دڵ‌دەرد
وەختی مەنیشود وەسەدر سوفرە
تەعاروف کردن وە دینی کوفرە
چوار قەندداغ پەنچ‌چای هەفت‌ـ‌هەشت پیاڵەشیر
سێ نان لەواش یەی دوازدە پەنیر
یه گشتی ناشتای عەشرەت ملووکه
سەیل شکڵی کەی، چو شکڵ خووکه
شوی عەشرەت ملووک حاجی غەزەنفەر
ئەر بووشم خەرە، سەد ڕەحمەت وە خەر
چای دیر دەم کردود ئەڵساد وەقین
منو چوار ئیسکان کوتادە زەمین
من دەستەم خویردبی، ئیستکان شکیاد
قاشوق چای‌خوەری هەفت‌ـ‌هەشت دوشمین داد
سینی وەت: قاشوق! یه نانەجیمه
مەرحووم گەورای شابابای دیمه
یه کوڕ مەرحووم حاجی هاتەمه
سەدپارچه موڵک داشت هەم وەتیاد کەمه
وەناو مۆلک خوەی بیه خاک شوخم
تەرەکتور پاشی وەبان سینەی توخم
چهل ساڵ تەمامه هامه ئی ماڵه
ڕووحم دی خەستەس وەی قرم‌وقاڵه
بان گلان خاسه سالی سێ ساعەت
کاریک ئەنجام دەید چوود خەفید ڕاحەت
دیتر کەس نەیری کاری وەکارەش
وەخاب شیرین نیەکەن بیدارەش
ئی قاڵه ڕەسی وە گووش بان گلان
وە تاب و تەعجیل هاته لیو بان
داد کرد: ئەی قوری! بی عەقل و شعوور
ئەبلەی بی‌کەماڵ له معرفەت دوور
تا تو وارد بید وه مەرز ئیران
بیشەی شیران بی، تو کەردیش ویران
مەردم تو موعتاد کردی وەچائی
دایدە دەس مەردم عاسای گەدائی
گورگ وەختی پیر بوو، خەم مەدەی کەمەر
بووە مەسخەرەی سەگِ سوقان خوەر
نۆهسەد سالِ پیش من لەتەی کوبیم
گوزەرگای پەڵنگ پەنای ئاهوو بیم
پارچەم سەبزەزار سەرچشمە و ڕوود بی
تەفریگای مەخسووس سوڵتان مەحموود بی
شاهانِ شوجاع، مەردانِ کاری
ساحب سابقەی تیر و سەواری
ئەگەر شەرح بیەم یەکی له هەزار
وەخت مەچوود وەسەر پڕ مەبوود نەوار
یەسه پیر بیمه، پیرِ ئاخر شەڕ
نسمم بیه چاڵگ، نسمم بیه دەسەڕ
یه چوارسەد ساڵە من بان گلانم
هەم‌نشینِ سەگ لەی بان لەو بانم
فەرزەند فەغوور فەرهاد نامەرد
وەتیشەی فولاد ڕیشەم بەر ئاوەرد
فەرهادِ فەغوور، بی‌یه خونی من
من کرد وەفدای قەد و باڵای ژن
فەرهاد خونی من شیرین خونی ئەو
وەی تەور بازی کرد نەقشەی شا خوسرەو
من سەنگ‌ڕیزەی تیشەی فەرهادم
ئەو ڕوزگارە خاس ها له یادم
بیمه سەد پارە هەر پارەی وەجای
هیچ موسلمانی چوو من وەپی نای
بەعدەز گوفتگوی قوری و بان گلان
بچم وە سەروەقت باقی داستان
بچم وە سەروەقت داستانەکەم
وەسەر بەدعهدی دومهمانەکەم
ئەوەڵ ئەرز کردم من دەرویش‌وارم
تەعارف وەدوس کوفرە لەکارم
دوەم یەی نەفەر فرمانبردارم
خجاڵت کیشم ئیسم پوڵ بارم
دوشەو بان‌یەک شەوی پەنج تومەن
دامه شەوچەرە دەپانزە شەومەن
له ناو پاکەت بی له تاقچەی ئوتاق
بشنو له جەفای مووش قورمساق
یەی نیرەموشیک بیه مهمانم
نه وەعدەی گردوم نه ناوی زانم
شەوچەرەم کردو وە سەحەرچەرە
گشتی کەل‌کردو ئەڕای مەسخەرە
یەی دەسماڵ ئاجیل دان‌دان شماردو
پوستەکەی هوشتو مەغزەکەی خواردو
هەرکەس وەدیدەش نیەونید نیەزانی
یەی خاکەناز توز نشتو وەبانی
نانِ فەرەنگی چو سەنگ‌پای حەمام
تا دەسم بگری گشتی فرەدام
دوان پەرت کردم له ناوِ ئەیوان
سدای هەمسایه وەلیم هاتەبان
خاس‌بی نەشکانم وەنەدی مەردم
سێ ڕوژیش ئەڕای تاوان بگەردم
ئەنار ساوە سەداش هاتەبان
وەت هەڕاجم کەین جور چاڵەسەن‌خان
بیمەسه عەروس بی‌حوسن و جیاز
سیر بیدەم ئەڕای کوڵفەتی پیاز
یاڕەب بەدبەختی ڕو نەکەی وەکەس
هەرکەس بەدبەخت بو، مەرگی بیەو بەس
ئەوسا که من بیم وەشاخەی درەخت
فەرمان‌رەوا بیم چوو سوڵتان وەتەخت
من وە لابەلای بەرگِ خوەش مەنزەر
چوو کوودەک له بان دامان مادەر
شەب‌نەم شەب مەداد ئاب وە ڕوخسارم
نەسیم پاک مەکەرد گەردوغوبارم
سەحەر وە نەغمەی مورغ خوش‌ئاواز
سەبا مەجونباد گەهوارەم وەناز
لالەی سوپاخیر سەحراو کوهـ و دەر
وەفەرش دیبا پوشاو سەراسەر
گوڵان سەف کیشاون له ئەترافِ جو
هەر گوڵی ڕەنگی هەر ڕەنگی یەک بو
خار وینەی سەرباز سوپای پیادە
سەرتاسەر گرتو ئەتراف جادە
بو عەتر گوڵ‌سورخ غونچەی نەشکوفته
نەغمەی ڕەوان بەخش مورغ ئاشفتە
چون سوپای بیژن خار دامان‌گیر
پەی ڕەزم خەزان تیزمەکەردەن تیر
شەب‌نم مەزانست ڕەسم ڕوزگار
پەی بەدبەختی من مەگریاد وەزار
مەوات: ئەی ئەنار! ئەی نازپەروەردە!
باغبان باکەس وەفا نەکەردە
بسیار وینەی تو لەی باغه بیەن
ئیمروز ئاساری لەلیشان نیەن
هەفتادوهەفت ڕەنگ میوە پەی‌دەرپەی
ڕەد بو لەی باغه له بادام تا بەی
جودا بید وەگوڵ دور کەفید وە باغ
قەلبت پر خون بوو وە دەردِ فەراغ
مەکەفید وە دەس جەوانِ ئەحمەق
هەم‌نشینت کەی وە شیشەی عەرەق
نارنج! وە ئەروای گوڵابی قەسەم
هەرچی شەب‌نەم وەت یەک یەک دیم وەچەم
بشنو له نارنج خوەش عەتر و خوەش بوو
وەت: ئەی داش ئەنار! وە ئەروای لیموو
منیش وینەی تو وە شاخەی دار بیم
چو سوڵتان وە تەخت ویم بەرقەرار بیم
گوشم هەمیشه وە نەغمەی ساز بی
سەرم ئاشفتەی کرشمە و ناز بی
سەبا وەزیر بی شەب‌نەم نازر بی
بوڵبول له بەزمم دایم حازر بی
نەسیم دادە پیم وە یادگاری
عەتری نمونەی مشک تاتاری
من وە یادگار نەسیمِ دوسم
هەنوز بوی عەتر مەیو جه پوسم
یەی ڕوز بەدبەختی هاته دیارم
باغبانِ پیر کەفته هاوارم
دەردەم فەرمان داد سندوق ئاوردن
منیش وینەی تو بی‌چارە کردن
منیش وینەی تو کەفتمه ئەمار
حاشا له وەفا و رەسمِ ڕوزگار
یه له بەهار بی، بشنو له پائیز
بشنو له دونیای دونِ غەم‌ئەنگیز
چەمەن بەعدەز گوڵ بەسکێ زاری کرد
سەبزی ڕوخسارەش عەوەز بی وە زەرد
حەمله برد وه باغ باد غارەت‌گەر
ڕەنگ نەمەن له ڕووی سەرو سنەوبەر
بەرگی سەبز نەمەن پەی ڕیختەی قەسەم
وە شاخ گوڵ‌سورخ بوڵبول مەکەرد ڕەم
عاشق و مەعشووق یەک یەک چین وەدەس
بوڵبول کەفته تون گوڵ کەفته تەوەس
مەئوای بوڵبوڵان بی وەلانەی زاغ
نه باغبان مەن نه یاران وەباغ
وە حملەی خەزان پەردەی گوڵ دڕیاد
پای بوڵبول له سەر شاخ گوڵ بڕیاد
ئاساری له گوڵ غەیرەز خار نەمەن
سدای مورغ ژان له گوڵزار نەمەن
سدای زیل و بەم ریختەی خشکه بەرگ
نەمەک مەپاشاد وە مەجروحی جەرگ
باد بەرهەم زەن خانەوادەی گوڵ
خون مەکەرد وە جەرگ عارف و عاقڵ
نه سەبز وە سەحرا، نه بەرگ وە داران
نه گوڵ، نه گوڵ‌چین، نه گوڵ‌عوزاران
نه جام، نه ساقی، نه مینا، نه مەی
نه موترب، نه ساز، نه بەربەت، نه نەی
درەخت چو ئەڵوات پاک باختەی بی‌عار
سەرتاپا بەرگش باختو وە قومار
سدای رودخانه چون ئاواز پیر
ئاهـ بی ئەسەر ناڵەی بی تەئسیر
سەحرا بی وەجای دڕندە و خون‌خوار
گاو بازنشەس بی گورگ هاته ڕوکار
دریادە قەساو، گاوِ ڕەنج بی‌وەر
خوەردمەن پەی یابو، بارکیشان پەی خەر
سەحرا بی‌لەزەت باغ بی‌سەرپەرەس
ڕودخانه وینەی مەریزِ بی‌کەس
خەرگوش باغبان ڕوبا ساوباغ
شەغال شەو تا سوب داد مەکرد وەداغ
سدای زیل و بەم بانگ نوشانوش
له تەرفِ بوستان کوتابی وەگوش
بەدەڵ مەجنوونان لیلی گوم کەردە
کەشکی فەرهادان پەی شیرین مەردە
جەڵەب وامقان گوم کەردەی عوزرا
هەر کام دە مەعشووق ویشان بین جودا
نەسیم تەنها مەن له کوهساران
گوڵ وە گوڵ مەگەشت جای بەزمِ یاران
سەرگەشته وینەی مەجنون مەکەرد گەشت
دیار وە دیار سەحرا و کوهـ و دەشت
سابت بی وەپیش دوڕەنگەن دنیا
جوز موشتی ئەشغال نەمەندەن وەجا
پوس چنجەی کەدو فنوق و پسته
چوپنبه و پاکەت بوتری شکسته
له جای بەزم خوەش میرزا سەماوەر
ئاساری نەمەن غەیرەز خاکستر
کەفته بی وەپای شەمع ئەفروخته
لاشەی پەروانەی زار پەرسوخته
نەسیم مەجبور بی ڕو نیادە شار
کوهـ وە کوهـ مەگەشت حەسار وە حەسار
ئەوەڵ هاته ماڵ تەبەقەی ئەوەڵ
زالوو سفەتان بەو پیشەو عەمەڵ
هەفت پشت عەمارەت له ئاخەرین پووش
سروود مەلائک مەشنەفتەن وە گووش
پەردەی ئەبریشەم پوشت دەری مەخمەڵ
بخارو وینەی توپ و موسەلسەل
موتەکای پەر قوو وەت وە تەخت خاو
نەسیم غەڵەت کەی پا بنیدە ناو
وە قەلبی مەجروح ماڵاماڵ وە دەرد
نەسیم وە ئەفسووس کیشاد ئاهـِ سەرد
دوم هاته ماڵ تەبەقەی دوهم
ئەوەیش ئەو تەور بی نه ئەوتەور موهم
له دو خارج بی کەم کەم هاته سێ
ئەلغەرەز هیچ کام ڕی نیانه پێ
له هەر تەبەقەی چەن بەدو بی‌جا
ئەوان وە نەسیم نەسیم وە دنیا
سوم هاته ماڵ تەبەقەی ئیمه
وەت وەمەزهەبم هەر ئیرە جیمه
کەم کەم وارد بی وەبەندە مەنزڵ
یەک ئوتاقی دی ساختِ چینەو گڵ
ئوتاق دو دەر شەش، مەخروبەو نمناک
تاریک به وینەی زندانِ «ضحاک»
نەسیم نگا کەرد وە وەزعِ بەندە
گردەمه دەسگاو مەسخەرەو خەندە
یەی جوفت دەسگیرەی وەکار نەکەفتی
یەی دانه کەف‌گیر ساڵەها خەفتی
پەی دەستەی گوش کو، خەستەی گوشتِ گاو
چوار جامِ ڕوحین یەی سەتڵ جائاو
لافەکەی «شامی» فەسلِ تاوسان
وەناو سەوەته بایەس بوەیدەی بان