ئاڵەکۆک

مەلای جزیری add_a_photo
مەلای جزیری دیوانی مەلای جزیری
١٠٨. سوئالا من حەقیری صەدەفەک تڤی کوتیکن
فەقێ:
سوئالا من حەقیری
صەدەفەک تڤی کوتیکن
ئیرۆ کە لجزیری
حەقە کو لمەلێ کن
هیلاک ژدەربا تیری
چدەرمان هەیە لێ‌کن

مەلا:
سەلامێن ملیاکەتان
بێ‌حەددو بێ حەسێبن
شوبهەتێن ئاڤێ شەتان
ژمەلا لمیم وحێ‌بن
هیلاکێن ژزەحمەتان
دەرمان ژلام‌و بێ‌بن

فەقێ:
شەربەتا لام‌و بێ‌بەیان
نادم ئەز وێ بحەیاتێ
مەعدەنا دال‌و رێ‌یان
دبارینن نەباتێ
ئیظهار تکن مەعنی‌یان
ژحوسنا بوت ولاتێ

مەلا:
ژنەقشێ بت ولاتان
مە سینە بوتخانەیە
تەعەییونا صیفاتان
تەجەللا دقەلبێ مەیە
عیدو شەڤێ بەراتان
ژوان‌را مە سەجدەیە

فەقێ:
سەجدەیا شوکرێ جارەک
مەفەرضە د ویصالێ
نە پەردەبێ نە ستارەک
لبەر وەجهی هیلالێ
(احسن‌الله، تبارک)
ژسیررا وێ جەمالێ

مەلا:
جەمالا نورین صافە
دوەجهی تەجەللایێ
بحەرفێن خوە کەششافە
ضەمیر ددن مەعنایێ
حا، میم، عەین، سین، قافە
رەمزا وێ موعەممایێ

فەقێ:
حێ‌یەن دهەفت حامیمان
نوقطەیان لێ پەیداکن
باڤێنە جەم دوجیمان
عیشقی ژوێ هوەیداکن
ئیسمێن‌ددو طاسیمان
دومیمان ژێ جوداکن

مەلا:
هەفت خوم تژینە بادە
دمەیکەدا قیدەمێ
خوما کومن مورادە
عیشقە ریهت جاما جەمێ
لەوحێ لێ‌نون‌و صادە
لەو فەیضی‌دا قەلەمێ

فەقێ:
ساقی‌یێ خەمرا ئەزەل
نون‌و قەلەم ژی ئافراند
داریهتە لەو حا ئەووەل
رزق‌و نەصیب پێ قەدراند
ئەوبو موراد موستەهەل
نەقشی مەجاز پێ صەوراند

مەلا:
نەقشێ مەجاز طەلسمە
مەظهەر ژرەنگ میرئاتێ
صورەت لبال مە ئیسمە
مەعنا بتەجەللا تێ
حەرفێن دنورین جیسمە
کاف هایە دئایاتێ

فەقێ:
کاف، ها ئیسمی کورە
طوغرایە دتەنزیلێ
جیسم وەک کوهی طورە
ئیجمالە دتەفصیلێ
جەمالە عەینی نورە
کەوکەب مە دقیندیلێ

مەلا:
کەوکەب دبێم بەشەرە
نورە کە مونەززەهـ تێ
چحوسنەک موصەووەرە
رەسمەک ژمن‌الله تێ
یەقین بخوە مەظهەرە
چەرخە کە صەد خەر گە تێ

فەقێ:
خەرگە بمن حیجابە
ستار دکت جەمالێ
عەورێ رەشو نیقابە
لەبەر وەجهێ هیلالێ
پەروانە لەو دعەذابە
مەحجوبە ژشەمالێ

مەلا:
شەمالژی عەینی نورە
شەوقە لبەر ستار تێ
پەروانە بێ دەستورە
دچەرخێ، سەما دار تێ
حەیران سیررا غەفورە
لەوجان فیدایی یار تێ

فەقێ:
یار حەقیقەت خالیقە
چین جان‌فیدا ڤێ کەوین
رێ دروستەو صادقە
چرەنگ شونا رێ کەوین
قەنج لەطیفەو لایقە
ئەر تڤێ باغێ کەوین

مەلا:
باغێ ژنور وەرەق لێ
یاردوێ دەظوهور بت
سپێدەیێ شەفەق لێ
مەظهەر ژعەینی نور بت
پورتەو ژحوسنی حەق لێ
داعەکس بێ‌قصور بت

فەقێ:
عەکسێ ژحەق دبینین
لدۆر وەجهی مەحبوبان
لحالکی نامینین
ژسورا وان مەطلوبان
گە نالین گە دخونین
دورین ژوەصلی خوبان

مەلا:
فەریاد ژدەست فیراقێ
ددورین ژسولطانان
تیژن لەونی براقێ
هەیبەت‌و سورا خانان
روژ ئانی‌یە ئیشراقێ
لەو دمرین ژکۆڤانان

فەقێ:
کۆڤانێن میهرداران
بێ حەددو بێ ئەژمارن
تیرن تێن ژهەساران
صەد جارو صەد هەزاران
خەدەنگێن دنوباران
نهین لدل دبارن

مەلا:
نهین لدل درشینن
تیران ژسیا گوشان
دومیرغەضەب دکشینن
لقەتلا مە مەدهوشان
ژعەین‌و قاف‌و شینن
خەدەنگێن ئەسوەد دوشان

فەقێ:
دونونن سیاه رەنگن
بسەر لمە دەرویشان
دەربێن ئەوان خەدنگن
لقەلبێ مە دەرویشان
عاشق ژدەست بهنگن
ژداغ‌و زەجرو ئیشان

مەلا:
داغێن مە پڕ دکولن
خەبەر ژی نایە گۆتن
یەنگیان ضەرب لدلن
هەناو مەژێ پرصۆتن
کەماندار رەش قاتلن
گەزمە لدل بجۆتن

فەقێ:
گەزمەیین عەین صادان
ئیشارەت رەمزو سوڕن
کشاندن گوشە بادان
مەحبوبە تیژ ئاوڕن
تیرێن دوان جەللادان
باطین لدل دفڕن

مەلا:
ئاورێن جوتێ بەلەک
بەرقی ژسەماواتێ
شەمسە دچەرخا فەلەک
هاتی بەنیڤ میرئاتێ
ئینسانە صورەت مەلەک
یان حورە دجەنناتێ

فەقێ:
حوری کوتێک جەمابن
پەری هەم دڤێ گاڤێ
هەمو ژرەنگ چرابن
نیزیکی شەمس‌و طاڤێ
ژشەرما خویا نابن
ژحوسنا وێ گولباڤێ

مەلا:
شەرمن ژدیمی زەری
عەقرەبان دەرب لدلدان
شەمس‌و مەهو موشتەری
پێرو دموقابل دان
ئینسە بەشکلی پەری
یاحوری صفەت ویلدان

فەقێ:
پێرو یەقین کوخالن
دعیقدا ثورەییایێ
دو رۆژو دو هیلالن
ل‌دیمێ وێ لەیلایێ
بێ وەصف‌و بێ میثالن
درەمزا شەکەر خایێ

مەلا:
برەمزو گفت‌و سوڕان
نەباتێ ئەو درێژن
عیشوەیێن لەعل‌و دوران
لولو شەکەر دبێژن
خەدەنگێن دئاڤران
عاشقان دێ برێژن

فەقێ:
عاشقێن دەڤو لێوان
شاباشە ژخودێرا
سەلوا ببیهوسێڤان
بەلگن ژزیڤو زێرا
حەرامن خەوێد شێڤان
لکەسێ موحبەت ڤێرا

مەلا:
کەسێ کو ئێک دڤیتن
صوهتی‌یە بئولفەتی
شەڤان کوئەڤ خەڤێتن
ژبەر دەربا موحبەتی
عاشق لپەی‌وی تێتن
ژجەذب‌و ژفیرقەتی

فەقێ:
فیراقێ تێک حیرقەتە
بەعیدە ژخەیالێ
طوطاگە بزەحمەتە
بولبول ژبەر جەمالێ
گۆیین قەت خەوناکەتە
کو دورە ژویصالێ

مەلا:
زەحمەت بمن ویصالە
عاشق ژبەر جەذبەیێ
لەو تێت بدەردو حالە
ژبەرقا شەعشەعەیێ
دەماهلبت شەمالە
نەظەردە پەروانەیێ

فەقێ:
پەروانە لەو دمرت
خوەش نینە ئەو بژینێ
ضەعیفە خۆ ناگرت
تیژە بەرقا ئەڤینێ
دپەردێ ناصەبرت
دا رەت کەمالا دینێ

مەلا:
پەروانە لەو دصوژی
ژلەمعەیا جەذباتی
فیداکرن عومروژی
دکەشفا سوببوحاتی
کودا ژنوڤە ڤەژی
باقی بت دحەیاتی

فەقێ:
حەیات لبامن وەصلە
دولات گەرببن لاتەک
موراد بخۆ هەر ئەصلە
تێکدا ببن صیفاتەک
ژهەڤ ئێک نەبن فەصلە
واحید بمینت ذاتەک

مەلا:
واحید ذاتە کە فەردە
تەجەللا دا صیفاتان
بعەینی دل نەظەر دە
لجوملە تەعیینا تان
تەوەهوم بویە پەردە
بئیسمی بت‌و لاتان

فەقێ:
لاتژی صورەتەک حەقە
ژئەسمائێت حەقانی
لبال من موحەققەقە
دنیڤ کەشفا سوبحانی
لاهوتە هەر موطلەقە
دنا سوتا ئینسانی

مەلا:
ئینسان بمن ناسوتە
گەوهەر دنیڤ صەدەفێ
ژعیلما جەبەروتە
شەمس هاتی‌یە شەرەفێ
(تنزڵ) ژلاهوتە
مەحبوبە جام دکەفێ

فەقێ:
کەفا کو کوزو کاس‌تێ
نازک‌و سپی زەندن
قەدەحا مەیا خاص‌تێ
بنێرن طالب چەندن
ڤەخون ژدەستی راستێ
بمەدحان مەحبوب خوەندن

مەلا:
وەصف و مەدحێن مەحبوبان
لداغێت کو حەیاتن
قوتن ژبۆ قلوبان
گولاڤ، قەندو نەباتن
ژنەغما مەدحێن خوبان
عاشق بجەذبە هاتن

فەقێ:
عاشق بوەصف‌و مەدحان
دفیراقێ دصەبری
نەسیم بێت ژوان تەرحان
بولبول نەشێ خوەبگری
خون‌دێ دەربت ژجەرحان
دی بداغێن کول بمری

مەلا:
بولبولێن وێ گولشەنێ
ژئەزەل ئەو دبێژن
تا ئەبەد ژمەعدەنێ
گەوهەران دا برێژن
حەرفەک ژوەصفان تنێ
عالەم تێک نابرێژن

فەقێ:
جەماکن تێک عالەمێ
حەمی‌یان بئوستاد کن
حەرف ژلەوحێ قیدەمێ
بەشەرح‌و بسەواد کن
نائیتە بەر قەلەمێ
بەحران ئەر بمیداد کن

مەلا:
نەسرین‌و گول طەبەقەک
سەحەر ژباغێ گولان
ژنەستەرەن وەرەقەک
بەسە مە صاحیب دلان
عورفەخواهی سەبەقەک
چێتر ژصەد سجلان

فەقێ:
ئەحسەن ژنو سەبەقان
قەلەم ژقەندو نەباتێ
لسەر صەفحا وەرەقان
دی رژی ئاوا حەیاتێ
دەس بدەس ژێ طەبەقان
مەلەک دبن جەنناتێ

مەلا:
نڤیسا تە عەنبەرن
زوبادو میسک پێژن
چشاخێ نەیشەکەرن
قەندو نەبات درێژن
نوطقاتە خوە گەوهەرن
صەدبار گوهەر هاڤێژن

فەقێ:
گولم ددەستی خاران
بیسمێ «محمد» ناڤم
بولبولم دگولزاران
ژعیشقێ لەو زەرباڤم
دزومرەیا میهر داران
تو رۆژی ئەز هەطاڤم

مەلا:
دورم ژگولێ بخوناڤە
لەوزەر شوبهەتێ بیهم
سوسن عەرەق طلاڤە
دفیرقەتێ دبرژەهم
لبال خودان دلاڤە
تو هەطاقی ئەز سێهم

فەقێ:
برینداری عیشقێ مە
دورم ژسیها بێهان
زانن مەدداحی کێمە
دهەزارو یەک‌و سێهان
ثەناخوانی «مەلێ» مە
لە هەمو عەردو جێهان

مەلا:
هیندی کو دگازەهم
دکێشم صەبرو حیرێ
شوبهەتی چەنگ‌و ژەهم
هیلاک ژدەربا تیرێ
ثەناخوانی فەقەهم
ئیرۆ کە دجزیرێ
«وەڵام و دەرامی فەقی تەیران و جزیری»
دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٧٤-٥٨٤

پەراوێز edit