ئاڵەکۆک

سەیدی هەورامی add_a_photo
يا حەيی بێ چوون، يا حەيی بێ چوون
يا «حَی» بێ ميسل، بێ هەمتای بێ چوون١

يا فەرمان فەرمای ئەمری «كاف»و «نوون»
كەريمی كار ساز به «كُنْ فَيَكُن»٢

چوون تۆ نادر سونع كەسێوتەر چكۆن
«قادر» هەر تۆنی نادر سونعی تۆن٣

هەفت ئاسمانان چەنی ستاران
بەرزی بێ ستوون وەپات‏و ناران٤

«مُعَلَّق» وەبان ئەوان «كورسی»و «عەرش»
زەمينت به دەست قودرەت كەردەن فەرش٥

كێ دارۆ قودرەت سازۆ غەير جەتۆ
ڕۆشنی زوڵمات شەوان چەنی رٌۆ؟ ! ٦

يا كێ قودرەتش جه «لەيل»ی «دەيجوور»
سوب كەرۆ سفيد به ڕۆ بدۆ نوور؟ ! ٧

يا خۆ كێ تاوان هەر شام‏و سەحەر
شەوق بدۆ به مانگ، يا نوور دۆ به خۆر؟ ! ٨

يا كێ بەرمارۆ حەيی بێ زەواڵ...
جه سەنگی خارا سەرچەشمەی زوڵاڵ؟ ! ٩

كێ جه نافی خار بەر ماوەرۆ گوڵ
كێ مەوزۆ عەشقش نه كەللەی بوڵبوڵ١٠

يه گشت كەردەی تۆن فەردی بێ شەريك
ئەگەر بۆ يۆتەر مەمانۆ خەريك١١

مەزانۆ هەركەس تۆش به حەق ناسان
كاران گشت به دەست تۆ مەيان ئاسان١٢

ئۆستای سنعەت خاس هەركەس تۆش يادەن
حەق ناسی دڵ پاك، «مُؤْمِن» هەر ئادەن١٣

يادی تۆن ڕفێق شەو زينده داران
تۆنی يارشان شەو به ڕۆ ماران١٤

كانی «سەخا»و «جود»، كەرەمدار تۆنی
ڕەززاق پەی مەخلوق هەر ڕۆ هەر تۆنی١٥

تۆ جه خوانی «جود» ڕۆزيت دان قەرار
«ئينس»و «جين»و «تەير»، «مەل»و «مۆر»و «مار»١٦

هەرچەنده زی ڕۆح رۆش نه حەياتەن
يەكسەر تەسبيحی گۆيای سەناتەن١٧

«بوڵبوڵ» به نەغمەی هەزار داستانش
زكری نامی تۆن ويردی زوبانش١٨

«كەبك»ی كۆكوان جه كۆسارەوه
كۆكۆی «قومری‏يان» وه جۆبارەوه

حەمدەن، تەسبيحەن، سەنای زاتی تۆن
نامی تۆشان ويرد شەوان تا وه ڕۆن١٩

زاتی تۆ بەی‏تەور زاتێو نادرەن
بێ شك پەی ئيجاد گردچێو قادرەن٢٠

ئيللا هەر پەی ئەو قودرەت نەدارۆ
يۆێو تەر چوون وێش به ئيجاد بارۆ٢١

زاتت عەزيمەن، بێ حەد فراوان
عەقڵی كەس به «كونه» ماناش نەياوان٢٢

ئەر عالم، ئەر شێخ، وەر پوڕ كەماڵەن
زوانش جه وەسف سەنای تۆ لاڵەن٢٣

فەردی بێ شەرێك تەنيای تاكەنی
باك جه كێ داری تۆ بێ باكەنی٢٤

جەلای تۆ كارخاس «حَی»ی بێ نەزير
«شا» چێشەن، يا (خان» يا «مير» يا «وەزير»٢٥

دونياو مافيها ئەر بۆ وێرانه
نه دارۆ ميقدار باڵه تۆفانه٢٦

يەك «طُرْفَةُ العَين» ئەر تۆ كەری قين
كۆ چوون قەترەی ئاو مەشۆ وه زەمين٢٧

خەشمت عەزيمەن، كەرەم بێ سامان
كەس تەوانای قەهر تۆش نيەن ئامان٢٨

ئێمه گرد بەندێ خەتاكارينمێ
جه خەتاباری گران بارێنمێ٢٩

ئوميدمان به عەفوو بێ سامانی تۆن
وەرنه كەردەی نيك جەلای ئێمه كۆن؟ ! ٣٠

غەرقی گێجی بەحر دەريای مەعاسی
نه ئەفعالی نيك، نه كەردەی خاسی

بەد واچ‏و بەد گۆ، بەد كردارێنمێ
لايق به عەزاب دەرگەی نارێنمێ٣١

جه هەزاراندا يەكێ خاس نيەن
چەنی خاسانمان هامسايی نيەن٣٢

ئەر به بەدكاری بگێری پێمان
قەت بەرنمەشۆ دەياری لێمان٣٣

بەڵێ تۆ كەريم كەرەم دارەنی
«سَتّارُ العُيوب»، هەم «غَفّار»ەنی

ئەو ڕۆ عەفووت كەرد پێمان به خەڵات
«قُلْ يا عِبادی لا تَقْنَطُو»ت وات٣٤

تۆ خەتا ئامورز، گوناه بەخشەنی
بەخشەندەی بێ باك، دڵ نه لەخشەنی٣٥

هەرچەند گوناهكار گوناش فێشتەرەن
تێغی عەفووی تۆ بەڕڕاو تێژ تەرەن٣٦

پەرێ بەديمان عەفووت تەلافين
لوتفی عامی تۆ پەی گشتين كافين٣٧

خسوس پەرێ من گوناهكار تەرم
جه مايەی عوسيان سەنگين‏بار تەرم٣٨

نامەی ئەعماڵم جه «عصيان» سيان
داغمەی بەدبەختيم به دڵ دانيان

«يا غافر الذَّنب» سڕ پۆشی «سَتّار»
بويەر جه جورمی «صەيدی» خەتاكار٣٩

١. حەی، حَی: زيندوو. بێ چوون: بێ وێنه. بێ هەمتا: بێ شەريك. واته:
ئەی يەزدانی زيندووی بێ وێنه، ئەی بێ شەريكی بێ مانەند...
٢... . ئەی ئەمر دەری به 'دوو' پيتی «كاف»و «نوون»، ئەی كەريمی
كارساز به «كُنْ فَيَكُن» كه وتت ببه خێرا ئەبێ.
٣. واته: خالقی وەك تۆ ئيتر لەكوێ بوو، توانا هەر تۆيت، نادريش تۆ
دروستت كردووه. نازانم «نادر» مەبەسی له «نادر شا» بێت يا شتی عەجايب‏و نادر بێت! . م. كاردۆخی
٤. ستوون: كۆڵەكه. [ماناكەی لەگەڵ شيعری دواييدا دێت].
٥. واته: هەر 'حەوت' ئاسمانەكان لەگەڵ ئەستێرەكان بەو بەرزی‏يەوه
بەبێ كۆڵەكه ڕات گرتون، بەسەر ئەوانيشەوه كورسی‏و عەرش هەيه به مۆڵەقی به هەواوه، زەويشت به دەستی قودرەتی خۆت دروست كردووه.
٦. [ماناكەی لەگەڵ هۆنراوەی پاشەويدا دێ].
٧. به رۆ: به ڕۆژ. بدۆ: بدات. نوور: ڕووناكی. سوب: بەيانی. واته: كێ
توانای هەيه جگه له تۆ ڕووناكی ڕۆژو تاريكی شەوان دروست بكات؟ ! ، يا كێ ئەو توانايەی هەيه شەوی تاريك به هاتنی بەيان سپی بكات‏و به ڕۆژيش ڕووناكی بكات؟ ! .
٨. واته: يا خۆ كێ توانيويەتی هەموو ئێوارەو هەموو بەيانيێك شەوق
بدات به مانگ‏و ڕووناكی بكات، يا شەوق بدات به خۆرو ڕووناكی كات؟ ! .
٩. بەر مارۆ: دەردێنێ. [ماناكەی لەگەڵ هۆنراوەی دواييدا دێت].
١٠. واته: يا كێ تەتوانێ لەناو بەردی ڕەقا كانی‏و ئاوی پاك دەربێنێ؟ ! ، كێ
له دڕك ئەتوانێ گوڵ دەربێنێ؟ ! ، يا كێ عەشقی گوڵ ئەخاته مێشكی بوڵبوڵەوه؟ ! .
١١. يۆتەر: يەكێتر. واته: ئەمانه هەموو كردەوەو كردنی تۆن ئەی تاكی
تەنيا، ئەگەر يەكێتر بوايه دا ئەماو هيچی پێ نەئەكرا.
١٢. واته: هەركەس تۆی به حەق ناسيبێت ئەزانێت كه هەموو ئيش‏و
كارێك به دەستی تۆ ئاسانه.
١٣. سنعەت: پيشه. واته: وەستای سنعەتكاری باش، ئەی خوای گەوره
هەركەس تۆی لەبير بێت، ئەوه بەڕاستی حەق ناسەو موسوڵمان‏و دڵ پاك هەر ئەو كەسەيه.
١٤. واته: يادی ڕەفێقی ئەوانەيه كه شەو تا بەيانی عيبادەت ئەكەن، تۆ
ياريانی شەو به ڕۆژ ئەكەن.
١٥. [ماناكەی لەگەڵ شيعری پاشەوەيدا پێكەوه دێن].
١٦. واته: كانگای بەخشش‏و كەرەم، كەريم هەر تۆی ڕزق دەری
مەخلوقات له هەموو ڕۆژێكا، ئەی يەزدان هەر تۆی. تۆ له خوانی بەخشش‏و كەرەمت ڕۆزيت قەرار داوه بۆ ئينسان‏و جنۆكه، بۆ باڵندەو مێرولەو مار.
١٧. واته: هەرچی گياندارێك هەيه، وه تا ڕۆژێك له ژيانايه هەموويان
پێويسته تەسبيحاتی زاتی تۆ بكەن‏و سەنا خوانت بن.
١٨. [مانای ئەم هۆنراوەيه لەگەڵ دوو هۆنراوەی دواييدا پێكەوه دێت].
١٩. واته: بوڵبوڵ به خوێندنی هەزار چەشنی، ناوی تۆ ويردی زوبانيه.
كەوان كه ئەخوێنن له كۆساران، يا خۆ كۆكۆی قومری له قەراخ جۆگه ئاوەكاندا، هەمووی حەمدو تەسبيحات‏و تەعريفی زاتی تۆ ئەكەن‏و به شەوان تا ڕۆژ ئەبێتەوه ناوی تۆ ويردی سەر زوبانيانه.
٢٠. [ئەمەو شيعری دوايی ماناكەيان پێكەوه دێت].
٢١. واته: زاتی تۆ بەم جۆره بەڕاستی زاتێكی نادرو عەجايبه، بەبێ شك بۆ
دروست كردنی هەموو شتێك قادرو توانايه. تەنيا بۆ يەك شت توانای نيه! ئەويش ئەوەيه كه ناتوانێ يەكێكی‏تر وەك خۆی دروست بكات.
٢٢. واته: زاتت زۆر گەورەيه بێ حەددو شومار، وه هێشتا عەقڵو ئيدراكی
هيچكەس به ماهيەتی زاتی تۆ نەگەيشتوه.
٢٣. واته: ئەگەر عالمه يا شێخه يا پڕ كەماڵه زوبانی له وەسف‏و سەنای تۆ
لاڵه.
٢٤. واته: تۆ فەردێكی بێ هاوتاو بێ شەريك‏و تاكی، باكت له كێيه تۆ بێ
باكی.
٢٥. واته: لەلای تۆ ئەی يەزدانی ئيش چاك، ئەی زيندووی بێ وێنه پاشا
چيه؟ ! خان چيه؟ ! ، ميرو وەزير چين؟ ! .
٢٦. [باڵه تۆفانه: باڵه مێشووله. ] واته: ئەگەر دونياو هەرچی له دونيادا هەيه
هەمووی وێران ببێ، به قەد شتێكی بی‏ئەهميەت بەر تۆفان بكەوێ لەلای تۆ هيچ بايەخی نيه.
٢٧. واته: ئەگەر يەك چاو تروكاندن ڕقی تۆ هەلسێ، شاخ‏و كێو وەكوو
قەترەی ئاو ئەتاوێتەوەو ئەچێت به ئەرزا.
٢٨. واته: پەروەردگارا ڕقت زۆر گەورەيه، كەرەميشت بێ سامان زۆره: خوايا كەس توانای قەهرو غەزەبی تۆی نيه ئامان سەد ئامان (نەكەی
غەزەبمان لێ بگری، ڕەحممان پێ بكه).
٢٩. [مانای ئەم هۆنراوەيەو 'حەوت' هۆنراوەی دوايی پێكەوه دێت].
٣٠. [كۆن: كوا].
٣١. [بەد واچ: بەدگۆ. نار: ئاگر، وشەيەكی عەرەبی‏يه].
٣٢. [هامسا: دراوسێ].
٣٣. [بگێری: بگری].
٣٤. واته: ئێمه هەموو بەندەی گوناهكارين! ، له خەتا باريدا بارمان قورسه،
هيوامان به لێبوردنی بێ سامانی تۆيه، وەگەرنه كردەوەی چاكه لەلای ئێمه كوا هەيه؟ ! ، نوقم بووی گێجی بەحرو دەريای گوناهكاری‏ين، نه ئيشی چاكمان هەيه نه كردەوەی باش. به خراپه ئەدوين، بەدگۆين، بەد كردارين، لايقی سزاو ئازاری ژووری ئاگرين جەهەننم، له 'هەزار 'كەسا يەكێكی چاكمان نيه، لەگەڵ چاكانيشا دراوسێ نين! ، ئەگەر به خراپەو بەدكاری خۆمان حيسابمان لەگەڵا بكەيت ئەوا هيچيەكێ له ئێمه به پاكی‏و سەلامەتی دەرناچێت‏و ڕزگاری نابێت. بەڵێ تۆ كەريمی بەخشەندەی كەرەم داری سڕ پۆشی هەموو «عەيب»و «عار»مانی ْ وه تۆيش غەففاری‏و له گوناهانمان خۆش ئەبيت. تۆ ئەو ڕۆژه عەفووت كردين‏و به لێبوردنت خەڵاتت كردين كه فەرمووت: «قُلْ يا عِبادی لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّە إِنَّ اللّە يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً» «ئەی پێغەمبەر بڵێ به عەبدو بەندەكانم نائوميدو مەئيوس نەبن له ڕەحمی خوا بەڕاستی خوای ئێوه هەموو تاوان‏و گوناهەكانتان ئەبەخشٌێ».
٣٥. واته: ئەی خوای گەوره تۆ له خەتا عەفوومان ئەكەی‏و له
گوناهيشمان خۆش ئەبيت، تۆ بەخشەندەيێكی بێ باكی‏و دڵ نالەخشێنی.
٣٦. واته: هەرچەند گوناهبار گوناهی زۆرتر بێت، بەڵام تێغی عەفووو
لێبوردنی تۆ بوڕەندەو تيژتره.
٣٧. [ئەمەو تا هۆنراوەی ئاخر ماناكانيان پێكەوه دێت].
٣٨. خسوس، [«خصوص»]: بەتايبەتی. پەرێ من: بۆ من. سەنگين بار: بار
قورس.
٣٩. [بويەر: ببوره. جورم: خەتا]. واته: بۆ خراپه كردنمان، بۆ بەدی‏مان
عەفوو لێبوردنت تەلافی‏يه، لوتفی گشتی تۆ بۆ گشتمان‏و هەموومان كافی‏يه. بەتايبەتی بۆ من كه گوناهم له هەموو كەس زۆرترەو باری ياخی بوونم له خواو ئايين له هەموو بارێك قورسترو گرانتره. دەفتەری كردەوەم له گوناهباری‏يا تەواو ڕەشەو مۆری بەدبەختی‏و خراپيم ناوه به دڵما، ئەی كەسێك كه له گوناهام خۆش ئەبيت‏و پەنامەكی كردەوەی هەموو كەس ئەشاريتەوەو ئاشكرای ناكەيت يانێ ئەی خوا ببووره له جورم‏و خەتاو گوناهەكانی «صەيدی» خەتاكارو گوناهبار.
ئەم هۆنراوەی دوايی‏يه جارێكی‏تريش له دوا ئاخری هۆنراوەی «ياران دێوانه»دا تەكرار كراوەتەوه.
نووسین: کەماڵ ڕەحمانی

پەراوێز edit