يەكو دوو، عەشقو پيرين، چێمه سەر دان
سيەم پايز، چوهارەم ئاخو دەردان١
به لوتفش مەر كەرۆ حەق، ئێمه چاره
ئەگەرنا من خەلاسم، نێ چوهاره٢
جوانيمان ئەگەر ياوێوه لامان
به كامێ دڵ بگرتام، تا به دامان٣
شەوو ڕۆ من جه دامان، وەرنەدام دەست
بوانام تا جه لاش، هەرچيم نه دڵ هەست٤
جه پيریو، داخو دەردێ ڕۆزگارم
جه لارو لەنجوو، خه شمو قينی يارم٥
ئەر ئی دڵ سەرديه، پيری نەكەردەن
پەرێ چێش خاترش يار، چێمه سەدەن٦
جوانی، ئاخ پەرێ تۆ، داخ جه پيری
ئەمن پەی تۆ، زويریمەن، زويری٧
درەختو دار، جه پايزشان زويرين
بەڵام ئێمه، مەلوليمان جه پيرين٨
سيا بادی سەحەر، خێزا نەپای هەرد
به تەعجيل ڕووش وەلای باغچەی گوڵان كەرد٩
گوڵشەن كەرد به تۆز بداش به هەمدا
ڕەوان بی باغەوان، ئەسرين نەچەمدا١٠
ديا، دێش هيچ نەمەندەن چاخی باغش
نه شاديش مەن، نه هۆ كەيفو دەماغش١١
كەرەمدار، وادەی سوبحی سەحەردا
چه خاس خاس هەوری نەو، پۆشان جه سەردا١٢
عەجەب بادەن، عەجەب هەورەن، عەجەب وەشت
چه خاس خاس نم مەدۆ ساراو دەرو دەشت١٣
جه سەرشاخان، كەوان، تۆم ڕێزەشانەن
جه گوڵزار، بوڵبوڵان، ئاخێزشانەن١٤
نەداران تابی سەرمای «زەمهەرير»ی
مەشان ناچار بەوڵگەی گەرمەسێری١٥
نه گوڵ مەندەن جه گوڵزارا، نه بوڵبوڵ
مەدۆ بوڵبوڵ به كاپۆڵدا، پەرێ گوڵ١٦
نه چەمدا ڕەنگی تاريكی كوانەن
نەسەردا قەهقەهەی دەنگی كەوانەن١٧
يه پايزەن كوان، تاريك ديارەن
كەوان جۆش مەويەران، وادەی ويارەن١٨
رەوان بی شاهی «خۆر»، پەی تەختی ميزان
سوپای «هامن» جه سامش بی گورێزان١٩
نەمەندەن ميری هامن، زەوقو زينش
بيەن سوڵتانی «پايز»، جا نوشين٢٠
به داران شا «سوەيل»، مەرديش نمانان
ڕەزان پێشا بيەن، ئەرزان خەزانان٢١
شەهەنشای فەسڵی پايز، نەو سوەيلەن
هەميشه لای درەختان نەشوه مەيلەن٢٢
به وێنەی پادشای نامداری سەنگی
تەدارەك دان، هەزار دێبای فەرەنگی٢٣
جه دارايیو قوماشو ئاڵو واڵا
جه زەڕ بافتو جه شير داخو جه كاڵا٢٤
هەزار لۆنه موهەييا كەرد خەڵاتان
خەڵاتانش وەڵا كەردەن وڵاتان٢٥
شەوێ كەردش كەرەم، فەرماش به گەنجوور
چەنی نادر خەڵاتان قورمزی سوور٢٦
بەر ئاما سوب جه لای شاری «يەمەن»دا
خەزێنش وست نەپای سەحنی چەمەندا٢٧
چو دێبای نادری، نازاری شاران
خەڵات پەخشانی شاهيش كەرد به داران٢٨
سوەيل چوون ئين، خەڵات بەخشی خوێش كەرد
به هەريۆ شا خەڵاتێ دا، ڕوێش كەرد٢٩
به «وەن» داران كەوای ماهووتی سوور، دا
به «وامێ» ئەتڵەسی وەشڕەنگ نەوەردا٣٠
«سماق» پۆشا نه وەر، كاڵای دياری
قوماشی زەردو سوور، شيرداخی شاری٣١
به «نەی دار»دا، مەتای ئاڵای سپی ڕەنگ
پەرێ فەتحو زەفەر، ئاوازی ڕووی جەنگ٣٢
نەمامی «دار وەزان»، وەختی سەحەردا
مەتای زەڕڕين، قەبا كەردەن نه وەردا٣٣
يەكايەك دار تووان پۆشان به سەد دەرد
ليباسی دەردی خەم، واڵای تەمام زەرد٣٤
سيا «مێوان» به ئەمری پادشاهی
بەدەن پۆشان، چەنی كاڵای حەنايی٣٥
نه دەوری باخ، «چناران» سەر بەسەرشان
سپیو ئيستەبرەقی، پۆشان به وەرشان٣٦
به «نەيدار»، «سوندوس»و كاڵای نەباتش
موبارەك شا سوەيل كەردەن خەڵاتش٣٧
غەرەز، هەرچی كه دارەن، يا درەختەن
خەڵاتێ پێش مەيۆ ئاماش به جەختەن٣٨
به قەدەری حاڵی وێش هەركەس فره جور
خەڵاتی پێش مەدان نيم «زەرد»و نيم «سوور»٣٩
بەڵام داران به وێشان كەس نەنازان
خەڵاتان تا وەسەر پێشان نمازان٤٠
«سوەيل» دەوران به كامش بۆ، به كامش
بەڵێ، لوتفش نيەن چەندان دەوامش٤١
به مەيلو مۆبەتش با كەس نەبۆ شاد
غەزەب ئامێزەن ئی لوتفه، جه بونياد٤٢
نمازۆ سوەيل هەفتێو بشۆ پێش
مەفەرمۆ «سياو بادی»، بەد ئەندێش٤٣
خەڵاتان جومله مەستانۆ چێشان
درەختان مەبان خاتر پەرێشان٤٤
مەبان عوريان بەدەن، داران سەرانسەر
مەلولوو بێ دەماخ، بێ ڕەنگو بێ دەر٤٥
سوەيل ئەسڵش نيەن، لوتفی ستێزەش
به ڕەشتەی شاد نهۆ ماتەم به ڕێزەش٤٦
به ڕەشتەی ئه و، جه شادی كەس نەدۆ دەم
به ڕێزەش هەم نەنيشۆ كەس به ماتەم٤٧
خەزانی پايزان پەی نەونەمامان
خەڵاتی ماتەمەن، سەر تا بەدامان٤٨
مەزانی چێش مەدان بادی خەزانی
پەرێت واچوو عەزيزم ئەر مەزانی؟ ! ٤٩
به جەستەی ماتەمين بێ كەيفو ناشاد
به داران تابی خەم، خەمشان مەدان باد٥٠
به فەسڵی پايز، به وەشتو واران
نيشانەی خەم، گەڵا ڕێزانی داران٥١
به خەمناكو مەلوول «صەيدی» چەنی دەرد
به ڕوخسار، چوون خەزانی «داروەزان» زەرد٥٢
جه لای داراندا نيشتەن، دڵ پەرێشان
مەدۆ خەرمانی خەم، ئەو باد چەنيشان٥٣
سيەم پايز، چوهارەم ئاخو دەردان١
به لوتفش مەر كەرۆ حەق، ئێمه چاره
ئەگەرنا من خەلاسم، نێ چوهاره٢
جوانيمان ئەگەر ياوێوه لامان
به كامێ دڵ بگرتام، تا به دامان٣
شەوو ڕۆ من جه دامان، وەرنەدام دەست
بوانام تا جه لاش، هەرچيم نه دڵ هەست٤
جه پيریو، داخو دەردێ ڕۆزگارم
جه لارو لەنجوو، خه شمو قينی يارم٥
ئەر ئی دڵ سەرديه، پيری نەكەردەن
پەرێ چێش خاترش يار، چێمه سەدەن٦
جوانی، ئاخ پەرێ تۆ، داخ جه پيری
ئەمن پەی تۆ، زويریمەن، زويری٧
درەختو دار، جه پايزشان زويرين
بەڵام ئێمه، مەلوليمان جه پيرين٨
سيا بادی سەحەر، خێزا نەپای هەرد
به تەعجيل ڕووش وەلای باغچەی گوڵان كەرد٩
گوڵشەن كەرد به تۆز بداش به هەمدا
ڕەوان بی باغەوان، ئەسرين نەچەمدا١٠
ديا، دێش هيچ نەمەندەن چاخی باغش
نه شاديش مەن، نه هۆ كەيفو دەماغش١١
كەرەمدار، وادەی سوبحی سەحەردا
چه خاس خاس هەوری نەو، پۆشان جه سەردا١٢
عەجەب بادەن، عەجەب هەورەن، عەجەب وەشت
چه خاس خاس نم مەدۆ ساراو دەرو دەشت١٣
جه سەرشاخان، كەوان، تۆم ڕێزەشانەن
جه گوڵزار، بوڵبوڵان، ئاخێزشانەن١٤
نەداران تابی سەرمای «زەمهەرير»ی
مەشان ناچار بەوڵگەی گەرمەسێری١٥
نه گوڵ مەندەن جه گوڵزارا، نه بوڵبوڵ
مەدۆ بوڵبوڵ به كاپۆڵدا، پەرێ گوڵ١٦
نه چەمدا ڕەنگی تاريكی كوانەن
نەسەردا قەهقەهەی دەنگی كەوانەن١٧
يه پايزەن كوان، تاريك ديارەن
كەوان جۆش مەويەران، وادەی ويارەن١٨
رەوان بی شاهی «خۆر»، پەی تەختی ميزان
سوپای «هامن» جه سامش بی گورێزان١٩
نەمەندەن ميری هامن، زەوقو زينش
بيەن سوڵتانی «پايز»، جا نوشين٢٠
به داران شا «سوەيل»، مەرديش نمانان
ڕەزان پێشا بيەن، ئەرزان خەزانان٢١
شەهەنشای فەسڵی پايز، نەو سوەيلەن
هەميشه لای درەختان نەشوه مەيلەن٢٢
به وێنەی پادشای نامداری سەنگی
تەدارەك دان، هەزار دێبای فەرەنگی٢٣
جه دارايیو قوماشو ئاڵو واڵا
جه زەڕ بافتو جه شير داخو جه كاڵا٢٤
هەزار لۆنه موهەييا كەرد خەڵاتان
خەڵاتانش وەڵا كەردەن وڵاتان٢٥
شەوێ كەردش كەرەم، فەرماش به گەنجوور
چەنی نادر خەڵاتان قورمزی سوور٢٦
بەر ئاما سوب جه لای شاری «يەمەن»دا
خەزێنش وست نەپای سەحنی چەمەندا٢٧
چو دێبای نادری، نازاری شاران
خەڵات پەخشانی شاهيش كەرد به داران٢٨
سوەيل چوون ئين، خەڵات بەخشی خوێش كەرد
به هەريۆ شا خەڵاتێ دا، ڕوێش كەرد٢٩
به «وەن» داران كەوای ماهووتی سوور، دا
به «وامێ» ئەتڵەسی وەشڕەنگ نەوەردا٣٠
«سماق» پۆشا نه وەر، كاڵای دياری
قوماشی زەردو سوور، شيرداخی شاری٣١
به «نەی دار»دا، مەتای ئاڵای سپی ڕەنگ
پەرێ فەتحو زەفەر، ئاوازی ڕووی جەنگ٣٢
نەمامی «دار وەزان»، وەختی سەحەردا
مەتای زەڕڕين، قەبا كەردەن نه وەردا٣٣
يەكايەك دار تووان پۆشان به سەد دەرد
ليباسی دەردی خەم، واڵای تەمام زەرد٣٤
سيا «مێوان» به ئەمری پادشاهی
بەدەن پۆشان، چەنی كاڵای حەنايی٣٥
نه دەوری باخ، «چناران» سەر بەسەرشان
سپیو ئيستەبرەقی، پۆشان به وەرشان٣٦
به «نەيدار»، «سوندوس»و كاڵای نەباتش
موبارەك شا سوەيل كەردەن خەڵاتش٣٧
غەرەز، هەرچی كه دارەن، يا درەختەن
خەڵاتێ پێش مەيۆ ئاماش به جەختەن٣٨
به قەدەری حاڵی وێش هەركەس فره جور
خەڵاتی پێش مەدان نيم «زەرد»و نيم «سوور»٣٩
بەڵام داران به وێشان كەس نەنازان
خەڵاتان تا وەسەر پێشان نمازان٤٠
«سوەيل» دەوران به كامش بۆ، به كامش
بەڵێ، لوتفش نيەن چەندان دەوامش٤١
به مەيلو مۆبەتش با كەس نەبۆ شاد
غەزەب ئامێزەن ئی لوتفه، جه بونياد٤٢
نمازۆ سوەيل هەفتێو بشۆ پێش
مەفەرمۆ «سياو بادی»، بەد ئەندێش٤٣
خەڵاتان جومله مەستانۆ چێشان
درەختان مەبان خاتر پەرێشان٤٤
مەبان عوريان بەدەن، داران سەرانسەر
مەلولوو بێ دەماخ، بێ ڕەنگو بێ دەر٤٥
سوەيل ئەسڵش نيەن، لوتفی ستێزەش
به ڕەشتەی شاد نهۆ ماتەم به ڕێزەش٤٦
به ڕەشتەی ئه و، جه شادی كەس نەدۆ دەم
به ڕێزەش هەم نەنيشۆ كەس به ماتەم٤٧
خەزانی پايزان پەی نەونەمامان
خەڵاتی ماتەمەن، سەر تا بەدامان٤٨
مەزانی چێش مەدان بادی خەزانی
پەرێت واچوو عەزيزم ئەر مەزانی؟ ! ٤٩
به جەستەی ماتەمين بێ كەيفو ناشاد
به داران تابی خەم، خەمشان مەدان باد٥٠
به فەسڵی پايز، به وەشتو واران
نيشانەی خەم، گەڵا ڕێزانی داران٥١
به خەمناكو مەلوول «صەيدی» چەنی دەرد
به ڕوخسار، چوون خەزانی «داروەزان» زەرد٥٢
جه لای داراندا نيشتەن، دڵ پەرێشان
مەدۆ خەرمانی خەم، ئەو باد چەنيشان٥٣
١. واته: 'چوار' شت له من سەری داوەو هاتوونەته لامو دڵيان تەنگ
كردوم، يەكەمنو دووەميان: «عەشق»ەو «پيری»يه، سێيەميان: «پايز»ه، چوارەميشيان: ئاخو داخی دەروونمه.
٢. واته: مەگەر خوا به لوتفی خۆی لەم 'چوار' شته نەجاتمان ببێ، ئەگينا
ڕزگار بوونمان لێيان زەحمەته.
٣. ياوێوه: بهاتايێتەوه. واته: ئەگەر دووباره جوانيم ئەهاتەوه لام، ئاواتی
دڵم پێك ئەهات، داوێنم ئەگرتو ئيتر بەرم نەئەدا.
٤. وەر نەدام: بەرم نەئەدا. بوانام: بمخوێندايه. جه لاش: لەلای. واته:
شەوو ڕۆژ من دەستم له داوێنی بەر نەئەدا، وه نەم ئەهێشت بڕوات، تا چی له دڵما هەبوو پێم بووتايەو بۆم بخوێندايێتەوه.
٥. واته: له پيریو داخو دەردی ڕوژگار، له لارو لەنجەو ڕقو قينی يارم
هەمووم بۆ ئەگێڕايەوه.
٦. ئەر: ئەگەر. ئی: ئەم. دڵ سەردیيه: دڵ ساردیيه. پەرێ چێش:
بۆچی. واته: ئەگەر ئەم دڵ ساردی ياره پيری بەسەر منيا نەهێناوه! ؟ ! ، بۆچی يارم لەمن دڵساردو بێ موبالاته؟ ! .
٧. پەرێ تو = پەی تۆ: بۆ تۆ، هەردوكيان يەك مانايان هەيه. واته: جوانی،
ئاخ بۆ تۆ، داخ له پيری، من بۆ تۆ زويرم، عاجزم، عاجزو پەرێشان.
٨. واته: دارو درەختيش له پايز زويرو عاجزن، ئێمەش مەلوولو عاجزو
زويری دەستی پيرين.
٩. سيا با: ڕەشەبا. ڕووش: ڕووی. خێزا: هەڵسا. واته: با ڕەشی بەيانيان له
كێوو هەردانەوه هەڵسا به پەلەو خێرايی ڕووی كرده باخی گوڵان.
١٠. واته: گوڵو گوڵزاری كرد به تۆزو گەردێكو دای بەيەكا، باخەوانيش
فرمێسك به چاويا هاته خوارەوه.
١١. ديا: نواڕی. ديش: چاوی پێ كەوت. نەمەندەن: نەماوه. واته: باخەوان
كه دیو نواڕی وا باخەكەی وای لێ هات، ئيتر نه شادی ما نه خۆشی.
١٢. واته: ئەی يەزدانی خاوەن كەرەم، له بەيانيان زووا چەن جوان جوان
هەوری تازه ڕووی ئاسمانی داگير كردووه.
١٣. واته: عەجايب بايێكه! ، عەجايب هەورێكه! ، عەجايب بارانێكه! ،
چەند جوان نمنم ئەبارێ به ساراو دەرو دەشتا.
١٤. واته: لەسەر لووتكەی شاخەكان «كەوەكان» زيخ دانەوێڵەيانه، چينه
ئەكەن له باخو گوڵزاريشا بوڵبوڵەكان خەريكی هەڵسانو فڕينن.
١٥. نەداران تابی: ناتوانن بەرگه بگرن. زەمهەرير، [«زمهرير»: وشەيەكی
عەرەبیيه به مانا مانگی ساردی زستان، يا هەروەختێكیتری زۆر سارد]. مەشان: ئەڕۆن. گەرمەسێر: گەرميان. واته: ناتوانن بەرگەی سەرمای زياد بگرن، ناچار ئەچن بۆ گەرميان.
١٦. واته: له گوڵزارا نه گوڵ ماوه نه بوڵبوڵ، بوڵبوڵ به چنگو چەپۆك ئەدابەسەر خۆيا بۆ گوڵ.
١٧. كوان: كێوەكان، يا بەرده زلو شاخەكان. كەوان: «كەو»ەكان. واته: له
چەو دوڵيشا تاريكايیيه، ئەو تاريكايیيەش تاريكی كێوو بەردەكانه، له سەريشەوه دەنگی قاسپەی كەوانه.
١٨. واته: ئەمه پايزه كه بەردەكانی تاريك كردووه، كەوەكانيشی هێناوەته
جۆش، وا وەعدەی «ويار»ه، ڕاوكەر ئەچێ بۆ ڕاوی «كەو». «ويار» ڕاوی كەوه له وەرزی پايزو بەهارا ئەبێت.
١٩. هامن: هاوين. گورێزان: دەرچوون. واته: پاشای «خۆر» هەڵكەنراو
چووه بورجی «ميزان»، لەشكری هاوين له سامو ترسی هەڵهاتو ڕای كرد. لێرەدا بۆمان دەرئەكەوێ كه «صەيدی» عيلمی هەسێرەو فەلەكيشی زانيوه.
٢٠. نەمەندەن: نەماوه. بيەن: بووه. جا نوشين: جێگەدار. واته: ئەميری
هاوين زەوقو زينەتی نەماوه، پادشای پايز بووه به جێگەداری.
٢١. واته: هەسێرەی «سوەيل» پياوەتی كردووه خەزانی داوه به مێوه ڕەزان،
ڕەنگيان سوور هەڵگەڕاوه.
٢٢. واته: ئێستا كه پاشای وەرزی پايز تازه سوەيله، هەميشه مەيلی لای
دارو درەختەوەيه.
٢٣. دێبا: قوماش، پارچه. تەدارەك: ئاماده. واته: بەوێنەو شكڵی پاشايێكی
ناوداری گەوره ڕازاندويەتەوه ئەم دونيايه، به 'هەزار' نۆع پارچەی ڕەنگاو ڕەنگی جوانی فەرەنگی، ئەويش گەڵا خەزانه.
٢٤. واته: له دارايیو قوماشی ئاڵو واڵاو ڕەنگاو ڕەنگی هەمه چەشنه له
«زەڕ بافت»و له «شير داخ»، له كاڵاو واڵای هەمه ڕەنگ دونيای جوان كردووه.
٢٥. هەزار لۆنه: هەزار ڕەنگه. واته: به 'هەزار' جۆر خەڵاتی ئاماده
كردووه، ئەو خەڵاتانی «شا سوەيل»ه به دونيادا بڵاو بووەتەوه.
٢٦. واته: شەوێك لوتفی كردو به گەنجينه داری خۆی وت: خەڵاتی سوور
ببەخشەو بڵاوی بكەرەوه به هەموو لايەكدا.
٢٧. بەر ئاما: دەرهات. سوب: بەيانی. وست: خستی. واته: بەيانێك له
وڵاتی «يەمەن»ەوه دەرهات، دەشتو دەرو چەمەنی ئاڵو سوور كرد. مەبەستی له «بەيان»، «لەعل»ی يەمەنی سووره.
٢٨. واته: وەكوو پارچەی نادری نازارانی شار خەڵاتی بەخشيەوه بەسەر
داراندا.
٢٩. واته: سوەيل، كه ئەم خەڵات بەخشيه كرد، به هەريەكێكيان جۆره
خەڵاتێكی ڕەوا بينیو بەسەرياندا دابەشی كرد.
٣٠. وەن: قەزوان. وام: بادام. نه وەردا: له بەردا. واته: به دار قەزوان كەوای
ماهووتی سووری دا، به بادام كەوای ئەتڵەسی كرده بەر.
٣١. واته: سماقيش كاڵاو دياری خۆی لەبەر كرد، ئەويش قوماشی زەردو
سوورو شيرداخی شاریيه.
٣٢. به نەيدار: به قاميش. دا: دای. پەرێ: بۆ. واته: به قاميش ئاڵای شپی
بەخشی، بۆ سەركەوتن له جەنگو شەڕو شۆڕا.
٣٣. دار وەزان: دار گوێزان. قەبا، [«قَباء»: وشەيەكی عەرەبیيه به مانا]
«كەوا»يه. نه وەردا: له بەردا. واته: دار گوێز له كاتی سەحەردا كەوای زێڕينی كرده بەر.
٣٤. واته: دار تووەكانيش به 'سەد' دەردو خەمەوه، جلی خەمباریيان
پۆشيوه، ڕەنگ زەردن هەموويان كاڵای زەردیيان لەبەر كردووه.
٣٥. واته: مێوی ڕەش به ئەمری پادشای سوەيل كاڵای خەنەيیيان لەبەر
كردووه.
٣٦. [ئيستەبرەق، «اِسْتَبْرَق»، «سُنْدُس»: دوو وشەيەی عەرەبی قورئانين،
كه له تاريفاتی خەڵاتی بەهەشتیيەكانا ناو براون به شتێكی بايەخدارو ڕازاوه]. واته: له دەوری باخاتا چنارەكان هەموويان كاڵای سپی، ئيستەبرەقيان لەبەر كردووه، كه كاڵای بەهەشتيانه.
٣٧. ] سوندوس، «سُنْدُس»: بڕوانه هۆنراوەی پێشوو]. واته: به قاميش
كاڵای سوندوسیو نەباتی بەخشيوه، به پيرۆزيەوه شا سوەيل ئەم خەڵاتەی كردووه.
٣٨. واته: خۆلاسه: هەرچی دارو درەخته، وا خەڵاتێكی به پەله بۆ دێت...
٣٩. واته: هەركەس بەقەد حاڵی خۆی خەڵاتێكی ئەدەنێ، نيوەيان ڕەنگيان
زەردەو نيوەكەی تريان سووره.
٤٠. واته: بەڵام پێويسته دارەكان به خۆيانەوه نەنازن، چونكی ئەم خەڵاتانه
تا سەر نايان دەنێو ڕۆژێك لێيان ئەسێننەوه.
٤١. سوەيل: ناوی ئەستێرەيەكه. واته: سوەيل دەوران به كامو ئاواتی بێت
لوتفی تا سەر بەردەوام نيه.
٤٢. واته: به مەيلو لوتفی سوەيل با كەس دڵشاد نەبێت، چونكی ئەم
لوتفی ئەوه له بنچينەدا غەزەب ئاوەرو ڕقاویيه.
٤٣. واته: ناهێڵی هەفتەيەكی پێ بچێت، شا سوەيل ئەمر ئەكات به باد
بەدئەندێشی ناهەموار، تا خەڵاتەكانيان لێ بسێنێتەوه.
٤٤. واته: هەموو خەڵاتەكانيان لێ ئەسێنێتەوه، دارەكان هەموويان
پەرێشانو غەمبار ئەبن.
٤٥. واته: هەموويان ڕووتو قووت ئەكەون، مەلوولو بێ دەماخو بێ
ڕەنگو بێ دەرەتان.
٤٦. واته: «سوەيل» ئەسڵەن هيچ لوتفی سزاوار نيه، نه به خەڵاتو ڕەشتنیگەڵای داران، وه نه به «وەرين» وه ڕووت بوونی گەڵای دارەكان. پێويست نيه
نه به خەڵاتی شاد، وه نه به لێ سەندنەوەی غەمگين بيت.
٤٧. واته: به ڕەشتنی ئەو، گەڵای دارەكان سوورو زەرد ئەبن، كەس شاد
نەبێت، وه به نەمانی گەڵای دارەكانيش كەس ماتەم نەبێت.
٤٨. واته: خەزانی پايز بۆ نەونەمام، خەڵاتی ماتەمیيه له سەر تا داوێن.
٤٩. واته: ئەزانی ئەم بای خەزانه چی به داران ئەدات؟ ! ؛ با پێت بڵێم
عەزيزم ئەگەر نايزانی؛ .
٥٠. واته: ئەگەر نازانی وات پێت ئەڵێم: به لەشی بێ كەيفیو ماتەمیيەوه،
بەبێ كەيفیو ناشادیيەوه، باكان به داران خەمباری ئەدەن، تا خەمی خۆيان لابەن.
٥١. واته: له فەسڵی پايزا به باران باريندا وا دەرئەكەوێ كه پايز فەسڵی
خەمباریيه، نيشانەی خەم وەرينی گەڵای دارانه.
٥٢. واته: به خەمناكیو مەلوولی «صەيدی» لەگەڵ دەردو ئازاردا، به
ڕوخسارو ڕوومەتی زەردی وەك خەزانەوه دانيشتووه.
٥٣. واته: لەلای داراندا دانيشتوەبه دڵپەرێشانیيەوه خەرمانی خەمانی
خۆی به با ئەكات، لەگەڵياندا.
كردوم، يەكەمنو دووەميان: «عەشق»ەو «پيری»يه، سێيەميان: «پايز»ه، چوارەميشيان: ئاخو داخی دەروونمه.
٢. واته: مەگەر خوا به لوتفی خۆی لەم 'چوار' شته نەجاتمان ببێ، ئەگينا
ڕزگار بوونمان لێيان زەحمەته.
٣. ياوێوه: بهاتايێتەوه. واته: ئەگەر دووباره جوانيم ئەهاتەوه لام، ئاواتی
دڵم پێك ئەهات، داوێنم ئەگرتو ئيتر بەرم نەئەدا.
٤. وەر نەدام: بەرم نەئەدا. بوانام: بمخوێندايه. جه لاش: لەلای. واته:
شەوو ڕۆژ من دەستم له داوێنی بەر نەئەدا، وه نەم ئەهێشت بڕوات، تا چی له دڵما هەبوو پێم بووتايەو بۆم بخوێندايێتەوه.
٥. واته: له پيریو داخو دەردی ڕوژگار، له لارو لەنجەو ڕقو قينی يارم
هەمووم بۆ ئەگێڕايەوه.
٦. ئەر: ئەگەر. ئی: ئەم. دڵ سەردیيه: دڵ ساردیيه. پەرێ چێش:
بۆچی. واته: ئەگەر ئەم دڵ ساردی ياره پيری بەسەر منيا نەهێناوه! ؟ ! ، بۆچی يارم لەمن دڵساردو بێ موبالاته؟ ! .
٧. پەرێ تو = پەی تۆ: بۆ تۆ، هەردوكيان يەك مانايان هەيه. واته: جوانی،
ئاخ بۆ تۆ، داخ له پيری، من بۆ تۆ زويرم، عاجزم، عاجزو پەرێشان.
٨. واته: دارو درەختيش له پايز زويرو عاجزن، ئێمەش مەلوولو عاجزو
زويری دەستی پيرين.
٩. سيا با: ڕەشەبا. ڕووش: ڕووی. خێزا: هەڵسا. واته: با ڕەشی بەيانيان له
كێوو هەردانەوه هەڵسا به پەلەو خێرايی ڕووی كرده باخی گوڵان.
١٠. واته: گوڵو گوڵزاری كرد به تۆزو گەردێكو دای بەيەكا، باخەوانيش
فرمێسك به چاويا هاته خوارەوه.
١١. ديا: نواڕی. ديش: چاوی پێ كەوت. نەمەندەن: نەماوه. واته: باخەوان
كه دیو نواڕی وا باخەكەی وای لێ هات، ئيتر نه شادی ما نه خۆشی.
١٢. واته: ئەی يەزدانی خاوەن كەرەم، له بەيانيان زووا چەن جوان جوان
هەوری تازه ڕووی ئاسمانی داگير كردووه.
١٣. واته: عەجايب بايێكه! ، عەجايب هەورێكه! ، عەجايب بارانێكه! ،
چەند جوان نمنم ئەبارێ به ساراو دەرو دەشتا.
١٤. واته: لەسەر لووتكەی شاخەكان «كەوەكان» زيخ دانەوێڵەيانه، چينه
ئەكەن له باخو گوڵزاريشا بوڵبوڵەكان خەريكی هەڵسانو فڕينن.
١٥. نەداران تابی: ناتوانن بەرگه بگرن. زەمهەرير، [«زمهرير»: وشەيەكی
عەرەبیيه به مانا مانگی ساردی زستان، يا هەروەختێكیتری زۆر سارد]. مەشان: ئەڕۆن. گەرمەسێر: گەرميان. واته: ناتوانن بەرگەی سەرمای زياد بگرن، ناچار ئەچن بۆ گەرميان.
١٦. واته: له گوڵزارا نه گوڵ ماوه نه بوڵبوڵ، بوڵبوڵ به چنگو چەپۆك ئەدابەسەر خۆيا بۆ گوڵ.
١٧. كوان: كێوەكان، يا بەرده زلو شاخەكان. كەوان: «كەو»ەكان. واته: له
چەو دوڵيشا تاريكايیيه، ئەو تاريكايیيەش تاريكی كێوو بەردەكانه، له سەريشەوه دەنگی قاسپەی كەوانه.
١٨. واته: ئەمه پايزه كه بەردەكانی تاريك كردووه، كەوەكانيشی هێناوەته
جۆش، وا وەعدەی «ويار»ه، ڕاوكەر ئەچێ بۆ ڕاوی «كەو». «ويار» ڕاوی كەوه له وەرزی پايزو بەهارا ئەبێت.
١٩. هامن: هاوين. گورێزان: دەرچوون. واته: پاشای «خۆر» هەڵكەنراو
چووه بورجی «ميزان»، لەشكری هاوين له سامو ترسی هەڵهاتو ڕای كرد. لێرەدا بۆمان دەرئەكەوێ كه «صەيدی» عيلمی هەسێرەو فەلەكيشی زانيوه.
٢٠. نەمەندەن: نەماوه. بيەن: بووه. جا نوشين: جێگەدار. واته: ئەميری
هاوين زەوقو زينەتی نەماوه، پادشای پايز بووه به جێگەداری.
٢١. واته: هەسێرەی «سوەيل» پياوەتی كردووه خەزانی داوه به مێوه ڕەزان،
ڕەنگيان سوور هەڵگەڕاوه.
٢٢. واته: ئێستا كه پاشای وەرزی پايز تازه سوەيله، هەميشه مەيلی لای
دارو درەختەوەيه.
٢٣. دێبا: قوماش، پارچه. تەدارەك: ئاماده. واته: بەوێنەو شكڵی پاشايێكی
ناوداری گەوره ڕازاندويەتەوه ئەم دونيايه، به 'هەزار' نۆع پارچەی ڕەنگاو ڕەنگی جوانی فەرەنگی، ئەويش گەڵا خەزانه.
٢٤. واته: له دارايیو قوماشی ئاڵو واڵاو ڕەنگاو ڕەنگی هەمه چەشنه له
«زەڕ بافت»و له «شير داخ»، له كاڵاو واڵای هەمه ڕەنگ دونيای جوان كردووه.
٢٥. هەزار لۆنه: هەزار ڕەنگه. واته: به 'هەزار' جۆر خەڵاتی ئاماده
كردووه، ئەو خەڵاتانی «شا سوەيل»ه به دونيادا بڵاو بووەتەوه.
٢٦. واته: شەوێك لوتفی كردو به گەنجينه داری خۆی وت: خەڵاتی سوور
ببەخشەو بڵاوی بكەرەوه به هەموو لايەكدا.
٢٧. بەر ئاما: دەرهات. سوب: بەيانی. وست: خستی. واته: بەيانێك له
وڵاتی «يەمەن»ەوه دەرهات، دەشتو دەرو چەمەنی ئاڵو سوور كرد. مەبەستی له «بەيان»، «لەعل»ی يەمەنی سووره.
٢٨. واته: وەكوو پارچەی نادری نازارانی شار خەڵاتی بەخشيەوه بەسەر
داراندا.
٢٩. واته: سوەيل، كه ئەم خەڵات بەخشيه كرد، به هەريەكێكيان جۆره
خەڵاتێكی ڕەوا بينیو بەسەرياندا دابەشی كرد.
٣٠. وەن: قەزوان. وام: بادام. نه وەردا: له بەردا. واته: به دار قەزوان كەوای
ماهووتی سووری دا، به بادام كەوای ئەتڵەسی كرده بەر.
٣١. واته: سماقيش كاڵاو دياری خۆی لەبەر كرد، ئەويش قوماشی زەردو
سوورو شيرداخی شاریيه.
٣٢. به نەيدار: به قاميش. دا: دای. پەرێ: بۆ. واته: به قاميش ئاڵای شپی
بەخشی، بۆ سەركەوتن له جەنگو شەڕو شۆڕا.
٣٣. دار وەزان: دار گوێزان. قەبا، [«قَباء»: وشەيەكی عەرەبیيه به مانا]
«كەوا»يه. نه وەردا: له بەردا. واته: دار گوێز له كاتی سەحەردا كەوای زێڕينی كرده بەر.
٣٤. واته: دار تووەكانيش به 'سەد' دەردو خەمەوه، جلی خەمباریيان
پۆشيوه، ڕەنگ زەردن هەموويان كاڵای زەردیيان لەبەر كردووه.
٣٥. واته: مێوی ڕەش به ئەمری پادشای سوەيل كاڵای خەنەيیيان لەبەر
كردووه.
٣٦. [ئيستەبرەق، «اِسْتَبْرَق»، «سُنْدُس»: دوو وشەيەی عەرەبی قورئانين،
كه له تاريفاتی خەڵاتی بەهەشتیيەكانا ناو براون به شتێكی بايەخدارو ڕازاوه]. واته: له دەوری باخاتا چنارەكان هەموويان كاڵای سپی، ئيستەبرەقيان لەبەر كردووه، كه كاڵای بەهەشتيانه.
٣٧. ] سوندوس، «سُنْدُس»: بڕوانه هۆنراوەی پێشوو]. واته: به قاميش
كاڵای سوندوسیو نەباتی بەخشيوه، به پيرۆزيەوه شا سوەيل ئەم خەڵاتەی كردووه.
٣٨. واته: خۆلاسه: هەرچی دارو درەخته، وا خەڵاتێكی به پەله بۆ دێت...
٣٩. واته: هەركەس بەقەد حاڵی خۆی خەڵاتێكی ئەدەنێ، نيوەيان ڕەنگيان
زەردەو نيوەكەی تريان سووره.
٤٠. واته: بەڵام پێويسته دارەكان به خۆيانەوه نەنازن، چونكی ئەم خەڵاتانه
تا سەر نايان دەنێو ڕۆژێك لێيان ئەسێننەوه.
٤١. سوەيل: ناوی ئەستێرەيەكه. واته: سوەيل دەوران به كامو ئاواتی بێت
لوتفی تا سەر بەردەوام نيه.
٤٢. واته: به مەيلو لوتفی سوەيل با كەس دڵشاد نەبێت، چونكی ئەم
لوتفی ئەوه له بنچينەدا غەزەب ئاوەرو ڕقاویيه.
٤٣. واته: ناهێڵی هەفتەيەكی پێ بچێت، شا سوەيل ئەمر ئەكات به باد
بەدئەندێشی ناهەموار، تا خەڵاتەكانيان لێ بسێنێتەوه.
٤٤. واته: هەموو خەڵاتەكانيان لێ ئەسێنێتەوه، دارەكان هەموويان
پەرێشانو غەمبار ئەبن.
٤٥. واته: هەموويان ڕووتو قووت ئەكەون، مەلوولو بێ دەماخو بێ
ڕەنگو بێ دەرەتان.
٤٦. واته: «سوەيل» ئەسڵەن هيچ لوتفی سزاوار نيه، نه به خەڵاتو ڕەشتنیگەڵای داران، وه نه به «وەرين» وه ڕووت بوونی گەڵای دارەكان. پێويست نيه
نه به خەڵاتی شاد، وه نه به لێ سەندنەوەی غەمگين بيت.
٤٧. واته: به ڕەشتنی ئەو، گەڵای دارەكان سوورو زەرد ئەبن، كەس شاد
نەبێت، وه به نەمانی گەڵای دارەكانيش كەس ماتەم نەبێت.
٤٨. واته: خەزانی پايز بۆ نەونەمام، خەڵاتی ماتەمیيه له سەر تا داوێن.
٤٩. واته: ئەزانی ئەم بای خەزانه چی به داران ئەدات؟ ! ؛ با پێت بڵێم
عەزيزم ئەگەر نايزانی؛ .
٥٠. واته: ئەگەر نازانی وات پێت ئەڵێم: به لەشی بێ كەيفیو ماتەمیيەوه،
بەبێ كەيفیو ناشادیيەوه، باكان به داران خەمباری ئەدەن، تا خەمی خۆيان لابەن.
٥١. واته: له فەسڵی پايزا به باران باريندا وا دەرئەكەوێ كه پايز فەسڵی
خەمباریيه، نيشانەی خەم وەرينی گەڵای دارانه.
٥٢. واته: به خەمناكیو مەلوولی «صەيدی» لەگەڵ دەردو ئازاردا، به
ڕوخسارو ڕوومەتی زەردی وەك خەزانەوه دانيشتووه.
٥٣. واته: لەلای داراندا دانيشتوەبه دڵپەرێشانیيەوه خەرمانی خەمانی
خۆی به با ئەكات، لەگەڵياندا.