فېکری جوانی ...
کەوتەن وە یادم فېکری جوانی
بەدبەختیی بەختم با خاس بزانی
ڕەنج و مەشەققەت نەی دنیای فانی
هېمای نەفامام جە زیندەگانی
نەوېیارام یەک ڕۊ وە کامەرانی
هېمای نەچەشتم هەوای گەرم و سەرد
داخڵ وەفېرقەی بەدبەختانم کەرد
فرسەتش نەڎام بزانۇن دەردان
جە ئەڎا و بابۊ مەحرۇمش کەردان
جە ماڵ و ئەمواڵ خەیلێ فراوان
پەی من وە جا مەن میراسی ئەوان
ڕۊزگار ناستش بنیشۇن وە شاد
هەر ڕۊ وە دەردێ یەکسەر شی وە باد
شەرحش خاس نېیەن پەرێ ئەوگاران
مەبۊ وە سەربار پەی دەردەداران
وەلحاسڵ وەی تەور وېیارام چەن ساڵ
ڕۊ نە ڕۊ بەڎتەر نە فېکر و خەیاڵ
چەن ڕۊ نە مەکتەب موعەلېم وەندم
کۊرە سەوادێ وە دەست ئاوەردم
تا ئاخر هەوای سواری کەردم
چەن ڕۊ بویارۊن هەم چەنی مەردم
ئەسپ و زین چەنی تفەنگ و قەتار
کارم هەر ئین بۍ نە سوب تا ئێوار
چەنی ڕەفېقان مەکەردم بازی
گاهێ سواری گا تیرئەندازی
ئەو ڕۊ نەو زەمان گەڎا تا دەروېش
تایفولملۇک هەر کەس پەرێ وېش
هەر کەس لەشکرێ پەی وېش ڕازنا
دەستە و بەستەیێ پەی وېش سازنا
هەر کەس پەی کەسێ لەشکرێ کېشان
جە قەتڵ و غارەت دەست نمەکېشان
تەمامی ئێران ئینە کارش بۍ
جە شا تا گەڎا یە بازاڕش بۍ
شا چەنی میللەت، میللەت چەنی شا
ئەو پەی ئېستېقلال، ئېڎ مەشرۇتە خا
چەن ساڵێ وەی تەور نە مابەین وېیەرد
ئاخر مەشرۇتە، قاجار جەبەین بەرد
ئەحکامی ئەوان پېچیا وە هەم
مەجلیسی میللی نە جاش بی مەحکەم
تا بیست و پەنج ساڵ دەورەی هەرج و مەرج
هەر کەس هەر چېش بی تەمام کەردش خەرج
جە موددەی مەساف ئی چەندین ساڵە
هەر شارێ پەی وېش نەی فېکر و حاڵە
تا شاران یۊتەر جە بەین مەوەردەن
عەشایر تەمام تەرەقی کەردەن
جە سەنەی هېجری ئەلف و شین و میم
پەهلەوی نە تەخت قاجار بی موقیم
سەنەی قەمەری من حیساب کەردم
ئیشتیبا نەبۊ مەعلۇم جە مەردم
هەزار و سێسەد، چواری شەمسی
تاجگوزاریش کەرد نیشت نە ڕۇی کورسی
مەتڵەب با نەی جا بمانۊ پەی وېش
بشین وەسەر وەخت تایفانی پېش
هەر کەس نە جای وېش ئېستېقلالش بی
هەر کەس خاک و ئاو یە مەحاڵش بی
هەر یەک تەرتیبێ پەی وېش دا قەرار
سوارە و نۊکەر ئەساسەی شکار
هەر یۊ مەحاڵێ پەرێ شکارش
هەر یاگێ وەش بی پەرێ هەوارش
سېیاچادران نە سەوزی و شەتاو
فېکری ئەو تەمام دڵ کەردەن کەواو
بۊی نەسیمی سوبح جە ئەترافانش
زوانم لاڵەن جە تەعریفانش
عەتری گوڵاڵان سەحرا و دەشت و دەر
هەر یۊ نە ڕەنگێ مەکەردش زیوەر
سەدای ژەرەژان نە سەرکڵاوان
هەر یەک وە تەرزێ جەرگم شکاوان
چریکەی شاهینان وەبانی ماوە
هاژەی عوقابان وە ڕۇی هەواوە
هەر وەخت مەکەردیم ئارەزۇی شکار
نە شادی و وەشی ئەو ڕۊ تا ئێوار
هەر کەس ئەساسەی وېش مەکەرد تەیار
هەرچی لازم بۍ مەگیریا وە بار
بنە و ئابداری ڕاهی مەکەردین
شەو مەنزڵگامان وە کۊ مەوەردین
مەپۊشان نە بەر بەرگی کۊگەردی
لاقەید بین نە وەشت، نە گەرمی و سەردی
چەند نەوجەوانان شۊخی تیرئەنداز
پەی ئەوان جەرگم مەگېران وە گاز
بەگزادە و نۊکەر ئەسڵەحە مەوەرد
جەو دما وەکېڵ حەرەکەت مەکەرد
ڕۇ مەکەرد نە کۊ هەر یەک جە لایێ
هەر یەک وە ڕەنگێ هەر یەک سەدایێ
ئاهېستە و کەم کەم پارېز مەوەردین
ئاخر کەڵڕەمان نەزەر ماوەردین
ئەوان بۍ خەوف بین نە مەرگی وېشان
بېخەبەر جە حاڵ ئېشی گېیانکېشان
تفەنگی پەنجتیر لۇل چۇن سېیامار
فیشەک چەشنی ڕەش مەکریان نە کار
سەدای مەردومان نە هەر کڵاوێ
شلېک مەکەردن مەمدران تاوێ
یۊ مەوات ئاما، یۊ وات من کوشتم
یۊ وات ئافەرین بۆ دەست و مشتم
تەفرەقە مەوین جەرگەی کەڵڕەمان
هەر یۊ نە لایێ مەکریا بېگېیان
ئەو نە خۊفی گېیان وە ڕۇی کەمەردا
پەی ڕاگەی نەجات نە هەر گوزەردا
تەقالا مەدا بەربشۊ وە بەر
تفەنگچی نەو جا گېرتەبۍ گوزەر
سەدای تفەنگان جە لارە کاوان
دەنگ مەدا وە هەم، کاوان مەلاوان
دیم ئاما کەڵێ سەرسام بیم لېوە
کەم کەسێ دېیەن ئەو شکڵ و شېوە
شاخ و هەیکەڵش تەمام درشتەن
خاڵ سېیا و سفید خالېق وېش ڕەشتەن
شیم ئەو پارېزش بۍ خۊف و خەتەر
تا یاوا بەو جا گېرتەبېم نەزەر
عەجەب نە شادی ئەڕۊ نە مەردم
ماردەم ئیشارەی ڕۇی سینەش کەردم
جە سەدای تفەنگ ڕۊ بی چەواشە
کەفت نە ڕۇی زەمین ئەو شېوە و لاشە
ترېقەی پەنجتیر وە سافی ماوە
لۇلە مەپېکا وە ڕۇی هەواوە
کەڵافە مەوەست وە ڕۇی قەڵوەزدا
تۇلی قەڵوەزەش نە هەزار گەزدا
شیم ئەو سەرینش زامدار و خەستە
من کە دیم ئەو حاڵ، ئەو شېوە و جەستە
دیم کە مەناڵۊ بەو حاڵ و بەو دەرد
بەو زامی کاری هەناسانی سەرد
هۇناو جارییەن سەر تا وە دامان
ئەوگارەن جە دەرد نە ئېشی زامان
هۊرکېشام خەنجەر سەرش جېیا کەم
ئاما وە جواو چەنی من کەم کەم
واتش بېئینساف هەرزەی هەرزەکار
بېخەبەر جە دەرد چەرخی ڕۊزگار
چەن ساڵەن وەی تەور ئینە کارتەن
نەی گشت ئازارە چۇن قەرارتەن
کوشتاری ئېمە وە خاس مەزانی
هەر وەخت کە یاوای وە پەشیمانی
باوەر وە نەزەر حاڵ و جەستەی من
ئی هۇن جاری جەستەی خەستەی من
بۍ ئەجر نېیەن جە لای خوڎاوەند
شا و گەڎا چۇن هەم مەکېشۊ وە بەند
تۊ کە نە بادەی جوانی مەستی
حەرفی من جە لات نەدارۊ هەستی
گۊش نەڎام وە حەرف نەپەرسام جە ئەو
سەر جېیا کەردم وە دەوانی دەو
هەرچی وە من وات بەو دڵەی پەڕ دەرد
واتەی ئەو وە من ئەسەر نمەکەرد
نەزانام گەردۇن ئینە کارشەن
هەر کەس وە دەردێ گرفتارشەن
ساڵ نە دوازدە شاخ وېنەی کۊماج
شا وە موڵکش بۍ وە کەس نەڎۍ باج
چەندین سەیادان دېیەبۍ وە چەم
چەند میر شکاران پېچابۍ وە خەم
تا ئەو ڕۊ ئەجەل نامەش پەی وانا
پەنجەی تەقدیرش نە ڕۇی ئەو شانا
قابېز ڕۊحش وە من دا قەرار
هەر ئینەن کارش چەرخی ڕۊزگار
هەر کەس وە کەسێ گرفتار کەرۊ
ئینسان و وەحشی مارۊ و مەوەرۊ
لاشەش کەفتەبۍ بە وېنەی گامېش
ئەمن جە وەشی ئەو جە ئېشی وېش
کەس نېیەن ئەو حاڵ جەو وەخت بزانۊ
ئەگەر بزانۊ چەنی دەس شانۊ
ڕەفېقان نەو وەخت هەر یەک جە لایێ
جەم بین نە لای من جە سایەی مایێ
چەن بار هېزم جەماوەر کەردین
ئایرێ نەوجا عەمەڵ ئاوەردین
هەر کەس پەرێ وېش پوخت و پەز مەکەرد
کەباب و چایی چەنی ئاوی سەرد
هەر ڕۊ نە جایێ هەر شەو نە کاوێ
هەر لەحزە بەزمێ نە سەر سەراوێ
گاه تیرئەندازی نە وەر مەغاران
گاه شۊنی کەڵڕەم نە سەر دېیاران
گاهێ وە تاپڕ وە ڕۇی هەواوە
گاه گاه وە پلچە وە سەری ماوە
نە هەر شکارێ هەر ڕۊ وە بەزمێ
هەر ڕۊ وە عەیشێ هەر ساتێ ڕەزمێ
چەند ساڵ و چەند ماه وەی کارە وېیەرد
لاقەید جە غوسسە و هەناسانی سەرد
هیچ کەس نەپەرسۍ نە شا تا دەروېش
هەر کەس شایێ بۍ نە مەحاڵ وېش
من پەرێ ئەو ڕۊ جەرگم کەواوەن
قۇت قنیاتم زۊخ و هۇناوەن
ئەو ناز و نېعمەت ئەو شایی و وەشی
یەکسەر وە یەک ڕۊ جە دەسمان بەرشی
چۇن کەسێ نەبۍ قەدرش بزانۊ
عاقیبەت پاسەن مەبۊ نەمانۊ
هەر کەس کەوتەبۍ وەتەمای کەسێ
فەرزەند جە بابۊ خەبەر نەپەرسۍ
کۆمەک وەنەگبەت یۊتەر مەکەردەن
هەر کەس وە نەوعێ نە بەین مەوەردەن
جە کوشت و قەزا و مەردوم ئازاری
یەکسەر گرفتار وەی دەردی کاری
ئەوەند زەحمەتان پەی وېشان تاشان
تا ئاخر دەوڵەت کەفت وە تەماشان
توخمی ئېنقلاب وست نە دلېشان
بەعزێ وە حقۇق بەعزێ وە نیشان
یەکێ وە خەلعەت، یۊتەر وە وەعدە
یۊتەر وە خەیاڵ خدمەتش کەردە
تەمام ئەسڵەحەی وېشان جەم کەردەن
وە مەیلی وېشان وە مەرکەز بەردەن
یەک جە قینی یەک هەر کەس پەرێ وېش
جە زوڵمی یۊتەر بېزابېنۍ لېش
بە ئەو خەیاڵە حەربە نەمانۊ
دەوڵەت تەمامی حەقی ئەو سانۊ
موختەسەر نەگبەت وەی تەور نە ڕا بەرد
هەر کەس وە دەردێ کەڕ و کۊرش کەرد
نە ئەو سەفحەی غەرب غەیر جە هەورامان
باقی عەشایر سەر تا وە دامان
پەرێ ئېتاعەت دەوڵەت حازر بین
هەر ئەمرێ مەکەرد وە سېدق و یەقین
نە ڕای ئەنجامش گېیان بازی کەردەن
وەی تەور یەکایەک جە مەیدان بەردەن
تەنها هەورامان وەحاڵی وېش مەند
دەوڵەت کە هەر چەند دانە پەرێش شەند
حقۇقی دەوڵەت جە دۇر مەوەردەن
نزیکی ئەسڵەن کەس نمەکەردەن
تا ئاخر دەوڵەت ئەمر دا قشۇن
بکېشان پەیشان وە بۍ چەند و چۇن
ئوردۇی دەوڵەتی چەند شەوان و ڕۊ
کېشیا پەرێ قەلعەی جوانڕۊ
ئەو ڕۊ نە قەلعە حەرەکەتش کەرد
بەگزادە تەمام چەنی وېشان بەرد
قەسەم و قورئان پەیشان مەوەردەن
پەرێ ڕاهنما تەماس مەکەردەن
پېش قەرەوڵیان وە کەورگ یاوا
هەورامی نەو جا کەردش وە داوا
سێ شەو و سێ ڕۊ نەو جا جەنگ کەردەن
نە هەر دۇ تەرەف تەلەفات وەردەن
قشۇنی دەوڵەت هەر ڕۊ وە تەرزێ
تەقالا مەڎان پەی یاگەی بەرزێ
موددەی یەک ماهێ نە دەوری قشڵاخ
نە تۊی بەرف و یەخ وە دڵەی پەڕ داخ
خەیلێ ئېفتېزاح نەو جاگە وەردەن
چەنی موددەعی نەبەرد مەکەردەن
ڕاگەی پەس و پیش پەرێشان نەمەند
نە دەوری وېشان مەکەردەن کەمەند
تا ئەو ڕۊ دنیا چەرخش نە کارەن
پەی ئەو خزمەتە جەرگم خارخارەن
ئەهلییە و ڕەعیەت مەنسۇبی ئەوان
سابېقەی زوڵمێ چەنیشان کریان
مەئیۊس بین نە حاڵ گوزەشتەی وېشان
پەی ئېنقلابێ هەر ئاخ مەکېشان
تا ئەو ڕۊ وەی تەور پېش ئامەدش کەرد
هەر کەسێ پەی وېش ئەسڵەحە ماوەرد
مەڎان نە تەحوېڵ ساحېب مەنسەبان
ئیتاعەکېش بین وە دیدە و وە گېیان
قەول و ئېتمینان پەی وېشان سەندەن
هەر کەس ئوردۇیێ پەرێش مەوەندەن
نە یەک جا حیلە نە جا جا فشار
ئەسڵەحە وەی تەور تەمام کەردەن بار
ناگا جە تەقدیر چەرخی چەپ کردار
دایېم چەپگەردی پەی وېش دان قەرار
هەر نە فرسەتەن پەرێ بەدبەختان
کەچبازەن چەنی گرۊی زام سەختان
ئی عومری کۊتا پەرێش دان قەرار
جە ساڵ تا وە ما نە سوب تا ئێوار
وە دیدەی تەحقېق وە نەزەر باوەر
عەیش و نیشاتش، شەربەت و شەکەر
هەر یەک دەردېوەن یۊ جە یۊ بەڎتەر
بېوەفا و پۇچەن فایدە و زەرەر
ناڕەزایەتی دنیای دۇن پەروەر
نەی جا بمانۊ تا (یەومولمەحشەر)
بشین وە سەروەخت کاری هەورامان
ئەو شایی و وەشی سەرتا وەدامان
یەکسەر بېیۍ وە شین کەفت نە دلېشان
پاشیان وە هەم قەومان و خوېشان
هەر یەک نە لایێ بۍ وە چارەسەر
کۊ و بېیابان سەحرا و دەشت و دەر
پەنا وە خاکی خارج بەردشان
وە کاری ئەوان کۊمەک کەردشان
نەی دەمدا ئاغای سپەهبود یاوا
وارد وە نەوسۇد بۍ جەنگ، بۍ داوا
دیش کە ئەوزاعات دڵ بە واش نېیەن
ئەو کەس مەرامەن جە دەس بەرشېیەن
خەیاڵێ هەنێ وە نەزەر ئاوەرد
ساحېب مەنسەبان تەمام ئېحزار کەرد
نە قەسری شیرین تا وە مەریوان
دەستۇر دا پېشان وە خەفیە و پەنهان
واتەبۍ هەر یۊ نە مەحەلی وېش
کۆمسیۆن کەران جە شېخ تا دەروېش
خان و خەوانین مالکین تەمام
موتەنەفېزین نە خاس و نە عام
جەم کەران نەو جا سوئال کەن لېشان
ئېلتېزام بڎان پی قەومی وېشان
ئەسڵەحە جە لای هەرکەس پەیدا بۊ
بە عەزابی سەخت گرفتار مەبۊ
زاهېر وەی تەورە دەستۇر دا پېشان
باتن نەوعێ تەر واستەبۍ لېشان
سەرهەنگ سەقەفی مەمدەلی بەدخۊ
مامۇر کریابۍ پەرێ جوانڕۊ
وە دام و دانە وە حیلە و تەزویر
قورئانی ناهەن مەردم بڎان گیر
ماشتەی عەیاری نەو جا وا کەردەن
جادۇ و ئەفسانە گشت وە کار بەردەن
ئېمەیچ بېخەیاڵ بېخۊف، بېتەقسیر
یەکایەک جەم بین سەغیر و کەبیر
ئېعلان کەردشان هەر ڕۊ دۇ ساعت
حازر بان نەی جا پەرێ مەشوەرەت
تفەنگ و خەنجەر هەرچی مەندەبۍ
نەعەهدی قەدیم هەر کەس سەندەبۍ
لۇلەیڕەشۊکی و دەهەن پەڕ تەمام
جەم کەردەن یەکسەر وامەندەی ئەیام
دریا نە تەحوېڵ ئېتمینان سەندەن
دامی بەدبەختی پەی ئېمە تەندەن
بیست و هەشت نە بورج یازدەی دە وېیەرد
ستارەی ئېقباڵ ئېمە غرۇب کەرد
ئەترافی مەنزڵ ئېحاتە کەردەن
ئەسامی ئېمە یەکا یەک وەندەن
واتن (حەسبولئەمر) ئاغەی سپەبود
دەست نە پا خەتا نەکەردۍ بېخود
تەوفیقەن نەی جا چەند شەوانە و ڕۊ
تا تەفتیش کەرمۍ قەڵای جوانڕۊ
وەلحاسڵ ئەو ڕۊ ئەو گېرتە و بەستە
ئەو فشاری سەخت ئەو حاڵ و جەستە
ئەو زەلیلی دەست گرۊی بەدکارە
تا دنیا دنیان جەرگم خار خارە
چۇن وەبۍ تەقسیر وەی تەورە کەردەن
جە ویر نمەشۊ تا وە ڕۊی مەردەن
شەرەفی چەند ساڵ ئابڕۇ و حورمەت
یەکسەر دان وە باد بېدۇن بېجېهەت
قەڵەم نە شەرحش تەمام عاجېزەن
جەو بۊنە وەهار عومرم پاییزەن
پەی کەسێ غیرەت بەشەری دارۊ
هەر ساتێ مەرگێ وەنەش مەوېیارۊ
نەک بە وېنەی من بېعار و بەدبەخت
وامەندەی دەوران جەفا و زوڵمی سەخت
پیشیای بۊتەی جەوری زەمانە
ناڕەزا جە دەس خوېش و بېگانە
شەرحی حاڵی وېم نەی جا بمانۊ
دڵەی پەڕ زوخاو هەر قوڵ بشانۊ
چواردە ڕۊ وەی تەور نەو یاگە وېیەرد
شەو و ڕۊ کەردیم چەنی ئاهی سەرد
ناگا نەی دەمدا سەردار ئەکرەم
ڕەئیس و نەجیب خاس و موحتەرەم
چەندێ نە دەوران دنیای وېیەردە
نە ڕای ئېحتېرام زیندەگی کەردە
ستەمدیدەی دەست چەرخی چەپوەردە
پەنای شەرافەت سپەبود بەردە
وارد بی نەو دەم وە دەستی بەستە
ژاکېیا و مەفلۇک مانېیا و خەستە
سەفا و سەلامێ نە مابەین وېیەرد
سەر گوزشتەی وېش تەمام بەیان کەرد
واتش ڕەفېقان یارانی دېرین
هەر جە مەریوان تا قەسری شیرین
یەکسەر وەی دەردە گرفتار بېیەن
ئابڕۇ و حورمەت جە دەس بەرشېیەن
کەس نمەزانۊ پەی چېش وەی تەورەن
یا کاری بەشەر هەر زوڵم و جەورەن
وە هەرحاڵ ئەو شەو وە ڕۊ ئاوەردین
پەرێ مەینەتان هەر ماین نەمەردین
سەحەر کە خورشید بەر ئاما وە بەر
ئەو ڕۊ ڕۊیێ بۍ بە وېنەی مەحشەر
چەند شەوانە و ڕۊ مەوارا وەتاو
ئاسمان و زەمین بی وە دەریای ئاو
ئەمری حەرەکەت نەو دەمدا دریا
ئەساسەی قشۇن یەکسەر بار کریا
واتن ئاغەیان ئېوەیچ حازر بان
کەت بەستە و دەسفەنگ پەرێ کرماشان
نیزامی تەمام سەف ئارا کەردەن
نە بەینی ئەوان ئېمەیچ ئاوەردەن
ئەهلی یەی قەڵا تەمامی یەکسەر
نمازان یەکێ سەر کېشۊ وە بەر
تا یاواین وە دەر خانەقا کەم کەم
دین کە مەحشەرەن قوڵ مەڎۊ وە هەم
هەر جە مەریوان تاوە جوانڕۊ
کەت بەستە و بەدبەخت کریان ڕەنجەڕۊ
هەر چوار نەفەر وە هەم مەوەستەن
دۇ نەفەر نیزام نە مابەین وستەن
نە هەر دۇ تەرەف دۇ سەف دان قەرار
پا وە پای ئېمە هەر سوب تا ئێوار
ئەو تۊفانی سەخت ئەو وەشت و وارە
ئەو زوڵمی سەنگین ئەو جەرگی پارە
ئەو بەحری قیرین ئەو هەڕگ و لیتە
ئەو باری سەنگین ئەو فەزېحەتە
ئەو زەلیلی دەست گرۊی بېڕەحمە
ئەو ڕۊی بەرگەشتە ئەو مژ و تەمە
ئەو جە یەک بڕیای بابە و فەرزەندە
مەبغۇزی نەزەر لای خوڎا و بەندە
نە هەزار یەکێ تەعریفی ئەو ڕۊ
دەفتەر سېیا کەم تەمام نمەبۊ
ناگا نەی دەمدا بی بە واوەیلا
وېنەی واقېعەی دەشتی کەربەلا
بڵند بی نە ئەوج سەدای زاریی و شین
فەڵەک پەی ئېمە مەڕېزا ئەسرین
سەدای خانمان وەناز پەروەردە
نە پەردەی عېسمەت زیندەگی کەردە
وە بانگی بېشەرم وە سۊزی دەرۇن
ناڵەی زاریشان یاوا وە گەردۇن
یە چە ڕۆژێ بۍ ئېمە دین وە چەم
نەدېیەنش وەی تەور ئەولادی ئادەم
مەواتن سەردار سام سەنگینم ڕۆ
بابۊی فەرزەندان نازەنینم ڕۆ
هەر یەکێ ڕەئیس یەک مەحاڵم ڕۆ
مەعقۇڵ و مەقبۇڵ پەڕ کەماڵم ڕۆ
یەکێ مەواتش برای خاسم ڕۆ
شارەزای دیوان شاشناسم ڕۆ
بۍ خۊف و خەتەر وە دام کەفتەم ڕۆ
زامانی کاریی ئېش نەسرەفتەم ڕۆ
شېرانی سەنگی ڕۊی نەبەردم ڕۆ
لاقەید نە هەوای گەرم و سەردم ڕۆ
بېباک نە دوژمن ڕۆژی جەنگم ڕۆ
سوپای سەلم و تۇر هەم فەرەنگم ڕۆ
کوشندەی گرۊی کەڵڕەمانم ڕۆ
هۊسای تیرئەنداز ماردەمانم ڕۆ
سەیادی کۊگەرد شۊخ کەمانم ڕۆ
ساحېب بەزم و ڕەزم میر هامدەمانم ڕۆ
پەرێ ڕۊی شکار بېقەرارم ڕۆ
دارای شەوق و زەوق میر شکارم ڕۆ
دەنگ بڕیای نە سەرکڵاوانم ڕۆ
شۊن بڕیای نە پای شەتاوانم ڕۆ
نەچیرگای قەدیم بېساحېوم ڕۆ
زەلیل و زگار حاڵ پەشېوم ڕۆ
ئەساسەی شکار میراس کەفتەم ڕۆ
ئاخ زامانی سەخت ناسۊر کەفتەم ڕۆ
زەمزەمەی نۊکەر دیواخانم ڕۆ
بەرزە هەوارگەی ئېڵاخانم ڕۆ
شۊڕە سواران ڕۊی مەسافم ڕۆ
بۍ خەوف و خەتەر بۍ گەزافم ڕۆ
ئەسڵەحەی تەیار گشت خاسانم ڕۆ
تەفرەقەی دەستی ناکەسانم ڕۆ
ئەسپ و ماین و زین وە جا مەندەم ڕۆ
نۊکەر و ڕایەت پەراگەندەم ڕۆ
خانمان وە ناز بېناز کەفتەم ڕۆ
ئای دیدەی لېڵاو ئېش نەسرەفتەم ڕۆ
بابۊی مناڵان نازەنینم ڕۆ
وە ناز پەروەردەی شۊخ جەمینم ڕۆ
قەڕەچۊڵ بڕیای ڕیشەکەنم ڕۆ
بۍ قەدر و حورمەت هەزار پەنم ڕۆ
ئەسیر کېشکریای کول شارانم ڕۆ
تەفرەقە و تەقسیم زیندانانم ڕۆ
زەلیل و ژێردەس بېویجدانم ڕۆ
دۇچاری دەردان بېدەرمانم ڕۆ
نە گۊشەی زیندان کەساسکەفتەم ڕۆ
بېچارە و فەقیر زبانبەستەم ڕۆ
بۍ خەرجی و موحتاج هەم عوریانم ڕۆ
سۊچیای زوڵمی سەخت دڵبریانم ڕۆ
ناخۆش و زەعیف گشت مەفلۇکم ڕۆ
هەر یەکێ ڕەئیس یەک بلۇکم ڕۆ
ڕۊپەی بەرگەشتەی ڕۊزگارم ڕۆ
بۍ دەوا و عیلاج ناهەنجارم ڕۆ
وە فدای ئەسیران بېکەس مەندەت بام
بۍ یار، بۍ یاوەر پەراگەندەت بام
فیدای سەیرانگای کۊسارانت بام
کۊچ و مەنزڵگای وەهارانت بام
دمای زاری و شین، واوەیلا و مەحشەر
حەرەکەت کریا پەرێ ڕوانسەر
ئاسمان و زەمین سەردابۍ وە هەم
ماچی پەی ئېمە گېرتەبین ماتەم
ئەو ڕۊ ڕۊیێ بۍ تاریک و زوڵمات
نەی پېش ئامەدە عەقڵ مەبی مات
هەر تا وە زانۇ نە تۊی هەرگ و ئاو
هەم واران و وەفر مەوارا وە تاو
ئەو ڕۊ تا ئێوار وە چەند دەردیسەر
شەو مەنزڵگامان بی وە ڕوانسەر
ماڵ تەنگ و تاریک بۍ ئاگر پەڕ دۇد
ژێر خاک لیباس تەڕ هەوا نەبرۇد
هەر نەوع وە هەر حاڵ ڕاهی بین جە نۊ
دامان نە ئاوی سەردی وشکەرۊ
وەی حاڵی پەشېو هەڕگ و هەوای سەرد
بۍ نان، بۍ خۆراک دەرد وە بانی دەرد
گرۊی بېویجدان هەم نە چوار ئەتراف
مەشین وە ڕاوە مەڎاشان گەزاف
ئەو ڕۊ هەم وەی تەور جە سوب تا ئێوار
نە قەڵعەی ڕەزا مەنزڵ دا قەرار
ئەو شەویچ نەو جا زیندەگی کەردیم
نان و خۆراکێ وە گیر ئاوەردیم
سەحەر دۇبارە حەرەکەت کەردەن
قەڵعەی یاوەری نەزەر ئاوەردەن
گوزەرگا نە پای قولـلەی وەیس مەوېیەرد
هەر چەند ئېلتېماس ئېلتېفات نەکەرد
ئەڵبەتە ئېمەش مستەوجېب زانا
وەر نە پەی تەقاس نەردێ مەشانا
هانا هەر وەتۊن وەیسی یەمەن ماڵ
بازهەم هېممەتێ نە دمای هەشت ساڵ
ئەو ڕۊ تا ئێوار وە دەوانی دەو
مەنزڵ وە مەنزڵ تا مەنزڵگای شەو
پاپەتی و برسی ئەلعەتەش پەی ئاو
سەدەمەی وەی تەور کەس نەڎېیەن نە خاو
غورۇب وارد بین وە قەڵعەی یاوەر
جای کەسافەتێ گېرتەن ئەو نەزەر
پەی ئېمە نەوجا تەویلە و ئەنبار
تاریک و نۇتەک مەنزڵ دان قەرار
بە وېنەی حەیوان پەڕ بۍ نە مەردم
سەرتا پا مەملۊئـ نە سپێی گەندم
نە خەو نە خۆراک پا زەخم و ناخۆش
مانېیا و مردگ نائومېد دڵڕەش
تەعریفی ئەو شەو بۍ زېیاد و کەم
حەشر و جەهەننەم هەر دۇ دین وە چەم
وە هەر گېیانکەنشت شەو کەردین وە ڕۊ
خوڎا سا مەرگێ مەنزڵ ئەو کۊ بۊ
سەحەر هەم جە نۊ بە وېنەی جاران
سەف ئارا کەردەن نیزام سواران
مەحبۇسین نە تۊی تەویلە و ئەنبار
یەک یەک شمەردەن کەردشان قەتار
ڕۊ نە کرماشان حەرەکەت کریا
بنە و بارخانە یەکسەر باردریا
یاوان نە گۊشەی قفەی گڕاوەنگ
چەند ساعەت نەو جا ئېمە کەردەن لەنگ
نە تۊی قفەدا ئېمە و نیزامی
تا چەهار ساعەت ئەو سا تەمام بی
ڕاهی بین وە ڕا نەو دەشتی بۍ پەی
داخم شەو مەنزڵ کۊ بۊ خوڎا کەی
وەلحاسڵ ئەو ڕۊ جە گشت ڕۊبەڎتەر
مانېیا و خەستە مەنزڵ هەم دۇرتەر
قەڵعەی هۊمەرمل وە مەنزڵ کەردین
ئەو شەویچ نەو جا زوخاوان وەردین
سەحەر پەرێ شار حەرەکەت کریا
وېنەی هەردەجار تەرتیبات دریا
ئېعلان کەردەبین وە تەمامی شار
ئوناس و زکۇر، سەغیر و کېبار
پەرێ تەماشا نە کەناری شار
بەیان بوینان ئەسیرانی زار
وەی تەور نمایش مەڎان بە وېشان
ئەسڵەن خەجاڵەت هیچ نمەکېشان
میللەتێ وە مەیل ئیتاعەکېش بۊ
گېرتە و بەستەی ئەو هونەرش چېش بۊ
وە یەک نمایش واردمان کەردەن
چمان ئەسیری خارج ئاوەردەن
گاراژێ نەو جا تەهییە کەردەن
مەنزڵگای ئېمە بەو یاگە بەردەن
بە وېنەی حەیوان گەلە و گوسفەند
کەردەن نە ئەو جا وە سەد هەزار پەند
ئەو کەسە خەتای خانەدان کەرۊ
قاتڵی چەند کەس وە دەس باوەرۊ
ڕەفتارش بەو تەور نمەبۊ چەنیش
بە غەیر جە ئەشخاس نامەرد و بەدکیش
دە شەوانە و ڕۊ نەو یاگە وېیەرد
بۍ فەرش و پۊشاک نە ڕۇی خاک و گەرد
ڕاگەی زیندەگی بەستەبین لېمان
یەکی نانێ وشک مەڎریا پېمان
دمای سەدەمە و زوخاو نە ئەو جا
دەسە وە دەسە حەرەکەت دریا
جە موددەی دە ڕۊ چەند نەفەر مەردەن
هەر نە کرماشان نەعشش سوپەردەن
یەکێ نادرسان هەورامانی تەخت
دۇهەم فەتحوڵڵا ئێناخی بەدبەخت
سا وە هەر نەوعێ کەسافەت کاری
حازر کەردشان ماشینی باری
پەنجا شەست نەفەر نە تۊی یەک ماشین
مەئمۇر و حەبسی چین نەبانی چین
وە چەند ئېفتېزاح حەرەکەت کەردەن
ئېختېیار نەبۍ هەر جا مەوەردەن
ڕاهی بین وە ڕاه تا وە نیمەشەو
مەنزڵ وە مەنزڵ وە دەوانی دەو
تا ئەسەدئاباد خەستە و نیمەگېیان
تەویلە و کادان مەنزڵ دان پېمان
ئەو شەو وە هەرحاڵ وە ڕۊ ئاوەردین
پەرێ بەدبەختی هەر ماین نەمردین
سەحەر هەم جە نۊ حەرەکەت کەردەن
نە ڕای هەمەدان گوزەر مەکەردەن
وەختێ نیمەڕۊ نە کەناری شار
ئیستگای ماشین نەو جا دان قەرار
نیم ساعەت کەمتەر مدران نە ئەو جا
ئەمری حەرەکەت دۇبارە دریا
مەنزڵگای ئەو شەو قەزوین دان قەرار
مەدارا نەبۍ ئەو ڕۊ تا ئێوار
ڕاگەی دۇرێ بۍ ئەو ڕۊ تەی کریا
ئای چەند زوخاوان وە مەردم دریا
نیمەشەو وارد بەو یاگەی خەراو
مانېیا و مردگ ئەلعەتەش پەی ئاو
چېش واچۇن چەنی وەنەمان شېیەن
سەحرای کەربەلا وەی تەورە نەبېیەن
دۇ شەوانەو ڕۊ نە قەزوین وېیەرد
جا تەنگ و تاریک هەوا تۊف و سەرد
بەعزێ ئېفتېزاح نەو جا دین وە چەم
نەدېیەنش هیچ کەس ئەولادی ئادەم
ساحېب مەنسەبان یەک ئۆردێ وەندەن
یەکێ سێ قەران جە گردین سەندەن
واتشان ئاشێ لازمەن پەیتان
ڕەفعی خەستەگی ڕاکەرۊ لېتان
یەک ئاشێ ماشێ پېمان بارکریا
وە هەر تەرتیبێ زەهری مار کریا
داخم هەر ئینەن نەی دنیای ستەم
هەر کەس هەر کارێ نەوینۊ وە چەم
واتەی کەسێ تەر ئەسەر نەدارۊ
نەی گۊش مەشنەوۊ نەو گۊش مەوېیارۊ
بازە با هەر وېم بسۊزۇ وە دەرد
تا ڕۊی قېیامەت چەنی ئاهی سەرد
چۇن وەبۍ جېهەت دۇچار بېیەنان
نە تۊی پۊسی وېم بریان بېیەنان
دۇبارە ماشین هەم حازر کریا
ئەمری حەرەکەت پەی مەرکەز دریا
دمای نیمەڕۊ واردبین وە شار
باخی شا مەنزڵ ئېمە دان قەرار
تا یاوان بەوجا هۇراشان کېشا
یەعنی حازر بان پەرێ تەماشا
چەند دەسە سەرباز بە خەتە و زەنجیر
ساحېب مەنسەب و مۇزیک و شەستیر
پلەی سەختی بۍ ئەو ڕۊ نە ڕێمان
ئومېدی حەیات نەمەن پەرێمان
نە بەدبەختی بۍ ئەو هەم نەکریا
نەک جە خۆشبەختی تەسویب نەڎریا
تەمام حەبسی کول تەحویل دریا
سەد نەفەر نە تۊی یەک ساڵۆن کریا
ئەفسەری شاهی نەو جا ئەمری دا
کەتی بەستەمان ئەو سا وا کریا
وەلحاسڵ دە ڕۊ هەم نە باخی شاه
زیندەگی کەردین وە سەد ناڵە و ئاهـ
جەو دما یەک ڕۊ سەف ئارا کەردەن
مەحبۇسین تەمام بەو یاگە بەردەن
دەسە وە دەسە ئەسامی وەندەن
پەرێ زیندانان تەقسیم مەکەردەن
گاهێ وە دڵتەنگ گاهی هەم دڵشاد
ئېمەشان هەم بەردەن وە عیشرەت‌ئاباد
یەک شەوانە و ڕۊ نەو جا هەم وېیەرد
وە چەند خەیاڵات هەزار ئاهی سەرد
پەرێ چل نەفەر ماشین ئاوەردەن
یەک نە شۊن یەک کول سوارکەردەن
وە هەر تەرتیبێ حەرەکەت کریا
شاری قوم مەنزڵ شەو قەرار دریا
ڕاهی بین وە ڕاه تا وە نیمەشەو
واردبین بەو جا بۍ خۆراک، بۍ خەو
دۇ حەپسی تاریک یاگە دان پېمان
بە وېنەی حەیوان ئەو شەو بی جێمان
سەحەر دە نەفەر بەردەن وە زیندان
باقی ڕاهی بین پەی شاری کاشان
ئەو ڕۊ تا وە عەسر مەدارا نەبی
گېیان نە جای سەختەن چەنی بەرنەشی
ئەو شەو وە کاشان وە ڕۊ ئاوەردین
سا وە هەر نەوعێ زیندەگی کەردین
دە نەفەر نەو جا باز هەم جېیا بی
حەواڵەی زیندان کاشان کریا بی
بیست نەفەر ئېمە پەرێ ئەسفەهان
حەرەکەت دریا خەستە و نیمەگېیان
ساعەت دوازدەی نیمەشەو تەمام
ئېمە دان تەحوېڵ مەدرەسەی نیزام
دۇ حەبسی تاریک بۍ نان، بۍ خۆراک
جا تەنگ و نمناک غەڵتان نە ڕۇی خاک
بۍ خورد و بۍ خاو شەو وە ڕۊ کەردین
جە حەد وېیەردە زوخاوان وەردین
ئەو ڕۊ کە سێزدەی عەیدش مەوانان
ئېمە دان تەحوېڵ حەبسی ئەسفەهان
دمای تەشریفات قانۇن و تەفتیش
هەر کەس هەر چېش بۍ تەمام سەندن لېش
تا ئاخر جەم بین نە تۊی زەخیرە
ئەو ڕۊ دان پېمان قاتوخ و جیرە
نمرەی یەک مەعلۇم کەردەن پەرێمان
نە تۊی پەنج ئوتاق قەرار دان جێمان
ئەو شەو ساکن بین تا وە سوب سەحەر
واتشان ئاما بیست نەفەرێ تەر
ئەوان هەم جەلای ئېمە جاگە دان
هەورامانی تەخت چەنی مەریوان
ئیسە بۍخەبەر، بۍ جورم، بۍ دەلیل
جە دیوانی حەرب مەحکەمە تەشکیل
دۇ ڕۊ پەی دەر پەی یەکسەر کول بەردەن
هەر یەکێ دۇجار مەحاکمەش کەردەن
تا وە یەک حەفتە باسێ نەبۍ
یاوەر جەواد خان ناگا حازر بۍ
دەسە وە دەسە سەدا کەردشان
پەرێمان نامەی ئەعماڵ وەندشان
دە ساڵ تا پەنج ساڵ ئېبلاغ کەرد پېمان
حەبسی ئەسفەهان کەردەن وە جێمان
هەشت ساڵە چەند کەس ئامان و شېیەن
هېمای ڕای نەجات پەی ئېمە نېیەن
مەزڵۇمی ئېمە جە حەد وېیەردەن
کەریم وە زاتت بۍ پەنا و پەردەن
جە لای مەخلۇقات ئومېدمان بڕیان
فەریادڕەسی کەر ڕیشەمان کنیان
وە ڕەحمەکەی وېت ئېحیاکەر ئەم جار
خەلاسمان کەرە نەی زیندانی تار
کەوتەن وە یادم فېکری جوانی
بەدبەختیی بەختم با خاس بزانی
ڕەنج و مەشەققەت نەی دنیای فانی
هېمای نەفامام جە زیندەگانی
نەوېیارام یەک ڕۊ وە کامەرانی
هېمای نەچەشتم هەوای گەرم و سەرد
داخڵ وەفېرقەی بەدبەختانم کەرد
فرسەتش نەڎام بزانۇن دەردان
جە ئەڎا و بابۊ مەحرۇمش کەردان
جە ماڵ و ئەمواڵ خەیلێ فراوان
پەی من وە جا مەن میراسی ئەوان
ڕۊزگار ناستش بنیشۇن وە شاد
هەر ڕۊ وە دەردێ یەکسەر شی وە باد
شەرحش خاس نېیەن پەرێ ئەوگاران
مەبۊ وە سەربار پەی دەردەداران
وەلحاسڵ وەی تەور وېیارام چەن ساڵ
ڕۊ نە ڕۊ بەڎتەر نە فېکر و خەیاڵ
چەن ڕۊ نە مەکتەب موعەلېم وەندم
کۊرە سەوادێ وە دەست ئاوەردم
تا ئاخر هەوای سواری کەردم
چەن ڕۊ بویارۊن هەم چەنی مەردم
ئەسپ و زین چەنی تفەنگ و قەتار
کارم هەر ئین بۍ نە سوب تا ئێوار
چەنی ڕەفېقان مەکەردم بازی
گاهێ سواری گا تیرئەندازی
ئەو ڕۊ نەو زەمان گەڎا تا دەروېش
تایفولملۇک هەر کەس پەرێ وېش
هەر کەس لەشکرێ پەی وېش ڕازنا
دەستە و بەستەیێ پەی وېش سازنا
هەر کەس پەی کەسێ لەشکرێ کېشان
جە قەتڵ و غارەت دەست نمەکېشان
تەمامی ئێران ئینە کارش بۍ
جە شا تا گەڎا یە بازاڕش بۍ
شا چەنی میللەت، میللەت چەنی شا
ئەو پەی ئېستېقلال، ئېڎ مەشرۇتە خا
چەن ساڵێ وەی تەور نە مابەین وېیەرد
ئاخر مەشرۇتە، قاجار جەبەین بەرد
ئەحکامی ئەوان پېچیا وە هەم
مەجلیسی میللی نە جاش بی مەحکەم
تا بیست و پەنج ساڵ دەورەی هەرج و مەرج
هەر کەس هەر چېش بی تەمام کەردش خەرج
جە موددەی مەساف ئی چەندین ساڵە
هەر شارێ پەی وېش نەی فېکر و حاڵە
تا شاران یۊتەر جە بەین مەوەردەن
عەشایر تەمام تەرەقی کەردەن
جە سەنەی هېجری ئەلف و شین و میم
پەهلەوی نە تەخت قاجار بی موقیم
سەنەی قەمەری من حیساب کەردم
ئیشتیبا نەبۊ مەعلۇم جە مەردم
هەزار و سێسەد، چواری شەمسی
تاجگوزاریش کەرد نیشت نە ڕۇی کورسی
مەتڵەب با نەی جا بمانۊ پەی وېش
بشین وەسەر وەخت تایفانی پېش
هەر کەس نە جای وېش ئېستېقلالش بی
هەر کەس خاک و ئاو یە مەحاڵش بی
هەر یەک تەرتیبێ پەی وېش دا قەرار
سوارە و نۊکەر ئەساسەی شکار
هەر یۊ مەحاڵێ پەرێ شکارش
هەر یاگێ وەش بی پەرێ هەوارش
سېیاچادران نە سەوزی و شەتاو
فېکری ئەو تەمام دڵ کەردەن کەواو
بۊی نەسیمی سوبح جە ئەترافانش
زوانم لاڵەن جە تەعریفانش
عەتری گوڵاڵان سەحرا و دەشت و دەر
هەر یۊ نە ڕەنگێ مەکەردش زیوەر
سەدای ژەرەژان نە سەرکڵاوان
هەر یەک وە تەرزێ جەرگم شکاوان
چریکەی شاهینان وەبانی ماوە
هاژەی عوقابان وە ڕۇی هەواوە
هەر وەخت مەکەردیم ئارەزۇی شکار
نە شادی و وەشی ئەو ڕۊ تا ئێوار
هەر کەس ئەساسەی وېش مەکەرد تەیار
هەرچی لازم بۍ مەگیریا وە بار
بنە و ئابداری ڕاهی مەکەردین
شەو مەنزڵگامان وە کۊ مەوەردین
مەپۊشان نە بەر بەرگی کۊگەردی
لاقەید بین نە وەشت، نە گەرمی و سەردی
چەند نەوجەوانان شۊخی تیرئەنداز
پەی ئەوان جەرگم مەگېران وە گاز
بەگزادە و نۊکەر ئەسڵەحە مەوەرد
جەو دما وەکېڵ حەرەکەت مەکەرد
ڕۇ مەکەرد نە کۊ هەر یەک جە لایێ
هەر یەک وە ڕەنگێ هەر یەک سەدایێ
ئاهېستە و کەم کەم پارېز مەوەردین
ئاخر کەڵڕەمان نەزەر ماوەردین
ئەوان بۍ خەوف بین نە مەرگی وېشان
بېخەبەر جە حاڵ ئېشی گېیانکېشان
تفەنگی پەنجتیر لۇل چۇن سېیامار
فیشەک چەشنی ڕەش مەکریان نە کار
سەدای مەردومان نە هەر کڵاوێ
شلېک مەکەردن مەمدران تاوێ
یۊ مەوات ئاما، یۊ وات من کوشتم
یۊ وات ئافەرین بۆ دەست و مشتم
تەفرەقە مەوین جەرگەی کەڵڕەمان
هەر یۊ نە لایێ مەکریا بېگېیان
ئەو نە خۊفی گېیان وە ڕۇی کەمەردا
پەی ڕاگەی نەجات نە هەر گوزەردا
تەقالا مەدا بەربشۊ وە بەر
تفەنگچی نەو جا گېرتەبۍ گوزەر
سەدای تفەنگان جە لارە کاوان
دەنگ مەدا وە هەم، کاوان مەلاوان
دیم ئاما کەڵێ سەرسام بیم لېوە
کەم کەسێ دېیەن ئەو شکڵ و شېوە
شاخ و هەیکەڵش تەمام درشتەن
خاڵ سېیا و سفید خالېق وېش ڕەشتەن
شیم ئەو پارېزش بۍ خۊف و خەتەر
تا یاوا بەو جا گېرتەبېم نەزەر
عەجەب نە شادی ئەڕۊ نە مەردم
ماردەم ئیشارەی ڕۇی سینەش کەردم
جە سەدای تفەنگ ڕۊ بی چەواشە
کەفت نە ڕۇی زەمین ئەو شېوە و لاشە
ترېقەی پەنجتیر وە سافی ماوە
لۇلە مەپېکا وە ڕۇی هەواوە
کەڵافە مەوەست وە ڕۇی قەڵوەزدا
تۇلی قەڵوەزەش نە هەزار گەزدا
شیم ئەو سەرینش زامدار و خەستە
من کە دیم ئەو حاڵ، ئەو شېوە و جەستە
دیم کە مەناڵۊ بەو حاڵ و بەو دەرد
بەو زامی کاری هەناسانی سەرد
هۇناو جارییەن سەر تا وە دامان
ئەوگارەن جە دەرد نە ئېشی زامان
هۊرکېشام خەنجەر سەرش جېیا کەم
ئاما وە جواو چەنی من کەم کەم
واتش بېئینساف هەرزەی هەرزەکار
بېخەبەر جە دەرد چەرخی ڕۊزگار
چەن ساڵەن وەی تەور ئینە کارتەن
نەی گشت ئازارە چۇن قەرارتەن
کوشتاری ئېمە وە خاس مەزانی
هەر وەخت کە یاوای وە پەشیمانی
باوەر وە نەزەر حاڵ و جەستەی من
ئی هۇن جاری جەستەی خەستەی من
بۍ ئەجر نېیەن جە لای خوڎاوەند
شا و گەڎا چۇن هەم مەکېشۊ وە بەند
تۊ کە نە بادەی جوانی مەستی
حەرفی من جە لات نەدارۊ هەستی
گۊش نەڎام وە حەرف نەپەرسام جە ئەو
سەر جېیا کەردم وە دەوانی دەو
هەرچی وە من وات بەو دڵەی پەڕ دەرد
واتەی ئەو وە من ئەسەر نمەکەرد
نەزانام گەردۇن ئینە کارشەن
هەر کەس وە دەردێ گرفتارشەن
ساڵ نە دوازدە شاخ وېنەی کۊماج
شا وە موڵکش بۍ وە کەس نەڎۍ باج
چەندین سەیادان دېیەبۍ وە چەم
چەند میر شکاران پېچابۍ وە خەم
تا ئەو ڕۊ ئەجەل نامەش پەی وانا
پەنجەی تەقدیرش نە ڕۇی ئەو شانا
قابېز ڕۊحش وە من دا قەرار
هەر ئینەن کارش چەرخی ڕۊزگار
هەر کەس وە کەسێ گرفتار کەرۊ
ئینسان و وەحشی مارۊ و مەوەرۊ
لاشەش کەفتەبۍ بە وېنەی گامېش
ئەمن جە وەشی ئەو جە ئېشی وېش
کەس نېیەن ئەو حاڵ جەو وەخت بزانۊ
ئەگەر بزانۊ چەنی دەس شانۊ
ڕەفېقان نەو وەخت هەر یەک جە لایێ
جەم بین نە لای من جە سایەی مایێ
چەن بار هېزم جەماوەر کەردین
ئایرێ نەوجا عەمەڵ ئاوەردین
هەر کەس پەرێ وېش پوخت و پەز مەکەرد
کەباب و چایی چەنی ئاوی سەرد
هەر ڕۊ نە جایێ هەر شەو نە کاوێ
هەر لەحزە بەزمێ نە سەر سەراوێ
گاه تیرئەندازی نە وەر مەغاران
گاه شۊنی کەڵڕەم نە سەر دېیاران
گاهێ وە تاپڕ وە ڕۇی هەواوە
گاه گاه وە پلچە وە سەری ماوە
نە هەر شکارێ هەر ڕۊ وە بەزمێ
هەر ڕۊ وە عەیشێ هەر ساتێ ڕەزمێ
چەند ساڵ و چەند ماه وەی کارە وېیەرد
لاقەید جە غوسسە و هەناسانی سەرد
هیچ کەس نەپەرسۍ نە شا تا دەروېش
هەر کەس شایێ بۍ نە مەحاڵ وېش
من پەرێ ئەو ڕۊ جەرگم کەواوەن
قۇت قنیاتم زۊخ و هۇناوەن
ئەو ناز و نېعمەت ئەو شایی و وەشی
یەکسەر وە یەک ڕۊ جە دەسمان بەرشی
چۇن کەسێ نەبۍ قەدرش بزانۊ
عاقیبەت پاسەن مەبۊ نەمانۊ
هەر کەس کەوتەبۍ وەتەمای کەسێ
فەرزەند جە بابۊ خەبەر نەپەرسۍ
کۆمەک وەنەگبەت یۊتەر مەکەردەن
هەر کەس وە نەوعێ نە بەین مەوەردەن
جە کوشت و قەزا و مەردوم ئازاری
یەکسەر گرفتار وەی دەردی کاری
ئەوەند زەحمەتان پەی وېشان تاشان
تا ئاخر دەوڵەت کەفت وە تەماشان
توخمی ئېنقلاب وست نە دلېشان
بەعزێ وە حقۇق بەعزێ وە نیشان
یەکێ وە خەلعەت، یۊتەر وە وەعدە
یۊتەر وە خەیاڵ خدمەتش کەردە
تەمام ئەسڵەحەی وېشان جەم کەردەن
وە مەیلی وېشان وە مەرکەز بەردەن
یەک جە قینی یەک هەر کەس پەرێ وېش
جە زوڵمی یۊتەر بېزابېنۍ لېش
بە ئەو خەیاڵە حەربە نەمانۊ
دەوڵەت تەمامی حەقی ئەو سانۊ
موختەسەر نەگبەت وەی تەور نە ڕا بەرد
هەر کەس وە دەردێ کەڕ و کۊرش کەرد
نە ئەو سەفحەی غەرب غەیر جە هەورامان
باقی عەشایر سەر تا وە دامان
پەرێ ئېتاعەت دەوڵەت حازر بین
هەر ئەمرێ مەکەرد وە سېدق و یەقین
نە ڕای ئەنجامش گېیان بازی کەردەن
وەی تەور یەکایەک جە مەیدان بەردەن
تەنها هەورامان وەحاڵی وېش مەند
دەوڵەت کە هەر چەند دانە پەرێش شەند
حقۇقی دەوڵەت جە دۇر مەوەردەن
نزیکی ئەسڵەن کەس نمەکەردەن
تا ئاخر دەوڵەت ئەمر دا قشۇن
بکېشان پەیشان وە بۍ چەند و چۇن
ئوردۇی دەوڵەتی چەند شەوان و ڕۊ
کېشیا پەرێ قەلعەی جوانڕۊ
ئەو ڕۊ نە قەلعە حەرەکەتش کەرد
بەگزادە تەمام چەنی وېشان بەرد
قەسەم و قورئان پەیشان مەوەردەن
پەرێ ڕاهنما تەماس مەکەردەن
پېش قەرەوڵیان وە کەورگ یاوا
هەورامی نەو جا کەردش وە داوا
سێ شەو و سێ ڕۊ نەو جا جەنگ کەردەن
نە هەر دۇ تەرەف تەلەفات وەردەن
قشۇنی دەوڵەت هەر ڕۊ وە تەرزێ
تەقالا مەڎان پەی یاگەی بەرزێ
موددەی یەک ماهێ نە دەوری قشڵاخ
نە تۊی بەرف و یەخ وە دڵەی پەڕ داخ
خەیلێ ئېفتېزاح نەو جاگە وەردەن
چەنی موددەعی نەبەرد مەکەردەن
ڕاگەی پەس و پیش پەرێشان نەمەند
نە دەوری وېشان مەکەردەن کەمەند
تا ئەو ڕۊ دنیا چەرخش نە کارەن
پەی ئەو خزمەتە جەرگم خارخارەن
ئەهلییە و ڕەعیەت مەنسۇبی ئەوان
سابېقەی زوڵمێ چەنیشان کریان
مەئیۊس بین نە حاڵ گوزەشتەی وېشان
پەی ئېنقلابێ هەر ئاخ مەکېشان
تا ئەو ڕۊ وەی تەور پېش ئامەدش کەرد
هەر کەسێ پەی وېش ئەسڵەحە ماوەرد
مەڎان نە تەحوېڵ ساحېب مەنسەبان
ئیتاعەکېش بین وە دیدە و وە گېیان
قەول و ئېتمینان پەی وېشان سەندەن
هەر کەس ئوردۇیێ پەرێش مەوەندەن
نە یەک جا حیلە نە جا جا فشار
ئەسڵەحە وەی تەور تەمام کەردەن بار
ناگا جە تەقدیر چەرخی چەپ کردار
دایېم چەپگەردی پەی وېش دان قەرار
هەر نە فرسەتەن پەرێ بەدبەختان
کەچبازەن چەنی گرۊی زام سەختان
ئی عومری کۊتا پەرێش دان قەرار
جە ساڵ تا وە ما نە سوب تا ئێوار
وە دیدەی تەحقېق وە نەزەر باوەر
عەیش و نیشاتش، شەربەت و شەکەر
هەر یەک دەردېوەن یۊ جە یۊ بەڎتەر
بېوەفا و پۇچەن فایدە و زەرەر
ناڕەزایەتی دنیای دۇن پەروەر
نەی جا بمانۊ تا (یەومولمەحشەر)
بشین وە سەروەخت کاری هەورامان
ئەو شایی و وەشی سەرتا وەدامان
یەکسەر بېیۍ وە شین کەفت نە دلېشان
پاشیان وە هەم قەومان و خوېشان
هەر یەک نە لایێ بۍ وە چارەسەر
کۊ و بېیابان سەحرا و دەشت و دەر
پەنا وە خاکی خارج بەردشان
وە کاری ئەوان کۊمەک کەردشان
نەی دەمدا ئاغای سپەهبود یاوا
وارد وە نەوسۇد بۍ جەنگ، بۍ داوا
دیش کە ئەوزاعات دڵ بە واش نېیەن
ئەو کەس مەرامەن جە دەس بەرشېیەن
خەیاڵێ هەنێ وە نەزەر ئاوەرد
ساحېب مەنسەبان تەمام ئېحزار کەرد
نە قەسری شیرین تا وە مەریوان
دەستۇر دا پېشان وە خەفیە و پەنهان
واتەبۍ هەر یۊ نە مەحەلی وېش
کۆمسیۆن کەران جە شېخ تا دەروېش
خان و خەوانین مالکین تەمام
موتەنەفېزین نە خاس و نە عام
جەم کەران نەو جا سوئال کەن لېشان
ئېلتېزام بڎان پی قەومی وېشان
ئەسڵەحە جە لای هەرکەس پەیدا بۊ
بە عەزابی سەخت گرفتار مەبۊ
زاهېر وەی تەورە دەستۇر دا پېشان
باتن نەوعێ تەر واستەبۍ لېشان
سەرهەنگ سەقەفی مەمدەلی بەدخۊ
مامۇر کریابۍ پەرێ جوانڕۊ
وە دام و دانە وە حیلە و تەزویر
قورئانی ناهەن مەردم بڎان گیر
ماشتەی عەیاری نەو جا وا کەردەن
جادۇ و ئەفسانە گشت وە کار بەردەن
ئېمەیچ بېخەیاڵ بېخۊف، بېتەقسیر
یەکایەک جەم بین سەغیر و کەبیر
ئېعلان کەردشان هەر ڕۊ دۇ ساعت
حازر بان نەی جا پەرێ مەشوەرەت
تفەنگ و خەنجەر هەرچی مەندەبۍ
نەعەهدی قەدیم هەر کەس سەندەبۍ
لۇلەیڕەشۊکی و دەهەن پەڕ تەمام
جەم کەردەن یەکسەر وامەندەی ئەیام
دریا نە تەحوېڵ ئېتمینان سەندەن
دامی بەدبەختی پەی ئېمە تەندەن
بیست و هەشت نە بورج یازدەی دە وېیەرد
ستارەی ئېقباڵ ئېمە غرۇب کەرد
ئەترافی مەنزڵ ئېحاتە کەردەن
ئەسامی ئېمە یەکا یەک وەندەن
واتن (حەسبولئەمر) ئاغەی سپەبود
دەست نە پا خەتا نەکەردۍ بېخود
تەوفیقەن نەی جا چەند شەوانە و ڕۊ
تا تەفتیش کەرمۍ قەڵای جوانڕۊ
وەلحاسڵ ئەو ڕۊ ئەو گېرتە و بەستە
ئەو فشاری سەخت ئەو حاڵ و جەستە
ئەو زەلیلی دەست گرۊی بەدکارە
تا دنیا دنیان جەرگم خار خارە
چۇن وەبۍ تەقسیر وەی تەورە کەردەن
جە ویر نمەشۊ تا وە ڕۊی مەردەن
شەرەفی چەند ساڵ ئابڕۇ و حورمەت
یەکسەر دان وە باد بېدۇن بېجېهەت
قەڵەم نە شەرحش تەمام عاجېزەن
جەو بۊنە وەهار عومرم پاییزەن
پەی کەسێ غیرەت بەشەری دارۊ
هەر ساتێ مەرگێ وەنەش مەوېیارۊ
نەک بە وېنەی من بېعار و بەدبەخت
وامەندەی دەوران جەفا و زوڵمی سەخت
پیشیای بۊتەی جەوری زەمانە
ناڕەزا جە دەس خوېش و بېگانە
شەرحی حاڵی وېم نەی جا بمانۊ
دڵەی پەڕ زوخاو هەر قوڵ بشانۊ
چواردە ڕۊ وەی تەور نەو یاگە وېیەرد
شەو و ڕۊ کەردیم چەنی ئاهی سەرد
ناگا نەی دەمدا سەردار ئەکرەم
ڕەئیس و نەجیب خاس و موحتەرەم
چەندێ نە دەوران دنیای وېیەردە
نە ڕای ئېحتېرام زیندەگی کەردە
ستەمدیدەی دەست چەرخی چەپوەردە
پەنای شەرافەت سپەبود بەردە
وارد بی نەو دەم وە دەستی بەستە
ژاکېیا و مەفلۇک مانېیا و خەستە
سەفا و سەلامێ نە مابەین وېیەرد
سەر گوزشتەی وېش تەمام بەیان کەرد
واتش ڕەفېقان یارانی دېرین
هەر جە مەریوان تا قەسری شیرین
یەکسەر وەی دەردە گرفتار بېیەن
ئابڕۇ و حورمەت جە دەس بەرشېیەن
کەس نمەزانۊ پەی چېش وەی تەورەن
یا کاری بەشەر هەر زوڵم و جەورەن
وە هەرحاڵ ئەو شەو وە ڕۊ ئاوەردین
پەرێ مەینەتان هەر ماین نەمەردین
سەحەر کە خورشید بەر ئاما وە بەر
ئەو ڕۊ ڕۊیێ بۍ بە وېنەی مەحشەر
چەند شەوانە و ڕۊ مەوارا وەتاو
ئاسمان و زەمین بی وە دەریای ئاو
ئەمری حەرەکەت نەو دەمدا دریا
ئەساسەی قشۇن یەکسەر بار کریا
واتن ئاغەیان ئېوەیچ حازر بان
کەت بەستە و دەسفەنگ پەرێ کرماشان
نیزامی تەمام سەف ئارا کەردەن
نە بەینی ئەوان ئېمەیچ ئاوەردەن
ئەهلی یەی قەڵا تەمامی یەکسەر
نمازان یەکێ سەر کېشۊ وە بەر
تا یاواین وە دەر خانەقا کەم کەم
دین کە مەحشەرەن قوڵ مەڎۊ وە هەم
هەر جە مەریوان تاوە جوانڕۊ
کەت بەستە و بەدبەخت کریان ڕەنجەڕۊ
هەر چوار نەفەر وە هەم مەوەستەن
دۇ نەفەر نیزام نە مابەین وستەن
نە هەر دۇ تەرەف دۇ سەف دان قەرار
پا وە پای ئېمە هەر سوب تا ئێوار
ئەو تۊفانی سەخت ئەو وەشت و وارە
ئەو زوڵمی سەنگین ئەو جەرگی پارە
ئەو بەحری قیرین ئەو هەڕگ و لیتە
ئەو باری سەنگین ئەو فەزېحەتە
ئەو زەلیلی دەست گرۊی بېڕەحمە
ئەو ڕۊی بەرگەشتە ئەو مژ و تەمە
ئەو جە یەک بڕیای بابە و فەرزەندە
مەبغۇزی نەزەر لای خوڎا و بەندە
نە هەزار یەکێ تەعریفی ئەو ڕۊ
دەفتەر سېیا کەم تەمام نمەبۊ
ناگا نەی دەمدا بی بە واوەیلا
وېنەی واقېعەی دەشتی کەربەلا
بڵند بی نە ئەوج سەدای زاریی و شین
فەڵەک پەی ئېمە مەڕېزا ئەسرین
سەدای خانمان وەناز پەروەردە
نە پەردەی عېسمەت زیندەگی کەردە
وە بانگی بېشەرم وە سۊزی دەرۇن
ناڵەی زاریشان یاوا وە گەردۇن
یە چە ڕۆژێ بۍ ئېمە دین وە چەم
نەدېیەنش وەی تەور ئەولادی ئادەم
مەواتن سەردار سام سەنگینم ڕۆ
بابۊی فەرزەندان نازەنینم ڕۆ
هەر یەکێ ڕەئیس یەک مەحاڵم ڕۆ
مەعقۇڵ و مەقبۇڵ پەڕ کەماڵم ڕۆ
یەکێ مەواتش برای خاسم ڕۆ
شارەزای دیوان شاشناسم ڕۆ
بۍ خۊف و خەتەر وە دام کەفتەم ڕۆ
زامانی کاریی ئېش نەسرەفتەم ڕۆ
شېرانی سەنگی ڕۊی نەبەردم ڕۆ
لاقەید نە هەوای گەرم و سەردم ڕۆ
بېباک نە دوژمن ڕۆژی جەنگم ڕۆ
سوپای سەلم و تۇر هەم فەرەنگم ڕۆ
کوشندەی گرۊی کەڵڕەمانم ڕۆ
هۊسای تیرئەنداز ماردەمانم ڕۆ
سەیادی کۊگەرد شۊخ کەمانم ڕۆ
ساحېب بەزم و ڕەزم میر هامدەمانم ڕۆ
پەرێ ڕۊی شکار بېقەرارم ڕۆ
دارای شەوق و زەوق میر شکارم ڕۆ
دەنگ بڕیای نە سەرکڵاوانم ڕۆ
شۊن بڕیای نە پای شەتاوانم ڕۆ
نەچیرگای قەدیم بېساحېوم ڕۆ
زەلیل و زگار حاڵ پەشېوم ڕۆ
ئەساسەی شکار میراس کەفتەم ڕۆ
ئاخ زامانی سەخت ناسۊر کەفتەم ڕۆ
زەمزەمەی نۊکەر دیواخانم ڕۆ
بەرزە هەوارگەی ئېڵاخانم ڕۆ
شۊڕە سواران ڕۊی مەسافم ڕۆ
بۍ خەوف و خەتەر بۍ گەزافم ڕۆ
ئەسڵەحەی تەیار گشت خاسانم ڕۆ
تەفرەقەی دەستی ناکەسانم ڕۆ
ئەسپ و ماین و زین وە جا مەندەم ڕۆ
نۊکەر و ڕایەت پەراگەندەم ڕۆ
خانمان وە ناز بېناز کەفتەم ڕۆ
ئای دیدەی لېڵاو ئېش نەسرەفتەم ڕۆ
بابۊی مناڵان نازەنینم ڕۆ
وە ناز پەروەردەی شۊخ جەمینم ڕۆ
قەڕەچۊڵ بڕیای ڕیشەکەنم ڕۆ
بۍ قەدر و حورمەت هەزار پەنم ڕۆ
ئەسیر کېشکریای کول شارانم ڕۆ
تەفرەقە و تەقسیم زیندانانم ڕۆ
زەلیل و ژێردەس بېویجدانم ڕۆ
دۇچاری دەردان بېدەرمانم ڕۆ
نە گۊشەی زیندان کەساسکەفتەم ڕۆ
بېچارە و فەقیر زبانبەستەم ڕۆ
بۍ خەرجی و موحتاج هەم عوریانم ڕۆ
سۊچیای زوڵمی سەخت دڵبریانم ڕۆ
ناخۆش و زەعیف گشت مەفلۇکم ڕۆ
هەر یەکێ ڕەئیس یەک بلۇکم ڕۆ
ڕۊپەی بەرگەشتەی ڕۊزگارم ڕۆ
بۍ دەوا و عیلاج ناهەنجارم ڕۆ
وە فدای ئەسیران بېکەس مەندەت بام
بۍ یار، بۍ یاوەر پەراگەندەت بام
فیدای سەیرانگای کۊسارانت بام
کۊچ و مەنزڵگای وەهارانت بام
دمای زاری و شین، واوەیلا و مەحشەر
حەرەکەت کریا پەرێ ڕوانسەر
ئاسمان و زەمین سەردابۍ وە هەم
ماچی پەی ئېمە گېرتەبین ماتەم
ئەو ڕۊ ڕۊیێ بۍ تاریک و زوڵمات
نەی پېش ئامەدە عەقڵ مەبی مات
هەر تا وە زانۇ نە تۊی هەرگ و ئاو
هەم واران و وەفر مەوارا وە تاو
ئەو ڕۊ تا ئێوار وە چەند دەردیسەر
شەو مەنزڵگامان بی وە ڕوانسەر
ماڵ تەنگ و تاریک بۍ ئاگر پەڕ دۇد
ژێر خاک لیباس تەڕ هەوا نەبرۇد
هەر نەوع وە هەر حاڵ ڕاهی بین جە نۊ
دامان نە ئاوی سەردی وشکەرۊ
وەی حاڵی پەشېو هەڕگ و هەوای سەرد
بۍ نان، بۍ خۆراک دەرد وە بانی دەرد
گرۊی بېویجدان هەم نە چوار ئەتراف
مەشین وە ڕاوە مەڎاشان گەزاف
ئەو ڕۊ هەم وەی تەور جە سوب تا ئێوار
نە قەڵعەی ڕەزا مەنزڵ دا قەرار
ئەو شەویچ نەو جا زیندەگی کەردیم
نان و خۆراکێ وە گیر ئاوەردیم
سەحەر دۇبارە حەرەکەت کەردەن
قەڵعەی یاوەری نەزەر ئاوەردەن
گوزەرگا نە پای قولـلەی وەیس مەوېیەرد
هەر چەند ئېلتېماس ئېلتېفات نەکەرد
ئەڵبەتە ئېمەش مستەوجېب زانا
وەر نە پەی تەقاس نەردێ مەشانا
هانا هەر وەتۊن وەیسی یەمەن ماڵ
بازهەم هېممەتێ نە دمای هەشت ساڵ
ئەو ڕۊ تا ئێوار وە دەوانی دەو
مەنزڵ وە مەنزڵ تا مەنزڵگای شەو
پاپەتی و برسی ئەلعەتەش پەی ئاو
سەدەمەی وەی تەور کەس نەڎېیەن نە خاو
غورۇب وارد بین وە قەڵعەی یاوەر
جای کەسافەتێ گېرتەن ئەو نەزەر
پەی ئېمە نەوجا تەویلە و ئەنبار
تاریک و نۇتەک مەنزڵ دان قەرار
بە وېنەی حەیوان پەڕ بۍ نە مەردم
سەرتا پا مەملۊئـ نە سپێی گەندم
نە خەو نە خۆراک پا زەخم و ناخۆش
مانېیا و مردگ نائومېد دڵڕەش
تەعریفی ئەو شەو بۍ زېیاد و کەم
حەشر و جەهەننەم هەر دۇ دین وە چەم
وە هەر گېیانکەنشت شەو کەردین وە ڕۊ
خوڎا سا مەرگێ مەنزڵ ئەو کۊ بۊ
سەحەر هەم جە نۊ بە وېنەی جاران
سەف ئارا کەردەن نیزام سواران
مەحبۇسین نە تۊی تەویلە و ئەنبار
یەک یەک شمەردەن کەردشان قەتار
ڕۊ نە کرماشان حەرەکەت کریا
بنە و بارخانە یەکسەر باردریا
یاوان نە گۊشەی قفەی گڕاوەنگ
چەند ساعەت نەو جا ئېمە کەردەن لەنگ
نە تۊی قفەدا ئېمە و نیزامی
تا چەهار ساعەت ئەو سا تەمام بی
ڕاهی بین وە ڕا نەو دەشتی بۍ پەی
داخم شەو مەنزڵ کۊ بۊ خوڎا کەی
وەلحاسڵ ئەو ڕۊ جە گشت ڕۊبەڎتەر
مانېیا و خەستە مەنزڵ هەم دۇرتەر
قەڵعەی هۊمەرمل وە مەنزڵ کەردین
ئەو شەویچ نەو جا زوخاوان وەردین
سەحەر پەرێ شار حەرەکەت کریا
وېنەی هەردەجار تەرتیبات دریا
ئېعلان کەردەبین وە تەمامی شار
ئوناس و زکۇر، سەغیر و کېبار
پەرێ تەماشا نە کەناری شار
بەیان بوینان ئەسیرانی زار
وەی تەور نمایش مەڎان بە وېشان
ئەسڵەن خەجاڵەت هیچ نمەکېشان
میللەتێ وە مەیل ئیتاعەکېش بۊ
گېرتە و بەستەی ئەو هونەرش چېش بۊ
وە یەک نمایش واردمان کەردەن
چمان ئەسیری خارج ئاوەردەن
گاراژێ نەو جا تەهییە کەردەن
مەنزڵگای ئېمە بەو یاگە بەردەن
بە وېنەی حەیوان گەلە و گوسفەند
کەردەن نە ئەو جا وە سەد هەزار پەند
ئەو کەسە خەتای خانەدان کەرۊ
قاتڵی چەند کەس وە دەس باوەرۊ
ڕەفتارش بەو تەور نمەبۊ چەنیش
بە غەیر جە ئەشخاس نامەرد و بەدکیش
دە شەوانە و ڕۊ نەو یاگە وېیەرد
بۍ فەرش و پۊشاک نە ڕۇی خاک و گەرد
ڕاگەی زیندەگی بەستەبین لېمان
یەکی نانێ وشک مەڎریا پېمان
دمای سەدەمە و زوخاو نە ئەو جا
دەسە وە دەسە حەرەکەت دریا
جە موددەی دە ڕۊ چەند نەفەر مەردەن
هەر نە کرماشان نەعشش سوپەردەن
یەکێ نادرسان هەورامانی تەخت
دۇهەم فەتحوڵڵا ئێناخی بەدبەخت
سا وە هەر نەوعێ کەسافەت کاری
حازر کەردشان ماشینی باری
پەنجا شەست نەفەر نە تۊی یەک ماشین
مەئمۇر و حەبسی چین نەبانی چین
وە چەند ئېفتېزاح حەرەکەت کەردەن
ئېختېیار نەبۍ هەر جا مەوەردەن
ڕاهی بین وە ڕاه تا وە نیمەشەو
مەنزڵ وە مەنزڵ وە دەوانی دەو
تا ئەسەدئاباد خەستە و نیمەگېیان
تەویلە و کادان مەنزڵ دان پېمان
ئەو شەو وە هەرحاڵ وە ڕۊ ئاوەردین
پەرێ بەدبەختی هەر ماین نەمردین
سەحەر هەم جە نۊ حەرەکەت کەردەن
نە ڕای هەمەدان گوزەر مەکەردەن
وەختێ نیمەڕۊ نە کەناری شار
ئیستگای ماشین نەو جا دان قەرار
نیم ساعەت کەمتەر مدران نە ئەو جا
ئەمری حەرەکەت دۇبارە دریا
مەنزڵگای ئەو شەو قەزوین دان قەرار
مەدارا نەبۍ ئەو ڕۊ تا ئێوار
ڕاگەی دۇرێ بۍ ئەو ڕۊ تەی کریا
ئای چەند زوخاوان وە مەردم دریا
نیمەشەو وارد بەو یاگەی خەراو
مانېیا و مردگ ئەلعەتەش پەی ئاو
چېش واچۇن چەنی وەنەمان شېیەن
سەحرای کەربەلا وەی تەورە نەبېیەن
دۇ شەوانەو ڕۊ نە قەزوین وېیەرد
جا تەنگ و تاریک هەوا تۊف و سەرد
بەعزێ ئېفتېزاح نەو جا دین وە چەم
نەدېیەنش هیچ کەس ئەولادی ئادەم
ساحېب مەنسەبان یەک ئۆردێ وەندەن
یەکێ سێ قەران جە گردین سەندەن
واتشان ئاشێ لازمەن پەیتان
ڕەفعی خەستەگی ڕاکەرۊ لېتان
یەک ئاشێ ماشێ پېمان بارکریا
وە هەر تەرتیبێ زەهری مار کریا
داخم هەر ئینەن نەی دنیای ستەم
هەر کەس هەر کارێ نەوینۊ وە چەم
واتەی کەسێ تەر ئەسەر نەدارۊ
نەی گۊش مەشنەوۊ نەو گۊش مەوېیارۊ
بازە با هەر وېم بسۊزۇ وە دەرد
تا ڕۊی قېیامەت چەنی ئاهی سەرد
چۇن وەبۍ جېهەت دۇچار بېیەنان
نە تۊی پۊسی وېم بریان بېیەنان
دۇبارە ماشین هەم حازر کریا
ئەمری حەرەکەت پەی مەرکەز دریا
دمای نیمەڕۊ واردبین وە شار
باخی شا مەنزڵ ئېمە دان قەرار
تا یاوان بەوجا هۇراشان کېشا
یەعنی حازر بان پەرێ تەماشا
چەند دەسە سەرباز بە خەتە و زەنجیر
ساحېب مەنسەب و مۇزیک و شەستیر
پلەی سەختی بۍ ئەو ڕۊ نە ڕێمان
ئومېدی حەیات نەمەن پەرێمان
نە بەدبەختی بۍ ئەو هەم نەکریا
نەک جە خۆشبەختی تەسویب نەڎریا
تەمام حەبسی کول تەحویل دریا
سەد نەفەر نە تۊی یەک ساڵۆن کریا
ئەفسەری شاهی نەو جا ئەمری دا
کەتی بەستەمان ئەو سا وا کریا
وەلحاسڵ دە ڕۊ هەم نە باخی شاه
زیندەگی کەردین وە سەد ناڵە و ئاهـ
جەو دما یەک ڕۊ سەف ئارا کەردەن
مەحبۇسین تەمام بەو یاگە بەردەن
دەسە وە دەسە ئەسامی وەندەن
پەرێ زیندانان تەقسیم مەکەردەن
گاهێ وە دڵتەنگ گاهی هەم دڵشاد
ئېمەشان هەم بەردەن وە عیشرەت‌ئاباد
یەک شەوانە و ڕۊ نەو جا هەم وېیەرد
وە چەند خەیاڵات هەزار ئاهی سەرد
پەرێ چل نەفەر ماشین ئاوەردەن
یەک نە شۊن یەک کول سوارکەردەن
وە هەر تەرتیبێ حەرەکەت کریا
شاری قوم مەنزڵ شەو قەرار دریا
ڕاهی بین وە ڕاه تا وە نیمەشەو
واردبین بەو جا بۍ خۆراک، بۍ خەو
دۇ حەپسی تاریک یاگە دان پېمان
بە وېنەی حەیوان ئەو شەو بی جێمان
سەحەر دە نەفەر بەردەن وە زیندان
باقی ڕاهی بین پەی شاری کاشان
ئەو ڕۊ تا وە عەسر مەدارا نەبی
گېیان نە جای سەختەن چەنی بەرنەشی
ئەو شەو وە کاشان وە ڕۊ ئاوەردین
سا وە هەر نەوعێ زیندەگی کەردین
دە نەفەر نەو جا باز هەم جېیا بی
حەواڵەی زیندان کاشان کریا بی
بیست نەفەر ئېمە پەرێ ئەسفەهان
حەرەکەت دریا خەستە و نیمەگېیان
ساعەت دوازدەی نیمەشەو تەمام
ئېمە دان تەحوېڵ مەدرەسەی نیزام
دۇ حەبسی تاریک بۍ نان، بۍ خۆراک
جا تەنگ و نمناک غەڵتان نە ڕۇی خاک
بۍ خورد و بۍ خاو شەو وە ڕۊ کەردین
جە حەد وېیەردە زوخاوان وەردین
ئەو ڕۊ کە سێزدەی عەیدش مەوانان
ئېمە دان تەحوېڵ حەبسی ئەسفەهان
دمای تەشریفات قانۇن و تەفتیش
هەر کەس هەر چېش بۍ تەمام سەندن لېش
تا ئاخر جەم بین نە تۊی زەخیرە
ئەو ڕۊ دان پېمان قاتوخ و جیرە
نمرەی یەک مەعلۇم کەردەن پەرێمان
نە تۊی پەنج ئوتاق قەرار دان جێمان
ئەو شەو ساکن بین تا وە سوب سەحەر
واتشان ئاما بیست نەفەرێ تەر
ئەوان هەم جەلای ئېمە جاگە دان
هەورامانی تەخت چەنی مەریوان
ئیسە بۍخەبەر، بۍ جورم، بۍ دەلیل
جە دیوانی حەرب مەحکەمە تەشکیل
دۇ ڕۊ پەی دەر پەی یەکسەر کول بەردەن
هەر یەکێ دۇجار مەحاکمەش کەردەن
تا وە یەک حەفتە باسێ نەبۍ
یاوەر جەواد خان ناگا حازر بۍ
دەسە وە دەسە سەدا کەردشان
پەرێمان نامەی ئەعماڵ وەندشان
دە ساڵ تا پەنج ساڵ ئېبلاغ کەرد پېمان
حەبسی ئەسفەهان کەردەن وە جێمان
هەشت ساڵە چەند کەس ئامان و شېیەن
هېمای ڕای نەجات پەی ئېمە نېیەن
مەزڵۇمی ئېمە جە حەد وېیەردەن
کەریم وە زاتت بۍ پەنا و پەردەن
جە لای مەخلۇقات ئومېدمان بڕیان
فەریادڕەسی کەر ڕیشەمان کنیان
وە ڕەحمەکەی وېت ئېحیاکەر ئەم جار
خەلاسمان کەرە نەی زیندانی تار