ئاڵەکۆک

هێمن add_a_photo
هێمن شیعرەکان
١. ژوانی ئاغا
چاوه‌كه‌م بیستوومه‌ چاوی 'نادییه‌'
ئێسته‌ بۆ تۆ مایه‌یی دڵشادییه‌

خۆت مه‌ڵاس داوه‌ ئه‌تۆ بۆیه‌ له‌وێ
ئه‌و كچۆڵه‌ نازه‌نینه‌ت خۆش ده‌وێ

بۆیه‌ وا ون بووی له‌ ئێمه‌ و نایه‌وه‌
ڕاوكه‌ری، داوت له‌ كۆتر نایه‌وه‌

كاكی خۆم، بیستم گرفتاری ئه‌تۆ
ئاشقێكی دڵ برینداری ئه‌تۆ

دیل و گیرۆده‌ و ئه‌سیری كاكی خۆم
ملكه‌چ و زار و فه‌قیری كاكی خۆم

ئه‌و كچۆڵه‌ نازه‌نینه‌ی چاوكه‌ژاڵ
تۆبه‌كه‌ی چه‌ند ساڵه‌یی كردی به‌تاڵ

عه‌قڵ و هۆشی بردی چاوی مه‌ستی وی
شێت و وێت و گێژ و وێژی ده‌ستی وی

كێ بوو ده‌یگوت تۆبه‌یی كۆن ناشكێ
تۆبه‌ خۆ پۆڵا نییه‌ چۆن ناشكێ

وات شكاند و خستته‌ به‌ر پێته‌وه‌
تۆبه‌كه‌ت پێموایه‌ گاو ناكرێته‌وه‌

به‌و موژه‌ به‌رگه‌شته‌یه‌ی ئه‌و دڵبه‌ره‌
وه‌رده‌گێڕێ تۆ له‌ دین بۆ مه‌سخه‌ره‌

به‌ژنه‌كه‌ی ئیمانه‌كه‌ت باریک ده‌كا
زولفه‌كه‌ی په‌روه‌نده‌كه‌ت تاریک ده‌كا

جه‌رگی له‌ت كردی برا، شیری برۆی
كه‌زیه‌كه‌ی وه‌ک داوه‌، ناهێڵێ بڕۆی

[لێوی ئاڵ و زاری چووک و چاوی مەست
دین و ئیمانی دەرێناوی لە دەست]

ڕوومه‌ت و كوڵمه‌ و چه‌نه‌ و به‌رخه‌به‌به‌ی
گوجی پێهێناوی، چۆن ڕێ ده‌رده‌به‌ی؟

خه‌سته‌و و ڕه‌نجوور و گێژ و گێلی وی
كوشته‌یی ئه‌و گه‌ردنی وه‌ک كێلی وی

سینگ و مه‌مک و پاو و پووز و سمتی ئه‌و
پێی نه‌هێشتی عه‌قڵ و هۆش و خورد و خه‌و

دڵپه‌شێوی په‌رچه‌مه‌ ئاڵۆزه‌كه‌ی
شێتی له‌نجه‌ و لار و ده‌ست و گۆزه‌كه‌ی

ڕۆژێ هات و چۆ ده‌كه‌ن چه‌ندین ده‌ڵاڵ
تا فریو ده‌ن ئه‌و كچۆڵه‌ی چاوكه‌ژاڵ

'جه‌عفه‌ر ئاغا' دیاره‌ یه‌كجار ماندووه‌
هێنده‌ هات و چۆ ده‌كا جاڕز بووه‌

خۆ 'برایمه‌ شه‌ل' هه‌دادانی نییه‌
وه‌ک حه‌سیر وایه‌ له‌ ماڵی 'نادییه‌'

هێنده‌ به‌و زستانه‌ سه‌خته‌ هات و چوو
زگه‌شۆره‌ی گرت ژنی 'سۆفی په‌ڵوو'

دێته‌وه‌ لای تۆ ده‌ڵێ: 'عه‌وڵا دله‌'
ئه‌و كچەتیوه‌ ده‌كا ئێستاش مله‌

پاش ئه‌وه‌ی زۆر هات و چوون ده‌سته‌ی ده‌ڵاڵ
دێنه‌وه‌ خزمه‌ت جه‌نابت ده‌ست به‌تاڵ

ئه‌وده‌می بۆخۆت ده‌چی بۆ كۆی یار
پێی ده‌ڵێی ئه‌ی دولبه‌ره‌ی سیمین عوزار

جه‌ربه‌زه‌ و كوێره‌وه‌ری و زه‌حمه‌ت به‌سه‌
بۆ به‌ ڕقدا چووی ئه‌تۆ له‌و بێكه‌سه‌

ئه‌ی گوڵاڵه‌ سووره‌، ئه‌ی تازه‌ نه‌مام
سیل و دیقم گرت، له‌ سوێیانت نه‌مام

ئه‌ی نیگاری چاوخوماری بێ وه‌فا
به‌سیه‌تی بێ مه‌یلی و جه‌ور و جه‌فا

نازه‌نینی شۆخ و شه‌نگی چاوبه‌ڵه‌ک
ئاسكی دڵناسكی سرک و ڕه‌وه‌ک

مامزی لێو قرمزی خۆش خه‌ت و خاڵ
مانگی چارده‌، لایه‌تولعه‌ینی جه‌ماڵ

چۆڵه‌مه‌ی ئه‌ستۆم، بوتم، سه‌روم، گوڵم
تۆ سه‌ری خۆت چیدی مه‌شكێنه‌ دڵم

بمده‌یه‌ گانێ له‌ مێژه‌ تاسوخم
دایكه‌نه‌ زوو ئه‌و تومانه‌ تا سۆخم

'نادییه‌' خانم له‌ پێشا ناز ده‌كا
سه‌د به‌هانه‌ و سه‌د درۆت بۆ ساز ده‌كا

زوو به‌ ناز و نووزه‌وه‌ وات پێده‌ڵێ:
چۆن له‌ نێو خه‌ڵكا ده‌بێ چاوم هه‌ڵێ

من كه‌ یاری تۆ بم و وا ڕووت و قووت
پاش و پێشی من بكه‌ن تاقمانه‌جووت

لۆكه‌یی تێدا نه‌ماوه‌ كلۆجه‌كه‌م
پشت و ئانیشكی ده‌بێ من پینه‌ كه‌م

نیمه‌ ده‌سماڵ غه‌یری سه‌رپێچی دڕاو
مردم و نه‌مدی له‌سه‌ر خۆم تاسكڵاو

له‌ت له‌ته‌ وه‌ک جه‌رگی تۆ ده‌رپێی شڕم
جا ئه‌وه‌ش ئاواڵكراسه‌ تێی تڕم؟

لائه‌قه‌ل پوتێ ده‌بێ كه‌وشی كه‌چم
به‌و قوڕ و به‌و سۆڵه‌ بۆ ژوان ده‌رده‌چم؟

ڕه‌نگه‌ تێیدا بێ سه‌ر و پرچم گه‌نه‌
لێم نه‌داوه‌ ساڵ و نیوێكه‌ خه‌نه‌

من كه‌ ڕووتم چه‌شنی ئاسكی عه‌ربه‌تێ
دوێنێ جێژن بوو نه‌چوومه‌ داوه‌تێ

سورمه‌ و سابوون و كلتوورم نییه‌
ئاوێنه‌ و خڕخاڵ و به‌رموورم نییه‌

چش ئه‌گه‌ر نیمه‌ له‌ ماڵا تامه‌ چێشت
داخه‌كه‌م نیمانه‌ زارجوویه‌ک بنێشت

ورده‌واڵه‌ هاته‌ ئێره‌ دوێنه‌كه‌
نه‌مبوو پووڵی گوڵ و گواره‌ و مێخه‌كه‌

هه‌ر كه‌ هاوارێ ده‌كا میوه‌فرۆش
من له‌ سوێی سنجوو ده‌روونم دێته‌ جۆش

قووچه‌كه‌ و ده‌رزی و كه‌ڵافیشم نییه‌
ئاشقی وه‌ک تۆ چرووكم بۆچییه‌؟

تۆ ده‌ڵێی: ئه‌ی شۆخی مه‌ستی چاو هه‌ڵۆ
پرته‌ و بۆڵه‌ به‌سیه‌تی، خه‌م مه‌خۆ

ئه‌ی بوتی سیمین و ئه‌ی خوشكی په‌ری
شه‌رته‌ بۆت بكڕم كراسی كوده‌ری

به‌ سه‌ری خۆم و به‌ مه‌رگی 'كاک هه‌باس'
گیانه‌ بۆت ده‌كڕم كه‌وا و ئاواڵكراس

بۆچمه‌ به‌زیاد نه‌بێ پووڵ و دراو
جوانی وه‌ک تۆ نه‌یبێ كه‌وش و تاسكڵاو

تۆ به‌ڵێنم پێ بده‌ و ته‌فره‌م مه‌ده‌
حازره‌ ده‌سماڵ و چارۆكه‌ و شه‌ده‌

بۆم كڕیوی عه‌تر و سابوون و خه‌نه‌
كرمه‌ک و خڕخاڵ و بازنه‌ و ژێرچه‌نه‌

مێوژ و سنجوو له‌ 'سه‌یفوڵڵا عه‌جه‌م'
وه‌رگره‌ باكت نه‌بێ، پووڵی ده‌ده‌م

وێت ده‌ده‌م سابوون و كلتوور و ده‌زوو
كوا قسه‌ت پێماوه‌، دایماڵه‌ ده‌ زوو

به‌و قسه‌ خۆشانه‌ سه‌رگه‌رمی ده‌كه‌ی
ورده‌ ورده‌ كه‌م كه‌مه‌ نه‌رمی ده‌كه‌ی

ئیحتیاج ده‌یكا وه‌ها نه‌رم و ته‌با
بۆت نه‌رم نابێ ئه‌گه‌ر موحتاج نه‌با

ئیحتیاج داوێنی ئالووده‌ ده‌كا
گه‌ر ته‌سه‌ل بووبایه‌ حه‌تمه‌ن نه‌تده‌گا

گه‌ر نه‌بووبایه‌ وه‌ها ڕووت و شڕۆڵ
خۆی ده‌كرد ته‌سلیمی تۆ، چرچی گڕۆڵ؟

ئیحتیاج مه‌جبووری كرد و خۆی فرۆت
چی له‌ ده‌ست نایه‌ ده‌نا 'پووره‌ مرۆت'

ئیحتیاج دۆخینی پێ شل كرده‌وه‌
شه‌رم و نامووسی له‌ بیر ئه‌و برده‌وه‌

ئیحتیاج كردی به‌ ده‌ست ئاغا ئه‌سیر
كیژی لادێیی ڕه‌ش و ڕووت و فه‌قیر

ئیحتیاجه‌ جه‌رگی كردۆته‌ كه‌باب
هێنده‌ جوانچاک نی ده‌نا عالیجه‌ناب

جوانی فه‌رموو شاعیری گه‌وره‌ی قه‌دیم
ئافه‌رین ئه‌ی ساحیبی زه‌وقی سه‌لیم

'آنچه‌ شیران را كند روبه‌ مزاج
احتیاج است احتیاج است احتیاج'

لاده‌ شاعیر تۆ له‌ باسی فه‌لسه‌فه‌
بۆ له‌ بیرت چۆته‌وه‌ كاتی گه‌فه‌

ڕایده‌كێشی ئاقیبه‌ت بۆ ئاغه‌ڵێ
ده‌ست ده‌گێڕی تۆ له‌ مه‌مک و باغه‌ڵێ

ده‌یگری كاكه‌ له‌ ئامێزی گه‌رم
لاده‌چێ په‌رده‌ی حه‌یا و حوجب و شه‌رم

ده‌ ست ده‌گێڕی تۆ له‌ سمت و به‌رگه‌ده‌ی
جا كه‌ ڕه‌قت كرد په‌لامپیتكه‌ی ده‌ده‌ی

ده‌یخه‌یه‌ سه‌ر گازی پشتێ ئه‌و گزه‌
ده‌یده‌یه‌ به‌ر هه‌ڵمه‌تی ئه‌و تۆپزه‌

لاقی هه‌ڵدێنی و داده‌گری زگی
ده‌رپه‌ڕی ده‌عباكه‌ وه‌ک ناوكی جگی

مه‌تره‌قه‌ی سه‌ر ئه‌بڵه‌قه‌ی لێ ڕاده‌ده‌ی
ده‌یتڕێنی خۆی وه‌ها پێداده‌ده‌ی

نێوگه‌ڵانی ئه‌و فه‌قیره‌ شه‌ق ده‌كه‌ی
گوپی هه‌ڵده‌مسێنی، چاوی زه‌ق ده‌كه‌ی

ده‌یبه‌یه‌ ژوورێ به‌ زۆری و چیڕه‌ چیڕ
با به‌ كه‌یفی خۆی بكا ئه‌و زیڕه‌ زیڕ

تۆ ئه‌وه‌نده‌ی ڕاده‌ده‌ی بۆ پێشه‌وه‌
ئه‌و ده‌ڵێ: كوێر بووم كوڕه‌ بیكێشه‌وه‌

تۆ ده‌ڵێی: خۆت ڕاگره‌ ئه‌ی به‌د مه‌زه‌ب
ئه‌و ده‌ڵێ: 'ئێی وای جڕڵدم بی ئه‌ده‌ب'

قه‌ت به‌ری تۆ ناگرێ ئه‌و قون خڕه‌
هیچ شكم تێدا نییه‌ كوتک و تڕه‌

لێیده‌به‌ی ئاغا هه‌تا پرتی گونان
'مینمایی امتحان' هه‌ردوو كونان

خۆی زه‌وت ناكا فه‌قیری بێ نه‌وا
ڕه‌نگه‌ ئاغا بۆت فڕێ دا ساقی وا

نێوزگ و ڕیخۆڵه‌كانی هه‌ڵته‌كا
جا چلۆن بێچاره‌ خۆشی پیس نه‌كا

پاش ته‌واوبوون چاوی هه‌ڵدێنێته‌وه‌
جا به‌ ناز ئه‌و شێعره‌ ده‌خوێنێته‌وه‌:

'گر جماع این است كو كردند خران
بر كس ما می‌ریند این شوهران'

كاكه‌ بمبه‌خشه‌ له‌به‌ر بێكارییه‌
ئه‌و قسانه‌، ئه‌و هه‌موو بێعارییه‌

لێم ببووره‌ شاعیرێكی عاجزم
مات و داماو و په‌رێشان و كزم

ده‌ركراو و به‌شخوراو و ده‌ربه‌ده‌ر
ڕه‌نجه‌ڕۆ و بێ نه‌واو و قوڕ به‌ سه‌ر

موده‌تێكه‌ لێم حه‌رامه‌ ماڵی خۆم
نابینم خزم و ژن و منداڵی خۆم

هه‌ڵوه‌دان دیسانه‌كه‌ پۆلیس له‌ دووم
به‌و چله‌ی زستانه‌ بۆیه‌ بازره‌ بووم

ده‌مته‌قێنن چه‌شنی ڕێوی به‌نده‌نێ
ئه‌و سه‌گانه‌ لای كونێشم ناده‌نێ

ده‌ربه‌ده‌ر بووم شار به‌ شار و دێ به‌ دێ
ڕۆژێكی سۆفیم و ڕۆژێكی فه‌قێ

گا له‌ پشده‌ر، گا له‌ بێستوونم ئه‌من
گا له‌ كوێستان، گا له‌ گه‌رمێنم ئه‌من

ئێسک و پێستێكی ڕه‌قه‌ بارگینه‌كه‌م
ویشكه‌وه‌ نابێ ته‌كه‌ڵتووی زینه‌كه‌م

من كه‌ نه‌مده‌خوارد پڵاو و گۆشتی خۆم
نانی هه‌رزن ئێسته‌ وه‌ک هه‌ڵوا ده‌خۆم

من كه‌ ڕاده‌كشام له‌سه‌ر ته‌ختی فه‌نه‌ر
ڕاخه‌رم ئێستا چییه‌، كورتانی كه‌ر

من كه‌ قاوه‌ڵتوونێ هه‌ڵده‌ستام له‌ خه‌و
ئێسته‌ نیمه‌ ئیستڕاحه‌ت ڕۆژ و شه‌و

من كه‌ هه‌مبوو كه‌وشی بۆیاغ لێدراو
ئێسته‌كه‌ ڕازیم به‌ كاڵه‌ی چه‌رمی خاو

من كه‌ ئاغا بووم و پۆزم لێده‌دا
ڕۆژگار ئه‌وڕۆكه‌ كردوومی گه‌دا

به‌ سمێڵی تۆ و به‌ ڕیشی 'كا حه‌مه‌د'
مه‌حته‌لم بۆ پووڵ و ڕووتم وه‌ک 'سه‌مه‌د'

بۆ په‌ڕه‌ سیغار و تووتن مه‌حته‌لم
هه‌ر ده‌ڵێی ده‌یلاغی فێره‌ دووكه‌ڵم

دێ به‌ شوێنمدا هه‌میشه‌ ئه‌منییه‌
ئه‌منییه‌ش ئه‌وڕۆكه‌ بۆ من كه‌م نییه‌

با ئه‌ویش ڕازی به‌ ده‌ تمه‌ن بێ برا
جیبی من وه‌ڵڵاهی گه‌سكی لێدرا

شوێنه‌ونكه‌ من له‌ ده‌ست ئاژان ده‌كه‌م
هه‌ر كڵاوه‌كه‌ی ببینم ژان ده‌كه‌م

پووڵی تریاكم له‌ كوێ بوو بیده‌مێ
جا له‌به‌ر وه‌ی چاكه‌ فیزماڵكی ده‌مێ

تا جه‌ناب سه‌روان وه‌كوو ڕۆسته‌م چه‌قی
كاكه‌ 'هێمن'ی تۆ له‌ حه‌وت كێوان ته‌قی

ژیانی ئێسته‌ی من برا به‌و ته‌رزه‌یه‌
پێم مه‌فه‌رموو شاعیرێكی هه‌رزه‌یه‌

زیز مه‌به‌ لێم و مه‌به‌ عاجز له‌ گه‌پ
كاغه‌ز و شێعرم مه‌ده‌ به‌ر نووكه‌ شه‌پ

من كه‌ ده‌ركی شادمانیم داخرا
گه‌ر جه‌فه‌نگێ لێنه‌ده‌م ده‌مرم برا

نیمه‌ قسێكی دی برا غه‌یری جه‌فه‌نگ
وه‌رنه‌ مه‌علوومه‌ كه‌ تۆ دووری له‌ نه‌نگ.

فه‌رهه‌نگۆكی 'ژوانی ئاغا'

ئاغه‌ڵ: جێی داكردنی ئاژه‌ڵ له‌ زستاندا
ئه‌منییه‌: ژاندارم
بازره‌ بوون: ئاواره‌ بوون
بۆیاغ: بۆیه‌، ڕه‌نگ
بنێشت: چه‌قه‌، جاجک
تاسووخ: تامه‌زرۆ، تاسه‌دار
تا سۆخم: تا بگێم، له‌ 'سۆخماخ'ی ئازه‌رییه‌وه‌ دێ كه‌ به‌ مانای 'گان'ه‌.
تومان: ده‌رپێ، ئاواڵكراس
ته‌قاندن: ڕاونان، ڕه‌پێ نان
ته‌كه‌ڵتوو: چه‌ند قه‌د لباده‌ كه‌ له‌ ژێر قه‌ڵتاخی زین داده‌ندرێ
جڕڵماخ: دڕان، پاره‌ پاره‌ بوون، 'جڕڵدم': دڕام؛ – وشه‌یه‌كی ئازه‌رییه‌-
چرووک: سووک، سه‌رسه‌ری، بێ ئابڕوو
ده‌یلاغ: به‌چكه‌ وشتری یه‌كساڵه‌
سه‌رگه‌رمكردن: خافڵاندن، سه‌رقاڵكردن
فیزماڵكدان: خۆدزینه‌وه‌، ڕاكردن
قووچه‌كه‌: شتێكه‌ له‌ كاتی درووماندا، بۆ داگرتنی ده‌رزی، ده‌ قامک ده‌كرێ.
كلۆجه‌: كه‌وای ژنان
گاو: ته‌قه‌ڵ؛ 'گاوكردنه‌وه': دروونه‌وه‌
گوج پێهێنان: ته‌نگه‌تاو كردن
گه‌ف: جه‌فه‌نگ، گه‌پ
گز: كچ؛ – وشه‌یه‌كی ئازه‌رییه‌-
مله‌: زۆره‌بانی
مینمایی امتحان: به‌ تاقی ده‌كه‌یه‌وه‌؛ – فارسییه‌-
نووسین: بینایی دیدە

پەراوێز edit