شاعیر: سوارە کتێب: خەوە بەردینە سەرناو: ئاسۆ ڕێگای دوور لەبەر چاوی ڕاخراوە بانگم ئەکا بەرەو ئاسۆ پێم وەستاوە من هەروا بووم تا دێتە بیرم تا ڕۆژی مردن شارەوشارم ڕێبوارم بێ هەوارە بەڵام ئەمڕۆ چاوێکی گەش باڵای بەرزی بە داوی ڕەش پێی پیاسەی لێ شل کردم کۆتی دیلی لە مل کردم ڕێبوارم بێ هەوارە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بانگەوازی پەنجەرە سەبارەت: ١٩٦٨ تەوژم و تین ئەگەڕا ئەگەڕا نوتفەدانی پەنجەرەکان وەماڵی بێ زگ و زا پڕ ئەبوو لە تۆوی بەهار شنە هەمیشە وەکوو ویردی زاری پەنجەرە بوو ئەبوو بەسەربەندێ لە قاپی سەوزی زەمەندا دووپات ئەکراوە منیش دڵم پشکووت بەڵێنی دەعوەتی ڕەنگینی پەنجەرەی تاکی بەرەو بەهارم دا لەبەر بەیانی وەها خۆشەویست و متفەڕکا کە کۆلکەزێڕینە ئەبوو بە مەقتەعی شیعری درێژی بارانە وە پڕ بە پێستی لەشم حولوولی گیانی تەبیعەت بوو دەسم لە چەشنی شینکە لە خاکی بەهاری پاک ئەڕوا وە عەتری زاری کچی پێوە خاکی ماجوومی منیش بە سەجع و هەوای شەپۆلی چۆمە ئەڵێم شیعر و با و بالۆرەم وە با بە سۆزە بە نەرمی خەریکە لاوژە ئەگێڕێ بە شیعری پاراوم وە ئیمانم پتەو ئەبێ بە سەفای گەورە ماڵی پەنجەرەکان لە هەرچی ئینسانە ئەگێڕمەوە بە هەموو بانگەوازی دەستی بڵاوم دەمێکی بوو دڵی من پڕ بە پێستی تەنیایی شەپۆڕ و شینی ئەگێڕا دەمێکی وا دادێ بە هەرچی وا لە وزەی سەوزی پەنجەرەدا دڵی بەتاسەی من خەریکە پێ ئەکەنێ. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ کچە کوردێ سەبارەت: ١٩٧٠ دزەی نیگای ژێر تارای شەرم و ناز سەرنجی کێشام کیژی کرچ و کاڵ ئەی پەریزادەی ئەو پەڕی جوانی لەو ساوە کە تۆ بازی نازی تۆ بۆ منی کڵۆڵ ئەنێریتە ڕاو دڵ وەک دوو تەپڵەی سوارەی کوردی جوانووی نەگیراو مەیل ئەخاتە باڵ خەرمانەی بۆنی زولفت لە سار شان بۆی کێوی شەوبۆ فەسڵی درەنگان تێریتە بیرم چاوە کاڵەکەت هەسارەکەی ڕۆژ بۆ ڕێبواری شەو یا خۆ قاسپەی کەو لەدەم بەیانا بۆ هەوارنشین، هەوارگەی شاهۆ تێریتە بیرم کە ڕووی وتارت ئەکەیتە لای من سروەی بەیانی، ئازیز شنە شن تێریتە بیرم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تۆ دەریامی سەبارەت: ١٩٧٣ تۆ دەریامی بە ڕوانینی دووچاوی شینی بێ بنت بە خاوێنیت بە ئارامیت تۆ دەریامی بە شەپۆلی لەنجە و لارت بە تووڕەیی جاربەجارت بە شەنگە ژنیت بە سامیت تۆ دەشتی ئەوپەڕ نادیاری بۆ چۆل بڕی لە پێ کەوتوو تاپۆی شاری تۆ ڕوح سووکی وەک خەونی خۆش وەک هەناسە جێ ناگری لە توێی شیعرا چەشنی تاسە تۆ تراوکەی جارێ دیار، گاهێ نەدیاری هیوای تینوێتی ڕێبواری تۆ شۆڕەبی ناو شۆرەکاتێکی گەرمی لەبەر نیگای تاسەباری ئەویندارا خۆ داپۆشیو بە لک و پۆی کەزیەی نەرمی بەڵام ئەی کیژ ئەی چاو نەرم ئەی خەنجەری تۆڵەی ڕق تیژ ئەمڕۆ من لە خەستەخانەم نە وشیارم نە لەسەرخۆ لایەکی بیرم لای ئەو گەنجەیە بە دەمی برین پێکەنی بەشوورەی وەک پۆڵای لەشی ڕێگای چەکمەی سووری خوێن و دەستی ڕەشی بەعسی تەنی لایەکی بیریشم لای تۆ نا ئەی هەنیەت وەک مانگە شەو نا دەریای مەندی چاوبەخەو گڕی ئاخ بەر مەدە گیانم بە نیگای ئاشنای لێ کوژراوان مەمتاسێنە خۆم زامارم بە خوێی توانج مەمکولێنەوە، مەمسووتێنەوە مەڵێ خۆزگە دەزگیرانم پاڵەوپشتی ژیانم بمردایە... ! *** بەڵام ئەمڕۆ کە هەر ساتێ دڵی دایکێ لە کوردستان هەڵ ئەقرچێ بە هەر بۆمبای سووتێنەرێک، پێشمەرگەیەک داری چاکێک دائەقرچێ نەتکوتبایە لایەکی بیرم لای تۆیە مەگری و مەڵێ دەزگیرانت ڕەنجەڕۆیە بەو زارەی لە زەردە زیزە بە ئارامی کەشێوەی دڵمەندی تۆیە مەڵێ بەس ئەم گوفتوگۆیە تۆ لات وایە من نازانم سکاڵای دڵداری خۆشە بەڵام ئەمڕۆ من بەشێکی کوردستانم کیژی سەد برا کوژراوی نیشتمانم تازەماسی تاسەباری دەستی تینووت ڕێی نییە بۆ دەریای سینەم هێندی خوا خۆشەویستی بەڵام من کیژێکی کوردم جەهەننەمە گڕی سینەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خێڵی درۆ سەبارەت: ١٩٦٨ ئێوە کێن؟ خێڵی درۆ گەلی دەم پڕ لە هەرا نیشتەجێی شاری بە گرمە و دووکەڵ پێم بڵێن: ئێوە چ کارەن؟ چ کەسن؟ ئێوە ئەی کرمی کتێب یاری غاری هۆدە بە گەرووی قاسپەکەری کەوتارێن جاڕی کام گوم بوو ئەدەن وا بە هەڵپەو بە دەهۆ؟ ئێوە: میراتگری کام جێ لەوەڕن؟ ئێوە، حاشارگری ڕووبەندی وشە بووکی بن تارای سوور خوا نەکا بای بە تەوژمی کوێستان لابەرێ پەردە لەسەر باڵاتان دەرکەوێ هەر دەکوژن دوورا دوور. ئێوە: کەی شێری چیان؟ بەردەماوخۆری توڵە و گورگی گەڕن قاقڕە گیانە هەوای بەرپشتێن شۆرە کاتێکە کوژەی خەڵفی دەست زەلکەیە کۆڕەکەتان ئێوە زەلن هەر بە بایەک ئەگڕێن بێ دەربەست کام بەیان بەر بوو لە بەندی شەوەزەنگ؟ کام کولەی شۆڕ بە نەفەستان لاچوو؟ مل بە بەرمووری وشەی ڕەنگاوڕەنگ! کامە پێ کەوتە پیاسەی ڕێتان؟ ئێستە وا گرمە لە کێوان بەرزە مێش ئەخاتە لەشی گا بوولەرزە ئێوەن و ئێوەن و لۆکەی گوێتان بەسیەتی، ... بەسیەتی واهات... وا چوو. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خەوە بەردینە سەبارەت: ١٩٧٠ لە چەشنی گەرووی کەو کەوی دۆمی یەخسیری زیندانی داری پڕی سەوزە بەستەی خرۆشانی باڕی تەرەی باوەشی تاسەباری بناری شەپۆلی لە گوێن خوێنی شەرمی کچانە لەسەر ڕوومەتی ماتی بووکی ڕەزاسووک بە تینی بتاوێنی ڕوانینی زاوا گەرمتر لە پڕشنگی تاوی بەهاری وەکوو نەرمەهەنگاوی لاوی بەرەو ژوان لە جێ ژوانی زیندوو بە گیانی کچی جوان وەکوو گەرمەیاوی قەشەی دەستی تاراو لە بژوێنی دەریای بلوورینی بەروێ بەخوڕ خۆ بە دیواری کێوا ئەدا ئاو لەگەڵ گاشەبەردا سەر ئەسوێ سەر ئەسوێ. *** کچی نوور قەتیسی دەسی دێوی کێوە لە ئەنگوستە چاوی دڵی خێوی کێوا بەرەو دەر، بەرەو شاری دەریا بەڕێوە. گەرووی ویشک و چاوی سپی چاوەکانی دەرووی ڕوونی ئاوە بە فانۆسی ئەستێرە بەرچاوی ڕوونە لە بەرپێی حەریری کەوەی سێوەڕە بە پۆی مانگەشەو چندراوە. ئەڵێی بورجی خاپووری مێژووی لەمێژین لە درزی هەزار خشتی ڕۆژ و شەوانی دڵۆپەی چپەی پۆلی پەریانی دادا ئەڵێی پێکەنینی کچی سەرگوریشتەی قەدیمی لە ئەندامی تاپۆی وەکوو بوومەلێڵی سنووری شەوی دوێنێ ئەوڕۆی بەیانی پەچەی قورسی نسیانی ئینسانی لادا *** ئەڵێی دەنگی شمشاڵە ڕەشماڵی دۆڵی دڕیوە شەماڵی دەرەی دوورە شاری پشووی پڕ لە عەتری بەهاری کچی کورد بە بلوێری شووشی گەرووی زەرد و زۆڵی لە زەنوێری زێوی ئاژنی سای زرینگانەوەی شەو بە خوڕ زەمزەمەی هەڵبڕیوە بە ئیعجازی ئەنگوستی پاکی موحەممەد شەتی نوور بە ڕووی مانگی عەرزا کشاوە ترووسکەی برووسکەی شەوی دەم بەهاری بە هەورە لەسەر عاسمانی زەوی ڕاخوشاوە. لە هەر گاز و ڕێبازێ وا گازی ئاوی ئەگاتێ نیازی هەزاران گەزیزەی بەنازی وەدی دێ ئەبووژێتەوە داری چاکی بەودمی هەناسەی شنەی نەرمە لاوێنی دەم بای ئەخاتێ. *** ئەڵێن تاجی زمڕووتی دووڕگەی لە سەر ناوە دەریا هەتا چاو هەتەرکا، شەپۆلە، شەپۆلە لە بوونا لە چوونا بەئاهەنگە سەربەندی بزوێنی خۆشی لەبەر خۆرەتاوا ئەڵێی سینگی ژینە ئەهاژێ ئەڵێی: هانی هەستانە دەنگی خرۆشی سروودی خوناوەی بەهارە لە گوێما لە هەر شیوە جۆبارێ هەر دەشتە چۆمێ لە دڵمایە بڕوای بەرینی بە دەریا گەیشتن لە تاریکە تاراوگەکەم وا بەسەر چوو زەمانی تەریکیم ئیتر خێر و خۆشی لە ڕێما *** وەهایە: کە کانی بەهیوا بەهارانە لووزەو ئەبەستن بەرەو شاری دەریا بەڵام داخی جەرگم لەگەڵ هەر بەهارێ کە ڕائەچڵەکن سەوزەڵانی لە خاکینە خەونی گرانا لە دڵما خەم و داخی ئەم دەردە سەوزە: کە دەردی گرانی هەموو ڕێبوارێ وەنەوزە. *** لەبەر نووری خۆرا گەلێ کوێرەکانی شەوارەن زنەی دەم بەهاواری هاری درۆزن هەزارن کە تەسلیمی سیحر و تەلیسمی بنارن بەبێ هەوڵی هەڵدان و چارانی چارن بەهیوان بگرمێنێ هەوری بەهاری ڕەها بن لە زیندانی بەردینی غارا. کەچی، وا کەوی و دەستەمۆی دەستەڵاتی ڕکەی دۆڵ و شیون لەبەر سامی ڕێ وا بەزیو و تەزیون لەگەڵ گۆچی کردن گزنگێ، چەواشەن لە پێچی نزارا. *** هەتا بیری تاڵی گڕاوێ بە دڵما گەڕاوە هەتا یاد ئەکەم ئاوە بەو ورمە بەردینە کاری کراوە ئەڵێم سەد مخابن وەجاخێ کە ڕووگەی هەزاران نزای شینە باهۆی بەتاسەن وەبووژێنەوەی هەست و هان و هەناسەن چلۆنە کە بیژووی گڕاوان ئەبینن لە نێو چاوی ئەو خانەدانە لەهی چۆنە پیتی بڕاوە؟ نە سۆزەی بلاوێنی میری، خوناوەی بەهاری نە تووکی برای ڕێبواری لە کاسی خەوا، فێری ڕاسانی ناکەن لە مانا، بە ئامان و بریا پەشیمانی هەرمانی ناکەن وەهاگەی لەشی بەوگە بەردینە گاوی دراوە کە حێلێکە، کۆڕژن و حیلەی نەماوە وەهایە کە هەر گیایە لەو دەشتە شینن لەسەر ماتەمی ئاوە بەردینە، سەرشین و سەرگەرمی شینن *** گەلێ گۆلە لەو چۆلە یەخسیری خاکن بە ڕوویا گەڵا وەک چەمۆڵەی کڵۆڵی وەریون گەمارۆی زەلی نێزە، وا تەنگی پێ هەڵچنیون، کەبێ دەرفەتی پێکەنینن بەسەد بەرزگی زەردە ماسی لق و پۆپ و هەشگەڵ وەها دەور و پشتی تەنیون کە بێ فرسەتی چاوەبڕکێ لەگەڵ عەرشی پاکن *** هەتا جۆگە ئاوێ بە وشکی دەبینم ئەڵێی مێرگی ڕوخساری کیژێکی کاڵ و مناڵە بەکووزی تەمەن جاڕەجوانێکی پڕ خەوش و خاڵە، تەشەندارە جەرگی برینم. بەڵێ: دوورە گەرمێنی دەریا بەڵێ: وایە کانی هەژارن ئەزانم ئەوانەی کە پاراوی ئاون بژارن. ئەزانم لە ڕێگا، مەترسی گەلێ ژەنگ و ژارن. بەڵام کاکە ئەو گشتە عەقڵی خەسارن لە ناو ئەو هەموو ئاوە هەر چاوەیەک باوی هەنگاوی خۆشە بە تەنیا ئەوە شارەزای کۆسپ و کەنداڵی ڕێیە هەوەڵ مەنزڵی زێیە، ئاواتی بەرزی زرێیە ئەزانێ لە هەڵدێرە هانی بەهێزی لە ئەسکوند و چاڵایە هەڵدان و گێژی پەڕۆی شینی سەرشانی دەریایە ژینی کەرێزی ئەزانێ لەپێ ناکەوێ پێیە پێڵاوی تاسەی پیاسەی لە پێ بێ نەوەستان دەوەستێ بە دەستێ کە خاراوی ئیش و سواوی سوێ بێ لە هەر شوێنێ ڕاماوە، داماوە، کاری تەواوە ئەزانێ ئەبێ هەر بژێ و باژوێ، تا بژی تا بمێنێ هەناوی بە هەنگاوە، نەسرەوتنە کوولەکەی ڕووحی ئاوە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دووی ڕێبەندان بیرەوەری دووی ڕێبەندان دەمخاتە سەر بەستە و بەندان ڕێبەندانی ڕێنوێنە لە داگیرکەر سەرشێوێنە هەڵات هەڵات لە هەموو دیاران پێپلیکەی دێو تەختی تاران دوژمنی کورد جێ پێ لێژە با بگێڕین گەڕە لاوێژە *** هۆ هۆ شوانە! بە نەغمەی تەڕ و پاراوت بە بلوێری لە خەم و دەردا سووتاوت بارووژێنە گیانی خەوتووی گەزیزەی هەرد بە سوارۆیێک بە حەیرانێک دامرکێنە بڵێسەی دەرد *** هۆ هۆ جووتێر، جووتێری چەوساوەی خەمان خاڵەی ڕێبواری خەیاڵت نیشتەجێ بوو، خەمان نەمان بە عارەقی نێو چاوانی بەرز و تەرزی کرێکاریت چناوی هیوا باشین بێ لە کووزی ڕووی دەردە داریت *** ئەی کچی جوان، ئەی یەزدانی داوێن پاکی دیلانێ بگێڕە بەسەر چوو دیلی و زەلیلی و خەمناکی ئەو هەوریەی لەدەوری دارت پێچاوە لەدەروری دەستت هاڵێنە بەدەم سووڕانی سەماوە شایی دەگەڕێ لە دێیان گیان هاتۆتە ئاسۆی گوێیان دیلانە لە هەموو ماڵان پیرۆزبایی لە هاواڵان بەو زستانە دڵ بەهارە لە هەموو سنووران هاوارە لە دوژمنان ڕێبەندانە بۆ کورد وادەی گۆوەندانە *** شایی نەدار و هەژارە ئەو جار هەژار خۆی سەردارە مەڵبەند بەهاری تێ زاوە قازی مەزن هەر وەک کاوە هێزی کۆمەڵی لە پشتە هەودای خاوی هیوا گشتە *** قورینگ چلەی زستان دەبڕن چاویان لە کوردستان دەبڕن بە پۆل گوڵن لە شەتاوان دەخەمڵێنن دەم چۆماوان بیستوومە لە کۆنە پیاوان سەر گورشتەی خاوەن ناوان لە سەخڵتا خۆشی دیارن هەر زۆرە کوژەی زۆردارن نەزیلەی باپیران وایە شەو بۆ مێران وەک قەڵایە شەوەی شەو لەشی گوشی بووین ڕێبەندان ڕێگای تەنیبووین گیانمان خارا بە دەرد و ئێش ڕێگای ئازادین گرتە پێش پاش چەند ساڵ لە نوور دووریمان هەڵ بوو چرای جمهووریمان با بگێڕین زەماوەندێ با بۆتان بڵێم سەربەندێ ئەو جار چینی فەلا و کرێکار قەت ناڵێن خۆزگەمان بە پار دەری هاویشت تۆوی دژی ڕەنجبەر بژی، بژی، بژی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سروەی بەیانی سەبارەت: ١٩٧٠ تۆ وەکوو سروەی بەیانانی بەهاری تۆ لە لەشما گیانی سووکی نادیاری بۆ شەوی خۆشی و نەخۆشیم یادگاری ڕەمزی ئینتیزاری *** تۆ جریوەی دارسانی جێ ژوانی بۆ هەسێرەی بەرزی ئاواتم سریوەی چەندە جوانی گیانەکەم جاران کە ئەتکوت پێکەنینت زایەڵەی سەوزی شەتاوە چاوی شینت گۆمی مەندی پڕ لە ماسی زەرد و سووری بەر هەتاوە ئێستە بۆ وا شۆڕەبی برژانگی نەرمت دەوری داوە بۆچی گەرمایی ڕوانینت نەماوە؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شار سەبارەت: ١٩٧٠ گوڵم! دڵم پڕە لە دەرد و کوڵ ئەڵێم بڕۆم لە شارەکەت ئەڵێم بەجامێ ئاوی کانیاوی دێیەکەم عیلاجی کەم کوڵی دڵی پڕم، لە دەردی ئینتیزارەکەت وەڕەز بوو گیانی من لە شار و هاڕەهاڕی ئەو لە ڕۆژی چڵکن و نەخۆش و تاو و یاوی شەو ئەڵێم بڕۆم لە شارەکەت لە شاری چاو لەبەر چرای نیئۆن شەوارەکەت بڕۆمە دێ کە مانگەشەو بزێتە ناو بزەم چلۆن بژیم لە شارەکەت کە پڕبەدڵ دژی گزەم؟ ! لە شارەکەت، کە ڕەمزی ئاسن و منارەیە مەلی ئەوین غەوارەیە ئەڵێی لە دەوری دەست و پێم ئەوەی کە تێل و تان و ڕایەڵە، کەلەپچەیە ئەوەی کە پەیکەرە میسالی داوەڵە ئەوەی کە دارە تێلە، مەزهەری قەنارەیە لە شارەکەت کە مەندی دووکەڵە کە دێتە دەر لە ماڵی دەوڵەمەند وە تیشکی بێ گوناهی خۆرەتاو ئەخاتە بەند لەهەر شەقام و کووچەیەک شەپۆڕی شینە دێ بەرەو دڵم دەستی گەرمی ئاشنا نییە کە ئەیگوشم دەستی چێوییە لە شارەکەت زەلیلە شێر، باوی ڕێوییە بە هەر نیگایەک و پەتایەکە ئەڵێم بڕۆم لە شارەکەت گوڵم، هەرێمی زۆنگ و زەل چلۆن ئەبێتە جاڕەگوڵ لە شاری تۆ، لە بانی عەرەشە قۆنەرەی دراو شارەکەت ئاسکە جوانەکەم! تەسکەبۆ ئەوین و بۆ خەفەت هەراو کێ لە شاری تۆ، لە شاری قاتڵی هەژار گوێ ئەداتە ئایەتی پەڕاوی دڵ؟ منێ کە گۆچی تاوی گەرمی بەردەوارەکەی عەشیرەتم بەدارە تەرمی کووچەکانی شارەکەت ڕانەهاتووە لەشم بناری پڕ بەهاری دێ ڕەنگی سوور و شین ئەدا لە شیعر و عاتیفەی گەشم ئەڵێم بڕۆم لە شارەکەت گوڵم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شەنگەسوار کوا شەنگەسوار؟ کە درەوشانەوەی پەڕی سەری ئەسپی چاوێک بخاتە بیری تلووعێ ئەی سەر زەوی پڕ و پووچ ئەی هەر هەناسەیەک: نەفەسی دواییت تەرمێ ئەچێ ژنێ ژانی مناڵی پێیا دێ ئاخۆ هەموو ئەمە بوو ئەمبیست؟ دامێنی ژینی ئادەمیزاد هەڵ ناتەکێ لە مناڵ لە ژیانی کرچ و کاڵ. دیتم کە پرمە دێ من گەرمی بیر و هیوا بووم پرمەی کەحێلی سواری مەریوانە بێچارە خۆم پرمەی گرینی گەنجی عەشیرەت بوو. ئەی سەردەمی هەموو بەرئاوەژوو! داخێ، مەغابنێ، خەفەتێ بۆ چاوی شینی تازە بەهار کوا شەنگەسوار؟ وا کەوتە بەر تەڵەزمی سماتەی غار ئاسمان ئەوەندە خۆڵەمڕە قاز و قورینگ تەپ و تۆزاوین چەخماخەدانی هەوری نەزۆک ئەستێ و بەرد و پووشوون بەدەستی پیری لەرزۆک. ڕووخان بەداخەوە بێ قرمە ڕووخان کۆشکی لە پۆڵا دیواری چین و پەیکەری بولهەول. ئاخۆ فرمێسکی ڕوونی دوا باوەڕ بۆ مەرگ زرێیە بڕێژم یا ڕووباری چووکی بەفیڕۆ چوو. ئەمڕۆ هەر شەویلکە لە کارایە دەس پیرەڵۆکی ئارەقی بەرپشتێن دڵ هەمانەی کۆلوانە سەر گڕکە تاڵە دەمار بێ خوێن. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من زیندووم ئەگەر دێوی دزێوی مردن بە پێکەنینی ناحەزی هەمیشەیییەوە بە سەرما بدا گیان و دڵی پڕ خەمم لە ناو بچێ وا مەزانن من مردووم، من زیندووم ئەگەر چرای ژینم لەسەر سەرینی سەرەمەرگم پڕشنگی ساردی دوایی بدا وە دوا تریفەی بێ وا مەزانن من مردووم من زیندووم ئەگەر زەنگی کلیسا بانگەوازی مەرگم بکا عفریتی مردن بەقاقا بکەوێتە شوێن تەرمی سارد و سڕم وا مەزانن من مردووم، من زیندووم ئەگەر پیاوانی نزاکار وە ژنانی شینگێڕ و خۆ داپۆشیو لە دوای دارە تەرمم پڕمەی گریانیان بێ وە داری عوود بسووتێنن وا مەزانن من مردووم، من زیندووم ئەگەر بە ئەسرین و فرمێسکی چاوی کەژاڵی دەزگیرانم بە ئاوی چاوی کەسوکار و دۆست و هاواڵم گیای گۆڕم بخووسێ وا مەزانن من مردووم، من زیندووم بەڵام ئەگەر گۆڕی من بێ ناونیشان لە گۆشەیەکی ئەم جیهانە پانەدا داکەوێ وە بیرەوەریم لە یادی خەڵکا بێ ڕەنگ بێ ئاخ! ئەو کاتەیە کە من... ئەمرم. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پاییزە ئەڵێم بڕۆم بە یەکجاری لەم شارە ناوەکەت نەهێنم بەو زارە کاتێ کە تاوی ئێوارە کۆچ ئەکا لەم بنارە نیشانم نەماوە ڕۆیشتووم لەم ناوە غەریبی شارانم یارم لێ تۆراوە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ژوانی یار سەبارەت: ١٩٧٤ ئاوازی خۆشی دڵداری ئاو هەڵدێری ژوانی یاری مانای ژیانی چەند ڕەنگینە جوانی کاتی زۆر شیرینە لەنجەی یارم بەرەو کانی ئێوارانە ڕازی جوانی ئەپڕژێنێ بەناو دێدا ئەم نەغمەیە کەم بە کوێدا ئاوایە تاوی گەرمی دڵداری ئاوایە ڕەمز و نازی نازداری مانای ژیانی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کانیاوی تانەم سەبارەت: ١٩٧٤ ئاوی کانیاوی تۆ ئارامی گیانی منی شاگوڵی جوانی منی مایەی شادیی ئەتۆ گیانی جێ ژوانی منی یاری دڵسۆزی منی دە وەرە لام بمدوێنە یاری پیرۆزی منی سا دڵەکەی من مەشکێنە وەرە هێزی دڵی منی ئەی گوڵی من لێت زیزم وەرە لام تازە بەهار تۆم نەبی من پاییزم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کچی بەیان سەبارەت: ١٩٦٩ من ئەڵێم: پەپوولەیەک فڕی بە باڵی سەوز و سوورەوە من ئەڵێم: گوڵێ بە دەم شنەی شەماڵەوە بزەی بزووت تۆ ئەڵێی: چ بوو پەپوولەیەک فڕی یانە سوورەگوڵ، زەردە کەوتە لێوی ناسکی من ئەڵێم: هەتا هەتایە دەوری جوانییە ئەمڕۆ گەر هەتاو کەسیرەیە نەماوە ئاگر و گڕی مێرگی ئاسمان بە سووتمانی هەوری لۆکەیی نەزۆک پڕ لە خاڵ و قۆپەنە جەنگەڵێ کە جێ ژوانی پۆلەپۆڕی باڕییە جێگە مۆڵی کەمتیار و گورگ و ڕێوییە شۆڕەبی کە بۆتەداری چاکی بێ نەشە و شنە زەلکە گەر تەیاری تێر و قۆشەنە خۆشەویستەکەم لە پەنجەرەی نیوەتاکی بوومەلێڵەوە چاوی من لە دیمەنی کچی بەیانییە لە حەنجەرەی زەمانەوە گوێم لە زەمزەمەی زوڵاڵی خیزە وردەکانی کانییە. باسی شەو مەکە نە شایەری شەوم باسی خەو مەکە لەلای هومێدێکەوە فێرە سەر ڕەوم بەو دەمەت کە بۆنی سەد بەهاری لێوە دێ بۆنی دەشتی بەختیاری باوەشی چیای، بەدەستی با بە گوڵ چناوی، لێوە دێ بۆنی سەرسەکۆی بە کاگڵی، بە ئاوپژاوی، لێوە دێ پێم مەڵی کە داکەوم پێم مەڵێ کە ئاڵی زاڵی شەو، چاوی بێخەوی چڕە پێم مەڵێ نەهاتنەوە ئەوەی کە چوون مەگری بۆ خەساری بێ گەڕانەوە ڕێگەمان دوور و سەخت و قاقڕە خۆشەویستەکەم ئێمە نوێنەری خەباتی ڕۆژهەڵات ڕۆژهەڵاتی سووری ئاگرین فێر نەبووین بەزین و دابەزین ڕانەهاتووە چاوی قارەمانی کورد بە شەونمی گرین خۆشەویستەکەم لە پەنجەرەی نیوەتاکی بوومەلێڵەوە چاوی من لە دیمەنی کچی بەیانییە لە حەنجەرەی زەمانەوە گوێم لە زەمزەمەی زوڵاڵی خیزە وردەکانی کانییە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کۆرپەی لێو بەبار سەبارەت: ١٩٧٠ لە شەوقی ڕووی مانگ لە بژوێنی ئاو گوڵی سێوەڕە بە زێو تەندراوە، هەناسەی ساردی کورپەی لێو بەبار کە تاسەباری ڕووی مانگی دایکێ دیلی دەستی شەو هاوار ئەکا: مانگ لە هەوری ڕەشی زوڵم و دزێوی گەر خۆ نەبوێری ڕۆژی ڕووناکی ئاوێتەی دیدار ڕەشایی شەو و ترووسکەی ستێر نابێ لە ئاسۆ. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەم دەرخەمەی خەم دەرکەرم کەم دەرخەمەی خەم دەرکەرم زمسان بەپۆی باڕن هەرەسی تانی شەوەزەنگی تەنی هەرچی هەیە بەرز و نەوی شار و دەری لێم گرتە بەس شادی هێلانی هێشتەجێ ماڵ کاولم بەزم و هەرای خەم کەوتە ڕێ دەوروبەرم لوورە و وەڕەی گورگی چەشە شەویار بەوە کەیفی خۆشە بەرزە دەماخی گورگەوان قاقای گەیشتە ئاسمان پاکی و جوانی، ڕۆژی ڕەشە فەسڵی خەزان دەردە بۆ من چیت پێ بێژم تاقە گوڵم تەشقی بەهاری نیشتمان داگیرکەری ملکی دڵە لەبەرئەوە بەعشقی خودا بۆ تۆ ئەگەر بێجگم جێگەیکی بچکۆڵە نیمە لە دڵ، دڵگیر مەبە لێم سڵ مەکە هەستە وەرە ئەی نازەنین تا لەم شەوە تووشی بەسامی ڕووڕەشە گشتە سروودێ دەس پێکەین بۆ پیرۆزی با ئاگرێ بەردەینە ماڵی ناحەزی و سەرما و سۆڵ بای تووڕەیی خەڵکی هەژار باتی ڕەشی بەرز بێ ئاگری با بۆ پرووزی داگرێ ئاباد و چۆل بۆ چاوەزار دەبا بڕۆین بەرەو بەهار ڕوو لە هەتاو دەهەستە باڵ بگرینەوە فەسڵی لە ڕاونانی شەوە سەرما ڕۆیی، زمسان نەما کاتی بەهار بەفر و سەهۆڵی ئەتوێنێ پێئەکەنێ خۆ ئەنوێنێ تاوێ لە باوەشتا لەشم سەرمای لە لەش پاک دەرئەچێ ئەوسا لەسەر جووتە شەمامەی باخەڵت بۆنی بەهاران بۆن ئەکەم مەرجە لە ژێر کەپری قژ و سێبەری ئەگریجەکەتا بگرم وچان دڵدارەکەم، یا چاو لە تۆ نەترووکێنم ئەوسا وەرە ئەوسا وەرە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گیانی گوڵان باغێکی پڕ لە گوڵە باغەکەی دوو چاوت ڕەشە ڕیحانەیە، بۆنی زوڵفی نەرم و خاوت زوڵفی سییات داوی دڵانە زەردەخەنەت گیانی گوڵانە مەڕۆ یارم، گوڵی نازدارم وەرە جێ ژوانم ئاواتی ژیانم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یادی منداڵان کەی بە یادم دێ ئەو ڕۆژانەی منداڵی لەناو خاک و خۆڵ عەینی بێ خەیاڵی ئەو ڕۆژانە من کەی وەهام ئەزانی تۆ منت خۆش ئەوێ ئەی یاری گیانی ئەی دڵی منی بێ چارە هەستە با بڕۆین لەم شارە ئێواران لە کووچە لەگەڵ منداڵان یاری و هەڵپەڕکێ و خۆش بوو خەیاڵمان من و تۆ دراوسێ بووین لە ماڵێ بێجگە لە یاری نەمان بوو هەواڵێ ڕۆیشتی و دڵی خۆت دا بە لاوێکی بێگانە کەی قەول و قەراری ئێمە وا بوو گیانە بە یادت دێ ئەو ڕۆژانەی منداڵی لەناو خاک و خۆڵ عەینی بێ خەیاڵی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ مەرگی گۆران سەبارەت: بۆکان - ١٩٦٣ ئیتر لەسەر لێوی بەیان زەردەخەنەی ڕۆژ نابینین ئیتر لە بێشکەی خەیاڵا، کۆرپەی ئاواتمان نانوێنین ئیتر «دەنگی نزمی عودێ» لە «جەرگی پەردە» ناتکێ! ئیتر «تریفەی مانگەشەو»، بە ناخی دڵا نالکێ! لە جێی «جریوەی دارستان» ناڵەی دڵی کۆست کەوتووە گۆران خودای شێعری کوردی، لە خاکی ڕەشا خەوتووە! بە «شنەی سێبەری داری توو» عارەقی ماندوویی ئەسڕین بەڵام کوڵی دڵی زامار، چاومان پڕ ئەکا لە ئەسرین! ئیتر نە «ئەستێرەی بەیان»، نە «نەغمەی فریشتەی ئەلحان» ناتوانێ جەرگی هەڵقرچاو، پڕ کا لە «هەستی سپی و جوان» نە ڕەوتی بیر بزوێنی کەو، نە «کەروێشکی گورج و قەڵەو» نە سرتەی دڵدار و دڵبەر، نە سروەی خەیاڵاویی شەو نە «باڵدارێکی ئێسک سووک»، نە شایی پیرۆزی نۆبووک نە بزەی بێ ڕەنگی ئازیز، نە دیمەنی گەشی گڵووک ئیتر هیچیان سپی ناکەن، «کوێن»ی ماتەمی ژینی ڕەش «کارەبای ئۆخە» و ئارەزوو «ناخەنە بانی ڕەگی لەش» شەپۆلی «دەریای بێ سنور» لە داوێنی بەستێنا مرد! مۆنجی پەژارە پەرۆشی قەڵای پڕ هیوای دڵی برد! خودات لەگەڵ بێ ئەی گۆران! ئەی خودای هەڵبەستی کوردی! ئەو جار لە دڵمانا زیندووی ئەگەر لەبەر چاومان مردی! تۆ عاشقی جوانییەک بووی کە شاردراوە و نادیاری بێ مەفتونی ئەو دنیایە بووی کە پڕ لە سەفا و یاری بێ! بەڵام ئەو دنیا ڕووناکە، بەو هەستە خاوێن و پاکە! لە فیکری تۆدا خۆی دەنواند، نەک لە سەر ئەو زەوی و خاکە! حەیف! نەمای و تەماشا کەی، کوردستان چەند جوان و خۆشە! ئێستا لە بن «توتڕکی» سوور، وەنەوشە بۆ تۆ پەرۆشە! ئەوسا کێ بە «سیحری نەغمە» لەگەڵ ڕۆحم سکاڵا کا؟ وشکارووی سووتاوی زەوقم، پڕ گڵی ئاڵ و واڵا کا! کێ بە زمانی ئاشنای دڵ باش لەگەڵ گیانم بدوێ؟ خۆزگا گوڵی ڕەشی نیسیان لە سەحرای ژیانم بڕوێ! کاتێ کۆچی زەوق و هونەر لە کێوی ژیان ئاوا بوو بەهەشتی کوردستان چۆڵ بوو، بەهەشتی خودا ئاوا بوو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جوانی چاو ئەگەر جوانی نەبینێ ویشکە چاوەی کانییە ئاو و ڕەنگی ڕووی کچی جوان سەنعەتی یەزدانییە چاوە بێ ئاو چۆنە، چاو بێ دیمەنی دولبەر وەها دوورە نوور و سوور و بێ سوو و سەفا و ویشکانییە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شینگێڕێ سەبارەت: شینێکی کورت بۆ کۆچی دوایی حاجی ڕەحمان ئاغای موهتەدی هەڵدەگرێ بکەینە داد و هاوار بگرین بەکوڵی دڵی بریندار جێی خۆیەتی با لەش ئاگرین بێ سوێی خۆیەتی دڵ پڕی برین بێ ئوستادی مەرامی کورد ویستیم هۆی هۆنەریی و هونەرپەرستیم پێنووس کە پەسندی تۆ دەنووسێ بەرپێ لە ڕەشاوی دڵ دەخووسێ گوێ بگرە ڕەفیقی دوور وڵاتت ئەو شیعرە دەنووسێ بۆ خەڵاتت تەرمت کە دەچێتە گۆڕخانان هەڵدەگرێ هەڵی گرن بە شانان ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەڵامی نامەی سەید کامیل نامەکەی نامی کە حاکی لوتفی سەرشار بوو گەیی شیعری ڕێکت مەرهەمی قەلبی بریندار بوو گەیی داری پڕ بەرگ و لقی دڵ زەرد و زار و وشک و ڕووت شیعری ئاوداری جەنابت ئاوی جۆبار بوو گەیی بۆ منی بەدبەخت و بێچارە و زەلیل و پڕ لە غەم نامەکەت دەسکێک گوڵی بۆن خۆش و بێ خار بوو گەیی واسیتەی قاسید لە وەختی فکر و ئەندێشە و خەیاڵ کاغەزت بۆ من چەکیدەی فکری ئەحرار بوو گەیی لوتفی بێ حەدد و حیسابت قووەتی ئیخلاسمە شیعرەکانت باعیسی فرمێسکی خوێنبار بوو گەیی من وەکوو حەزرەت لە شیعرا کامیل و بێ عەیب نیم شیعری بێ عەیبت کە مایەی عوجبی حوززار بوو گەیی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەوارە شەوێکی سەختی زستان، دوور بووم لە کۆڕی دۆستان لە مەستی مەی پەرستان، لە دەنگی دیدە مەستان هەوارە، هەی هەوارە، ساز بن بچینە هەواری سەفەرێکم کەوتۆتە بەر، چیت بۆ بێنم بۆ دیاری؟ تا تۆ هاتی بەهار هات، بۆنی گوڵ و گوڵزار هات کە یاری چاو خومار هات، دەرمانی دەردەدار هات هەوارە، هەی هەوارە، کاتی گوڵ و گوڵزارە لە داوێنی کۆهساران، سەت خێوەت و دەوارە بانگم کە بانگی شێوان، بزەت بێنە سەر لێوان زوڵفت بە شنەی بای شێوان، خەم با بردی لە لێوان هەوارە هەی هەوارە، ئەرێ ساز بن بچینە هەواری گوڵان بچنین لە بناران، بیدەین بە یەک بە دیاری ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەڵۆ پاییزە دار و دەوەن بێ بەرگە دڵ پەشۆکاوی خەیاڵی مەرگە هەر گەڵایێ کە لە دارێ دەوەرێ نووسراوێکە بە ناخۆش خەوەرێ تاو هەناوی نییە وا مات و پەشێو لەشی زاماری دەکێشێتە نشێو ڕۆژ پەڕە، ساردە کزەی بای زریان کاتە بۆ ژینی لە دەس چوو، گریان دڵی پڕ بوو لە پەژارە و لە دڵۆ ژینی خۆی هاتەوە بیر پیرەهەڵۆ بە قسە خۆشە مەترسیی مردن تاڵە ئەو هەستی بە مردن کردن کاتی کۆچ کردنە وەختی سەفەرە داخەکەم سەختیی نەمانم لە بەرە هەر بینا هات ئەجەل و من مردم با لە شیوێ پەڕ و باڵی بردم تۆ بڵێی پاشی نەمان ژینێ بێ؟ بۆ لەشی ساردەوە بوو تینێ بێ؟ تۆ بڵێی ئەو خەوە هەستانی بێ؟ یا نە ئەو قافڵە وەستانی بێ؟ مەرگە دێ و دوا بە هەموو شت دێنێ هەموو ئاواتێ لە دڵ دەستێنێ پاشەرۆکێکی بکەم لەم باخە تاکوو باڵ و پەڕی من پەرداخە هەر بڕۆم نابەڵەد و بێ سەر و شوێن دیار نییە خێڵی هەڵۆیان لە کوێن شارەزای ڕێگەیی مردن کێیە چییە ئەو مەنزڵە کوێنەی جێیە نابمە ڕێبواری کەلی هات و نەهات چارە کەم بەشکوو ئەوا هات و نەهات خۆی بەخۆی گوت کە دەچم بۆ لای قەل کەیخودای پیر و بەبیری گەلی مەل هەڵفڕی ڕاوکەری زاڵی کەژ و کێو لە چیای بەرزەوە ڕووی کردە نشێو کەوتە ئەو دەشتە لە ترسا تەق و ڕەو دەرپەڕی کوڕکوڕ و کڕ مایەوە کەو هاتە لای قەل بە کزی و بێ وازی قەل کوتی: مامە هەڵۆ ناسازی؟ کوتی قاڵاوە ڕەشەی پسپۆڕم پیرم و پێیە لە لێوی گۆڕم باخی ژینم بە خەزان ژاکاوە کاتی مەرگە و ئەجەلیش ناکاوە پێم بڵێ چۆنە کە تۆ هەر لاوی زۆر بە ساڵ پیری بەڵام چا ماوی هێزی ئەژنۆم نییە باڵ بێ هێزە هەموو گیاندارێ ژیان پارێزە قەل کوتی باشە کە گوێ ڕادێری پەندی من پاکی بە دڵ بسپێری ئەو دەمە بابی بەهەشتی من مرد دوور لە تۆ دەرد و بەڵای ئێوەی برد پێی کوتم ڕۆڵە هەوای ڕاز و نزار هەیەتی دەرد و نەخۆشی بە هەزار دیق و زەردوویی و ئاهۆ و وەرهەم بە گژەی بای بەقەوەت دێن بەرهەم گۆشتی کەو چەندە کە تامدارە بە ناو هەنگ و هاڵاوێ دەهەنوێتە هەناو تا وزەی بیر و خەیاڵ سەردەکەوی کە لە گوڕ کەوتی وەها وەردەکەوی پەین و پاڵێ کە لە پاڵی دێیە مەنزڵی نۆکەری خۆتی لێیە کەرە تۆپیو و کەلاکی گوێلک هەڵمی دڵ ڕوون کەرەوەی سەرگوێلک پێکەوە چینە بکەین لەو پەینە بۆی سەنێر مەڵحەمی بیر و زەینە ورد بەوە چەندە بە مانا قووڵە مەسەلە و گفتی قەلی ماقووڵە بیکە سەرمەشقی ژیان ئەو ئیشە هەر لەسەر داری نەوی هەڵنیشە هاتەوە بیری هەڵۆ ڕابوردووی پاکی بووژانەوە یادی مردووی گوڵ کرا ڕایەخ و پایەندازم چەندە ئاژوا لەشی کێو ئاوازم چەندە ڕوانیمە زەوی لەو بانە کێو و دەشت لەو سەرەوە چەند جوانە چەن چکۆلەن پەلەوەر لەو بەرزە ئاخ کە چەن خوێڕی گرە ئەم عەرزە چەندە ڕاوی کەو و کەوباڕم کرد دوژمنی تاقمی شمقاڕم کرد کۆلکەزێڕینە وەکوو تاقی زەفەر ئاسمان بۆ منی بەست کاتی سەفەر حەوتەوانان بوو میداڵی شەڕی من چەندە شۆراوە بە خوێن شاپەڕی من ئێستە بۆ وا ڕەبەن و داماوم من هەڵۆ چاو لە دەمی قاڵاوم سا کە ئەو کارە وەها ساکارە مەرگە میوانی گەدا و خونکارە هەوری ئاسمان بێ خەڵاتم باشە یا لەشم خاشە بکێشن باشە کوتی وا ژینی درێژ پێشکەشی خۆت گۆشتی مندارەوە بوو هەر بەشی خۆت ژینی کورت و بە هەڵۆیی مردن نەک پەنا بۆ قەلی ڕوو ڕەش بردن لای هەڵۆی بەرزە فڕی بەرزە مژی چۆن بژی خۆشە نە وەک چەندە بژی ++++++++++++++++++++++