شاعیر: شامی
کتێب: چەپکەگوڵ
سەرناو: فەرهەنگۆکی دیوانی شامی
سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی

خوێنەری هێژا! 

لەم کتێبەدا ئەگەر وشەیەک کرماشانیت چاو پێ‌کەوت که نەتبیستوە و نازانی ماناکەی چییه، لێرەدا بۆی بگەڕە. مانا سورانیەکەی له پێشی‌دا و له ناو پەڕانتزیش دا مانا فارسیەکەی نوسراوە. 
بەڵکو له جوانتر تێگەیشتنی شێعرەکاندا، یاریدەت بدا. 


[ئـ]

ئاریه: دەسکرد. (مصنوعی)
ئامان: هات. (آمد)
ئوشن: ئەیژن. دەڵێن. (می‌گویند)
ئەڕا: بۆچی، لەبەرچی. (چرا)
ئەڕای: لەبەرخاتر. بۆخاتر. (برای)
ئەڵوات: لات. (لات، بی سر و پا)
ئی: ئهم. (این)


[ب]

بارم: بێرم، بهێنم. (بیاورم)
بایت: بێت. (بیاید)
بایەس: ئەشێت، دەبێ. (باید)
بتنه: بوگنەسه، بونەته. (شدەاند)
بچود: بڕۆیت. بچێت. (برود)
بخوەیدەی: بخۆیت. بخوەیت. (بخوری)
بڕیاد: بڕیا. بڕا. قرتیا. (پارە شد، برید)
بکەر: بکه. (بکن)
بوشم: بێژم، بڵێم. (بگویم)
بەرچود: ئەچێت، دەچێت. (می‌رود، می‌گذرد)
بەدەڵ: زڕە. (بدل)
بەیدەی: ئەیواتەو، دەیباتەو. (می بردش)
بێ‌داخڵ: بێ دەغهڵ، خالیس. (بی دغل، مطمئن)
بیەسه: بوەته، بوگەسه. (شدە است)


[پ]

پوش: تەبەقه، نهۆم. (طبقه)
پەخشه: تۆفانه، مێشوله. (پشه)
پیچان: پێچان. (پیچیدن)


[ت]

تواسن: گەرەک بوون. (خواستن)
توای: گەرەکته، دەتەوێ. (می‌خواهی)
تەڵەکه: تەشقەڵه. (باج سبیل)
تەو: یاو. (تب)
تیەت: تێت، دێت. (می‌آید)
تیەد: تێەت، دێت. (می‌آید)
تیەڕم: تێرم، ئەیهێنم. (می‌آورم)
تیەی: تێت، دێت. (می‌آید)


[ج]

جور: وەک، وەکو. (مانند)
جه: له. (از)


[چ]

چڕە: بەقینەوە بانگ لێ کردن. (خشمگین بانگ دادن)
چمان: وەک بێژی، وەک تۆ بڵێی. (تو گویی)
چنجه: ناوک ئاجیل، ناوەی تۆم. (مغز پسته و تخمه)
چو: وەک، وەکو. (مانند)
چوت: ئەچێت، دەڕوێت. (می‌رود)
چەو: چاو، چەم. (چشم)
چی: چو، ڕۆی. (رفت)


[ح]

حەساو: حەوش. (حیاط)


[خ]

خاترجەم: بێ‌دەغەڵ، دڵنیا. (مطمئن، خالص)
خاو: خەو. (خواب)
خستدە: خستی. (انداخت)
خوەد: خوەت، خۆت. (خودت)
خوەنی: بخوێنی. (بخوانی)
خوەنینەی: ئەی خوێنن، دەی خوێنن. (می‌خوانند)
خویرد: ورد، شکیاگ، شکاو. (خرد، شکسته)
خەڕگ: هەڕگ، گڵ، قوڕ. (گِل)
خەس: هەس، خەست. (غلیظ)
خەنه: ١. گیایەکه له سەری دەگرن. ٢. کەنین، پێ‌کەنین. (١. حنا. ٢. خندە)
خەیت: دەیخا، ئەیخا. (می‌اندازد)


[د]

دادە: دای له. (زد به)
داش: سەقف سەر تەنوور نانواخانه. (سقف سر تنور نانوایی)
داشتو: بیبێت، بیوێت. (داشته باشد)
دڕیاد: دڕیا، دڕا. (پارە شد)
دنان: ددان، دیانگ. (دندان)
دوەشەو: دوێشەو، شەوی پێشو. (دیشب)
دوێت: کچ، کەنیشک. (دختر)
دەساو: دەسکار، دەستاو، دەسوکار. (دستکار)
دەڵەک: دەس پێوەنان، پاڵ پێوەنان (هل دادن)
دەیشت: دەرەو، دەرەوە. (بیرون)
دیتر: ئیتر. (دیگر)
دیرم: هەسم، هەمه. (دارم)


[ڕ]

ڕاگه: ڕێگه، ڕیه. (راە)
ڕشاندن: ڕژاندن. (ریختن)
ڕشیان: ڕژیان، ڕژان. (ریختن «لازم)»
ڕەسی: گەیی، گەیشت. (رسید)
ڕیخ: ڕیخ، خیز. (ریگ)


[ز]

زەوو: زەوین، عەرز. (زمین)


[ژ]

ژان: ئێش. (درد)


[س]

سفور: سپور، گەسک‌دەر. (رفتگر)
سمن کاری: جیگای بە سمیت (سیمان)
دروست کراو. (بنای سیمانی)
سوقان: پێشه، ئێشک. (استخوان)
سەدای بایدەبان: دەنگی دەر بێ، دەنگ
بەرز کاتەوە. (صدایش در بیاد)
سەرهەرز: بێ‌شەرم. (هرزە)
سلیقه: زیلله، شەپڵاغه. (سیلی)
سینی: ١. سینی، کەشەف. ٢. ئەسێنی، دەکڕێ (١. ظرف سینی. ٢. می‌خرد) 
سیوڵ: سمێڵ. (سبیل)


[ف]

فرەتن: فرۆشتن. (فروختن)
فەراق: دوورکەوتنەوە لەیەک. (دوری)


[ق]

قافڵ: ببێ‌ئاگا، بێ‌خەبەر. (غافل)
قرم و قاڵ: هەرا و جەنجاڵ. (همهمه و شلوغی)
قورب: ئابڕو، ئیحتوبار. (ارزش، اعتبار)
قەو: قوت، قنج. (برآمدە)


[ک]

کوچک: بەرد. (سنگ)
کوشیاد: کوژیا. (کشته شد)
کوشیدم: دەم کوژێ، ئەم کوژێ. (مرا می‌کشد)
کەیدە: دەیکا، ئەیکا. (می‌کند)
کیشاد: کێشای (کشید)


[گ]

گردید: گرتت. (گرفتی)
گریته: گرێته، ئەگرێته. (می‌گیرد)
گن گن: گونک گونک، تۆپەڵ تۆپەڵ. (چونه چونه، تکه تکه)
گوسنەیی: برسیەتی. (گرسنگی)
گوڵ مەگەشت: جێی پڕ له گوڵ. (گلزار)
گەرتی: ئەوی هێروئین دەکێشێ. (معتاد به هروئین)
گەردی: لەتەکیا، لەگەڵیا. (همراهش)
گەن: خراو، خراپ. (بد)


[ل]

لەوڕە: لەوێ، لەێنا. (آنجا)
لەوەر: لەبەر، بەخاتر. (بخاطر)
لیردا: لەئێرەدا، لەیێرا. (اینجا)
لیش: لێ، لەئەو. (از او)


[م]

مریت: ئەمریت، دەمرێ. (می‌میرد)
مەرافه: داوا، مەرافعه، شەڕوهەڵڵا. (دعوا)
مەرواتی: تو بێژی، تۆ دەڵێی. (تو گویی)
مەگیرود: دەگرێ، ئەگرێ. (می‌گیرد)
مەنو: ما بوو. (ماندە بود)
مەنویسود: دەنوسێ، ئەنوسێ. (می‌نویسد)
مینت: ئەمێنێ، دەمێنێ. (می‌ماند)
مینست: لەوە دەچوو، وادیار بوو. (شبیه بود)
مینیت: ١. دەمێنێتەوە؛ ٢. لەوە دەچێ. (١. می‌ماند؛ ٢. شبیه است)


[ن]

نادرویستی: به فڕوفێڵێ، پێچی. (نادرستی)
نادە: نیایه. (گذاشت)
نایده: نەیەت، نەیێت. (نیاید)
نسمه: نیمه، نیوە. (نصف، نیمه)
نویسی: نووسی. (نوشت)
نەشناسووم: نەم شناسیبو، نەمناسیبوو (نشناخته بودم)
نەکه: مەکه. (نکن)
نەمەن: نەما. (نماند)
نەمەیود: نایێت، ناییت. (نمی‌آید)
نەمیه: نەوی لێ، گرتی و بەرزی کردەو. (بلندش کرد)
نەیری: نیەسی، نیەتی. (ندارد)
نیامەی: نامەت، نەهامەتی، نەگبەتی. (بدشانسی)
نیەخەفم: ناخەفم، نانووم (نمی‌خوابم)
نیەدە: دەنێته، ئەنێته. (می‌گذاری)
نیەزانم: نازانم. (نمی‌دانم)
نیەو: ناوێت. (نمی‌شود)


[و]

وامق: دڵدادەی عوزرا. (معشوق عذراء)
وساس: ویساگه، ڕاوەستاوە. (ایستادە است)
وساوی: ویساو، ڕاوەستابوو. (ایستادە بود)
وەت: وتی، گوتی. (گفت)
وەتیاد: ئەیوت، دەیگوت. (می‌گفت)
وەچکه: بەچکه، زاڕۆڵه. (بچه)
وەگەرد: لەتەک، لەگەڵ. (با، همراە)
وەی: لەئەم، لەبەرئەم. (از این)
وینەی: وەک، وەکوو. (مانند)


[هـ]

هایمه: هاین له، هەین (هستیم) 
هوچ: هیچ. (هیچ) 
هەسار: حەوش، حەسار، حەوشە (حیاط)
هەڵامات: هەڵمەت. (حمله، یورش)
یه: ئەمه. (این)
یەسه: ١. خەریکه، وەخته؛ ٢. ئەمەسه، ئەوەیە. (١. نزدیک است؛ ٢. این است)
یەی: دانێک، دانێ، یەکێک. (یکی)

بۆ بەرچاوڕوونی

ئەو خوێنەرە بەڕێزانەی که ئەسڵی کتێبەکەیان نەدیبێت، ڕەنگه ڕەخنەیان له سەر ڕێنووسی ئەم کتێبه هەبێت. ئەسڵی کتێبەکه هەر بەم چەشنەیه و بەم جۆرە له چاپ دراوە و ئێمه هیچ دەسکارییەکمان له ڕێنوسەکەی نەکردوە و باشتر وایه ئێوەش ئەسڵی کتێبەکه 
چاو لێ‌بکەن.

++++++++++++++++++++++