شاعیر: گۆران کتێب: فرمێسک و هونەر سەرناو: بۆ بولبول ئەی باڵداری ئێسک سووک! بولبولی دەنووک بچووک! باغچە بە باغچە ئەفڕی؛ وچانێکی لێ ئەگری، کام سەرچڵ دڵت گرتی دەنگی لێ هەڵئەبڕی: کام ئاوازە شیرینە، ڕووناکی و نەشئەی ژینە، بە چوار دەوریا ئەپژێنی، دنیا پێ ئەکەنێنی لەو گەرووە پچکۆلانە ئەم نەغمە بەرز و جوانە چۆن دێتە دەر؟ چۆن ئەڕژێ؟ وا گیان ئەسمێ، هۆش ئەمژێ؟ یا ئەو تۆزقاڵە دڵە چۆن ئەوەندە بە کوڵە؟ یا چۆن ئەو نەختە مێشکە بۆ فەن بووە بە بێشکە؟ چۆن؟ تو خوا چۆن؟ ئەی بولبول، ئەی باڵداری بەهرەزل! نە پەرییت، نە ئینسانی، نە قوتابیی فەننانی، کام بەستە، کام گۆرانی سیحری ڕووتە، ئەیزانی؟ *** منیش لای خۆم هەمیشە شیعرم کردووە بە پیشە، وەک تۆ، بەڵام ئەم و ئەو: یەکەم ڕۆژە، دووەم شەو! شیعری من کامیان چا بێ ئەمجا بێ فرمێسک نابێ؛ هەر خەمە و هەر هەناسە، یادە و ئەندێشە و تاسە شیعری تۆ، گشت نموونە، ئاوی سەرچاوەی ڕوونە، سەربەست ئەڕوا و خوڕەی دێ؛ ئەمیان لە کوێ، ئەو لە کوێ؟ ئەم شیرینی، ئەو تاڵی، ئەم فەساحەت، ئەو لاڵی، ئەمیان ئاوازەی شادی، ئەویان نووزەی بەربادی بەڵام بولبول! ئازایی ئەوەیە نەبی بایی، بەم بەهرە و بەم هونەرە! ئەگەر یەزدانی گەورە لەو نیعمەتەی پێی داوی، تۆزێکی نەک تەواوی بەم شاعیرە هەژارە ڕەوا بدیایە، دیارە، منیش لە تۆ زیاتر، پەسەندکەر و گوێ لێ گر، سەری بۆ کەچ ئەکردم، سوجدەی ئەبرد، وەک بردم! *** منیش دەروونم شاد بێ، ملم لە بەند ئازاد بێ، دەور و پشتم گوڵزار بێ، عومرم یەکسەر بەهار بێ، بەرەڵڵا بم، باڵدار بم، دوور لە مەینەتی شار بم، پەرداخی ئاوم گوڵ بێ، جێی حەسانەوەم چڵ بێ، خواردنم، جل و بەرگم بە ئابڕووم، خوێنی جەرگم نەبێتە ماڵ لە سەرم، بێ منەت بێ و بێ شەرم، دڵم ئەوەندە مەست بێ، کونجێ نەبێ کە پەست بێ، عەشقم وەک عەشقت پاک بێ، پڕ لە هیوا و ڕووناک بێ، ئەبەدی بێ و پڕ جۆش بێ، ئەوەندەی هی تۆ خۆش بێ منیش ئەی مەلی پیرۆز، بە یەک چریکەی پڕسۆز، بەستەی وات بۆ ئەخوێنم، کە جوان جوان بلەرزێنم، ڕووی کام گۆم شین و مەنگە، کام درەخت شۆخ و شەنگە! کام شاخ کە سەخت و بەرزە، بیخەمە بوومەلەرزە! کام ئاسمان بێ بنە، ناخی پڕ کەم لە شنە! یا کام دەریا زۆر قووڵە بنی بخەمە جووڵە! بەڵام، داخی داخانم، من مەل نیم و ئینسانم! لە دڵ، لە مێشک، یەزدان بەخشیویە بە ئینسان چەشنێکی زۆر لای ڕەش بین: بۆ دنیای گیان، دنیای ژین! ئێمە عومرمان تا سەر ئەندێشەیە و دەردی سەر؛ ترسە و تاسەیە و پرسیار یەک لە شوێن یەک: سەد، هەزار: بۆ چی زاین؟ کەی، چۆن ئەمرین؟ چیمان لێ دێ کە مردین؟ چی ڕاستە؟ چی درۆیە؟ کام شت ئەنجام؟ کام هۆیە؟ یان تەنانەت بۆچ ئەگرین؟ فرمێسک لە چاو بۆچ ئەسڕین؟ ئیتر لەم چەشنە پرسیار، یەک لە شوێن یەک بە قەتار: ئەمیان یەخەمان ئەگرێ، جوابی ئەممان پێ نادرێ، ئەوی تر دێتە پێشێ وردورد گیانمان ئەکێشێ! *** ئەی بولبول! هەژار خۆمان، بێ دەستەڵات، پڕ گومان، بە دەشتی ژینا وێڵین، لەو جێگایەی جێی دێڵین، هەچ کوێ ئەچین بیابان تر، جێگای ترس و گومان تر ئەی وەستای بەستەی شیرین! ئێمە هەتاکو ئەمرین، یا ئەپرسین، یا ئەگرین، ئیتر چلۆن بخوێنین، وەک تۆ، وەک گشت سەرخۆشێ پیاڵەی دڵخۆشی نۆشێ؟ ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ سالم بە یادی تۆ ئەگرێ دەستی عاجزم خامە دەهایی ڕۆشن و بەرزت ئەگاتە ئیمدادم، هونەر نییە کە ئەناڵێ ڕوبابی ئینشادم، تەزەککورت سەبەبی سانیحات و ئیلهامە! لە دائیرەی سەلەفا ئەی قەریحە ڕوون و ڕەوان، کەسم نەدی کە وەکوو تۆ خوڕەی بێ ئاهەنگی، بە حوزنی پڕ لە بەدیعە وەکوو کەلیم گریان، ئەگەرچی وێنەیی حافز بە غەلغەلە و شەنگی... لە ئاسمانی فەخردا شیعر بوو باڵێکت، ئەوی ترت بە تەبیعەت شعووری میللی بوو، لە شەوقی حوسنی بتێ بوو ئەگەر خەیاڵێکت، ئەوی ترت خەم و عەشقی وەتەن مەئالی بوو. نەبوو فەڕی لە نیگاهی غەریبتا تاران، سەریر و ئەفسەری شاهیت ئەکرد فیدایی وڵات، کە کەوتە پەنجەیی غەدر و جەور زەویی بابان، بەقەد غەدر غەزەلت وت، بەقەد جەور ئەبیات! وتت بە حەزرەتی نالی ڕەفیقی دەربەدەرت: «خەیاڵی عەودەتی موڵکی ئەسیر نەخەیتە سەرت زەلیلی نەجم و هیلالە، شەوە سلێمانی غورووبی کردەوە ڕۆژی شکۆهی بابانی...» بنوو لە قەبرە کەتا موستەریح بە ئەی سالم، لە تۆ کوردترە ئێستا نەزان هەتا عالم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ گەورەیەکی شیعردۆست شیعری جوانت ئەوێ؟ قوربان، شیعری جوان؟ شیعرێک گەشە و زەردەخەنە با بە ژیان! شیعرێ چەشنی ئەستێرە بجریوێنێ، ڕوون بێ، ناخی دەریای دەروون بنوێنێ، وەک بولبولی ناو هێلانەی گەرم وگوڕ، ئاسوودە بێ و بەستە بڵێ سەرومڕ! شیعرێ کە وەک ساوا نازدار و جوان بێ خۆراکی گۆشتی دڵ، شیلەی ژیان بێ! شیعرێ کە هەر دەنگێکی زرنگەی زەنگ بێ هەر کەرتێکی نەخشێکی ڕەنگاوڕەنگ بێ! شیعرێ گیانی تیا بێ و بژی و ببزوێ، زوبانی دڵ بزانێ و باش پێی بدوێ قوربان، ڕاستت ئەوێ من و شیعری وا چەشنی عەجەم ئەڵێ «کوجا مەرحەبا!»؟ لە پێش هەموو شتێکا چونکی کوردم، چۆلەکەی ناو هەزاران داوی وردم، باڵی فڕین، دەنووکی هاوارکردن، زیاتر چەقۆم نزیک ئەخا لە گەردن! بولبولیش بم مادام قەفەسم تەنگە، زمانم لاڵ، نەغمەی شیعرم بێ دەنگە! جگە لەوەش لە هەموو شت خراپتر: دڵ خاڵییە، کوورەم تیا نییە ئاگر، پەڕەی دڵێ زامدار نەبێ بە تیری خوای دڵداری، زوهرەی جوانی زنجیری لەگەڵ ڕیشە و ڕەگی نەئاڵۆزابێ، دڵێ پیریی خۆی لێدابێ و ڕزابێ... ئەو دڵە، کەی جێگای پەریی ئیلهامە؟ گۆشتی بێ گیان خۆی کامە، شیعری کامە؟ لە پاشانا، قوربان ڕەنگە بزانی، مەئموورێکی بچووک، وەک من، ژیانی گەردن کەچی نانە، حوکوومەت، نانیش بۆی ژەم بە ژەم حیساب ئەکا بەپێی ئیش! تا شان و مل وەک قەیدی کۆن تۆز نەگرێ ئیش بۆ میری، سەما بۆ ژووردەست نەکرێ تا ماندوو بوون، نا کفرم کرد، تا مردن، کەی بۆ مەئمورر ئەلوێ، قوربان، نان خواردن؟ مێشکێ ئاوا دەردی سک ئەندێشەی بێ، لە ناو دەریای ئیشا گێرە و کێشەی بێ، کەی چاو بە دنیای جوانییا بگێڕێ، هەرچیی بینی بیخاتە پێنج شەش دێڕێ؟ ! ئەمجا، قوربان، هیوام هەیە لە «گۆران» ئیتر داوا نەکەن هەڵبەستی جوان جوان! بەسەر شیعرا کەسێ زاڵە سەربەست بێ، بەرەڵڵا بێ، بە عارەقی عەشق مەست بێ، بۆ من وەها ئەلوێ ئیتر خامۆش بم، با لە مەیدان ون بم و فەرامۆش بم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جواب بۆ جەناب ئەی «ژیان» پاش شکایەتی دووری؛ ماچ کە چاوی جەنابی شێخ نووری! ماچ کە چاوی بە تاسەوە، کە جەناب دەرسی ئەووەڵ گەیشتە خەتمی کیتاب! ... ڕستە شیعری ڕەواج و قیمەتدار، باوکی تۆ بوو بنێری بۆ بازاڕ، ڕاستە ئێستەش بە دۆسیە و دەفتەر داخراوە لە مێشکی شەش دەر... لاکین ئاخۆ چ شاعیرێکی تر، شیعرە پیشەی بە دائیمی، سەرومڕ؟ باوکتە، تۆی، منم، ئەمە یا ئەو هەوڵی: نانە بە ڕۆژ و شیعرە بە شەو چارەنووسی بەشی ئەزەلمان، داد، پیشەیە کە شیعروتن: بەرباد! «مع ما فیه» تەبیعەتی شاعیر، نە وەزیفە و زەروورەتی قاهیر، نە بڕینی زمان و پەل بەستن بولبولی مەنع ئەکا لە مەیلی وتن! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەروێش عەبدوڵڵا بە ڕەنگی زەرد و شێوەی دەست و شمشاڵی کزا، دەروێش! حەزم کرد بەستەیەک ببیەم سەراسەر حوزن و ماتەم بێ، لە سیماتا بەدیم کرد هەیکەلی عومرێکی حەسرەت کێش، وەها دیارە کە بەختت ئاشیانی بولبولی خەم بێ! بەڵێ، دیارە، لە ناو قەومی بەسیتا قەدری سنعەتکار وەکوو عەکسی قەمەر وایە لە ناو حەوزێکی لیخندا، بەڵام تەختی ڕوفاه و تاجی حورمەت میللەتی هوشیار بە ئوستادێ ئەدا وەک تۆ لە ناو شمشاڵی کون کوندا سەحەر بێنێتە گریان و قسە، سیحری پەریی نەغمە! برای دەروێش! ئەزانم بۆ مەعیشەت وێڵ و ئاوارەی، بە زەهری ناعیلاجیتە لە ناکەس ویستنی لوقمە، بە مردنتە کە گوێی ناشی ئەخنکێنێ خرۆشی نەی! بەڵام چی بکەین لە ناوچاوی ڕەشی بەعزێ زەکای گەورە، وەکوو تۆوی گوڵی دەم با لەسەر بەردێکی ڕەق ئەڕوێن، ئەگەر خیلقەت نەسیبی عومری تۆی مەحکوومی ئەم دەورە نەکردایە، خوا عالم، لە کام عەرشت ئەسوو داوێن؟ ! نە حەرفی مەکتەبێکت خوێند، نە ئوستادێ پەلی گرتی، سیرف بەرزیی زەکا ئەم سنعەتەی فێر کرد بە شمشاڵت، هەموو وەزنێکی گۆرانی، لە توولانی هەتا کورتی، بە سەرپەنجەی هونەر کردت بە دیلی کۆششی زاڵت! *** ئەوەندەم بیست لە مۆسیقا خرۆشی ڕۆحی بێگانە میزاجی کوردەواریم تێکچووە، دەروێش عەبدوڵڵا، دەخیلت بم دەسا بەو لاوک و ئای ئای و حەیرانە شەپۆلی زەوقی میللی پڕ دەروونی مات و چۆڵم کە! لە بیتهۆڤن گەلێ زیاتر بە ڕۆحم ئاشنای، وەڵڵا دە ئەی دەروێش سکاڵایەک لەگەڵ ڕۆحی کڵۆڵم کە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شیوەنی گوڵاڵە کچم، مایەی ژیانم، یادگاری شەبابم، نۆبەرەی شیرینی داری غەرامی کەم دەوامی عومری لاویم! دڵۆپی خوێنی گەرمی ئاگراویم! جگەرگۆشەی عەزیزم، نووری چاوم! سەری تاڵە دەزووی ئامالی خاوم چ زوو مردی؟ کچم هەیهات کچی خۆم، چ زوو مردی؟ چ زوو کەوتیتە بن گۆم؟ چ زوو کەوتیتە بن گۆمی عەدەم؟ خۆ بە ئۆخەی تەڕ نەبوو لێوم وتم ڕۆ! دەمێ پشکووتی تێر بۆنم نەکردی، گوڵاڵەی خۆشەویست دەرلەحزە مردی! ئەجەل داد! ئاسمان داد! عەرشی خوا داد! حەکیم، عیلمی بەشەر، دەرمان، دەوا داد! کچێکم بوو، کچێ، تەنیا کچێ، بەس! ئەویشت ئاخری کوشت چەرخی ناکەس! قەبر! ئەی خاکی ڕەش، ئەی چاڵی تاریک: دڕندەی لاشەخۆری باوک و داییک! لە دەورت هەڵچنیم خوشک و برا پاک، کچێکم بوو ئەویشت کردە خۆراک! چ داوێکە؟ چ ئینسافێکە، زاڵم؟ جەهەننەم تاو ئەدەی ئەیکەی بە حاڵم؟ لەبەر یەک لوقمە، یەک پل گۆشتی مەعسووم، منت بۆچ کرد لە نووری دیدە مەحرووم؟ ئەگەر، ئەی خاکی زاڵم، ئیختیارت نییە، ناچارییە تۆیش کاروبارت، لە کردارت ئەگەر مەسئوول سەمایە، تەبیعەت، هەرچی... حەتتا زاتی خوایە بەڵێ: هەرچی و هەچ کەس بێ سەبەب کار، پرۆتستۆی ئەوم مەتڵووبە ئێجگار: ئەڕێژم ئەشک، ئەکێشم ئاهی بێ بن: سیلاحی عاجزی زنجیر لە گەردن! *** کچم خۆ تو نەماوی تا ببینی کە باوکت چەن بە ناسۆرە برینی! نە تۆی پێ دێتەوە نە عەقڵی ئەبڕێ، لە سەر تۆ کام یەخە، کام ئەستۆ بگرێ؟ کچم تەنیا گوڵم، نەشئەی ژیانم، دڵی شادم، ترووسکەی چاوەکانم، کچم، ڕۆحم، کچم، هەیهات! هەیهات! چ کۆچێ بوو! چ کۆچێ؟ وا کش و مات؟ ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لاوانەوەی سەرەڕێ لە بەغدا دەرچووە، سەیوانە ئامانجی ڕێ چۆڵ کەن ئەی برای زازایی و کرمانجی! ڕێ چۆڵ کەن بۆ مەیتی ڕێبواری مات و زیز توخوا! با کەم تەڕ بێ بە فرمێسکی پاییز! با کەم با ڕەشەبا لە لەشی سارد و سڕ نەک بەردی سەرەڕێ بێتە گۆ، بێ بە گڕ! ئەی برای کرمانجی! ئەی برای زازایی! مەبەنە سەر مەیتی لێشاوی خۆڕایی! ئەو مەحموود جەودەتەی کە قیبلەی هیوا بوو، ئەو مەحموود جەودەتەی قەڵا بوو، پەنا بوو، ئەو مەحموود جەودەتەی کە ڕۆژی تەنگانە تۆڵەی بۆ ئەسەندین لە ئۆردووی بێگانە ئەو مەحموود جەودەتەی سروشتی خاکی بوو سەر تا پای کردەوەی پاکی بوو، چاکی بوو، ئەو کوردە، ئەو مەردە، ئەو ڕۆڵەی هەڵکەوتە، ئەو زانا و ئەدیبە، ئەو مەحموود جەودەتە! وەک تاجی سوڵتانی، دەک لاڵ بم، لەکیس چوو، ئەی برا بۆچ ئەدەن پەلاماری بێسوو؟ ڕێ بەردەن، با بڕوا بۆ سەیوان تابووتی، چاو شۆڕ کەن لە عاستی توانج و تانووتی! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لە سەرەمەرگی هیوادا ڕۆڵەی تاقانەم، هیوای ژیانم! ئەستێرە گەشەی بەری بەیانم! ڕۆژی نەورۆزی پرشنگ زێڕینم! تریفەی سپیی مانگی هاوینم! شنەی شەماڵی کەلی بەهارم! لەرەی ئاونگی مێرگی ئاودارم! جریوە و جووکەی شادیی هێلانەم! شەوبۆی پەخشانی ئەم گشت هەردانەم! خونچەی پشکووتووی باغی جوانیم! ڕۆلەی شیرینم، ئەی گیانی گیانیم! توخوا بەو جووتە چاوە شینانە، ئاخر نیگاتە تێر بۆم بڕوانە! با بە کڵۆڵی، بە ڕۆڵەڕۆیی، کە دانیشتم کز، وەختی بێ تۆیی: بە یادی دوو گۆم، دوو گۆمی بێ بن، کە هۆگریان بوو ماسیی ڕۆحی من، هۆن هۆن فرمێسکم بڕژێتە داوێن فرمێسکی تا سەر جەرگ و دڵ تاوێن *** هیوا! ئەو لێوەی بە زەردەخەنە، گزنگی ڕۆژی گوڵانی منە، بۆ زەردەخەنەی ئێستا تێ نازێ؟ بۆ لە ژێر هەوری مەرگا ئەلەرزێ؟ هەی هاوار، هەی داد هیوای شیرینم گیان ئەدەی، ئەمریی، ئیتر ناتبینم! ئیتر... ئاخ ئیتر... ناتبینم هەرگیز، لە خەوا نەبێ، شەو شەوی پاییز جار جار وەک بەرقی ئاو بۆ زۆر تینوو دێیت و ناشکێنی تاسە و ئارەزوو! *** سا بۆم بڕوانە تێر بەو چاوانە! ڕۆڵە مردنە و فرمێسک بارانە! هیوا ڕۆڵە ڕۆ، کۆرپەم ڕۆڵە ڕۆ! ئەو کوڵمە ئاڵە نەرم و نۆڵە ڕۆ! ئەو قژە زەردە، ئەو چاوانە ڕۆ! ئەو نەغمەی «دایە» و «بابە» جوانە ڕۆ! تا دەممان لە گۆ ئەکەوێ وەک تۆ: هیوای دایە ڕۆ! هیوای بابە ڕۆ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گوڵی کەم خایەن لە بەربەیانی شەباب و جوانییا ئەی گوڵ! گوڵی گەشی پەمەیی وەک ستارە پرشنگدار! لە خەندەتا ئەگەڕا جیلوەیی تولووعی بەهار، لە نەغمەتا مەلی خوێندن ئەهاتە سۆزش و کوڵ! لە چاوتا دوو گەلاوێژی ڕۆشنی پڕ تاو، لە ناو شەپۆلی فسوونا نیگای ئەخستە مەلە، لە پێشی پێی حوسنتا سەرانی دانووشتاو، سەری سجوودی عیشق بوون بەرامبەری قیبلە! وەهام ئەزانی کە ئەی گوڵ، نیگای شەوقی زەمان لە سەیری شێوەیی شۆخت هەمیشە تێر نابێ، وەهام ئەزانی کە هەرگیز کزەی گەڵاڕێزان، بە ناسکیی پەل و پۆی تۆ «مەحاڵە» فێر نابێ! کەچی چ زوو، چ کتوپڕ لە پەنجەیی وەرەما لەشی شل و پەمەییت، ئەی گوڵی جوان، ژاکا! چ زوو توایەوە حوسنت لە قرچەقرچی غەما، دوو پێشە ما... ئەویش ئەڕزێ لە سینەیی خاکا! لە لالەزاری جوانیت نیشانەیەک مابێ: هەر ئەو فوغانەیە ئەڕژێ لە ماتەمی یاران، هەر ئەو دڵۆپەیە ئەتکێ لە دیدەیی گریان! بەڵام ئەمین بە! شەو و ڕۆژ هەتا بەرودوا بێ، فوغان و گریە بە شوێنتا بڕانەوەی نایە، فوغان و گریەیی پاش تۆ هەتیوی سەودایە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هاوڕێم بێکەس ئەی فریشتەی شیعری جوان! کۆستی کەوتووی هەردووکمان، بۆ ئەم جارە بێکەسە کە وتمان بێکەس، بەسە! شاعیرێک بوو، فەننان بوو، ئەدای خوڕ، خرۆشان بوو، بۆ باغچەی کزی کوردی بولبول بوو نەغمەی وردی، سەرەڕای بەهرەی فەننی دڵسۆز بوو بۆ وەتەنی، نرکەی شیعری ڕزگاری بێکەس، شتێکە دیاری: لە هەموو کوردستانا، لە ناو بیر ئازادانا! *** پەریی شیعری شۆخ و شەنگ! تۆ دڵتەنگ و من دڵتەنگ با سکاڵا بۆ یەکتر لەگەڵ ئاخی سارد و سڕ دوور و درێژ هەڵڕێژین: مەیتی بێکەس ئەنێژین! ئاشنای تۆ بوو، هاوڕێی من، لێی داگیر کردین مردن! ئەی پەری! ناڕەوایە فرمێسک لە چاومان نایە چونکە بێکەس بچووک بوو، پایەی کۆمەڵیی سووک بوو! کام پیاوماقووڵ، کام گەورە کە بەرزیی جێی ژوور هەورە، وێنەی ئەو جوامێر بوو؟ بەرامبەر دوژمن شێر بوو؟ لە کاتێکا ئەوانە نۆکەر بوون بۆ بێگانە، دەست لە سەر سنگ ئەوەستان، یان بۆ پایە، یان بۆ نان! بێکەس بوو وەک پاڵەوان پەنجەی لە چاوی چەقان، پەنجەی تیژی سەرزەنشت، داخی دڵی خۆی پێ ڕشت! بەڵێ بێکەس نابووت بوو، جار جار برسی بوو، ڕووت بوو! بەڵام کام تێر، کام پۆشتە وێنەی ئەو، ئەی فریشتە، بێ باک وەستا بەرامبەر نووکی سونگیی ستەمگەر؟ کێ وا: لە ژێر زنجیرا ئازادیی هات بە بیرا؟ بە شیعری جوان نەڕانی: بە یادی کوردستانی! ئەی شۆخ و شەنگ، ئەی پەری! زۆرتر بۆ ئەوەی بگری: کە ‌بێ بەرگیی و ‌بێ نانیی خۆی لە ڕووی تۆ ئەزانی، لەگەڵ ئەوەش تا مردن نەکەوت لە تۆ پەرستن! مل کەچی قیبلەی ڕووت بوو، دێوانەی عیشوە و خووت بوو... وەک هەندێ شاعیری تر - تا ڕادەیەک گورچک بڕ - تەماع هەڵی نەفریوان شیعر بفرۆشێ بۆ نان؛ ئابڕووت بەرێ وەک بردیان، بەو کردەوانەی کردیان! *** لە پاشانا ئەی پەری! نابێ لە بێکەس بگری، کە گیرۆدەی مەستی بوو، مەستیی ئەو مەبەستی بوو! ناوچە و سەردەمی ژینی پڕ بوو لە ناشیرینی، وڵاتی پەرێشان بوو، بۆ هاووڵات زیندان بوو؛ نەتەوەی: هەموو هەژار، مایەی ڕەنجیان بۆ زۆردار! هەموو: برسی، دەغەزار، نەزان و نەخوێندەوار... دیل بوون هەم بۆ بێگانە هەم بۆ ئەو زۆردارانە، کە خۆیشیان ئەیانمژین، بۆ خەڵقیشیان سەرئەبڕین! ئەمجا کە ئەیدی ئاوا: کەشتی بۆ گەرداو ئەڕوا، هەزاران هاوار بکرێ کەس نییە ڕێی ڕاست بگرێ، ناچار خۆی سەرخۆش ئەکرد، هەستیی فەرامۆش ئەکرد! جار جار، کە زۆر پەست ئەبوو، کەمێکیش بەدمەست ئەبوو: داخی دڵی خۆی ئەڕشت، بە جوێن، توانج، سەرزەنشت! *** ئەی فریشتەی چاوخومار! بەڵام بێکەسی هوشیار، بێکەسی دنیای نووسین، دانەری بەستەی شیرین، مەبەستی من و تۆیە، بۆ ئەوە ئەم «ڕۆ ڕۆ»یە! تۆ: پەریی شیعر و جوانی، من: هاوڕێی گیانی گیانی، دانیشین بە جووت، دڵتەنگ، بڕێژین فرمێسکی مەنگ، بۆ شاعیرێک بێ کەس بوو، بەڵام «کەس» ئێمەی بەس بوو! سا باڵای بۆ ڕەش پۆش کە، گڕی شیوەنی خۆش کە، بە پەردەی نزمی ماتەم، بەستەی کوردیی پڕ لە خەم لە سەر مەیتی بخوێنە، وەفای جوانی بنوێنە، بۆ شاعیرێک کە گیانی، لێی هەڵئەقوڵا جوانی، ئەگەرچی هۆی بەخی خۆی جوانیی فەساڵ نەبوو بۆی! ناقۆڵا و تێک سمڕاو بوو، ڕوومەت کونج، کزی چاو بوو هونەر بۆ ڕووخۆشیی بوو کە خەوشی داپۆشیبوو! بەڵام پەری! تۆ ژیری، خاوەندی هۆش و بیری؛ جوانیی باڵا و دەموچاو، بەهرەی تا سەر نین بۆ پیاو؛ هەزار چاوجوان، قەدباریک کەوتوونە چاڵی تاریک، چی بەجێ ما لە دوایان بۆ دۆست و ئاشنایان؟ یا جوانێک تا «پیری» ما کام گیرۆدەی بیری ما: خوێنی کوڵمی چەن گەش بوو؟ چاو و برۆی چەن ڕەش بوو؟ یەک جوانییە: بای پاییز گەڵای زەرد ناکا هەرگیز، کە لە گیان، سەرچاوەی دڵ سەر هەڵئەدا قوڵەقوڵ: وەک ڕۆح سووکی، ڕووخۆشی، خوێن گەرمی، خزمەت کۆشی، دڵی باش، دەروونی پاک، بیری ڕوون، کردەوەی چاک، پێشتری گشت ئەمانە: بەهرەی هونەری جوانە! بە ڕاستی ئەو فەننان بوو، سەلیقەی شیعری جوان بوو! *** ئەی شێوەشۆخ، ئەی پەری! دانیشە لای ژوور سەری، وەک یاری وەفادار بە، بە ڕاستی خەفەت بار بە! قژی زەرد با پەشێو بێ، بەستەی خەم لە سەر لێو بێ: تۆ بڵێ و منی هاوڕێ، تا دەستم قەڵەم بگرێ ئەنووسم: دێڕ دێڕ، بەن بەن، بۆ بێکەس شیعری شیوەن! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەڵبەستی دەروون هەرچەن ئەکەم ئەو خەیاڵەی پێی مەستم، بۆم ناخرێتە ناو چوارچێوەی هەڵبەستم! لێکدانەوەی دەروون، قسەی زمانم: بۆچی وەها دوورن لە یەک؟ نازانم! ئەمویست دەروون بکرایەوە وەک تۆمار دەرکەوتایە دنیای جوانتر لە بەهار، دەرکەوتایە: ئاوات، هیوا، خەوبینین... پرشنگدارتر لە ئەستێرەی قوبەی شین! دەرکەوتایە: مانای مەنگی دەریایی، کە نەرمەبا لە ڕووی ئەدا ئەسپایی دەرکەوتایە ئەو دنیایە کە شیعری بێ فرمێسکە و زۆرتر لە فرمێسک ئەگری زەردەخەنەی بێ ئاوێنەی دەم و چاو تیژگێک ئەدا ڕووناکترە لە هەتاو! ... بەڵام ئەفسووس! کە ئەو شیعرە جوانانە باڵدارێکن جێ ناهێڵن هێلانە، لە ناوەوە ئەجریوێنن، ئەخوێنن هەرگیز قەڵەم بە کاغەزا ناهێنن! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جیلوەی شانۆ سەبارەت: بۆ پەریی سەما لە جەرگی پەردەوە تک تک دڵۆپی عوود ئەڕژا، بە نووکی تەئسیری تەرەب ئەهاتە خرۆش، تالعی سروور ئەپژا! بە ئاهی دڵگیری: کەمان - شەهیق و زەفیری فریشتەیی ئەلحان - ئەکەوتە ناو دڵی مردوویش هەناسەیی هەیەجان! نەوایی مۆسیقی، کە مەخرەجی سیحری تەلێکە پێئەکەنێ یا کونێکە حوزن ئەگری، بە سۆزی تەشویقی، مەتاعیبی گوزەران، هێواش هێواش ئەتکێتە دەروونی نیسیانێک کە ڕەمزی لەززەتە، میفتاحە بۆ تەلیسمی ژیان، ژیانی ئینسانێک! *** لە پڕ کە باڵی ڕەشی هەڵبڕی قەلی پەردە: پەریی جوانی، فریشتەی سەمایی نادیدە، لە عەرشی شانۆدا بە عیشوە پەیدا بوو: نیگاهی مەست وەکوو شوعلەیی هیدایەتی سەودا تەبەسسومی موتەوالی شیفای هیوای مردوو ئیشارەتی هەموو نوتقی فەسیح و ئەلحانی وەکوو کیتابی موقەددەس بڵند و ڕۆحانی! بە سنعەتێک ئەلەقێ پووزی وەک ستوونی سپی، وە پێی بچووکی مەهارەت لە ئەردی زەربە ئەدا، بە دڵ بوایە زەعیف بوو مەتانەتی دنیا لە ژێریا ئەتەپی! چ جوان دوو باڵی بلوورین وەکوو لقی مەڕمەڕ نەرم نەرم ئەلەری، شەپۆلی لێ ئەوەری شەپۆلی سنعەت و ئیلهام، شەپۆلی جیلوە و فەڕ! کە چاوی ئاسمانی لە بەحری بێ بن و دوڕڕی خەیاڵی بەرز ئەبڕی، ئەکەوتە لەرزی لەتافەت لەرانەوەی جوانی: لەشی لە کوڵمەوە تا سنگی نەرم و مەمکی خڕی، کوڵم کە میوەیەکە ئاڵ و مزری سەرلقی لەش وە نەرمی سینە کە لانەی خەوێکە یەزدانی - خەوی عیشق، گڕی عیشقی هەمیشە گرپە و گەش! - وە گۆی مەمک کە تەماس و گوشینی وەک دوگمەی ئەلەکتریک، ئانی ئەخاتە سەر ڕەگی لەش کارەبایەکی ئۆخەی! دەمێک ئەبوو بە شنەی با، بە ڕەوتی نەرم و نیان، دەمێک ئەبوو بە پەڕێکی خەفیفی ئاوریشمین: بە گەردەلوولێ حەزین ئەکەوتە بەر جەرەیان بێ قەرار و سەرگەردان! سەما، سەمای سنعەت: حەیاتی جوانی، جەمالی بزووتن و گیانی وجوودی عیشوە و ناز، لە خواوە بەهرەیەکە پڕ بە پێستە بۆ ئافرەت؛ ئەویش بە سەد ئیعجاز زیای سروور ئەڕژێنێتە ژینی ئینسانی! *** فیدات ئەبم ژنی جوان، ئەی جەمالی سنعەت کار، بەڵێ! دەلیلی سەعادەت ئەخەیتە پێش ئەنزار، بەڵام هەموو تاوێ دەوام ئەکا... لە پڕێکا وەکوو مەلی ئاوات کە تۆ فڕییت هەیهات! ئەویش لە پەردە ئەپێچرێ، نیشانەیەک، ناوێ لە تۆ بمێنێ: پەنایە بە خاترەی مەئیووس، وەلێ لە ئەو، لە سەعادەت: سفر... سفر... ئەفسووس! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەشت لە قەرەداغ سەبارەت: هاوینەگەشت ١ عاسمانی شین و ئەستێرەکانی پێدەکەنین بۆ بەری بەیانی؛ گڵۆپەکانی سەرجادە و کۆڵان؛ زەرد هەڵگەڕابوون، کزکز ئەسووتان. دەڕژا لەسەردا کزەبای بەیان، ئەیلەرانەوە کولە و پەردەکان شاری پەنجەرە و دەرگا داخستوو: وەک یەک گیاندار و بێ گیان تیا نوستوو ئا لەم کاتەدا کە خەو زۆر خۆشە، هەستە و بەرگی ڕێ خێرا بپۆشە؛ کۆڵانە و کۆڵان بڕۆ بەرەوخوار بگەرە شوێنی کۆمەڵی ڕێبوار! ٢ لەبەر دەرگای «بەگ» چارەوێ وەستاو، هەندێک زین پۆشە، هەندێک ناتەواو! سەر و توورەکە بەرەو زەوی شۆڕ، بە کرمە کرمی ئالیک گەرمە کۆڕ کورکە و نیوحیلەی ئالیک دواکەوتوو خەو ئەتارێنێ لە هاوسێی نوستوو دووسێ لادێیی و یەک دوو خزمەتکار، فیشەکدان لە پشت، تفەنگ جانبێزار، هاتوچۆیانە بە گورج و گۆڵی بەڵام پێک نایە ئیش بۆ کڵۆڵی: دوان لە هاوڕێکان هێشتا نەهاتوون، ماڵی «بەگ» تازە خەریکی توێشوون! ئاخ، هاوڕێی تەمەڵ، حەڵوای ئاردی جۆ! چۆنتان خستینە گەرمای نیوەڕۆ؟ ٣ سوار بووین، کەوتینە بناری سەیوان، ڕووی دنیا ڕووناک، بەیانی زۆر جوان! شینایی دەشتی «تەکیە» و بەرەوخوار پاراو بوو چەشنی ئەگریجەی نازدار! گوڵەبەڕۆژەی قژزەردی چاوکاڵ، مل کەچ وەستابوو: سەرگەرمی خەیاڵ! لەسەر قەبرەکان داری ئەرخەوان وەک بووکی تارا سەوزی ئاودامان ڕوو لە عەرشی پاک ئەلەرایەوە بۆ گیانی مردوو ئەپاڕایەوە! سەیوان کەوتە پشت بەرەو تانجەڕۆ بە نەرمەغار و ڕەوتی خۆش بڕۆ! لای «قەرەتۆغان » سەرم هەڵبڕی ئاڵتوونی زەردەی لووتکەکانم دی! ٤ ڕێگای دێهاتی دەمی بەیانی، قەڵەباڵغە بۆ سلێمانی پۆل پۆل ژن و پیاو لە دووی کەر و بار، سڵاوێک ئەکەن مل ئەنێن بۆ شار! ئەم کۆمەڵانە تیایەتی جارجار، جوانێکی لاوی کۆڵەوانە لار، سەرتاپا خشڵی زیوی وا پێوە، ئەڕوا و هاڕەی دێ و ئەبریقێتەوە! لە عاستت سڵێک ئەکا بۆ لاڕێ، بە نیونیگای مەست تێیشت ئەنواڕێ ئەی جوانی لادێ بە سەرنج و سڵ، لێت ورووژاندم خەیاڵاتی دڵ، ئیتر... جڵەوە، شلە و سەرە شۆڕ، ئاوات خواستنە و خەو بینینی زۆر! ٥ ڕۆژ ڕمێک بەرز بوو، داپەڕینە چەم، ئاو شین، مەرەزە سەوز و گوڵ بەدەم عەکسی سەوزایی ڕووی پڕ لەرەی ئاو، تیا ئەشکایەوە پرشنگی هەتاو! ڕەنگ ڕەنگ پەپوولە ئەفڕی زەلاوزەل؛ گا کناچەی پۆڕ، گا جریوەی مەل هەوای پڕ شنە چەمی ئەلەرزان، پێی ئەهاتە جۆش کوورەی شادیی گیان! لە ژوورمانەوە پردێکی ڕووخاو، سێبەری کرکی ئەکرد بۆ پەنگاو، شارەمێروولەی ناو پەنگاوی قووڵ: پۆل پۆل ماسی بوو ئەیکرد جموجووڵ! نامانە مل چەم سوار لە شوێن سوار، شڵپ و هووڕ کەوتە ناو تەنکاوی بوار؛ وڵاخ ڕووی ئاوی ئەکرد سم کاری، ئەپژا بارانی دوڕ و مرواری! ٦ لە چاخانەکەی «کانی سپیکە» ژانەسەری چا و ئارەزووی تیکە، ڕاگیری کردین سێ چارەک سەعات؛ توێشوو نیوە بوو، وردە دوایی هات چای عادەتیمان بوو بە پێنج و شەش، کەم خۆر لە زۆرخۆر زیاتر ئەیویست بەش! فڕان فڕانی حەڵوا و پەنیر بوو! زرمە و بناگوێی خورما و هەنجیر بوو بێ زۆر دائەنیشت کز بە نابووتی، «تەق!» گوێزێک ئەیدا لە لووتکەی لووتی؛ بۆ قوازتنەوەی تا ئەکەوتە کار، «زۆردار» لێی ئەفڕان یەکەم پەلامار! بە هەچ دەردێک بوو نان و چا خورا دیسان بۆ ڕێگا ناوی خوا برا ٧ وا هەتاو گەرمە ڕووی زەوی داخە، ڕێگای ئێستامان بناری شاخە دیمانەت بە خێر یەکەم داربەڕوو! گابەردی لاڕێی لاڵ و پاڵ کەوتوو! تاکوو ڕزگار بووین لە بناری شاخ، کردینی بە ئاو ڕۆژی پرشنگ داخ، بەڵام سەرەوژوور ڕۆیشتین کەم کەم، بای فێنک کەوتە شنەی دەماودەم بۆنی درەخت و دەوەنی ناو کێو تازەی کردەوە نیوگیانی سەر لێو، قەمچیمان وەشان سەرەوژوور دیسان، شەق، ناڵ بوو ئەیدا لە ڕێی بەردەڵان! وڵاخ بە پڕمە و هەناسەبڕکێ، بەسەر پلەدا فڕێی ئەدا پێ بڕۆ! بەم ڕەنگە، پێچاوپێچ، دەی دەی، ئەمجا لەسەر شاخ تێر ئەڵێی ئۆخەی! ٨ تاوێک لامان دا، بۆ پشووی وڵاخ، دانیشتین: پشتەو دۆڵی قەرەداخ بەردەممان دەشتی سەوزی شارەزوور، شاخ گرتوویە لێی دەوراندەوری دوور! دەشتی تەخت و پان، دەریای سەوزایی، خاڵ خاڵ تیا دیارە شوێنی ئاوایی تاک و تووک دێی دوور، دووکەڵی چین چین بەرز ئەکاتەوە بۆ ئاسمانی شین! بووکی تانجەڕۆی ناو دۆشەکی سەوز ئەترووکێ چاوی شینی بە وەنەوز جۆگە وردەکان ئەکشێن سەرەوخوار، ئەبریقێنەوە، وەک توولەی ڕەشمار! وەرگەڕاینەوە بۆ دۆڵی ئەودیو، شاخ بوو لەسەر شاخ، شیو بوو لەسەر شیو تەپۆڵکەی، یاڵی، دۆڵی، نزاری: گا شاش بوو، گا چڕ دەوەن و داری! ٩ لە دارمازەڵە بە پێ چووینە خوار، کەوتینە سەر ڕێی ناو دەوەن و دار ئەمجا تێخوڕە، بڕۆ خوار و ژوور، لێو وشکی گەرما، ژاکاوی ڕێی دوور! یەکەم دێی ڕێگات، کە «قارەمان»ە، هەشت نۆ ماڵێکی ناو دارستانە هەر دوانمان وەستاین لە بەر چەپەرێ، پیاوێک دەرنەکەوت جڵەومان بگرێ، یەک دوو بچکۆلە و دوو سێ پیرێژن، بە کاسەدۆوە بەرەو پیر هاتن، لە داپیرێکی سەرسپیی بێ دان تێگەییشتین هۆی چۆڵیی قارەمان: تمەز خەڵقی دێ لەسەر فرمانن، خەریکی کێشە و شەن و خرمانن! ١٠ ماڵ ئاواییمان کرد لە پیرێژن، ڕۆیشتین تا دێ لە چاومان بوو ون: نەختێک بە بێ ڕێ نامان بۆ چەپ مل، لامان دایە ژێر درەختێکی زل بەردەممان چەم و تووتڕک و بی بوو، دەورەمان وەرد و جاڕ و زەوی بوو لێی ڕاکشابووین گشت لە بەر سێبەر، چاو بەستراوێکی فەرەنجی لەبەر، کوتەکوت دەرکەوت بە گۆچانەوە، لای دایە لامان بۆ حەسانەوە - عەلەیکەسسەلام! کاکەی کوت و کوێر، بەم قرچە قرچە ئۆغرتان بە خێر! بەری دەستی برد بۆ سەر ناوچاوان، بە دەم ئێشەوە سەری ڕاوەشان، وتی: دوو مانگە گل لە چاومایە ڕێی دوور پێوانم بۆ نووشتەی بایە! یا پیر، بە یەک گەز ڕیش کەی ڕەوایە: بۆ چاو بێت، لە ڕێ کوێراییی دایە؟ ! ١١ ئێستا بڕیاری کۆمەڵ وەهایە: بچینە ولیان تا فێنک دایە. سوار بووین، بڕیمان دۆڵاودۆڵی گەرم، ڕەش داگیرسا ڕەنگ، کارژی دەردا چەرم! توولەڕێ ئاڵا لە ڕیزە گردێ، لە بەردەمیا بوو دارتووی زۆر و «دێ»! ئیتر زەلام و سەگ بوو، ڕاکردن: پەلاماردان و جڵەو لێ گرتن! بردینیانە بن کۆمەڵێک دارتوو، لێفە و بەڕەیان بۆ داخستین زوو! وەک بەچکەی قولی گوێ ئاگری خۆش، دەم کرا چوار پێنج مەسینەی حەوجۆش: دوو سێ قۆریەی ڕەش پشتێن تەنەکە، ئەکوڵا و هەڵئەچوو ئەتوت کەشکەکە چای خەست تێک درا بە کەوچکی چێو، دەرمان نۆش کرا پیاڵەی لێوان لێو! ئەپاڕایتەوە: «مامە، توخوا بەس»! نەرم نەئەبوو خانەخوێی ناکەس: هەر تێی ئەکرد بۆت یەک لەسەر یەکتر، بە پیاڵەی چڵکن چای خەستی وەک قوڕ! ١٢ کە کۆمەڵ ڕێکەوت بەرەو قەرەداخ، سێبەر کشابوو بۆ پێدەشتی شاخ ڕۆژی بەرەو کەل بە پرشنگی زەرد، وارنیشی ئەدا لە بەر ڕۆژی هەرد نەشئەی سێبەری لاپاڵی زۆر خۆش، دەنگ خۆشەکانی هێناینە سەر جۆش! سۆزی شەپۆلی «ڕۆ... ڕۆ»ی پڕ بەدەنگ، ئەیلەرزان دۆڵی قووڵی سێبەر مەنگ! بە بەستە و ئاهەنگ ڕێمان بردە سەر، نۆرەمان زۆر کرد بە زەردە و سێبەر، تا گەیشتینە بەر «باسکە درێژ» کشایە «زەردی ئاوا» ڕێگای لێژ سێ چوار گەڕەکی خانوو کەلاوە شینایی و باغچە چواردەوری داوە سەرای گەچ کاریی لە چاڵی وەستاو وەک سەرپۆش بەسەر، جوان دێتە بەر چاو ١٣ چووینە بەر دەرگای مەکتەب دابەزیین، ئەمجا «ئەفەندی»ی سەر کورسی و مێزین... کۆڕی بەر باغچەی مەکتەب گەرم بوو، بەخێرهاتن کەر ئەهات و ئەچوو... دەستی سەر چاوان بۆ سەرسنگ بردن «مۆرە» هەڵدان بوو «گێلە» هاوردن! کۆڕی دانیشتن تا ئەهات ئەکشا، کورسی جێی چوار بوو دەی تێ ئەترشا! سەر بوو بناگوێ و دەنگوباس پرسین: «کێ مرد لە بەرلین؟ کێ کوژرا لە چین؟» سوێن ئەخۆین بە بار کە هیچ نازانین، زیاتر سەر دێنێ بۆ زۆرتر پرسین! ئیتر هەڵڕێژە درۆی ناچاری تا وێران ئەبێ ماڵی لاساری! ١٤ شەو دانیشتبووین گشتمان لە سەربان، پیاوێک پەیدا بوو خەڵقی دێی دووکان: بۆ سەر زەماوەن خوڵقی ئەکردین، کەوتینە ڕاوێژ: «بچین یا نەچین» من لەبەرئەوەی بێ وڵاخ مابووم، لەعاستی «بچین!» ترشم ئەکرد ڕووم! پاش لێکدانەوەی زۆر و یەک و دوو کە دیم وڵاخم بۆ جێبەجێ بوو، ئەمجا دەستم کرد بە کۆمەڵ هاندان، بۆ ڕۆییشتنی سەر شایی دووکان، لەوێوە بووک تا «سەیوسێنان» بردن، بینینی هەردوو پەردەی ژن بە ژن! ١٥ بەیانی سەعات دەوری هەشت، کۆمەڵ ڕێ کەوت چەن سوارێک ئەهالیش لەگەڵ هەموو جل گۆڕیو، سەر و ڕیش تاشیو، لە ئەسپ درابوو ڕەخت و ڕەشوەی زیو فەقیانەی سپی و شان و سەڵتەی شین، خۆ لەخشاندنی ناو قەڵتاخی زین ئێستا و تاوێ تر حیلەی ئەسپی شێ، غار و ڕم بازیی تەختایی لاڕێ وای خەریک کردم بە خەیاڵەوە کاتێکم زانی بە قەدپاڵەوە «دووکان» دیاریی دا لە بناری شاخ، ژووری ئاش و بی، خواری شیو و باخ لە خواری دێوە هەندێ کەپری شاش، شایی و هەڵپەڕکێی تیا دەرئەکەوت باش! کە لە ناو کەپران جڵەویان گرتین، زەردەی لووتکەکان پاش و پێش ئەفڕین! دوو تەختی گەورەی کۆنی دۆشەک پۆش هەشت نۆ دەیەکی لێ گرتینە کۆش لە بەردەممانا هاوڕێکانی تر، بە چۆکا هاتن وەک یخی حوشتر! ١٦ لەبەر کەپرێکا ڕۆشناییی ئاگر، دای بە تاریکیی شەوی ناودێ دڕ شمشاڵ بە ناڵەی لەرە و لەرزەدار دەماندی کوورەی دڵی هەرزەکار لە دەوری ئاگر حەڵقەی چۆپیی کوڕ ترپەی پێی ئەهات وەک لێزەمەی خوڕ! سەرچۆپی کێشی قۆزی چۆپی زان، پاش هەڵسانەوە و نووکی پێ بادان، لە ژوور سەریەوە دەست و خەنجەری چەشنی چەخماخەی ئاسمان ئەلەری شمشاڵ ژەن ئەینا بۆ هەچ لایەک ڕوو ئەولایە کەللەی زۆرتر گەرم ئەبوو هەر چۆک دادان بوو، هەڵسانەوە و «هەی» سۆزی هاواری ناکا «وەی، وەی، وەی!  » مەستی بێ شەراب هەرزەکاران «عیو»! خەفەت بابردوو دەردەداران «عیو»! زاوای بەردەرگای ئاواتی دڵ «عیو»! بووکی ڕازاوەی جوانتر لە گوڵ «عیو»! حەڵقەی چۆپی «عیو»، شمشاڵ لێدەر «عیو»! ئاسمان، ئەستێرە، دێ، دەشت و دەر «عیو»! *** کوڕگەل! هەمیشە گیان و دڵ شاد بن، دەست لە ملانی بووکی مراد بن: نۆرەی خۆتان کرد، شیرین هەڵپەڕین، ئاسمانتان لەرزان بە تەوژم و تین! نۆرەی ئافرەتە ئەمجا هەڵپەڕێ، سا هێز دەست بەردا، جوانی دەست بگرێ! ١٧ کە هەڵمان هێنا چاو لە خەوی خۆش، گزنگی هەتاو دابووی لە «کۆڵۆش» لەشکر ڕووی نابوو بۆ دەشتی لاڕێ، هەر ڕێچکەی سوار بوو ئەم لا و ئەولای دێ تا دەرچوو لە دێ تارای سووری بووک، ڕم بازیی سارد بوو، تەقە: تاک و تووک! بەڵام دیمانەی تارای باشەکێن، بۆ کوورەی دەروون بوو بە باوەشێن لەشکر ورووژا، سوار فڕێن فڕێن، کەوتە شوێنی سوار: ئاوزەنگی تەقێن! قرچەی دەستڕێژی دەمانچە و تفەنگ، ئەشریخایەوە پڕ بە دۆڵی تەنگ! لە ڕێ گوزەری بووکا بەرامبەر دوو ڕیز: دوو دوو سوار لێی ئەهاتە دەر! ڕەش سواری ئەبرد شێ سوار بە گاڵە گا بە نەرمەغار، گا بە چوار ناڵە! لێی ڕائەپەڕی لەوبەر کوتوپڕ، ئەسپ سوارێکی کلک و مل جوان گر شێ سوار! بۆی دەرچۆ سا چنگ لەسەر شان، چیت کرد باڵدارت لە خۆت خرۆشان؟ ١٨ نەختێک ڕۆییشتن نەما جێگای غار، چەشنی مێروولە کشا ڕێچکەی سوار شنەی بای ناودۆڵ فێنک و عاستەم، ڕێ لاپاڵی شاخ، لای خواروومان چەم سەرانسەری چەم داری ژاڵەیە، ئەو داوێن سەوزی سەرلق ئاڵەیە! ڕۆژ: ڕۆژی شایی، کات: بەیانییە، تەبیعەت مەستی بزەی جوانییە! بووکی ژێر تارای ڕەنگ ئەرخەوانی شۆخ و شەنگە وەک گوڵی بەیانی! ئێمەیش «لەشکرین» بۆ خوای دڵداری: خاتوو زین بۆ مەم ئەبەین بە دیاری! سا توخوا دەنگ خۆش دەی قەتارەکەت، «کوڵەنجە ڕێ ڕێ» و «هەوری لار»ەکەت! ئاخۆ (کیووبید) دیاریی جوانیی بۆ ژیان ئەوێ، یان بۆ قوربانی؟ ١٩ لە کلکەی «کۆڵۆش» لەوبەر «دێوانە»، بە چەپڵەڕێزان، ئامان لەرزانە، لەشکر و بووکی ئەولا پەیدا بوو، دیسان دوو لەشکر پێکا هات و چوو وەک دوو ئەستێرە دوو بووک لێکیان دا: دەم نرایە دەم، دەست لە مل کرا! ئیتر کۆمەڵ بوو بە دوو دەستە، گشت، ئیمەو دوو بووک نا، وەرگەڕا بۆ پشت ئێمە کەوتینە دەستەی «سەیوسێنان»، تا گەییشتینە سەر ئاوێکی جوان، لەوێ بەو گەرما و قرچەی نیوەڕۆ، دانیشە: حەڵوا و پشیی بووک بخۆ! ئەمجا سوار بووین و بۆ ڕاست وەرگەڕاین، لە پێدەشتێکا دێ خۆی پێشان داین، لەوبەر وشکەشیو گەڕەکی گەورە مزگەوتێکە و ماڵ ڵیی داوە دەورە لە دەشتی ئەمبەر گەڕەکی بچووک تیایەتی ماڵی کوێخا و زاوا و بووک! شاخی کۆڵۆشی پشتی «سەیوسێنان» کەوتۆتە مەعبێن ئەم دێیە و دووکان ٢٠ خەوە؟ خەیاڵە؟ عەردە؟ بەهەشتە؟ هەڵپەڕکێی ژنە یا هی فریشتە؟ پەلکەڕەنگینەی ئێوارەی بەهار لەعەزرەت تارای سوور کەوتۆتە خوار، ئێستا سەرگەرمی ئیلتیفاتی بووک جموجووڵیەتی و هەڵئەپەڕێ سووک! «ئامان لەرزانە! هاڕەی لەرزانە!» بەستەی هەڵپەڕکێی باڵابەرزانە گۆرانیبێژ بێ و بچۆ و خۆت بادە کێ ئەوندەی تۆ دەروونی شادە! وەک هەنگ بگەڕێ و گۆرانی بڵێ، لادە جارجارێ بۆ بەرپێی گوڵێ گوڵ بە ئاهەنگی «ئامان لەرزۆکە» پێیە دابنێ و پێیە بەرزۆ کە! بە ناز لار بگرە سەری بێ پووشین، با بریقەی بێ کلاوزەڕ چین چین! پێچکەی پشتەسەر لەسەر زوڵفی ڕەش با بجریوێنێ وەک ئەستێرەی گەش! شانی بۆ شل کە و خۆت هەڵسێنەوە، سوخمەی سەر مەمک بلەرێنەوە: با پێچکەی نقێم گورج گورج بە تاسە لێو بنێتە سەر کوڵمی هەیاسە! *** ئەی گوڵ وا هەڵسا گۆرانیبێژت، هەڵبڕە چاوی شەرمی کل ڕێژت! چاوەڕێم چەرخەی نیگای تیژتێپەڕ لە چاوما بکات هەستی ئەشکی تەڕ! بەشکوو لە عاستم زەبری دڵ نەرمی ئیتر نەبڕێ لێت سەرنج بە گەرمی منیش بەردەرگای حەڵقەی هەڵپەڕکێ بگرم بگەڕێم: بەرامبەر بە کێ؟ بەرامبەر بە تۆ و دوو چاوی ڕەش ڕەش کە ناز ئەفرۆشن بە کەچ نیگای گەش! ٢١ ڕێبواری مانووی چۆپی و ڕم بازیی تا کەی ئاهەنگ و گۆرانی بازیی؟ جوانی دێ نووستن، زاوا و بووک نووستن، خەو لۆکەی خستە ناو گوێچکەی بیستن دەشت و دەر بێدەنگ، ناودێ بێدەنگە، بێدار هەر دوانی وەک تۆی دڵتەنگە لێو لێک نێ ئیتر شایی تەواو بوو، هاوڕێت سەفەرین لەگەڵ شەبەق زوو! ڕێی گەڕانەوەی شارت لەبەرە، چ وادەی جۆشی کەڵکەڵەی سەرە؟ سبەینێ کە ڕۆژ هەڵهات لە ئاسۆ؛ ئەدا لە پرچی «خاوەن چاو» بێ تۆ؛ ئیتر تا ماوی ڕابوورد «سەیوسێنان» پێشانی تۆ بات هەڵپەڕکێی چاوجوان! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەشت لە هەورامان سەبارەت: هاوینەگەشت دیمەنی ڕێگا و بان کۆمەڵە شاخێک سەخت و گەردن کەش ئاسمانی شینی گرتۆتە باوەش؛ سەرپۆشی لووتکەی بەفری زۆر سپی بە دارستان ڕەش ناودۆڵی کپی جۆگەی ئاوەکان تیایا قەتیس ماو: هەر ئەڕۆن ناکەن پێچی شاخ تەواو هاوار و هاژەی کەف چەڕێنی چەم بۆ تەنیایی شەو لایەلایەی خەم! توولەڕێی باریک، تووناوتوون پشکن ڕێبوار ئەخاتە ئەندێشەی بێ بن ناو ڕێگا تەق تەق، لاڕێ بەردی زل کە هێشتا گەردوون پێی نەداوە تل! گا سەرەوژوورە، گا سەرەوخوارە تاڵی و شیرینیی دنیای ڕێبوارە! ڕێگای ناوباخ پێش ئەوەی بگەی بە ئاواتی دێ ئەکشێتە ناو باخ توولەماری ڕێ شنەی سێبەری داری گوێز و توو ئەسڕێ ئارەقی ڕێبواری مانوو تەسکینیی ڕێگای باخەوباخی وێڵ «مانوو نەبی»یە: لەم کێڵ، بۆ ئەو کێڵ! سەلامون عەلەیک، مامەی بن دارگوێز، سەلامی مانوو لە پیری بێ هێز! مەرحەبا سەرچاو، بەچکەی کاکۆڵ قیت سمۆرەی سەر دار، ڕۆڵەی زرنگ و زیت! ئەڕۆی، هەر ئەڕۆی... تەڵانە و تەڵان، ئەمجا ئەگەیتە پێچی بەرماڵان دێ کام بەربەڕۆچکەی زۆر باسەفایە چەشنی دڵی شاد دێیە، ئاوایە! خانووی بەگزادە لە سای دەرختا ئارامیی بووکە لە کۆشی بەختا خانووی ئەهالیش زۆریان دوونهۆم: هەندێ قنج و قیت، هەندێ لار و کۆم یەک لە سەر یەکتر، بەرەو لووتکەی کێو بۆ ئاسمان ئەچن وەک پێپیلکەی دێو! لە دێدا کام جێت گەورە بەرچاو کەوت: ماڵی ئاغایە و خانەقا و مزگەوت! ژینی دیوەخان کە گەیشتیتە بەر دەرگای گەورە هەر خزمەتکارە و لێت ئەدا دەورە، ڕێت پێشان ئەدەن تاکوو دیوەخان، ئیتر دیوانە و مەرحەبای میوان دەستەی خزمەتکار: فیشەکدان لە مل، بە چەفتە و مشکی سەر و تەپلە زل دەست لەسەر خەنجەر چاوەڕێی فەرمان: چ بۆ سەربرین، چ بۆ سەردانان! هەچ کەسێک تازە بێتە دیوەخان، کڕنووشێ ئەکا بە سەردانەوان، گەرمە دیوانی شەوی بەگزادە، تێکەڵ و پێکەڵ بابەت و مادە! مەلای دیوەخان لە ژێر مێزەرا مەلای نووشتاوە، ڕیشی بۆ سەر سنگ پرش و بڵاوە، قیافەت پەڕپووت وەک کتێبی کۆن، زمانی شیرین، سیمای نەختێ مۆن، بازی ڕۆحی چەش بە شیعر و ئەدەب، بەڵام شێوەی زووی عەجەم و عەرەب بۆ میوان ببێ مایەی تەسەلا لە کۆڕی شەوا: مەلایە و مەلا! تۆ و مەلا و شیعر و فەلسەفەی ئیسلام گوێڕاگرتنی تاوتاوی عەوام، بە بێ زیاد و کەم دێنێتە پێش چاو: سەرنجی کوێران لە نامەی نووسراو! کە دیوان چۆڵ بوو، چوویتە ناو جێگا، دەست ئەکەیتە مل خەوی پاش ڕێگا! بەیان «ئەڵڵاهو ئەکبەر!» مەلابانگانە، تاریک و لێڵی بەری بەیانە مانگی بەجێ ماو لە سەفەری شەو زەردە لە ترسی قاسپەقاسپی کەو! ئەستێرەی مەغریب وەک قەترەی ئەمەل کز کز ئەتکێتە ناو بەفری سەرکەل! لەرێی ئەوبەری شاخ دەنگی زەنگ دێ، لە سوێنی ڕاوکەر تەقەی تفەنگ دێ! وا بە تەواوی دنیا ڕووناکە، هەر سیحری ڕووتە سروشت ئێستاکە! لە درەخت ئەدا شنەی بای سەحەر: جموجووڵیەتی چەشنی سەودای سەر! لەسەر جۆگەی ئاش قاز و مراوی چاوەڕێی ڕۆژن هەڵبێنێ چاوی، بەڵام تا خوڵقی نەکا چێشتەنگاو نایەتە ناو دێ پرشنگی هەتاو! مزگەوت بنچینەی مزگەوت نیشتۆتە ناو چەم، ڕوو بەرەو قیبلە، پشت لە جەهەنەم! مزگەوتی کاتی چێشتەنگاوی چۆڵ: وەک مردوو کفنی بێدەنگی بە کۆڵ! سوورەچناری لق و پۆپ درێژ سێبەر ئەکا بۆ خەوی بەردەنوێژ! جارجار ئیمامی تەنیای گۆشەی حەوز: سەرسنگ ماچ ئەکا ڕیشی بە وەنەوز! کەسێک بانگ ئەدا، ئەشڵەقێنێ گۆم، ئیمام هەڵدەستێ: دار بە دەست، پشت کۆم! تا تەواو ئەبێ «ئەڵڵاهو ئەکبەر» پەنگ ئەخواتەوە لافاوی نوێژکەر نوێژ بەتاڵ ئەبێ، جەماعەت بڵاو، چەن پیرێک ئەبن بە خڵتەی لافاو: سووچێک گەرم ئەکەن بە ڕازی جوانی، ئاخ بە با ئەدەن بۆ دنیای فانی! کانیی ژنان سەرچاوەی ئاوێک: کەڵەکێک لە سەر: ژنێک تێی ئەچێ، ژنێک دێتەدەر ئەمەش لە دێدا کانیی ژنانە، قیبلەی دڵداریی هەرزەکارانە! ئێواران پۆل پۆل لاوی کاکۆڵ لوول، سەرەڕێ ئەگرن، سەرگەرم و عەجوول، هەرچەن هاڕەی دێ هەیاسەی جوانێک، لە هێلانەی دەم ئەفڕی: ئامانێک! ژن ژنی هەورامان: سەرتاپای خشڵ، سەرچاوەی بۆنی مێخەک و سمڵ، تا بڵێی تەڕپۆش، ئاڵ و واڵا جل، بەژن و باڵا جوان، بەدەن نەرم و شل! نیونیگای: خەندەی ئەستێرەی ئەمەل، نەغمەی گفتوگۆی وەک جریوەی مەل! ژینی: بەهاری عەشق و جوانی! جیلوەگای حوسنی: ڕێی باخ و کانی! گۆرانی عەشقی ئێوارەی سەرەڕێی کانی، بەر ئەداتە چەم کڵپەی گۆرانی! ڕۆژ ئاوا ئەبێ، چەم تاریک دایە، دەنگی «کنا لەیل» هەر دوایی نایە مانگ بە تریفەی ناودێ ئەکا کەیل، هێشتا هەر گەرمە ناڵەی «کنا لەیل... !» «سیاچەمانە... سیاچەمانە...» بەهەشتی عەشقە ئەم هەورامانە! ئەوەندەی دار و بەردی هەورامان، ڕەحمەت لە ژنی بەژن و باڵا جوان! «سیاچەمانە... سیاچەمانە...» هەورامان جێگای سیاچەمانە! ++++++++++++++++++++++