شاعیر: کاکەی فەلاح
کتێب: دیوانی کاکەی فەلاح
سەرناو: فەلسەفەی ژیان

هەرچەن تەماشای شانۆی ژین ئەکەم
چاوی تێبینی بە دووربین ئەکەم


تەمێ ماتەمی دڵم دائەگرێ
جار جارەش تاسەی پێکەنین ئەکەم

***

سەرنجم ئەڕوا ورد ورد بەرەو ژوور
قۆناخ بە قۆناخ، بۆ نزیک و دوور


بەرەو سەرچاوەی مەڵبەندی ژیان
دەریای بێ بن و بێ پەی و سنوور

***

لێوی تەڕ نابێ سەرنجی تینووم
تاسەی ناشکێ تاسە و ئارەزووم


ناگاتە لووتکەی نەهێنی ژیان
مەلی تیژ ڕەوی خەیاڵی بەربووم

***

بەڵام ئەو شتەی لە لای من ڕوونە
لەم کەین و بەینی بوون و نەبوونە


ڕێی ناچارییە ژیان و مردن
لەپاش دەرکەوتن ئەنجام ون بوونە

***

ناچار دێمەوە لەو دوورە گەشتەم
بۆ ناو کۆمەڵی ئەم سەر زەمینە


بۆ سەیری شانۆی سەیری ئەم ژینە
وێڵە بۆ مانای ژین ئەم هەڵبەستەم! 

***

هەندێک پێم ئەڵێن، لەو سەر شانۆیە! 
ژیان فرمێسک و شین و ڕۆیە


هەناسەی سارد و نائومێدییە
هەموو دڵێکی تیا ڕەنجەڕۆیە

***

هەندێکیش ئەڵێن ژیان: خەباتە
ڕێی پێشکەوتنی گەل و وڵاتە


پەروانە پەروای سوتانی نییە
بەرەو ڕووناکی گیانی خەڵاتە

***

هەندێکیش ئەڵێن ژین: نەسرەوتنە
ڕەنج و تەقەلا و ئارەق ڕشتنە


«دەست ماندوو نەبێ سکیش تێر نابێ»
بە پارووی حەڵاڵ ژین دەسکەوتنە

***

هەندێکیش ئەڵێن ژیان: زانینە
خەو لێ زڕان و مێشک گووشینە


وەک مۆم چۆن بە شەو کز کز ئەسووتێ
مەبەستی بەرزی تیشک بەخشینە

***

هەندێکیش ئەڵێن ژین: شەڕ کردنە
بۆ تۆڵە سەندن هێرش بردنە


بەشەر هەر بە شەڕ ئەتوانێ بژی
ژیان بە ئاشتی مانای مردنە

***

هەندێکیش ئەڵێن ژین: دڵدارییە
لە ڕێگەی دڵا فیداکارییە


پەپوولە شادە بگاتە گوڵی
نەیگاتێ ئەوا دەردی کارییە

***

هەندێکیش ئەڵێن گوایە ئەم ژینە
بە دڵ مەست بوون و لەخۆ گۆڕینە


بڕۆ سەرخۆش بە و بژی بە خەیاڵ
بایەخی ژیان خۆنەناسینە

***

هەندێکیش ئەڵێن ژین بایی بوونە
پیاوی بێ هەوا، زار و زەبوونە


هەر کەسێ مەستی بادەی وا نەبێ
هەزار ساڵ بژی لەجێی نەبوونە

***

هەندێکیش ئەڵێن: ژین پێکەنینە
سەیر و سەیران و بەزمی بەجۆشە


هەڵپەڕکێ و چەپڵەی گەرم و بەتینە
بەستە و گۆرانی و ئاوازی خۆشە

***

هەندێکیش ئەڵێن: ژین سەرمایەیە
ڕێگەی ناوبانگ و بەرزیی پایەیە


دراو بە بڕوای پارەپەرستان
گوڵی سەرسنگی ئەم دنیایە

***

هەندێکیش ئەڵێن: ژین خوێن مژینە
ڕەنجی ئەم و ئەو بۆ خۆ دزینە


هەر زەبر و زەنگ و فیداکارییە
تەنها زەرووە شایستەی ژینە

***

هەندێکیش ئەڵێن: ژین سەردارییە
کەچ کردنی مل هۆی ناچارییە


ملی ڕێ بگرە و بڕۆ بۆ بەرزی
یا سەردارییە، یا سەر دارییە

***

هەندێکیش ئەڵێن: ژیان خۆ و بەختە
بە ناوچەوانە، بە ڕۆژ و وەختە


باز کە هەڵدرا ئەنیشێتەوە
بۆ هاتوو ڕێگەی سەختی لاتەختە

***

هەندێکیش ئەڵێن: ژین بێ هونەرە
هەرچی کە هەیە قەزا و قەدەرە


لە ڕۆژی خۆیا نووسراوە گشتی
لێ پرسینەوەش ڕۆژی مەحشەر

***

هەندێکیش ئەڵێن: ژیان حەیایە
ڕەوشتی بەرز و شەرەفی تیایە


عیززەتی نەفس و کەرامەت نەبێ
بۆ دەردی ژیان مردن دەوایە

***

هەندێکیش ئەڵێن: ژیان وەفایە
سپڵەی پێ نەزان پووشی دەم بایە


نان فڕێ بدە و بە سپڵەی مەدە
هەر وەفادارە ئەمەکی لایە

***

هەندێکیش ئەڵێن: ژین بێ باریە
هەر ڕۆژەی لەسەر پەتێک یاری یە


بن بار و سەربار بابێ باری بێ
پیشەی یەک ڕەنگی تاوان باریە

***

هەندێکیش ئەڵێن: ژیان ڕیایە
ڕستنی تەشی بۆ نان ڕەوایە


مەرایی بکە و چاو بنووقێنە
ژیان لە خەو و لە خواردنایە

***

بەم چەشنە ژیان کە وەک دەریایە
سەدان شەپۆلی وای لەناوایە


سەرنجی لێ دەی ئەبینی کە چەند
بەردی بەنرخ و بێ نرخی تیایە

++++++++++++++++++++++