شاعیر: پیرەمێرد کتێب: بەشی شیعری کۆمەڵایەتی سەرناو: ژیانی کورد سەبارەت: دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: ئومێد ئاشنا، به‌رگی یه‌که‌م، لا‌په‌ڕه‌ ٢٨٣و٢٨٤. - دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: محه‌ممه‌د ڕه‌سوول (هاوار)، لا‌په‌ڕه‌ ٢٥٢-٢٥٤. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی بیستوومە کەوا ئافرەتێ لەسەر پێپیلکەی بان گایەکی گرتە باوەش و سەرکەوت بەبێ وچان دیارە کە ژن ئەوەندە ھێزی نابێ، چۆن ئەبێ ھێندەی کە گایەک ھەڵگرێ، کەی ھەڵمەتی ئەبێ ئەو گایە، گوێلکێک بوو لەپێشدا کە ھەڵیەگرت خۆی ڕۆژ بە ڕۆژ بە بردن و ھێنانی فێر ئەکرد ھەتا گوێلک زل بوایە، ژنە ھێزی زۆر ئەبوو ڕاھاتنە بە کوردی بە بونای (سپورت) ئەبوو١ پێشینیانی ئێمه به‌هاران که ئه‌چوونه ده‌شت گه‌وره و بچووک به جارێ له‌وێ کۆمه‌ڵی ئه‌به‌ست لایه‌ک به که‌وشه‌ک و شه‌ره‌ تۆپ، لایه ورده‌کان ئاشه‌ته‌ندووره‌، بوخچه‌ به‌ گه‌ردانی، پشت لێدان هێجگار کڵاوفڕێنێ، کوڕی گورجی پێ ده‌وێ نابێ بگیرێ، با شه‌ش و حه‌وتیشی شوێن که‌وێ هه‌رچی که‌وا له‌سه‌ر قه‌له‌مردارێ نان ئه‌خوا نابێ بێڵێ تۆپه‌که‌ به‌رزبێته‌وه‌ بۆ حه‌وا ئه‌یگرنه‌وه‌ خراپه، ئه‌وان دێنه‌ کایه‌وه‌ چوار نانه ئه‌و که‌سه‌ی که به وه‌ستایی مایه‌وه ته‌نها به بابی بابی بوو که‌رسوار سوار ئه‌بوو ئێستا که‌رسوارییه، سوار ڕۆیی باوی به‌سه‌رچوو ئه‌و بازه‌ و هه‌ڵبه‌زین و ڕاکردنی خوار و ژوور ناوجه‌رگی پاک ئه‌کرده‌وه‌ وه‌ک ئاوێنه‌ی بلوور هه‌ر که‌وشی سوور بوو، قۆنده‌ره‌ چۆن کورد له‌پێی ئه‌کا ئه‌و سنگه ڕووت و ساغه‌ له‌ کوێ ماوه‌ ئێسته‌که‌ ئه‌و پیاوه‌ی به‌م هیوایه که‌ به‌م ڕه‌نگه‌ هه‌ڵده‌که‌وت ناوی له ناو قه‌ڵه‌مڕه‌وی تورکانا سه‌رده‌که‌وت ئێسته‌ش ئه‌وانه‌یه‌ که له عراقا ده‌ناسرێ دیاره‌ ئیتر قه‌ت به پاشه‌رۆک سه‌وی پڕ ناکرێ ئیدمانی ئێسته هاتۆته سه‌ر به‌زم و خواردنه‌وه هه‌رچی که زۆری خوارده‌وه‌ باش پاڵه‌وان ئه‌وه پێکێکی زیادی کرد به‌سه‌را ئه‌وسا جێبه‌جێ هۆش و ده‌مار و پاره‌ی به‌جارێ له‌کیس ئه‌چێ ئه‌و جێگه‌ یارییه خۆشه که چیمه‌ن بوو سه‌ربه‌سه‌ر ئێسته له شووشه شۆسه‌یه گه‌ر پیا ده‌که‌ی گوزه‌ر دایکی وه‌ته‌ن ئه‌ڵێ: که ئه‌سیری زه‌مانه بم به کرده‌وه‌ی به‌د، به ئومێدی چی ئه‌مانه بم ١. ئه‌م چوار به‌یته‌ شیعره ده‌بێ له‌م شیعره‌ی نیزامی گه‌نجه‌وی وه‌رگیرا بێ. بود سرهنگ را دهی معمور جایگاهی ز چشم مردم دور کوشکی راست برکشیده به اوج از محیط سپهر یافته موج شصت پایه رواق منظر او کرده جای نشست بر سر او بود بر وی همیشه جای کنیز به عزیزان دهند جای عزیز ماده گاوی دران دو روز بزاد زاد گوساله‌ای لطیف نهاد آن پری چهره جهان افروز برگرفتی به گردنش همه روز پای در زیر او بیفشردی پایه پایه به کوشک بر بردی مهر گوساله کش بود به بهار ماه گوساله کش که دید؟ بیار همه روز آن غزال سیم اندام برد گوساله را ز خانه به بام روز تا روز از این قرار نگشت کارگر بود چون ز کار نگشت تا به جائی رسید گوساله که یکی گاو گشت شش ساله همچنانه آن بت گلندامش بردی از زیر خانه بر بامش هیچ رنجش نیامدی زان بار زآنکه خو کرده بود با آن کار هرچه در گاو گوشت می‌افزود قوت او زیاده‌تر می‌بود نظامی، هفت پیکر، بخش ٢٠، داستان بهرام با کنیزک خویش. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دڵ بەپەرۆشە سەبارەت: دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: ئومێد ئاشنا، به‌رگی یه‌که‌م، لا‌په‌ڕه‌ ٢٦٧. - دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: محه‌ممه‌د ڕه‌سوول (هاوار)، لا‌په‌ڕه‌ ٢٥٨و٢٥٩. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی دڵ بەپەرۆشە، دڵ بەپەرۆشە خەبەرێکم بیست دڵ بەپەرۆشە ئەوەندەی مەرگی خۆم لا ناخۆشە زمانم لەنگە، کەللەم بێ هۆشە بیستم ئەگریجەی لوولت بڕاوە هێلانەی دڵان یەکسەر شێواوە هەی ڕۆ ئەو پەندە کێ بە تۆی داوە کێ دەستی چووە ئەو زوڵفە خاوە هەر لە ئەوەڵی دنیا تا ئەمڕۆ شابەیتی شیعرە شه‌عری سەمەن بۆ ئێستا شیعر و عەشق کەوتوونە ڕۆڕۆ بۆ ئەو ئەگریجە و زوڵفە جوانەی تۆ دەک یاخوا ئەوەی پرچی بڕیوی دەستی قەڵەم کەن بە قەمەی لیوی دەردێکی گاتێ لەکەس نەدیوی مناڵەکانی بکەونە هەتیوی جاران ئەیان وت وا وا لێکراوە لە سەر لێقەومان پرچی بڕاوە ئێستا لەباتی ئەو بەند و باوە بەبێ شوورەیی پرچ بڕین باوە ئەم شیعرەم ئەخوێند چەند ساڵ لەمەوبەر شانە تای زوڵفت دەرکێشێ ئەگه‌ر قامیش ئەکوتمە پەنجەی شانەگەر بووی بە کاری قوت هەی خاکم بەسەر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پۆکەر و جۆکەر سەبارەت: دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: ئومێد ئاشنا، به‌رگی یه‌که‌م، لا‌په‌ڕه‌ ٢٨٦و٢٨٧. - دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: محه‌ممه‌د ڕه‌سوول (هاوار)، لا‌په‌ڕه‌ ٢٦٠. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی پۆکه‌ر که بۆ که‌ر له هه‌موو شوێنی خه‌رج و باجی خۆی به‌زۆر ئه‌سێنێ وامزانی ئه‌مه‌ تازه له‌ناوه نه‌مزانی سه‌دساڵ له‌مه‌وپێش باوه (سالم) له‌مه‌و پێش باسی کرددوه ئه‌و به گه‌نجه‌فه ناو بردووه سێ ئاس و دوو شای داناوه به فوول کچیش (بی بی)یه‌ کۆڕ لۆتی بێ پووڵ ئەوسایە جۆکەر دانەهاتبوو وا دیارە پیاوی ئەوسا یەک ڕوو بوو ئێسته‌کە جۆکەر لە ژوور هەموانە دیارە دووڕوویی مۆدەی زەمانە جۆکه‌ر ناوی خۆی به‌خۆیه‌وه‌یه‌ هه‌رچی بته‌وێ بۆ تۆ ئه‌وه‌یه ئه‌گه‌ر وێرگولی بکه‌وێته ناو١ ئالیک و چوارپێ یه‌ک ئه‌خا ته‌واو ئای پۆکه‌ر چه‌ندت ڕه‌ست له‌سه‌ر بێژرا ئای مونتکارلۆ٢ چه‌ندت تیا کوژرا هی وایشمان هه‌یه به وشکه مه‌له‌ (پوت)یان دوو فلسه ئه‌ویش هه‌ر حه‌له ١. جۆکه‌ر: ده‌بێته جۆ، که‌ر؛ جۆ و که‌ر. ٢. شاری مونتکارلۆ له فه‌ره‌نسه به‌ناوبانگه به یاری قوماری هه‌مه‌ڕه‌نگ. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مزگەوتی گەورەی سلێمانی ١ سەبارەت: دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: ئومێد ئاشنا، به‌رگی یه‌که‌م، لا‌په‌ڕه‌ ٣١٦و٣١٧. - دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: محه‌ممه‌د ڕه‌سوول (هاوار)، لا‌په‌ڕه‌ ٢٦٥و٢٦٦. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی وەک ڕێوی شل بووم لە پێچ و دەورە خزاومە حەوشی مزگەوتی گەورە وامزانی خاڵیی له (ماسیوایه) گۆشه‌ی عیباده‌ت جێی ئینزوایه نه‌مزانی بانی دووهه‌وا تێدا (مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيق)١ له‌وێدا بۆ ئەو كەسانەی دڵیان وریایە نووری كاک ئەحمەد زۆر ئاشكرایە له حه‌وز به‌ره‌وخوار، تا بڵێی خواره گه‌ر باوه‌ڕ ناکه‌ی وه‌ره بنواڕه حەوزە گەورەكەی كە دەڵێن پاكە پڕیه له قه‌وزه، هه‌ر وه‌ک شیاكە حەوز نییە، خەزنەی چڵم و بەڵغەمە هەر بەڵغەمێكی سەلكە شەڵغەمە ئه‌بارێت چڵم و به‌ڵغه‌م وه‌ک ته‌رزه باقڵم، ئاخ و تف له‌لایان فه‌رزه ئه‌ده‌بخانه‌که‌ و حه‌وزی تێکه‌وتن پڕیانه له ئاو هێنده بێ به‌ختن له حه‌وزی حه‌وشه قنگ هه‌ڵده‌بڕن شڵپه‌شڵپ په‌رده‌ی حه‌یا ئه‌دڕن چڵم و به‌ڵغه‌م و گوی تیا بشوره له قوله‌تێن بوو (ماءً طَهُور)ه‌ ١. «وَأَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ» (الحج/ ٢٧)وه‌ جاڕ بده‌ به‌ناو خه‌ڵکی دا بۆ حه‌ج کردن، دێن بۆلات (بۆ حه‌ج) به‌ پیاده‌ و به‌ سوار هه‌موو وشترێکی لاواز (له‌به‌ر ئه‌وه‌ی) که‌ له‌ هه‌موو ڕێگایه‌کی دووره‌وه‌ دێن. (ته‌فسیری پوخته‌ی قورئان، مه‌لا محه‌ممه‌د مه‌لاساڵح) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مزگەوتی گەورەی سلێمانی ٢ سەبارەت: دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: ئومێد ئاشنا، به‌رگی یه‌که‌م، لا‌په‌ڕه‌ ٣١٧و٣١٨. - دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: محه‌ممه‌د ڕه‌سوول (هاوار)، لا‌په‌ڕه‌ ٢٦٦و٢٦٧. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی وا دەست نوێژ شۆرا، گوێمان لە بانگە بۆڕە بۆڕێک دێ وەک بۆڕەی مانگا (مەلا سەعیدە) وا سەڵا ئەکا ڕۆحی بیلالمان بۆ ئەحیا ئەکا دوور لە بانگەکە، ئەمەم هاتە بیر (أَنكَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِير)١ دەک خوایە بانگدەر قۆڕەت لێ کەوێ کە هەڵساین بۆڕەت بڕابێ شەوێ من بۆڕەی ئەمەم لا گران نایە خەڵک ئەڵێن زەوقی مەملەکەت وایە کەسێ نییە بڵێ: موسڵمانینە بانگی محه‌ممه‌د ڕەونەقی دینە بۆچی دەنگ خۆشێ نییە بانگ بدات هەر لێرەم دیوە بانگ بە قۆنتەرات خۆ کەسێک بێت و لەوێ بانگ بدا لێی ڕائەپەڕێ و جوێنی پێ ئەدا درەنگ بێ و وادەی بانگیش تێپەڕێ با بێ وادەش بێ، ئەبێ بزەڕێ خەڵک لێی ئەترسێ، هارە وه‌سسه‌لام مڵۆزمێکە بۆ بانگی ئیسلام نازانم خوا بۆچ بۆڕه‌ی نابڕێ یاخود پێغه‌مبه‌ر بۆچ تێی ناخوڕێ لەزەتی بانگی ئیسلامی نەهێشت هەرچی گوێی لێبوو، مزگەوتی جێهێشت بەو دەنگە قۆڕە سەڵای نیوەڕۆ هیچ فەرقی نییە لەگەڵ باوكەڕۆ ئه‌گه‌ر (الله دێر) به‌و ڕه‌نگه‌ بکرێ باراش له ئاشی گه‌رمیان ئه‌بڕێ ١. «وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِن صَوْتِكَ إِنَّ أَنكَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ» (لقمان: ١٩): وه‌ له‌ ڕۆیشتندا مام ناوه‌ندی به‌ (نه‌ هێواش به‌ نه‌په‌له‌) (له‌ قسه‌ کردندا) ده‌نگت نزم بکه‌ره‌وه‌ به‌ڕاستی ناخۆشترینی ده‌نگه‌کان ده‌نگی (سه‌ڕه‌ی) گوێ درێژه‌. (ته‌فسیری پوخته‌ی قورئان، مه‌لا محه‌ممه‌د مه‌لاساڵح) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نوێژ سەبارەت: دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: ئومێد ئاشنا، به‌رگی یه‌که‌م، لا‌په‌ڕه‌ ٣١٨و٣١٩. - دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: محه‌ممه‌د ڕه‌سوول (هاوار)، لا‌په‌ڕه‌ ٢٦٧و٢٦٨. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی بانگمان تەواو كرد، جەماعەت بەسترا بۆ ئیمامەتی كوێرێك پێش خرا بیست مەلای چاوساغ لەوێ وەستاوە ئیمام كوێر نەبێ، نوێژ ناتەواوە هەر ماڵی خوایە شێواوە بێ‌خێو مەشهوورە فیكە بە برای بێ‌لێو توخوا لێی گەڕێ لە ئیمانی كورد هەر بۆ ئەوەیە، بڵێن نوێژمان كرد ئاخ ئه‌م خۆزگه‌یه‌ی من ئه‌هاته دی شه‌ڕه‌گۆچانی کوێرانتان ئه‌دی سا دایکت ئه‌گێم، ته‌قه‌م بۆ بکه ئه‌گه‌ر نامه‌رد نیت مه‌ڕۆ ڕامه‌که ته‌قه‌ی کرد گۆچان وه‌ک تیر ئه‌فڕێ ناوجه‌رگی کوێره‌ی به‌رامبه‌ر ئه‌بڕێ هه‌ندێکیان وه‌ک ئاش ئه‌سووڕێنه‌وه‌ به‌ دووسه‌د چاوساغ لێک ناکرێنه‌وه‌ هەرچی نوێژ ئەكات لەوبەر هەیوانە سوجدە ئەباتە بەر ئەو قەبرانە لە شێخ ئەترسێت لە خوا قەیناكا له‌به‌ر شێخ نه‌بێت هیچ نوێژێک ناکا قەیناكە قەبری شێخی سەركارە سوجدە بۆ شێخە زاتەن لەم شارە له جه‌رده‌ییشدا نوێژیان ته‌رک ناکه‌ن بۆ هه‌ژار کوشتن پف له دۆ ناکه‌ن چاولێكەرییە نوێژكردنی كورد هەر بۆ ئەوەیە بڵێن نوێژمان كرد ژن و شێخ لە خوا پێشترە بۆ سوێند ئیتر بەسیەتی تەواومان تێ چێند ++++++++++++++++++++++ سەرناو: به‌یتی ترخێنە سەبارەت: دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: ئومێد ئاشنا، به‌رگی یه‌که‌م، لا‌په‌ڕه‌ ٣١١-٣١٣. - دیوانی پیره‌مێرد، پیداچوونه‌وه‌ی: محه‌ممه‌د ڕه‌سوول (هاوار)، لا‌په‌ڕه‌ ٢٧١-٢٧٤. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی ساڵ و عه‌یامان که‌ ئه‌توت زستان ئه‌بوو به به‌فر و زوقم و ڕێبه‌ندان که به‌فر ئه‌باری تا پشتێنه‌ی پیاو نه‌ ئه‌توایه‌وه به تینی هه‌تاو ده‌ر و ژوور بیست ڕۆژ ڕێگا ئه‌بڕا مه‌ل و جانه‌وه‌ر ئه‌چوون به قڕا که‌و و کۆتر و داڵ ئه‌ڕژانه شار له بیرمه که‌وم ئه‌گرت جار به جار ئای له‌و خۆشییه که له‌ناو به‌فرا که‌وم ئه‌گرت و ئه‌مکرد به هه‌را گۆشت و دار و ماست ئێجگار قات ئه‌بوو به‌شه‌و ئه‌م شاره کش و مات ئه‌بوو هاوین زه‌خیره‌ی زستانیان ئه‌خست ماڵی تفاقیان ئه‌هاته نوشوست قاورمه له جێی گۆشت دائه‌نرا به که‌شک تامه‌زرۆی دۆکوڵیو ئه‌درا به له‌تکه هه‌رمێ ده‌م ته‌ڕ ئه‌بوه‌وه به خۆشاو ترێ له‌بیر ئه‌چوه‌وه گه‌ڵامێوی وشک بۆ یاپراخ ئه‌بوو بۆ خه‌نه‌ی بووک بوو که ئه‌درا به شوو دوێنه‌ی به‌یانیان چه‌ند مزر و خۆشه به که‌وچکی دار تێر هه‌ڵی لووشه ئینجا له باتی سه‌وزه‌ و میوه‌ی ته‌ڕ شێلمی ترخێنه خۆی ئه‌خسته گه‌ڕ وا هاتینە سەر بەیتی ترخێنە که ترخێنە هات هەڵیقوڕێنە لەناو عەرەبدا دوو بیدعە هەیە یەکه‌م (حەسەنە ) دوو ( سەیئە)یە بۆ عەنعەنەی کورد ترخێنە و ئێستە بڵێ: سەییئە، هیچ لێی مەوەستە چونکە ئێستاکە بە چلەی زستان هەموو سەوزەیەک دێتە بەردەستتان لەباتی شێلم سڵق و سپێناخ لەگەڵ ئەنکه‌نار، بیکە بە یاپراخ هه‌میشه گۆشتی تازه و ماست حازر کەشک و قاورمە چی لێ بکەم ئیتر؟ کە خوا فەرموویە: 'لَحْمًا طَرِيّ'ه دیارە گۆشتی وشک لەتام بەرییە کەوابێ شێلمی گەنیو چی لێبکەم؟ گوێ ڕاگرە بەیتی ترخێنەت بۆ بکەم شێلم و بڕوێش تێک هەڵئەشێلرێ چاڵێکی قووڵی بۆ هەڵئەکەنرێ لەو چاڵەدایە هەتا ئەترشێ کرم و گڵخۆرکەی تێ ئەورووژێ بۆرە زەلامێک ئەچێتە ناوی پاو و پل کوڵکن، قول کڕێشاوی تیا هەڵدەپەڕێ و بەرز ئەبێتەوە تا پێی ئەو چڵکەی لێ ئەبێتەوە ئینجا دەگەنێ وەک دەعبای تۆپیو دکتۆر بیبینێ دەیخاتە ناو شیو کە دەریان هێنا دەستی نەشۆراو ئەیکا بە تۆپەڵ بە سووری هەتاو جار جار بەو دەستەی کە چڵم ئەسڕێ ترخێنە ئەخوا و ناو سکی ئەگرێ هەرچەند کە بێزووش بە ترشی ئەکا لەبەر بۆگەنی ناوچاو گرژ ئەکا شێلم ئەکرۆژێ خرمەی دێ وەک گیا لاسکە شێلمی له لا وەک لۆبیا لە لاجانگیدا ئەسپێ دەردێنێ لەگەڵ ترخێنە هەڵیەفلیقێنێ لا لغاوەی پڕ لە کەف و بڕوێش سەر و پۆتەڵاک، وەک پرچی دەروێش چیغێکی کۆنی پڕ لە چڵک و تۆز کە بۆ کارەگەل کرابێ بە کۆز دەیبەنە سەربان، لەوێ هەڵیەخەن سفرە بۆ مار و مێروو ڕائەخەن کە ڕەشەبا هات، تۆزی میز و گوو ئه‌ڕوانی بە گژ ترخێنەدا چوو چونکە هاوین خەڵک شەو لەسەربانە جێی میز و گووە، وەک ئەدەبخانە قەیناکا تۆزێک تۆزی لێ نیشتووە پیشەی قەدیمە که به‌جێی هێشتووە ناو زگی ئێمە لەو پاکتر نییە لە زگدا فەرقی پاک و پیس چییە؟ ئەمە تەرتیبی ترخێنەمانە بۆچ پێی نەئاوسێ زک وەک هەمانە عەنعەنەی وا قۆڕ، عەمری نەمێنێ با شێلم بەترش لەجێی بخوێنێ «ئەسلی ترخێنە، دۆینەی خۆمانە بە زستان گەرم و نەرم و ڕەوانە هەموو کوردستان گەڕام دێ بە دێ ترخێنەم نەدی لەم شارە نەبێ نازانم ئەمە ئیجادی کێیە تەڕەسازیش بێ، هێشتا بەجێیە بەڵام بەو ڕەنگە دڵ پێی تێکەڵدێ پیاوی تەمیزخۆر، لە دەستی ‌هەڵدێ»١ ١. نازانم ئه‌م چه‌ند به‌یته شیعری کێیه پێیه‌وه زیاد کراوه؟ ‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م شیعره‌ی پیره‌مێرد ڕێک ئه‌که‌وی بۆیه لام نه‌برد. ++++++++++++++++++++++