شاعیر: دزڵی کتێب: دیوانی مەلا حەسەنی دزڵی سەرناو: پیری ئینەها نە وەخت جوانیم بیەن فەسڵی سەرمەستی و نادانیم بیەن من جە کردەی وێم پەشیمانیم بەرد وەعدەی پیریمەن جوانیم ویەرد جوانیم ویەرد پیریم نمانان سکەی سفیدیم کول عاڵەم وانان ئیستە من پیرم پیری زەرئابم قامەت قەباخم، شەریک ئاخم داخی گرانم دنیام ویەردەن پەی ئاخرەتیچ، کارێم نەکەردەن دنیا بە وێنەی سازی سەرکەشا پەنج و دوو ڕۆیێ، پەی کەسێ وەشا چرایێ چون نوور، پەی وێش مەدرەوشۆ تا وەڕووی دنیا، مەحشەر مەخروشۆ جیزەی سەماوەر، نیگەی دڵەی تەنگ شۆڕەی فەوارەی فرمێسکان سەد ڕەنگ مەتەرسوو بمروو، قەبرەکەم بۆ غار ئیزرائیل جە دەس ناڵەم بۆ بێزار مەتەرسوو بمروو، بیابان بۆ جێم هامسەران بەیان، نەزانان من کێم ئارۆ لوانی کۆنەهەواران داد گرانم، کۆچشا کەرد یاران نە یاران مەنەن، نە دەوارشان دیم کە چەن سەنگێ، جە هەوارشان پەرسام ئەی سەنگە سیای ڕوو هەردە: کۆ کۆنە یاران تۆشان جەم کردە؟ واتش: ئا یاران تۆ پەرسی ئەحواڵ ئادێ بارشا کەرد، لوەی سیاماڵ ئارۆ لوانێ یاگەکێو تۆ بێ بە بۆنەو تۆوە، خاکش وەش بۆ بێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەلحەمدولیللا شەربەت وریاوە ئەلحەمدولیللا شەربەت وریاوە مانگ نەتۆی زوڵمات، هەم وردریاوە دەروازەی شادی، دیسان کریاوە فانووس خەڵوەت، باز هوور کریاوە ستارەی طالع، چونکە سەعید بێ ڕووی طلوع وەلای، حەمەسەعید بێ ئێڵانپێ غەمگین، بێ تۆ بێ نوور بێ وەهار جە دووریت، شەتاوش سوور بێ ئەر فیردەوس بیا، بەخوا بێ سوود بێ دنیا بەبێ تۆ، هەر بێ نموود بێ وەهار جە داخت، هێندە حەسرەت وەرد هیچ کەس نەزاناش، چەنی بی ویەرد! عەشرەت بێ تەدبیر، هم بێ سەردار بێ مەلوول و عاجز، مات و غەمبار بێ یا ڕەب! شوکر بە کەرەمداریت سەنا بە لوتف و بزرگەواریت! جە سایەی خوا، مۆرە خاس ئاما مانگی چواردە جە کەل بەر ئاما بە شادمانی نەتۆی هەور غەم ستارەی طالع سەر کێشا کەم کەم تایەفە و عەشرەت، قەومان و خوێشان نەمەند بار غەم، نەسەر لێوشان عەیاڵ و کڵفەت، چەم و دڵ ڕۆشن ئاسوودەخاتر، چایی بنۆشن! پیر و ڕیش چەرمە، وەک سەبزەپۆشن دۆخەوای پاک، خاس هوربلووشن گاهێ پیشەپیش، گاه مووشەمووشەن سمێڵ چون شەوماڵ، ڕیش وێنەی پووشەن ئەمجار بنیشە جەلای ماڵەوە ملا جەلاشان بە بەرماڵەوە بدیە نازاران، مل بە خاڵەوە قەتارە جە لای هانەچیاڵەوە بازوو بە بازن، بە خرخاڵەوە بەو لەنجە و عیشوە، قەد شمشاڵەوە مەلا بە جەزبە و بە ئەحواڵەوە منیچ سەر و مل، وەکوو داڵەوە با لاپشان ئەی، قسە بە پێتان سڵامم وە لای، گەورە و وردیتان! ئەو حەمەزەمان، چەنی قارەمان ئەسەد و مەحموود، تاهێر و عوسمان ئەسکەندەر، چەنی باقی برایان قەومان و عەشرەت، هەم ئاشنایان مامۆسای عابید، هەم پێشەوای دین خەلیفەی سەروەر، چون شێخ شەمسەدین خاتوو فەرەنگیس، خوشکی دنیا و دین بە ڕوو وەشی ئەو، هەزار ئافەرین! یا ڕەب هەر ساحیب، عەشرەت و پشت بای! سەرحەڵقەی زومڕەی حۆری بەهەشت بای! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەگەر جە غوربەت حاکم بی و پڕ زۆر سەبارەت: بۆ مەلا حەمە شەریفی برای ئەگەر جە غوربەت حاکم بی و پڕ زۆر هەورامان وەشەن وە لوقمەی نینۆر پوشاکت نمەد، تەوەن پەی باڵش وەشتەر جە پڵاو و دۆشەکەی تاڵش جە شەحم و لەحم و جە گەشت و سەیران هیچش کەم نیا شیماڵی ئێران مەشرق و مەغرب، جنوب و شیمال سەراسەر مڵک و خوای لایەزال مامەڵە کەرو، چەنی هەورامان مەفاڕوشەوە، بە هەزار قورئان! مەر جە باقینە بەهەشتیچ بەروو ئا وەختە دڵو وێم ڕەزا کەروو! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی ئافەرین بۆ مەحموود ئەڵماس ئەی ئافەرین بۆ مەحموود ئەڵماس! بەین بەین ناپیاو، بەین بەین پیا خاس! ماشاالله جە تۆ، ساحێب کاسەماس! گێری دەسەوە، ماری بە ئیخلاس! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: زاڵم سەرنگوون نامە بۆ ئۆسا ڕەسووڵ و ئۆسا حەبیب ئەی ئۆسا ڕەسووڵ، ئەی ئۆسا حەبیب! هەر دوو وەفادار، براڵەی نەجیب سلامٌ علیک جە دوور وەڵاتا حاڵ پەرسا و دۆعا، هەم مەرحەباتا کوا مەرحەمەت هەردە جارانتان مەرحەبای سوبح و ئێوارانتان کەوتەنۆ دڵم، ئارەزووی وەتەن تاڤگەش وناو، خاک سورمەی چەمەن دەروونم بیەن وە تافی ئەزمەر ئای پەرێ ناڵەی تافی بەختەمەر! ئەر قسمەت نەبۆ، وێتا سڵامەت شمە وەشتا بۆ، وە بێ مەلامەت وەتڵە و کۆلارە و، هەم سپی کەمەر ئاخۆ گیواوشا، سەر ناردە بۆ بەر؟ هەرچێوەت کەردەن، دینارێ ڕووەن هەر بە گۆترە، نەک بە سەنگ و مەن زەحمەت بکێشە بکیانە پەرێم با منیچ دڵم، نەمەنۆ پەی وێم وزۆنە یانە، بۆی عەتر و عەبیر تا هەورامانم، من نەشۆ نەویر هەرچەن مەزانوو ڕەزا خانیا جە وشک و جە تەڕ، ئیباشا نیا هەر پێسە سپای یەئجووج و مەئجووج سیا و زەڕەتاڵ، هەلووع و لەجووج ئاخر کام قانوون، کام شەرع و کام حەق سەرحەد ما مارا و گێرامانە شەق؟ ! مەر ئێمە ملمێ، هەتا هەمەدان یا زوڵمێ کەرمێ، جە خەڵکی تاران؟ وەسەن تەجاوز، وەسەن تەعەددا لەحنەت تا وەنە، لەحنەتی خودا! پێسە هاڕیەی، دنیاشا هاڕا مەرز و حورمەت و ئێمەشا ماڕا چەن ساڵا سینە و ئێمە سپەرا ڕاوە و عەرب و تورکمان نەوەرا ئێمە کەردەنما جەنگ و دەوڵەتا چێش شا گەرەکا، ئی بێ وڵەتا؟ سا خوا تا کەی، ئی وەڵاتمانە یاگە و ستەم و ئی زاڵمانە؟ فەسادشا وستەن نەڕووی سەربیسات بەش باوە عیبرەت، ڕووسیای ولات کەی سەردارێ بێ، سەروەری بارۆ هەر جە هەمەدان، قولێشا ماڕۆ؟ خیگە کەرەوە، ڕووەن کیانە چەقەڵ و تووتە، نەبا بەهانە ئیتر عەزیزم، من واز نمارو پەی ئامای ڕووەن، ڕوە مژمارو! وەڵامی ئۆسا ڕەسوڵ هۆرزە بۆرەوە، فەرموودەی شێخەن بڕیەی ئا شێخی، هەر پێسە تێخەن ئێستە بانی شار خەرەنگ و مەشا دزڵی ە ئێساڵ وەهارش وەشا سەروازە لاتە کەردش یانەرە خیگەش هاڵی کەرد، هەڕەم سەرەرە! ڕووەن نەمەنەن، بێ دەردی سەری قنگە و ڕەزا شایش، پەنە چەرب کەری نیزامی ئامێ، کەردشا یانەرە خیگەشا گووشا، داشا چەمچەرە ئاخر بێچارە، کڵۆڵ نگوون بەخت پێسە تەوەن و، ڕۆخانەی سەرسەخت ئەچی تاڵانە و ئەچی زەرەرە مەر تۆ هەر هەڕە کەری سەرەرە هورزە بۆرێوە، نەمەنەن وەرشۆ مەواچە ئیتر، وڵاخ بەرمەشۆ سا تۆ پەروەردەی، هەوای کەش وکۆ! گیانە تۆ چکۆ، شارەزوور چکۆ؟ دۆعایێ کەروو، بەشکا بۆ قەبووڵ ئینە بژنەوە، خوا جە ڕەسووڵ وەعدەو خوایا، زاڵم سەرنگوون ئی داگیرکەرا، گنا تووناوتوون دەس جە ئازار و ئێمە بکێشا یا خۆ گێڵاوە، وەڵاتو وێشا وەرنە تا زاڵم پێسە هورپاچۆ مەعلوومەن مەزڵووم هەر پێسە ماچۆ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی هانەقوڵیا سڵام بۆ لێتان ئەی هانەقوڵیا! سڵام بۆ لێتان تاقەتم شیەن، فرە پەرێتان فرە مەواچوو، هەریۆ عانێوە دەیدێش بە چایی، پەڕو مانێوە بکیاندێ پەرێم، تاوس و غەزاڵ عەقیقی ڕەنگ و، بۆ گوڵاو، وەشتاڵ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تا جوان بێنێ چون شێری پڕ تاو سەبارەت: بۆ حاجی عەبدوڵڵای دراوسێیان تا جوان بێنێ، چون شێری پڕ تاو مەڵوێ فڕ دێنێ، پێسە لاشەی گاو هەر وەخت نەمێنێ ئەو کەرگەودارێ شانێنێش بنێ، چوار بنێ ئارێ لایۆ سەر مەنێ، ئەولاش تاشێنێ دەشتەو مەیدانێ، تەمام ماشێنێ تا ژەنی ئێنێ ئەو گەلەبێرێ لاپلای داڵانی، وەرگەم نەگێرێ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تەڵاق تۆ ڕواسەنی و هەورێشەی حەیزی ناگای عَمر و زید جە دەیز و بەیزی تۆیچ ماچات مەڵا و فڵانیچ مەڵڵا ئینە فاجیعەن بیللا وە تەڵڵا ئەسمای موشتەرەک گووش کەردەن وەڵات تف جە زەمانە نیام دەسەڵات غەڵەت ئیملایی وێت ئیسڵاح کەرە جا پێسە پاڵنگ هەڵمەتە بەرە تۆ کێنی ئاخر مەگەر تۆیچ هەنی؟ نامە هیچ، حەتتا وێت غەڵەتەنی! فەرقو ئینسان و باقی، شعوورا ئانەیە ماچوو کە جە تۆ دوورا هەزار دەهەزار هەزارە کەرە ئانەتەر بارە ئیزافە کەرە موسوڵمان فرەن چینەیچ فرەتەر خەرەفیای نەزان مەلای بووڵاوسەر گردو ئیسلامی ئینە کارشا؟ یا هەر وڵاتێ ئینە بارشا؟ عێراق و مەکە و مەدینەی گوزین میسر و دەمەشق و شام و فەلەستین ئەفغان و ئێران هێند و پاکستان ئافریقای سیاو تا مەغولستان تەڵاقشا گنۆ بە تڕو بزا؟ یا پەی خەپلێوە تەڵاقی وزا؟ ئی جۆرە تەڵاق، ئی هەر بازارە عارا پەی دینی، ئیتر واز بارە! شەرعەن تەڵاقە، بە ترێ بەن بۆ مشیۆ ئیزدواج، ئوسوڵەن گەن بۆ! قەسەم کەلاما زاتەن و سیفات نە بە تەڵاق و بە لات و مەنات تۆ کەی جە قورئان حاڵیتا یارۆ! چەن مەرحەلێما پەرێ مژمارۆ: إمساک بە مَعروف، تَسـریح بە إحسان تەماشا کەرە، قورئانا قورئان! تَسکُن و زَوجَین بگێرە نەزەر ذَکَر و أُنثى، چێشا جانەوەر؟ أَبغَضُ­الحَلال طَلاق، عِندالله سادە مەگێرە، بە نامێ مەڵڵا! چینە سادەتەر بواچوو پەی تۆ پەی تۆی بێ سەواد، جە دین ڕەنجەڕۆ! ڕیش ­چەرمێ قەومی، گلێرێ باوە پەی کوڕەکەیشا ژەنێ بنیاوە پەرسو مەڵا و شێخ، ڕیش چەرمە و دەگا پەی ئی وەسڵەتی، مشووری وەرا هێجبی کرێو، دیاری بەردەی تەدارک گێرا پەی دەس ماچ کەردەی ئاما و لوایا، بیا و برۆ وەعدە و وەعیدا جە ڕاس و درۆ گەلەدرەو و هەربەنە و هۆڵە بان­ماڵای زمسان جە سەردا و سۆڵە گجی هەسروە، کڵاش هەسوورە هێزم ئاردەیا چا کەشە دوورە ئاخرش یاوۆ وەلیمەی نیکاح تا با بە هامسەر، حەڵاڵ و مەباح بە گردۆ خەڵکی بەشارەت دریا شاهیدی عادڵ ئامادە کریا تەقلید بە زەوجەین، شاهید و وەلی کریۆ بە زامن، حەزرەتی عەلی ئەسڵ و فەرعی دین قەرائەت کریۆ پەنا بە فتوای عولەما بریۆ ڕەزای تەرەفەین، مارەیی مەعلووم شەرایت پەسەند بەبێ لام و جووم أنکَحت و زَوَّج، هەزار قال و قیل نیکاح لازما بە هەزار دەلیل نیکاح جاری بی و کریا پا پاوەن جا ئیتر یاوا نۆبەی زەماوەن قەرز و هامسایا، سەلەم و حاجی زەما کێشش مێ، هەر پێسە تانجی تەدارک گێرا، شادی چەن وەشەن گۆشت و برنج و قەند، چای، ڕوەن گۆرانی واتەی، چەپڵە، هۆرپڕای لباسی زەریف، هەڵاوە و هۆزای هەی بادە بادە، هەی بادە بادە شادی و زەماوەن، موبارەک بادە هەلولە و شمشاڵ، چەپڵە و دووزەلە یۆ ماچۆ لوە، یۆ ماچۆ مەلە سوارە غارغارێن، ڕەقس و سەما و زەوق لەنجە و کناچا، مەلا مارۆ شەوق ئاخرش وەیوە، یاوا بە زاوا عەشرەت دەستا وەش، یانەتان ئاوا! ژیوایێ تازە، دەس پەنە کەرا تێلانێ و سەوقات، دیسانۆ بەرا بە هەزار ئومێد، هەزار ئارەزوو ژەن ئاما پەی کوڕ، کناچێ دریا شوو ئی گردە بەزمە و، ئی گرد جەنجاڵا بە تڕ تەڵاقێ، ئیتر بەتاڵا! زارۆڵە وەیلان، ژەنی سەرگەردان بە دەم تڕایە، یانە بۆ وێران! ئینەت گەرەکا، مەڵای نامەڵا بێ ڕەحم و ئینساف، لێوەی بەرەڵا خەیاڵتا حەسەن، ئیسڵاحە کەری بە کوردی ماچوو: «بەخوا زۆر کەری!» ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جاسوسگای چڕیش ئەو ڕووبە دۆڵە جاسوسگای چڕیش ئەو ڕوو بە دۆڵە بۆرە تەماشای زەوق سیاوکۆڵە جە نشینگاکەی لالۆ ئاغەبرا ئابۆ نیشەرە ئای تازە برا! ڕازی من ئینەن پەیت کەروو بەیان دەردەدار ئاما دەردش کەرد عەیان هەوام پەی مەڵهەم برین و زامان بۆی گوڵەچنوور دوکتوری چەمان پەروەردەی سینەم ڕیشەو ڕیواوی سەرئێشەو کۆڵنج، کەرا تەدوای زوڵفانم گیواو دەرمانوو دەردا ئێستە ڕووت، مەر هەڕ کەروو وە سەردا واچە چێش کەروو ئیسە بەدبەختم کێ بۆ، بۆ کەرۆ بەرزەڵنگ سەختم؟ یە کاری خوان بێ قیمەت کەوتم ئەڵبەت چارەڕەش یاخۆ بەدبەختم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: موبارەک بادی نەورۆز حەبیب وە حەبیب، حەب حەبانتەن وەلیمەی ماساو نۆبە نانتەن نەواچی تازە دۆڵیانم پەڕ کەرد ئاسیاو ئاسا نۆبە دانتەن ئینکار نەکەری پەشتە ڕاگێری ئینکارو حاشا، کەسرە شانتەن یا بۆ پەی دزڵی، دۆخەوا وەرە یا حەسەن ئاما و شەو مێمانتەن بە وەشی ماچی: فەرماوە؛ وەرنە شەقم ئامادەی پەشتی پانتەن! موبارەک بادی نەورۆزی ئیمساڵ تەقدیم بە وێت و دۆسەکانتەن! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ دادە خەجێ خەجێ خۆش کەرە، گاوش پڕ دوەن نەواتش ئانە دینارێ ڕوەن! چەمچەکەت بارە بە ناو خیگەدا چەمچە بەڵەدەن وەگشت جێگەدا خەجێ خۆشکەرە، خەجێ خۆش کەرە! نەواتت ئانا دینارێ کەرە کارێ بە دەس و دیدەی خەجێ بۆ مشیو ئا کارە، کەی جێبەجێ بۆ! تۆ تیکە منیەی پێسە سەرە کت من چێگە ئاورا، دەمم گرتەن قوت! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەلا حەسەن و حاجی شێخ محەممەدی دادانە نامەی مەلا حەسەن بۆ حاجی شێخ محەممەدی دادانە: دادانە ماوا، شێڵانە وەرە! عابا نە کۆڵ و عەمامە سەرە! زیرەک و وریا، وەش ڕەنگ و وەش دەنگ سەرتاپا مەتین، شێخی شۆخ و شەنگ! نە دەربەند دزڵی، شەو وە ڕۆ کەردە! جە مەڵەوەرد و زەڵم ویەردە! ڕەفێقی ڕاکەی، کەشی هەورامان! هەشەڕا، سورێن، کانی خەیاران! دیت کە زەمانە چەن قیزەونا؟ پەرێ تۆ یار و پەی من دوژمنا! بدیە تەفاوەت، شێخی و مەڵایی شێخی وەشتەرا جە پادشایی خاست فەرماوا مەڵا نیەنا ئەجدادم شێخ و هەر شێخ بیەنا ڕەحمەتت وەنە، سەد بارەکەڵا تەبەررات کەرد و، وێت نەکەرد مەڵا! تەدریس و فتوا و، جومعە و جەماعەت بانگ و هەم سەڵا و ئەزکار و قامەت؛ لەم و ئاورایی، کەی تێر مەکەرا؟ کەی بار ئاساوێ، وە ئاساو بەرا؟ سا بوو بە سەرگەرد لفکە و عەمامەت لیباسی ڕەنگین، پێسە شەمامەت! ڕیشی موبارەک، لفکە نەگەردەن هیچکەس پێسە تۆ، کارش نەکەردەن سوبح و وێرەگا، بوەرە، بووسە گاگا پەی کەسی، دۆعایە نووسە چێش و چێش فرە، فرە و فراوان تۆ فەرماوە چێش، ماچا: بە چاوان! چونکە زەمانە پێسە پێش ئامان خاست کەرد لوای نە کۆڕی شێخان بە یاهو یاهو، سواری کەرە کەرتە کەرگەلێ و، عەنبەربۆ وەرە نۆشوگیانو تۆ، ئەی برای دانا! ڕایە خاست گێرت، خاس چەنەت زانا بابەگەورەما کوتێوش شانان جەو ڕۆ تا ئیستە، ویردوو زوانان جە ئادەم و نووح، هەتا ئی زەمان هیچ کەسێ کوتێ، چینەش نەشانان! گیانش فیدا کەرد، پەرێ من و تۆ دەک -- وەش بۆ، ئافەرینش بۆ! من بیا مەڵا و، تۆ وێت کەرد بە شێخ من قورپینەدای، تویچ بە زەرگ و تێخ قەسیم و وەسیم، یاوناشا بە کۆ هەرچی بڕەما، مەیاوا وە تۆ حەسەن هەرکەسێ مەسئولو وێشا هەرکەس حیسابو وێش چەنە کێشا ئیتر والسّلام، ئامۆزا ئازیز! ئینتیزارەنا تا فەسڵی پاییز وەڵامی حاجی شێخ محەممەد: هەورامان ماوا، تەڕەتوو وەرە! فەرەنجی نە کۆڵ، مێزەرە سەرە! ئوستادی دانا، ئاگا بە ئەسرار! عالمی عامڵ، عارفی ئەحرار! ناخواستە وەلی، ناکەردە مراد! مایەی ئیفتخار، ئەحفاد و ئەجداد! گەورەییت کەردەن، پەرسانت پەرێم هۆشت نەشیەنا، مزانی من کێم نەوەی مەردۆخ و سولالەی پاکان ڕۆڵەی پەروەردەی، پیری هەورامان فەرماوات: مەردۆخ، ئیسارش کەردەن گیانی وێش فیدای، نەسڵی وێش کەردەن ڕاست فەرماوا، ئەربابی ئیخلاس دەخیلەن نەوزیم، نەبابی قیاس من حەدم چێشا، قابلم چکۆن عیلم و مەعریفەت، هەر لایەق وە تۆن تەقریر و تەحریر، فتوا و ئیفادە هەر لایەق وە تۆن، جە ئێمە لادە کەی واتم مەڵا یا شێخی ئیرشاد؟ کەی بە من گنۆ، فتوا و ئیجتهاد؟ کام شێخێ و کەسێ، مورشد و پیرێ؟ کام عیلم و عیرفان، دانایی و ژیرێ؟ بابا مەردوخە، هەزار ئافەرین! ڕەحمەت جە ڕۆحش، هەتا یوم الدّین! کوتێوش شانا، هەزار ماشەڵا! احْسَنُ الکوت بێ، لا حول و لا گەراش چون ماساو، بەحری بێ پایان نەهەنگ هورگنۆ نەتوولی زەمان! قوتابی و شاگرد، یا ئاموزایی! پەی تۆ بێ فەرقا، شێخی و مەڵایی! بەش خوا عومرم، بدۆ تا پاییز جارێ تەر وینو، دیداری ئازیز یاخوا نەڕێزۆ، پەنجە و خامەکەت ئانی وەفیدای، ئامای نامەکەت شەرتەن نامەکەت بگێرو نە بەرگ بنیەوش نە سینە، تا وە ساتی مەرگ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شینێک بۆ عەبدوڵڵا بەگی شاعیر دنیای بێ بەقا، بێ شەرت و بێ قەوڵ جای حیرس و تەمەع، جای تەقالا و حەوڵ جای ناتەمامی بەدی و بەدنامی هەر ڕۆ بە وێنەی فۆتەو حەمامی وێرانەخوازی، وێنەی بایەقوژ عەجووزەی دەوران، کۆنە فەرادکوژ ئاخر چی فەرزەند جە دایە کەردی؟ چی نەوجەوانان، نە تۆی گڵ بەردی؟ چەن خانەدانت شێونا وەهەم! جە کەیقوباد و جە جەمشیدی جەم! چەن دەم و دەسگا جە بێخ هورکەندی! گردت کیانا و تۆ وێت هەر مەندی! ئاخر تۆ مەگەر گلاراوتەن؟ یا چون باخەوان نۆبە ئاوتەن؟ نەونەمامەکەی تەکیەی باهوا سەردەستەی ڕەشتەی دیە ئاهوا من پیرۆزە بیم پەی تۆ نگینم فەرزندی ئازیز ڕۆڵەی شیرینم هەزار و سێسەد شەست و چوار بێ ڕۆحش وە رضوان بەهەشتی یار بێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەف ئاسا بەو سۆز ناڵە و سەداوە دەف ئاسا بەو سۆز ناڵە و سەداوە ڕووەو یاران بۆ، پشتەو پەناوە نەوا چون نە وەخت جیایی یاران بە سەیلی ئەسرین چون نەوبەهاران قیامەت ئەوسان بە ڕووی دنیاوە یاران جە یاران جیا مەباوە جار جار بە دۆعا کەریمان وە یاد سا یانە ئاوا، مەرحەمەت زیاد! زندەگی دنیا، هەرچی بی دیما خاوێ بێ وەیەرد، دیما و نەدیما یا جە گونای من کەرەم ئاوان تر ڕەحمەت چ تاوان، من فراوانتەر هەر تۆنی وە تاق دانا و تەوانا تۆم هەنی، هەنی ئەو کێم بۆ هانا؟ ! بەو فەسڵ فیراق، خاتر پڕ خاران بەو یادی دمای، یەکتری یاران ئەر سەد تاوانم جە حەد ئەودەرەن دەفتەرم جە ڕووی وێم سیاتەرەن! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سڵام کۆساری جوان و شیرینم سڵام کۆساری جوان و شیرینم بوارۆ نە چەم سەیلە ئەسرینم سڵام بە چین چین گۆراڵانی سوور مەر بە خاو کەروو، بۆ و شەوبۆ و چنوور! ڕۆجیار بازش دا ئەو بازیبەران یاران دزڵی، یادمان مەکەران؟ دەروونم بیەن ساجە ماسۆڵە ئا باخە تازە، هانەکەرمۆڵە ئا باخە تازە خەزانش کەردەن؟ یا ئیمساڵ ئاوش، نەوشیروان وەردەن؟ بە سەرگەردت بام باخی دێوانە مەدیۆنە دزڵی، یانە بە یانە وەشەن گوراڵان خەیمەی ئا خیابان ناڵەی بەختەمەڕ جەلای ئەسحابان وڵ کەردەن بەنا چووزە کڵێڵەم پووینەی پای شەتاو، نە دەربەن کەڵەم وەرکەمەر، چنوور، سوور هەراڵ، شەوبۆ هەرکام بە جۆرێ، مەدیانێ پەی یۆ پیچک لوول واردەن، نەپای تاشەدا بەڕەزا پەخشەن، وەلای شاخەدا ئەجیام دماو من کەرەس مەوەران! دماو من قەزوان کەوە مەکەران! هەورامان خاکت، تەڵان، گەوهەرە! دزڵی دڵگیریت، جە حەد بەدەرە! واچە پا خەڵکی هانایی بەرا بەشکەم جە دزڵی حەشرەما کەرا پێوە بە جارێ بلمێرە بەهەشت بلمێ سەیرانە و وەشی و گێڵ و گەشت! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ فەرەجوڵڵا بەگی ئاڵمانە فەرەج فەرەجێ! لەم دڕیا مێمان واردەش گەرەکا ئامان سەد ئامان! وەفریام یاوە، میکائیل ئاسا ئابڕووشا بەردا مەلای مەریوان سەوقات گەیشت یاوا سەوقات و کاڵای شاهانە زیاد بۆ جە تۆ، بەخشای خانانە برنج و ڕوەن، نەخۆشەر و ماش قەن و چای، تەختە، تەماکۆی سانە جە گردین فێشتەر، قاضی الحاجات کیانابێت پەرێم، سەخی تەبعانە بە نەفسی بەرز و ڕەویەی قەناعەت موشکڵ ما حەل بی، چی سەعاتانە کیانامۆ پەرێت، چەنی خاناوای چەنەم بویەرە، خان خانەنە حەسەن هەورامین، دەماخش بەرزا پەیت کەرۆ دوعای، أبودُجانه ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قیبلەگای حاجەت کەعبەی ڕاستان قیبلەگای حاجەت کەعبەی ڕاستان تووتیا ئاسا، خاک ئاستان شەمس مەشاریق، بۆرج بیارە تەلعەت نوورئەفشان، وە هەر کنارە شەمس موقتەبیس نووری مەحاسن جازبەی هیممەت چون ڕوبای ئاسن بەدر ویلایەت، شەمس نەبووەت هەردوو موزەییەن سەما و عولووەت شارەزای ڕاگەی سەحرای کیبریا شێری سلسلەی زومرەی ئەولیا غوّاصِ شهوود بەحری تەجەللا پیری موقامات ڕای فنا فی الله شەهنشای سەریر عەرش ڕەببانی سوڵتانی ئەقلیم زومرەی ڕۆحانی شاه فەرماندەی قوای شەریعەت قوەی ئیستعلای لیوای تەریقەت ڕوتبەی قطبیّت زات جبیللی شایستەی شاهی بە شوورای میللی والای تاجدار فەرمان­فەرمای دین سوڵتان فاتێح چین و قوستەنتین سوڵتانی بەررەین، خاقان بەحرەین کەششافی تەفسیر کاف ها یا عەین ئیقامەی ستوون لیوای پێغەمبەر ئەعلا طیّبەی الله أکبر ئەحیای دەیمەجۆی جومعە و جەماعات میراو جۆبار مەزرەعەی تاعات ئاینەی زەمیر، جام جهانبین تەلخانەی ئیلهام ربّ العالمین مەشریق بە مەغریب شاباڵ کەشیدە دوو دنیا دیدە، بە هەر دوو دیدە قوببەی ئیستیعلای دەوڵەتسەرای دین یا پەنای ئیسلام یا عەلائەدین! بەو بەشق ئەو جام بادەی ڕۆحانی بەو شوعاع نوور، زیای عوسمانی بەو مەحرەمی بەین، وێت و خوای وێت بەو نوورین قامەت بەو خاک پای وێت بەو جگەرگۆشەی وەلیعەهد وێت عوسمان ئەرشەد شێوەی جەهد وێت وەختی تەنگانەی غەرغەرەی نەفەس ناڵەی مورغ ڕۆح، نە سینەی قەفەس شەیتان بەو قەدەح، سەردە ئاو یەخ ئەبلەقی چەمان، هورتەکنای زەنەخ یاوی وە فەریارد پەشێو ئەحواڵان خەزانەی ئیمان نەشۆ وە تاڵان حەیفەن من بە تۆ وێم سپۆردە بۆ لاشەم نە مەیدان وەرگا واردە بۆ فیدای هاژەی باڵ هەڵۆ ئاسات بام هەوەسنای شەیتان، بێ مەواسات بام بەو شاباڵ وێت گیجاولوول دەرپێش چون جەنگی سیمورغ وەسەر بەچەی وێش وەختێ جەنازەی مەحموود ئەو پابۆ هیمەتت چون وێت، بە دەرقەی ڕابۆ خاک ئاستانەت وە تاج سەر کەم وە نیشانەی تۆ، ڕوو نە مەحشەر کەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: محەممەد سدیق خوات بۆ ڕەفیق سەبارەت: بۆ حاجی سدێقی دزڵی ١ محەممەد سدیق، خوات بۆ ڕەفیق کەرات بە هاوبەش، بووبەکری سددیق نەوڕەس، نەوجوان، تازە ڕەسیدە سیاو دیدە و، ئەبرۆ کەشیدە دۆعا مەکیانوو، تا کەردت کەرە دڵ نە گەرد و خول، وێنەی فڕفڕە فەهیم و عاقڵ، دانا و موحتەرەم ڕەواجی خەتت، نە ڕۆم و عەجەم مەیل و مەحەبەت هیچکەس نەمەندەن تەوری دەستی دەور، جە ڕیشەش کەندەن تەوری دەستی دەور، باخەکاش بڕیەن پەردەی عیسمەتی دینداران دڕیەن تەورێ دەستی دەور، داری سەر کەندەن دوو ڕیشەش کەنیان، یەک ڕیشەش مەندەن! ٢ مەغریب ئاماوە، زەردە داش مەدی با دووری گێرمێ، جە یانەو بەدی جیهانە ئاما، بە جامی دۆوە دڵەکەم ئێشان، ئاشتش مەبۆوە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: میرزای موهاجر شەریەتخانەی خەم سەبارەت: ئەم شیعرەی بۆ محەممەدی حاجی مەلا ساڵحی تەوێڵە نووسیوە کە لەبەر سەربازی چووەتە دزاوەر میرزای موهاجر، شەریەتخانەی خەم وەتەن تەویڵێ، مەسکەن نە عەجم ئاهوو پەروەردەی، هەوای عیراقی ئارەزووی وەتەن، نە دەروون باقی تەیری ئاشیان، تەوێڵە ماوا یانەی دڵ وە خاک، غەریبی ئاوا عەبدی ڕەزا بەند، بە قەزای سەمەد جەنابی ئەکرەم، میرزا محەممەد شەمسی تەوازوع، زومڕەی گوستاخان هەڵقەی سیلسیلەی، قەدیم ئوجاخان دەروون پێچ وەردەی، خوونی ئیجباری وێنەی کەتیرەی، شووشەی جەباری ئیسە جای مەتڵەع، چون شەمسی خاوەر تلۆع نە مەشریق، سەر کۆی دزاوەر مەبارەکتا بۆ گیزەی سەماوەر! جەهەننەم جە گۆشت، برنج و ساوەر! دمای وەزیفە و دوعا و سەلامەت دۆعاگۆیی خەیر، هەم ئیحترامت دەخیل سەد دەخیل، بێ مەرەکەبم خەڵک عاجز جە دەست، یا ڕەب یا ڕەبم چەن قسەی ماتڵ، نە تۆی دەنداندا چەن مەتڵەب مەندەن، نە قەڵەمداندا هانا و ئیلتیجام وەلات ئاوەردەن دەرد جە حەکیمان، کێ پنهان کەردەن؟ ! ئەڵبەت میرزا گیان، هەر جۆرێت کەردەن ئەگەرچی پەنات، بە بەغداد بەردەن! بەعزێ مورەکەب، سیای سوندووسی بەریقەی کێشدار، خەت ئابەنووسی سەوادش وێنەی، زوڵفی نازاران عەترش چون سینەی، ئەڵفەندی داران نە تەوێڵێدا، بسانە پەرێم تا نەجابەتت، مەعلووم کەرۆ لێم هەرچەن مەلاقات چەنی تۆم نەبیەن بابەو من هەرگیز، بابەو تۆش نەدیەن بەڵام بە تەعریف وارەزام ئەحمەد سەنای تۆ وانان، فەراوان بێ حەد مەحەببەتی تۆم، وە دەروون ئاوەرد ها من دووراودوور، مەیلم زیاد کەرد چون تۆ برازای، ئەو مامۆسانی چەمان سیلسیلەی، ئیمام مووسانی هەردوو سەرئەفراز، هەردوو سەربەرزەن وێنەی دوو کاڵەک، هەر جە یەک تەرزەن تویچ بە وێنەی ئەو، جۆیای خاسە بە ئەو چەنی بیەن، تویچ هەر پاسە بە! جەوهەر سەوز و سوور، گەرەکم نییەن فیکری قەدیمم، جە یاد بەر شیەن ساف و بێ غەش بۆ، چوون تووتیا بۆ وێنەی بەختی وێم، هەر با سیا بۆ براژەن غونچە، کومەکم کەرۆ پەرێ مورەکەب، خەمو من وەرۆ! تا کە بوانوو، وەختی سوبح و شام پەی فەرزەندی ئەو، عەبدولواحد نام بواچوو یا ڕەب عومرش درێژ بۆ پیاڵەی بەختش، پەڕ بۆ، لەبڕێژ بۆ! باخی جوانیش، ساحێب سەمەر بۆ مەحفووزی زوڵمات، قەزا و قەدەر بۆ ئەر چێر زەمین بۆ، بوزەش سەر زەمین جوابم مەکەرە، تۆ حیسامەدین! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: واتم داڵانی چەندی ساڵانی واتم: داڵانی چەندی ساڵانی سپیاو وە لاشەی وێتا ماڵانی چەن چەرخان چەرخە، جە دەستت شیەن ئا تۆ سەمەرەی چینەتە دیەن؟ ! واتش: ساڵیان چوون سەقەر و توون لزگەی ئاویرم یاوا وە گەردوون یاگە و بڵێسە و گەرمیم دیارەن تەماشا کەرە نە دوور پێوارەن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پیری نەقشبەند هەمرۆڵە ماوا سەبارەت: بۆ یەکێ لە شێخەکانی هەمرۆڵە پیری نەقشبەند، هەمرۆڵە ماوا نامەی پڕ جامەت، وەلای من یاوا یا خوا نەناڵۆ، پەنجەو خامەکەت فەرەح ئەفزا بێ، فەحوای نامەکەت شەکەرڕێزان بێ، جە وەشی گوفتار خۆنچەواران بێ، چون وەرزی وەهار فەرمانت فەرمان، پەرێ جوبرەئیل من بۆ بە هادی و ڕانما و دەلیل تا بە سڵامەت یاوووە مەکان ئەنجام کارش، سەهل بۆ ئاسان سەروچەمەکام، بە خاترو تۆ زووبەزوو کارش، ئەنجام مەوەرۆ گێڵۆوە وەلات، ئازیزەکەی خۆم! خەیلێوەن موشتاق، دیای دیەی تۆم پەرسانت وەزع و ژیواو یانەکەم داخۆ چەنی بۆ، ئاو و نانەکەم هەورامان ماوا، قنیات پیشەنا دوور جە هەیاهوو، گێرە و کێشەنا بڕیەنم تڕو دنیای، والسّلام زوو تەڵاقم دان، خاتمەی کەلام سا تۆیچ مەردانە سێ کوچکەش کەرە! شەهادەت بارە، وێت ڕاحەت کەرە! تەوەنی وزمێ شۆنیش دوو بە دوو هەر یاگێ مەلۆ، بە کێ کەرۆ شوو! هەزاران شوکر، هەزاران سپاس من نەجاتم بی و گیانم بی خەلاس! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پەوکێ چی دنیا شادی و وەشیمەن سەبارەت: بۆ چەند دۆستێکی لە دەگاشێخان پەوکێ چی دنیا شادی و وەشیمەن بینایی دیدەم عەبدولحەکیمەن ئامان و دەخیل بیاوەم پەنە کیسەی تەماکۆم تۆزش نەمەنە حەمە کەریم گیان نەتەوەی ئاڵتوون کۆنە تەڕەوان، وێنەی ئەفلاتوون حەمە قسەوەش، حەمە زوان وەش گەورە تەڕەوان، چوار و پەنج و شەش قلیان بەوێنەی بزڵە هەتیمە عەرزەش هەن وەلای ئەحمەد ڕەحیمە ئەر جە هامسایا وێت دزیت کەردەن یا چنگڵە ڕوکێ، یا گزیت کەردەن نام وردە دانەی، خەربەنگت هاڕان نام جە تەماکۆی، بن پەلت ماڕان یام ساقە زلت هاڕان بە دنگێ قلیان ماتڵا پەیم کیانە چنگێ ئەر هیچکام نەبی، گزگلێ هاڕە بیاونەم پەنە، حاڵەتم فاڕە قلیان سیاقیر، سینەم تەنوورا ها شیم وەهەردا، پەی هەشەنوورا ئیستقبال کەروو جە قۆزەداران بەش نەفەسێم دا، جە ژحرەماران سینەم ئاشوفتە، دەروون ناڵەشا هەناسم گیزەی، زەردەواڵەشا پێچی مێزەرەم، وێنەی کالیارەن هەیکەلم وێنەی، ئوسا دانیارەن ئەمانەتیت بۆ، وەختی عەلاجەن ڕیش و سمێڵم، وڕەی هەلاجەن ها نەختێش مەنەن بەیا نەسەردا وا چون قنگڵاشک، بەرۆش وەهەردا ئارۆ پەنج ڕۆین، قلیانی هاڵی مژوو تا چەشوو، ژاراوی تاڵی ژارش تەمام بی، تاڵیش هیچ نەمەن شیرین بی دلێش، چون شەکەرو قەن حەسەن جە دزڵی، وای سەر ئێڵاخان هاوارت یاونۆ، بە دەگاشێخان چون داشێخانی، هەر پەی خواینێ پەی شێخ و مەڵا، هەر جان فیداینێ ئافەرینتا بۆ، دەگاشێخانی گیان فیدای عیلم و دین و ئیمانی ئیشەڵا وەختێ حەشرەما کەرا چەنی سولەحا، نامێما بەرا! حەدیسەن هەر کەس، چەنی کەسێ بۆ پەی خزمەتی عیلم، پێسە مەسێ بۆ! ئاخ جا چەن وەشا، پێوە جە مەحشەر حەشرما کەرۆ، خالقی ئەکبەر! جا ملمێ بەهەشت پێوە ئیشەڵا احسنُ الحَیات، تَبارک اللە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕۆزگاران ئاخ سەبارەت: بۆ پرسەی شێخ حیسامەدین ڕۆزگاران ئاخ، ڕۆزگاران ئاخ! زەمانەی وەیشووم، سەد حەسرەت، سەد داخ! بدیەوە کەردەی، سیای چەرخەزاخ چەندش دان وەهەم، خانەدان ئوجاخ! کۆن ولی اللە، کۆن قبلەی عامی؟ کۆن نوور تەلعەت، شێخی حیسامی؟ تەم و بۆخارەن، نەسەر باخەکۆن شوعاع جەماڵ، حیسامەدین کۆن! نەجمی مەنزوومەی سەبعەی سەیارات پەی پابووس پاش، عاڵەم بە ئاوات فەڵەک ئێشی من، بلۆت نەتۆی دڵ تۆ قورسی قەمەر، نیات نەتۆی گڵ ئەی شەمسی تالع هەر لایق بە تۆن گاهگاه تەوێڵە و گاهگاه باخەکۆن گاه بە ئیشارەت ڕەمز مونەوەر پانە منارەی بورجی گوڵ عومەر قوتبی دنیا و دین، شەمس عالەم تاب پا نەسەر ڕیکاب، دایرەی ئەقتاب قوتبی دنیا و دین، قەڵای دینم ڕۆ! کەعبەی فەقیران، سەرزەمینم ڕۆ! بابەی مورید و مەنسوبانم ڕۆ! سەربەرزی عێراق هەم ئێرانم ڕۆ! موریدا بەیدێ، بکەردێ زاری پەرێ بێ کەسی و، بێ یاگەدٚاری! داخی داخانم، کوشیاوە ئوجاخ مەگەر هەر واچو، سەد حەسرەت و داخ! یاگەکێش هاڵی و بێ کەس و بێ شۆن قوتبێ تەر پێسە، حیسامەدین کۆن؟ ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەی هوویە چەندەن نامان خەبەرێ سەبارەت: بۆ شاعیر شێخ فاتیحی فانی هەی هوویە چەندەن نامان خەبەرێ! تای تامڵ بڕیان، نەسیم سەفەرێ! خەیلێن سەرحەڵقەی عالی مەقامان شای فانی نامان، نامەیچش نامان! نەدان مەکینە وە پارچەی خەزدا عەنبەر نەشانان وە ڕووی کاغەزدا یەک ساڵ زیادەن نیەن ئەشعارش نمێ بۆی ڕێحان، جە مێرغوزارش دیارەن -دووربا- جە من زیز بیەن! چون مەعدووم مەحرووم ڕووی ئازیز بیەن من خۆ دوور جە ئەو چون مەردەمەردە هەر هام نە خەیاڵ عومر ویەردە ئەییام غەفڵەت، تاعەت نەکەردە ژاراو مێحنەت، زەمانە وەردە بەدەن چون چۆڵکە، وجوود چنگێ پووش ڕیش چون گیای فش، کالعِهن المنفوش لووت نە کە مۆڵەی دۆخەوای کاڵۆش گاهێ قرخەقرخ، گاهێ لووشەلووش قووەی زەنجیرەی شێعرم نەمەندەن ئەمما نار دڵ، بڵێسە سەندەن نەوەخت وەهار هاژەی شەتاوان خەندەی تیفڵ گوڵ، گەهوارەی کاوان بووک سەربەرزان اِستَبرَق پۆشان سەرچەمەی بێڵووی ئەشعارم جۆشان نەسیم هوربێزە تۆ بەی نامەوە چون عەزم حاجی بە ئێحرامەوە بنیشە هەوا وێنەی تەییارە تا ئەوج ئەفلاک سەبعەی سەییارە بەو پەرواز و باڵ دوو پەروانەوە قەباڵەی عەدەم وێت بوانەوە گەردەلوول وەسەر تەخت هەورامان مەندیل عەمامە، ئەولیا دامان! گێج بدەر نەوێت خەیلێ چەرخە کەر بە دووربین چەم، خاس نەزارە کەر چوون هەلەکەساما نەختێ لەنگەر کەر خیتەی کەماڵا باوەر بە نەزەر ئانا یەک حەوزێ مەبۆ نمایان تەختەپۆش چەنی تەوەن نمایان مەوج مدۆ وێنەی گێج سکەندەر جومەش چون دەریای حەوتەمین ئەخزەر مەواچی تالار ئەحمەد خانییەن ئانا تەنوورەی، ئاش فانییەن! سەرازێر وێنەی تەیر کەبووتەر چون هاژەی هەڵۆ باڵ وێت لوول دەر بنیشە کەنار بورج ئاشەوە نامە چون گونجشک بە دەم واشەوە بدیە نشینگەی بان بەر ئەیوان چەتر کڵاوزەڕ سەر نەسەر سەیوان ها نیشتەن نەوجا هامفەردەکەی فەرد گۆش دەرۆ ناڵەی ئاسیای چەپ گەرد چەنی هارێ سەنگ هەر دوو مەناڵان ماوەران وەیاد گوزەشتەی ساڵان ئەو بە هەیاهوو، ئێدٚ بە ناڵەوە ئەو بە تەپ و تۆز، ئێدٚ بە پاڵەوە ئەو پەرێ بەختی سەرگەردانی وێش ئێدٚ پەرێ حەسرەت نەوجەوانی وێش شۆ ئەو خزمەتش وە حەزینەوە نامە نەسەر کەف دەس بە سینەوە بوانە سەلام، مدرە وەپاوە دەم بە گفتوگۆ، دەس بە دۆعاوە ئەر پەرساش ئەحواڵ جە ڕووی مەرحەمەت چۆنەن فڵانی؟ ڕەحەت ناڕەحەت؟ وەزع و گوزەران حاڵش چ تەورەن؟ نانش هەر وشکەن یا خەپلەی چەورەن؟ واچە: نانش تاڵ چون قەرەقووتەن دێمیلەی ڕووتەن چون ژەقنەمووتەن هیت و گاوش غەم، خەرمانش مەینەت بارئاساو زەحمەت، بان ئاساو خەفەت بە وردە ئەشغاڵ سەرش لێ شێویان بە چەمچەی گەردوون دۆخەواش ڕێویان لووت سەرەقاڵنگ سەر کالیارەن دوور بۆ جە دینش، ماچی دانیارەن گا دەس بە قۆری، گا پیاڵەوە گا بە کەلوپەل، وردەواڵەوە گاهێ ئیمامەن، گاهێ هەن مەسبووق تەماع کار وێنەی، مەلا لەتەرەبووق ئاساوی تەماع، کەردەنەش وەسەر شکەم چون دۆڵیان، بار ئاسیاو وەسەر مەکەرۆش وەگەرد چایی و خۆراکی هەر لرفەیش مەیۆ، چون دەروێش خاکی وەختی چێو نەبۆ، هەر کڕای کڕۆ من عوهدە نمەو، دەک یانەش وڕۆ! غافڵ جە وەعدەی گەردان بێچوون سیحەی هەیاهوو ئاسیای گەردوون سەدای ئاش بەتاڵ، نەوای ئیزرائیل عەزم کاروان، تەپڵ الرّحیل کاتێوت زانا ئەمر مووقەددەس ئاو سەرناسای، ئەی ئایساش وەس مات بی جە ناڵە، بێ دەنگ و سامووت لاشە نەسەر خاک، ڕۆح جە مەلەکووت عەزم سەفەر کەرد، نیشت نەسەر تابووت تەختەشۆر پا تەخت، شا کەفەن قاپووت ئەی کەلەی ئینسان، چون ئاسیاوەن هەتا دانش بۆ، پڕ گێڵ و تاوەن هەر دوو چەناکە، چون تەوەن هارەن تازە میرازەن، بدیە چە هارەن! بە حەرەکەی ڕیش، بە چەرخنای دەم زبان ئاردە ماڵ، دەم هەر ماچۆ دەم تاکوو ئاسیاوچی، ئەجەل چون میراو منمانۆ پەنەش، قەتع نۆبە ئاو ناگاه جە ناڵە و جە حەرەکە کەوت چەم نیا بە هەم، وێنەی یاران خەوت نە هاژەی ئاوە، نە دان و نانە ئاش ئاو کەوتە، چۆڵ و وێرانە ئەی تەنیا و بێ کەس، چاڵ سیا وێم! قووەی نەتاوای، هۆرچەرخنا وێم! نمەز کام سەهلەن، نەو قەبر تەنگدا؟ زەختەی گۆڕەوشار، نەبەین سەنگدا لایێ سوئالەن، لایێ حیسابەن لایێ خەجاڵەت، لایێ عەزابەن کەوتیمێ نە قەبر با بەیمێ وەسەر ئاخرما خاکەن، خاکمان وەسەر! تا قووەمان بێ، فیکرێمان نەکەرد داخی داخانم، جوانی وەیەرد! ویەردە ویەرد، هەوڵێ پەی باقی ئەمجا یە دەرۆیش، نەی چی و ساقی! حەسەن ئەر قەوڵت ڕاسەن بە تاقی چوون فانی ڕوو کەر نە دەرگای باقی هەر پێسە گشت وەخت، وەهار نمەبۆ زوان ئەر پاراو، دەم هار نمەبۆ! سەوزەی سەرکاوان، سەرسەوز نمەبۆ ئەلبەسەی هەردان، قەنەوز نمەبۆ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەلا حەسەن و ئۆسا ئەولەزیزی کڵاش چن داوای کڵاش یاری مێهرەبان شیرین و لەزیز ئۆسای گیوەبەند، ئۆسا ئەولەزیز سنعەت پاک و ساف، کەسابەت زەریف شاگردی ئۆسا محەممەد شەریف ئۆسا، ئەو ئۆسا، تۆ شاگردەنی هەرچەند تۆ کارساز خەیاڵ وردەنی ئەو وێنەی لوقمان، تۆ ئەرەستوونی هەڵبەت ئەو شاباز، تۆ پەرەستوونی! بار بۆ هەر سوورەت، بەعزێ پەڕۆی خاس هەڵاوەی بێ عەیب، سفیدتەر جە ماس کیاستم خزمەتت، بکەریش کڵاش ڕێک و موافق، ئی تاکە و ئەو تاش گیوەبەند شنەی سەر و سایە باش جای گازن عەقیق، یا دانەی تراش سەر و بن ئەحمەر، ڕەنگی یاقووتی خاڵ و میل وێنەی، خەتی زەمڕووتی ناڕێک چون لەوسی پیرەژن نەبان وە ڕاس بە وێنەی نێرەژن نەبان یا چون پۆزەی خەر بالووک ئاوردە یا لەوسی کوڕی سوورپیازواردە کاغەزی باریک، سفت و ناسک بان سیاخاڵ وێنەی، دیدەی ئاسک بان توند و تۆڵ و ڕەق، وێنەی مەڕمەڕبان هاژەباڵ وێنەی، هەسارەی کەڕ بان پەی گشت تەدارەک، چەنی پەرگەما وێنەی دۆخەوا، باریشاوە ما بە وادەی سێ ڕۆ یاونیشا پەنە نەبا بێ کڵاش من قۆمیۆم وەنە! زەمی ئەولەزیز، پی بۆنەو کەروو جە دڵ گرانیش مشیۆ بویەروو سەروەش مەگێڵی، وە گەریاتەدا کڵاش لەیلەچن، ها نە پاتەدا وە گریاتەدا بەیان، بویەران کڵاش چەرمە و سوور نەپای دڵبەران پۆل پۆل نازاران، ژەرەژ خەرامان مەمە فنجانان، نەو تووڵ نەمامان مەیان، مەویەران بە وێنەی ئاسک ڕەنگ و سوورەت وەش، شێوە و دەنگ ناسک تۆ بە ڕەفاقەت ئاییشا مەفتوون چ دەربەسەنی، من پاخەروا بوون! تۆ بۆ بەخاتر ئەو نەونەمامان با بەزەیت بەیۆ، پای پاخەروامان! داوای چایی جە قەند شیرینتەر، هەنگوینی لەزیز باش ئۆسای زیرەک، ئۆسا ئەولەزیز سەر و قنگ چەرمە، فرە مومتاز بۆ چایەوە خەلیس، ئاواتەخواز بۆ ڕەنگ دێز و سیاو، بە وێنەی قیراو چون چایی تەورێز، یا میاندواو عەرەقش وێنەی بناگۆشی یار چێرۆ هوربەیۆ نە وەختی ئیوار بەعزێو نە ئەی چا، ئیسە کە من وات بکیانە پەرێم بە ڕەسمی سەوقات بە یادی تۆوە یەخەگیرمانە هەتا ساڵێو تەر، هەر جە ویرمانە! ئۆسا کڵاشەکانی دوا ئەخات و چاییشی بۆ نانێرێ، مەلا حەسەنیش بۆ تووڕەکردنی ئەم شیعرەی بۆ دەنێرێ داخم هەر ئینەن جۆرە کەسانێ پا کافرمانی، لاقنگ هەسانێ ڕیش تەپڵەگەونێ، یاپراخە لووتێ سەوەتە سەرێ، گەڵ و قنگ ڕووتێ مەواچۆ ئەمن چایی وەرەنان موققەدەم وێنەی، ئەسکەندەر ەنان! من وێنەی خرووس دایم قوقوومەن پەی کەلەقەندێ، هەر قەیسە و قوومەن نە پەیغامێ هەن، نە نامە و ڕاپۆرت نە دیم ژەقنەمووت، یا خۆ قوزەڵقۆرت گەردن ژەرەژا، سۆسەن خاڵەکا زوڵفە سیاکا، چەمە کاڵەکا کڵاشە خاسەکێ پەی ئاییشا بۆ چ دەربەسەنی من پاخەروا بۆ! ئافەرین گوڵێ، پەی تەقە و تێڵاش گا سەرە چڵۆسک، گا لنگە کڵاش شوکور ئەولەزیز، هەر چێر چەپۆکەن یانەی دڵ تاریک، سینەش ناکۆکەن گوڵێ هەر وەختێ، چەمش هۆر بڕیۆ ئی دەس ودیمش، وە فەوری مەڕیۆ هێزم ئاویرگاش، پەنە هور بڕۆ هەڵیزە و مانی، پینە مەکەرۆ ئاشت کردنەوەی ئۆسا ئەولەزیز ئۆسا گیان تۆ وێت، بێ خەبەرەنی جە گر عالمێ، عالم تەرەنی ضَرَبَ زَیدٌ، فەعوولون فەعیل فەقێ و دەرس و مەشق، ڕاتبە و قال و قیل دەرد و جامیعەی، دەوایە کەرا یا موشکڵات و خەڵکی لابەرا ئەر تۆ نەپۆژنی، پاو پاخەروایا ترێشتە و گاوەسن، دارێو ئۆسایا مەشۆ وەڕاوە، حەسەن بێ کڵاش تۆ عالمەنی، ئۆسای ئۆسا باش! هەر کاتێ ژن هاتن بۆ لات و داوای کڵاشەکانیان لێ کردی ئەم دوو بەیتەیان بۆ بخوێنەرەوە: فیدای باڵات بام وە گر کەسمەوە ئینە لنگوو تۆن ئینا دەسمەوە! هەر دوو لنگ ساف و چەرمەی بلوورەن وەسەت پەی زینەت، خاڵێوەش سوورەن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یاوا سەوقات و کاڵای شاهانە سەبارەت: سەوقاتی فەرەجوڵڵا بەگی ئاڵمانە یاوا سەوقات و کاڵای شاهانە زیاد بۆ جە تۆ، بەخشای خانانە برنج و ڕوەن، نەخۆشەر و ماش قەن و چای، تەختە، تەماکۆی سانە جە گردین فێشتەر، قاضی الحاجات کیانابێت پەرێم، سەخی تەبعانە بە نەفسی بەرز و ڕەویەی قەناعەت موشکڵما حەل بی، چی سەعاتانە کیانامۆ پەرێت، چەنی خاناوای چەنەم بویەرە، خان خانەنە حەسەن هەورامین، دەماخش بەرزا پەیت کەرۆ دوعای أبودُجانه ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ ئاشەوانەکەی ئەحمەد ئاوا ئەمین مەرحەبا، ئەمین مەرحەبا دۆشەکەی ژێرت، کچ خاتوو قەبا! خۆت نەکەی لێوە، خۆت نەکەی خەڕات بۆمان بنێرە، گەنم یان زەڕات! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەچکەی فەرەنجی و ڕۆڵە هەورامی سەبارەت: شەرتە هەورامان بەجێ نەهێڵم بەچکەی فەرەنجی و ڕۆڵە هەورامی …... …... …... …... ئەقڵم هاتە بەر، چاوم کردەوە کە زەمانەم دی، ڕۆژە یا شەوە سوێنێکم خواردووە، بە ڕۆحی باوام بە گۆڕی نەنکم، بە ڕۆڵەی ساوام تا بۆ بەرامەی، شەوبۆ و وەرکەمەر تا سوورهەراڵە، سەر تێرێتە دەر تا دەنگی ژەرەژ، پیقەی نەچیری تا قسەی خۆشی، پیرێکی ژیری تا بەڕوو مابێ لە هەورامانا تا شەماڵ بدا بە کۆساڵانا تا بەڕەزایەک، با بیشەکێنێ هەتا ڕێواسێ، چووزە دەربێنێ فەرەنجی شڕێ، چۆخە دڕاوێ کڵاشە چەکێ، پشتێن بڕاوێ شەرتە هەورامان، بەجێ نەهێڵم مەگەر ئەو ساتە، کە بەجێی دێڵم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گوندی دۆڵکانە تَبیرُ إِذا هەڵوەستُ دەستی بِچاکِکُم وَ قَوْلی: «هەتیو، دۆڵکانە بێ نانە با نەمری؟ !» لِمَنْ أَدماعُکُم أَجْراً، مِنَ الدَّرْدِ ئەشقەمە؟ ! نگفتی: درس، برتر؟ گفتمت: خود دانی، با بمری؟ ! دە بێ سەر ڕەئسی ئیبهام و تەماشای گردی گێتی کە! لە أکلی کووکەگاڵینە و پوە، خەمباری بُوالکِتری! هاوار و هەرا و هوریاتە، بُوالأَخْباز و برسی سک بە صَیْحەی ئانی جُعْنا یا بە برسیمە دەبێ بچڕی فەلەک ئاوێکی بۆ ڕشتین ئەبێ برسی و کز و کوێر بین أحامِر و أکالِب شحم و لحم و تۆیش ئەبێ بقڕی وەکوو من زیکری گێتە و ویردی چای سەرفی عیلمی کە وەگەرنە ڕیحی ئەمعا و ئەوارگ زیاد ئەکا و ئەتڕی بە کام دەستوورە و کام یاسا عەوالیم ڕووت و برسی بن لە هەر بوالعِلم و بوالزّانین دەپرسم قالَ: لاأدری حەسەن ڕۆژێ ئەبێ عالم ببێتە ساحیبی عالەم! أولوالأزوار، أولوالأسوار، أولوالدّینار، ئەبێ بمری ئەگەر ڕۆژێ عیلم جێگای «اولول» بگرێتەوە کاکە کەر و بل باوی نامێنێ وەکوو کۆلارە هەڵدەفڕی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەمێکە من لە دووری تۆ ئەناڵم دەمێکە من لە دووری تۆ ئەناڵم مەگەر هەر گەوری بێ دین بێ بە حاڵم فُؤادی عِنْدَکَ یا نُورَ عَیْنی لەلای تۆیە هەموو فکر و خەیاڵم فَأَنتَ غافِلٌ عَنْ فِراقی وەلێ من بۆ گوڵم ئاشوفتە حاڵم وَ کُنْتَ غَفَلْتَ عَنْ فِراقی ئەمن سووتاوی تۆم و تەن زوخاڵم لِقَوْلی إنْ تَصَدَّعْتَ عَزِیزِی لە دووری تۆ نەماوە کەیف و حاڵم وَ لا تُبْعِدْ وَ لا تَقْطَعْ جَناحی ئیتر لێم دوور مەبە مەشکێنە باڵم تَرَحَّمْ لی فَإِنّی مُسْتَحِقٌّ لەڕێی خوادا بکە ڕەحمێ بە حاڵم حَرَقْتُ مِنْ فِراقِکْ فَاعْطِنِی الماء دەمێکە مونتەزیر ئاوی زوڵاڵم تَسَمَّعْ صَیْحَتی یَوْماً وَ لَیْلاً ببیستە تۆ چریکە و ناڵەناڵم فَعَقْلِی ڕاحَ بَعْدَکْ یا حَبِیبِی کە تۆ ڕۆیی نەما عەقڵ و خەیاڵم فَأَرْجُو وَصْلَکَ بَعْدَ الْمَماتِ لە قەبریشدا بە ئومیدی ویساڵم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من هەڵۆی لووتکەی بەرزی داڵانیم سەبارەت: وەڵامی نامەی دەسەڵاتدارێک سەر وەک مەسینە، سەگ لەسەر سینە! الخبیثاتُ لِلخبیثینە! ئاخر کام ئینسان، دەسەبرای سەگە! ڕەفێقی تانجیم، پێ ناشیرینە! هەرکەسێ سەگی کرد بە هاوخوانی ئەوە نۆکەری، ئینگلیسینە قودرەت و سەروەت، جاه و جەلالات پێشکەش بەوانەی پێیان شیرینە سەد تف و لەحنەت، لە قوربان قوربان لە ئاغا فەرمووی، یەکجارم قینە خۆم زەلیل ناکەم بۆ فلس و دینار ئەویش لە سایەی، عیززەتی دینە پێم خۆشە نانی، جۆ ڕەشی عەباڵ دۆینەی خەجیجە و فاتە و جەمینە کاڵە و کلاشی ساختە هەورامان نایدەم بە قۆنرەی، چەرمی مەکینە ئیسلام و عیززەت، عیلم و کەرامەت کورد و شەرافەت، ڕەسمی دێرینە هەی­هوو چەن دوورین من و نۆکەری! ئەمەش هەر جۆرێ کاسەلێسینە سەلام سەییدی، ویرمەنە دینار خوویەکی پیس و زۆر ناشیرینە ناکەومە پینەی درۆی ئاغایان کەوش و کراسی، خۆم ئەکەم پینە ئاخر من قورئان وا لە سەر سینەم الطّیِّباتُ للطّیّبینە من هەڵۆی لووتکەی بەرزی داڵانیم هەرگیز وەک قاڵاو، ناکەومە چینە حەسەن بۆ مەقام نۆکەری ناکا سەد جار ڕیامە، ئەو جۆرە ژینە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەلائیک شاهد خودا عەلیمە سەبارەت: بۆ وەستا حەمە سەلیم خەیاتی تەوێڵەیی مەلائیک شاهد، خودا عەلیمە ئەم عەرزە بۆ لای حەمە سەلیمە ئەم عادەتەی من ڕەسمی قەدیمە پێی ناخۆش نییە، هەرکەس کەریمە وەستای موحتەرەم، سەلیمی خەیات ئاوی دەم شیرین، وەک ئاوی حەیات جاداری مەرحووم محەممەد ڕەزا وجودت سالم، بەدەن بێ قەزا چرای تاقمەی گشت مەکینەچی خزمەتکارت بێ دووسەد پینەچی ئەر تۆ لە جادەی ڕاسی دەرنەچی نایەتە ڕێگەت ناڕاسی و کەچی موبارەکت بێ ئەو مەکینەی ڕەش فابریقەی حەڵەب، کارخانەی حەبەش دەستی پێدانێ، بێ غوبار و لەک با بێتە جونبش، وەک چەرخی فەلەک حەرەکەی سەریع بە ئیستیدارە هەر وەک قەتاری، سەبعەی سەیارە هاڕەی بە وێنەی، تەرزەی بەهارە بەرقی سەوادی، ئەڵێی ڕەشمارە ئەو زنجیرەی ورد، ئەو بەقیەکاری ئەو نەقشی چینی، خەتی نیگاری هەر شایستی تۆ و، لایەق بە خۆتە ئەمما تۆ نەبڕی، بەرگی ئه لموتە! با بێ بەرەکەت، نەبێ سنعەتت با لەلای خودا، زۆر بێ نیعمەتت خودا گەرم کا، ڕەواجی کارت گەرمی ماڵەکەت، گەرمی بازاڕت بەو قەد و باڵای شۆخ و شەنگەوە بەو ئەلبیسەی چاک، هەزار ڕەنگەوە تا دێرزەمانە، یا خوا باقی بی دایم لە لیباس، بەدەن ساقی بی لە پاش هەدیەی، وەزیفەی سەلام دۆعاگویی خەیر، وەختی سوبح و شام حەمە سەلیم گیان، ئەم جار نۆبەمە نۆبەی حەرارەت، گەرمی سۆبەمە ئەمن پارەکە، کاغەزێکم نارد زەحمەتم کێشا، چەن تاڵاوم خوارد بۆ چی لەگەڵ من، خیتابت نەبوو بە بوون و نەبوون، جوابت نەبوو؟ من مەلای ئیمام، تۆ مەکینەچی تۆ دەروون گەورەی، تۆ چی و کینە چی؟ ! وا بێ مەرحەمەت، لەگەڵ من بۆ چی خۆ تۆ ڕوو خۆشی، بێ مڕ و مۆچی! ئیعاشەی منیش، شەکرە یا چایی مەرحەمەت بکە، بە دڵ نەوایی جەزاکەی پاریش، هەم قەزا بکە بە هیممەتی خۆت، من ڕەزا بکە تا من بخوێنم، دۆعای دەوامت خۆت و نیشانەی، عالی مەقامت باقی من مەشغووڵ، دۆعاگویی تۆم چاوەڕێی هاتن، شەکر و چایی تۆم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جوابی گلەیی حەمە ڕەشید بەگ هەوەڵ خانەدان، نەجیب ڕیشە و ڕەگ سەرداری ئەکرەم، حەمە ڕەشی بەگ لە دەروونمدا وەها فیکرم کرد نیدا و ئیلتیجام وەلای تۆ هاورد جا پەنام هانی وە جەنابی تۆ قۆریم بێ چای و، کیس بێ تەماکۆ بە مەن بە سەندووق، بە کیسە و جەواڵ بۆمان بنێرە، بە مانگ و بە ساڵ گەر نەما باسی، فتوا و قەواڵە ناردنی چای و، تووتن مەحاڵە کاکە ڕەشید گیان، بە گیانەکەی تۆ هەر ئەم کارانە کردمی ڕەنجەرۆ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یا شێخی سەروەر یا مەردی مەیدان سەبارەت: بۆ شێخ مەحموودی حەفید یا شێخی سەروەر، یا مەردی مەیدان یا شۆر و شەرەف پیر و مریدان یا ئومێدی کورد، یا شای هەژاران ڕۆشنی ئوجاخ ئێل و تەباران چی بێژم لە وەسف بوزرگەواریت لە ڕەنج و ئازار، لە دەردی کاریت گیان فیدای خەڵک و ڕێنمای ئینسان شەمعی سووتاوی ڕێگەی کوردستان خواردن و خەوتن، ئاهەنگ و شادی فیدات کرد، بەخشیت لە ڕێی ئازادی بووی بە دەلیل و حوججەتی خوا بۆ ئێمەی هەژار، بوویتە ڕێنوما لایغیِّرُ، گفتەی خوایە بەبێ تۆ دەعوای کورد ناڕەوایە تۆ سابتت کرد کوردیش ئینسانە وەکوو ئەم خەڵکە، خەڵکی جیهانە مەلیکی ئەوێ، وەک مێلوورە و هەنگ هەرکەس ئیژێ نا، سەری دا لە سەنگ! بۆ کورد گڵۆڵەی بەختی تێکەڵ بوو؟ تێکاڵاو پژا و سەروژێرۆ بوو؟ تف لە کەمتیار بەریتانیا سەد هەزار لەعنەت، لە کەبیری وا! ساڵانی ساڵە ئێمەی بێچارە هەر پێمان ئێژن، حەوشەتان لارە! خوا بە خواییت لە تەواو جیهان نموونەی کوردت نەبووە لە دەوران کام سیفەتی چاک، کام خوو پەسەندە؟ کورد لە شەرەفدا، چەند هەزار چەندە! با نەڵێن هات و ژیا و پاشان مرد کورد بۆ ئازادی، کارێکی نەکرد؟ تۆ سابتت کرد، بۆ هەموو جیهان گیانت فیدا کرد، لە ڕێی کوردستان سەرت بەرز کردین، خوا سەربەرزت کا گەردەن ئازا بی لە هەردوو دنیا مەحموود فەرموویە بەو سینە و سۆزی حەسەن ئیمڕۆمان نەبوو، با سۆزی بەش خوا زوو زوو مەحموود بنێرێ حاڵێ تر بە سەر کوردانا بێرێ ئەم مەحموود نەبوو، بەڵکوو ئەو موحموو خوا گەورەترە لە سوڵتان مەحموو! تا بەڵکوو ئێمەیش بگەینە ئاوات بێژین بە دیدار موحەممەد سەڵەوات! ++++++++++++++++++++++