شاعیر: مەلای جزیری کتێب: دیوانی مەلای جزیری سەرناو: ئسمێ تەیە مەکتووب د دیوانێ قدەم دا ئسمێ تەیە مەکتووب د دیوانێ قدەم دا حەرفەک قەلەمێ علمی ب تەقویمێ ڕەقەم دا ئەشکال و خەتێن دائرەیێ نوقتەیێ علمن ئەڤ نەقش و مسالن د خەیالاتێ عەدەم دا میم مەتلەعێ شەمسا ئەحەد ئایینە سفەت کر لامع ژ عەرەب بەرقێ ل فەخخارێ عەجەم دا دا شاهدێ ئەسما ب هەمی وەجهی بناسین یەک مەستی سەمەدکر، ب یەکێ نەقشێ سەنەم دا یەک گرتییە زولفێ ویەکی خال نومایی ئایینە ب ئەسکەندەری وجام ب جەم دا ئەرواحێ موقەددەس شەبێ قەدران تە دخوازن نوورا تەیە مسباحێ د قەندیلێ حەرەم دا دا وەقتێ لقایێ ب تە حەی بین د بەقایێ من نەقدێ دل و جان د فەنایێ ب سەلەم دا یاقووت فرۆشان د کەف ئەلماسی شکەستن ئەڤ سەفحەیێ ئەلماسێ کو نەققاشی قەلەم دا یا رەب ژ چ ڕوو لەب ب ثەنایا تە گوشایم سبحانک لن أحصی فی شأنک حمدا مننەت ژ خودایی کو ب عەبدێ خوە مەلایی ئکسیرێ غەمێ عشقێ -نە دینار و درەم- دا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ب نارێ فورقەتێ سوهتم ژ فەرقێ سەر حەتا پێدا ب نارێ فورقەتێ سوهتم ژ فەرقێ سەر حەتا پێدا خەدەنگا غەفلەتێ نوهتم ژ بەرقا لامعا تێدا خەدەنگا فورقەتێ رەعدە دلێ ئەو غەفلەتێ لێ دت دبێژم: وەر جەبەل بت ئەو بکەربت وێ د گاڤێ دا هەچی فورقەت نە دی هجران نەبێ من داغ و کەی لێ نە ژ بل دەربێ د هجرانێ فراقێ رووح و جان کێ دا ژ هەر بێ داغ و بێ دەردی مە پورسن محنەتا عشقێ چ زانن بێ خەبەر ژانا دلێ داغ و کەسەر تێدا کەسێ محنەت دی و فورقەت ڤەخواری جورعەیا هەجرێ گری وان تێ ب حالێ من دڤێ هجران و زەجرێ دا ب داما موحبەتێ بەندم خەدەنگا فورقەتێ دل نوهت ب شوبهی مورغێ نیم بسمل د هەڤ وەرتێم د خوونێ دا برووسکا باتنی دا دل د پێتێ سینە وێ وەر بوو کو دێ بێتن تەبێتا دل د ناڤ وێ نار و پێتێ دا؟ ! ژ ئولفێ شوبهەتی زولفێ مەدام لەو بێ قەرارم ئەز کو جانێ من عەزیز ئیرۆ چوو و دل وێ د ئولفێ دا ژ مەحبووب دوور کرم چەرخێ فەلەک وێ پوڕ هلاڤێتم نزانم دێ ل کوو دت من د ڤێ دەوران و چەرخێ دا حەبیبێ بێ خەتا کوشتم ب دەربا فورقەتێ ئاخر ژ وێ رۆژێ دزانی من کو یار ئەو تیر ل جەرگێ دا گەلۆ دیسا ببینم ئەز چرایێ وەسلەتێ هل بت بسۆژم شوبهێ پەروانێ ل بەر وێ نوور وشەوقێ دا ب دەربێ کەوکەبا سوبحێ ل مەشرق زوهرە تالع بت زوحەل دوور بت ب شەش بورجان و وندا بت د غەربێ دا ژ قوندوس زوهرە پەیدا بت ژ هندس موشتەری بێت دەر سپێدێ دت سورەییایێ شەفەق دت قامەتێ پێدا ژ شەوقێ ئەبرووان بنمێت هلال دیسا د قەوسەینان ژ خاوەر بێتە دەر خورشید زەلام وەربێ د نوورێ دا ب وەردان زەیینین گولشەن چەمەن و لالە بشکفتن بنەفش و چیچەکان ڤێکرا شەفەق دا یەک د رەوزێ دا سەحەرگەه عەندەلیب مەستن ژ بهنا وەرد و بشکۆژان شوبیه تووتاک وگۆیینان دنالین ئەم د فەرقێ دا ل کەلبێ ئاستانێ خوە نەپورسی قەت حەبیب جارەک گەلۆ نائێنە بیرێ ئەم دڤێ نێچیر و ڕاڤێ دا دزانم شەهسوارێ من غەزالەک وێ د فتراکێ ب جایی سەیدێ ئەز بووما دوێ فتراک و بەندێ دا چ حەد سەیدێ هەزار جانن د فتراکا حەبیبێ من کو سەد جەمشید و کەیخوسرەو غولامن سەر دەڤێ ڕێ دا د دەه سالان مولازم مام و یارێ ڕوو نەدا جارەک وەگەرنە یار ئەگەر ڕوو دت هەیە جارەک د سالێ دا دلۆ مزگینە من شابە کو سولتانێ مە دێ بێتن ژ من باوەر کە پەیغامێ سەحەر مزگین ب من پێدا شوکور بیناهییا من هات و یەعقووب دیدەڕەوشەن بوو ب بوویا یووسفێ مسرێ ل کەنعانێ بەسەر پێ دا نەسیمێ سونبول و سێڤان سەحەر دا حەبس و زندانێ ڤەبوو قوفلا مە بێ مفتە زڕنگێنی ژ قوفلێ دا فراقێ شەڤ ب ئاخر چوو سپێدە کفش بوو دیسا مەریخا نەحس ئاڤابوو خویا بوو ڕۆژ د شەرقێ دا د چەرخێ وەک نوجووم دێم دۆڕ سەما هاتن قرانا یەک هەییڤا بەدر بوو ئەو سوڕپەری من دی د رەقسێ دا ژ وادی ئەیمەنێ دلبەر نزام ئەنگوشتەک ئزهار کر کو خوەش ئەنوار وبەرقن ئەو تەجەللی بوون توورێ دا قرانا زوهرەیێ من دی دبەر عقدا سورەییایێ ژ پەروینان دبێژم عەکسە هێژ کەفتی د جامێ دا حەبیبێ عەزمێ سوحبەت کر د جامان لەو شەراب ئانی دلێ من دی دو سەییادان ژ بوریان ڕا بەری وێ دا ژ شەکلێ ئەبروویێن ساقی وە بەدرەک من موقابل دی هلاتن سەد هلال ئیرۆ ئشارەت من ژ عەکسێ دا ب توولێن ئاستانێ ڕا ڤەخوەندم میر ب دەرگاهی بڤی چاڤی حەبیب دیتم شوکور ئەڤ شەفقە مەولێ دا ب زەهرێ خوەی شەریف خوەندم گۆ: خدمەتکارێ دێرینی تە پوڕ جەور و جەفا دینە د سلووک و سەعی و جەهدێ دا بچین وەردان ژ گولزاران کو ئەغیاران ب دەست خارن ژ مەخسووسان د دەرگاهی دوعا من ئەو د هەجرێ دا ب تەشریفا خوە ئەز خوەندم ژ لوتفێ بەندە نیشان کر خەلات و شەفقە و دل دان شوکور خوازین کو باخوێ دا مە هادر سەجدەیا شوکرێ ل وی عەردێ موقەددەس کر ب موژگانێن خوە دوڕ سوفتن ئەنی مالی ل عەردێ دا هەیا بیناهییا چەهڤان بوت و عوززا و لاتێ من تویی پێشبەر سوجوودا من سەحەرگاهان د خەلوێ دا ل بال علمێ تە مەعلوومە ژ ژینێ من تو مەقسوودی فدایێ جان مە دێ جان بت د قەستا وەسل و دینێ دا ب حوسنا خوەی ئلاهی کی ب سەهم و هەیبەتێ دینێ نوجووم و کەوکەب و لامع ژ بالا تێن ب بەژنێ دا ب خالێن وەرد و نەسرینان ژ قودرەت خەق کشاندی لێ ب تەرحا نێرگزا عێلی سەحەرگاهان نەسیم لێدا کو توولێ ئاستانێ دوور نەکی ئێدی ژ دەرگاهی ژ باخوێ ڤێ رجوو ناکین د بابێ لوتف ورەحمێ دا تو بارێ فورقەتێ زانی دکارم ئەز تەحەممول کم ب نارێ کووهێ قەندیلم بلا فیلم د عشقێ دا زهی دەردێ مەزن فورقەت جەگەر سۆت ئاتەشی دا دل جهێ سەبرێ نەما چەندان فەرەج من دی د سەبرێ دا مەلا بێ قامەتا یەکتا قیامەت من ب چەهڤان دی فراقێ ڕووسیا بن تە ژ من جانێ شرین جێ دا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نەوایا موترب و چەنگێ، فەغان ئاڤێتە خەرچەنگێ نەوایا موترب و چەنگێ، فەغان ئاڤێتە خەرچەنگێ وەرە ساقی حەتا کەنگێ، نەشۆیین دل ژ ڤێ ژەنگێ حەیاتا دل مەیا باقی، بنووشین دا ب موشتاقی ألا یا أیها السّاقی! أدر کأساً و ناوِلها! کو کاتب دێمی جەدوەل کت، شکەستە خەت موسەلسەل کت ژ یەک حەرفان موفەسسەل کت، کیە ڤێ موشکلێ حەل کت دزانی روودێ عوود ئەووەل، چ داڤێتن سروود ئەووەل که عشق آسان نمود اول، ولی افتاد مشکل‌ها ژ مهرا وێ شەفەق سەعدێ، شرین لەعلێ شەکەر وەعدێ دنالم شوبهەتی ڕەعدێ، عەجیب لێ ژ ڤێ جەعدێ کە دل را تاب هر چینش، به کفری می‌برد دینش ز تاب جعد مشکینش، چه خون افتاد در دل‌ها! دڤێ تاقێ دڤێ خانێ، مە عەیش و ئێمنی کانێ؟ کەسێ دەست دت ژ دەورانێ، نهالەک ڤێ گولستانێ در آغوشش چو می آرد، کە از دل جانش بسپارد جرس فریاد می‌دارد، که بربندید محمل‌ها ب قورئانێ ب ئایاتێ، ئەگەر پیرێ خەراباتێ ببێژت: سەجدە بن لاتێ، موریدێ وی دبن قاتێ مرید ار بی بصر نبود، ز فرمانش بدر نبود که سالک بی‌خبر نبود، ز راه و رسم منزل‌ها ژ ڤێ ظولمات و دەریایێ، ژ مەوجان قەت خەبەر نایێ شکەستی کەشتییا بایێ، عەجاجێ وێ شەڤێ دایێ ژ حەرفا ماه و سالێ ما، نەهات در شەکلێ فالێ ما کجا دانند حال ما، سبکباران ساحل‌ها؟ مە ڕا ژ ئەووەل چ بر خامی، کشاند ئاخر ب بەدنامی ژ ڕەنگێ سەعدی و جامی، ژ شوهرەت پێ حەسین عامی ب دەنگ و بانگ و ئاوازێ، دبێژت نەغمەیا سازێ نهان کی ماند آن رازی، کز او سازند محفل‌ها؟ ژ حافز قوتبێ شیرازێ، مەلا فەهم ئەر بکی رازێ ب ئاوازێ نەی و سازێ، ببی بەر چەرخێ پەروازێ تزد من حبە الصفوی، بە أهل الهوی نشوی متی ما تلق من تهوی، دع الدنیا و أهملها ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەششاتەیی حۆسنا ئەزەل چەنگالی زولفان تاب دا مەششاتەیی حۆسنا ئەزەل چەنگالی زولفان تاب دا دا عشق هل بت پێل بە پێل قەلبێ مەپێ جەلاب دا حوسنا حەبیب و لوتفی یار ئاڤیتە دل عشقا غەدار لەو سەلب کرژێ ئختیار وێ حوسنێ ئەڤ ئیجاب دا من دی سەحەر زەلفێن دەمەست هاتن سەما ئەحرام بەست چون سەجدە یا خالی ب قەست لەو حاجبان میحراب دا روح و رەوانێ من حەبیب دیسا ب تەلبیسا رەقیب رەنجیدە کر مسکین غەریب تەر کا دلێ ئەحباب دا مەحبوب و رەیحان پڕ گولاڤ کەر کرل من جەرگ و هەناڤ زەهرا هەلاهل بودە ناڤ لەو ساقی ئەو جوللاب دا وان دەست و زەندو ساعدان مەی دانە شیخ و زاهدان مەستی ب چەشمی شاهدان ئەو نیرگزا سیراب دا میسکێ رەشاندی ئەز دەبێم وان نوقتەیان هن بونە کێم لێ خەتی رەیحانی ل دیم کاتب ژنو ئیعراب دا نازک قەدا نورین بەشەر ئەو بو ل من نەقشی بەسەر دینا خەیالی هەر سەحەر ناڤ دیدەیی بێ خواب دا ئەو تلەی یین نازک رەقیق، پۆردامە فینجانا عەقیق ئەو بادەیا نورین رەحیق میننەت ب من وەههاب دا دا خەف نەبت بەژنافەری مەی هاتە شەهکاسا سۆری میننەت کو ئیرۆ دیم دوری دیسا شەرابا ناب دا مەی هاتە فینجانا سەدەف کەس دێ قەخوت ئیرۆ ب خەف ساقی ب چەنگ و نای و دەف فەرفوری یا مەهتاب دا عیدەو حبیبێ نەزرە لێ یان دێ ب قوربان بێ مەلێ یارەب ببینم رۆژ هلێ سکین د دەست قەسساب دا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: موغ بەچەیین مەیفرۆش هەر سەحەرێ تێن سەما موغ بەچەیین مەیفرۆش هەر سەحەرێ تێن سەما بادە خوران نۆش نۆش مانە ل دۆرێ جەما هن گولی بو عەنبەرن هێن دشیرین ئەسمەرن هن گوهەری دانەیین میسلی سوهەیلی سەما هێن زەری نە پڕ سوڕن سەرب پەرن دیم دورن من کو دچەرخێ وەدی سەبرو قەرارم نەما سەبرو قەرارم کوبر جان و جگەر هور دکر زولمی وەرەنگ کی دکر جان دبرو دل تەبا جان و دلێ من ئەوە حور وەشێ من ئەوە پادشەهێ من ئەوە ئەز ل دەرێ وی گەدا یارێ کودی ئەم گەدا دەست ب دەستێ مەدا ئەم ب سەمایێ برین رەقس و سەما ژێ وەما (یان - سەماژی وەما) گۆتە مە دوڕ دانەیی ئەم ژتەوو تو ژمەیی لەوب حەقیقەت یەکین مەسئلە بێ شوبهە ما دامە ب دەستی سری جاما ژرەنگێ دوری جەزبە گەها جان و دل پر شەو شاندن هەما بادە مەنۆشی ژدەست چومە ژخۆ مامە مەست قەترە بەبەحرێ گها بەحر ب عەینی خۆما گوش بەعامی مەدە تەرکی مودامێ مەدە اکثرهم فی غمی اغلبهم فی عما حەرف ژیەک بونە فەسل گەر ببەری وان ب ئەسل حەرف دبت یەک خەتەک خەت کونەما نوقتە ما وەحدەتی موتلەق مەلا نورە دقەلبان جەلا زۆر دقێ مەسئەلێ ئەهلی دلان شوبهە ما ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چین چین کرن زولفێن سیا کەسک ئەتلەسی دیبا قەبا چین چین کرن زولفێن سیا کەسک ئەتلەسی دیبا قەبا ئیدی نیشان نابن خویا تێکەل کرن لازم سەبا من دی سەبا دایی سەحەر ماداری بەدرێ کر دوکەر قەوس و قەزەح ژێ هاتەدەر دیسا بەزولفانرا تەبا ئیرۆ ژمە ل بەدرا تەمام عەنبەر فشان بن سەد سەلام ئەی هۆدهۆدی شیرین کەلام (اهلا و سهلا مرحبا) من دلبەرەک وەک دوڕ هەیە مەحبوبی شیرین سوڕ هەیە حوسن و جەمالەک پوڕ هەیە بەلقیس سفەت مەسکەن سەبا شوخ و شەپالا مەی پەرەست ئەو زالما هشیارو مەست ڤی نامەیی خەف دی ڤدەست (فی طیها نشرالنبا) بێژئەو شرینا سوڕ پەری دوڕ دانەیا ئەزموشتەری کاعەهدو پەیمانا بەری؟ بێ فایدە چون شوبهی هەبا مە دڤێ پەری یا دل بەری لێ هەی ب ئوسلوبا بەرێ لێ کەفش بەبێتە پەنجەرێ بێ وو بچت تەشبیهی با دلبەر مەجالا نامەدی ناسی کونشیانا مەدی نونەک مخالف تێ نەدی (هل قلبها نحوی صبا) نەی شە کەرا سپی دەست و زەند زانم مەجالا نامە خۆند لیڤان تەبەسسوم کر ژقەند (ماست کبان فی ربا) قاسد ب مەقسودا مەهات با مژدەو ئەمرو بەرات نیشان هەنارن هەم خەلات شەهزادەیا گولگون قەبا ئیرۆ مەجال لێ هات و وەخت دیسا جوان بومن دەرخت ئەو لامعا دایی ژ تەخت (ماکان برقا خلبا) سەلوی روان زەرین وەرەق چیچەک مەلێ دین سەد نەسەق (یاقوتها یخکی الشفق یحکی عقودا کوکبا) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دلبەر شکینا شەککەرەک فقلت یاروحی متی دلبەر شکینا شەککەرەک (فقلت یاروحی متی) گۆ من حەتا خاتر هەبت من گۆ چ کم ئەز با هەتا زولفان تو بەس چین چین بکە بسکێن موقابل دین بکە پێشکێشی یەک زولفەک تەبن مولکی خوتەن تەختی خەتا دل بەندی داوا زولفەکی کەفتی کەمەندی ئولفەکی (هل فی یدالمفتون شیء او کیف اصنع یافتی) زولفێن بتی شیرین لەبان ژەهرینە شوبهەت عەقرەبان لێ من ژبسکا پڕگری ئیرۆ تنێ گرتن دوتا نسبت پەری زیبایە ئەو وەک نێرگزا یەک تایە ئەو (یامن رای خلی فهل یشبی بشی قامتا) مە ژبوغچەیا یار زەیینی بێ پرس یەک سێڤەک چنی (وبما جنیت جنیتی القت علی جنایتا) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەری زولفاتە ب کوللابی دوعا سەری زولفاتە ب کوللابی دوعا هاتە دەستی مە ب جەللابی دوعا سوفی یی خەلوەنشین بێنە سجود هەردو برهێن تەنە میحرابی دوعا عەرزی کی دێ بکرم سورەتی حال کو تویی قیبلەیی ئەربابی دوعا ژدوعائی قەدەحەک دەر دەستە هەر سەحەر مەستی مەیی نابی دوعا گولی ئیقبال ژگولزاری قەبول مەچنی بو دشەکەر خابی دوعا بەردو برهێن تە ب ئیخلاس و یەقین مەدبر سەجدە ب ئادابی دوعا ژدلەک سافی تو میحراب ببین سەجدەیەک لازمە دەربابی دوعا مە ددل عوروەتی وثقایە بدەست ژ سەنایاتە سەر ئەلقابی دوعا ژ ئەزەل یەک جیهەتی دایە مەلێ هەرمە ئیخلاسە ژ ئەسبابی دوعا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەستی قودرەت کو هلاڤیت ژبەژناتە نیقاب دەستی قودرەت کو هلاڤیت ژبەژناتە نیقاب ل جەمالا جەبەروتی مەنەمان پەردە، حیجاب ل گولێن تەی تەرو نازک کو سەحەر گرتی خوناڤ دئەباریق و قنینان ژحەسەد سوهتی گولاب عەینی کافوری یە مەشرەب مە ژحوسنا تەیی ساف لەو ژعیشقاتە ددل دامە ڤەبو عیلمی عوباب مە ژسەر چەشمەیی حەیوان قەدەحەک سافی ڤەخوار ناگەهی لەززەت و زەوقامە ب سەد جلدی کیتاب لەو دچەنگێ مە دخونێ کو دعشقا تە ب ساز مە ببەژناتە دخونن نەی و قانون و روباب قەهوە یا تەلخ دگەل زەهری هەلاهیل ب دەری مە ژدەستی تە مبارەک شەکەر ئامیزە خوشاب قولزومی عیشقێ ژبایێ خۆ موخالیف دەمەکی دهەماماتی عەجاجی مەل سەر دەستی غوراب سەحەری خضری عینایەت کو برین چەشمەیی دل ب جیهانێ مە نەزەردا کو جیهان عەینی سەراب ب حوبابێ مەبە مەغرور وەهە سەر گەشتە (مەلا) باڤبەر کەفتی یە وی بێ هودە سەرگەشتە حوباب وەیە هودهود ژسەبا بێت و بزانین چیە حال کو لحالێ مە غەریبان نەسوئال و نەجەواب هەردو بره ێن تەنە میحرابی چە ئیمان و چە کوفر بودو نابود کویەکن ئەڤ چ سەواب و چە عیقاب وەرە نیشانی (نیشانی) دەخوە بێ پەردە سەحەر لێ ژخونێ بکە پەرهیز کو شەهیدان چەحیساب ++++++++++++++++++++++ سەرناو: (لله الحمد) ژیارێ مەددەست جامە لەبالەب (لله الحمد) ژیارێ مەددەست جامە لەبالەب ژلەبی نوشی پەیاپەی ددل ئیلهامە لەبالەب د ری یا وان خەت و خالان کو نەحەرفێن قەلەمینە مە ژفەیزا تەیە مەستانە رەوان چامە لەبالەب مەستی شەهکاسێ مە یا جازبەیی روح د زات (یان - ددات) روح دزانت کوژبەر لەززەتی عیشق مامە لەبالەب نیرگزا مەست ژبالا چەمەنا سونبول و گول تێ قەدەحی تازە ب دەستی خوە تنێ دا مە لەبالەب وەحدەتی سرفەمە مەشرەب تە چەئیکسیری وجود ئەم لەبالەب چە لەبالەب ب خوە هەم جامە لەبالەب شەمع و پەروانە ب زاتێ خوە ژ حالی مە ددورن ئاتەشەک سرفە ژعیشقاتە ڤەڤەستامە لەبالەب قەدەحەک تازە ژعیشقێ د ئەزەل دامەحەکیمی ژێ دنوشین هەی و هەی هێ ب خوە جامامە لەبالەب جارەکی گوهتی نیشانینە مەلایی (یان: نیشانی نەمەلایی) وەرەپاڤێ ئەڤ دخواست مە ژدل و جان و دەهەن کامە لەبالەب تەدزانم، تەدبینم کوتوئی نوری وجودی الله الله ژ چ نورە دسەرا یامە لەبالەب ژعینایەت نەزەری خاسە کوهەر میسرەع و بەیتەک قەدەحێن ئابی حەیاتێنە دشیعرا مە لەبالەب ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شاه ب قەسدا کوشتنامن رم هەژاندن راست و چەب سەبارەت: رەنج و گەنج شاه ب قەسدا کوشتنامن رم هەژاندن راست و چەب دامە چەشمێ قەهرو خەشمێ رم ل دل دا کو ئەدەب کوشتی یین دیدار و دینێ بێ خەتا هەر دەهسەدەن هەر سەحەر دیسا ژنو وێن تێنە کێرێ سەد جەلەب دێ ژچەرخی پەنجەمین بیتن تەنەززول کەت مریخ میسلی شەمسێ گەر کشینیتن ل وان تیغێن غەزەب هەر مەجالا ئەو دجەنگێ بێت و رەت هەر جارەکی راست و چەپ دێ بێختن سەد سەد ب مزراق و قەسەب روستەم و جەمشید و خالید، حەمزە یاشێری عەلی ئافەرین یاشەهسەواری تورک و رمبازی عەرەب لێ لتولێ ئاستانێ چخ بوان لەعلان کرن دەرگەهێ فەتحێ ڤەبو ئیرۆ ل مەهجوران عەجەب بەندەیی سادق سەحەر ئامانجی رەشتو زێن خوەکر من ب قەولی دژمنان دەت بەرخەدەنگان بێ سەبەب لەشکری قەهرو غەمان وێ چون حەسارا دل بکن (کعبە و بیت الحرامه) لێ بنوربیتن (یان: دێ نەبورت لێ) رەجەب سفتی یین پر لەعل و مەرجانان ب موژگانان حەتا دیدە رەوشەن بو ب دینا دیم دوری سیمین غەبەب ئی ڤەخضرێ را دڤێت ئاڤا حەیاتی بت نەسیب دی ب سەعی و جەهد یەکسان بن ل بال وی روز و شەب خدمەتا پیری موغان دێ کەت کەسێ مەقسودە مەی شیشەوو جاما زوجاجی ئی دڤێت دێ رەت حەلەب جەوری هیندێ دێ کشێنت هەر کەسی تاوس دڤێت گەوهەرو دوررا یەتیم بێ تەرکی سەر تێتن تەلەب غەفلەتی ئەو کەششفی شیر دەست ب دەست هاتن جگەر گو: غەبینەت یا (مەلا) میسکین مەلێ کەر کر کەزەب ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من ددل کۆڤان هەزارن داغ و کەیبەر بێ حیساب سەبارەت: منی قەرەبەخت من ددل کۆڤان هەزارن داغ و کەیبەر بێ حیساب میحنەتا وەردێن ب خارن وین ددلدا سەد نوشاب (یان، نەشاب) سەد نوشابن من ددل ئیرۆ ژخارێن سۆر گولان یەک ب یەک پەیکان چەڤی بون چونە جەرگێ دا کولاب پوڕ ب وان جەرحان خۆتیرن لۆ کووی دەرمان دەکەن شەربەت و ئاڤا حەیاتێ شەککەرو قەندو گولاب گەر دو سەد پەیکان دنیڤا دل بوان دێ خۆش بوان هەر دەما کەوکەب بدینا نەجم و پەروین بێ حیجاب زوهرەوو عیقدا سورەییا کەششفی بون ئەو دشەرق سایەیا بەختێ مە دایی مال سەر پەردەو نیقاب واژگون دەوری نومامن چەرخ و بایێ لەو لەبان کەوکەبان سەیرا موخالیف گرت و تێکل کر حیساب ڤێک کەتن شەمس و زوحەل ئیرۆ دبورجا عەقرەبێ سەیف چو دەستێ مریخێ مولکی دل لەو بو خەراب لەو تەنەززول کر مریخی نەوبەچو دەورا زوحەل چو تەرەف میهرا سوپیهرێ نەززلی عەردان عەزاب لەو ب شەش بورجان عوتارید ژئافتابێ دور بو لێ زوحەل بو موشتەری ئاڤیتە چەرخێ ئینقلاب شەووشی نەزما نجومان هەیئەتا چەرخ و بروج لەو ل وەزعەک دەر نەتیتن ماه و زوهرەو ئافتاب مونقەلیب من دی مەنازیل ڤاژی ئەو سەیرێ دکن یەک ب یەک خون ژێ دبارن ئاتەش و لەمع و شیهاب زوهرە چەنگی ئەڤ سواژدی ئەو ژی چەنگ ئاڤیتە چەنگ خۆش لە پێ قانونی وی گوە دەتو قانون و روباب ئەز دبێم ئاخر زەمانە دێ قیامەت رابتن لەو شەڤا تاری کشاندی یو نهیشت ئەسوەد غوراب خۆش ل من عالەم سیاه ما ستێرو کەوکەب قەت نەمان ئەز ژڤێ روژێ دترسام ئاخری زوکر شتاب ئەڤ نە ئەو ئیقلیمە یا شەمس و کەواکیب تێ ب سەیر ئەز نەوێ عەردێ دبینم یاکولێ ئەو ماهتاب جینن و تەییارەک مەدی وەربو دمن وندا کرم دامە بەر پەنجەو کولابان هەلفراندم وەک عوقاب سوفلەوی ئینام و ئاڤیتم زەمینا زولمەتێ لێ کو هشیارم گەلۆ یان خەونەمن دیتی ب خواب دێوی مەلعون و منافق ئی خودێ رورەش کری ما ببالا هەلکشیتن عاقیبەت چی بت سەلاب ئەهرەمەن تەعلیمی دابو، ئەبیەزی دەست تێ هەبو پوڕ ب ڤی تەعلیم و رایێ هاتبو، چوبو، خیتاب سەرسەری عیللەت نزانی سیحر یا ئەبیەز دکەت پوڕ غەلەت ئەرزان مەدی دەرحەق خوە ئەو عالی جەناب ئاه ئەییامێن ویسالێ وەهکوخۆش بورین و چون ئەو شەرابا عەیش و نۆشی ما لەپێش بەرمن سەراب شەربەتا شیرین لەبان زەهرا هەلاهیل بو دناڤ لەو بنارێ فیرقەتێ ئاخر ل من دل کر کەباب هودهودەک خۆش تەبع من ئیرۆ دڤێ هەروەک نەسیم دا ببال دلبەر هنارا بانیادیسا جەواب عەرزی حالی من بگوتایە ب عینوانی ئەدەب ئاستان بکرا زیارەت چەترو سەیوان و تەناب دا دچەشمان من وەرێنا خاکی هەروەک توتیا یا حەبیب پێ لێ نهایی بانیاوی ئەو توراب هەرکەسێ رابێ دبەحسێ جارەکی مەهدەر بکەت خەیری هەفتێ حەج ددێرت بەلکو بیهتر ئەو ئەواب وەعدە دابو دێ شەهیدکم وێ ب شیرێ خۆی شەریف مانەبێ ئیرۆ پەشیمان ئەو ژ تەدبیرا سەواب شەرحی حالی من (مەلا) نارەت بەیازی هێ تەمام ڤێ سەوادێ گەرچی هەردەم ژێ برن سەد ئنتخاب ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەو سەحەر جەولان ددت بایی سەبایێ راست و چەپ سەبارەت: راست و چەپ لەو سەحەر جەولان ددت بایی سەبایێ راست و چەپ سوسن و سونبول ب مەستی بێن سەمایێ راست و چەپ دا ژمیحرابا دونونان سەجدە بەت ئەسوەد حەجەر دل ب میزان ماهی نەو ئەبرۆ نومایی راست و چەپ دل ژبسکا فلفلین بو فر ددا خالا سیا شەهپەرێ زولفا شەپالێ دال دایێ راست و چەپ عالەمەک ویرانی زولفێن تە ژ ڕەنگی عەنبەری چەرخ و پەروازێ ددەن جارەک لبایێ ڕاست و چەپ خەنجەرو تیرو تەبەر بارین شبە بەرق و بروسک میصری یان لامیع ژ ئەڵماسان ددایێ راست و چەپ تەیرک و عیقدو شوراب و نەترک و بەرگ و وەرەق هەر بلەرزو جەزبەیێن یاقوتی تایێن راست و چەپ بشکوین بەندا گریبانێ ژڕەنگی کەوکەبان بەرق و تیرۆژێن ژخورشیدێ ڤەدایی راست و چەپ کەوکەب و قەوس و قوزەح، لوئلویی بەندا حەیدەری تێن تەوافا زولف و خالێن دلڕوبایێ راست و چەپ دل دخونت زولف و خالان دیم و بالایێن ژنور هەر ب قانون موژدەیا غەیبی ژنایێ راست و چەپ زەنگی یان جەوشەن ڤەبەستن پێش بەری جوقا حەبەش دابڕستن یەک بەیەک چون بەرلیوایێ راست و چەپ چینگ چینگا بشکوان ئاوازو دەنگی زەر گوان سەد مەلایک گۆهددن بەر وێ نەوایێ راست و چەپ لەو ژعیشقا وێ دنالن بازن و بەرگ و وەرەق جەزبەیا دل من ژرەمزا وان گەهایێ راست و چەپ زوهرەو عیقدا سورەییایێ دشەرقێ کەششفین لەیلەتول قەدرێ ژ مەغریب پەردە دایێ راست و چەپ زوهرە رەنگی ماهو خورشیدێ ژباڵا وێ نما لەو دو کەوکەب چونە ڤێڕا ئیستیوایێ راست و چەپ بێتە ئەیوانێ ژخلوێ حوریا قودسی سروشت سەد هەزاران حۆری قودسی تێن لیقایێ راست و چەپ ما (مەلایێ) ئەز لەبی لەعل ئابی حەیوان بت نەسیب قودسیان راگرتی یین دەستێ دوعایێ راست و چەپ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نێرگزین شەنگ دمەستن چەپ و راست سەبارەت: چەپ و راست نێرگزین شەنگ دمەستن چەپ و راست ساقیان جام ددەستن چەپ و راست راست و چەپ تێن جگەرو سینە کولاب عەرعەرین شەنگ دلەستن چەپ و راست تۆخ و عالا کو خویا بون ژعەجەم عەرەبان تیپ شکەستن چەپ و راست بەر ڤەشەرقی دسەحەر وەستاین هیندوێن روژ پەرستن چەپ و راست قەیسەری رومێ لسەر حەددی فەرەنگ تۆق و زنجیر ڤەبەستن چەپ و راست هەردو دەستێن خپ حەمایل شەڤەکێ مە ژبو یارێ دخۆستن چەپ و راست ڤە (مەلێ) سوڕ پەری یا حوری سرشت سەد مەلەک دەست بدەستن چەپ و راست ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەر ژوێ حوری سرشتێ عیشویەک ئیزهار بت سەبارەت: گوڵباران گەر ژوێ حوری سرشتێ عیشویەک ئیزهار بت دی ببت ناری خەلیلوالله و دوژەهـ ساربت وەر ژبەر پەردێ یەدی بەیزا بە موعجیز بێتە دەر شەمس و کەوکەب دێ هلین عالەم تژی ئەنوار بت وەر ژعەکسی خەمری یان قەوس و قەزەح دەت یاسەمین دێ گولو رەیحان ببارن، تێک تێک گولزار بت شەمع دێ جان دەت ژشەوقێ بێتەبەر سوبحێ نەفەس نارت ئاخر گەر ب مویەک بەحسی زولفا یاربت سیلسیلا بەحسێ ژخونا دل بەران زولفا بەچین دێ خەتا بت تاڤی میسک ئەر نافەیی تاتار بت تەوقی گەردەن حەلقەیی زونناری زولفا یاری من دی کلیتا کەلبی عشقێ حەلقەیا زوننار بت عەقدی ئیحرامێ دعیشقیدا کوپیری عیشق بەست دی چغەم گەر خەرقە رەهنی خانەیی خەممار بت گەزمەیەک قەوسێ شەڤین عاشق بەنیڤا دل کەڤت دێ ژجان دەستان بشوت خاسما کەڤان نوباربت وەر ژقەوسەینان بەمیزان بێتەدەر جۆتەک خەدەنگ دێ جگەربت پارەپارە، سینە تار و مار بت خون ژمیلاکێ ب دەربا خەنجەرێ گەربیتە دەر بو شەهیدی عیشق ئیدی دێ ژکو هشیار بت دێ ژوان لەعلان شفایی دل بقانون تەلبە کت دا ئیشارەت خۆش بکن هەرچی کەسی بیمار بت بولبولی مەجروحی عیشقێ تاقەتا خاران نهن دێ کولاڤا ڕیشی سینە بشکوەک بێ خار بت هەر دلێ بازی سیفەت دێ سەیدێ تەیهو نک وەبێ فەررو پەروازی هومای و پەنجەیی شنقار بت یار دێ حاکم بتن قەولی رەقیبان گۆهنەکت شاهی مولکی دلبەری دێ فاعیلەک موختار بت دل ب زولمێ ناسوژێ غەنج و خەت و خالن ددل خەیرخواهی دەولەتێ میری ژوان گۆهدار بت تەیری دل بێ توعمەیەک (یان، بێ تەمعەیەک) نایێتە دەست شەهزادەیان قوشچی ئێ شاهین ددەستێ دێ دبێ ئازار بت بەندەیی باخۆی ب ڤێت دێ مەیلی سیم و زەر نەکەت داعەتایا پادشاهان بێ حەدو ئەژمار بت سار دبت دل ما ب سەد جەورو جەفایان زەررەیەک عیشق تەبعەت نارە هنگی دێ بچت دژواربت لەشکری عالەم مەگەر یەکسەر تەدوژمن بن (مەلا) غەم ب مویەک ناکشینی گەر تەدلبەر یاربت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قەلبێ مە شوبهی زێر ژفەیزاتە جەلا گرت سەبارەت: ئیکسیری ئەوین قەلبێ مە شوبهی زێر ژفەیزاتە جەلا گرت ما روسیەهو سیفرسیفەت رەنگی سەفا گرت (یان، رەنگی سەدا گرت) تەشبیه ب جەدوەل مە دنیڤ ئاتەشی عیشقێ دل قەلبێ حەقیقەت بت و ئیکسیرێ هەما گرت سالیک کی یە؟ هاتی ژمەجازی ب حەقیقەت سورەت نەشوناسی یو بەمەعنی نەفەنا گرت تەنها نەلمن لامیعی حوسناتە شەفەق دا عالەم بخوەوێحوسنو جەمالێ دخوەدا گرت تەیغون ددەستی تە زەهی دەولەت و ئیقبال هەرچی تەبری دام دتۆرا خوەهوما گرت جانێ خوە مەکر دانەیی داڤا کوڤەدایی ئاهو سیفەت ئەو پێ حەسیا راهی خەتاگرت عەنقا نەشکارا کەسە داڤان تو بچین ڤەر داڤا کو لعەنقا توڤەدی بادی هەوا گرت هەر کەس سەحەرێ تالبی تشتەک ب چەمەن هات هن سوسن و هن سونبول و هن زولفی دوتا گرت دەستێ مە سەحەر گرت و برین سەیرێ حەبیبێ فی الحال رەقیبی ژ حەسەد لەرزەووتا گرت لەو کەبکی خەرامان کو دکۆزێ ل قەبو هات شاهێنی قەزایێ ب تەغافول ژخوە راگرت زینهار کەسی دەست ب بت ئەرقەمی سەروێ بێ عیشوەیی لەعلان نە ب تەسلیم ژها گرت سەبرێ بەری شیرینە وەئوستادی خەبەردا لەو دل مەبە تەحلی یو غەمان خوررەم و شاگرت هەر نەشتەرو شۆکێن کو حەبیبێ مە ل دلدا من یەک ب یەک و تێک لدەردێ خۆە شیفا گرت عاشق ژغەمێ سایەی وێ جامێ تەلەب کر پر عەقلێ ددێرت مە ژقسمی حوکەما گرت سەف سەف نەتنێ گەزمە دبارن ژ کەڤانان دل کاکول و زولفان دکەمەندێ ب تەبا گرت دێوانە هەرێ تێتە دڤێ سسلەو بەندێ کو موستەحەقە خوسرەوی خوبان ب جەزا گرت پەیوەستە دوفێرس ژمەرا دابەرزین دل زولفان بە چەپ و راست ل ئۆغلمە جەما گرت قەوسی دو هیلالان کو لسەر بورجی ئەسەد بت بوشوهرە دعامی عەمەل ئەنگوشت نوما گرت شێعراتە (مەلا) سیحری شەکەرریزە بە موعجیز زانم ژلەبێ لەعل تەئەڤ لەفز و ئەدا گرت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەحبوب د دل دا مە بە ئەڤراز چ حاجەت؟ سەبارەت: یار ئاگادارە - نووسینەوەی دووبارەو درووست کردنی ڕێنووس: جەعفەر شەریفی مەحبوب د دل دا مە بە ئەڤراز چ حاجەت؟ عەنقا ب خوە بێتن فرو پەرواز چ حاجەت؟ نەی دورە حەبیبێ مە چ فەریاد و فغان کین وێ گوە ل زەمیرا دلە ئاواز چ حاجەت؟ گۆ سوختە مورادا خوە ژمن تەلبە کە ئیرۆ من گۆ ژ کەریم تەلبە و داخواز چ حاجەت؟ من نالە رەفیقن غەم و تەحلینە موساحیب فەریاد ئەنیسی منە دەمساز چ حاجەت؟ دل دان و نەوازش چ نە دوشنام بەسن من پر دەردو جەفا حورمەت و ئیعزاز چ حاجەت؟ سوحبەت بەمەی و چەنگ حەبیبێ مە بڤێتن فەریاد و فغانی مە نەبەس ساز چ حاجەت؟ رازێن مە چ حاجەت وەکو غەمماز بزاتن ئەشکین مە بەسن دیدەیی غەمماز چ حاجەت؟ هەر لەحزە چ حاجەت کو ب نازان بکوژی من جانا ژخوە قوربانێ تەمە ناز چ حاجەت؟ تاچەند بەهیجرا خۆ تو من تەجرەبە ئینی زێڕێ ژ خوە خالیس محەک و گاز چ حاجەت؟ حاجەت نیە جانا یەدی بەیزا بەدەر ئانین ئینکار د دین دا نەبت ئیعجاز چ حاجەت؟ ئەسراری ئەزەل دێ دئەبەد بێنە زهورێ ئەنجامی سەرئەنجام ژ ئاغاز چ حاجەت؟ گەر لوءلوئی مەنسور ژ نەزمێ تە دخازێ وەر شێعری (مەلێ) بێ تە بەشیراز چ حاجەت؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەس بدادا مە نەپرست گلەو داد چکەت؟ سەبارەت: هونەر مەرجە کەس بدادا مە نەپرست گلەو داد چکەت؟ تە نەبت دادرەسەک بێهودە فەریاد چکەت؟ بەشرینێ نەگەهت دەست ئەگەر رۆستەم بت دی بەبازوو ملان شوبهەتی فەرهاد چکەت؟ فاعیلەک لازمە دا فیعل و ئەسەر پەیدا بت گەرتو حەدداد نەبت کورەیی حەدداد چکەت؟ مومکینەک دێ هەبتن داکو تەلەب حاسل بت سەید و نێجیر کو نەبت تولەیی سەییاد چکەت؟ هەر گل و سەنگ دبتن زێڕ بتەدبیری حەکیم قابیلییەت کونەبت حیکمەتی ئوستاد چکەت؟ کان بگەوهەر چبکەت گەوهەر ئەگەر پاک نەبت تو بەصیرەت تەنەبت سیرەتی ئەجداد چکەت؟ زێرو زیوەر دکرن جەلبی قلوبان حاشا حوسن و سوڕ زاتی نەبت قامەتی مەییاد چکەت؟ عاشقی مەست بەعیشقێ نیە حاجەت بەمەیێ واردی واردی ئەحوال بئەوراد چکەت؟ تەغەرەز ڤیک کەتنا یەک ولی یەک مورشید بت سالیک و تالبی ئیرشاد بە بەغداد چکەت؟ جەهدەئو سەعی و طەلەب بێ ئەثەرەک صافی نەهن تونەبێ پەردەنشین چاکرو قەوواد چکەت؟ چئەثەر دێ لبەری خارە بکەت قەطرەیی ئاب قەلەمی مە بدوسێ قەطرەیی زوهها د چکەت؟ دی ژحەق جازیبەیەک دل بگرت وەرنە (مەلا) ژ ئەزەل گەرتو هیدایەت نەبت ئیرشاد چکەت؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەووەل کویارێ دامە یەک ذەررەیەک عینایەت سەبارەت: بەشی ئێمە ئەووەل کویارێ دامە یەک ذەررەیەک عینایەت قیسمەت مە خەمرو جامە ددەفتەرا هیدایەت حوسن و جەمالی جانان نادێرتن توپایان هەرچی نەبت بیدایەت ئەصلا نەهن نیهایەت فەیضا عولومی حیکمەت جاما صەدەف کوگێرا مە ژدەستی موغ بەچان دیت بمەصحەف و ب ئایەت عارف حەتا نەنۆشێ ژدەستی مەی فرۆشێ غائیب نەبو ژهۆشێ پەیدا نەکر ویلایەت گوناهی زوهدو طامات هلناگرت خەرابات کەسێ بڤێ دەرێ رەت دڤێ بکت ریعایەت عیشقێ ژهەردو چەشمان ئەووەل ددل ئەثەر کرد لێ ذەررە ذەررە ئاخر صۆتن کرو سیرایەت شاکی السلاح هەردەم بە کوشتنا (مەلێ) هات گازندەیان ژکی کم ژکی بکم شکایەت؟ ! جاما ددەستی شاهید ژەنگێ ژدل دشۆتن پیری موغان ژرەندان وەهوەدکر ریوایەت ئەطواری عیشق و مەستی، ئەسراری بوت پەرستی تەقریری صەد ریوایەت ناکەت لبۆ کیفایەت (لیطمئن قلبی عین الیقین) دبەخشت (عین العیان) دڤێتن کافی نهن درایەت میری یو پادشاهی مویەک لنک (مەلایێ) نادم بمولکی عالەم یەک ذەررە یەک عینایەت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عەرعەر خەراما بقەددو قامەت سەبارەت: گران ناز عەرعەر خەراما بقەددو قامەت یەک بوسە دامە بصەد قیامەت یەک بوسە بەخشی ئەووەل بئیحسان ئاخیر لمن کر جورم و غەرامەت ژ ژەنگ و زەرقێ تادل بشۆتن جاما صەدەف بین رەندو کەرامەت ژهەردو چەشمێن تەی مەست و خونریز نورا دو چەشمان کێ دی سەلامەت؟ لدەردو ئێشان پەیکان و نێشان مە ژهەردو چەشمان کفشن عەلامەت ریسوایی عیشقێ تەنها نە ئەز بوم کەس دی زەمانان حوب بێ مەلامەت؟ دو سەجدە فەرزن فی الحال ببین بەر دەما خویابن ئەو قەددو قامەت دا عەیبی رەندان نەکی بەبادی (نفوس قوم بها تسامت) (مەلا) لعمری بی فەیدە بوری کیشا بزور ئان قەهرو نەدامەت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عومرێ ضایع بو مەبێ دلبەر عەبەث سەبارەت: رەنجی بێوەر عومرێ ضایع بو مەبێ دلبەر عەبەث وەی تڤێ عومرێ مەبوری بەرعەبەث دل ئەمانەت دا بەنائەهلان نەدی لێ بنائەهلان مەدا گەوهەر عەبەث دا دسەیرا عیشق بێ دلبەر نەچی لێ دبت سەیرا تەبی دلبەر عەبەث پور دپەی وەصلێ مە سەعیو جەهدەدا جەهدە ئو سەعیا مەهاتن دەر عەبەث ئاه وی کوشتم بدەریا خەنجەرێ ما دمیلاکێ درەت خەنجەر عەبەث؟ دل ژدەربا کاشوان بو پارەپار گۆی دمەیدانێ دبت صەد کەر عەبەث؟ مەهدەرا وێ سوختەئێ ئیرۆ بکن ئەز دبێژم نابت ئەڤ مەهدەر عەبەث کفشە مەعنا کی ل لەوحی سیم دی نوقطەیی میسک و خەتی عەمبەر عەبەث دا (مەلا) هشیار بی لێ پور کەسان سینە پور لێدانە سەنگ و بەر عەبەث ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامی عەنبەر شکەنی بێت ژعەنبەر مەکە بەحث سەبارەت: یارببینە نامی عەنبەر شکەنی بێت ژعەنبەر مەکە بەحث بل ژوی سلسلە ئو زولفی موعەنبەر مەکە بەحث ڤەکە لێڤێ و ژنیڤێ بوەرین قەندو نەبات ژلەبی لەعلی شەکەر بیژو ژشەککەر مەکە بەحث بسەر ئەنگوشتی عەقیقی بدە فینجانا رەحیق ئابی حەیوانی تەچین ناڤێ ژکەوثەر مەکە بەحث زەری ئێن شەهلەو دوڕدانەببن شاهیدی بەزم ژگەنم رەنگ و سیەچەردەو ئەسمەر مەکە بەحث دێ بیشارەت بئیشارەت ژنەیێ بێتە سیماع تو ژنایێ دسەمایێ بکە باوەر مەکە بەحث وی نیهالی بدەر ئاغوش و بدی جانی شیرین شاخی عومری بخوە بەرژێ و ژقەیسەر مەکە بەحث ئایەتێ حوسنێ موفەصصەل کە ژ کەششافی جەمال علمی عیشقێ بکە تەفسیرو ژدەفتەر مەکە بەحث رازی دەهرێ ژسوپیهرێ تو نزانی بجەدەل حیکمەتی داوەرە تو ژحیکمەتی داوەر مەکە بەحث ئابی حەیوان تە دڤێتن توببە هەمرەهی خوضر جامی جەم بین و ژداراو سکەندەر مەکە بەحث ژئەزەل عاقیبەتی کار کو مەعلوم نەبت جامی مەی نوش و ژتەقدیری موقەددەر مەکە بەحث دلێ یارێ مە نەبو نەرم بصەد ئابی گری ژدلی دلبەری ماوو بەری مەڕمەڕ مەکە بەحث تیر صەد تێنە جگەر سینە لبەر مایە چەپەر ژدل و جەرگی کول و سینەیی کەرکەر مەکە بەحث شیری ئەلماسی کشینت تو ژلامیع دەخەبەر ڤەکرت حوققەیی یاقوت ژگەوهەر مەکە بەحث ژشەفەق زوهرە خویابت توبنێ پەروینان جەبهەتی ئەو بنومێت تو ژمەهو خاوەر مەکە بەحث لروی یارێ دو مەهنەو مەقران دینە دمەست تو ژسەیرا قەمەری طالع و ئەختەر مەکە بەحث پور ژدیم و خەت و خالان تەخەبەر دایە (مەلا) نەظەری وەر بدە بەژنێ ژموفەسسەر مەکە بەحث ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تو سەحەرگە بەتەماشا وەرە بازاری حدوث سەبارەت: بازاری جیهان تو سەحەرگە بەتەماشا وەرە بازاری حدوث لێتە بێ فائیدە ئازار نەدەت خاری حدوث دا ژدل غونچە لەبەک نازک و تەردانە بژیری ب تەبەسسوم بەتەڕا بێتە ژگولزاری حدوث صەد گریهمن ددلن لەو کو چەپ و راست دکر شاهی حوسنی قیدەمێ زولفی گریهداری حدوث بل ژسولتانی قیدەم من بتو ئیقرار نەهن گەر لکا بامە نهەن متقەب و بزماری حدوث دل ددەریایی قیدەم قافە ب ثابت قەدەمی گەرچی دایم لسەرێ فەرقەمە مینشاری حدوث بەڵکو دیوار ب گۆهبن ب خودێ کی ب خودێ ب تورەنگی نەکری ئەشکەرە ئەسراری حدوث لەمعەیەک گەر ژکەناری قیدەمێ پورتەوی دەت دێ ژبەر وێ سەعەتی مەحوبن ئەنواری حدوث وی ب صەد پەنجەرەیان دایە شوعاعا قیدەمێ گونبەدی عیشقێ لەسەر کورسی یی دەوواری حدوث تو حدوثێ وەمەبین قەنج نەظەرکی جارەک ل ئەساسی قیدەمێ دانی یە دیواری حدوث هەڕە ئەصلێ خۆەو تەرتیبی قیاسی ژێ کە گەر نزانی چیە یەک جار بەری داری حدوث ئاتەشێ عیشقێ شبێ زێر وجودێ حەل کەت هەیە مومکین نەفرت زەیبەقی فەرراری حدوث الله الله کو دعومرێ خۆە توجارەک نەبهی چصەدا تێتە ژوی گونبەدێ دەوواری حدوث تو ژبەر پەردەیی وەهمێ وەرە دەر تا ببهی چنەوا تێنە ب صەد نەغمە ژ ئەو تاری حدوث حال و موستەقبەل و ماضی دخوەدا تێک یەکن صوبح مەوجودە بعەینی خوە دئیڤاری حدوث راست و چەپ گاڤ و سەعەت هەر لمە ئەوداتینت ذوالفقاری قیدەمێ حەیدەری کەرراری حدوث راست و ئەڤراز و نشوڤێ مەبوارن یەک و یەک لێ تنێ وێ لمەبو دائرە بەرواری حدوث دێ لقەلبێ مە چ دەت لامیعە یا ئیسلامی کو لجانێ خوە مەخەف بەستی یە زونناری حدوث رەنگ و ژەنگێ حەدەثێ نەقشی حدوثێ مە ددل بدە بەر رەندشی عیشقێ ئەوە قەصصاری حدوث جان لسەر دەستێ نهایی دڕیا جانان دا روح صەف صەف کو ڤەوەستانە دبازاری حدوث دێ ژ غەفلەت برەتن سایە زەوالێ ئەی دل رونەنێ داتو ئەمانەت لسیهاداری حدوث تو ژفەصلێ وەرە ئەصلێ کو دڤێ دەیری خەراب دا نەبی مەرکەبی جەهلێ تو دبن باری حدوث دا نیگاری خوە ب صەد رەنگی ببینی ئیرۆ وەرە جارەک بکە سەیرێ تو دئەطواری حدوث تو بحالێ مە دزانی چی یە هەر لەحظە (مەلا) مە ددل تێت و دەرت خەنجەری غەدداری حدوث ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شمشادی خەرام و سەروی غەنناج سەبارەت: سەوڵی ناز شمشادی خەرام و سەروی غەنناج جانان دبرت ب عیشوە تاراج من دی سەحەرێ دخوابی مەستی بێ دەنگ تەزەرو، لال دورراج بشکفت ژغونچە نیرگزا مەست بو فەرق ژسەر قەدیفە دیباج جەبهەت کەشفی ژصوبحی صادق نورێ کو ڤەدا لسەر شەبی داج ئەلماسی نومانە شوبهی میصری دانین جەگەرێ مە دل کر ئاماج نەسرین و بنەفشە تەووزاندن ماوەرد درەشاند شوشەیی عاج جوهتی حەبەشان ب طرفةالعین ئانی قەدەرەک ژئەسپەهان باج سیما کو نوما نەما لهش سیم سیماب ژ خەجلە مایە رەجراج میرئاتی سکەندەری ل پێشە (بحرو لهاالعکوس امواج) دۆرا قەمەرێ ژبەر شەفەق دا کو سپێدە لفەرقێ سەر نها تاج چەرخە، فەلەک و مەلەک دبازن (شمس و کواکب و ابراج) زوهرە بقیرانی قابەقەو سەین (والنجم اذا هوی بمدراج) دەنگێ مەلەکان زمیهنە زەم زەم ئەرواح ژعیشقێ تێنە میعراج دل بەحرە ئو صەدهەزار مەوجن زاهید چخەبەر ژبەحری مەوواج؟ بوری و بەغەنجەکی (مەلا) کوشت ئەو غونچە لەبا دەلال و غەنناج ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دل ژعیلاجێ کو بدەرکەت میزاج سەبارەت: سەروەری جوانان دل ژعیلاجێ کو بدەرکەت میزاج دێ ژلەبی نوش عەطابت عیلاج ئایینەیی جامی جیهان بینی جەم بادەیی لەعلینە دجاما زوجاج ژاڤی حەیاتێ بمەدا شەربەتەک زیندە کرین ما ژعەدورا نەشاج بەندکرم گەرچی شبی فیل بوم سیم بەری ساعیدو بازو ژعاج ئەختەری ئیقبال و مەهی بورجی بەخت میهری سپهرێ کەمەرو تەخت و تاج کوس کو هەنگافت بشاهی لتەخت پادشەهان نەقدی رەوان دان خەراج خوسرەوی شیرینی لدەر بەندی حوسن سیم بەران لازمە لێ موهرو باج سککەیی شیعرامە بەناڤێ تەهات لەو بعەیاری دجهان دا رەواج ئابی رەوان من دیە شیعرا (مەلا) (ینکر للماء لسوءالمزاج) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دیسا ژنو بێ حالە دل ساقی وەرین جاما زوجاج سەبارەت: مەی چارەیە دیسا ژنو بێ حالە دل ساقی وەرین جاما زوجاج موشتاقی خەمرا ئالە دل لێ خۆشی ئانی بت میزاج ساقی کو دیم مەهوەش بتن کاکول ژشیڤا رەش بتن قەرقەف بلا ئاتەش بتن ئەم دێ بوی دل کین عیلاج دا ئەم بوی دل حەی بکین پێ سینە داغ و کەی بکین صەد مەنزلان پێ طەی بکین ئەودێ دسەیرێ کەت رەواج بێ نورو ناری موحبەتێ بێ نەقش و صونعی قودرەتێ ناچین مەقامی وەصلەتێ (نور لنا واللیل داج) ئەڤ نار سیقالادلە دائیم لوی قالا دلە نەوروزو سەرسالاد لە وەقتێ هلیتن ئەوسیراج حەتتا بنورا بادەیێ رەنگین نەکی سەججادەیێ دوری ژوی شەهزادەیێ دوردانەیا گەردن ژعاج دوردانەیا گەردەن بلور رەیحان لسەر وەردێن دجور هەی هەی بەمەستی تێنەدور خاڵا لنک فەرقێ بتاج میهراتە پوڕ ئەبتەر کرین خالان ژبەر بسکان دەرین زولفا موسەلسەل عەنبەرین چین چین ژچینێ تێتە باج تەنها نەکوردستان ددن شیراز و (ینگ)و وان ددن هەریەک لسەر چەهڤان ددن ژ ئەسپەهان تیتن خەراج چەهڤێن بەلەک قەوسێن هەلەک چەرخ و فەلەک، غالب مەلەک (فی حبها عمری دلک) (والحب یجری فی عجاج) شاهید هەزار رەنگ خەمملین رەقص و سەما پێ کەمملین ئیرۆ (مەلا) ئەم صەد دلین ساقی وەرین جاما زوجاج ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پوڕ مەکە اسراف دقەتلێ مباح سەبارەت: رازداری پوڕ مەکە اسراف دقەتلێ مباح (سفک دم العاشق مالا یباح) سینە بدەستێ خوە مبارەک ڤەکە (تعرف کم فی کبدی من جراح) دل ژهەوایاتە دفکرین دهور (فی لجج بین هبوب الریاح) عیشق کوگەها کێ وەل عەقلی خوەما؟ (یان، عیشق گەهاکێ و لعەقلی خوەما؟ ) (یفتک بالعاشق حسن الملاح) دێ دو سیەهسورمەیی چەهڤێن خوەکەت خاکی رەهی یارێ صەبا هەر صەباح تۆزو غوباری سەحەری بەرچەمەن (قد نشرالطیب و بالمسک فاح) فێرس و رمباز گەهان یەک ب تیر (احمد فی البین قتیل الرماح) بوسه زنان هرکه بران آستان مکن من جبهته لابراح (حل له القتل بشرع الهوی من کشف السر و بالسر باح) حوسنی ئەدایاتە (مەلا) هەرکێ دی (صح له انک عین الفصاح) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: حەیف دقەیدا خاک و گیل بت عارفی چالاک روح سەبارەت: حوسنا موقەددەس حەیف دقەیدا خاک و گیل بت عارفی چالاک روح دێ موجەررەد بت کو پورتەو دەت ژ نورا پاک روح قەیدی خاک و گیل نەبت دابێ حیجاب و پەردە بێ میسلی بەدرێ جارنان تێخت خوسوفێ خاک روح شەمعی سەرنور نادرت گەر ئەو نەکەت پەرهیز دل زەوقی جاما عیشقێ ناکەت گەر نەکەت ئیمساک روح دل بتایەک نێرگزان دە نازکەک تەروەندە دە گول دکن تەشبیهی خاران هەرخەس و خاشاک روح جامی عیشقی پاکی روحانی تەهورا باتینە ئی نەنوشی هەروەها حەتتا ئەبەد ناپاک روح هەیئەتا کەیف و کەمی بێ کەیفە کەیفا عارفە دێ بمێنت گەر نەبت ناچار بێ تریاک روح دێ بەگولزارا جەمالا سەبزە پوشان وی چکەت؟ ئی دمیهرێ دا نەبت دل پارە پارە، چاک روح بەر ژجان دەررا کەیەک رەوشەن ترو والا دڤێت صورەتی حوسنا موقەددەس دابکەت ئیدراک روح گەر خەبەرداری ژسیررا (کنت کنزا) گۆهبدێر دا بەسەد تەورێ بەیانکەت مەعنی یێ (لولاک) روح لامیعی سیررا تەجەللی سەر لتوری دل ددەت زەبت ناکەت وێ مەجالێ سەد هەزار ئەفلاک روح هەردو ئیلانێن تەدی من تەوقی گەردەن کر مودام دامە هەربێتن تەبەسسوم وەک گولا زەححاک روح جەوهەری حوسنی ئەدا تەنها دبت مەقبولی تەبع؟ گەر نەسەیقەل دەت بنورێ عیشق وەک حەککاک روح دی بوێ ئەندازو تەرزی کی دبێت سیحری حەلال گەر نەبالا تەبع بت وەک پەهلەوان چالاک روح دل بڕم ئاڤیهت و وی لێ بارکر قەوسی شەڤین (یان، چەڤین) دێ بدەت بەر گەزمەیان بێ سوچ ئەو سەففاک روح شەهسەوار ئیرۆ کەمەند ئاڤیهتنە قەلبێ (مەلێ) بەند ناکەت غەیری فیتراکاتە سەد فیتراک روح ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عیشقێ کوبدەن بەیەک دو ئەرواح سەبارەت: کلیلی دڵ عیشقێ کوبدەن بەیەک دو ئەرواح پەیوەستە دڤێ بەهەف بن ئەشباح جان و جەسەدان کو ئیتتیحادن (والماء له المزاج بالراح) وەسلاتە لجان و دل حەیاتە (من ذاق مرارةالنوی طاح) تەنها نە دسینە من خەدەنگن (من لحظک فی القلوب ارماح) پەروین ژشەفەق سەحەر خویابون (لابدع وفیه منک مصباح) (لومست من الهوی کبان لابدع وقد تمید ارواح) سەییاح مەدین دخەلوە ئیرۆ الله کو چخەلوە ئو چسەیاح! ؟ (افتح بلقاک قفل قلبی فالقلب له لقاک مفتاح) بەرقێ کو ڤەدا ژبەر نیقابێ (فاللامع من سناه قدلاح) قەوس و قەزەحان نومان ژبالا (والعنبر من شذاه قدفاح) ئایینە دلێ (مەلا) جەلادا (من طلعته فقد صفا الراح) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاهێ ژدەردی دل دکت هەرچی کودی ئازاری چەرخ سەبارەت: ناڵەی دڵ ئاهێ ژدەردی دل دکت هەرچی کودی ئازاری چەرخ دەربێ لنیڤا دل ددەت لامیع صیفەت نوباری چەرخ تێن سینەیان پەیکان نهین ئامانجی وان تیران ئەمین داما بەلایێ دەر کەمین هەر گوشە دۆر ماداری چەرخ بیرا خوتینن غەنجەیان عاشق دنیڤ ئەشکەنجەیان ئاڤێتە دل بەرپەنجەیان هەردەم ژنو شونقاری چەرخ کوڤان لەتیفان گول عیزار شونا گولان روستینە خار لەو تێن ژبولبول ئاهوزار نیڤا جیهێ گولزاری چەرخ سەد بازی یان ئەڤ حیلەباز تینت بحیلە کارساز گەهگە هکو نازەو گەهنیاز سەححارو پڕ مەککاری چەرخ هەرچی بخونت سوحبەتێ ئاخر دجاما شەربەتێ زەهرا هەلاهیل دێ دەتێ دادل ئەدن ئازاری چەرخ ئەڤ ئەررەیا ژەهری ددان من ژێ ددل دانن سینان مالبەهری فەرقێ دوژمنان بێت و برەت مینشاری چەرخ دوژمن ژجان تالان بتن ئەو خوە هەرۆ نالان بتن میلاک و دل کالان بتن لێ بێت ورەت غەداری چەرخ داڤ کوهنە خانی میسلی دەیر چەندین کەواکیب تێنە سەیر پەیکان بداڤێ شوبهی تەیر هەرژێ دبارن ناری چەرخ شەمسێ بشەمسی جام بجام حەتتاد کن دۆرێ تمام ئاتەش درێژە هەر مودام ئەڤ گونبەدی دەواری چەرخ ئاگر دئاب و گیل دکەت قەلبان ژقەلبان هل دکەت میتقەب دجان و دل دکەت دائم ئەڤستن کاری چەرخ چەندی کو خوبان بێن رەزم من ژێ ددلدانن گەزم ئامانجێ وان رەمزان ئەزم سەرعەسکەری سەییاری چەرخ من پورشەڤان حەتتا سەحەر دانینە رێ سەمع و بەسەر ئەو ماهرو مابێتە دەر تا ببمە نەوبەت داری چەرخ کەس دی ل لەوحی سینەدا نەقشەک وەهاتی بێ غەلەت هەر دەم ژنو یەک تازە خەت ئاڤێتە دەر پەرگاری چەرخ ما ژحەسرەتا شیرین لەبان خەوتێتە چەهڤان قەت شەبان فەریاد دەربەر کەوکەبان پرسێ بکە ژبێداری چەرخ ڤان رەهرەوێن هیممەت بولەند بەردانە مەیدانێ سەمەند سەر گەشتەبن حەتتا بەچەند ئەو رەکبی مەشعەلداری چەرخ گاڤەک ژدەنگێ زەنگلان ئەیمەن چرونین مەنزیلان هەی هەی دبینن مەحمیلان فەریادە هەر قەنتاری چەرخ پورمن ژڤێ چەرخێ (مەلا) کیشا نەئافات و بەلا ئەبلەه دبێنم وی هەلا هەرچی ژدل بت یاری چەرخ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دلبەرێ ئیرۆ سەحەر ئاڤیتە جەرگێ من دو دۆخ سەبارەت: شەپالاشەنگ دلبەرێ ئیرۆ سەحەر ئاڤیتە جەرگێ من دو دۆخ یەک لسینە، یەک ددلدا لەو ژمن تێن ئاخ و ئۆخ ئاخو ئۆخێن من ژدل تێن لی ژبەر تیرا قزل تێن؟ یان ژکوڤانێن دکول تێن ژێ دزیت هەر خون و زۆخ خون ژدل جۆجۆ رەوان تێ وەک عەقیق و ئەرغەوان تێ لێ ژدەست سەلوا جەوان تێ ئەو شەپالا شەنگ و شۆخ (یان، سەلوارەوان) ئەو شەپالا شۆخو شەنگە کافرە، روم و فەرەنگە دامە بەر جۆتەک خەدەنگە زالمێ کشتم بدۆخ زالمی کوشتم شەپالێ نازکی غەنجێ دەلالێ بون حیجابا زولف و خالێ ئیدەک و عالا و تۆخ نەترک و تایێن بریشی ئی دزێرن پێڤە ویشی من دوفیرس دین دپێشی مروەت و ئینساف یۆخ لەو هەرفتم ئەز ژمەیلێ شوبهەتی سیهلێ و سەیلی موحبەت و عیشقا دلەیلێ ئەز کرم یەکسەر پلۆخ دەست نەهیلم ئەز ژدینێ شوبهی فەرهادی شیرینێ وەر ژبەر عیشق و ئەڤینێ من درێ چت ئەف کلۆخ سوحبەتا چەرخ و سەما تێ وەک (مەلا) سەد موبتەلا تێ زەمزەم و ئاڤا حەیاتێ موشتەری سەد شیخ و شۆخ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەی هەیا رەقس و سەمایا تە چخوەش بەستی یە چەرخ سەبارەت: چداوەتە هەی هەیا رەقس و سەمایا تە چخوەش بەستی یە چەرخ کو دبورجێ بسەما تێتە لسەر دەستێ خوە بەرخ سوفی یێن هەر دتەوافێ حەجەرەلئەسوەدە قەسد گول و سونبول بسەماتێن حەمی یان زەمزەم و چەرخ نەقشی ئەلماسی ل ئەلماسی بنێ گرتی یە حەرف خەتتی یاقوتی ل یاقوتی شکێناندیە نەرخ کەرخین ئەم دقیامێ مە ژدل پەردە دراند عارفی وەقتم و مەعروف بلابێتە ژ کەرخ دابناسی خەتەری رێ تونەبێ غافل بی دیجلەیە لێ دپڕن بڕبڕی پیل و بەرو مەرخ (یان، بەربڕی پێل) پیری شەععارە دشیعرێ و (مەلێ) شال فروش تونیشان من مەدە فەرخی کولنک من بویە فەرخ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سیرری وەحدەت ژئەزەل گرتیە حەتتا بەئەبەد سەبارەت: دەریایەکە سیرری وەحدەت ژئەزەل گرتیە حەتتا بەئەبەد واحیدو فەردە بزاتێ خوە وی نینن چوعەدەد دقیدەم دا ئەزەل و عەینی ئەبەد هەردو یەکن سەرمەدێت وە دخوازت نە ئەزەل بت نە ئەبەد فەرقە واحید ژئەحەد لێ دمەقامی سەمەدی بحەقیقەت کویەکن هەردو چواحید چئەحەد یەکە دەریا توبزان قەنج چمەوج و چحوباب دئەسل دا کو حەمی ئاڤە چئاڤ و چجەمەد ئافتابی ئەحەدی یەت دخوەدا گرتی یە کەون نەکو عەورەک هەیە لێ گرتی یە چەهڤێن مەرەمەد حوسنی زاتی بت و لاتان ژجەمالا سەمەدە ژمیسالی سەنەمێ وەهکو تەجەللایە سەمەد غەیری دەریا نیە سەحرا بحەقیقەت ئەمما ژروی کەیفە کوئەڤ ئاڤە بوی شوبهی زەبەد (کل یوم هو فی شان) نەبی غافل ژێ هەر پەیاپەی ژشئونان دکرت فەیز و مەدەد گەر دئادەم بدیا سیرری عیلم ئیبلیسێ (حینما ابصره کبر حینا وسجد) چزەمان و چمەکان و چجهات و چحدود چمەقادیر و تەفاسیل و حیسابن چعەدەد چمنافات و لزومن چقیاس و چمیسال ئەف چتەولیدو چتەرکیبە چروحن چجەسەد سەر بعیجزێ ددرت قووەتی دەرراکەیی ما (رجع العقل کلیلا و متی قام قعد) حیرەت و عیجزە سەرەنجام دبابێ نەزەری (کی بخالق نظر قاصر مخلوق رسد؟ ) گفتوگۆی مەعریفەتێ چەندی (مەلا) پەیداکی؟ گەوهەرا مەعریفەتێ ناگیهێتێ کەس بخیرەد ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عیدەوو هەر کەس ژدیداراتە لێ پیرۆزە عید سەبارەت: جێژنە پیرۆزە عیدەوو هەر کەس ژدیداراتە لێ پیرۆزە عید ئەز تنێ مەحرومی دیدارم بسەد مەنزل بەعید هەر سەحەر دهنێرم ئەز جانا ب ئاهانڕا ژدل (بارک الباری باسعاد علیها یوم عید) دەرگەهێ لوتفاتە خانم مال مەحرومان ڤەبێ (ان کلبا باسطا دهرا ذراعا بالوصید) پیرەمەردم عاشقم ئیرۆ مورادا من ببەخش (یا حبیبی یامرادی یامنی قلب المرید) (فر عقلی من لهیبی مثل باز اوعقاب) (ذاب روحی مثلما انحل فی نار جلید) (دمع عینی من بکائی مثل نهر فی سکوب) (نار قلبی من غرامی فی صرام فی الوقید) دل ژبەر نازی مەجازی (بالحقیقت) بو پەرەنگ (نار قلبی فی هواه مثل نار فی الحدید) (کی خلاص از دوزخ هجر تو یابم ای جوان) (هر نفس دارد صلاء و نعره ی هل من مزید) کێ دزانت من ژرمبازان دەما ئۆغلمە تێن تێنە دل سەدرم ژوان و سینە تێنێ سەد جەرید من ژسەففەینان ژنیڤا مەقتەلێ رم تێنە دل لێ لوان دەستان نیهن خونا غەزایا ئەز شەهید موسحەفا حوسن و جەمالێ سوڕەتا خال و خەتان (ماتلونا غیر حرف لا و قرآن مجید) گەرچی هەردایم ژمیهرێ نەینەکا دل بەدرە من وەک هیلالێ سوبح تێم ئەز جارنان بم ناپەدید ما بلەعلێن جانفزا ناڤێ مەبینت جارەکی (بالدعا بلغ تحیاتی لسلمی یا برید) تو ژ (مەلا)یی هەر بپرس ئەسراری عیشقێ حەل دکت ڤێ موعەممایێ چزانن سەد مەلاوو موستەعید؟ ئەر بکوشتن وەر بهشتن ئەمرو فەرمانا تەبت (احمد عبد رفیق واقف بین العبید) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نەی شەککەرا گەردن ژعاج دیسا ژرەشتوزێن سەمەد سەبارەت: داد و مەدەد نەی شەککەرا گەردن ژعاج دیسا ژرەشتوزێن سەمەد قەسێن لبالا فەرق و تاج کەیبەر رەشاندن بێ عەدەد کەیبەر رەشاندن بێ حیساب میسری کودان سیقال و تاب سەد روستەم و ئەفراسیاب کوشتن لوان کەرکر جەسەد سەد پادشاه و خوسرەوان جان دان ژعیشقێ و رەوان نەسرین و لەبسێ ئەرغەوان من دین لبەژنا سەرو قەد من دین لبەژنا عەرعەرین تایێن زەبادو عەنبەرین بایی سەبادا چەنبەرین زولف چونە سەرنورا سەمەد زولف چونەسەرنورا زولال جارەک وەرە بایێ شیمال بسکان ژسەر دیمێ ڤەمال زولفان ژبەر جوتێ ئەسەد سەححار جوهتی جادوان ئیرۆ ژرەمزا ئەبروان دل گرت و دابەر کاشوان کەر کر لمسکینان کەبەد دل گرت و دابەر خەنجەران کوشتم نیگارو دلبەران مە ژدەستی زولما ئەسمەران دادو مەدەد، دادو مەدەد دلبەر ژلەعلێن خۆی شەفاف دامن مەیا گولگون و صاف دەریایی عیشقێ قاف و قاف پەیوەستە تێتن جەزرو مەد حوسنا مونەززە بێ میسال سەردا لیباسێ خەت و خال سەر گەشتە حەیران ماو لال ئەحمەد کودی نورا سەمەد الله ژنورا سەڕمەدی یەک قەطرە یەک دا ئەحمەدی شیرینی و رەمزەک وەدی مەدهوش ما حەتتا ئەبەد ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاه ژدەستی وێ سرێ دل بمەیێ حەوالە کر سەبارەت: سەفینەی مەی ئاه ژدەستی وێ سرێ دل بمەیێ حەوالە کر هەرچی لمن کری (مەلا) جامی مەیا دوسالە کر شەنگێ بناز مەششها میسک و زەباد وەششها روی ما دبن پیانە هێژ زێدە لمن دەلالە کر چیچەک و گول سەحەرگەهان نەستەرەنێن دخەرگەهان تێک ژمیسک و ماوەرێ ماهێ خوناڤ و ژالە کر دیمی دبسک و خەمری یان تاوو لەفێن دشەتری یان مانە تەمام کەسک و سۆر بەدرە لدۆری هالە کر دۆر کرین ژسونبولان چیچەک و بشکوو گولان دل مە ژرەنگێ بولبولان شبهەتی داغی لالە کر پیری موغان ژشیشەیێ دامە سەفینەکێ مەیێ شوکری خودێ کوقولزمەک من ژخۆرا قەبالە کر (خضر)ی برەمزو موعجیزێ مەست مەدی ددینگزێ هات پیالەیەک ددەست ئەشکەرە سەد پیالە کر غونچە لەباژرەنگ گولێ دیمێ بسیڕنوما (مەلێ) شوبهەتی بولبولان سەحەر لەومە فغان و نالە کر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەری مەیخانەیا عیشقێ سەحەر عارف زیارەت کر سەبارەت: حەجی گەورە دەری مەیخانەیا عیشقێ سەحەر عارف زیارەت کر بئابی چەشم و خونێ دل وزو بەست و تەهارەت کر ورین جاما هیلالی دا ژعەکسی ماهی نەو بینی کو خانی میهرو جەرگی چەرخ و خوانی روزە غارەت کر بمیزان قەوسی ماهی نەو لوەجهێ دلبەرێ من دی ژچەشم و گوشەیی ئەبرۆ بدۆر جامێ ئیشارەت کر ب ئەبساران نەزەرمن چو ژچەرخی قەوسی ئەبرۆیان شوکور خوازین کو چاڤان کار بەرعەینی بەسارەت کر ژسەر دیمێ نیقاب ئاڤیت و دەستورا تەوافێ دا دسەعیێ بەیت و ئیحرامێ و من ئەسوەد زیارەت کر ددیدارێ هەزاران جان نساری مەقدەمی یارن کەسێ جانان بجان بینت دعیشقێ وی تجارەت کر بدیناری دنێ زینهار دا یاری خوە نەفروشی کەسێ یوسف فروتی وی دعالەم دا خەسارەت کر تنێ ئەو سەجدەیا شوکرێ تەبر میحرابی قەوسەینان کودەلق و شەمل و سەججادە بڤێ ئاڤێ قەسارەت کر دبەحسی لەعلی لەب هەرخام نارت تەبعی ئەلماسی وەلی تەئسیرو فەیزی میهر تەدبیری حەرارەت کر دئیعجازی بەیانێ دا سوخەن گەر بێتە ئینسافێ دزانت موختەسەر هەرکەس (مەلێ) سیحرە عیبارەت کر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خەلقۆ لمن کن شیرەتێ ئەو دلبەرا زەررین کەمەر سەبارەت: هەمیشە بەهار خەلقۆ لمن کن شیرەتێ ئەو دلبەرا زەررین کەمەر من دی دحالی غەفلەتێ هات دەر ژبورجێ وەک قەمەر هات دەر ژبورج و پەنجەران دڵ گرت و دابەر خەنجەران ئەڤ رەنگە حالی دلبەران لەو عاشقان خون بون جەگەر قەلب و جەگەر من بونە خوین لەورا کونو دەربون برین ئەی جان وەرە حالم وەرە حالم ببین وەر روح ژقالب بێتەدەر جانی من ئەر بێ سەر جەسەد مزگین بئافاقان رەسەد عالەم حەمی پێ بن حەسەد ئینسان و جینن و جانەوەر عالەم حەمی تێک بونە سەف سەیرین لشاهی من بەخەف هاتن تماشا چار تەرەف شاتر خومار تیتن دبەر (یان، خیمار) هات پادشاهی پور سوپاه قامەت ئەلیف دیم شوبهی ماه دادو مەدەد سەد ئاه و ئاه زولفان عەقارب تینە سەر گەستیمە خەلقۆ عەقرەبێ مەستم ژشەوقا غەبغەبێ تالع تنێ مەد کەوکەبێ ئیرۆ عەقارب تینە دەر ئیرۆ عەقارب هاتە خوار چو نیڤی باغی گولعوزار ئەو بوغچەیا هەر لێ بوهار لەو بولبولان لێ قال و شەر بی حەد ژدل نالی و کەیب دا بوغچەیا رزوانی غەیب ڤا نالی یان نینن چو عەیب سوهتینە ئەم دل بوسەقەر سوتن لمن جەرگ و هەناڤ وەردێن دهور گرتی خوناڤ زولف هاتە سەر لێ کربلاڤ بایێ نەسیم وەقتێ سەحەر تڕسم موخالیف بادەتێ زولفێن ددۆرا جەبهەتێ راکت قیاما ساعەتی عالەم ببت زیرو زەبەر زاهیر دبێژم پەندگیر دادل نەدی زولفا حەریر شوبهی (مەلێ) مێنی ئەسیر گوهدێرە قەولی موعتەبەر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جانا ژجەمالاتە موقەددەس قەبەسم ئەز سەبارەت: مەستی ئەبەدی جانا ژجەمالاتە موقەددەس قەبەسم ئەز گەر حورو پەری زادە نەزەر کی تەبەسم ئەز میسلی مەهی نەو گەرتە دڤێتن مەببینی مێزەبکە جامێ تو دبینی چکەسم ئەز یەغما ژمە جان کر کو تەجەللایی لدلدا من روحی دقالب توی تەنها قەفەسم ئەز حوببا تەیە من رادهەژینی کو بنالم شەب تا بسەحەر نالە ژرەنگێ جەرەسم ئەز من گۆ مەهی نەو چاشیتی یی ئەبروی یاری گۆ من چحەدە شوبهەتی نەعلی فەرەسم ئەز ساقی ژئەزەل یەکدو قەدەح بادە بەمن دا حەتتا بئەبەد مەست و خومارو تەلەسم ئەز جانا تویی من جان، گولی بێ خار گەرم بێ میننەت کو نەوەک بولبولی میحنەت عەبەسم ئەز سەد جەورو جەفا دی بمە ناچین ژدەرێ تە یەکسەر تو نەباتی یو لتەبعی مەگەسم ئەز گەروە تە دڤێتن ببری سەر بکە فەرمان داڤێ سەعەتێ سەر ببرم خوەش مقەسم ئەز سەرتا بقەدەم ئەز بسوژم شوبهی (مەلا)یێ پەروانە سیفەت سوهتم و بی سەوت و حیسم ئەز ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تورم بدل و پەیرەوی موسایم ئەز سەبارەت: دڵ دەریایە تورم بدل و پەیرەوی موسایم ئەز ئاتەش پەرس و نوری تەجەللایم ئەز باری ژ (وعلم) کو خەبەردار کرین ئیرۆ توبزان ئادەمی ئەسمایم ئەز ئینشائی علومی لەدونی چونکە مەزانی زانی بحەقیقەت کوچئینشایم ئەز حەرفێن رەقەمی لەوحی وجودا مەبخوان داقەنج بزانی کو چئیملایم ئەز زاهیر تو پەریشانی یی حالی مە نەبین مەجموع دزاتێ خوەو توغرایم ئەز عالەم چ بئیعراب و حروف و کەلیماتن ئەو نوقتە دنەفسا خوەوو مەعنایم ئەز سەد نیل و فورات تێن و دەرن قەلبی مەدا پێ ناحەسهین قولزم و دەریایم ئەز توژ نوسخەیی تەوحید مەخون ئایەتی نەفیێ بێ ئالەتی ئیسبات کو ئللایم ئەز سەد نەقل و ریوایەت دمەیا سافی یە مویەک ئیرۆ کو ژپیرێ خوە بفتوایم ئەز پەیوەستە تو هەربانگی مەکی شوبهەتی نایێ بێ یار و مەی و ساز مەگۆ نایم ئەز هەرچی تەبڤێتن ژمە وەر جان بخۆبێتن جانا بکە فەروار ڤەوەستایم ئەز سەد شیش ددلدانە ژمیهری مە (مەلا) یێ لەو هەر بفغان میسلی نەی و نایم ئەز ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عاشق ئەر جارەک ژبالا لێ بدەت بەرقا مەجاز سەبارەت: عیشقی مەجازی عاشق ئەر جارەک ژبالا لێ بدەت بەرقا مەجاز (یان، موجاز) دێ لنک ساحیب دلان حەتتا ئەبەدبت سەرفیراز کەشفی ئەسراری سیفاتان بێ محەببەت نابتن سورەتی ئەسما دڤێتن دابکین ژێ فەهمی راز لامیعا حوسن و جەمالێ دی ژعیلمێ بێتە عەین عیشق دا ژێ هلبتن کی دی حەقیقەت بێ مەجاز حوسن و حوب بێ یەکدو نابن دی بکن شاهو گەدا نور نادەت شوعلەیا مەحمود بی شەمعا ئەیاز مەعنی یا عیشقێ دزانی ئایەتا حوسنێ بخون داتو حەرفێن موحبەتێ یەک یەک ژهەڤ کی ئیمتیاز کی خەبەردار بت ژعیشقێ کەی ژبەر وەستاگرت گەرچی راه ئەز زەررە زەررە سینەسوز و جان گوداز عاشقان بێ گاڤ لەو گالین ژدل تێن شوبهی رەعد وان ژبالا لێ دبارن وەک بروسکان رەمزو ناز ئافەرین سەدئافەرین هەی من ژوان را ئافەرین ئی ژتیرێن دلبەران دایم ددل پەیکان و گاز گۆه دەئاوازی نەیێ وەقتی سەما تێن موغ بەچە فەهمی رازێ گەردکی چاوا دنالن چەنگ و ساز ئەو دلی من وەک کەبوتەر نابتن کەس لۆمەکەت لەو دڤێ تورێ وەدا کەفتی مەدین سەد شاهباز وەر دلۆ داچین تماشایا جوانانێن چەمەن وی هلانی سەربناز و سایەبان دایێ نیاز زولف و سونبول موشک بوی و بسک و سوسەن سۆرشیرین سەرو بالا سەبزپوش و کل نیشان و غونچەباز نیرگزێن قامەت زومەررەد سەرگران هاتن خەرام چار ئەترافان برەف رەف لێ بمەش تێن سی و قاز دل بکی دەم ئەز ژوان هەریەک بغەنجان دل دبن دل روبایێن، جان فزایێن، دلبەرێن عاشق گوداز عەقدی ئیحرامێ دەما دلبەر خویابێ فەرزی عەین سەجدەیەک بەروان دوبرهان ناگرت جیهسەد نوماز عیدەوو میری مە ئیرۆ دەرگەهی لوتفێ ڤەکر گۆ (مەلا) هنگی بخوازی دێ بدەم بەس توبخواز ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ژرەعنا نێرگزێن تەی مەست و خون ریز سەبارەت: کوژراوی چاو ژرەعنا نێرگزێن تەی مەست و خون ریز زەمان بوعەهدی جەنگ ئەنگیزی چەنگیز تەجانێ من دڤێت ئەی جانی عالەم؟ ژمن بستین بلەعلێن خۆی شەکەر ریز دو عەنبەر بو لشمشادێ ب مەستی ڤەبەستن لەو هەوابو عەنبەر ئامیز ژئاخا ئاستانێ مستەکی بین لداغان دا ببینم خوەش سەبا تیز تنێ فەرهاد دزانت لەززەتێ عیشق کووی جان دایە شیرینێ، نە پەرویز تەب و تابی هەزار ئەشکەنجە دادل ژشیرازی نیگاهی مەستی تەبریز (الهی) نێرگزا مەی مەست و نازک ژدەستی خوارو بەدخواهان بپاریز کولێ تێت ئەو قەبایی ئاسمانی لەتیفا شەنگ و نازک وەک بەلازیز سەوا شەک ریهتە دیسا عالەما دل بجادویی دوچەشمی فیتنە ئەنگیز (مەلا) جانی تە چاوان پەهلەوان کر لتایێ خەمری یان زولفا دل ئاویز ژحوسنا بێ نیشان نادەی نیشانەک (نیشانی) گەرژدل نەکراتە پەرهیز خەباسەت تەبعە ژەهلی سەگ سرشتە یەقین ئەوکەر ژجانان لەو دکەت بیز مەبین ئەو گەر بسورەت ئادەمینە هەمی دارن ژئێگر ڕاکری ریز ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تودزانی بخودێ من تو خەیالی شەب و روز سەبارەت: شەو و رۆژ تودزانی بخودێ من تو خەیالی شەب و روز بخەیالا خوە مەدام من تو لبالی شەب و روز هەر بمیزان درەشێنی جەگەرێ تیرو خەدەنگ ژنەسەق ساعیقە مەژقەوسێ هیلالی شەب و روز میسلی گۆیین تەرەوان نال ژدلی میسکین تێن ئەم نزانن توچڕا هەروە دنالی شەب و روز تە ب فەریاد و فغانان بخوە بولبول کەڕکر (یان، کڕ کر) الله الله ژچدەردێ وەدکالی شەب و روز داکو دلبەر قەدەمێ لێ بنەهەد رەوشەن کەت لەو توخونی وە ژچەهڤان ڤە دمالی شەب و روز تەتنی زەوق و سەفا کر بسەیین دلبری را سەرنخون گاه شوبی نون گاه وەکو دالی شەب و روز فتوەیا پیری (مەلا)یان تو ب ئیلهامی نەبی ڤی مەیێ هەر وەدنوشی ب حەلالی شەب و روز ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شاهیدی جیلوەنوما قودسی یی فەیروزە لیباس سەبارەت: ئاوێنەی دڵ شاهیدی جیلوەنوما قودسی یی فەیروزە لیباس هەرچی رەنگی تە نیشان دەت تونیشانی خۆبناس حوسن بێ ئایینەیی عیشق تەجەللی نادت عیشقی مەحمود دمەعنی نەمەکی حوسنی ئەیاس هەرچی رەنگی تە بڤێتن خوە ببینی (لله) نەزەرێ وەربدە کاسێ چخۆش ئایینەیە کاس توشەرابێ بغەرابێ بنەهەنگان دەدەمی دێ کیفایەت بەچرەنگێ مەبکت کوزەوو تاس رەمزو رازێن نەی و نایێ کوسەماعینە هەمی ژ محالاتە بعەقلێ خوە بزانی ژقیاس وی دکەت مەغلەتە هەردەم لحەریفان بجەدەل بدوجامان ڤەدخۆن سیرەت ئەبیەز وەسواس دەست گیری تەنەبت (خضر)ی عینایەت لقیدەم ناگەهی ئابی حەیاتێ بدو عەسکەر ئەلیاس توبنێ ماهی نەوو دەستی قەزایێ هەی هەی نەلزەرعی فەلەکێ بەلکە لعومری مە بداس تورکی خونریز و خوماری مە بیەک غەمزە یەکی زوهدی چل سالە لمن زیرو زەبەر کر ژئەساس ژلەبی لەعلی شەکەربار قە نەکر پرسا (مەلێ) میسری یان گەزمە رەشاندن کوکشاندن ئەلماس ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دل یە کە دێ عیشق یەک بت عاشقان یەک یار بەس سەبارەت: زوننار بەس دل یە کە دێ عیشق یەک بت عاشقان یەک یار بەس قیبلەدێ یەک بت قولوبان دلبەرەک دلدار بەس من دبەندا زولفەکی دل دابدەستی پیری عیشق لەو دعیشقیدا کوبەست ئیحرام یەک زوننار بەس تەرح و تەرزی بونە زوننار و چەلیپا یەک بیەک لەومە زوننارو چەلیپا یەک تنێ یەکجار بەس هن ژنک دێرێ ڤەتێن قەستا کەنشتێ هن دکن نەی ژوانم نەی ژوانم من دەری خەممار بەس گەرچی تێن رەقس و سەمایێ هەر سەحەر سەد نەی شەکەر من دبەزما سوڕ شیرینان ئەو شرین رەفتار بەس وەهچوالا گەوهەرن هاتن لیباسێ جیسم و جان من ژوان حوری سرشتان ئەوپەری روخسار بەس حەوجە سیحری سامیری نینن کو زولفا رەش بکت چەشم بەندا دلروبایان کاکولا عەییار بەس بولبولان سەدگول دچاڤن چاڤ لسەد گول دی دکن من دباغی گولعوزاران یەک گولی گولزار بەس من دباغی گولفرۆشان دی عەجەب رەسمەک غەریب خارتەبعان گول ددەستن گولپەرستان خاربەس ئەو جەفا دەرچو ژحەد زوڵماتە برحەتتا بچەند؟ رەحمەکی جارەک نەکی هەی زالم ئەڤ ئازار بەس غەرقی دەریایی گوناهین تەشنەیی لوتفا حەقین رەحمەتێ ئامورزگار و شەفقەیی غەففار بەس ئەهلی دنیایی سەراسەر دژمنێن من بن (مەلا) پشتە مێری من عەلی بێ، حەیدری کەرار بەس ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئیرۆ مەلا سەراپا لەوتێک بومە ئاتەش سەبارەت: گولا گەش ئیرۆ مەلا سەراپا لەوتێک بومە ئاتەش من دی سەحەر خەرامان نەی شەکەرا شرین مەش یارەب چتورفە میوە ئەڤ رەنگە مەی دبەخشت شیعرا مەتێ پەرێشان، نەزما مەتێ مشەووەش دل گەشتە مەژ دێری، ناچم کەنیشتەیی قەت میحرابی وی بمن ڕا وەردا بچینە (لالەش) مەحبوب وەک ستێرە گۆڤەندو عیشقبازی تێکل بچین سەمایێ هشیار و مەست و سەرخۆش حەیوان لکو دمینت ئەم مفتی یێ زەمانین بیتن ژدەستی ساقی جاما زولالی بێ غەش وەر گۆهدە چەنگ و نایێ شیرین کوبێن سەمایێ جامێ بنوشە ڤێڕان چسادەوو چزەرکەش تالع کو تێت و فرسەت موهلەت لنک حەرامە من عومری نوح نینە وەر ساقیۆ بلەزخوەش نەیشەکەرا شیرین قەد مە ژدەست تەمەی دڤێتن داسینە پێ جەلادەین رەوشەن بکین دلی رەش جامید چکن بحوسنێ کووان نەزەر لخوارە خەرتەبعەتێن دئەبلەه چنیڕگزو چکەربەش؟ کورە خۆ ناسپێرت جارەک بدەست دەلیلان ئەبلەه چکەت تەوافێ نابینتن بەری رەش؟ بێزێ دکت ژقەنجان ژرەمزو نازو غەنجان قەدرێ گولان چزانت کەربەش دڤێت کەرێ رەش فەیزامە شوبهی نیلە ئەم دەجلەوو فوراتین گەر شیخ، وەر ئیمامە ڤێڕایەمن کەشاکەش شوخا کو ئەز دبەندێ دل گرتیە کەمەندێ لەتیفە زوهرە سیما، ئەبرۆ هیلال و مەهوەش برهێن ژقەوسی قودرەت نیشانەکر (نیشانی) لامع ژبەر دەبارن چیەنگی یەک وە پەروەش (الله) لمن حوباتە چشە ککەرو نەباتە ژنو ڤەدێ جوان بم بیهن بکم گولا گەش ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شەبی قەدرێ لمە رەوشەن کە تو روحی وەرە خوەش سەبارەت: شەهیدی ئەوین شەبی قەدرێ لمە رەوشەن کە تو روحی وەرە خوەش مە ژنو خۆش کە لسەر چەهڤێ شەهیدێن خوە بمەش ما لمن کی نەزەرەک لوتف ژدل غەمزە نیهان برەشینی جەگەری ریش ژقەوسی خوە بوەش سەحەری جوملە شەهیدێن تەبەڕم ئاڤیهتێ ئی ژمارینە یەکایەک مەحەمی شەشسەدو شەش لێ شەهیدێن تە بئەژمار بخەنجەر کوشتی هێ نەچو خون ژبرینان سەدو هەفتادو دو لەش جەنگی هیندی دکرن فێرس و رمبازی عەرەب تۆخ و عالا دفرەنگینە کەمانداری حەبەش توبنێ روم و عەجەم کوشتنە زەنگی دکەمین هاتە هەرتێتە پەیاپەی ژتەرەف رۆم خوەش و خوەش (یان، رەوم) دامە شەهزادە بدەستێ خوە موباڕەک قەدەحەک نەغوبارەک ژخوماری یو نەتوندی و نەغەش دو قەدەح مەی بنیشانی ددرت رەنگ برەنگ نێرگزا نازک و رەعناو گولا تازەیە گەش غالیبەن ئەهلی زەمانی ما (مەلا) ئادەمیی ین؟ ڤەنەمایین ژکەرێ مەی رەشو گایێ تەیی بەش عارفێن ئەهلی بەسیرەت ژنەسەق مەردومی چەشم سورمەپۆشن دبەیازێ و قەبایی خوەیی رەش ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەلوا سەهی قەد خەمملی لەو کەمملی مەستانە رەقس سەبارەت: رەقسی مەستانە سەلوا سەهی قەد خەمملی لەو کەمملی مەستانە رەقس وەر سوحبەتێ گەر قابیلی دێ بێت ورەت شاهانە رەقس مەستانە مەستان نوشە نوش قەرقەف دجامان هاتە جوش مادێ بمینت کەس لهوش وەقتێ کوبێن دوڕدانە رەقس سوحبەت بسازان هاتە ساز پێ مەووجی دەریای ناز دادل ژنو بایێ مەجاز وی کەشتی یێ سوککانە رەقس مەحبوب بیعەینی کەوکەبن رەقسا کوتێ دلبەر هەبن سەدجان گرامی من هەبن باڤێمەرێ ئەرزانە رەقس گرشمەوو رازا بەری عارف ڤەنابن لی دەری حەتتا دنێڤا ئاگری ئەو خەف نەبت پەروانە رەقس (یان، خۆف نەبت) پەروانەیی شەمعا گەشین زولفین وەنازک راوەشین شەوکین ددلدا پێ خۆشین مەژ پەنجەیی شێرانە رەقس عالا و تایێن قرمزین ئەسلان دبەردا بەڕزین نێرگز دباغان تەووزین نەی شەکەران نیشانە رەقس وەقتی خویابن ئەرغەوان گول چیچەک و تەرحێن جەوان ڤێرا نەبێ سەلوا رەوان عارف لفەرقێ جانەرەقس ئیرۆ شەکەرخەندێ برین دەستێ سپی زەندێ برین دیسا بگۆ ڤەندێ برین دەردی مەلێ دەرمانە رەقس ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مە ژبل حوسن و جەمالێ چغەرەز سەبارەت: وەسلی گیان مە ژبل حوسن و جەمالێ چغەرەز بێ جەمالی ژپیالێ چغەرەز؟ گەرنە تەشبیهی دوبرهێن تە بتن مە دعیدان بهلالێ چغەرەز؟ ! گەرنە قەستا دل و جانی مە دکت مەژوی شۆخ و شەپالی چغەرەز؟ گەرنە روحی مە دپەی دل برتن مەژوێ قەنج و دەلالێ چغەرەز؟ گەرنە بیسمی تە موعەممابن حروف مە بشکلی خەت و خالێ چغەرەز؟ نەکو شەرمەندە ژرویی تەبوا ئافتابی بزەوالێ چغەرەز؟ قەستی وەحدەت دکرت روح بروح وەرنە عاشق ژویسالێ چغەرەز؟ دشەبی قەدرێ تەجەللا توبکی مەلپەی موم و شەمالێ چغەرەز؟ نە جەمالاتە تەجەللی بکرت مە ژخوبان بەجەمالێ چغەرەز؟ نە ژلەعلێن تە (مەلا) بەحسی بکت مەژڤێ بەحس و سوئالێ چغەرەز؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دیسا لبەدری کاتبی کێشا ژنو ژەنگاری خەت سەبارەت: عەنبەر بار دیسا لبەدری کاتبی کێشا ژنو ژەنگاری خەت نورە رەشاندی واهیبی دەر گەردشی پەرگاری خەت حەرفێن ژقودرەت نقتە پور مادار حەوزا لەعل و دور ئەڤ رەنگ کی دی وە بەسۆر قودرەت نمون زەنگاری خەت ئەو چیچەکێن شەتری شبیهت ئەفعی سیفەت قەلبێ مەمیهت سەلوا ژبالایی وەریهت ئەڤ پەردەیا گولناری خەت نەقش و نیگارین دلبەران دەرجێن ژرمزێن ئەسمەران (یان، دورجێن... ) هەر تێن ژدەست نەی شەکەران مەژ گولشەنی فەرخاری خەت مە دەسخەتا تەرحێن شەلال خال و خەتێن نورا زەلال دانی دسندوقان لبال مالی مەسەد قینتاری خەت بەرگێن گولا رەیحانی یێ کاتب نموچەک دانی یێ کەس دی بوێ شیرانی یێ دەر سەنعەتی جەبباری خەت ریحان و سونبول تێ هەنە سەد چیچەک و گول تێ هەنە زەرباڤو بولبول تێ هەنە ئەو بەغچەیا گولزاری خەت گول چیچەک و نەقشێن غەریب نەسرین و رەیحانێ عەجیب لێ راست و چەپ بویین سەلیب جەدوەل کەشین زونناری خەت ئیرۆ سەحەر توغرا نیشان ئیعراب و حەرفێن زەرفشان هاتن دگەل بایێ سەبان مەژ جانبی دلداری خەت (یان بایێ سیبان) ئیرۆ بەراتا ئەحمەدی توغرا نیشان زەر کەش مەدی خەتتی هومایون کێ وەدی شیرین و مەعناداری خەت (الله) دبەر (قالوا بلی) دایە غمەکت قەلبێ (مەلێ) ئاڤیهتە چەرخی جەدوەلێ ئەڤ رەنگە عەنبەرباری خەت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خون کوژدل بمەوج بێت ئەشکی رەوان مەتێنە خەت سەبارەت: شەپۆلی خوێن خون کوژدل بمەوج بێت ئەشکی رەوان مەتێنە خەت نیل ژدیدەیان دزێت کەفتمە ناڤێ شوبهی بەت کاتبی نەقشی قودرەتێ زێڕ رەشاندی سەر خەتی ئەرزەن و دیم و جەبهەتێ پێ نەقشاند و کرنوقەت جەبهەت و دیمێ نەققشاند میسک و زەبا دلی ڤەشاند نورێ ژزولمەتی ڕەشاند تازە کشاندی خەت بخەت حورو فرشتە کێ وەدین نازک و خوب و سوڕ شیرین دیمێ نمونە بەربکین سورەتی چین نوما غەلەت شیعری (مەلێ) کو وەک ژوان دایەتە جانی مەروڤان پورمە لبەرگێ ئەرغەوان دینە غەزەل لنک شەتەت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەی نەنوشی شێخی سەنعانی غەلەت سەبارەت: کوانێ غەلەت مەی نەنوشی شێخی سەنعانی غەلەت ئەو نەچو نیڤ ئەرمەنستانی غەلەت میسلی (موسا) وی تەجەللایا تەدی ئێ تودی کانی خەتا هانی غەلەت وی نەدی بەژنا تەوودایی قیاس حیکمەتی لەو چویە بورهانی غەلەت ستوەتا لەیلی یەقین مەجنون تەپاند وەرنە قەیس ناکەت بیابانی غەلەت وەک (نیشانی) نەقش و نیشانەک تەدی ئی کو نیشانەک تەدی کانی غەلەت ئەز گەهام ئاڤا حەیاتێ خەف ژدل خوضر ڤاژی چویە حەیوانی غەلەت شانشینێن نازکان ضایع مەکون دانەبێنی دل بڤێ خانی غەلەت (الله الله) چەرخ و دولابی دنێ نوقتە قەت ناکەت ددەورانی غەلەت روز و شەب هەر سەیری دیدارا تەتێن ناکرن ئەو دەورو سەیرانی غەلەت هون نەبێن مەششاتەیی خەف دانیە هەم قیران کرد خال و نیشانی غەلەت دی بسەرجانێ مەموروەت دامەئیخ بشکوێن بەندا گریبانی غەلەت سەرنەبی بەر کفری زولفێ عاقیبەت ئەز دترسم لێ ژئیمانی غەلەت پەهنیاوی چەرخ و دولابی دنی نیسبەتا ئەربابی عیرفانی غەلەت نوسخەیی عالەم هەمی عینوانەکە نوقتەیەک نابت دعینوانی غەلەت قولزم و بایێ موخالیف تێ پرن دانە کەلشێن داری سوککانی غەلەت دابزانی پەهلەوانی مویەکی دەست نەدی (لله) میزانی غەلەت وی ددەستێ من گولاگەش پوڕ خوناڤ حەیف بولبول چو گولستانێ غەلەت هێژ سەهوا خامەیی خو وەرنەمن ئەڤ غەلەت ناکرد دیوانێ غەلەت وی لسەر بەژناتە ئەڤ سەیوان ڤەدا وەرنە نادا رۆژ سەیوانی غەلەت گەه دل و گەه جان دبن تورکێن تەتێن ناکرن یەغما و تالانی غەلەت مەشرەبی تورکان فورات و نیل کر تەشنەلەب چو تەرفی عوممانی غەلەت پیری حیکمەت بین لویفقامەشرەبان کەس نەدی مەی ریهتە فینجانی غەلەت راستە یەک قانون سەراسەر نینەتێ خوەهری و پێچێن، پەریشانی و غەلەت پاک تەبع و قووەتەک مەوزون دڤێت دانەدەت سەنعەت ب ئیدمانی غەلەت مەردومێن چەهڤێن مەلێ عەکسا خوەدی وەک (نیشانی) ما لنیشانێ غەلەت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بێ لەبی لەعل (مەلا) من ژمەیا ناب چحەز؟ سەبارەت: ئاگری رەوان بێ لەبی لەعل (مەلا) من ژمەیا ناب چحەز؟ سوحبەتا تێ نەبتن یار بهەرحال چحەز! قەدەحەک بادە بدەستێ خوە لقەلبی مە بڕێژ عاشقی سوختە بێ ئاتەشی سەییال چحەز؟ نەکو وەک تەیر ژموژینی تە ببارن پەیکان (یان، ژرەمزێن تە) ژبرینێن ددلی شوبهەتی غیربال چحەز؟ حەزز و لەززەت مە بعومرێ خوە دعیشقاتە نەدی هەم بڤان دەردو غەمان زێدە تو ئیسال چحەز؟ حوسن و سوڕ زاتی نەبت، جەزبە لدل دەت مەحبوب مە ژزولف و خەت و خال و قەدی مەییال چحەز؟ عیلمی عیشقی بت و لاتان بریوایەت نابت قەدەرەک حال کونەبت شبهەتی هەرقال چحەز؟ بە دەوی پاک چکەت فەسحەتی مەیدان کونەبت موستەمیع گۆ نەدرت موتریب و قەووال چحەز؟ دوڕی ناسوفتە دبێژم ژ لەبی لەعل (مەلا) گەر رەوان بەخش نەبت نەزم کەرولال چحەز؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەرددت ئاوی کەوسەری زەمزەمەو سەمای زولف سەبارەت: موبتەلای زولف سەرددت ئاوی کەوسەری زەمزەمەو سەمای زولف (یان، زلف) سایەنومایی خاوەری سیدرەیی مونتەهای زولف سایەنومایی جەبهەتێ نەقش و خەتی ژقودرەتێ نوقتە و حەرف و جەزمەتێ بال و پەرین هومای زولف بال و پەرێن سیفەت هوما سایە لجەبهەتێ نوما خەمری و لەف دچن سەما یەک بیەک ئەو لبایی زولف نەترک و بەرگ و شەتری یان رەقسە ژرەنگی خەمری یان بازو عوقاب و قومری یان سەیرە سەحەر تەبایی زولف هەرمە ژبورجی سونبولە پەنجە دسینەو و دلە دورو درازو موشکیلە قیسسەیی ماجەڕایی زولف بەستنە زولف دەر کەمین حەلقە بحەلقە چین بچین یەغمە دکن دلان نهین تێنە یەقین خەتای زولف (یان، نینە... ) روم و عەجەم ژهەر تەرەف جەنگ و سەوا شەوان بخەف هیندی و زەنگی سەف بسەف هاتنە بەر لیوایی زولف هەردەم و هەر سەعەت ژنو پێتە دسینە نارودو سەبرو قەراری من ژکو عاشق و موبتەلایی زولف زولفی سیاهی بێ وەفا قەت مەنەدی ژوی سەفا کوشتمە ئەز بسەد جەفا ئاه ژدەست جەفای زولف زورو فەقیرو موبتەلا زاهید و سۆفی یو مەلا کوشتنە ئەو بسەد بەلا کەس نەکەڤت بەلایی زولف ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئیرۆ ژشەهکاسا سوڕێ مەی هاتە فینجانا سەدەف سەبارەت: فینجانا سەدەف ئیرۆ ژشەهکاسا سوڕێ مەی هاتە فینجانا سەدەف میننەت کوئیرۆ دیم دوڕێ دامن مەیا حوسنا خوەخەف خەف دامە جاما کەوسەری شیرین قەد و لەب شەککەری بایی سەبا دا چەنبەری هاتن سەما شەتری و لەف شەتری و زولف و بەلگ و پەر هەمیان لدیم دەعوی یو شەر ئیلان لسەلوێ بونەگەڕ عەقرەب خویان ئەز هەر تەرەف عەقرەب نهن ئەو سونبولن بو عەنبەرن داڤا دلن نیشان ژمیسک و فلفلن وان سینەیێ من کر هەدەف داسینە جوهتێ تیر خوەشە قەوسی هیلالی توز رەشە یەک تیر پوڕ کوشتن لەشە خونێ دجەرحان دایە کەف من خون بجۆ تێتن ژدل ئەو بازیێ بێ تۆرو سل داکەفتە نیڤ تۆرا قزل قومری نەهشتن رەف برەف رەف رەف نهشتن زاغ زاغ دانین لدل من داغ داغ دی کی بمینت ساغ ساغ وەستانە لەشکر سەف بسەف سەف سەف مەدین هیندی یو زەنگ چەنگیز هات تەیموری لەنگ خەفوان رەشاندن دل خەدەنگ تەشبیهی تیرێن خان شەرەف تیرەک ژقەوسێ مال زراڤ تی دل قەوی تاڤێژە ناڤ خون تێ پوڕی تەشبیهی ئاڤ فەریاد و ئەفغان سەد ئەسەف جان دی نەدت ئەو مال خەراب هەرسینەیێ جوتەک غوڕاب تێدابرن پەنجەو کولاب وی جان ژدەست وی روح دکەف جانێ مەلێ روحا مەلێ نورا ژقودرەت نوقتە لێ رەمزەک نهین دامن وەلێ نالی ژبەر وەک نای و دەف ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نازکامن دسەمایێ بسەر ئەنگوشتی عەقیق سەبارەت: تانە لەگوڵ نازکامن دسەمایێ بسەر ئەنگوشتی عەقیق دامە ئیرۆ دسەرایێ قەدەحەک تازە رەحیق مە ژدەست و یەدی بەیزا قەدەحەک سافی ڤەخوار (شعشانی کنجم بسناه و بریق) سیرری لەعلی لەبی جان بەخش نزانی تو ببەحس (اعدالنظرة یا ناظر فالسر دقیق) بلەبی لەعلی شەکەرخەندە شکێنا شەکەرەک (انا بالوعد لواثق فلهاالوعد وثیق) دریا دورری مورادێ مە سەرێ دانیەرێ (خضت فی البحر و لازورق والبحر عمیق) مە ژغەفلەت سەحەرێ دی و دو رەمزان کوشتم خوەش بحەققێ خوە گەهیشتم (انا بالقتل حقیق) قەت نەگۆ قەتلە دکم بێ گونەهو مەزلومە (رشقتنی بنبال ورمتنی برمیق) تیرورم هەردو لدلدان لجەگەر چەسپان کر ئەو ژخونا مەنەرشتی تلی یین سوهری عەقیق سوسنێن تەی تەرو نازک لگولان تەعنە ددن (فبها العنبر فائح و بهاالمسک عبیق) چبە کوشتن چبە هشتن توکو فەرمان بکری ئەز بحوکمێ تە خوەشم (احمد عبد ورقیق) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من دی ژغەفلەت جام دکەف شاهی نەجەف دل کر هەدەف سەبارەت: لەعلێن شەفەق من دی ژغەفلەت جام دکەف شاهی نەجەف دل کر هەدەف رۆژ هات شەرەف ستێر بونە خەف هەر چارتەرەف نورا یەقەق زولمەت نەما سوحبەت وەما نورا شەمالان چو سەما لێ ئەو دەما زولف بون جەما هاتن سەمایێ یەک نەسەق وەردان گولاڤ گرتن خوناڤ لێ من دناڤ سوهتن هەناڤ من دی بچاڤ زولفێن بلاڤ لێ بونە داڤ بەندکر بناڤ نورا بەسەر گفتو خەبەر قەندو شەکەر زولفان لسەر خالێن دقەر بایێ سەحەر دابێتەدەر سوبحا بحەق مە ژبەهریان پوڕ نالیان شەڤ تاریان جەنگ بومیان (یان، مە ژبوهری یان... ) وەر کوشتی یان ژوان بەنگی یان بوان تلی یان خوەش کەگیان کر شەفقە میر ئانی مەبیر بەردان مەتیر کرمە ئەسیر نەگها فەقیر زولفا حەریر ئاڤیهتە شیر داپێ مەحەق ئی موشتەری دیمی زەری نەبر سەری نەی جان بەری ئاڤیت سەری گاڤا بەری لازم هەری وی ئەڤ پەری کەلبی دەری نیشان بەری تیر ئاوری موژگین پەری (یان، ئاوڕی) بەحرو بەری عشق و سوڕی ئاڤیهتەری سەرما قەلەق من دی دنەو بێ یار تەو (نەو) سوندی (سوندم) بئەو بێم بێ دەرەو من بو دەقوسی بوی ئەو شیڤان مەلەو نایێ مە خەو هێستر رەوان تێن وەک جوان تیردان ئەوان رەش ئەبروان دل وەک گوان بەرکا شوان سەر لوئلوان بەرگێن وەرەق بەژنا شەپال دیمی بخال ئیعراب و دال قەوسێ هیلال نەقشێ جەلال جاما زەلال خەمرا حەلال سوحبەت بحال ئەز تەلبەیا ئاوا حەیا تی بوم تیا کەژ بادەیا جاما خویا بو عیشوەیا یار لەو پەیا پەی تێن سەبەق جانی (مەلێ) ژقالو بەلێ بەندەم وەلێ دەر کاکولێ بەلگێن گولێ رو هەیکەلێ ئەو میسکە لێ جارەک هەلێ پەردەو ستور دابێ قسور بێتن زوهور دیمێ بنور نورا غەفور خالێن دهور جاما تەهور لەعلێن شەفەق یار هات و مەست، سوبحا ئەلەست من دەست بدەست دی جام ددەست کاکول دبەست تایەک ڤەرەست ڤێڕا شکەست نیشانە قەست ئەو لەب شەکەر وا هاتە دەر رابو ژبەر تایێن دبەر خالێن دقەر زولف چونە سەر ئەسلان سەحەر لێ بون فەرەق ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دلبەرا من سەحەری هات بتۆخ و بیەدەک سەبارەت: یەک و یەک دلبەرا من سەحەری هات بتۆخ و بیەدەک سەد یەدەک بون دبەری تێک بسنجاب و وشەک یاربو چومە بواری بزیارەت کەفی پا (قال یاعاشق هاتیک یدی هات یدک) دل و جان هەردو مەدانێ کو ئیجازەت ژمە خواست (قلت استو دعک الباری الله معک) تەدڤێ ساف و زەغەل ژێک ڤەدی تەجرەبەکە داعیارێ بتەمامی بنومێتن تەمحەک دەوری زولفاتە موسەلسەل بنەزەر حەل کونەبت نەزەری سافی دلی سەر ددرت نوقتەیی شەک ئاهوا من نەکورەنجەک تە بخاتر بگەهت بەخودێ کی تو کو ئەوسەگ بەخودی هاتە مەسەک بئەڤینێ مەلەک و چەڕخ و فەلەک تێنە سەما رەوشەنن تێک بمیهرێ ژسەما تابسەمەک نەکو پەیوەستە بیەک بن ژسوری عیشقێ دوروح دێ بئەشباح ببن واسیل و پەیوەستە بیەک؟ ژموسەمما عەدەد و کەسرەتی ئەسما تومەبین زەیدو عەمرێن مەحەتا چەند؟ دونینە یەک و یەک چفەساحەت بمەلاحەت وەددێری تو (مەلا) ئەڤ ئەدایاتە دشیعرێ وەشرین و بنەمەک ++++++++++++++++++++++ سەرناو: (تعالی الله) زەهی حوسنا موبارەک سەبارەت: پارەی جەرگ (تعالی الله) زەهی حوسنا موبارەک تەبارەک، سەد تەبارەک، سەد تەبارەک مەگەر شیرین بڤوێ شیرانی یێ بو؟؟ (الا شمس الملاحة قد تشارک) ژغونچێن بوغچەیا وێ گولعوزارێ (یان، گولعیزاری) ژهەر غونچە ددلدا مایە خارەک لتەختی دلبەری رونێ بشاهی لتەشاهی موبارەک بت موبارەک ژدیدارێ مورادا من ببەخشە مورادا من ژتە دیدارە جارەک ددل دائی یودیسا دل دسوژێ (اتحرق یاملیک الحسن دارک؟ ) عیزاری گەر لمن دی تو لدل دە (لان القلب قدیهوی عیزارک) (یان عزارک) تەجەرگی من ژدل کر پارەپارە (فجارک یا بدیع الحسن جارک) وەرە خانم بکوژ بستە بخەنجەر (مەلێ) ئەمما بدەستی خۆی موبارەک ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نازکەک من سەحەرێ دی بجەمالا خوە نەوەک سەبارەت: چاوی بەڵەک نازکەک من سەحەرێ دی بجەمالا خوە نەوەک حورو ویلدان و پەری بو نەبەشەر بونە مەلەک وەر تەماشایی شەهیدێن خوەکە جارەک توبنێ (احسن الله تبارک) ژدو چەهڤێن دبەلەک سونبولێن تەر لگولان پال بمەستی ددرن سوسنێن تازە لنەسرین وەرەقان بونە هەلەک نازکامن کوبمەستی دچەمەن هات خەرام ژحەسەد چونە خوسوفێ مەهو میهری دفەلەک ئی ژ غەفلەت تەببینت کو دمینت هەیهات تە بچەهڤێن دبەلەک کوشتنە مەزلوم گەلەک زەررەیەک عیشق گەهاکێ و ژعەقلێ خوە نەبر (کل من صادفه داهیةالعشق هلک) خوسرەوی عیشقێ کورونیشتی لسەر تەختی وجود (فتح القلب علی الفور وللروح ملک) وە چعیشق و چسەلامەت کود دورن ژیەکی (کل من یسلک حبا سبل النار سلک) ئاهی بێ گاڤ ژدل تێن مە ژپێتاد جەگەر بەس توبێ فەیدە نەسیحەت کە مەدل بویە پەلەک ما ژعومرێ مەچمابت وەرە ئیدی ڤمەڕا دا دئەقطاری وجودێ بکرین سەیری مەلەک دەستیوائێ کو ژحوسنا تەڤەدا لامیعەکی (نظر الشمس من الشرق الی الغرب دلک: ) ئافتابێ کونە تەسویر ژحوسناتە بتن (نورها فی نظری ظلمة داج و حلک) ژهەوا بەند تەکرم شوبهەتی بایێ دسڤک چژ بسکاتە ببێم؟ ئاه ژبسکاتە چەلەک ئەز ژ زولفاتە ڤەرستم مەتەلەب کر لەبی لەعل لێ دچاها زەقەنێ بێ سەروپا چومە هەلەک بئومیداتە هومایێ نە (مەلێ) تۆر ڤەدا وەر تماشای جیهان بویە هەمی تورو شەبەک ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کو ئیشارەت ببیشارەت بدرت نەغمەیی چەنگ سەبارەت: دڵ پەرەنگە کو ئیشارەت ببیشارەت بدرت نەغمەیی چەنگ ژروی ئایینەیی دل برتن پەردەیی زەنگ فەهمی راز ئەر بکری وەرببهی موژدەیی ساز چەنگ بێ پەردە دبێژت نەنەی و نای بدەنگ وەهـ کوبێ شاهید و مەحبوب تەعومرێ خوەبوار کارەکی رابەبکە وەقتە کوئێوارە درەنگ بەری مەقسودێ ژتوبا نەگرین مەعلومە مە ژدەستی خوەیی کوتاهو ژپایی خوەیی لەنگ دلی یارێ مە نەبو نەرم بسەد ئابی گری ئەسەرێ دێ چبکەت ئاب بسەد قەترە لسەنگ؟ سینە گەهـ تێت کوبکەربێت ژدەربێ عیشقێ مە جەگەر شوبهەتی باروتەو دل مایە پەرەنگ بچرەنگێ مەددل خەف ببتن گەوهەری عیشق عاشقان موحبەت و میهرا زەری یان کفشە ژرەنگ کفشە مەجموع و پەریشانی یی حالی مە ددل ژسەری زولفا پەریشان و ژبسکا تەیە شەنگ نەتنێ گەزمە دبارن مە ژقەوسی دوهیلال مە ژموژگانی سیەهـ تێنە جەگەر تیرو خەدەنگ میسلی وی قەوسی هیلالی کو دونون رەیحانی کی نیشان دانە ژشیراز و کی ئانینە ژیەنگ هەر لەدۆرا حەجەرئەسوەد حەبەشان چەرخ و تەواف تێن و قوفا عەرەفاتێ بسەمانوبی و زەنگ سەف بسەف تورک و موغول دوگوش و هیندی دکەمین بعەجەب هاتنە جەنگێ حەبەش و روم و فەرەنگ میرو کرمانج لهەولان (لهۆلان) قەدەرەک وەستانە لێ بنیڤێ بسەف و تیپی عەرەب هاتنە جەنگ ژگوهەر غونچە گوشایی دکرت دورجێ عەقیق بشەکەر خەندە زەنی گەر بگریت شەککەری تەنگ (یان، تونگ) وەرە بی پەردە (مەلا) وێ غەزەلێ بینە مەقام هەردەما بینە سەما دەف بدەف و چەنگ بچەنگ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەر بدیا (گەر نەدیا) ئەو سەنەما سور جەمیل سەبارەت: دەرمانی دەردان گەر بدیا (گەر نەدیا) ئەو سەنەما سور جەمیل نازلی ئەرزان نەدەبو جوبرەئیل من نەزەرەک حوسن و جەمالا تەکر ئایینەیەک دی م ژ نورا جەلیل لەو ژلەبی لەعلێ تە جام بۆ خەجل بادەیی ئەنگوری کوجا، سەلسەبیل دیل مە هەزاران تە دبەندێ وەلێ (لیس لنا عنک مجال بدیل) (ما انا وحدی بک من مغرم) (کم لک قبلی شغفا من قتیل) داروی دەردێ مە تویی جانی من (هل بسوی الوصل شفاء العلیل) سەبرو سکون چونە مەنیف دەجلەدا لەو ژدو چەشمان مە دزێت ئابی نیل بەس نەمە سەد چەشمە ژچەشمان دزێت (مزج دم دمع عیونی یسیل) پوڕ مەنەزەر داتە ژسەر تاقەدەم (قد رجع الطرف و عقلی کلیل) میسلی تەما بونە؟ وەیا ما دەبن؟ رۆژ کو تەجەللایە چحاجەت دەلیل؟ (قد سلب الروح علی غفلة) (اذهجم القلب بطرف کحیل) گەرچی لبەر زەرب و جەفان فیل بوم بێ مەفەر ئەز مات کرم شاهوفیل جان ددرم گوفت بیەک بوسە دە (یان، گفت... ) لی ببتن لەعلی شەکەرخا کەفیل گەرچی دنیڤ حەلقەیی شیرانم ئەز (لیس علینا لعدانا سبیل) زور (مەلا) فیرقەتێ ئەبتەر کرین (ان من الساعة یوم الرحیل) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شاهیدی قودسی نیشان حوسنە ژرەمزا ئەزەل سەبارەت: بادەی ئەبەدی شاهیدی قودسی نیشان حوسنە ژرەمزا ئەزەل دامە بدەستی سوڕی جامی مەیا لەم یەزەل مەی کوبچت ساغرێ هێژ ددەست دلبەرێ سوندی بخالق دخۆم رۆژە دبورجا حەمەل دیم دجامێ مەدی سوڕ دمەدامێ مەدی لەو مە ژمەیخانەیێ گرتی یە بەر دەر مەزەل هەر ژکەڤانی بوەش قەبزە زەری گوشە رەش گەزمە بجوهت تێنە دل کەس دمرت بێ ئەجەل؟ حوسن و سوڕا سورەتێ کەس ددرت قودرەتێ لەو دئەسل دورە ژێ تەعنەیی (لما افل) زوربەوە تێتن عەرەب تێک چەڤاندن قەسەب قەنج بچەهڤان مەدی جەنگ و جیدالا جەمەل شیرو رمان ڤێکران پەنجەبرن تێکران لەو مەدکن ژیکران قیمەدکن دل دگەل نازک و قەنجا شەپال دل ڤەگەرینت محال لێ ژمەدێ دل ببەت دل بمەدەت موحتەمەل نەی شەکەرو دیم دورێ دامە بدەستی سورێ جام و قەدەح شوبهی ئاڤ لەو مەرەوان تێن غەزەل گەرچی دچەهڤێن (انا) عالەم (مەلا) کر فەنا (دون فنا بابکم انه عبد اقل) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئیرۆ ژرەمزا دیم دورێ میننەت کومن مەسرورە دل سەبارەت: مەنسورە دڵ ئیرۆ ژرەمزا دیم دورێ میننەت کومن مەسرورە دل دلبەر بفنجانا سورێ مەی دامەوو مەخمورە دل رەمزەک نهین ئاڤیتە دل میهری ژباتن میهتە دل شەهزادەیێ سوڕ ریهتە دل شەهکاسەیا فەرفورە دل هۆستایی عیشقێ دل هەڤۆت سەرتا قەدەم هنگی دسۆت رەمزا (اناالحق) هەر دگۆت باوەر بکن مەنسورە دل دل لێ بدەت نورا مەیێ وەقتی سەواش و هەی هەیێ فەهم ئەر بکت وەحیا نەیێ ژی دت خەبەر مەئمورە دل نورا ژقودرەت لێ دونون ژێرا دنالن ئەرغنون وەر ئایەتا عیشقێ بخون خۆش نوسخەیەک مەستورە دل تەفسیری سیررا ئایەتێ عارف دڤێتن گۆه دەتێ رازا رموزێن قودرەتێ گەر دین بکت مەعزورە دل دل کەعبەیە مەولایەلێ ناری کەلیم ئیسایە لێ بانگی (اناالله) دایە لێ هەم کەعبەو و هەم تورە دل سەد حۆو سەد جوبارەتێ سەد گولشەن و گولزارە تێ چەندان ژعیشقێ نارەتێ سافی نەزەر دی نورە دل (یان، عیشقی یارەتێ... ) سوحبەت کو کامیل بو بری جارەک بجایی عەنبەری قەلبێ بئاڤێ مەجمەرێ خوەش عەنبەرو کافورە دل شۆخ و شەپالا لەب ژقەند ئەو نازکا وی قەنج و رەند وی دل ژدل دلداو خوەند ئیرۆ یەقین فەغفورە دل ئەر دل ژتە مەسرور بتن من ژی (مەلێ) دەستور بتن دی کت جیهان پڕنور بتن لێ دائیما رەنجورە دل ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شەربەتا لام و بیان ئەز بەحەیاتێ نادم سەبارەت: زەکات بەعەبد شەربەتا لام و بیان ئەز بەحەیاتێ نادم بادەیا لەعلێ بئاڤا زولوماتێ نادم حورو ویلدان و پەری جوملە جەمابن ئیرۆ مویەکی پێ ژخەتێ وی بت و لاتێ نادم گەر بدەت دەست تەوافا پی ودەستان بگرم وی مەجالێ بوقوفا عەرەفاتێ نادم ئەزویار گەر شەڤەکێ هەردو هەم ئاغوش ببین (لیلةالقدر)ە مە ئەوشەڤ ببەراتێ نادم جانی شیرین کو ژیارڕا بخودان ئەز دکرم نە بیارێ خوە دوەقتێ سەکەراتێ نادم شەربەتا زەهری هەلاهیل کو حەبیبێ مە بدەست بگولاب و شەکەر و قەند و نەباتێ نادم نەبقانون کوئیشارەت بشیفایێ بکرت ئەز هیلاکێ خوە دعیشقێ بنەجاتێ نادم تەلبەکر وەسلێ ژدلبەر مە بعنوانی زەکات گۆ تو عەبدی و بعەبدێ خوە زەکاتێ نادم وی بپەیکی بکرین مات رەقیبی دیسا بروخ و فیل و فەرەس ئەز شەهوماتێ نادم دسەمایا سەحەرێ دەست بکەس دی ئیرۆ غەیری شیرین قەدو مەوزون حەر کاتێ نادم هاتە دەستێ مە درەقسێ و دگۆ بل ژمەلێ دەست بکەس دی دسەمایا کو مەلاتێ نادم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عیدەوو داعالەمێ بانگی سەفایێ خاس و عام سەبارەت: فینجان و جام عیدەوو داعالەمێ بانگی سەفایێ خاس و عام ماهی نەو ئەبرو نوماندن چو ژبەر عەورو غەمام خوەش بدۆر جامێ ئیشارەت کر هیلالێ ساقیان ماهتابێن زوهرە سیما چاردەسالی تەمام نامەتەی کر روزەئی عیدێ قەکر فەسلا مەیێ لێ بزەمزەم تێن بئاوازی نەیێ فینجان و جام شاهیدێن گولرەنگ ساقی بەلکە نەسرینن بەشەر ئی دلەبسێ ئەرغەوانی نێرگزێن عەرعەر خەرام یارەب ئەو روحن موجەسسەم یان میسالی روحن ئەو لەو بسێر جامان دبەخشن نازکێن شیرین کەلام ئەو چعالی گەوهەرن هاتن لیباسی جیسم و جان عیشوەیێن وان شوبهی ئیکسیرێ دقەلبانن مەقام وەک (مەلێ) گاڤەک تنێ غائب ژدیداری نەبم وەرببم وێ ساعەتێ لێ بن ژمندا سەد سەلام ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دانەیێن عەنبەر لنەسرینان رەشاندن خال خام سەبارەت: جەزبەیا عیشقێ دانەیێن عەنبەر لنەسرینان رەشاندن خال خام سوسنێن نازک لسەرخالان چەڤاندن دالی دام جەبهەت و دیمێ لقودرەت لێ نڤیسی حەرف و حەرف کاکولان تاتا لسەر حەرفان کشاندی لامو لام (یان، لاملام) (لیلةالقدر)و بەراتن زولف و جەبهەت سوبحی عید دیم وەکو فەسلا بەهارێ لێ قیامەت قەددو قام ئەوپەری وەقتێ دسوندوس دا ژقوندوس بت خویا بەندەدێ شاهو گەدابت خوسرەوی شیرین کەلام هەرکەسی جارەک دیە ئەو زیندەما حەتتا ئەبەد وی نەدیتی ئەوپەری رو، زیندەگی لێ بت حەرام هەرکەسی جامێ ژدەستی وی بنوشت نوش بت ئی ژوی دەستێ نەنوشی زەهربت ئەو لێ مەدام وان درەقسێدا کودیم ئاوڕ پەیاپەی دانە من بەرق و تیرێژان لدلدان جەزبەیا عیشقی رەڤام عومرەکە دوربوم ژجانان کەتمە بەندا فیرقەتێ ناگەهان پەردە هلانی گۆ: مەلایم (السلام) (یان، مولایم... ) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: رەمزێن تە دجانان نە بە ئەندازە درازن سەبارەت: نەترک و بازن رەمزێن تە دجانان نە بە ئەندازە درازن هەریەک بهەزار رەنگ رەوانێ مە دخوازن وان دەر بەلجانان مەوەکی بەرق و بروسکان تیرێ تە دجانان نەتنێ سینە گودازن جانا ژجەفایاتە و زولمێ چخەبەر دین کوتیر ژجەوراتە ددلدامە بگازن پەروانەو بولبول بدلن شوعلەیی عیشقێ لێ کوتو نەزەردی بخوە ئەو گولشەنی رازن پەیوەستە ژوەسلێ تەدمێنم کو سەراسەر بشکوژ و تەلیسم و وەرەق و نەترک و بازن سوببوحی و قودوسی و حورێن دبەهەشتێ پەیوەستە شەبی قەدری لیقایاتە دخوازن سونبول بسەماتێن و گولان پەردە دراندن بشکفتنە ئال ئال و هشین بونەتەڕازن جوبار درەوانن چەمەنان تەرح جوانن مەستانە برەف رەف لکەناران سی و قازن هەریەک بتەماشاگەهی حوسناتە ژهەرجا تەشبیهی نیگاران بجەمالاتە دنازن تیران لمەدەت دوست مەتێ سێنە هەدەف کر نازان لمەکەت یاری، مەزاری و نیازن میحرابی دو ئەبرو کو ژبالاتە خویابن دەر سەجدەگەهی عیشق نیازی مە نەمازن گەر حوسن و مەحەببەت بسەراپەردەیی جان بن گەهـ شاهو گەدا، گەهـ بخوە مەحمود و ئەیازن ئەڤ حورو پەریچیهرە بت ولاتی جەمالێ دەر سورەتی تەحقیق (مەلا) عەینی مەجازن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەلامە لگەردنا دلبەر ژنوسەد بوسە ماین دەین سەبارەت: دەینی بوسە مەلامە لگەردنا دلبەر ژنوسەد بوسە ماین دەین مەجالێ دێ بخوازم ژێ دبێ دەینێ تە (فوق العین) برەمزا قاب قەوسەینێ ژوان بورهان خەبەردارین (فات القوس باریها الا یارامی القوسین) ژسیررا لامەکان واجب تەنەززول کر دئیمکانێ (فاین العلم، این العین، واین اللاین اذلااین) ژمابەینا دوئەبرویان پەیاپەی بەرقی لامیع تێن بعەینی گەرببی سافی چنورەک سیرفە ئەو مابەین بدەستورا تەدا، وی ژی ژڤێ ناڤێ ڤەرێکم ئەز (فصف العین نورالعین الا یا زین کل الزین) بەهایی عیشوەیەک لەعلان مەیەکسەر (ماملک) بەخشی دل و جان ژی لسەردانی و زالم هێژ دبیژت: دەین مەلا هەروی ببین هەروی ئەگەر هەروی دناسی تو (هوالمعبود. هوالمشهود. بل لاغیر فی الدارین) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من دبەر (قالوابلی) باتن ڤەویرا بو ئەڤین سەبارەت: چیرۆکی جوانیت من دبەر (قالوابلی) باتن ڤەویرا بو ئەڤین هێژ لسەر عەهدا ئەلەستم تابرۆژا ئاخرین من دڤێ لێ ئەشکەراکەم جارەکی داغا نهین (گفتم اورا ما دعاگوی توایم ای حورعین) (اعرضت عنی وقالت مادعاء الکافرین) ئەی شەهی عالیجەناب، پور عاجزو پەرگەندەئەم ئاه ژدەست جەورا ئەڤینێ چبکرم؟ من بەندەئەم سەبرو تاقەت من نەمان لێ بێ کەس و دەرماندەئەم (اگر بخوانی ور برانی بنده ام تا زنده ام) (واجب لی امتثال الامر ماذا تامرین) سوهتم ئەز پێتا ئەڤینێ تێک بو ئەم گەردو هەبا (ان لی آیات صدق کان فی هذا النبا) حوری یا رۆژا لیقائێ، نازکا مەخمەرقەبا (حبدا روضات نجد زرتها عهدالصبا) (روضة یجری علی ارجائها ماء معین) من لسەر بەدری مونیر مەکتوب دیە نەقشی سەواد سەر بەیەک ئانی دونونان خەتتی رەیحانی دوساد حادری من سەجدەبر لەو غەرقی خونێ بو فوئاد (بر در باغ وصالش هاتفی آواز داد: ) (هذه جنات عدن فادخلواها خالدین) نائیتن گۆتن بقال شەرح و بەیانی حوسنی تو دی بحال و سێربناسن دل فەسانێ حوسنی تو خوەش (مەلا) ئامانجی تیران کر کەمانی حوسنی تو (قصه ی عشق جلال و داستان حسن تو) (تلک انباء یقول الناس منا بعدحین) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەنەمێ ژقەوسی ئەبرو دوهیلالی نەو نوماندن سەبارەت: کەمان کشاندن سەنەمێ ژقەوسی ئەبرو دوهیلالی نەو نوماندن دوکەمان لبورجی میزان بغەزەب لمن کشاندن نە دونون بخەت موقابیل ببەدیع خەت نڤیسی دوهیلالی دەستی قودرەت، بقیرانی یەک نیشاندن چبەراتی حوسنە یارەب بنیشانی پادشاهی بتەرەف دوتوڕرە توغراوە بەماوەری رەشاندن ئەلیف و دولام و هێ دین مەدئایەتا جەمالێ ژجەگەر مەکر تەسەللی و ژسینە دەست فەشاندن نەتنێ ژقشت و زولفان مە دسینە سەد کولابن لجەگەر سیەکەمانان دوهەزار تیر رەشاندن ژجەگەر (مەلا) پلینگان بکولاب و چەنگ کەرکر ئەسەدان ژی پەنجەڤێران دل و سینە هەڕرشاندن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خەشمێ لفەقیران مەکە زوپادشاهێ من سەبارەت: دەردی دوری خەشمێ لفەقیران مەکە زوپادشاهێ من پرسێ بکە جارەک لخەتائو گونەهێ من تەفتیش بموموبکە ئەر ئەم بخەتائین هینجا نەکەبێتن تەوەلاتی تە جیهێ من جەوراتە بەهیتین و جەفایاتە پەریتین قوربانی تەبم گۆەبدە جارەک گلەهێ من زانی کو ژبەر جەورو جەفایان ئەلەمین دڵ رەحمێ بگەدائێ خوەکە سولتان و شەهێ من سی سالە ژدەردو ژبەلایاتە هیلاکین حەتتا بفەلەک هەر دڕتن ئاهوئەهێ من ما یەک نەفەسەک من دبتن سەبرو قەرارەک قەد بێتەوو بێتە دبتن میسلی سەهی من گر شوبهەتێ پەروانە دبەزمێ تە چسەد گڕ سەدناڵە هەزار رەنگی وەکی چەنگ وژیهێ من نورین قەدەحا خەمرو حەیاتا مابسەردان گەروی بدەتن دەست بدەست موشتەری هێ من یەک عیشوە (مەلایی) ببوها بێتە ژلەعلان سەدجان مە هەبن هێژ کوموقەسسیر دبەهێ من ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەز نزانم سەبەبێ یار چڕا دور کرین سەبارەت: دور ناکەوین ئەز نزانم سەبەبێ یار چڕا دور کرین شاهی شیرین دەهەنان ئەم ژخوە مەهجور کرین میسلی گۆی بێ سەروپا بومە لبەر زەرب و شەکان لەو بچەوگانی جەفایا خوە ژدل هور کرین دامە سەد جامی فیراقێ ژخوە غائیب نەبوین ژویسالێ قەدحەک دامەوو مەخمور کرین نوری چەشمی مە کو عالەم مە بچەشمێن تە ددی بجەمالا خوە تەوەک دیدەیی بێ نور کرین نەفەسەک بێ تەمەناچی نەدژین بێتە دەمەک ژتەهات ئەمری هومایون تەوە مەئمور کرین مە دزانی کو تودێ (عاقیبة الامر) چکی لەبی لەعلی شەکەرین ئاه کو مەغرور کرین زەررەیەک بوم دهەوایاتە دویرانەیەکی میسلی رۆژێ بشوعاعا خوە تەمەشهور کرین ژ (اناالحق) بلەبێن لەعل خەبەردار کرین بگولابا سەری زولفا خوە تەمەنسور کرین (یان، بکولابا... ) مونسەریف مادبویین ئەم بەدوسەد جاری (مەلێ) لێ بوێ کەسرو ئیزافێ ڤەخۆ مەجرور کرین ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئیرۆ ژحوسنا دلبەرێ دیسا هیلاک و سەرخوەشین سەبارەت: پێتا ئاتەشێ ئیرۆ ژحوسنا دلبەرێ دیسا هیلاک و سەرخوەشین رەمزێن دوی شیرین سوڕێ سۆهتم بپێتا ئاتەشین سۆهتم ببەرقا لامیعە ئەو نەجم و بەدرا تالیعە شەمسا سەمایێ رابیعە لەوپڕ دشەوقێ شەووشین پڕشەو وشاندن وی دلە زولفێن سیاه سەردان ملە تورا موخالیف سیلسیلە سەلوا عەقارب لێ مەشین سەلوا عەقاریب لێ وەتەن ئەو نازکا نورین بەدەن قەندی دڕێژن گفت و کەن بسکان دلێ کر باوەشین بسکا سیا رەعنایە مەست یەکدی بحەیران پێڤە بەست حەمیان بمەستی حەلقەبەست دەربەندی ئەو زولفا رەشین ئێسیر کرم زولفا چەلەک ئەو حوریا شوبهەت مەلەک تیردان ژرەشتوزێن هەلەک مەجروحی قەوسی پەڕوەشین تیردان ژقەوسێ مال زراڤ ئەو گەوهەرا پوڕشەوق و ئاڤ سۆتن لمن جەرگ و هەناڤ لەو تێک لجەرگێ هەڕشین جەرگ و جەسەد تێک سۆهتنە لەو خەف خەدەنگان نوهتنە ژقەوسی هیلالی ژیهتونە حەیرانی دیما مەهوەشین هەم بەدرو هەم زەهرایە دیم ژوی عالەما کوبرایە دیم خوەش دەست خەتو توغرایە دیم حەرفان ژمیسکێ لێ نشین لەوحێ ژنوسیقال بدن هەردەم ژنو ڤە خال بدن دادل بیەکدی پال بدن نوقتان ژزێرابێ وەشین زولفا سیاه عەنبەربکە خەملی ژزیڕی زەربکە زەرباف و دیبا بەربکە میسک و گولابێ لێ رەشێن ماوەرکە تەرح و پشکوان جیرانی بەرگ و لولوان ئەو عەرعەرو سەلوا جوان شەتری بمەستی لێ خوشین شەتری وتایێن سۆرو زەر بایێ نەسیم دایێ سەحەر لوێ جەبهەتێ هەژیان دوپەر لەورا سوکارا بێ هشین مەشها سەحەر یارێ شەفیق دامن بئەنگوشتین عەقیق ژوی بادەیا نورین رەحیق مەخموری خەمرا بێ غەشین مەخموری وێ جامی ئەزم یەغما کری رامی ئەزم چاو نێری پەیغامی ئەزم پەروانەیی شەمعا گەشین پەروانەیی سۆتی کەبەد دلبەر ژبەر بورجا ئەسەد تیردان ژرەشتو زین سەمەد لەو تێک ژخونێ نەققشین کوشتم بقەوسی عەنبەرە شۆخی ژدل مل دان بەرە ئێخستە دل سەد پەنجەرە ئەڤ رەنگە ئەم میحنەت کەشین میحنەت کەشین روزو شەبێ دەرفیرقەتا شیرێن لەبێ زولما ژبەر دەستێ تەبێ ئەو عەدلە ئەم پر پێ خوشین زولما توکی پرپێ خوەشم سۆهتی دلێ هیجران کەشم میسلی پەرەنگێ ئاتەشم روحەک موجەررەد بێ لەشین من دی سەحەرگاها ئەلەست جامەک ژکەوسەر دوست ددەست ژێ دا (مەلێ) لەو مایە مەست حەتتا حەیاتێ سەرخوەشین (یان، حیسابێ... ) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەرە جانم کو چنازک وەرەسین سەبارەت: ئاتەش پەرەسین وەرە جانم کو چنازک وەرەسین ژگول و نەستەرەنان ئەم تەبەسین تو شەهەنشاهـ بەسی من ژبتان نەموحیب هەر نەکەس و خارو خەسین ژخوە خانم ڤەدی ناکی مەبتیغ تو نەباتی و لتەبعێ مەگەسین هەر شەڤم نەعرە زەنان تابسەحەر بسەگی کوی توڕا هەم نەفەسین بێ تو (بالله) نەبوین یەک نەفەسەک مەتوی روح و موجەررەد قەفەسین جەزبە دل رادهەژینت ژمە لەو دشەڤان نالە ژرەنگێ جەرەسین مە ژزلفێن دبتان رەشترەبەخت سەحەران تێت پەری پێ نەحەسین وەرە مەیخانەیی شاهید پەرەسان شەمعی تە ئەرنە بئیسین چکەسین مە ژنارێ دیەنوراتە ددل لەو ژعیشقێ تە هەر ئاتەش پەرەسین عەینی عیشقین و ددل ئاتەشێ تور ژسەنا بەرقی جەمالێ قەبەسین تە دڤێ داوی بری بت نهەدا ببرم سەر بدوئەنگوشت مقەسین گەرچی یەکسەر لروخێن فیل سیفەت (یان، لرەخێن... ) راست و چەپ بازی لسەیری فەرەسین بمەیی سافی بدین خەرقەی زەرق بخەراباتی موغان ئەر برەسین ئەم قەدیم بادە دنوشین ژتەهور لەو موقیم مەست و خومارو تەلەسین مە شەڤان جام دکەف و یار دبەر هەی هەی و سوحبەت و میری عەسەسین مە سەراپەردەیی حورانە مەقام ژسیا زولفی بتان ئەر ڤەرسین قەلبی ئەعیان دکرت حبب و وجود (یان، وەجود) عیشق ئیکسیرەو ئەم سیم و مسین مولهیمی غەیبی وە ئیملا دکرت مەدەدو فەیز ژ (روح القدسین) جەوهەری عالی یە عونسور مە (مەلا) بیلحەقیقەت نەژخوار ئوستوقوسین ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پەیوەستە دوئەبرو لمە مەحبوب کشاندن سەبارەت: هەستی هەرشاندن پەیوەستە دوئەبرو لمە مەحبوب کشاندن سەد گازمە پەیاپەی لئەزی خەستە رەشاندن تیرەک ژ کەمانێ غەزەبێ دا جەگەری ریش مل دانە بەرو سەر ژدوگوشان ڤەوەشاندن جوهتێ ئەسەدان پەنجە لسەرسینە نهاندن کوللاب گهاندن دل و هەستی هەرشاندن بورهێن تە ژقودرەت کونومان گوشەیی ئیعجاز پەیوەستە کەمانان لگوهان گوشە کشاندن میهراتە دجانێ خوە ژدل خەف کربو دل دل چو جەگەرو سینە لسەر جانێ ڤەشاندن نونێن تە هیلالی بقیران یەک ژسوڕا حەق بێ عەیب لدیمێ قەلەمێ غەیب کشاندن نەققاشێ ئەزەل ئیسمی جەمالێ کونڤیسی حەرفێن تە موجەسسەم ژسوڕی تازە رەشاندن رەیحانی و دیوانی و هەم سولس و موسەلسەل یەک یەک وەهەزار رەنگێ ژحوسنێ نەقشاندن ئەڤ ئایەتی نورێ ژ(مەلا) راکو نڤیسی کاتب ژسوڕێ نوقتە بزێرابێ رەشاندن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شۆخ و شەنگی زوهرە رەنگی دل ژمن بر دل ژمن سەبارەت: ناز و خەشمان شۆخ و شەنگی زوهرە رەنگی دل ژمن بر دل ژمن ئاورێن هەیبەت پلەنگی دل ژمن بر دل ژمن وێ شەپالێ میسک خالێ دیم دوری گەردەن شەمالێ جەبهەتا بسکان سەمالێ دل ژمن بر دل ژمن زولف و خالان نون و دالان وان ژمن دل بر بتالان گوشەیێ قەوسێ هیلالان دل ژمن بر دل ژمن دیم نەدیرێ بوعەبیرێ خەمری و گیسو حەریرێ سینەکر ئامانجی تیرێ دل ژمن دل ژمن سورشیرینێ نازەنینێ کوشتم و ناکەت یەقینێ وی بچەنگالا ئەڤینێ دل ژمن ب دل ژمن فەتل و تابان داغورابان ئەبلەق و جوهتێ شیبابان (یان، شۆرابان) دامە بەرپەنجەو کولابان دل ژمن بر دل ژمن خوەش خەرامی ئەز غولامی نازکی شیرین کەلامی توتیا ئەیوان مەقامی دل ژمن بر دل ژمن ماهرویی میسک بویی سوڕ پلەنگی شیرخویێ وی بزولفا شوبهی گویی دل ژمن بر، دل ژمن هەردو چەشمان ناز و خەشمان کی ژبەروان عەقل و هش مان ساعەتا من دی بوەشمان دل ژمن بر، دل ژمن ماهتابێ، ئافتابێ دیم ژرۆژ و شەب نیقابێ خوەش بچەنگال و کولابێ دل ژمن بر، دل ژمن سەروی نازی سەرفیرازی شوبهی زێڕ رەمزا مەجازی دامە بەر چاکوچ و گازی دل ژمن بر دل ژمن بەژن و بالا تۆخ و عالا من کرن ڤێکرا متالا چیچەکا تەرحێن دوالا دل ژمن بر دل ژمن میری غازی شیری تازی ڤێکران من دین ببازی کر لمە ژغەفلەت ڤەگازی دل ژمن بر دل ژمن شیرو خشتن زولف و قشتن هن ڤەشارن هن ڤەهشتن پەهلەوانان دەست ڤەمشتن دل ژمن بر دل ژمن روهنیا چەهڤێن (مەلا)یێ ئەو تەجەللایا تەدایێ یا ژئەحمەد دل رەڤایێ دل ژمن بر دل ژمن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەلەو فینجان لسەردەستە کو مەهتابا هیلال ئەبرو سەبارەت: دیمێ بخال مەلەو فینجان لسەردەستە کو مەهتابا هیلال ئەبرو نوماین من دمیرئاتێ مەیا سافا زەلال ئەبرو بشیرینی، بزیبایی، برەفتاری، ببالایی بنێ نونین دتوغرایی لبالا هەردوفال ئەبرو بلا بیت (صائم الدهر)ی (بلاافطار) جارەک بت کەسی زانی ژدلبەر وی خویابن هەردوسال ئەبرو مەشی مەستانە رەیحانی دلێ من دی دئامانجێ رەشاندی سینەیێ تیران بقەوسی هەردومال ئەبرو سەحەرگە زوهرە سیما وادەچو گولشەن بسەیرانێ بسەر چەهڤێن نیشانی دا خەرامی ئەو هیلال ئەبرو دبێن خاوەر پەرستی تو نزانن من دکەشفێدا نوماین من دشەرقێ نازکا گەردەن شەمال ئەبرو تنێ ماهەر تەرازونە دبابی حوسن کێشانی هیلالی خاتەمی حوسنن لوێ دیمێ بخال ئەبرو (یان، خاتیم) مە جەوهەر عونسرەک خامیس نوما ئیرۆ دطالیع دا دڤێ تەقویمی ئینسانی لطالیع بونەفال ئەبرو بزوننارا ددێرێ دا لهنداڤا چەلیپایێ بمیحرابێ مەبر سەجدە بەلێ ئەمما خەیال ئەبرو دمابەینا دو ئەبرویان دبینم قاب قەوسەینێ ددەت من تورفەتو لعەینێ جەوابا سەد سوئال ئەبرو دباتین سەجدەگاهێ من لبەروان هەردو ئەبرونە بیعەینی تاقی میحرابن دعیلمی ئەهلی حال ئەبرو ئەگەر دەعوایی موسایی دعیشقێدا بکم جائز (مەلا) دایم تەجەللایە ژوێ تەرحا شەلال ئەبرو بشیرینی، بزیبایی، چکاتب بو وەکێشایی (تعالی الله) نیشان دانە وەشیرین ئەو میسال ئەبرو نە شیرینا لدەربەندی، نە مەحبوبی سەمەرقەندی نەکێشاین بڤێ رەندی لنەقشی بێ زەوال ئەبرو نیشانا قاب قەوسەینان کو قەوس ئاویتە ئەبساران دتەقویما تەجەللایێ بسەرلێ بون هیلال ئەبرو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من دی سەحەر شاهی مەجەر لەبسی دبەر مەخموربو سەبارەت: خەمرا حەلال من دی سەحەر شاهی مەجەر لەبسی دبەر مەخموربو ئەودیم زەری سوڕ موشتەری یارەب پەری یاحور بو حوری وەشە، شیرین مەشە کاکول رەشە، خال حەبەشە خالێن دقەر میسکاتەتەر نازک بەشەر کافور بو نازک لەتیف، گەردەن زەریف لەبسی شەریف، کیمخەو قەدیف من دی بوەخت، ئەو نیک بەخت ئیرۆ لتەخت فەغفوربو فەغفور سوڕە، سیما دوڕە هەیبەت پوڕە، پوڕدل گوڕە ئەو هاتە مەش، من چونە هش دل من دعیشقێ فوربو دل بو کەری زایا بەری لازم هەری دی ئەو زەری من دی گەلەک، ئەو سورمەلەک وەک مەشعەلەک پوڕنو ربو مەی بەرکەفێ مەشها سەفی سۆزا دەفێ داقەرقەفێ حوسنا لدێم وەسفان نەشێم هەرچی دبێم ژێ دوربو دامن سروش وەر مەی بنوش زەوق و خوروش لەو چوم ژهوش ژوێ عیشوەیا یاربو خویا ئەو نە ژمەیا ئەنگور بو من دی بخواب ئەو ماهتاب دادل کولاب جوهتی غوراب دل شەو وشاند خوێ لێ رەشاند خوەش هەر شاند، تێک هوربو هورکر جەسەد قەوسێن سەمەد تیردان کەبەد داد و مەدەد جەرحان ژنەو، خون دایە کەو عیشقا مەلەو مەشهور بو لەو یەک نەسەق، من تێن سەبەق نورا یەقەق دادل شەفەق شیرین لەبی دیم کەوکەبی لێ بەندە بێ دەستور بو دلبەر نەزەر دامن سەحەر خەجلیم ژبەر لێ ئەو قەدەر زانم گووا ئەو مەهروا وەک لولوا مەنشور بو پاش فیرقەتێ زۆر موحبەتێ م ژتەلعەتێ چوم حەزرەتێ وەسلا حەبیب من بو نەسیب مەلعون رەقیب رەنجور بو جاما زەلال خەمرا حەلال یاری شەپال دامن بحال عیشقا غەدار سوهتی ستار نیڤ ماو یار سەد سوربو شاهی جەڤین غەم ژی رەقین ماری شەقین ئیساند ئەڤین دەردو بەلاوین چون هەلا عومرەک مەلا مەهجور بو پوڕمن زەجر دیتن هەجر مابو ئەجر سبح و فەجر شەمعا مە هەل بو سەد محەل میننەت مەدل مەسرور بو یار وەعدەدا بلەعلێن خوەدا وەربا مەدا چین پەردەدا دسپێدەیێ چوم وەعدەیی کوژ بادەیێ مەخمور بو ئیحرام مەبەست ئەسوەد بقەست یار هاتە مەست ئەز چومە دەست جوهتی حەبەش تیردان بوەش حەججا مەخوەش مبرور بو ڤێ کاکولێ چینێن دلێ قەلبێ (مەلێ) داڤ دانەلێ داڤا دلان نیڤ سونبولان سەرسوڕ گولان مەنقور بو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ددەست دا یەنگیەک نوبار من دی ئەو کەمان ئەبرو سەبارەت: بەختی دروێشان ددەست دا یەنگیەک نوبار من دی ئەو کەمان ئەبرو لبالا جەدوەلەک جەبباری لێدا هەمقیران ئەبرو کوحەق ئەڤ حەرف و خەت کێشان لتالایی مە دەرویشان دو قەوسان گوشە لێ بادان و سەرپەیوەستەمان ئەبرو تە دیداری، تە رەفتاری، تە ئەلماسین شەکەر باری بعەینی رێ لسەر سادان، دونون رەیحان نومان ئەبرو (بحمدالله) بفەیروزی لوەجهێ دلبەرێ من دی کوماهی نەو نیشان من دان لتاقی ئاسمان ئەبرو (تعالی الله) نیشان دانە، بحوسنێ ئەو نەسەق دانە ژنەقش و سەنعەتێ حەق ئەڤ نیشان چەشم، ئەڤ نیشان ئەبرو ژرەعنا نیڕگزێن شەهلا مەجالێ هەمقیران بینم هەزار رەمزو ئیشاراتن ژوان قەوسێن چەڤان ئەبرو (مەلا) دل تێک تەپەیکانن، ژمەحبوبان مە نیشانن کەماندارین دغەددارن دبورجا ئەسمەران ئەبرو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وی سپیدە ژبورجی قەوس ئەبرو نوماندن ماهی نەو سەبارەت: ماهی نەو وی سپیدە ژبورجی قەوس ئەبرو نوماندن ماهی نەو خوەش ژقەوسی ئەبروان ڤێرا کشاندن ماهی نەو گۆشەیێن نونان بسەربادان ژقەوسی بێ وەتەر میسلی ئەنگوشتانەبی سەدسیر بەیاندن ماهی نەو کەششفی بەدرا تەمام ئەحسەن ژبالا تەلعەتی ژە ستیوادا گەزمەیان چەرخێ رەشاندن ماهی نەو وی لوەجهی ئافتابێ گاهی کفش و گاهی خەف عارفی ئەهلی بەسارەت حەیێراندن ماهی نەو مل دزانم دانە بەر قەوسێ هیلالی گوشە زەر لەو ژبالا گوشەیێن نونان لڤاندن ماهی نەو ئەز دبێژم دی لمن دیسا جەگەر سەد پارە کن وی بمیزان هەردو شیرازی چەڤاندن ماهی نەو داخلی مەجلیس بوی ئیشەڤ (نیشانی) لەو کوخەف جامی روحانی لئەهلی دل نەشاندن ماهی نەو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ژ رەمزێ دلبەرێ دیسان لمن باتین ڤەژین دەردە سەبارەت: جەردەی دڵان ژ رەمزێ دلبەرێ دیسان لمن باتین ڤەژین دەردە دلەبسێ تاری یێ من دی خویا بو ئەو سیا چەردە دلەبسێ تاری یو نورێ پەری رەنگێ سیفەت حورێ ژوادی ئەیمەنا تورێ موقەددەس کر لمن عەردە ژنارو نوری تەقدیسێ تەجەللاکر لمن دیسێ لسەر تەختێ خوە بەلقیسێ هلانین بێ حیجاب پەردە حیجاب و پەردە ئاڤیهتن سەبا رەیحان هلاڤیهتن ژبورجان تیر پوڕ ریهتن گەهان من راست و چەپ جەردە کرم ئامانجی میزراقان ددلدا تیر چون فاقان بجەللادی خوە ئەو خاقان دبێژت هێژتو خەنجەردە بدەربێن خەنجەران کوشتین بخونا سوهر لێمشتین دچینا سونبولێن قشتین مەدل پڕمیسک و ماوەردە گولێن هەر میسکی ئەزفەرلێ عەبیرو عەنبەری تەرلێ سەمایا سوسنان هەرلێ بزولفان ماتو ماوردە بسەروی سونبولێن تاری بهەڤرا بازی و یاری بجودا خون ببت جاری ژقەوسان گەزمەیان بەردە ئەزم ئامانجی وان تیران ژپەیکانان و سەرتیران بویم پولاد لبەر شیران سەراسەر تێک مام بەردە کو دلبەر هاتەوی یولێ ژبەر پوڕ هن کەتن چولی ژقەنجان کورەڤاند هولێ ژمەحبوبان برن نەردە ژقەددو بەژن و بالایێ ژرەنگێ دیم و سیمایێ تو رەنگی قەت خەبەر نایێ دحوسنێ جەوهەرەک فەردە بخەمل و رەنگ و رەعنایی بمەحبوبی، بزیبایی بئەو حوسنا خودێ دایی ژگول رەنگان گولا زەردە نەبات و شەککەرا لێڤێ نەسیمێ وی گول و سێڤێ هلینت پەردەیا شێڤێ شیفایا هیندەکی دەردە (یا، هندکی) ژنەقش و سونعی جەبباری موتەررا توررەیا تاری لنورێ میسکی تاتاری لسەروان خەمریان بەردە لبەر روژی ببت خێلی بنێڕم قامەتا عێلی قەدیف و زەرکەش و تێلی زەبادو میسک و عەنبەردە بسیماڤێ بزێراڤێ توروژێ نەقشەکی باڤێ کودا ئەرژەنگ ژوێ ناڤێ لبەر رۆژێ نەبت پەردە ئەگەر بەرقەک ژوێ روژێ ژبەروێ عیقد و بشکۆژێ بدت قەلبێ وەکی دۆژێ لبەر دۆژە دبت بەردە دمەیدانێ شیرین غەنجان بچەرخن میسلی شەترەنجان توڕابا بەرپی یی قەنجان زەبادو عەنبەرین گەردە دبت بێژن وی سوڵتانی بهەفت ئایاتی قورئانی لمەحبوبان تو خاقانی وەرە دەربێ لقەیسەردە مەلا زانم ژمەجزوبان تنێ ناژی توبێ خوبان دەما دل دی بمەحبوبان بشوخ و شەنگ و ئەسمەردە دەما جەللاد بێن بازی بشیرو خەنجەرێن تازی لدەرگەدا نەکی گازی دەلال و نازپەروەردە ئەمانەت دا ژبێ هوشی دوڕێن ناسوفتە نەفروشی (مەلا) زانم ژمەدهوشی تەدل بێ خواب و بێ خوردە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دلبەری سەرداری خوبان ئەز نزام ئاگاه هەیە سەبارەت: عیشق و جەزبە دلبەری سەرداری خوبان ئەز نزام ئاگاه هەیە حەبسی زیندانێ و ئەسیرو گرتی یێ دەرماندەیە؟ گرتی یم مایم دحەبسێ کی گەلۆ مەهدەر بکت؟ جارەکی ناڤێ مەبینت پوڕ سەوابەک زێدەیە میحنەت و حالێ ئەسیران کی لمیران عەرزە کت دی بتن پورسی لمن لەو پور برەحم و شەفقەیە گەر بپڕست جارەکی خاتون لحالێ سوختەیێ قوفل و زنجیر دێ ڤەبن بێ ئیسم و دەست و میفتەیە بەندو زنجیر دێ ڤەبن جەرحێن دکول دێ خوەش بکت لەو کوناقێ دلبەرێ دەرمانێ دەردێ بەندەیە هەرچی بێڤیری کو ناڤێ دلبەرێ بیتن لسەر خوەش دبت حادر (هادر) دگاڤێ بێ گومان و شوبهەیە بێ گومان خاکا ڕیاوی توتیاو دانەیە گەر دچەهڤێن کور ڤەئینن خوەش دبن پێ دیدەیە مەییتی سەدسالە ژی وی ری ڤبەر ڤەبری کەڤت دی ڤەژی روح بێتە سەر ساتا خوەبیتن زیندەیە مەییتان لەورا دکت یەکسەر دلان یەغما دکت ئیسمی ئەعزەم ما دزانت یا مەسیح ئەو بخوەیە ئەز دبێم عیسایە ئەو، یا بوعەلی سینایە ئەو لەو برەمزو عیشوە یان پوڕ موعجیزات و شیوەیە عیشوەو رەمزێن دوی تەشبیهی بەرقێ لامیعن کوهی قاف بت کەردکت ساتا خویا بت پەردەیە پەردەیا موحبوب دنیڤ قەلبان کودێ کەر کەر بکت قەت دپەردێ خەفدبن خورشید و ماهو زوهرەیە زوهرەو خورشید من دیتن دقەوسێ هەم قیران سورری دا دل عەقرەبان چەرخ و سەماوو هەی هەیە عەقرەب و قەوس و قەزەح، ڤێرا موقابیل موشتەری رۆژ و شیڤ و نورو تیرێژ، بەرق و هەم ئیسپێدەیە ئەو حەمی ڤێکرا مەدین، تێکل دچەرخێ جارەکی هی ژوان بێ حالم ئەز ئەحوال و عیشق و جەزبەیە حال ژوێ رەمزێ گەها من مەستی وێ رەمزێمە ئەز سەرخوەشم حەتتا ئەبەد بێ جام و نوقل و بادەیە (یان، نەقل و... ) سەرخوەشم بێ جام و مەی، رەمزا نهین ئەبتەر کرم ناگەهان تیر دانەدل لەو کوشتە حادر سوختەیە کوشتی یان خون دێن لیقائێ لەو بوی دی خۆش ببن هێڤیان قەت نابرم مەقسود مە دیدارا تەیە هێڤیان قەت نابرم جارەک تودینێ شەفقەکی عەقدی ئیحرامێ دێ بینم حادری بم سەجدەیە سەجدەیا بەر ئەسوەدان نادم بسەد حەج ئەکبەران سوند بوان زولفان و خالان هەچ وەکی بێژم وەیە سوند بوێ زولفا سیاه ئەز عابیدێ حوسنا تەمە خەف دنوشم وێ شەرابێ خوەش شەراب و قەهوەیە عومرەکە دسۆژم بخەف چەهڤ نێری یەک پرسەک تەمە دا بەیان کەم شەرحی حالی دل بحەرف و نوکتەیە (یان، نوقتەیە) سەدهەزار بار شاکرم ئەز کو ژبەلقیسا پەری هودهودی شیرین زەبان ئیرۆ خەبەردارێ مەیە ئیسم و ناڤێ تەی شەریف حەی کر لمن قەلبێ مری لەو دمەدحێ تەو سەنائێ بوییمە چەنگ و نەیە شوبهەتێ چەنگێ دنالم هێژ ژدەست داغا قەدیم هەروەکی مەشعەل دسۆژم دوست نزام ئاگە هەیە؟ من دڤێ سەرلاستانێ هەروەکی تولان نەهم بەلکە جارەک کەیل (لەیل) بپڕست ئەڤ چمەحروم تو لەیە گەر بناڤێ تولەیان جارەک ڤەخونت بەندەیێ ب (مەلێ) خوەشتر ژمال و گەوهەر و گەنجینەیە گەوهەرو گەنجێن مەلێ حوسن و جەمالا دلبەرە سەد (تعالی الله تبارک) ئەڤ چحوسن و جیلوەیە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: فەلەکا ئەتلەسێ سەرگەشتە دجاما مە حوبابە سەبارەت: سینە کەبابە فەلەکا ئەتلەسێ سەرگەشتە دجاما مە حوبابە مەوج ددەت قولزومی عیشقێ مەلسەر دەست غورابە دل کەمەربەستەیی عیشقە مەخوە زوننار پەرەستین مەی و مەعشوقە دوعائێ مەئو سەجادە قیبابە ژحیجابێ وەرە دەر نازک و مەستانە بمەش تو تەجیهان زیروزەبەر کر بخودێ ئەڤ چحیجابە؟ دەستی جیبریل هلاڤیت ژبەژنا تەنیقابێ بیەقین قافە لروژی وەرە، دەرسینە نیقابە مە ب ئیشراقی سوئالەک ژلەبی غونچە گوشاکر کو ب ئیلهامی دزانی دسوئالا مە جەوابە (یان، گۆ ب ئیلهامی دزانی دسوئالاتە جەوابە) توبنێ سازێ بئاواز چرەنگی مە دخوازت (الله الله) بخودێ قەت دبهی ئەڤ چخیتابە؟ گوهدە نایێ ژلەبێ لەعلێ بقانونێ حیکایەت دی چشەهدە بدە فێرا بدرت شەهدە رەبابە خوەش پەریشان سیفەت و مەجمەعەیی سورەتی حالین پیری عیشقین و جوان تەبع و دلێ عەهدی شەبابە دورە دەستین ژخەیالان مەدڤێ یەک ژخودێ را خەف دبەحسا مەژدل بێت و برت عەینی سەوابە مە موشەررەف کە دو چەشمێن مە بیساتا قەدەمێ کە پوڕ لنک من هەیە مەی، مێزەکە من سینە کەبابە کەسک و سۆران توبنێ چەرخ لدۆرا دو هیلالان دوقیران مانە بەرابەر شەفەقێ پەردە عیسابە عەرعەران تا دشەپالن وەرقان جەزبە یەڤێڕا نێرگزان سەر دگرانن، لبنەفشان خەم و تابە چیچەکێن قەوس و قەزەح رەنگ هەزار رەنگ سەمایە سونبولان گرتی خوناڤ و لگولان تازە گولابە مەست و هشیار هەمە کەج کولەهن رقس و سەماتێن ئەز نزانم چنەسەق کەیفە نزانم چشەرابە خاکی پایێن تە درێزا سەگ و تولان خوە دەناسین مەنەسوچ و نەگوناهو نەخەتا ئەو چعیتابە؟ ژویسالا خوە زەکاتێ بدە میسکین و فەقیران کو جەمالا تەیە کامیل دکەمالا خوە نیسابە عاشقی مەسئەلە خواهی وەرە ئەم موفتی یێ عیشقین دەستەکی سوننەتە تێدا دیەکێ نەسسی کیتابە دل بشو توژڤێ نیفاقێ کوبدەت سینە بەراقێ بسەفا هەمرەهی ئەربابی دل و ئەهلی سەفابە نەزەرا عەینی عینایەت بمەدا شاهی ویلایەت ژعینایەت نەزرێ دل مەتژی عیلم و عوبابە لەبی لەعلێن تەدبی هەر بیەکێ نوقتەیێ عیلمن بخەتی حەرفی ئەلیف جەزمە شوبی حەلقەیی بابە خەت و خالین تە بمومو ژمەرا مەسئەلە گویین مەژوان حاشیەیان سینە تژی شەرحی لوبابە ئابی حەیوان تەدڤێ راست بنۆشی شەبی قەدرێ دەست بەرگەردەنی پڕپیچ و خەمی زولفی دوتابە مە ژبسکێن تە گریهدار ژبەختێ خوە گرینە مە ژزولفێن دخەم و تاب ددلدا خەم و تابە تەدڤێ بەرق و بروسکان برەشینی، تو نەزەردە تەدڤێ رۆژ خویا بت، ژشەباکێ تو خویابە تەدڤێ زیرو زەبەرکی مە، دوزولفان بدە بەربا تە دقێ قەنج قیامەت لمە رابت. بخوە رابە قەسدی سەرچەشمەیی حەیوانی حەقیقەت کە (نیشانی) ب جیهانێ مەبە مەغرور کوجیهان عەینی سەرابە سەرکەشی شیوەیی ئەربابی وەفا نینە رحێ من تە ژدل سوهتی مەلا، بەس ب مەلێ را بجەفابە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: موحبەتێ میحنەت دزورن حوب دبێم بێ شک بەلایە سەبارەت: دەردی بێ دەرمان موحبەتێ میحنەت دزورن حوب دبێم بێ شک بەلایە عومروژی خوەش پێ دبورن سۆتن و دەردو جەفایە سۆتن و دەردێ ئەڤینێ عیللەتێ داغ و برینێ خوەش دبن مائەو بدینێ شەربەتا لێڤان موفایە هەردلێ سۆتی بئولفێ یار نەدەرمان کت بزولفێ تا ئەبەد ئەو بەندو قولفێ عیشق دەردەک بێ دەوایە عیشق دەردەک بێ تەبیبە لێ موفا وەسلا حەبیبە کوشتمە جەورا رەقیبە پوڕ لەعینی روسیایە داغ و کەی من لێ هەزارن گول ددەست شەو کێن بخارن سوڕپەری دێووی کەنارن ئەهرەمەن خاتەم رەڤایە تەبع دیوان دەست گەهشتی حورو ویلدانین بەهیشتی عاشقی دلبەندی قشتی جان بدەت یەکجار رەوایە میحنەت و جەورا حەبیبێ قەهرو ئازارا رەقیبێ حەق تنێ دامن غەریبێ لێ شوکور باخوەی وەدایە روهنی یاوێ شەوق و تاڤێ شەربەتا قەندو گولاڤێ کەس نهن مەحروم ژناڤێ لێ تنێ بۆمن غەلایە بێ نەسیب من دی ژجامی دوردور مەحروم ژرامی گرتی یێ وێ قەیدو دامی ئەڤ غەریبێ جان فیدایە دورەدەستم بێ نەسیبم دلبەرم خانم حەبیبم پوڕ ژدیناتە غەریبم روح و راحەت من لیقایە پوڕ مولازم دێم لیقایێ مامە حەتتا مولتەقایێ من رحێ شیرین ددایێ هودهود ئەر مزگین بدایێ هودهودێ ریزوانی غەیبێ سەد خەبەر شیرین ژجەیبێ دادلێ من موردە حەی بێ گۆە لەرێ من وەک سەبایە چەهڤە نێرم گۆە لرێمە لێ سەبارێ دایە بێمە عەرزحالا سوحبەتێ مە بەندەیەک سادق مەلایە جان فیدایێ من درێدا فیرقەتێ دەردەک وەلێدا قالبەک بێ روحە وێدا کوشت دبێم من لێ رەوایە دەم بدەم ئەو چەهڤە نێرە بێتە نیشانەک مەژێڕە داببت ئەو زیندە ڤێرە یاری سادق بێ بوهایە عاشقێن سادق دکێمن ما دبێ سەدجان فدێ من زانم ئەو ناژیتە بێ من عاشق و پڕ موبتەلایە عالمین ئەم ڤێ دزانین جیسمە ئەو ئەم روح و جانین قەت ژهەڤ باتین خویانین گەرچی زاهیر ئەو جودایە هودهودێ وێ رەمزو رازێ بابو ئەو چو گوفت بسازێ قیسسەبر بەحسا مەجازێ قاسیدەک خۆش تەبع بایە بادەمی وەقتی مەجال دا چو کو ئەویارە بپال دا قیسسەیا حالی بحال دا گوە ددیرت یاربایە موحبەتا مەحبوب و لاتان پوڕ ڤەکر زیوەر سیفاتان دایە قەلب و روح و زاتان رۆژ دمیرئاتێ خویایە سوحبەتا سوری دوقیسمە قوفل و میفتاح و تەلیسمە هن ژروحن هن ژجیسمە نارو نورە هن هەوایە حوببی جیسمانی دورۆژن گەرچی دل پڕپێ دسۆژن خەف جەگەر پەیکان دنۆژن میسلی نەقشی بێ بەقایە گول حەتا سوهرن بتێ ڤە بین تەبەسسوم پێڤە پێڤە بولبولی سەرخوەش دنێڤە نەغمەو نال و نەوایە هەرچی جیلوا بو ژناڤی نوگولەک دی گرت خوناڤی وی ژدل چو موحبەتاڤی ئەو بیادی راتەبایە هەر کەسێ موحبەت ژروحە موبتەلای نورا سبوحە وی ددلدا سەد جروحە جەزبەو لەرزین و تایە هەر دوروح یەک نوری تاڤن چەرخەک و دوستێر دناڤن هەردو دانەو مورغی داڤن ئیسمی حەی داڤ لێ ڤەدایە نورە پڕ نادر وجودە گەرچی ئەووەل نارودودە بەرقی لامیع دی لکودە حوب دقەلبان کیمیایە عارفی جەوهەر شوناسی ئی بڤێ وسف و لیباسی دی قەدر بیهتەر بناسی مەقعەدی سیدەقێ جەزایە دور نەکی داوی ژدەرێ خوە وەرنەگێڕی ژوی بەری خوە بوریە ئەو دسەری خوە سەر دناڤا رێ نهایە مادبت ئەو دورە دەست بت دێ ژفینجاناتە مەست بت جام ژشەهکاسێ بدەست بت ئەبتەران ئەومەی دەوایە یار پوڕ حوسنەک لبال بو دلبەرەک غایەت جەمال بو ئەو بحال ئاگەهـ بحال بو شوبهێ وێ شەفقەو عەتایە مەهدەرا وی خەیر خوازی نوکتەیەک ژوی رەمزو رازی وی بدل سەح کر ژسازی موغنی و قانون و نایە (یان، مەغنی و... ) یوسفی دەوروزەمانێ گو نەسیم هان ڤێ نیشانێ لێ ژبۆ نەکهێ دەهانی نەخوەشان ئەو لێ شیفایە ماوەرا بەلگین گولێ بو بیهن و بویا کاکولێ بو داروی قەلبی مەلێ بو لەو بچەهڤین من جەلایە با نەسیم دێ چی لەزینی ساغ و سالم ماتو بینی ڤێ کومیدی لێ گەهینی دا سواربت لێ پەیایە غەفلەتی بایی نەسیم هات خەف ژبال یارێ کەریم هات پوڕ بئیحسانەک عەزیم هات قاسیدی شاهو گەدایە دل نەفەس دیسان ببەرهات لەو حەکیم لوقمان بسەر هات نافعێ دەردێ جەگەر هات تالعی کەوکەب نومایە من کو ئەو نیشان گەهیشتێ ئەڤ دلی سەد داغی رەش تێ زەررەیەک خەوش لێ نەهیشتی ئیسمی ئەعزەم پێ گەهایە چومە سەرپشتا کومەیدی من ژی پوڕ ئەوژان و کەی دی بەحروبەر مەلبەر خوەتەی دی دەشت و چۆل و کەربەلایە مەو نەسیم خوەش پەنجەتێکرا وی دچین وەک تەیر ڤیکرا بەحسێ زولفا یار پێکرا بوری عیشقێ پوڕ فرایە گونبەدا نورین خویابو سپێدەیا سادق نومابو یەک بیەک شەوقێ ڤەدابو قەسرو ئەیوان و سەرایە قومری و بولبول دخونن لێ عەجەب ئەو خوەش دەمینن هەر سەحەر مەحبوب دبینن عەندەلیب ڤێڕا تەبایە بوغچەیا سۆر گول دگەش تێ چیچەک و رەیحانی رەش تێ دلروبایان بێنە گەشتێ سونبولان تاتا سەمایە سەبزەیا شەبنم گولاڤ لێ سۆر عەقیقان دوڕ خوساف لێ دلبەران سەیران و راڤ لێ عەرعەران سیتاب دایە بوم شەریف ئەز باستانێ شاهیدێن وێ گولستانێ ساقیان جام جام ددانێ کەوکەبان سەیوان ڤەدایە چەندەکی چیمەن حەرەم (خورەم) بو لێ مەدام ئەو سوبحە دەم بو من بهیش باغێ ئیرەم بو لێ سەبا گومن سەبایە سەف بسەف ویلدان پەری بون بەندی زولفا عەنبەری بون تێک لدیمێ موشتەری بون رەقس و گۆڤەند و سەفایە پوڕ عومرمن چو بسەختی لێ شوکر خوازم ژبەختی زوهرەیەک بو ئەو لتەختی بەلکو بێم (شمس الضحا)یە پەردەیا خەلوێ کوهلدا یەنگی یەک من دی دملدا گەزمەیا ژەهری لدلدا قەت نەگۆ قەتل و خەتایە حادری چوم سەجدە ژێرا لێ نیەت ئێحرام نەڤێرا عاشقی ئەڤ گەزمە تێڕا هەرچی تاعەت کت رەوایە چوم زیارەت پێ و دەستی لێ نهیشت ئەووەل بقەستی دا بسوژت روح و هەستی عاشقان سوتن جەزایە شەربەتا وەسلا خوە نادەت تا هنەک عاشق جەزادەت دلبەران ئەڤ رەنگە عادەت مەهروان کەمتر وەفایە پیشەیێ وان غەنج و نازە سەنعەتێ عاشق نیازە یار لبەر زاران ئیجازە شەربەتا شیرین موفایە چوم تەوافا پێ و دەستان شوبهەتی سەکران و مەستان ئەهلی حال و خوب پەرستان وان ژعومر ئەو موددەعایە تللی یێن نازک شەمالین من لسەر چاوی خوە مالین تالبی وەردین بخالین دل دڤێ فکری تەیایە چو عومر مە دڤێ خەیالێ ماشەڤەک عیدان دسالێ بێم زیارەت زولف و خالێ رۆژ و شەو من ئەو دوعایە چەرخ دترسم کت شتابێ زو ئەجەل پێ دەت ریکابێ جان برەت مەدڤێ عەزابێ ئەڤ سیاه رەنگ ئەژدەهایە چەندەکی سادق جەمابن ئەر ببێژی جان فیدابن وەک (مەلێ) لازم تونابن وی ژدل جانێ خوەدایە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: توررەیی تابدار عەنبەر کە سەبارەت: تونگی شەکر توررەیی تابدار عەنبەر کە خەمری یێن شەنگ میسکی ئەزفەر کە لگولان میسک و عەنبەرێ برەشین ژ گولاڤێ جونەسری یان تەر کە کەسک و سۆرێن ژرەنگی قەوس و قەزەح ژسەراپا گولاڤ و ماوەرکە سورمە پوشین سوری بسەر کل دە عاقیلان لێ خەراب و ئەبتەر کە هەر سەحەر دەستەکی ژنو وەرگر عەرعەری تێکدا سەراسەر کە نیرگزێن سەرگران هلین جارک دوقیرانی لیەک بەرابەرکە قەدو قاما شەریف و نازک و تەڕ لێ سەراسەر بفەسسلین، کەر کە تو بمەش کوک بسەردەری قەسرێ بخوە کو، کی؟ لشاهو قەیسەر کە وەرە وەک رۆژ بسەردەری کەلەهێ عالەمێ تێکدا مونەووەر کە وەک گولەک زەردی بوغچەیاتە مەئەز تومە تێکل خوە وەک گولازەر کە زاهیدی هویشک تەبع سەودایە بدو جامان تەبیعەتی تەر کە ڤەکە جارەک بخەندە شەککەر تونگ تێک میسرا مە قەند و شەککەر کە پێ لسەر دیدەیی (مەلێ) دائین خەلوەیا سوفیان موکەددەر کە خەت و خالان نیشان (نیشانی) دە مەژناڤێ خوەرا بدەفتەر کە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەرچی بولبول جەوهەری زاتی گولە سەبارەت: گول و بولبول گەرچی بولبول جەوهەری زاتی گولە لێ گولێ رەونەق ژعیشقا بولبولە گوهدە زیکری حال و جوشا بادەیێ وی ببولبول را دخونت بولبولە سوسنان سەدرەنگ ئاڤیهتن کەمەند وان نەگۆ دل بەندی تایەک سونبولە سونبولان سەیوان لدیمێ تازەکر ئافتاب ئیرۆ دبورجا سونبولە عەرعەرین رەنگین ژ تایێن سۆرو زەر قومری یان سەدرەنگ شورو غولغولە زەمری یا عیشقێ ژبالا هاتە خوار قودسی یان ئاڤێهتە چەرخێ هەلهەلە نێرگزا نازک قەدی شەهلایە مەست دین کرم ئەز بولبولان سەودا گولە زلف و بسکان پوڕژمن دل بر بەلێ رشتەیا جانێ مەلێ ئەو کاکولە بولبول و پەروانە ئەو فەسل و دەمن جینسی عیشقامن تنێ دەردی کولە من ددل ناسۆرەکی دا هەستی یێ لاجەرەم هێژ نەشئەیا داغا کولە تەبعی لامیع وەش زمیننەت بو حسن من ددەست دا زوالفەقار و دولدولە هشکەروی بەدفیعل چی هین کر عەجەب بارک الله خوەش بەزی ئەسپێ قولە قەت ڤەرێکێ ڤی دەمێ حازر دبت قیسسەیا فەسلێنە کاری سونبولە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یارێ مە پوڕ نیشان و سوڕ سیما ژدوڕ دیم کەوکەبە سەبارەت: داڤا دل یارێ مە پوڕ نیشان و سوڕ سیما ژدوڕ دیم کەوکەبە ئەو لەب شەکەر نازک بەشەر جەبهەت سەحەر کاکول شەبە شەب کاکولە خال فلفلە چین سونبولە داڤا دلە من غەفلەتی دی قبلەتی وەک ماه دتەیسا غەبغەبە من دی بخەف سوحبەت بدەف شاهی نەجەف، فینجان دکەف نونێن ژیەنگ بەردان خەدەنگ وی پوڕ ژتەنگ شیرین لەبە خال و خەتی شۆخ قامەتێ مە ژڤێ کتێب و دەسخەتێ هەردەم ژنەو دل فەیزە ئەو ئەڤ عیشق و سەودامەو هەبە من بێ قەدار ئەو سیر ڤەشار عیشقا غەدار سوهتی سیتار میهرا بوتان خال و خەتان سندوقەخان و مەقلەبە دیمێ بخال ئەو نون و دال ئیسمی جەلال بەژنا شەپال یەکتا ئەلف نایێ وەسف من عەقل تفلی مەزهەبە حەتتا نەمام سالەک تەمام شیرین کەلام ما دامە جام بی جەهد قەت تێن ئەمرو خەت هەرچی کو مەتلەب مەنسەبە دەرماندەییم، حەیران تەییم پیرانەییم خوەش بەندەییم زارا بسیر دل ژیم ڤەکر دەرحەق مەپڕ ئەرزان مەبە بەرگین گولێ ئەو میسکەلێ هور هور وەلێ دەرحەق (مەلێ) بی پەردە و خوەش مەعدەوو یەک وەعدەوو پوڕ شەفقەبە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئیرۆ ژدەربا خەنجەرێ لازم بئیشانی مەلا سەبارەت: پەریشانی مەلا ئیرۆ ژدەربا خەنجەرێ لازم بئیشانی مەلا! تەشبیهی زولفا دلبەرێ زانم پەریشانی مەلا! زانم پەریشانی ژدل بێ حەد بئیشانی ژدل تەشبیهی بریانی ژدل بالله نەئینسانی مەلا! بالله چتەبعەت ئادەمی یەکسەر دبێم یەک عالەمی دەریای قاف و قولزومی یان چەرخی گەردانی مەلا! یارەب چوی میحنەت کەشی سەر تا قەدەم تێک ئاتەشی مەجروحی قەوسێ توزرەشی لەودل بپەیکانی مەلا! زانم ژعیشقێ دۆژەهی بەحرەک ژناری ئاسیهی ئیرۆ لماهی خەر گەهی تەشبیهی سەیوانی مەلا! ئەڤ سینەیا وەک نای و نەی پوڕ لێ کشاندن داغ و کەی هێ دل بنائەهلان ددەی یارەب چنادانی مەلا! دوڕدانەیا دیم گەوهەرە ئایینەیا ئەسکەندەرە بێ مروەتی دل کر کەرە مەجروحی خالانی مەلا! بی مروەتی دل هەڕشاند تەشبیهی شیشێ لێ کشاند کەرکر جەگەر خوێ لێ رەشاند ئاتەش لسەردانی مەلا! ناری ژرەنگی دوژەهێ حوسن و جەمالا وی مەهێ مەدپەردەیا ڤێ خەرگەهێ خەف کر چعوممانی مەلا؟ ئیرۆ لعومری خۆی تەلەف بێ شاهید و جاما سەدەف بێ چەنگ و ساز و نای و دەف زانم پەشیمانی مەلا! زانم تەکوهی تورە دل لەو هەربنارو نورە دل شەهکاسەیا فەرفورە دل لەو مەست و سەکرانی مەلا! هەرسینەتا بێ ناتەمام ناپوختە خام، بی میهرو جام غەرقین دخونا دل مەدام لەعلا بەدەخشانی مەلا! پوڕ لەعل و دوڕ تە ژکلکی عیشق ئانینە نەزما سیلکی عیشق دەربەڕرو بەحری مولکی عیشق مەعلومە خاقانی مەلا! بی حەد لقەلبێ شوبهی نەی جەوراتە دانین داغ و کەی لەو بی حەمەل خوش نینە مەی ئەمما بەشیرانی مەلا! ئەو هەردو لەعل و هەردو وەشم گەهگە بناز و گەهـ بخەشم ئەو بەژن و بالا هاتەچەشم مە دسەیری روحانی مەلا! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی شاهیدی قودسی ڤەکە بەندێ ژنیقابێ سەبارەت: زولفان شەکە ئەی شاهیدی قودسی، ڤەکە بەندێ ژنیقابێ تاچەند وەسەر گەشتە بمینین دحیجابێ بسکێن ژحەریری توژنو ماوەرێ لێ کە زولفێن ژعەبیرێ شەکە باڤێ خەم و تابێ قشتێن دخوە چین چین بدە بەر میسک و زەبادێ تایێن دعیسابێ برەشینن بگولابێ هەریەک بهەزار رەنگ لبەژناتە سەماتێن خەمری یو لەف و شەتری و تایێن دعیسابێ من جان یەدی بەیزایە ژئیسان چخەبەردەم؟ من ئاتەشی موسا دیە گولناری شەرابێ میننەت کو ژبەختی خوەو تالع بنسیبم حوسنا تەیە ئیرۆ ژمەڕا چویە نیسابێ عیشقا مە ژبەر مەوج و عەجاجێ بوە دەریا وی زیرو زەبەر کت مە بدەست هیندو غورابێ نەهچەرخی سپیهرێ ژهەوایا تەوو میهرێ سەرگەشتە نەئەو تێک ڤمەرا شوبهی حوبابێ وەک با دلەزینی تو کومێدێ دبەزینی عومرێ مە عەزیزی بخودێ بەس کە شیتابێ یاپێ بزیارەت بدەمە، یا سەری ئەنگوشت دەستێ خوە مەئاڤیتیە بێ چارە ریکابێ من رێ ژسەرابێ بشەرابێ برو مونکیر حەتتا بئەبەد، تەشنە جەگەرما دسەرابێ سیرپوش و قیبابامەیە تەسبیح و موسەللا وەر دا بدرینین لخوە ئەو پەردە قەتابێ لله وەرە ساقی بدو جامان مە جوان کە موتریب بدەفێ رابدە سیگاهو شەبابێ وەر گۆهبدە نایێ کو شیرین قەد دسەمایێ پور حەل کرنە مەسئەلە ڤێ فەسلی خیتابێ جاما نەشەکەرلەب بمەدەت عەینی حەرامە فتوا وەنوما حاشیەیا شەرحا لوبابێ موفتی مە نەی و نایەو نەی قەولی قەدیمە باوەڕتە نەهن؟ گوهبدە بەر چەنگ و روبابێ نەردامە چبازی بنومیتن مە ژی رازی بەندین دسوئالێ و گوشادین دجەوابێ ئەز چومە سەرایێ کوشیرین قەد دسەمایێ گۆ ئەڤ نە (مەلایی) مەیە؟ بێ پەردە بلایێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هێڤی و تەوقە دکم ئەز ژخودانا حەشەمێ سەبارەت: بەهیشتا ئیرەمی هێڤی و تەوقە دکم ئەز ژخودانا حەشەمێ وێ نیگارو سەنەم و پادشەهو موحتەشەمێ جارنان بەندەیی دل سۆهتی یی مەهجور ڤە ڤەنێر بلەبی لەعلی شەکەربار و ژعەینی کەرەمێ پرسیارەک لمە جارەک بکە شیرین دەهەنا من کو پەریهتینە فیراقاتە لسەر دەردو غەمێ ئەرنە هودهود ژسەبا بێت وەکی بادی سەبا دی ژهیر کو بگەهت دەست ڤپەیکی حەرەمێ پرسیارا لمەبت وەرنە خوە مەهجوری غەریب دێ لکی عەرزە بکم ڤێ غەم و دەرد و ئەلەمێ شەرحی حالی غەمی عیشقاتە ژکو تیتە نویسین مەدحی ئەو سافی جەمالاتە کوجاتێ رەقەمێ وێ مەجالێ کو جەمالا خوە تەجەللا دکری لازمە سەجدە ببین بەرتە دوێ گاڤ و دەمێ سەجدەبن بەرتە رەوایە دحەمی مەزهەب و دینان کێ دبت موشریک و کافر ژوێ شیرین فەمێ حاشەلله کوبکم ئەشکەرەڤان غوسسەوو دەردان وەر بسوژم ژغەمی عیشقی تو سەرتا قەدەمێ مە بسەحرای ویسالا خوە دەرین تو ژخودێ ڕا وەرنە وەقتە کوببین غەرقەیی بەحرا عەدەمێ ژگولستانی جەمالا تە گولەک بێتە زهورێ ژدنێ دێ بچتن ناڤی بەهیشتا ئیرەمێ گەر ببم بەرتە سجودێ ددەما کەشف و شهودێ م لدل دێ بدرت پورتەوی نورا قیدەمی (قبلتی وجهک فی کل صباح ومساء) بدو ئەبروی تە جانا دخورم ئەز قەسەمێ مویەکی ئەز ژتە نادم بدوسەد زین و شیرینان چدەبت گەرتو حەسیب کی مە بفەرهاد و مەمێ تە فەرەنگ و عەرەبستان و مەجەر تێک ستاندن جەلەوێ خوەش وەگەرین هاتی یەنۆبا عەجەمێ ما ژدیوانێ سەعادەت سەکری شوبهی (مەلایێ) تو بناڤێ م گەدایێ بکشینە قەلەمێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: غەما عیشقێ پەریهتم ئەز حەبیبا غەم رەوین کانێ سەبارەت: کوڤانا گیان غەما عیشقێ پەریهتم ئەز حەبیبا غەم رەوین کانێ سەراسەرتێک بەهیتم ئەز ژدەردێ فەرق و هیجرانێ فیراقا دلبەرا رندە بەهیتم ئەز وەکی فندە موسلمانەک درێ من دە خەبەربت بالی سولتانێ خەبەربت بال شەکەرخایێ شەپال و خوب و زیبایێ کومیرە بەلکە بیرنایێ ئەسیرەک وی دزیندانێ ئەسیرم لەرزەیو تاڤێ نەتاقەت ڤێ نە پەرواڤێ ژحەبساوی قەمن ناڤێ بکم فەریاد و ئەفغانێ م ناوی ئەز بفریادکم لزولما دلبەرێ دادکم سەحی دێ شوبهی فەرهادکم بدم روحێ ژکۆڤانێ ژکۆڤانا تە شیرینێ دنالم شوبهی گۆیینێ درێژم هێسترێن خوینێ وەکی تاڤێ دبارانێ وەکی بەرقی بوهاری ئەز ژدەست چەشمێن خوماری ئەز دکم فەریاد و زاری ئەز مەگەر جارەک کی ئیحسانێ تو پوڕئیحسان و خوەی نەشمی لدەرویشان ئابێ خەشمی چبیتن گەر بنیڤ چەشمی نەزەر کی تولا ئاستانێ (یان، تو لئاستانێ) لمن پڕسەک بدلداری دبت هەمپایی دیداری ڤەڤە وەستایم دفەرواری لعەبدێ خوە کە فەرمانێ دفەرمانێ ڤەڤە وەستایم دبەندا خدمەتی دایم وەکی گۆی بێ سەروپایم هەمان لێدی تو چەوگانێ لبەر چەوگان و کاشویان ژدەربا تورک و هیندویان دبازم هەروەکی گویان دەما ئەوتینە مەیدانێ دەما ئەوتین ببازی تێن دگەل قەوسێن شیرازی تێن چموکارن؟ دتازی تێن بدەعوا تێنە لێکدانێ بدەعوا تێن مە یەغما کن دعامی شورو غەوغا کن سواش و فیتنەیان راکن بشیر ئەوتێنە تالانێ دوتالانچی دمەشهور تێ ژمەعدەن عەینی کافورتێ دتێکەل زولمەت و نورتێ مەکوفرێ دی دئیمانێ مەکفری دی دئیسلام بێ ژشەرقێ زولمەت و شام بێ ژ زولفان عەنبەری خام بێ کەناری خال و نیشانێ دو زولفی عەنبەر ئەفشانن دو لەعلی شەککەرستانن دو چەشمی سیحری فەتتانن دلێ من وان خەدەنگ دانێ دلێ من وان خەدەنگ لێدا دبورجا روزو شەب تێدا لسەلوا مارلڤین پێدا بمەستی هاتە سەیرانێ لسەلوا مار بلەف هاتن دبورجان تیپ بسەف هاتن ژباتین تیر بخەف هاتن ژبەر بەندا گریبانێ ژبەر بەندا نیقاباوی لبەر فەتلا عیساباوی جەمالا ماهتاباوی مەبەدرەک دی دسەیوانێ هەیڤ بو ئەو دزولماتێ دخۆم سوندێ بئایاتێ کو نوری دا سەماواتێ ئەسەد هات راستی میزانێ قەمەر هات راستی پەروینان ژبۆ خەملێ شەمال ئینان م نێرگز دی دنەسرینان دنیڤ باغێ گولستانێ دباغێ من مەدام دل تێ جنەسری و سوسن و گول تێ بنەفش و تەرح و سونبول تێ چەڤین سەر شوبهی رەیحانێ لدیمێ سونبولان سەردان چەڤین سەرسوسن و وەردان لماهێ عەقرەبان گەردان دسەردا ئابی حەیوانێ ژعیشقێ لەو (مەلا) خەستە ژحەرفا بادەیێ مەستە ژهوش و عاقلی رەستە لدەر گوشێن دمەیخانێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بحوسنا (أحسن التقویم) و زاهیر سورەتی زاتی سەبارەت: سەمەن سایان بحوسنا (أحسن التقویم) و زاهیر سورەتی زاتی نەزەردی (علم الاسماء) و باتن عەینی میرئاتی دپابوسا سەمەن سایێ م نێری بەژن و بالایێ (لعلی ابلغ الاسباب، اسباب السموات) ژڤێ تەقویمی ئینسانی نەزەردا سیرری سوبحانی (فهذا الوجه من اجلی براهین و آیات) کونوری عیشقێ لامیع دەت لتوری قەلبی جامیع دەت دسەیرا (برزخ الاسماء، نهایات بدایاتی) نیشانێن تورەیی توغرا دوەسفی زوهرە سیمایان (لعنوان التجلی من براعات العبارات) دلۆ وەر سەیری بالایان دگولزارا سەمەن سایان (بها تهتز بانات لنا من میس قامات) سەمایا جوملە دیم دوڕتێ بئیعجاز ئەهلی سوڕ پوڕتێ (بها تصطف قامات بعیدان و نایات) سەمایێ راست و چەپ تینن شەمالێن خاسسە هلتینن (فیا لله فی میلا تها من عطف بانات) ببێژن غەمزە ئەلماسێ بزەمزەم بینە شەهکاسێ کوحەل کت مەعنی یێن ئاسێ (فیا هیا لنا، هات) دبینی نەغمەیا چەنگێ دەما ئاڤیهتە ئاهەنگێ بقانون وی دخونت مە (لمیعاد و میقات) ژرەمزین غەمزە چالاکی بدل دی بێنە ئیدراکی (معان لم یسعها اللفظ من ضیق العبارات) ژنازک دلبەرا نازک دسەهمێ دی مە ئیعجازک (و کم من خشف غزلان اهابت لیث غابات) نەتەنها پێشبەری یارین، ژئەمری کن خەبەردارین (و من اهواه سار فی مساری کل ذراتی) (هوالاول، هوالآخر، هوالظاهر، هوالباطن) (هوالمعبود و المشهود فی کل الهویات) ژلا شەیئی، ژمەعدومی، مەناسی سیرری قەییومی (سجودی فی تراب المحو من اعلی المقامات) بحەق رەندێ خەراباتم ژدێرێ ڤێ دەمێ هاتم چهێڤی هون دکن ئیرۆ ژڤێ رەندێ خەراباتی دعیشقێ شێخی سانیمە بدل بەحری مەعانیمە (لذی حجر ودی قلب شفاء فی اشاراتی) دئیقلیمی سوخەن میرم دشیعرێ دە جەهانگیرم (ویعلو موکب العشاق اعلامی و رایاتی) چخوەش نورەک زەلالی تو دقەلبی من شەمالی تو (وقلبی حیث فیه الحب مصباح بمشکات) تەقازا وە دکر حیکمەت کو چەرخ و لەولەبی بابن (هوالفعال لاتغتر باسباب وآلات) ئەزەل عەینی ئەبەد یەک ئان ددەییومی دقەییومی تەنەززول دێتە تەفسیلێ (بآنات و اوقات) تعالی الله ژئیحسانی بدلداری بدل دانی (مەلا) ئیرۆ تەکر پاشا لسەر چەهڤێن مەلێ هاتی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی نەسیمی سەحەری مادمەجالا سبەهی سەبارەت: خەیالی خال ئەی نەسیمی سەحەری مادمەجالا سبەهی سەد سەلامان بگەهینی ژمەوێ پادشەهی عەرعەرا قامەت ئەلیف نەی شەکەرا شوخ و شەپال نازکا سیم تەن و خوسرەوی زەرین کولەهی دبەرێ دا توببوسی بدوسەد زاری و لوتف ئاستان و دەرو دیوارو شەباکێن کەلەهی نامەیا جەورو جەفاوو ئەلەم و دەردو غەمان دی بدەستی زەریێ موحتەشەمێ سەروی سەهی بەلکو دلبەر ژروی عادلی و مەرحەمەتێ رەحمەکی کەت بفەقیران و بپرست گلەهی حەق دزانت وشەڤان شوبهەتی ئاڤین دڕەوان مە بدل زاری و کالینە حەتا سوبحگەهی ماژبەر دەربی فیراقاتە سکونەک مەهەیە؟ جەرگ و دل هەردو بنالینە وەکی چەنگ و ژیهێ پەردەیا خێلی و چارێ تو ژسەردیمی هلین دا ژشەوقاتە بخەف بت شەفەقا میهرو مەهێ دین ئەگەر بێتە بەها، جان ددرم لێ ئەمما مە هەزار جانی عەزیزی دهلیتن دبەهێ قەت دبت وەک تە شەپالی نە دشام و نە دشەرق؟ کێ نیشان دا دجەهان میسلی تە خوندکارو شەهێ عالەمەک شەهدەئی یا حوسن و جەمالا تە ددت تو زولەیخای زەمانی یو چحاجەت مەدەهی حەق نیگەهداری تەبت پادشەها سەرو قەدان بکەناری مە فەقیران بکە جارەک نیگەهێ خوبی و دلبەری و نازو تەلەتتوف بتەشێن خوسرەوا پادشەهانی یو خودانا جەبەهی حەجەر ئەسوەد بدرت دەست زیارەت بکرم نەزری من بت بگرم خواس تەریقا مەکەهێ ژ ئەزەل حەق (بمەلێ) دایە ژعیشقێ قەدەحەک تا ئەبەد مەست و خەرابین ژمەیا وێ قەدەهێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئیرۆ ژنو پورئاتەشم دیسا ژرەمزا دلبەرێ سەبارەت: خەدەنگائاوڕان ئیرۆ ژنو پورئاتەشم دیسا ژرەمزا دلبەرێ مەجروحی قەوسی پەروەشم تیردانە نیڤا جەگەرێ تیردان ژقەوسێ ئەسوەدە شەهزادەیا شیرین قەدە کوشتینە وەک من چەند سەدە وێ پادشاهو بەکلەرێ وێ بەکلەرێ پوڕ کوشتنە ئەنگوشت بخونێ رشتنە ما ئەهلی دل قەت هشتنە؟ سوهتینە میسلی مەجمەرێ لێ ئەز تنێ سەر تا قەدەم یەکسەر دسوژم دەم بدەم وەسفێن دعیشقێ ئەز چدەم؟ نایێن حیساب و دەفتەرێ وەسفێن ئەڤین و عیشقەهێ حوسن و جەمالا وێ شەهێ نایێنە شەرح و مەدەهێ ئەحسەن ژنەقشی بەشەرێ ئەحسەن ژحوسنا دیم دوڕێ شیرینی و گفت و سوڕێ سەد زاهید ئێخستن ژرێ وێ نازک و لەب شەککەرێ شەککەر دنیڤ لێڤانەوی ریحان لدۆر سێڤانەوی مەشعەل دنیڤ شیڤانەوی تەیسێ ژرەنگی فەنەرێ فەنەر نیە نورا حەقە حوسن و جەمالا موتلەقە بەرقە سپێدەو شەفەقە زوهرەو شەمسا خاوەرێ زوهرەو ماهو موشتەری من دین لدیمێ ئەنوەری زولفا موسەلسەل عەنبەری سەردایە حەوزا کەوسەرێ حەوزا ژ کەوسەر چەشمەتێ یاجیە درەوزا قودرەتێ هەردەم ژنو وی سەردەتێ خەمری و تایێن عەرعەرێ خەمری درەش بسکا حەریر وەربون لدۆربەدرا مونیر بورجا کوحاکم لێ دومیر من دین لتەختی کیشورێ تەختی دمیرو بەکلەران مەیدانی جوقا گۆی گەران ئەسلان و جوتی مەی خوران مەی دان شەرابا ساغرێ ساغر بدەست، سەرخۆش و مەست وەقتی سەحەر گەهدەست بدەست غەفلەت دوبەکلەر مەی پەرەست کوشتم بدەربا خەنجەرێ کوشتم بدەربا کەیبەران گەزمەو خەدەنگا ئاوڕان رەمزو ئیشارات و سوڕان دان دل ژنیڤا پەنجەرێ دان دل ژبەر حوسنا بنور بەرقا تەجەللایا سودور لەو سوهتیەم وەک کوهی تور حوبب و ئەڤینا وێ زەرێ حوببا تەما خوەش هشتمە؟ هەررۆ ژنو ئەز کوشتمە یەکسەر ژخونێ رشتمە تیرو خەدەنگێن مەجەرێ گەزمێن دشیرین نازکی دەربین دوی رمبازکی چوبینە نیڤ دل گازکی من داد ژ زولما دلبەرێ دلبەر چبێ حەد زالمە جارەک نەکر پرسێ لمە لازم بحالێ عالمە لێ پوڕ ددیرت غەدەرێ لازم بقەتلا من دڤی هێژ ئەڤ ددل ماری شەڤی پەیکان دجەرگێدا چەڤی بەندکر بشەوکا عەنبەرێ بەندکر کولاب و پەنجەیان دل ما دنیڤ ئەشکەنجەیان من ئاه ژدەست وان غەنجەیان کوک و کوبارین دین بەرێ رەمزو سوڕێن شیرین لەبان تیرۆژ و بەرقێن کەوکەبان رێزا موسەلسەل عەقرەبان گەردان لە دۆرا قەمەرێ من دین لدۆر بەدرا تەمام حەرفێن دمەکتوب دال و لام وی پێشرەوی باتن رەڤام یەغما کرم سیمین بەرێ سیمین بەرانەی شەکەری ئەو حوریا نیسبەت پەری بەژنا شیرین دیمی زەری بو ژگولاب و ماوەرێ بو ماوەرو شیرین لەبێ وی خوب و نورین غەبغەبێ بەدرا دبورجا عەقرەبێ کەنگی ژبەر پەردێ دەرێ بەدرا ژقودرەت لێ دونون ئەو قاتلا ئەسوەد عیون پوڕ راکرن وی قەتل و خون عالەم پەریهت یەغما کرێ هەردەم بزولمێ وە دسوژی قەلبێ ژحوببا تەی تژی لازم دبێم من دێ کوژی کەس نینە چیتن مەهدەرێ کەس نینەرەت مەهدەر بکت بەس گرتیان ئەبتەر بکت خەملێ ژزێری زەر بکت شەفقەت ژیەکتا بدرێ شەفقێ بدیداری خوەکت قەستا برینداری خوەکت شەهیدی رەشماری خوەکت ئی سەر لفەتلا پیشتەرێ فەتلی سیاه ماری شەڤین ریحان بدور سەروان چەڤین ئاخر بسەلوێدا رەڤین خەف بون دتایێ چەنبەرێ خەف بون دنیڤ تورا قزل ئیلان میسالی سەر لەمل کوشتین و ژەهر ئاویتە دل هێژ کوشتی یێن رەمزا بەرێ کوشتینە ئەم شیرین لەبێ تەحلی کەشین روزو شەبێ گەر ئەز ببینم ئەوبخوەبێ ناکم ژ دل هێژ باوەرێ ئەو نازکا نیسبەت گولێ جامەک ژکەوسەردا (مەلێ) مەستم ژبەر قالو بەلێ حەتتابرۆژا مەحشەرێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لاتی حوسنی و شەهی خوبانی سەبارەت: سولتانی بوتان لاتی حوسنی و شەهی خوبانی بخوە هەم خانی و هەم خاقانی یوسفی سانی تو تیرۆ خانم کو بحوسنا خوە نەدیری سانی بسوڕو هەیبەت و سەهمی خوە پوڕی (پەری) بتەشینت لبوتان سولتانی بتەبل خانەیی شاهی وەرە تەخت کو تو ئیرۆ شەهی کوردستانی کاکولێ بەردە بسەر خال و خەتان کو موسەلسەل بنومێت رەیحانی ئیسمی ئەعزەم تەدڤێ چ لئیسمێ (چل ئیسمێ) ژدوحەرفان بموعەمما زانی چبەرات‌بو وەبسەردا کاکول چین‌بچین میسک بتوغرارانی تە چحاجەت بسولەیمانی‌یێ حوسن خاتەمەک (خاتمک) لەعلە بگەوهەر ئانی چخەت ئەشکستە موسەلسەل یارەب کو تەپێ نەسخ کری دیوانی گەرچی پوڕخال و نیشانی ئەمما بنیشانی کو تو بێ نیشانی ئەی پەری حور سرشتێ هەرچەند ببەشەر ئادەمی و ئینسانی سوڕی (سیرری) سوبحان تە ژحوسنی دنومێت (احسن‌الله) ژسوڕا (سیرا) سوبحانی چحەدی عەقلە قیاسی تەکرت؟ ئەڤە بورهان کوتو بێ بورهانی مە تەمەننا ژنەسیم خاکی رەهە پێ‌بکین دیدەیی دل نورانی نەفەسەک بێ‌تەمە نابی بالله نەتنێ روحی تو روح و جانی سەد هەزاران ژ تە پەیکان ددلن لێ لسەروێ مەتنێ دەرمانی تە برینێن مەکە واندن دیسا ژنو ئاگرتە لداغان دانی تە (مەلا) پور دجگەر گەزمە نەلۆ (لەو) وە پەریشانی و پرئێشانی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مزگین ژمەرا بیتە ژسور شیرینێ سەبارەت: چین و ماچین مزگین ژمەرا بیتە ژسور شیرینێ جانی خوەیی شیرین ددرم مزگینێ سەدچین دخوەدا گرتی‌یە زولفاتە بچین شیعرا مە وەحەق لەو چو حەتا ماچینێ نەقشێن فەلەکان گوهدەدرن ڤێ نەزمێ تەنها نەبەشەر هەر دکرن تەحسینێ عیشقی ژخودێ‌دا تو بخازی ژێرا گەردی لنەیارەک خوەبکی نەفرینێ یەک سەجدە تنێ فەرزە ددینێ عیشقێ بن بەرقەدی یارێ دمەجالی دینێ عاشق کوبدل فاتیحەیا عیشقێ خۆند ئایات یەکایەک دکرن ئامینێ مە ژلەعلی لەبی یاری خوە ڤەخار ئاڤێ حەیات ئەغیار بلاتێکی بچن دارینێ لازم بخوە ئایینەیی (روح‌القدسی) تو لەوکەس نەدیەن حوری بڤێ ئایینێ جائز بتە (من حیث بشر) نسبەت دان بیهن‌و شەفەق‌و نازکی‌یا نەسرینێ ئەڤ رەنگی فەساحەت ژبەشەر سیحری حەلال ئیعجازی بەیان ئانی‌یە بەرتەدوینێ دانالەو ئاهین‌مە ژدل سەح بکری وەر گوهبدە هنداڤی سەری بالینێ فەرهاد دزانت تو ژپەرویز مەپرس ئەتواری غەمێ عیشق‌و سوڕا شیرینێ بێ‌نوقتە نهن دائیرە ئیحسانکە (مەلا) دەووار چکت دائیرەیا تەکوینێ ژمابەینا دوئەبرویان دبینم قا بە قەوسەینێ (تعالی‌الله) بنێ رەمزی چرەنگ ئاڤیتە مابەینێ بنێ نونێن لسەر سادان کو کاتب گوشە لێ بادان سەراسەر قاف تاقافە رموزا (حکمة‌العینێ) بەقا نینن لبۆ تشتی، حەتا کەنگی بکین پشتی دعیشقا وان پەری رویان وەرن دنیایە دادەینێ ببەرقا شیرو ئەلماسان بتیرێژێن دشەهکاسان سەراسەر ئەهلی دنیایێ دسوژی (طرفة‌العینێ) مەلابالله، دڤێ دەورێ بڤێ رەنگێ بڤێ تەورێ نیشان‌دا وەک نیشانی کەس دەرانین دوڕ ژبەحرەینێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی شەهەنشاهی موعەززەم! حەق نیگەهدارێ تەبێ سەبارەت: پەسنی میری بۆتان ئەی شەهەنشاهی موعەززەم! حەق نیگەهدارێ تەبێ سورەیی (انافتحنا) دۆرو مادارێ تەبێ هەر کەناری پێڤە وەرگێری عینانی هیممەتێ زوهرە بێ‌پەیکی تەوو کەیوان رەکیب‌دارێ تەبێ دائیما مەنزلگەها سوراتە بت بورجا شەرەف تالیعی فەرخوندەوو بەختێ سەعید یارێ تەبێ سەبعەیی سەییارەو نەهچەرخی سەرگەردان بڤێ گەردش و دەورێ عەجەب دەرخدمەت و کارێ تەبێ ماهتابا دەولەتێ یەک پوڕتەوەک شەمعا تەبت ئافتابا رەفعەتێ، بەرقەک ژ ئەنوارێ تەبێ لامیعێ فەتحا ئەزەل بەرقێ ژبەر تاجێ تەدت کەوکەبا سەعدا ئەبەد، نەجمەک ژسەییارێ تەبێ بەرقی سوببوحی کو ئیشراقێ لسەد جانان ددەت ئەو کو کەشفا دل‌دکت رەمزەک ژ ئەسرارێ تەبێ رایەتا فەتحێ ژنەسراتە کو هەر مەنشور بو شەهسەواری فەرری سوبحانی عەلەمدارێ تەبێ نەی‌تنێ تەبریزو کوردستان لبەر حوکمێ تەبن سەد وەکی شاهی خوراسانێ دفەروارێ تەبێ گەرچی دەر ئیقلیمی رابیع هاتی تەختی سەلتەنەت پادشاهی هەفت ئیقلیمان سەلام کارێ تەبێ چیمەنا سولتانی‌یێ یەک‌لا لەیەک باغێ تەبت گولشەنا خاقانی‌یێ خارەک ژگولزارێ تەبێ ئی ژئەمرا تەی موکەررەم سەرکەشی کت میسلی شەمع بەرسەری تیخێ تەوو مەقتولی موکارێ تەبێ شاهباز ئەرچەند پەروازی ببالا بێت‌و رەت دی دنیڤ توراتەبێت‌و سەیدی شونقارێ تەبێ شاهی پورهەیبەت ددیرت لێ بسەهمێ زێدەیی ساعەتا غەفلەت خویابێ کوز دبن بارێ تەبێ هەرسەری دەولەت هەبت، دێ هەر دنیڤ بەندا تەبت هەر کەسی عاقل بتن، هەر دێ دچوکارێ تەبێ ئی دڤیت ئازادە بت دی چەهڤنێر لوتفا تەبت هەرچی ئیستغنا ددل بەر میننەت‌و پارێ تەبێ هەر کەسی قەستەک ددل دێ قەستی دەرگاهێ تەکت ئی دخاتر ئەرجوکت دی هەر رەجاکارێ تەبێ ئی نە دەولەتخواهی حەضرەت بت ژنیڤا جان‌و دل شوبهەتی ئەهلی شەقا بەر قەهرو ئازارێ تەبێ ما بعەیش و نوش و شاهی ئەوقەدەر عومرێ تەبت چەندەکی سالیک موجەددەد (سالیکی موجدەد) بێت‌و بێ، زاری تەبێ هەر کەسی نە ژجان دوعاگوی و سەناخوانی تەبت گرتی‌یێ قەیداتەو ئامانجی نوبارێ تەبێ مەدرەکی عیلمی زەمیرێ شەممەیەک وەسفا تەهات وەرنە کی‌عالم‌بشەئنی قەدرو میقدارێ تەبێ قەست و داخوازا (مەلێ) دائیم ژجان و دل ئەڤە هەر دبەندا خزمەتێ پیش دەستی دیدارێ تەبێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خانی‌خانان لامیعی نەجماتە هەر پرنور بێ سەبارەت: دیسان پەسنی میرشەرەف خانی‌خانان لامیعی نەجماتە هەر پرنور بێ کەشتی‌یا بەختێ تە ئەز بایێ موخالیف دوربێ کەوکەبا سەعدا شەرەف تالیع دنیڤ بورجا تەبت داتنێ‌تو ژچەرخی بالا شوبهی مەهـ مەنزور بێ ئەنجومی چەرخی موحەددەب هەر ژزاتی تەی شەریف کەسبی ئەنوارێ بکن حەتتاکو نەفخا سور بێ ئەختەرا تە ژپەردەیا غەیبی ئەگەر بیتن زهور دێ بتن (نصف‌النهار)ێ وەر شەبی دەیجور بێ (آیة‌الکرسی) و (ئەنعام) هەیکەلا توخی تەبن بێ‌نیهایەت پور مرادو بێ‌عەدەد مەنسور بێ هەر کەناری وەرگەڕینی پیڤە عەزم و هیممەتێ رایەتا فەتحێ بنەسرا (لم‌یزل) مەنشور بێ خەیمەتا نوری عینایەت (ظل) مەمدودی تەبت سورەیی (ام‌الکتاب) ماداری حەزرەت سوربێ پاشی نەوشیروان دبێم دی حاکمی عادل توی میسلی حاتەم دێ بدانێ دەرجیهان مەشهوور بێ ما جزیرێ شوبهی داری تەختی هەفت ئیقلیم بت هەم بحوکم و سەلتەنەت ئەسکەندەرو فەغفور بێ میسلی جەم جاما زەرین خالی نەبێ تە ژبادەیێ دا ژخەمرا شادمانی دائیما مەخمور بێ ما دباغی عەیش و نوشی هەر بسازو ئەرغنون کامران و کامبەخش و دلخوش و مەسرور بێ چەندەکی شیرین بسوڕ دەربەندی دیوانا تەبن بەندی شاپوری تەبن تا خوسرەوو شاپور بێ هێندی کو رۆژ و شەڤن تێک عیدو لەیلی قەدربن جام مەدام پڕ بادەبت، لێ نە ژمەیا ئەنگوربێ شوبهەتی روح‌القدس عەردێ تو پێ لێ داینی سەبزەوو رەیحان و نەسرین و گولی مەنقور بێ هەردەری نەعلێ فەرەس شوبهەت بوراقێ ڤێ کەڤت چەشمەیی حەیوان ژئەو عەردێ موبارەک فوربێ ما تەعومری خزرو نوح‌و مولکی (ذوالقرنین) بتن گونبەدا چەرخی مولەممەع هەر بتە مەعمور بێ خاسسی تەشریفاتە بن دەریاو دەربەندی عەجەم دا خەلاتێن هەر سەحەر سەد زەرکەش و مەخمور بێ گەرچی دەر دیوانی حەزرەت پور حەقیرین شوبهی مور چەشمێ تە چەشمی سولەیمانی بحالی مور بێ ئی نەوەک گۆی بێ سەروپا بێت دبەندا خدمەتێ ما دچەوگانا تەهەر پەرکەندەوو مەقهور بێ مالیسانێ من دوعاگویی لدەر حەق وەسفی خان مەزهەری سیررا کەلامێ وەک درەختا تور بێ هەر دمەدحێ تەو سەنایێ سینەوو قەلبی مەلێ بێ تەفاوت قولزوما پور لوئلوئی مەنسور بێ ژاستانی دەولەتێ غایب نەبێ جارەک (مەلا) دا ژفەرمانی موکەررەم دەم‌بدەم مەئمور بێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: (صباح‌الخیر) خانێ من سەبارەت: قەسیدەی سەدەمین، «بەیانی‌باش» - بەشێوەی سەربەندی (ترجیع‌بند) - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٢٠-٥٢٣ (صباح‌الخیر) خانێ من شەهی شیرین زەبانێ من توی روح و رەوانێ من ببت قوربان تە جانێ من تعالی‌الله چذاتی تو چوێ شیرین صیفاتی تو نەوەک قەندو نەباتی تو یەقین روح و حەیاتی تو حەیات و راحەتا جانم (صباح‌الخیر) یاخانم! وەرە بیناهی‌یا چەهڤان ببینم بەژن و بالایێ (صباح‌الخیر) مەستا من لەطیفا جام‌بدەستا من خومارو مەی پەرستا من توی مەقصودو قەستا من ژمەقصودان توی بەس من ببن بەرچەرخی ئەطلەس من ژغەیرێ تە نەڤێت کەس من برەشتوزین موقەووەس من دبەندا زولفی چەوگانم (صباح‌الخیر) یاخانم وەرە بیناهی‌یا چەهڤان ببینم بەژن و بالایێ ژوێ زولفێ، ژوێ بەندێ رەهابم لێ ژپەیوەندێ سیە چەشمێ سپی زەندێ تە صوهتم شوبهەتێ فەندێ شوبی شەمع و شەمالم ئەز ژبەر حوببا تەلالم ئەز ضەعیفم وەک هیلالم ئەز صیفەت گۆیین دکالم ئەز ڤە بولبولڕا بئەفغانم، (صباح‌الخیر) یاخانم! وەرە بیناهی‌یا چەهڤان ببینم بەژن و بالایێ ڤە بولبوبرا شەڤو رۆژێ لسەروی تەرح و بشکۆژی ئەنی ماهی، شەفەق رۆژی تە صوهتم شوبهەتی دۆژێ کو دورم ئەز ژوێ حورێ تنی جارەک لسەر سورێ ژوادی ئەیمەنا طورێ تەجەللا کر دنیڤ نورێ ژوێ صوهتی دل و جانم (صباح‌الخیر) یاخانم! وەرە بیناهی‌یا چەهڤان ببینم بەژن و بالایێ ژحوسنا وی تەجەللایێ یەدی بەیضاو بالایێ چوەصفان بێم خەبەر نایێ وەلێ دل جەذبەیی دایێ نەهشیارم ژوێ بەرقێ ژ زەرتاجێ لسەر فەرقێ سپێدە دا هەتا شەرقێ بەلێ نائێخمێ فەرقێ ژضەربی عیشق نالانم (صباح‌الخیر) یاخانم! وەرە بیناهی‌یا چەهڤان ببینم بەژن و بالایێ ظەریفی نازکی شەنگی صیفەت حوری پەری رەنگی برۆژێرا تو هەڤدەنگی دورەشتوزین سیە رەنگی کشاندن لێ نەوەک جاران خەدەنگێن قەوسی نوباران ژرەنگی شیرو موکاران رەشاندن سینە وەک باران ژوێ ضەربێ پڕئیشانم (صباح‌الخیر) یاخانم! وەرە بیناهی‌یا چەهڤان ببینم بەژن و بالایێ ڤەکە جارەک خەت و خالان لسەروان مەسنەدو پالان بخونە لێ مە عەبدالان ببینین عیدو سەرسالان ئیجازەت دی مە دەستوری پەری رەنگی صیفەت حوری ژنیڤا ظولمەت و نوری بنوشین مەی دفەرفوری ژدل تالانی خالانم (صباح‌الخیر) یا خانم! وەرە بیناهی‌یا چەهڤان ببینم بەژن و بالایێ ژشەهکاسا کو قەرقەف تێ مەیا نورین موشەررەف تێ نیشانەک دلبەرێ کەفتێ ژبۆمن هەر سەحەر خەف تێ ژوی جامی دنوشم ئەز سەحەر لەو نەی لهوشم ئەز ژعامی لێ دپوشم ئەز بجان هەرلێ دکوشم ئەز کو غالیب مەست و سەکرانم (صباح‌الخیر) یاخانم! وەرە بیناهی‌یا چەهڤان ببینم بەژن و بالایێ وەرە پێشبەر مەلایێ خوە شەهید و موبتەلایێ خوە بشەفقەت کە لیقایێ خوە «مەلا» نەمرت بدایێ خوە مەسیحایی لبیماران کەسین گەزتی دو رەشماران شەهیدێن شیرو موکاران کری ئامانجی نوباران لدیداراتە حەیرانم (صباح‌الخیر) یا خانم! وەرە بیناهی‌یا چەهڤان ببینم بەژن و بالایێ بەیانت خۆش و گەش خانم کزەو هیوای دڵ و گیانم لەبسکت دایە تای ژیانم ئەوینت بۆتە ئامیانم بڵێم تۆ چەندە شیرینی! ؟ نەوەک قەندی نەهەنگوینی ئەتۆ گیانی ئەتۆ ژینی ئەتۆم هێزی ئەتۆم تینی بەقوربانت دەکەم گیانم بەیانت خۆش و گەش خانم وەرە روناکی چاوانم ببینم بەژن و باڵاکەت لەمەستی چاوەکەت مەستم نەما هۆشم بڕا هەستم بەنازو غەمزە ناوەستم بەخێری خۆت وەرە دەستم لەجوانیت بویە پیری من ئەوینتە دەستگیری من تەنێ هەرتۆی لەبیری من ئەتۆی سەردارو میری من پەنای بۆمن کەسی بۆمن ئەتۆ فریا رەسی بۆمن خەنیم تاتۆ هەسی بۆمن لەعالەم تۆ بەسی بۆمن گراوی داوی کەزیانم بەیانت خۆش و گەش‌خانم وەرە روناکی چاوانم ببینم بەژن و باڵاکەت دڵم بەربێ لەکەزیانت رەها نابم لە چاوانت لەپەنجەی ناسک و جوانت گرم گرت بومە شەمدانت ئەوینداری ژیان تاڵم پەپولەی رومەتی ئاڵم گرێ تێچو پەڕو باڵم دەسوتێم ناشێ بشناڵم لەتاوان بێ سەروزمانم بەیانت خۆش و گەش خانم وەرە روناکی چاوانم ببینم بەژن و باڵاکەت خودا، لەو بەژن و باڵایە لەناو ئەو ئاڵ و واڵایە پشێوی خستە دنیایە دڵم پۆلوی لەبەربایە گرێکی خوا لەطور جارێ کە موسا دی لەسەر دارێ ئەمن دیتم لە تالارێ دەسا چۆن ئۆقرە ناتارێ لەتینی دینێ بریانم بەیانت خۆش و گەش خانم وەرە روناکی چاوانم ببینم بەژن و باڵاکەت شەوەی بسکۆڵ و کاکۆڵی سپێدەی لامل و قۆڵی بەرو سینگی سپی و سۆڵی پەل و پوزی خرو خۆڵی لەهەرلا رێزی بشکۆژی کڵاوی زیر لەسەر رۆژی دەدەن پرشنگ و تیرۆژی دڵم هەر دەستی دەکروژی وەکو دڵ خانەوێرانم بەیانت خۆش و گەش خانم وەرە روناکی چاوانم ببینم بەژن و باڵاکەت لەشۆخی و ناسکی و شەنگی لەچاوی مەست و سیوەنگی پەری‌زادەش پەڕی رەنگی روحم کەوتە نەفەس‌تەنگی کەزیت وەک جوتە رەشمارن برۆت وەک شیری موکارن مژۆڵت تیری پەڕدارن بەرەو جەرگم سەرەو خوارن بە برژانگانەبرژانم بەیانیت خۆش و گەش خانم وەرە روناکی چاوانم ببینم بەژن و باڵاکەت لە رۆژی جێژن و سەرساڵان کەدارو دەستە لێت هاڵان بپرسە حاڵی بێ حاڵان بفەرمو بێنە دیار خاڵان چنا قەومێ ئەگەر وابێ یەقینم کابە کەچ نابێ ئەوەندەت با لەرای خوابێ دەگەڵ دڵدار دڵت چابێ نەماوی وردەخاڵانم بەیانیت خۆش و گەش خانم وەرە روناکی چاوانم ببینم بەژن و باڵاکەت لە بادەی بەردەمیم روانی لەوێنەی رومەتی جوانی دڵم بوراوە ئەوعانی لەهۆش خۆم چوم لەرامانی لەوێ رۆژێوە بێهۆشم پەرۆش و مات و خامۆشم وتم رازێکە دەیپۆشم بەڵام هەیهاتە تێ‌کۆشم بەسەرخۆشی چدەتوانم؟ بەیانیت خۆش و گەش خانم وەرە روناکی چاوانم ببینم بەژن و باڵاکەت بزەی ئەو تەنکە لێوانە شیفان بۆ شێت و دێوانە لەرەی ئەو شەکرە سێوانە لەگش ئازارێ هەتوانە نەخۆشی چاوی بەخومارم بەنازانت بریندارم مەلای ژاری بەئازارم دەبا نەمرم بکەچارم لەدەستت دایە دەرمانم بەیانیت خۆش و گەش خانم وەرە روناکی چاوانم ببینم بەژن و باڵاکەت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەنەما سور ژصەمەد، شەوق ژحەق دایە وجودێ سەبارەت: قصیدەی صەتو یەکەم، «بتی جوانان» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٢٤-٥٢٩ سەنەما سور ژصەمەد، شەوق ژحەق دایە وجودێ گەر عەزازیل بدیتا، نەدبر غەیری سجودێ غەرق بوم ئەز دغەما عیشقێ دوەقتی سەحەری بو کو تەجەللایی جەمالێ لمیثالی بەشەری بو نە ژلەونی بەشەران من دیە لێ دیمی زەری بو ئەز دبێم روحی قودوس بو بخوەیا حورو پەری بو لەو بحوسن و نەظەرێ رەمز ژسررا قەدەری بو خەمری‌یێن سەیر لدیم حەلقە لدۆرا قەمەری بو سەد خەدەنگ دانە جەگەر سینە ژضەربێ بەکەری بو لمە ئێش‌و ئەلەمان زێدە ژتیرا قەجەری بو دل ژمە بویە پەلەک جان‌و جەسەد تێک سەقەری بو لەومە شەب تا بسەحەر نالەیە وەک مەغنی‌یێ عودێ سەنەما سور ژصەمەد، شەوق ژحەق دایە وجودێ گەر عەزازیل بدیتا، نەدبر غەیری سجودێ نەظەرەک وی بەشەری لەب شەکەری حوری سرشتێ نادرم ئەز بمەی‌و کەوثەرو حورێن دبهشتێ ئی دی‌یە ئەو بخوە جارەک دعەجێبم کو بهش‌تێ تەژوان قەوس و کەڤانان چخەدەنگن دبەوەش‌تێ ئەوە من شافی‌یی دەردان مەچحاجەت بنڤشتێ گەر بکت حوسن‌و جەمالا خوە تەجەللا دکەنشتێ دبتن بەیتی قودوس، ئەهلی زیارات ژحەبەش‌تێ سینە پوت خانە یەئیرۆ، مەژدیم‌و قەدو قشتێ بدلی سادە چکم ئەز؟ کو تەجەللا نەگەهیشتێ ئەوەمن قبیلەیی جەبهەت دقیام‌و دقعودێ سەنەما سوڕ ژصەمەد، شەوق ژحەق دایە وجودێ گەر عەزازیل بدیتا نەدبر غەیری سجودێ قبیلەیا ئەهلی دلان گەر بکتن کەشف جەمالێ یا تەجەللا کە ژبەر تاج‌و پەران قەوسی هیلالێ کی بدل کافرە ئی سەجدە نەبت جەبهەت‌و خالێ یا نەدت شەهدە بئایات، دوێ وەقت‌و مەجالێ (لیلةالقدرە) بمن ئەو سەعەت‌و عیدە دسالی شەفقە کر پەردە هلانی سەحەری شوخ‌و شەپالێ ئەییساندیم ژئەنوارو سوری شوبهی شەمالێ مەشها مەست شەکەر لەب بمەدا مەی ژپەیالێ نەگهام سەجدە ببم پور خەجلیم ئەز ژویصالێ حادری بەرقی لدلدا، ژ تەجەللا وشهودێ سەنەما سور ژصەمەد، شەوق ژحەق دایە وجودێ گەر عەزازیل بدیتا نەدبر غەیری سجودێ روهنی‌یا چەشم‌و چرایامە نزام هێژ دبیرم کو دزیندان‌و حەبس خانەیی وی بەندو ئەسیرم ژخەدەنگێن قەجەری سینە تەژی گەزمە ووتیرم دل دنیڤ حەلقەیی زولفا سیەها بو ژعەبیرم تێک پەریشان ژلەف‌و شەتری‌و تایێن ژحەریرم تو هەیی من ددنێ لەو ددنێ بەگلەرو میرم زێرو مال ئەرچی نەدیرم تە ددیرم نە فەقیرم ژ ئەڤیناتە شەپالێ دشەڤان شوبهی نەدیرم ژلەبی لەعلی شەکەرباری تە وەک شەککەرو شیرم مە ژسەر تا بقەدەم صوهتنە وەک ئاتەش‌و عودێ سەنەما سور ژصەمەد، شەوق ژحەق دایە وجودێ گەر عەزازیل بدیتا نەدبر غەیری سجودێ بی‌حیساب شوخ‌و شەپالێ «لمەلێ» قەهرو غەدەر کر نە ئەم ئانینە خەیالێ نە لحالێ مەنەظەر کر قەط نەکر شەفقە، لیباسی غەضەبێ زیدە دبەر کر عیللەتا جەورو جەفاوو ئەلەمێ جی بجەگەر کر عەللاندین دفیراقێ ستەمێ سینە بکەر کرد ئاه! حەتتا مرنێ ئەڤ ژمەرا داغ‌و کەسەر کر سەفەرا شام‌و عیراقێ لمە خوەش لازم‌و فەر کر بمەدا ژەهرو رەقیبان ددەڤێ شەهدو شەکەر کر ئەم بوین پێت‌و پەرەنگ، لەو ژویصالێ مە حەذەر کر نازک‌و نەی‌شەکەرو خوب‌و شرین قەددو خدودێ سەنەما سوڕ ژصەمەد، شەوق ژحەق دایە وجودێ گەر عەزازیل بدیتا نەدبر غەیری سجودێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یارامی قلبی بسهام اللحظات! سەبارەت: قصیدەی صەتو دوهەم، «تیری نیگا» - بەشێوەی کلکەدار (مستزاد) - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٣٠-٥٣٣ یارامی قلبی بسهام اللحظات! هیهات نجاتی مازال فداء لک روحی وحیاتی من قبل مماتی نمقت الی بابک یاقرة عینی! بالدمع کتابا اشهدت علی‌الوجد مدادی ودواتی سل من عبراتی مذ زینک‌الدهر بازهار جمال یاروضة حسن! اخجلت طل الورد بحب‌الوجنات بین‌العرمات جلباب دجی صدغک الهاب فوادی یحکیک عیانا نیران جحیمی حجبت بالشهوات من کل جهاتی فی ظلمة اصداغک مذ اصبح مسک یاظبی حریم قد احرق فی‌الصین قلوب‌الظبیات نار‌الحسرات کم تحرق اخشای وفی فیک زلال والشارب منه یحکی خضرا مورده ماء حیات لا فی‌الظلمات من «احمد» فی‌لیلة اصداغ ملاح لاحت کلمات من یسمعها فاح بمسک‌الدعوات جیب‌الغدوات ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پور ژدیناتە غەریبم خانم سەبارەت: قصیدەی صەتو سێهەم، «چرای کوردستان» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٣٤-٥٤٠ پور ژدیناتە غەریبم خانم ژتەسەر تابقەدەم حەیرانم هەربجان تەشنەلەبی لەعلانم دل دبەندا گریها زولفانم موسیف‌و جورعەکەشی هیجرانم نوقطەیا دائیرەیی زیندانم لەو شوبی دایرە سەرگەردانم بادەنوشی قەدەحی حیرمانم بدل ئاتەش ژجەگەر بریانم لەو پەریشانم‌و پوڕ ئیشانم عاشقی نازک‌و مەحبوبانم تومەبین بێ‌سەرو بێ‌سامانم گولی باغی ئیرەمی بۆهتانم شەب چراغی شەبی کوردستانم چطەبیعەت بەشەرو ئینسانم؟ لله‌الحمد چعالی شانم دەری‌یا یاری لریزاصانم(یان، سانم) لەو دئیقلیمی سوخەن خاقانم صبەهی عیدەوو ئەز پێ‌زانم کوبکێراتە سەحەر قوربانم خوەش‌بریندارەکی بێ دەرمانم جارەکی شەفقەکە، روحم! جانم! ژخودێرا ڤەکە بەندا بەری‌یێ دین بەرێ حوری میثالێ زەری‌یێ نازکێ نەی‌شەکەرێ سورپەری‌یێ سوسەنێن تازەو میشکین والان بەس پەریشان کە لسەر سەرمالان ڤەکە جارەک تو ژدۆرا خالان ژدل ئەم داینە بەر چەنگالان خەنجەرو شیرو رمێن قەتتالان نەظەرێ وەربدە صاحیب حالان کو ئەسیرین ددەست حەییالان لەو ئەلف تێن مە دحەرفێن فالان کولشکلی رەقەمێ سەرسالان توی مورادا مە ژعەرعەر بالان زەمزەم‌و دەنگ‌و زمیهنا لالان جەذبەدا مە بهەزار ئەحوالان لەو دنالین ژنەسەق عەبدالان کو بمەستی ددرن یەک پالان عەنبەرین خەمری‌و سوسن ئالان صوهروزەر، شەتری و چیچەک ئالان میصری‌یان دل مە ژخوە کر کالان تە ژقەوس و قەزەحێن خەلخالان کو بوین دایرە شوبهەت هالان خەمری‌یین خەم زەدە نیسبەت دالان کو چەڤاندینە ژرەنگ کۆپالان میصری‌یان وەربدە بەر سیقالان زوهرە رەنگێ‌و شەفەق موشتەری‌یێ دین بەرێ حوری میثالێ زەری‌یێ نازکێ نەیشەکەرێ سوڕپەری‌یێ سونبولێن تازە موثەننا نەکری طوررەیا شەنگ موطەررا نەکری خەمری‌یان شیفتە، طوغرا نەکری عەرعەرێ. خارەو دیبا نەکری دل‌ودین غارەت‌و یەغما نەکری سەری سەودا زەدەسەودا نەکری گوهری‌یی نەرگسی شەهلا نەکری کوشتی‌یی خەنجەری بوررا نەکری ساعەتێ ڤێ سەعەتێ را نەکری مە ژقەیدا خوە تەسەللا نەکری لێ خەرامێ ژ مە، مەستا نەکری ژمە دل کەعبەو بوتخانە کری دەعویی دلبەری‌یێ دا نەکری جیلوەیەک میری‌و شاهانە کری پیشی‌شەمعاخوە، مەپەروانە کری دلی غەمدیدەیی ما، شانەکری لمە بێ‌پەردە تەجەللا نەکری وەهە جارەک مە تەوەللا نەکری غەنجەکی قەنج لمەللا نەکری جەگەری ریش موداوا نەکری بکوژی عاشق‌و پەروا نەکری لشەهیدێ خوە تماشا نەکری ما، وە، دلبەر دکرن دلبەریێ دین بەرێ حوری میثالێ زەری‌یێ نازکێ نەی‌شەکەرێ سوڕ پەری‌یێ هەردوقەوسێن تەژقودرەت نەژیەنگ ژێ بمیزان برەشینن مە خەدەنگ بدرن سینە بسەرپەنجە پلەنگ روم پشت دەت عەجەمی بێتە فرەنگ لێ نەوەک واقیعە یاگیو و پەشەنگ هلبتن قەنج ژنیڤ ئاتەشی جەنگ تێن سواشێ حەبەشی و نۆبی و زەنگ تو دزانی چنەهەنگن چنەهەنگ ڤەکەلەعلان تو ژ سەرشەککەری تەنگ کوژموراداتە بوین پێت و پەرەنگ مەستی جەوراتە مەبێ بادەو بەنگ بێتە جانا لمە عالەم بویە طەنگ ژجەفایاتە نەما قەط لمە رەنگ تو دزانی چدەبیژت نەی‌و چەنگ؟ ژچپەیوەستە دنالن سەرە دەنگ مە دخونن قەدو بەژنا تەیی شەنگ چبکم فەیدە، کو ئیڤارە درەنگ موطریبان دانەکەون چەنگ ژ چەنگ دانەدت پەردەیێ ئایینەیێ زەنگ کو ژچەنگامە بنالت خەرچەنگ وەک مەلایی بهزار رەنگ ئاهەنگ بفغان بێت ژبەر صەد فرسەنگ نەکری تەرک توڤێ کافری‌یێ دین بەرێ حوری میثالێ زەری‌یێ نازکێ نەیشەکەرێ سوڕپەری‌یێ نیرگزا مەستی چیای بوهتانی نازک‌و شەنگ شوبی رەیحانی چخەط ئیشکەستەو پورعینوانی کو تەپێ نەسخ‌کری دیوانی الله الله ژچرەنگ ئینسانی یوسفی لەبشەکەری عیبرانی بەسە گەر وەک‌تە بدیرت ثانی (احسن‌الله) ژسورا سوبحانی کو جەمالەک وە مونەززە ئانی وەک‌تە سەر تابقەدەم نورانی دمیثالەک بەشەری دادانی مە بئیلهامی ئیلاهی زانی بنیشان قودرەتی بی نیشانی چنیشان؟ ظولمەتی نورئەفشانی لجەمالا صەمەدی بورهانی تو لدەر حەق مەچرا ئەرزانی کو سەحەرگە بمەشی سەیرانی تە مەلایێ خوە قەجارەک نانی بسەر ئەفرازی‌و عالی شانی سەجدەبت بەر قەدەما سولتانی زینەتا حوسن‌و سوڕا خوبانی تاجی فەرقی سەری مەحبوبانی تو بشیرانی‌و لەب شەککەری‌یێ دین‌بەرێ حوری میثالێ زەری‌یێ نازکێ نەیشەکەرێ سوڕ پەری‌یێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: الله سەحەرگاها ئەزەل سەبارەت: قصیدەی صەتو چوارەم، «یەلمومی عیشقێ» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٤١-٥٥٧ الله سەحەرگاها ئەزەل یەلمومی عیشقێ شوعلەدا نورا جەمالا لەم یەزەل ذاتی تەجەللایا خوەدا ذاتی تەجەللا بولذات بی‌ئیسم‌و ئاثارو صیفات سیررا حروفێن عالیات خەف‌بو دسەترو پەردەدا ذاتی موقەددەس بو وجود جوشش نەدابو بەحری جود وەصف‌و ئیضافات‌و قیود یەک ژی تەجەللایی نەدا حوسن و جەمالی خواست ئەڤین ڤیکرا دیەک ذاتی جڤین نورا قەدیم بو عیشق‌و ڤین وان لێک نازو عیشوەدا عیشقا ژنورا لایەزال حوسن‌و جەمالا بی میثال ئەیساند یەلموم‌و شەمال دیسا خوەلی پەروانە دا حوسن و محەببەت هەر هەبو حەق عاشقی ذاتی خوەبو موحتاجی حوسنەک دی نەبو نەقل‌و ریوایەت پێ وەدا بورهانی عەقل ئەو کر قیاس ئیسم‌و کەمالا تێن دخاص ئەووەل ئەلیفێ پێ بناس ڤێ نوری ئەو پورتەو ڤەدا ئەونورە دایێ شەوق‌و طاڤ عالەم خویابو، ما دناڤ بەر قێن خوە ئاڤیتن بلاڤ رەنگ رەنگ بەرق‌و لەمعەدا سوبحان ژرەمزا خالیقی نورا سپێدە صادقی تاڤێتە قەلبی عاشقی لەرزین‌و تاوو جەذبەدا مەعنایی عیشقێ بێم چی‌یە؟ لەومن بچەشمێ دل دیە عەکسا جەمالەک صافی‌یە لامیع دمیرئاتا مەدا حوسن و محەببەت ذاتەکن مەعشوق‌و عاشق لاتەکن لێ صورەت‌و میرئاتە کن هەریەک دمەعنایێ خوەدا گەر دلبەرو، وەر عاشقن عارف دڤیدا صادقن ئایینەیی نورا حەقن جێ‌جێ، دواندا جیلوەدا عاشق ئەو، دلبەر ئەوە ظاهیر ئەوە، مەظهەر ئەوە روح‌و بەدەن گەوهەر ئەوە هەر شاهدەک دوڕدانەدا هەر شاهدەکدا دیم ژدوڕ روحەک دبەخشی برەمزو سوڕ خەطی غوباری نوقطە پوڕ کاتب ژبالا نوسخەدا حەرفێن کشاندی کاتبی نورا دروح‌و قالبی یەک‌یەک بئیسمی واهبی اعراب‌و جەزم‌و نوقطەدا نورن ژسەرحەتتا قەدەم نەققاشی سەرمەشقی قیدەم پێ زەییناند لەوحی عەدەم هەریەک بیەکدی چەشنەدا ئەڤ شکل و صورەت چەشنەئین ئەصلن لبالاتەر هەئین نیسبەت بوان ئەم سایەئین تەرتیب خەلاقی وەدا عالەم بعالەم ئەو نەسەق بو ئاینە ئەسمائی حەق نورا تەجەللایا توتوق عکس‌و خەیالەک سادەدا هەر هەیئەتا لێ روح‌و جیسم کلکێ کولی دانی تەلیسم هەریەک ژیەکرا بونە ئیسم لەو حەرف حەرف ئەندازە دا ئەم تێک هەوییاتین یەقین ئیسمین ژمەصدەر موشتەقین مەوهوم‌و لاشەی موطلەقین عەکسین دنیڤ ئایینەدا پورتەو ژعەینی نورەکی تین‌تین تەجەللا طورەکی ئەو سەرددت یەک فورەکی لەو چەند لب‌لب قەطرەدا ئەو شاهدین بێری ژعەیب هەر جیلوە لێ دائی دغەیب ڤێ عالەمی ئەو تێنە جەیب دیسا لها ئەو جیلوەدا رەنگ‌رەنگ حوسنی صورەتان نەقش‌و نیگارێن دەست خەتان بالاو بەژن‌و قامەتان شیرین لەبان پور خەندەدا شیرین لەبین قەد نەیشەکەر سیمین بەرێن نازک بەشەر زولفان ستاربو روژ دبەر بسکان لمسکێ طەعنەدا گولدەستەیێ نورێن قیدەم دەستان ژئەنگوشتان قەلەم ئەو لالەیی باغی ئیرەم ماوەر لبەلگان ژالە دا هن ئەسمەرن، هن دیم زەری مەهپەیکەرن، سوڕ موشتەری ویلدان‌و حورو ئەو پەری هاتن لیباس‌و جامەدا چەندی بخەمل‌و رەونەقن تەزیین ژحوسنا موطلەقن تیک جیلوەیی نورا حەقن عیشقا ئەزەل پێ شیوەدا حوسنا مونەززەهـ بێ‌نیشان وی لێ نڤیسی زەرکەشان خال‌و خەطێن عەنبەر فشان هەر کەس بوان دل یەغمەدا داروی حوسنا دلبەران بخەمل‌و لیباس‌و زیوەران بیتە شهودا بەصەران بیناهی‌یا هەر دیدەدا بنمیتە حوسنی رەنگ‌رەنگ نای‌و دەف‌و قانون‌و چەنگ ئەو عیشقەوان تینت بدەنگ لەو وان بحوسنێ نەغمەدا سیررا کەلامی ئەقدەسی دەم‌دەم دلەبسێ ئەنفەسی تیتن تەنەززول بێ‌حسی نەبگوفتو گویێ قیصصەدا وە دوێن کو عوششاقن هەبن دلدارو موشتاقن هەبن وی شەمسی ئافاقن هەبن داکفش بیت دسپێدەدا دا کفش ببن کەوکەب دچەرخ رابن هەزار مەعروفی کەرخ شبلی‌یو سەعدی ئالی فەرخ عیشقێ دوان کەشفا خوەدا داحوسن و حوب‌دن مەظهەران کفش کن لهەر عەردو دەران عاشق بخونن دەفتەران دلبەر محەببەت نامەدا حوسن‌و جەمال‌و عیشقەیە ئارام دپەردێدا نەیە مەحبوب لەو حەتتا هەیە نابت دپەردەو خەلوەدا مەحبوب‌و خوب‌و دلبەران بگری لوان هەفتێ دەران دی خوە ژشباک‌و پەنجەران ظاهیر بکن دهەر عەردەدا ئەو لالەیین گول تازەتەر فەصلا بوهاری بیتەسەر جی‌جی بەهەڤرا تینەدەر خوەش خوەش دعەردی خارەدا رمزەک غەریب‌و فاطری پەیدا ببت نیڤ خاطری قووەت تەنینن راگری خەفکی دنیڤ قەلبێ خوەدا مەفهوم کوبو مەعلوم ددل زیوەر بدی تی صەد عەمیل بینت لیباسک پور خەمل هیندی کو سەعی‌و جەهدەدا لەفظ‌و عیبارات جامەیە مەحبوب مەعنایێ بخوەیە لێ‌خەمل حوسنەک زێدەیە لەورا بحوسنێ زیبەدا من ئەڤ میثال لەو بوتە بەست زوران بزولفان دل ڤەبەست هەرچی تەدی صورەت‌پەرەست دورری یەتیم بێ فەیدەدا پیس‌و خەراب‌و زشت‌و عار ما ئەو بخەملێ تێنەکار؟ ئی دقەیدی لەبسێ‌نەدیە یار حوببی بخوە داڤی نەدا چاری هلین یاری ببین نە دپەردەیا طاری ببین صەد جاری ئەر کاری ببین گول وی دنیڤا بوغچەدا ئەو بومورادا کردگار لەوکر ئیرادەو ئیختیار ڤی بوغچەیێ هەرلێ بوهار گول گەش دباغی غونچەدا بایێ ئەڤینێ کولڤی ئەو قشت‌و زولفی سەر چەڤی هەردەم هەزار دل داکەڤی خال لەو ددامێ دانەدا بەحرا وجودی جوشی هات نورەک تەنەززول بو ژذات هاتن تەعەییون تێک صیفات ئەشیاء ظهور عیلمییەدا ئەشیا دعیلمێ بون ظهور ئیسمان ژفەیضا ئیسمی‌نور تەقویم بەستن بێ‌قصور حوکمی صیفاتی سەبعەدا ڤی عالەمی تەقویم بەست هەر ئیسمەکی فیعلا خوە خوەست حوکمی تەصەرروف دا بدەست هەروی دمولک‌و قەبضەدا ئەعراض‌و عەین‌و جەوهەران واحید ژئەصل‌و مەصدەران تاثیر بەخشی مەظهەران صەد رەنگ حەرف‌و مەصدەران فەیضا حروفێن عالیات بەحثا سطورێن سافیلات ئایات‌و وەصفین موحکەمات تەرتیب عوشرو سورەدا کاتب نڤیسین ئەو حروف هەرطالبی پێ بو وقوف هاتن ژدل صەد ئاهو ئوف سەرخەط للەوحێ سادەدا ئەو دەست خەطێن کاتب صەمەد واحید لسەر لەوحا ئەحەد نەقشەک رەشاندی بێ عەدەد جەعدا جەمالێ شانەدا ئەسما تەکامول راست کرن بالا فەواعیل راست کرن جی‌جی قەوابل راست کرن ژێ عیللەتەک صورییە دا ئەسما موقابیل بونە زەوج لێ جوملە ژێ‌بون فەوج فەوج بەحرێ وجودێ هاتە مەوج مەوجان دبەحرێ لوججەدا جوشش کودا دەریای جود دایینە یا ئیسمی وەدود جارەک تەجەللابو وجود فورەک ژنوری ژێ وەدا فورەک ژنوری ویڤەکر گەنجا ظهوری پیڤەکر مفتە بقفل کەنزێڤەکر هێژوی دقوفل‌و مفتەدا حوسنەک مونەززە صەووراند نورا حەبیب ژێ ئافراند عالەم دکونهێ حەییراند روح‌القدس جان نەفخەدا عەرش‌و جیهات لێ بو حەیات ئەو شاهیدی قودسی صیفات ژبونا یەقینا نوری ذات سەیوان‌و شەوق‌و هالەدا حوسنا ژعیشقێ صەووری غارەت کرن حورو پەری هەرچی دکونهێ فەککری ئەو ما دعیجزو حیرەدا ئەو صورەتی میرئاتی حوسن ژێ بو ظهور ئایاتی حوسن لێ بو تەجەللا ذاتی حوسن ڤێ حوسنێ ئەو سەرچەشمەدا سەرچەشمە یا حوسنێ ئەوە خورشیدە، عالەم پورتەوە گەر بەدرە، وەر ماهی نەوە وەر موشتەری یان زوهرەدا ویلدان و حورو گەر پەری شیرین‌و مەحبوبێن بەری هەمیان ژحوسنا خاوەری نورێ دەوان یەک ذەررەدا نورێ ژنورا ئەحمەدی سیررا صیفاتێن سەرمەدی دایینەیا ذاتێن خوەدی کەشفا کەمالاتێ خوەدا ئەو بو قەلەم، ئەوبو عەقل لەو پێ حەدیثێ‌دا نەقل دەریای عیلم ئەو بو شەقل تەفصیلی عیلمێ جوملەدا ئەوبو دجوملە رابیطە میزان‌و ئیسم‌و باسیطە فەیضا حەق ئەو بو واسیطە چەشمی وجودێ سورمەدا یەک‌بو ئەلیف، یەک نوقطەکر چەند شکلی دی لێ زێدەکر هەردەم پەیاپەی صیفرەکر بالا ببالا روتبەدا واحید ژنورا وی دوڕی پەیمانەوو جاما سوڕی مەی ریهتێ ئانی بەرفڕی هەم جام، هەم پەیمانەدا غەیب‌و میثالن هەردە سیلک پەیوەستە ئانین میمی میلک ئەو کاتبی ئەلماسی کلک ژوی خامەیی ئەو رەشحەدا نورا تەجەللا هاتە عەرش ئەسما هەمی لێ‌بونە نەقش شەوقا دوان چو تابفەرش ئیسمان بذاتێ سەجدەدا کاتب قەلەم دیسا گەراند ئیسمەک ژئیسمان صەووراند کورسی ژنوری ئافراند جەنناتی خولدو سیدرەدا سەرچەشمەیا نورا سەخی بەحرا جەمەد دابو رەخی فەیضی ژبەردا بەرزەخی داگرت‌و گەهگە فورەدا ئەو بەرزەخا رەنگ ئایینە هەنگی کو ئەشیا دایینە وان تی شەمال ئیسایینە ژێ صورەتەک عەکسییەدا وەصف‌و کەمالا تێن سبوح حەرفێن کیتابا عەقل‌و روح ئیسمە دڤێ لێ بن وضوح لەو لەوح‌و کلک‌و خامەدا ئەو نوسخەیا عالی ئیسم لەو حەک دڤێ ژێرا جیسم داحەرف لێ بن مورتەسیم حەرفان شکل نورییەدا نوقطی کو مەعنایەک دڤێ تەرکیبی ئیملایەک دڤێ صورەت هیولایەک دڤێ روحان دنەفسی جوثثەدا ماتێنە دیتن حوسن‌و سوڕ بێ بەژن‌و بالایێن ژدوڕ کاتب ژڤان حەرفێن دپوڕ نونەک خەیالی بەصمەدا دوردانەیین خاوەر میثال ئایینە یێن تێدا شەمال نورەک مونەززە ئەو جەمال مەی‌کر دنیڤا شیشەدا روحانیێن قودسی میثال دێ بێن لیباسی خەط‌و خال ساقی مەیا گولگون‌و ئال تینت دفینجانا مەدا مەی کو دجامێ بیتە نوش بێ‌دەنگ‌و صەوت هەر تیتە گوش ژێ تێتە دل هەردەم سروش لەو ئەڤ شەراب ئالودەدا ئەڤ رەنگ تەجەللاکر سوبوح شاهی ژشەهکاسا فوتوح مەی ریهتە جاما عەقل‌و روح رۆژبو دقەوسی قوببەدا رۆژ بو دنیڤا نەینکی کاتب ژحەرفی عەینکی نیڤ گوشەیا قەوسەینکی طوغرا بئیسمەک تازەدا طەی‌کر دنیڤ طوغرایە ئیسم تەکسیر کر حەرفێن طەلیسم حوسنا موقەددەس بو دوقیسم حوکمی تەجەللایێ وەدا یەک عەقل‌و روحی ئەعظەمە میصباح‌و نورا عالەمە حەووائو نەقشی ئادەمە بی موددەو بی مادەدا ئێ دی کو نەفسا کوللی‌یە حوسنەک موقەددەس عالی‌یە ئەو ژی بروحرا ئەصلی‌یە وان هەردو هەڤرا سایەدا ئایینەیی ذاتی یەکن لەو دلبەرو لاتی یەکن ڤیکرا دمیرئاتی یەکن هەم تازە تازە عیشوەدا ئەوتێن بجەمعی فەرع‌و ئەصل مائیل دبن ڤێکرا بوەصل نابن ژیەک ئەو فەرق‌و فەصل حوکمی ویصالێ پێ وەدا ڤێکرا کوبونە وەصل‌و جەمع بارین ژمابەینێ دو لەمع ئیسا ژئەرواحان دو شەمع شەمعا نفوسان شوعلەدا ئیسا ژئەرواحان قەبەس پوڕ شوعلەتێن نورین قەفەس نەفسان بعیشقێ دانەفەس قەلبان بحوببێ لەهجەدا ئەو لات‌و حوسن‌و عەینی نور صورەت بصورەت تێن ظهور ئینس‌و پەری، ویلدان‌و حور جی‌جی دواندا جیلوەدا هەریەک ژفەیضا ئیسمەکی تێن صورەتا طەلیسمەکی لەو مەعنی‌یا هەر جیسمەکی پوڕ تەو ژنوری لێ ڤەدا دێ سیرری تەولیدێ ببێم نەبوەهم‌و تەقلیدێ. ببێم مەعنی ژتەوحیدێ ببێم دل ڤی ئەدایێ شەهدەدا مەعشوق‌و عاشق هەردو لات مەجذوبی دی یەک بن صیفات حینا کو بویەک التیفات بەعضەک صیفاتان حیصصەدا های‌و هویا سوببوحی یان رەقص‌و سەمایا قودسی‌یان تەشبیهی جوقا صوفی‌یان فەریادو ذیکرو لەرزەدا وەستانە شاخیص صەف‌صەفن باطین دعەینی‌دا خەفن تەشبیهی بەرقا خاطیفن لامیع دچەرخی تیسعەدا بزازو جاما بادەیێ یارتیتە نیڤا حەلقەیێ مەدهوش‌و مەستی وێ مەیێ شاش‌و کولاه ئاشوفتەدا رەمزا دجاما شەربەتێ خەف تێتە نیڤا صوحبەتێ هەرچی کو فینجانێ دەتێ وی جان بنەذرو صەدقەدا شەمعا ویصالێ هەر گەشە شەوقا شەمالێ ئاتەشە خەمرا پەیالێ بێ‌غەشە ساقی عەجەب رەنگ بادەدا ساقی عەجەب رەنگ بادەریت عاشق ژمەعشوق ئەو دڤیت فینجان بفینجان داومیت کاما دلێ بیچارەدا ئەشیا لپەی هەڤ وەللدین یەک‌یەک ژوەصلێ بەددین هەم مەصدەرین، هەم‌مەوردین ڤێ قولزومێ ئەڤ رەشحەدا ئەو رەشحەدا وی قولزومی مەی هاتە طاسا عالەمی جاما جیهان‌بین دا جەمی بەسکەندەری ئایینەدا عەکسا ژحوسنا مەی فروش ئاڤیتە فینجانین بپوش ناگە دجامان هاتە جوش فوری دنیڤا کوزەدا ساقی ژدەنگی بولبولە ئاڤیتە چەرخی غولغولە روحان لدۆرێ سیلسیلە گۆڤەندو رەقص‌و حەلقەدا مەحبوب خوە نیشاندا صەفی جارەک دجاما قەرقەفی هاتی بئاوازی دەفی طەنبورو چەنگی نەغمەدا عەینی طەبیعەت جسمی‌کول بشکفت دوێ باغێ دوگول عیشقێ گەراندی جامی مول حوسنی دواندا پەنجەدا بەرزەخ ببەرزەخ بونە راست نینن دنیڤ‌دا کیم‌و کاست مەنزل بمەنزل هلگوهاست حەتتا کو دوڕ چو حوققەدا ئاڤیتە دوڕدانا خوەدوڕ ئیساند ژمیصباحا خوە سوڕ دولابی نەجمی نەحس کڕ میهرا ستێرا سەعدەدا چەوگانی بایی لامەکان فولکا فەلەک قائیم سوکان تەشبیهی گۆی دا بەرشەکان هەر بی‌سکون‌و سوکنەدا ئەو کامیلی بی‌عەیب‌و نەقص چەرخین بهەریەک نەوع و شەخص وی یەک‌بیەک ئانینە رەقص تی سەبعەیی سەییارەدا هەر نەهـ بڤێ جەهدو لەزی چەرخن لدۆرا مەرکەزی بەحرا دوعالم لێ کەزی تێ ئەو حوباب سەرگەشتەدا بەحرا دوعالەم لێ زەبەد مەوج‌و حوبابن هن جەمەد پەیوەستە تێتن جەزرومەد سەیوان لصەحرایێ ڤەدا ئەو خێڤەتا کەوکەب میثال گەهبەدرە تیتن گەههیلال سێ‌دە دوازدە ماهو سال چەرخن دسەیرا تیسعەدا من‌دل ژفەهمێ قاصیرە ژوی صورەتی چار باگرە پێ کر تمام ئەو دائرە نەقشەک ژوی تەروەندەدا یەک ژی ژتەقویما قەدیم لی بونە سەق حوکمی حەکیم ئاڤیتە وی لەوحی رەقیم تیک عالەمی پێ شوعلەدا هنگی کوخەط‌و نوقطەنە ئەوضاع‌و ئەشکال تێ هەنە هەریەک بمقداری خوەنە ئەصلا تەصەوور، رێ نەدا میقدارو شکلێ هەندەسی کێم زیدەیەک پێ ناحەسی تەصویر دکر اقلیدسی حەتتا بسەطحی سوفلەدا مەرصەف دناوڤان مەشعەلان قەطعا مەسافا مەرحەلان سیررا بروج‌و مەنزیلان رەسما سلوکی جادەدا ئەو یەک‌بیەک خالی نهن بێ حیکمەتەک عالی نهن گەرڤان سوڕەک حالی نهن ئەو رەقص چرا مەستانە دا مەستانە گۆڤەندێ دکن رەقصێ لدۆر فەندێ دکن قەستا شەکەرخەندێ دکن لەعلان ژگەوهەر خەندە دا تێن بایێ چەرخ‌و لەو لەبان تەدویرو سەیرا کەوکەبان شەعشەعنی‌یا روزو شەبان دولاب هەر تێ ژێ صەدا صورەت بصورەت لێ‌کشاند لەوحی هەیولا نەققشاند زێراڤ ژنورێ لێ رەشاند تەقویم‌و شکل‌و خانەدا کاتب دچەرخێ جەدوەلێ خوش نەقشەک ئاڤیتی وەلێ کرحاشی‌یا هەفت هەیکەلێ نیڤ کوللیاتی خەمسەدا دانین دپەرگاران ئەصل بەستن موقابیل‌دا فەصل ڤێکرا دەوائر بون وەصل بەرزەخ ببەرزەخ خەسفەدا چار عونصورن چار طەبعەتن قێکرا بمیزان قێک کەتن هەڤرا موخالیف سیرەتن دەر صورەتی شەخصییەدا حەتتا بمیزان چار ئەصل بهەڤرا نەبن جەمع‌و وەصل جیسمان ژهەڤ نابن فەصل بازو ژبازو شەق نەدا چار امهاتن سێ بەنات هەربێ قەرارن بێ تەبات پوڕعیشق‌و مەیلن ئیلتیفات ڤێ تازە دەیری کوهنەدا هن سوفلەوی بازی دکن هن مەیلی ئەڤرازی دکن خوەش رەقصی شەهبازی دکن سەرگەشتەنە دحالی خوەدا هەر هەیئەت‌و هەر جیسمەکی هەر فەردو نەوع‌و قیسمەکی روح‌وی ددەستی ئیسمەکی مایی دقەبضەو پەنجەدا کوللاب بدەستی واهیبە یان راکدە یان جاذیبە یان خافضە یان ناصبە یان رەفعەیە، یان جەزمەدا ئەو جەزمەدایی مەرکەزان ئی دل ژبەر شەوق‌و لەزان حیکمەت بقانونێ بزان ئەهلی دل ئەو ژێ گوفتەدا رەمزێن نجوم‌و هەیئەتێ عەقلی موجەررەد ناڕەتێ بێ‌نوری عیلمی وەحدەتێ ئەو ما دشەککو شوبهەدا فەییاضی عیلمی من لەدون پەی‌پەی ژبەحرا کان‌و کون گەهگەهـ بئوستادی سوخون وی گەوهەرەک ناسوفتەدا فەیضا عولومی فەلسەفە پور کفشە لێ سترو خەفە من‌دی دجامەک قەرقەفە فینجان بجان من جورعەدا هەر نەهـ فەلەک لێ کاخەکن دورو دراز لێ ئاخەکن تی‌دارن ئەو ژی شاخەکن ڤێ طەرحی ئینسان میوەیە ئینسان بەرە، عالەم درەخت سولتان ژخەلوەت هاتە تەخت پێ زەیینین ئیقبال‌و بەخت دەولەت ژبالا طالەدا سولتان ژبالا هاتە خوار لاهوت بناسوتێ ڤەشار پەیوەستە بو نوقطا مەدار دەورا عروجی گەڕوەدا دەوران گەهاندن هەر طەرەف عاشق گەڕاندن صەف‌بصەف مەحبوب بفینجانا صەدەف دوردانەیا سەییالە دا ساقی کودامن ئەو سولاف فەیضا مەیا گولگون‌و صاف زائیک کرن شوبهەو خیلاف عیلمەک ژبەژنی روقعەدا عیلمەک نوما دل پێ نموج قەلبێ بعیشقێ کت عروج دێ طەی‌بکت چەرخ‌و بروج شەهپەر لدارا سیدرە دا دولاب‌و چەرخی‌نەهـ فەلەک پیش‌دەستی کورسی بون هەلەک سەرگەشتە هاتن ئەو گەلەک دوێ نوقطەیا مەوهومە دا ئەحسەن ژڤێ نەظمێ لەطیف چەندی سەبوک هاتی خەفیف مەحبوب بدەستێ خۆی شەریف نەقدی مە موهرو سککەدا ئەحسەن ژڤێ وەصفی رەفیع ئەشکال‌و ئەوضاعێن بەدیع تیتن ژنورێ وەک رەقیع بێ عەیب‌و نەقص‌و رەخنەدا ئەحسەن ژڤێ وەضعێ «مەلا» ئەشکال‌و ئەوصافێن حەلا (یان، جەلا) لەو دل بوان بو موبتەلا جەذبەو جەلالە دسینەدا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چارین سەبارەت: لیزگەی صەتو پێنجەم، «چارین» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٥٨-٥٥٩ ١ قەوسی دهیلالی بدەلالی کەشها بەژناتە ژشەنگی بدرەنگی مەشها ماری ژحەریری دعەبیری خوشها ماوەربو ژوان زولفی دزەنگی وەشها ٢ ئاخا قەدەما موحتەرەما پایی پەریمە وەک طوطی پەیاپەی لزەبانێ شەکەریمە هەرلەحظە دبێ بێت، کو دەچم رەهگو زەریمە ئیدی چببێژم کو کەریم ابنی کەریمە ٣ شمشاد خەرامەک کو مەدیبو سەحەری جامەک ژشەرابێ بمەدا وی قەمەری تیرەک کو ژقەوسەین دوی‌دا جگەری قوربانی خوەکر جانی شیرین روخ فەنەری ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قەوی مەشهورە کو ناڤێ تە مەلا خەمسە عەشەر سەبارەت: لیزگەی صەتو شەشەم، «شیعردز» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٦٠-٥٦١ وادیارە مەلایەکی خەڵکی «فەنیک»، شیعری لەمەلا دزیوەو بەناوی خۆی لەلای خەڵکی خوێندۆتەوەو رەخنەی لەمەلا گرتوە، کە لەشیعرا ناگاتە من. مەلا بەم چەند بەیتە شیعرە، گاڵتە بە شیعردز دەکا. ناویشی نەزرینگاندوەو بە «پازدە» ناوی بردوە. بەبیری من، دەبێ مەلاکەی شیعردز، زوبێر بوبێ کە لە شێوەی کرمانجی‌دا، زۆر ناوان هەڵدقرچێنن: بە رەشیدان دەڵێن: رەشۆ. بە مصطفی دەڵێن: مصطو بە زوبێران دەڵێن: زبۆ. زبۆ، بە ئەبجەد پازدەیە. لەوانەشە شتی تربێ‌و نەمزانیبێ، - هەژار قەوی مەشهورە کو ناڤێ تە مەلا خەمسە عەشەر تو بشیعرا نەتەگۆتی خوەدکی قەندو شەکەر دوری ناسوفتە دهونی! مە نەدی میثلی تە قەط نە دسەمتێ عەجەمێ‌دا نە دئیقلیمی تەتەر ئەڤ چشیعرو غەزەلن مەدح‌و ثەنایا خوە دکی دجڤاتان‌وە دبێژی مە بطەعن‌و بخەبەر ئەڤ چتەقلیدو شەطاطن چبەطاطن تودکی؟ سەری ڤیرا دهەژینی، بدوصەد ئاهو کەسەر تە دزانی فنیکاتە نەمەکان غزلانە چبوها تێنە مەتاعێ تە، ئەیا بێ سەروبەر! دەست‌و پایان ژبەرێ زیدەبکی دێ تەبکم میثلی حەممادی عەرەب، هەر وەکی شیخ‌ئانی بسەر ئەحمەدم سینە سوپەر پێش بەری تیرا فەلەکێ دەعوە داری تە مەئیرۆ تو ژدەحلێ وەرە دەر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەلاما من ثەنا خوانی سەحەرگەه، گەوهەر ئەفشان‌بت سەبارەت: لیزگەی صەتو حەوتەم، «وتوویژی مەلاو میرعیمادالدینی‌جزیری» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٦٢-٥٧٣ مەلا: سەلاما من ثەنا خوانی سەحەرگەه، گەوهەر ئەفشان‌بت بصورەت ئەمری سوبحانی سەر ئەلقاب‌و زەر ئەفشان‌بت بخدمەت عەرضی سولتانی عەبیرو عنبەر ئەفشان بت میر: سەلاما صانعی قادر مەلا دا پێ موعەططەر بێ موفەررەح بێ مەلێ خاطر پەیاپەی لێ موکەررەر بێ ژجاما خاطری عاطر مەژی ئایینە ئەنوەر بێ مەلا: ژرەنگ ئایینەیا جامێ مە باطن رەوشەن‌و صافە دەرەمزا کوفرو ئیسلامێ یەقین فەهمی‌تە کەششافە ژبەرقا نوری ئیلهامێ درەخشان قاف تاقافە میر: درەخشانی درەخشان‌بو سەنا بەرقی تەجەللایێ دجامێ مەی بەلەخشان‌بو بفەیروزی جەلا دایێ وەکی لەعلی بەدەخشان بو ددەستێ ماهسیمایێ مەلا: ژدەستێ شەککەر ئامیزان سەراسەر غەرقی مەستیمە سەمەن بویو دلاویزان برەیحانێ خوە بەستیمە ژتۆرا فیتنە ئەنگیزان دوئەژدەر مەست گەستیمە میر: دورەشماری سەمەن سەربو مە دل مابو خەیالێدا کو سونبول هات‌و کەر کەربو دبەر گۆشی هیلالێدا ژعەکسا ساقی ئەنوەر بو شەرابا مە پەیا لێدا مەلا: شەرابا نابی روممانی شەفەق‌دا عیقدی پەروینێ موسەلسەل مابو رەیحانی خەطێ نازک لنەسرینێ غەرەض شکلێ تەبو مانی ژنەقشێن چین‌و ماچینێ میر: میثالی صورەتی چینێ غەلەط مانی خەطا کێشا کومن دیبو لئایینێ ژبەر زولفا دوتا کێشا مە دی‌بو شکلی شیرینێ تو ئوستادان وەنا کێشا مەلا: کو کێشا کاتبێ غەیبی خەطەک زیبا ژکافوری چئایەت بو ژلارەیبی رەشاندی عاریضان نوری دیاقوتا مەدی مەی‌بێ ژدەستێ وێ صیفەت حوری میر: ژنەشئا بادەیا کاسی بذات ئەز غەرقی عیرفانم بوێ جامێ بوێ طاسێ صیفەت کیسراو خاقانم ژبەرقا غەمزە ئەڵماسی لتەختێ دل سولەیمانم مەلا: سولەیمانی مە ئەز دیسا سەحەر هودهود بیشارەت‌کر جەواب ئانی ژبەلقیسا بحال‌و سوڕ عیبارەت کر بجان ئەز خوەش کرم عیسا دەماوی ئەو ئیشارەت کر میر: دەما عیسا ئیشارەت کر لمن عەظمی رەمیم حەی بون دل‌وجانی مە غارەت کر درێ مەعدوم‌و لاشەی بون ئەدا لەو خوەش عیبارەت کر مە هەم‌سێر موغنی‌و نەی بون مەلا: نەی‌ومەغنا مە هەم‌رازن درەمزا ئایینا(یان، ئایینەی) جامێ لمن مەحرەم دەف‌و سازان ددن بێ پەردە پەیغامێ دنالن کەوکەب‌و بازن هەزار رەنگی دئیلهامێ میر: دنالن غونچەوو دەنگ هات ژبەلگی نێرگزا نازک ژتایێ عەرعەرا شەنگ هات بپەروازی خوە شەهبازک مەشا سەلوا سەهی رەنگ هات گها روحێ مە ئاوازک مەلا: زەهی شاهین‌و شەهبازی بنازو قەنجی‌و غەنجان چتەیغون بو دپەروازی وەشیرین دامە بەر پەنجان درەمزا سیحرو ئیعجازی برم‌ریزا گوهەر سەنجان میر: گوهەرسەنجن دحوسنێدا دوئەبرو میثلی میزانی دو شەهلابون دقەوسێدا گران‌بو سەر لکێشانی هیلالن گوشە لێ پێدا ژسونبول راست‌و چەپ دانی مەلا: دوسونبول‌هاتە سەر بەدرێ مەسەلسەل طوررە طوغرانە بەرات‌و لەیلەتولقەدرێ مەلائیک صەف گرێ‌دانە ژبالا حەلقەیی چەترێ لبەدرێ تازە سەیوانە میر: لبەدرێ کاتبی حوسنێ نڤیسی عەنبەری سارا شیرینە غالبی حوسنێ بنیشانا جەمال ئارا نەظەردە طالبی حوسنێ کو دلبەر دل بەری خارا مەلا: دتوڕا عەنبەری چینان ژقودرەت روح پەروەردن دلێ بت صەیدی شاهینان یەقین‌دێ‌دەست‌ژێ‌بەردن دنازێن عیشوە شیرینان مەدل هەر پورغەم‌و دەردن میر: ژقودرەت نوقطەیا نورێ بصورەت بو لنیشانێ ژبەرقا ئاتەشی طورێ چشەوقەک دایە پەروانێ ژعەکسا جامی فەرفوری کو ئاتەش هاتە فینجانێ مەلا: ژوێ نورێ ژوێ ناری مە موسایی قەبەس ئیسا چئاتەس‌بو دوی داری لطەیری دل قەفەس تیسا ژعیشقا نەقشی جەبباری ژئاگر من نەفەس دیسا میر: ژئاگر من نەفەس هێل‌بو ژروخساری‌شەب ئەفروزی ژبومن حەللی موشکیل بو برەمزا موعجیز ئاموزی دنارو نوری کامیل بو ژبەرقا وی جیهان سوزی مەلا: بنێ بەرقا تەجەللایێ مەلائیک دین دئادەم‌دا ژرمزا بەژن‌و بالایێ چغەوغا بو دعالەم‌دا ژبالا طالعەک دایێ سولەیمان دی دخاتەم‌دا میر: کەسی‌ بێ‌پەردە مەحرەم بت دڤێ بێ‌پەردە وەک نەی بێ روباب‌و چەنگ هەمدەم بت دطاعەت مەستی بێ‌مەی بێ ددەست‌دا جام وەک جەم بت ژرەنگ ئایینەیا غەیبێ مەلا: دڤێ ئایینەیێ زانی چحیکمەت تیتە تەعلیمێ؟ کو حەرفێن تازە نورانی دلەوحێ سینە تەقویمێ ژبالا طوری ئینسانی نەظەردە ساعیدی سێمی میر: شەفەق‌دا سیمی ئەندامێ ژبالا پورتەوەک نوری بگر ئایینەیا جامێ ژدەستی مەست‌و مەخموری تو جارەک گوهدە پەیغامێ ژدەنگی عودو طەنبوری مەلا: بقانون گوهدە ئایینێ بزانی‌دا سورا سازان ژحیکمەت تینە تەدوینێ بەعەینی مەعنی‌یا رازان دداما عیشوە شیرینێ ددت طەیری مە پەروازان میر: دپەروازی هوما رەنگین مەسەردا تاجی ئیقبالێ شەهی کەیخوسرووزەنگین سەرئەفرازین دڤێ حالێ وەرین ساقی مەیا رەنگین مەدل مایە دڤێ قالێ مەلا: درێدا خاکی دەرگاهم بەلی ئەووەل ژڤێ خاکی بلا بێ‌پایەوو جاهم مەپێ‌چو فەرقی ئەفلاکێ شکارەک دەرخوری شاهم دوی بەندێ دفیتراکێ میر: گران بەندم دبەندێدا دقەیدا شاهی شەهبازان دوسەرپەنجە دزەندێدا گەهیشیتن یەک شوبی بازان ددەستی شەهلەوەندێدا بشاهینی‌و رمبازان مەلا: بشیرانرا کو رمبازم درەمزا قابە قەوسەینێ بیعەینی گولشەنی رازم دبابی حیکمەتول عەینێ مولازم حەضرەتی لازم حیجاب راکت ژمابەینێ میر: ژمابەینێ بذاتێ چت کو واصل‌بی بمەحبوبێ نە تەنهادی صیفاتێ چت ئەگەر دل‌مەستی مەطلوبێ بطوغرایەک بەراتێ چت بموهرا ئەمری مەنصوبێ مەلا: دمەنصوبا ویصالێ دا بلاصاحیب مەقام ئەوبت دبەر قەوسێ هیلالێ دا ژفەیروزی بجام ئەوبت دئەسراری پەیالێدا دڤێ میسکێن خیتام ئەوبت میر: دخەتما ڤێ خیتامێ‌دا غەرەض میهرا شەهەنشاهە خەط‌و خالی دجامێ‌دا ژنەشئا ئیسمی الله‌هە دبەحثا زولف‌و دامێدا مەلایا قەنج کوتاهە مەلا: دئیقلیمی سوخەن خاقان رەوان‌بەخش‌و‌شەکەرریزی نەهن وەک تە دئافاقان بجان‌ڕا عەنبەر ئامیزی ژسیمین ساعید‌و ساقان بسەححاری گوهەر ریزی میر: بغەوواصی بسەححاری تە دور ئانین ژبەحرەینێ ژنەظماتە شەکەرباری ژمیصرێ تا بغەزنەینێ بدیققەت بین صەد ئەشعاری دبێژی طرفەتولعەینێ مەلا: ژبەحرا قولزوما میران بغەوواصی گوهەر چینم دبەحثا عیلم‌و تەفسیران تو دەریایان وەنابینم ژمیرو بەگلەرو چیران غولامی میر ئەمادینم میر: دباغی لەفظ‌و مەعنایێ سوخەن من سەروی ئازادە ژئیملائو ژئینشایێ مەلەوحێ دل نوما سادە ژحوسنێ رەونەقەک دایێ کوشیخ ئەحمەد مەئوستادە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سوئالا من حەقیری صەدەفەک تڤی کوتیکن سەبارەت: «وەڵام و دەرامی فەقی تەیران و جزیری» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٧٤-٥٨٤ فەقێ: سوئالا من حەقیری صەدەفەک تڤی کوتیکن ئیرۆ کە لجزیری حەقە کو لمەلێ کن هیلاک ژدەربا تیری چدەرمان هەیە لێ‌کن مەلا: سەلامێن ملیاکەتان بێ‌حەددو بێ حەسێبن شوبهەتێن ئاڤێ شەتان ژمەلا لمیم وحێ‌بن هیلاکێن ژزەحمەتان دەرمان ژلام‌و بێ‌بن فەقێ: شەربەتا لام‌و بێ‌بەیان نادم ئەز وێ بحەیاتێ مەعدەنا دال‌و رێ‌یان دبارینن نەباتێ ئیظهار تکن مەعنی‌یان ژحوسنا بوت ولاتێ مەلا: ژنەقشێ بت ولاتان مە سینە بوتخانەیە تەعەییونا صیفاتان تەجەللا دقەلبێ مەیە عیدو شەڤێ بەراتان ژوان‌را مە سەجدەیە فەقێ: سەجدەیا شوکرێ جارەک مەفەرضە د ویصالێ نە پەردەبێ نە ستارەک لبەر وەجهی هیلالێ (احسن‌الله، تبارک) ژسیررا وێ جەمالێ مەلا: جەمالا نورین صافە دوەجهی تەجەللایێ بحەرفێن خوە کەششافە ضەمیر ددن مەعنایێ حا، میم، عەین، سین، قافە رەمزا وێ موعەممایێ فەقێ: حێ‌یەن دهەفت حامیمان نوقطەیان لێ پەیداکن باڤێنە جەم دوجیمان عیشقی ژوێ هوەیداکن ئیسمێن‌ددو طاسیمان دومیمان ژێ جوداکن مەلا: هەفت خوم تژینە بادە دمەیکەدا قیدەمێ خوما کومن مورادە عیشقە ریهت جاما جەمێ لەوحێ لێ‌نون‌و صادە لەو فەیضی‌دا قەلەمێ فەقێ: ساقی‌یێ خەمرا ئەزەل نون‌و قەلەم ژی ئافراند داریهتە لەو حا ئەووەل رزق‌و نەصیب پێ قەدراند ئەوبو موراد موستەهەل نەقشی مەجاز پێ صەوراند مەلا: نەقشێ مەجاز طەلسمە مەظهەر ژرەنگ میرئاتێ صورەت لبال مە ئیسمە مەعنا بتەجەللا تێ حەرفێن دنورین جیسمە کاف هایە دئایاتێ فەقێ: کاف، ها ئیسمی کورە طوغرایە دتەنزیلێ جیسم وەک کوهی طورە ئیجمالە دتەفصیلێ جەمالە عەینی نورە کەوکەب مە دقیندیلێ مەلا: کەوکەب دبێم بەشەرە نورە کە مونەززەهـ تێ چحوسنەک موصەووەرە رەسمەک ژمن‌الله تێ یەقین بخوە مەظهەرە چەرخە کە صەد خەر گە تێ فەقێ: خەرگە بمن حیجابە ستار دکت جەمالێ عەورێ رەشو نیقابە لەبەر وەجهێ هیلالێ پەروانە لەو دعەذابە مەحجوبە ژشەمالێ مەلا: شەمالژی عەینی نورە شەوقە لبەر ستار تێ پەروانە بێ دەستورە دچەرخێ، سەما دار تێ حەیران سیررا غەفورە لەوجان فیدایی یار تێ فەقێ: یار حەقیقەت خالیقە چین جان‌فیدا ڤێ کەوین رێ دروستەو صادقە چرەنگ شونا رێ کەوین قەنج لەطیفەو لایقە ئەر تڤێ باغێ کەوین مەلا: باغێ ژنور وەرەق لێ یاردوێ دەظوهور بت سپێدەیێ شەفەق لێ مەظهەر ژعەینی نور بت پورتەو ژحوسنی حەق لێ داعەکس بێ‌قصور بت فەقێ: عەکسێ ژحەق دبینین لدۆر وەجهی مەحبوبان لحالکی نامینین ژسورا وان مەطلوبان گە نالین گە دخونین دورین ژوەصلی خوبان مەلا: فەریاد ژدەست فیراقێ ددورین ژسولطانان تیژن لەونی براقێ هەیبەت‌و سورا خانان روژ ئانی‌یە ئیشراقێ لەو دمرین ژکۆڤانان فەقێ: کۆڤانێن میهرداران بێ حەددو بێ ئەژمارن تیرن تێن ژهەساران صەد جارو صەد هەزاران خەدەنگێن دنوباران نهین لدل دبارن مەلا: نهین لدل درشینن تیران ژسیا گوشان دومیرغەضەب دکشینن لقەتلا مە مەدهوشان ژعەین‌و قاف‌و شینن خەدەنگێن ئەسوەد دوشان فەقێ: دونونن سیاه رەنگن بسەر لمە دەرویشان دەربێن ئەوان خەدنگن لقەلبێ مە دەرویشان عاشق ژدەست بهنگن ژداغ‌و زەجرو ئیشان مەلا: داغێن مە پڕ دکولن خەبەر ژی نایە گۆتن یەنگیان ضەرب لدلن هەناو مەژێ پرصۆتن کەماندار رەش قاتلن گەزمە لدل بجۆتن فەقێ: گەزمەیین عەین صادان ئیشارەت رەمزو سوڕن کشاندن گوشە بادان مەحبوبە تیژ ئاوڕن تیرێن دوان جەللادان باطین لدل دفڕن مەلا: ئاورێن جوتێ بەلەک بەرقی ژسەماواتێ شەمسە دچەرخا فەلەک هاتی بەنیڤ میرئاتێ ئینسانە صورەت مەلەک یان حورە دجەنناتێ فەقێ: حوری کوتێک جەمابن پەری هەم دڤێ گاڤێ هەمو ژرەنگ چرابن نیزیکی شەمس‌و طاڤێ ژشەرما خویا نابن ژحوسنا وێ گولباڤێ مەلا: شەرمن ژدیمی زەری عەقرەبان دەرب لدلدان شەمس‌و مەهو موشتەری پێرو دموقابل دان ئینسە بەشکلی پەری یاحوری صفەت ویلدان فەقێ: پێرو یەقین کوخالن دعیقدا ثورەییایێ دو رۆژو دو هیلالن ل‌دیمێ وێ لەیلایێ بێ وەصف‌و بێ میثالن درەمزا شەکەر خایێ مەلا: برەمزو گفت‌و سوڕان نەباتێ ئەو درێژن عیشوەیێن لەعل‌و دوران لولو شەکەر دبێژن خەدەنگێن دئاڤران عاشقان دێ برێژن فەقێ: عاشقێن دەڤو لێوان شاباشە ژخودێرا سەلوا ببیهوسێڤان بەلگن ژزیڤو زێرا حەرامن خەوێد شێڤان لکەسێ موحبەت ڤێرا مەلا: کەسێ کو ئێک دڤیتن صوهتی‌یە بئولفەتی شەڤان کوئەڤ خەڤێتن ژبەر دەربا موحبەتی عاشق لپەی‌وی تێتن ژجەذب‌و ژفیرقەتی فەقێ: فیراقێ تێک حیرقەتە بەعیدە ژخەیالێ طوطاگە بزەحمەتە بولبول ژبەر جەمالێ گۆیین قەت خەوناکەتە کو دورە ژویصالێ مەلا: زەحمەت بمن ویصالە عاشق ژبەر جەذبەیێ لەو تێت بدەردو حالە ژبەرقا شەعشەعەیێ دەماهلبت شەمالە نەظەردە پەروانەیێ فەقێ: پەروانە لەو دمرت خوەش نینە ئەو بژینێ ضەعیفە خۆ ناگرت تیژە بەرقا ئەڤینێ دپەردێ ناصەبرت دا رەت کەمالا دینێ مەلا: پەروانە لەو دصوژی ژلەمعەیا جەذباتی فیداکرن عومروژی دکەشفا سوببوحاتی کودا ژنوڤە ڤەژی باقی بت دحەیاتی فەقێ: حەیات لبامن وەصلە دولات گەرببن لاتەک موراد بخۆ هەر ئەصلە تێکدا ببن صیفاتەک ژهەڤ ئێک نەبن فەصلە واحید بمینت ذاتەک مەلا: واحید ذاتە کە فەردە تەجەللا دا صیفاتان بعەینی دل نەظەر دە لجوملە تەعیینا تان تەوەهوم بویە پەردە بئیسمی بت‌و لاتان فەقێ: لاتژی صورەتەک حەقە ژئەسمائێت حەقانی لبال من موحەققەقە دنیڤ کەشفا سوبحانی لاهوتە هەر موطلەقە دنا سوتا ئینسانی مەلا: ئینسان بمن ناسوتە گەوهەر دنیڤ صەدەفێ ژعیلما جەبەروتە شەمس هاتی‌یە شەرەفێ (تنزڵ) ژلاهوتە مەحبوبە جام دکەفێ فەقێ: کەفا کو کوزو کاس‌تێ نازک‌و سپی زەندن قەدەحا مەیا خاص‌تێ بنێرن طالب چەندن ڤەخون ژدەستی راستێ بمەدحان مەحبوب خوەندن مەلا: وەصف و مەدحێن مەحبوبان لداغێت کو حەیاتن قوتن ژبۆ قلوبان گولاڤ، قەندو نەباتن ژنەغما مەدحێن خوبان عاشق بجەذبە هاتن فەقێ: عاشق بوەصف‌و مەدحان دفیراقێ دصەبری نەسیم بێت ژوان تەرحان بولبول نەشێ خوەبگری خون‌دێ دەربت ژجەرحان دی بداغێن کول بمری مەلا: بولبولێن وێ گولشەنێ ژئەزەل ئەو دبێژن تا ئەبەد ژمەعدەنێ گەوهەران دا برێژن حەرفەک ژوەصفان تنێ عالەم تێک نابرێژن فەقێ: جەماکن تێک عالەمێ حەمی‌یان بئوستاد کن حەرف ژلەوحێ قیدەمێ بەشەرح‌و بسەواد کن نائیتە بەر قەلەمێ بەحران ئەر بمیداد کن مەلا: نەسرین‌و گول طەبەقەک سەحەر ژباغێ گولان ژنەستەرەن وەرەقەک بەسە مە صاحیب دلان عورفەخواهی سەبەقەک چێتر ژصەد سجلان فەقێ: ئەحسەن ژنو سەبەقان قەلەم ژقەندو نەباتێ لسەر صەفحا وەرەقان دی رژی ئاوا حەیاتێ دەس بدەس ژێ طەبەقان مەلەک دبن جەنناتێ مەلا: نڤیسا تە عەنبەرن زوبادو میسک پێژن چشاخێ نەیشەکەرن قەندو نەبات درێژن نوطقاتە خوە گەوهەرن صەدبار گوهەر هاڤێژن فەقێ: گولم ددەستی خاران بیسمێ «محمد» ناڤم بولبولم دگولزاران ژعیشقێ لەو زەرباڤم دزومرەیا میهر داران تو رۆژی ئەز هەطاڤم مەلا: دورم ژگولێ بخوناڤە لەوزەر شوبهەتێ بیهم سوسن عەرەق طلاڤە دفیرقەتێ دبرژەهم لبال خودان دلاڤە تو هەطاقی ئەز سێهم فەقێ: برینداری عیشقێ مە دورم ژسیها بێهان زانن مەدداحی کێمە دهەزارو یەک‌و سێهان ثەناخوانی «مەلێ» مە لە هەمو عەردو جێهان مەلا: هیندی کو دگازەهم دکێشم صەبرو حیرێ شوبهەتی چەنگ‌و ژەهم هیلاک ژدەربا تیرێ ثەناخوانی فەقەهم ئیرۆ کە دجزیرێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەرنجێکی هەژارانە سەبارەت: دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٨٥ زۆرجار دیوانی شاعیرێک، یان پەخشانێک لە نوسەرێک، هەرچەند ئەم‌دیو ئەودیو دەکەین؛ کەم‌وایە کەمایەسیمان بێتە بەرچاو. جا نەخوازە ئەودیوانە یان پەخشانە، بەناوی پیاوێ بەناوبانگ، بەناوبانگ‌بێ. بەڵام وەرگێر - کە هەمو وشەو دێڕێکی بە وردی ورد دەکاتەوەو دەی‌ئاژنێ - هەر پوشێکیشی تێدابێ، دیمەنی لەچاو گوم‌بابێ‌و، زۆر بەزۆپی خۆ دەنوێنێ‌وە زو دەتوانێ ساغ‌و ئەیاغ ڵیک هاوێر کا. زۆر شێعرم لەم دیوانە دین؛ ئەگەرچی زۆریش ناسراون، بەهی جزیریم نەزانین. جزیری لە وردەکاری شاعیرانە، هیچ کەس تۆزی نەشکاندوە. قافیەی زەدەداری نەبوە. لە کێش‌و رەوتی شێعردا، کەمتر شاعیری گەیونێ. هۆی ئەمەشە: کە چوارسەدە لەسەر دەم‌و زاران ماون‌و نەفەوتاون. جا هەروەک چیرۆکی «جامی» کە دابەزی‌و کەرەکەی خۆی بەرهەڵدا کرد؛ گوتی ئەمەش بۆ خواجەبێت؛ جزیریش لە شاعیریدا گەیوەتە پلەو پایەیەک، هەر مەلایەک لەدوای جزیری هاتبێ‌و شیعری وتبێ، کز یان قەڵەو، شل یان پتەو، چاری ناچار رەگەڵ سامانی رەوانی مەلای جزیری کەوتوە. هێندێکیش هەر سیرمە خۆر بون. لاسای ئەویان کردۆتەوە، ویستویانە لەنجەو لاری کەو فێرببن، رەوتی خۆشیان لەدەس‌داوە. ئیتر پیاوی کۆڵکە خوێندەواری وەک خۆم، هەموی بەناوی جزیری وەرگرتون‌و بەممبارەکی زانیون‌و دەناو دیوانی ئاخنیون. چوارسەدساڵ لەم‌دەست بۆ ئەودەست، ئاڵوگۆریان پێ کراوە. وەها تێک هەڵشێلدراون‌و لێکدراون، فیلم دەوێ وەیان ناسێ. بە بروای هەژارانەی خۆم، لەوانەشا، کە لە پێشودا نوسیومن، هیوا هەیە ئاوەکی بن. بەپێی توانای هەژارانەم، وا هێندێکم هەڵبژاردون‌و بەدوای دیوانم ئەسپاردون. رەنگە زۆر کەس دەگەڵ منا هاودەنگ نەبن‌و هەر بەشیعری مەلای جزیری بزانن. لاشم وایە کەسانێکی چێژەی شیعری مەلایان باش بۆ دەرکەوێ، تێدەگەن بژارەکەی‌من بێ‌جێ نەبوە. هەرچۆنێک بێت. ئەمانەش هەر شیعری کوردین‌و کورمانجین‌و سامانی نەتەوایەتین. ئەگەر شیعری مەلاش نەبن، حەیفە ون‌بن. ساوا ئێوەو ئەوشیعرانە کە بەهی مەلا زانراون‌و لە ناوەرۆکی دیواندا دەرخراون. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دل ژمن بر دلبەرەک زیبا قەبا سەبارەت: «غەزالی شەپال» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٨٦-٥٨٧ دل ژمن بر دلبەرەک زیبا قەبا چەهڤ غەزال‌و پور شەپال‌و مەهلیقا نازدارە ئەولتەختی دلبەری دلروبایە، جان‌فزایە، روح‌شیفا حوری عینە ئەز نزانم یا پەری یا گولەک رەعنا ژگولزاری وەفا یارەب ئەو گولدەستەیی، باغی ئیرەم دور نەبت ژێ هەرسەحەر بادی صەبا صوڕ گولەک من دی دگولزاری بمەش لالەوو رەیحان لسەر تینە سەما سونبولێن رەعنا لبەر طاقی هیلال وی دکن سەعیێ لسەر مەروەو صەفا نازکا من هەر دەما بیتن خەرام صەد هەزار دل وێ لپەی وێ دەر قەفا ئەز چبێژم کو لمن لەعلێ دتە پوڕ کرن بێ حەد لمن جەورو جەفا ئەی مەلا باوەر بمحبوبان مەکە کاری وان هەر ئەخذی جانە بێ خەطا (یان، بێ‌عەطا) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شیوەیی دلبەری بزان سوننەتە شیوە عیشوە فەرض سەبارەت: «جوتێک روگە» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٨٨-٥٩١ شیوەیی دلبەری بزان سوننەتە شیوە عیشوە فەرض هەردو نەظەر کوبن قیران واجبە یەک کرشمە فەرض هەردو قیران کو قیبلەبن هەرچی دەما خویا بن ئەو (یان، هەردو قەران... ) وێ سەعەتێ ددینی عیشق لازمە یەک دوسەجدە فەرض خەرقەیی زەرق‌و ژەنگی زوهد من بمەیێ موغانە شوست شوستوشوێک دمەیکەدێ ئەووەلی کار فەرضە فەرض نەی‌شەکەرین شیرین زەبان مەست بجام‌و بادە یێن فەرضە دبت ژتەوبەبێ سالکی عیشق تەوبە فەرض ساقی‌یی سیم ساقی‌ما زەهری هەلاهیلێ بدەست جانێ مە شوکرو میننەتە تیز رەوانە رەقص فەرض خال ئەگەر بوەجهەکی بێتە قیرانی ئەبروان شوبهەتی بەیتی مەقدیس‌و کەعبە دبن دوقیبلە فەرض (یان، دوقوبلە... ) ئەز کو ددەعوی عاشقی کفشە دکەت زەبان دەرەو کەتمی شەهادەتێ دبت وێ سەعەتێ بشەهدە فەرض جەبهەت‌و دیم‌و گەردەنێ پەردە دەما ژبەر بەرت فەرضە مەلا لحاجیان سەعی‌و طەواف‌و عومرە فەرض ++++++++++++++++++++++ سەرناو: والله ژهەردو عالەمان من حوسنی جانانە غەرەض سەبارەت: «دین بەر» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٩٢-٥٩٣ والله ژهەردو عالەمان من حوسنی جانانە غەرەض لەومن ژحوسنا دلبەران هەر صونعی رەحمانە غەرەض ئەو کافرین جامە سیا هاتن بهەڤرا صەف بصەف زانم کو هەرتێن ئەو مەدام وان ئەخذی ئیمانە غەرەض ئیرۆ دلی من دل بەران ئاڤیتنە سەر صەد پەنگران ئانین مەیا گولگون‌و صاف دان من کو بریانە غەرەض بشاهی بهەڤرا هەم‌نشین رەنگ‌و روی هەف مە نەدین هەریەک طەعامەک‌بو ئەڤین لەورا کوپر خوانە غەرەض عەقل‌و دلێ من‌بر ئەوان شاهان برەمزو عیشوەیان وان عەقل‌و دل ڤێکرا دڤێن لەو ئەخذو ئیعطانە غەرەض من گۆ گەلۆ ئەی دلروبا فیتنا رەقیب فەیدە هەیە گۆ صوند بحوسنا من کونە لێ فیعلی شەیطانە غەرەض ئەو سونبولێن بو عەنبەری رەیحان بنەفش‌و عەرعەری لەوتین بدیمێ‌دا بلەز وان سەیر لنیشانە غەرەض خالین مدەووەر فلفلین ماوەر ژبسکان لێ وەرین زولفێن پەریشان تێنە مەست بیهنا بیها وانە غەرەض دل گرت بداما سونبولان بەرداو دیسا حەبس کر میرە کو ئەو هەردا ئیما گرتن‌و بەردانە غەرەض زان عیشوەیان دل هەرشاند سەرتیر ژخونێ نەقشاند لەو ئەز دبێم جانێ مەلێ ئیرۆ تە قوربانە غەرەض ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یارب این گلدسته‌ئی یا نرگس رعنا است این سەبارەت: «جنةالمأوی» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٩٤-٥٩٦ یارب این گلدسته‌ئی یا نرگس رعنا است این سرو گلشن یاالف یاقامت رعنا است این این ملک یاشاهد قدسی است یا ماه فلک حور یاروح‌القدس یا نور چشم ما است این کوکب صبح است یا خورشید یا در یتیم یا تن سیمین براست یا گوهر والا است این عارض است این یا شعاع شمس یا بدر منیر لاله یا نسرین و گل یا باده‌ی حمرا است این سنبل تر یا بنفش، یا سوسن و گل چیچکه زلف یا مشک ختن، یاصورت طغراست این غمزه‌این یا گزمه‌این یاتیر یاسحر حلال ساحر این یاچشم شوخ ترک بی‌پرواست این میم یا یاقوت یا سرچشمه‌ی آب حیات حقه‌ی دوردانه‌این یا لعل شکرخاست‌این خط، یاقوس دونون مکتوب مشک اذفرند یاهلال عید یا ابروی بی‌همتاست این کوی او یا کعبه یا بیت‌المقدس یا بهشت خلد یا فردوس این یا جنةالماوی است این هاتف غیب است این یا ترجمان روح قدس بلبل شیداست در گلزار یا ملاست این ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەس نەدیە سەحەرگەهـ کو چنازک وەرەسی تو سەبارەت: «هەر تۆم بەسە» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٥٩٧-٦٠١ کەس نەدیە سەحەرگەهـ کو چنازک وەرەسی تو مە ژبەلگی گولو نیرگزی سەرمەست بەسی تو زانم نەتنێ کو یەدی بەیضا تو ددێری وەر خوەش کە شەهیدێن خوە کو عیسا نەفەسی تو روحی‌تو نە جیسمی ژجەمالێ ب چئیسمی رەنگ رەنگ تبی کەشف‌و شهودێ چکەسی تو رۆژێ تو لشەرقی بجەمالا خوە دبەرقی بالله کو ژسەرچەشمەیی ئەقدەس قەبەسی تو بالله ژچنوری‌و تەجەللا ل‌چطوری گەگە لسەرا پەردەیی جان مولتەمەسی تو جانا جەرەس‌و رەهبەری عیشقاتە ئەزم قەط ئاگە بفغان‌و حەرەکاتی جەرەسی تو مایەک نەفەسەک من دبتن بی‌تو وجودەک؟ دێ بێ تەچبم؟ هەم تو، ڕحی هەم نەفەسی تو عیشقاتە مەگۆ زێر صیفەت زەر دکرین گۆ: ئیکسیرە ئەوینامە بیعەینی‌و مسی تو من‌گۆ ژنیگاران تو گولی‌بەس بشکوەبە زانم نەموحیب هەر نەکەس‌و خارو خەسی تو ئەی حور سرشتی لمە خۆش مەی وەتە بەرکر جەنناتە ویصالا مەوو ئاتەش پەرسی تو من‌گۆ دشەڤان شوبهی نوجومان بطەوافین گۆ عیشوە دزانن بچقەست‌و هەوەسی تو من‌گۆ ژکەمەندا سەرێ زولفاتە ڤەرەستم پەروازی لەبی لەعلی‌مە گۆ گەر قەرەسی تو یەک‌دەم ڤە نەهیشتین تە دهامونی فیراقێ بێ هەمدەمی دەردان گۆ: چفەریادرەسی تو؟ من‌گۆ: ژدلی شوبهی بخور خوەش تە بکەرکر کەرکر بدولەعلێن خوە شەکەر، گۆ: عەدەسی تو من‌گۆ: لروخانین نەکو کەج‌رەو وەکو فەرزین شاه گۆتە مە: کەش، مات، لبازی فەرەسی تو من‌گۆ: ژقەدیم ئەز مەیی عیشقاتە دنوشم گۆ: من ژعوشاقان نەتنێ مەی تەلەسی‌تو من‌گۆ: دشەڤان شوبهی شەمالان وە دصوژین پەروانە صیفەت جاهەرە، بێ‌صەوت‌و حیسی‌تو من‌گۆ: بەصەرو قووەتی سەمعامە تویی، گۆ: زانین تە ئەمین روح‌و موجەررەد قەفەسی تو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دلبەری سەرداری خوبان ئەز نزام ئاگە هەیە سەبارەت: «چاوی دەڕەش» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٦٠٢-٦٠٧ دلبەری سەرداری خوبان ئەز نزام ئاگە هەیە عارفە بحالی قلوبان عالمە بحالی مەیە عالمە بداغێ فوئادان گەزمەیین‌وان نون‌و صادان چونە دل حەتتا پەرادان یەنگی‌یێ رەش گوشەیەی گەزمەیین وان صادو نونان ئاوڕێن ئەسوەد عیونان رادکن ئەو قەتل‌و خونان من دیەو دل شەهدەیە لازمە لسولتان‌و میران پورس کرن حالی ئەسیران ئەم کرین ئامانجی تیران سوختەیین دەرماندەیە هێژ نزانم میر دبیرین زانت ئەم سی سال ئەسیرین چەهڤنێر پرسەک ئەمیرین لەو بروحم‌و شەفقەیە پور دبێم شەفقە لبالە عارفەو صاحیب کەمالە جارنان بینە خەیالە پرس بکت چی لێ‌هەیە شەفقە کت جارجار نهێنی تولەیی ئاستان ڤەخونی داڤەکەم داغا ببینی نارو پێت‌و شوعلەیە دابزانت پێت‌و نارم کوشتی‌یێ جوهتی خومارم موحبەتێ صوهتم بوارم لازم ئەو زانت وەیە عالمە بدەردو برینێ مادەما دیدارو دینێ خەف دبت رەمزا ئەوینێ ڤێ بزان بێ شوبهەیە هەردەما دلبەر دیاربت جان‌و دل تێک تارومار بت دی چرەنگ موحبەت ستاربت خەف کرن بێ فەیدەیە هەردەما مەحبوب ظهور بت زێدە مەظهەر بێ قصوربت دێ تەجەللایەک لطور بت بەرقی لامیع جەذبەیە جەذبەیێ دل ژوجود بر خەف ژبەر عەینی حەسود بر من دمیحرابێ سجود بر لێ حەجەر نیشانەیە سەجدەیا بەرنون‌و دالان من‌طەوافا زولف‌و خالان ئەڤ بەسە صاحیب جەمالان دابچین لێ عومرەیە ئی یەکی صادق حەبینی بێ‌حیجاب گەر ئەو ببینی ما لهشیاری دمینی سەرخوەشی بێ‌بادەیە عیشقە طوغرایا نهینی هەردەما مەحبوب دبینی دێ بدل لازم بخونی ئەڤ چئیسم‌و نوسخەیە؟ لامیعا وێ حوسن‌و نورێ گەرچی دل‌تێ، شوبهی طورێ باطینا نایێ ظهورێ لێ‌حیجاب‌و پەردەیە عارفن مەعنا شوناسن لێ بصەد صورەت لیباسن غەیری مەحبوب وان نەناسن خەف ژوان زانی مەیە ئی لمن یەنگی کشاندی صەدخەدەنگ ڤێرا رەشاندی دل ژدەربێ هەرشاندی ئەز کری ئەختەر مەیە لازم ئەو زانت بحالی دلبەرو یاری موالی گەزمەیێن قەوسی هیلالی دەرب لنیڤا سینەیە هیژ دبێم مەحبوب نزانی من ئەوە روحا گیانی پرس نەکر بیرا خوە نانی ئەڤ چرا پەرکەندەیە؟ چەندەکی تاقەت ددێرم بم‌غوبار بەدرێ، ڤەشێرم گەر ژچەهڤان ئەز بوێرم من زەنەخدان تەڵبەیە دابنوشم من ژلیڤێ ماوەرا رەیحان‌و سێڤێ لوئلویێن شەککەر دنیڤێ ئابی حەیوان چەشمەیە چەشمەیا ئاڤا حەیاتێ شەربەتا قەندو نەباتێ من لداغان ئەو موفاتێ جان ژبۆ شوکرانەیە لەو وەکو سەوداو دینم هەردەما دیمێ دبینم دین دبم، حەیران دمینم موشتەری یا زوهرەیە شەمس دنیڤ بورجا شەرەفدا صەد کەواکیب چار طەرەفدا موشتەری هاتی برەف‌دا ئیستیوا چو قیبلەیە ئافتابی دەستیوایێ ئەز ژبەر ضەرب و جەفایێ جان‌فیدا تێمە لیقایێ شوبهەتی پەروانەیە من توی مەقصود ژژینێ من ژبەر مەوجا ئەڤینێ صەد دکم دیدارو دینێ مەظهەرە بەس زێدەیە روهنی‌یا چەهڤێ نەبینان مرشیدی مەجذوب‌و دینان داروی دەردو برینان من طەلەب دینا تەیە بینەپێ نازک موبارەک دەینەسەر چەهڤێن مەبارەک من جروح خوەش بن بجارەک روهن ببن پێ دیدەیە بین کەفا نازک ژنورێ تللی‌یین جاما طەهورێ بیهن ژماوەردو بخورێ من زیارەت تەوقەیە دالسەر چەهڤان بمالم بولبولی وەردێن بخالم جارەکێ روحمێ کە ظالم! شەفقە خوی. حەقی وەیە ئەر نەکی رەحمێ‌تە میرۆ دی‌چبت حالێ‌مە ئیرۆ قەط نەبی جارەک ئەسیرۆ گرتی‌یێ سی‌سالەیە شون جیهی پەیکان و نەصلێ ژتلێین یاقوت‌و فەصلێ ئەر نەکی دەرمان بوەصلێ ضەربی تیرو گەزمەیە گەزمەیێن یاری کوباڤێ نەژمەی‌و قەندو گولاڤێ بێت دەواکت وان دگاقێ ما حەیا تەک لێ هەیە؟ نە تنێ قەندو نەباتی مەظهەری روح و حەیاتی هەم بت‌و عوززاو لاتی لەو مە دل بتخانەیە خۆندی لاتی ئازەری تو بێ چشیرین دلبەری تو هەرجیهێ لێ بێوەری تو بێ خیلاف ئەو کەعبەیە ما دبت بێخن خیلافێ سەرددت باڤێ نیصافی ئەربکی بێمە طەوافێ من بئەسوەد سەجدەیە دا زیارەت کم نیشانێ بەر زوحەل بیتن قیرانێ تولەیم سەر لاستانێ چەهڤنیری موچەیە ما بزەهری شەککەرینی موچەدا دێ خەف بخونی دا رەقیب مەلعون نەبینی پوڕ (علیه‌اللعنە)یە گەر ببەخشی دل مورادێ ژەو حەیات و خەمرو بادێ دا نەکم گللەهو دادی دادمە دیسا بەرتەیە گوهبدە گلەهو دادان حاکمی شەرع‌و بیلادان دی تو داخوازو مرادان دی کەسی بێ‌چارەیە دی‌تو دیسا شەفقەتی کی بەو نیشانا جەبهەتی کی مەژ حەریمین خدمەتی کی مەحرەمین بێ پەردەیە بێ‌نیشانین مە نیشان کی ماهو خورشیدێ قیران کی بەندە کەلبێ ئاستان کی دور نەکی خوەش تولەیە دادەما صوحبەت بجوش بێ جام بخوەش لەعلان بنوش بێ مەژ حەبیب صەددەنگ سروش بێ دین‌بەرو پوڕ عیشوەیە شەربەتاوێ جام و طاسی یار کوتێ بیت ئینعیکاسی بیت مەژی فەیضەک ژکاسی ئابی حەیوان ئەو بخوەیە ئی ژوێ ظەرفێ ڤەخاری خۆندی ئەو خەطی غوباری مەستی یا چەهڤێن خوماری قەنج دبێ ئەو زێدەیە من لدل تیرەک موغول‌دی تێک ژبەر خونێ قزل‌دی لێ دبێم دەردێ کو دل دی هێژ ژچەهڤێن شەهلەیە روهنی‌یا چەهڤێن مەلایێ خالقی حوسنا تەدایێ حوب‌تنێ دامن گەدایێ حوسن و حوب یەک چەشنەیە دیتی‌یە نورا یەقەق مە صەد نەسەق لەوتێن سەبەق مە پوڕ نەبی ئەرزان لحەق‌مە لێ‌مەلا خوەش بەندەیە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئیرۆ مەدی وەقتی سەحەر سەبارەت: «گوڵی بێ دڕک» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٦٠٨-٦١٣ ئیرۆ مەدی وەقتی سەحەر ئەو دلبەرا سوندوس دبەر دەیسا دلەبسێ صۆرو زەر نورەک مونەززە بو بەشەر بسکێن سیاه خالێن دقەر رەش کاکولی زولف چونە سەر ئەسوەد بو دایم سەجدە بەر من بەستی عەقدا نییەتی غەفلەت بسیرر من دا نەظەر میران بقەتلێ کر غەدەر تیردانە دل شاهی مەجەر بێ‌مروەت ئامانج کر جەگەر فەریادو ئەفغان صەد کەسەر وەصفان نەشێم لێ ئەوقەدەر زانم کو رۆژبو هاتە دەر سوبحان ژشاهی قودرەتی سوبحان ژتە شاهی جەلال هۆستایی پر قودرەت لبال خاصا تەدایی ئەڤ جەمال دیمێ ژقودرەت خەط‌و خال کفش‌بو دقەوسێدا هیلال ڤێرا مەدی بەدرا کەمال لێ بون نیقاب چەوگان و دال وان یەک بمەستی دایە پال لێ سەییری بایێ شیمال پیچانە سەر نورا زولال قەط کەس دی‌یین ئەڤ رەنگ میثال موطریب وەرە وەقتە مەجال زازە بنائی‌را بنال ساقی وەرین خەمرا حەلال جارەک لسەر دیمێ ڤەمال زولفێن لدۆرا جەبهەتێ زولفێن موعەنبەر کاکولین بسکێن سیاه رەنگ سونبولین تاتا بداڤ داڤ فەتتلین چین چین بمەستی سیلسیلین دایێ نەسیم تێک مەییلین وی قەستە خالا فلفلین ئەبلەق ژقودرەت خەمملین وی بوغچەیی گول کەمملین تێ عەندەلیب‌و بولبولین رۆژ هاتە بورجا سونبولین غەفلەت مەدی لەو خەجلین مەحروم‌و مەهجور دل کولین مەجروحی تیرێن قزلین رەحمێ‌کە پوڕ صوهتی دلین ڤێ پەردەیێ جارەک هلین باڤێ نیقابا ظولمەتێ پرسێ بمیهدارێ خوەکە لمەجذوب و حال داری خوەکە(یان، لمیهردارێ) بەس قەهرو ئازاری خوەکە قەستا برینداری خوەکە شەفقێ بدیداری خوەکە تێک غەرقی ئەنواری خوەکە لێ ئەمرو فەرواری خوەکە شەهیدی نۆباری خوەکە گەستی‌یی رەشماری خوەکە لەعلی شەکەرباری خوەکە بلەفظ‌و گوفتاری خوەکە دەرمانی کولدارێ خوەکە لە کەشفی ئەسراری خوەکە مەخموری خەمماری خوەکە حەیرانی رەفتاری خوەکە کوشتینە تیرا موحبەتێ وەر سەردە جارەک کوشتی‌یان ئەختەر مەیێن وان بەنگیان بەردە بملدا خەمری‌یان بادەت سەحەر رەیحانی‌یان داغێن شەهیدو صۆهتی‌یان دانینە لێ‌وان تللی‌یان کوژ موعجیزا خەماری‌یان روح بێتە دیسا سەرگیان هێژ نابڕم قەط هێڤیان وان شەفقەوو دلداری‌یان بالله ژنال‌و زاری‌یان ضەربا فیراق و بیهری‌یان تەشبیهی توتاکێن چیان خەو ناکرین شەڤتاری‌یان لێ‌هێژ دخوازین شوکری‌یان چەندی کورودین قیبلەتێ دەردێ غەدار بێم فیرقەتە فیرقەت ژجان پور زەحمەتە عاشق مرن هەر ساعەتە یا سەهل عاشق روح‌دتە لێ دلبەر ئەڤرەنگ عادەتە هەرچی دبەندێدا کەتە ئەووەل ددت پێ ئولفەتە ذەوق‌و صەفائو صوحبەتە گاڤەک گوئەو ڤێرارەتە ئانجا ژناگە غەفلەتە شیری جەفایێ لێ‌دەتە الله چوی بێ مروەتە رەحمێ بعاشق نایەتە وی قەستە جان یەغما کەتە حەتتا کو دل قەنج ژێ‌بتە ئینصاف ژمەهرویان نەتێ یار قەستەجان یەغما کرت دا موعجیزێ پەیدا کرت رەمزەک ژرەنگ عیسا کرت یا سیحرێ بوسینا کرت ژەو لەعلی شەککەرخا کرت دیسا شەهیدان راکرت ڤان کۆلەیان ئازا کرت جارەک غەریبان شاکرت راستی یەدی بەیضا کرت میسکی دجەرحان داکرت داخۆش بکت ئیحیا کرت شەفقێ کە یارەب داکرت رەش کاکولان تاتا کرت صەد حەلقە چین‌چین باکرت هەمیانن لدیم طوغرا کرت ئەمری هومایون سەرمەتێ ئی گویی مەیدانێ تەبت وەک من دزندانێ تەبت سەربەندی چەوگانێ تەبت مەجروحی پەیکانێ تەبت یەغماو تالانێ تەبت هەر روژێ قوربانێ تەبت بیماری موژگانێ تەبت موشتاق‌و حەیرانێ تەبت صوهتی ژهیجرانێ تەبت دی مەست‌و فینجانێ تەبت وی بەهر دنیشانێ تەبت موچە ژبەر خوانێ تەبت لێ لوطف و ئیحسانێ تەبت هەردەم بخونی حەضرەتێ جانان بئەغیاران نەدی خەمرێ بخون خواران نەدی وەردان بە مرداران نەدی وان‌رێ دگولزاران نەدی رەیحان‌و گولناران نەدی بۆوان ژژەین خاران نەدی تو رەمزو ئەسراران نەدی کوران تو ئەنواران نەدی بنونەکی یاران نەدی نیڤ‌مەو خوە ئەستاران نەدی تیران ژنوباران نەدی دەردان ببیماران نەدی ژغەیری سێ‌جاران نەدی ریشن نەدیرن طاقەتێ بەس عاشقان مەهجور بکی شوبهەت مەلێ رەنجور بکی قەلبی شکەستی هور بکی شونا برینان کور بکی شەمعا مەژی پرنور بکی بزەهری خوە مەئمور بکی تەنها مە بێ دەستور بکی مەحرەم سەرایی حور بکی وەصلا خوە دا فەغفور بکی ژوی بادەیی مەخمور بکی نیڤ کاسەیا فەرفور بکی فەیضی لدلدا فور بکی دیمێ ژرەنگ کافور بکی دالان ژخالان دور بکی پێ عالەمێ مەقهور بکی وەقتی سەحەر کو بادەتێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڤێ فیرقەتێ ئەبتەر کرین سەبارەت: «ئاخ جودایی» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٦١٤-٦١٧ ڤێ فیرقەتێ ئەبتەر کرین فەریاد ژدەستی فیرقەتێ ژارو ضەعیف‌و زەرکرین فەریاد ژدەستێ فیرقەتێ پور زەرکرین وەک زیرمام چەهڤێن دلوطفی پیرمام دایملرێ چاونیر مام فەریاد ژدەستی فیرقەتێ چاڤنێری رەفتارا تەبوم موشتاقێ گولزارا تەبوم لەو دور ژدیدارا تەبوم فەریاد ژدەستی فیرقەتێ دوربوم ژوی رەفتو چنێ وان عیشوەیا گفتو کەنێ نایی بچەهڤان من دنێ فەریاد ژدەستی فێرقەتی دنیا بمن مژبو، غەمام خەو ژی لچەهڤان من حەرام عومرەک بڤێ حالی هەمام فەریاد ژدەستی فیرقەتێ ساعەت لمن تێک سال بون دائم لسەردەست فال بون حەرفێن دهاتن دال‌بون فەریاد ژدەستی فیرقەتێ ئیرۆ تنێ دەرهات ئەلیف مەعنی دچو بەژنا شەریف یا خارە لێ کیمخەو قەدیف فەریاد ژدەستی فیرقەتێ ڤێ فیرقەتێ پردل شەواند جەرحێن قەدیم دیسا کەواند شیشێن دصۆر تێدا طەواند فەریاد ژدەستی فیرقەتێ داغێن مەدیسا رەش‌کرن یەکیەک ژنو ئاتەش کرن لێ زێدە پەنج‌و شەش کرن فەریاد ژدەستی فیرقەتێ سەوداو سەوس‌و گێژ کرم پوڕ هەر ددل خونرێژ کرم چەندان وەبو لێ هێژ کرم فەریاد ژدەستی فیرقەتێ بالله ژنالەو زاری‌یان گەزمێن دەوان خەمماری‌یان خەو ناکرین شەو طاری‌یان فەریاد ژدەستی فیرقەتێ شەڤ‌بو دنێ چەشمێ مەدا حەتتا بەشیر مزگینی‌دا دێ بێ سەحەر شاهی گەدا فەریاد ژدەستی فیرقەتێ مزگین کودا من ئەڤ قەدەر روحی شیرین من هاتە سەر خەیلەک لمن رون‌بون بەصەر فەریاد ژدەستی فیرقەتێ رون‌بو بدیدارێ تە دل بو غەرقی ئەنوارێ تە دل نارەت ژفەروارێ تە دل فەریاد ژدەستی فیرقەتێ میننەت مە دلدارێ خوەدی دیسا ژنو یارێ خوەدی سوڵتان‌و خوندکارێ خوەدی فەریاد ژدەستی فیرقەتێ رەش کاکولێن سونبول لەڤین میننەت‌مە دیسا غەم رەڤین نو بو لدل حوببو ئەڤین فەریاد ژدەستی فیرقەتێ دەردێ غەدار بێم فیرقەتە فیرقەت ژجان پوڕ زەحمەتە یا سەهل کو عاشق روح دەتە فەریاد ژدەستی فیرقەتێ ناری فیراق‌و صوهتنێ ئێشا خەدەنگێ نوهتنێ پرس کن ژعوششاقان تنێ فەریاد ژدەستی فیرقەتێ عاشق ئەون هەردێ مرن چەندێک درەمزێن دلبەرن کەیبەر لدل من بێترن فەریاد ژدەستی فیرقەتێ یارەب بدیداری خوەکی من واصلی یاری خوەکی بەس صوهتی‌یێ ناری خوەکی فەریاد ژدەستی فیرقەتێ مە ژدوست ساتەک دورنەکی پەر کەندەیی مەهجور نەکی دیسا ژنو دل هور نەکی فەریاد ژدەستی فیرقەتێ خاکا ریا دلبەر مەلا بکشین دچاوان وەک جەلا دیدار قیسمەت‌بو هەلا فەریاد ژدەستی فیرقەتێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: صەنەما سوڕ ژصەمەد نەیشەکەرا لەب ژنەبات سەبارەت: «فرشتەی بەشەری» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٦١٨-٦٢٣ صەنەما سوڕ ژصەمەد نەیشەکەرا لەب ژنەبات (احسن‌الله تبارک) ژسورا وێ صەنەمێ ئەنوەرا رەنگ فریشتە بەشەرا حور سرشت یا ژمیسکی خوتەنێ خال‌و خەط‌و کاکول‌و قشت گەر خوە نیشان سەقەری دەت دگرت حوری بەهیشت کەعبەیا تێ نەبت ئەو پوتکە دەیەو دێرو کەنیشت کو نەصیب دا ژئەزەل حەق ژمەرا عیشق نویشت فەیدە ناکن لمە ئیسم‌و نەطەلسم‌و نە نویشت ظاهیری‌دا مە عەذابەک وەکو باطین ڤە بەهیشت صوهتنێ دا بە هەناڤان‌و جەگەر تێک بریشت قەصدی وەصلێ مە بجان کر کو ڤەدایین‌و نەهیشت دەست نەهلین ژطەلەب گەرمە درێ چت سەرو تشت پشت نادەین دوهەزار خەنجەرو تیرو رم‌و خشت مەسەری داینە رێ‌ئو بخودێ بەستی‌یە پشت ئەوە من روح‌و حەیات‌و ئەوە من قیبلەیی ذات صەنەما سور ژصەمەد نەی شەکەرا لەب ژنەبات (احسن‌الله تبارک) ژسورا وێ صەنەمێ زەری‌یا دیم دوڕو لەب شەکەرا عیشوە پەری یا ژسەر تا بقەدەم تێک ژعەیبانە بەری ژسەراپەردەیی لاهوت بصەد شیوە گەری بێتەبەر عەینی شهودێ دلیباسی بەشەری (حاش‌لله) تو کسان دی‌بتن ئەڤ رەنگ زەری دایە بەر قەندو نەباتێ ژدو لەعلێن شەکەری بێ، تو یا لەب‌شەکەری یاتو نەباتا بەتەری (یان، تەبەری) الله الله چتەجەللایە ژسیررا قەدەری حاجیان سیلسیلە بەستینە لدۆرا قەمەری دۆری بەیتێ ژصەفا تێنە سەمایا سەحەری بێ‌مرووەت کودو میران ژسوری مەی دسەری نهیلن چینە طەوافێ‌و زیارەت حەجەری زەمزەم‌و غولغولەوو عومرەو عیدو عەرەفات صەنەما سور ژصەمەد نەی شەکەرا لەب ژنەبات (احسن‌الله تبارک) ژسورا وێ صەنەمێ من بدل صورەتی جان‌دی ژبتان ئەو بتەنێ ئەو تنێ سەروی رەوان دی ژظەریفێن چەمەنێ سوسن‌و سونبول‌و گول چەرخە لدۆرا سەمەنێ خەمری‌یان حەلقەئو چین دانە ژمیسکا خوتەنێ سەر ددن چەشمەیی حەیوان‌و بزەمزەم درەنێ لێ چشیرانی‌یە (الله) تەژوی کەفت‌و چەنی ئەز دبێم بەدرە بدیم لێ دکەتن گوفت‌و کەنێ یا یەقین روژە لشەرقێ‌و شەفەق دانە دنێ غەلەطم روحی قودوس هاتی‌یە نیڤ وێ بەدەنێ دکەت ئیحیای مەواتان لسورۆ رەفت‌و چونێ تەنهن باوەرو ئیمان نەظەرێ دێ‌و بنێ چتەجەللایە بوێ قیبلە مەلەک رو ددەنێ ئازەری گەر بدیا هور دکرن لات‌و مەنات صەنەما سور ژصەمەد نەی شەکەرا لەب ژنەبات (احسن‌الله تبارک) ژسورا وێ صەنەمێ نیرگزا مەست‌و شیرین‌و گول‌و نەسرینە ژرەنگ شەکەرو لوئلوی مونشورو بدل ئاهەن‌و سەنگ مە ژبەر ضەربی ئەڤینێ بوە دل پێت‌و پەرەنگ لەومە شەب تا بسەحەر نالەیە وەک مەغنی‌و چەنگ دامە صەد رەنگ عەذابێ‌و نەهات دەر ژمە دەنگ هەستی‌یان گرتی‌یە ناصۆرو مەژیدا هەیە ژەنگ لەو نەهشیارو خومارین مە نە خواری مەی‌و بەنگ لمە ئیرۆ دو کەمانداری حەبەش هاتنە جەنگ تینە قەتلا مە ددەستان دوسیە قەوسی ژیەنگ درەشێنن مەوتێن‌مە دوهەزار تیرو خەدەنگ جەگەری کون دکن‌و تێ دبەین میثلی تفەنگ میثلی وی کافرو ظالم قەدیەن کەس دفەرەنگ نازک‌و خوب‌و شەکەر خەندەئو شیرین حەرەکات صەنەما سور ژصەمەد نەی شەکەرا لەب ژنەبات (احسن‌الله تبارک) ژسورا وێ صەنەمێ دریا دوست مەلا یەک جیهەت‌و سادە دلین مە حەتا جان هەیە حاشا ژطەلەب دەست بهلین یا درێ سەر بدرین یا بمرادێ وەصلین مە چپەروای رمین بەر وەشی شیرین قزلین تا ئەبەد مەست‌و هیلاکێن ژشەرابا ئەزەلین ژجەفاو ستەماوی ژجەگەر پوڕ دکولین پەردەیا گوشە قەصەب لێ تو ژسەردیمێ هلین کو دشەرقێ مەهو خورشید ژشەوقی بطلین لەو ژسوڕ سورمە ددیرین‌و نەموحتاجی کلین مەست دنیڤ توڕو لەفان مار لسەلوێ فەتلین سورمە دارین ژسوری مەست ژقودرەت کەملین مە ژغەفلەت دوژها دین‌و ژسەهمێ خەجلین عیشوەگەر شیوەنومایا مەژوی روح‌و حەیات صەنەما سور ژصەمەد نەی شەکەرا لەب ژنەبات (احسن‌الله تبارک) ژسورا وێ صەنەمێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی نەسیمی صبەهی ما دمەجالا سەحەری سەبارەت: «سوێند بە باڵا» - دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی ٦٢٤-٦٢٦ ئەی نەسیمی صبەهی ما دمەجالا سەحەری صەد سەلامان بگەهینی ژمەوی لەب شەکەری نیرگزا نازک وتەر نەی‌شەکەرا مەست‌و خەمار دیم دوڕو لەعل لەب‌و موحتەشەم‌و موعتەبەری بسک‌و گیسو ژحەریرن قەصەبن طرەو زولف نەژ کافورە بەدەن خال ژمیسکی تەتەری دیم بەدرو ئەنی‌یێ، زولف لسەربونە هەلەک ئەرقەمان حەلقەو گەڕدانە لدۆرا قەمەری ئاستانی‌و شوباک‌و کولەک‌و پەنجەرەیان دابمسکینی‌و زاری توببوسی دبەری توزەکی بین بخوەڕا تا بکرین کوحلی بەصەر لطەریقا قەدەما، دلبەری وی رەهگوزەری داببینی صەنەما من تەبگین خوە بدەخەت بکە تەلخیص جەوابی مە ژڤێ موختەصەری لەو کوپور شەفقە ددیرت کەرەم‌و لوطف‌و کەمال ئاه ژدەست رەمزو سوڕێن وی دوڕو گەوهەر خەبەری ما بزەهری شەکەری دۆست بخونت جارەک عەرضحالا کو نڤیسی مە بخونی جەگەری قەدەرەک شەفقە ژلوطفاتە تەمەننا دکرین دامە مەحروم نەدیری تو ژلوطف‌و نەظەرێ بخودێ قەط تە ددلدا ژخودێ ترس نەهن دکری ظولم‌و جەفایێ تو لمن ڤێ قەدەری ئەز بوێ قامەت‌و بەژنێ لتە صوندێ دخورم بەس کە ئەی پادشەها من لئەسیران غەدەری ژبەر ئاهێن مە دنێ ئاگرو دود بت نەعەجەب مە ددلدا هەیە نارەک کو دصوژت سەقەری نە بوینە نەدبن وەک تەشەپالی دجەهان کی دی‌یە میثلی‌تە سیمین تەن‌و زەررین کەمەری پاشی‌وان گەزمەیی چەهڤێن تە مەلا پێ کوشتی ما خەدەنگن دکرن قەط لمەئیدی ئەثەری؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وتاری کۆتایی مامۆستا هەژار سەبارەت: دیوانی عارفی ربانی، شێخ احمدی جزیری مشهوربه: مەلای‌جزیری «هەژار» شەرحی لێ کردوە؛ انتشارات سروش، چاپ اول، تهران - ١٣٦١، لاپەڕەی کۆتایی خوایە ئەی بینایی چاوان! سوپاس بۆتۆ، کە بەزەییت بەمنی هەژاردا هاتەوە. ئەو هێزو توانایەت دامێ، لەپاش مەم‌وزینی خانی، دیوانی شێخی جزیریش -بەسۆرانی-شی کەمەوە، کە زۆری بۆ بەئاوات بوم. ئۆخەی ئیتر خەمم نەما، ئاواتم نەبردە ژێر گڵ؛ بشمرم ئارخەیان دەمرم. لەقیامەتێش دەس‌بەداوێنی خاوێنی ئەو دو خۆشەویستەت دەگرم، لێم رونە خۆم لێ‌نابوێرن. لەچاپ‌و بەرهەم‌هێنانی ئەم کتێبە، چەند کەسێکی هەژارپەروەری خێرەومەند، یارمەتیان دام. ئەگەر چاکەیان لەبیر کەم، خۆم بەبێ‌ئەمەگ دەزانم. سوپاسی زۆر بۆ: «کاک ماجدی روحانی» کە وەختە بێژم بەقەدخۆم خۆی ماندو کرد، پاک‌نوسی ئەو خەتەپیسەم، هەڵەو پەڵە هەڵگرتنەوەی، بەسەرچاپ راگەیشتنی، وەئەستو گرت. هەر ئەویش بۆی دامەزراندم، کرێی چاپیان لێ نەستاندم. سوپاس بۆ کارگیڕی سروش، «ئاغای زەورەق»، بۆ بەرپرسی چاپخانەی اداره‌ی سروش «مهرپرور»ی خوێن شیرین، بۆ کیژی یەکجار هونەرمەند «ئابگینە» کە بەراستی لە پیت‌چنینی کوردیدا موجزاتە. پێشەکیش سوپاسی زۆرم بۆ ئەو کوردە لاوانەیە، کە بەچاوی رەخنەگری، لە نوسراوەکەم دەڕوانن‌و هەڵەکانم دەدۆزنەوە. پازدەی پوشپەڕی ساڵی ١٣٦٠ هەتاوی. عبدالرحمن شرفکندی هەژار ++++++++++++++++++++++