شاعیر: جگەرخوێن کتێب: شەفەق / برێ وەلاتپەروەری سەرناو: ئەی فەلەک ئەی فەلەک، کا ئەو سەرا و برج و قووناخێ دمن؟ کا رەز و بۆستان و دار و کانی ئەو باخێ دمن؟ چیچەک و نێرگز هەرشتن، تەڤ ژ بینا سۆر گولان سورپەری نایێن سەمایێ، کانی قۆزاخێ دمن؟ قەب قەب و دەنگێ کەوان نایێن ل سەر لات و چیان کوورە کوورە رەنگێ بوومان نالەیا زاخێ دمن سەر ب زێر و چۆخ ب سورمە دەست ل بەر، روو نالەنال دێ ب کێ خوەش بن د دلدە، ئەڤ کەی و داخێ دمن؟ بلبلێ مالک خەراب هەردەم ب هەوار و گری خوەش ل سەر سۆرگول دنالین بوونە ئۆرتاخێ دمن قومریان سەد رەنگە ئاواز وان ژ دەردێ نێرگیزان بووم ل سەر کۆخ و کەلات و قەسر و چارداخێ دمن دژمنێ زۆردەست و زانا تەڤ وەلات گرتن ب زۆر ئەردەلان و شەهرەزوور و شاخ و کوردداخێ دمن کوردێ گەرناس کو شکاندن تیپ و کۆمێن ئنگلیز کەتنە بندەستێ نەیاران بوونە ئالتاخێ دمن! ؟ دژمنێ ملەت د ئیرۆ بوونە رێبەر بۆ وەلات ئێن ب خاپان ئەم دخوارن بوونە ئۆجاخێ دمن! ؟ ما گەلۆ کەڤنەپەرەستم؟ نا، نە راستە ئەزبەنی! لێ دخوازم زوو شیاربن دۆست و هەڤچاخێ دمن ئەز جگەرخوینم ل سەر ڤێ پاشدەمەینا وەلات رەنگێ ئەفیۆن تێن فرۆتن رست و ئەڤ خاخێ دمن... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بارگرانم بارگرانم ئەز، رێ دوور و سەرکاش خووزم، پشتکولم، دمێنم ل پاش کەروان خوە گهاند قووناخێ سڤک کار-ئاژۆ نەزان و رێچکا مە شاش بارگرانم ئەز، پشتکول و برچی ل پاش کەروان ژی هەرم دیسا باش ملەت نەزانە، ئەژی پەریشان لێدان و زندان، کوشتن ژی، راپاش ملەت دخوازی سڤک هەرم پێش لێ بار گرانە، تێرە، ل سەر خاش ب زۆر من تاژۆن، نزانم کا رێ؟ ل پێش مێ: ئاڤ و چراڤ و جۆ-ئاش کەتن و رابوون، لە تم دچم ئەز دلێ من پر خورت، ب فۆرت و شاباش بارێ من گران، بەرێ من ل ژۆر رێچا من دژوار، هەمی رێل و کاش دەنگەک ژ دوور هات گۆتە من: بار هلگر وەزا، سێفیل و بێ ماش! ژێرە دڤێن: ئێم تیمارەکە باش ئەم دەردێ بارگر، ئاڤ دەردێ گەر-ئاش پێنجی سالن ئەم ژ وەر دبێژن بارگران، پشتکول وەر دچم ل پاش جگەرخون، باسن گلی و گازن! د ناڤ نەزانان نابێنی یەک باش! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: فداکارێ وەلاتم ئەرێ دایێ مەترسە ڤامە هاتم! وەکی رۆژم نها ڤامە هلاتم! ژ بۆ کۆ تە ژ دەست دژمن دەرێنم وەکی زاب و فەراتم، کێفراتم دخوازم دەرکەڤم شاخ و زناران ل بەر دژمن وەکی لات و کەلاتم ژ من دژمن دترسی، پر دپرسی کو ئەز هاتم وەکی زاب و فەراتم ددم بەر خوە هەمی سەرمایەداران وەکی شاپم د سیپانێ خەلاتم ژ دۆستانرە هەمی پەرتاڤ و رۆناک ژ دژمنرە وەکی ئارم، شەواتم ژ بۆ ژار و بەلەنگازان بهارم ژ بۆ هار و نەیاران ئەز شباتم ل تاریخێ بنێرن ئەز کوسامە؟ خوەدی ئەیوان و برج و پووت و لاتم ئەڤم ئەز، لێ د بن دەستێ نەیاران ئەگەر رۆکێ ژ خەو رابم دو قاتم ل بەر پۆزێ نەیاران خورتەمێرم جگەرخوینم، فداکارێ وەلاتم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: فۆرت و پۆرت کوردم: کورمانج، لۆر، گۆر و کەلهۆرم زازم، بەخت و مل و کیک و تۆرم شۆرشگێرم ئەز ئازادیخوازم پیکۆلێ دکم، هاویر بۆربۆرم دەرکەتم چیان، نە رازان، نە خەو ناڤێم ڤی سەدی وەها رابۆرم ب چارۆخ و رەخت گێر بووم سەر قادێ بەرژۆر دبەزم، تم بەر ل ژۆرم بەندا سپیدێ مامە کو بێدەر چاڤنەرێ شەوق و شەفەقا سۆرم دژمنێ مالدار، کۆلەدار هەردەم چ بکم، هەڤچاخێ مرۆڤێن کۆرم؟ ! کوردم گەرناس و مێرخاس و دلپاک سینۆرپارێزم، ل ئێش ب دۆرم... چەند سینۆر دانین ل سەر دلێ من خوەدی قادم ئەز، لێ بێ سینۆرم باخ و رەز و پەز، قاد و خانی تەڤ دژمن ستاندن، یانی ناتۆرم لێ چما دژمن تم خورت و ئەز قەلس؟ بێ دەزگەه، خوەندن چ تۆن پسپۆرم؟ ! جگەرخوین دکی هاوار و قێرین پێنجی سالن ئەز قۆرەقۆرم. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ل رۆژهلات شەڤ رەش و تاری، باهۆز و باندەڤ ناکەڤی دەست مە: نە رازان نە رەڤ هەورێن رێزانی تاری و گران بەرفێ بباری، یان گولەباران؟ ئەو رەشهەوراڤن کەڤنەپەرەستی تێنن بیرا من دیلی، بندەستی دار بکەڤی دەست مرۆڤێن خوینخوار دیسا دمێنن برچی و هەژار کارێ مە دبی ڤەشارتن و رەڤ تاڤێ نابێنن ب رۆژێ ئەم تەڤ تێنن بەر چاڤان دژوون و لێدان شەماق و قامچی، کاوچووک و زندان پێلێن زۆردەستی وەک لەهی و چەم خوە بەردن سەر مە خوم خوم و لەم لەم د بەر خوە دبن بیر و سەربەستی پاشڤە دشکێنن نووژەنپەرەستی تێن پەرچقاندن تەڤ دەستوور و رست راسەری مە تێن ئەڤ کەڤنەپرست بەندا ئازادی ل خوە ناپرسی بەلکی ئەز شاشم، ژ وان ناترسی تاریخ و ئابۆر، هەردو د گەل مە ئەگەر بترسن ژ بۆ مە شەرمە بادیهەوانە ئەڤ تاڤ و باهۆز ئەگەر ئەم رابن هەمی دبن تۆز ڤانە، شیاربوون جۆتار و کارکەر دژمن تێشێنن بێ جەنگ و بێ شەر چقاس بمێنی ئەڤ جهان بێ دەنگ بێ شەر، بێ کوشتن، بێ هالان و جەنگ ئەم هەر دچن پێش، دژمن دچن پاش بێ ئاڤ دگەرن ئەڤ دۆلاب و ئاش سەرمایەپەرەست، تەڤ تۆپ تاڤێژن نابێنن ئیرۆ چاوان سەرگێژن؟ ! ئەو چ تالان و چ جەنگ و پەڤچوون بلا خوەش بکن هەمی جی و شوون هەمی ئەم مرۆڤ ببن وەک برا جی نەدن دزا، رێ نەدن گورا جهان خوەش بکن تەڤ باخ و بهشت نە شوور، نە خەنجەر، نە دەف و نە خشت کەسەک نەمێنی وەک من دلبرین ئەڤ دنیا خوەشە، دنیا جگەرخوین ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پۆرت و شیرەت هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. ئەم بوون چەرا هرچ و گورا بوون ئالفێ گا و کەرا هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. هەڤال ببن تەڤ مارکسی باوەر مەبن ب هیچ کەسی ب پێشدە گەرناس و شیار ئێریش بکن سێنجا نەیار هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. ون کۆم بکن زێر و پەرا زوو چێ بکن سەرلەشکەرا هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. کورد پەرچە پەرچە چەند کەری دۆزا خوە نابن تا سەری کۆلە د بن دەستێ نەیار چاوا ببم ژێ هێڤیدار؟ هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە دڤێم شیاربن هەی هەڤال! بدن د ڤێ رێ جان و مال ل سەر چیان شەپال و شێر ئێریش بکن ل ژۆر و ژێر هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. ئەگەر وەسان چەند پەرچە بن، دێ تم د بن زۆرێ دەبن گەر ئەم نەبن یەک پەرچە ئار گوه نادی دەنگێ من نەیار هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. لێ مارکسی نابی دوبن گەرناس د بندە رادبن دەستان بدن هەڤ ببنە یەک ئێریش بکن دژمن ب چەک هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. ببن فداکارێن وەلێت ژ خوە بکن شەرم و فەهێت ئێریش بکن دژمن ب شەر گاڤا شکەست ون بدنە سەر هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. هەر وەک ڤیەتنام شەر بکن دژمن ژ هەڤ کەر کەر بکن دۆستێن مەنە تەڤ مارکسی تورک و عەرەب و فارسی هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. هەڤسار مەدن دەست بۆرجەواز مەبن چەرا هرچ و بەراز جۆتار و هەرچی دەست قرێژ ئەم تەڤ برانە هێ ژ مێژ هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. وەلات بخوازن راست و چەپ تورک و عەجەم، کورد و عەرەب دەستان هەمی ئەم بدنە هەڤ لێ نەبتەنێ بێژن ب دەڤ هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. هەر یەک د ناڤ قادا خوەدا دەست بدنە هەڤ ژار و گەدا هەرچی هەڤالێن کۆلەدار ژ بۆ مە ئەو هەردەم نەیار هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە چەند سالە ئەڤ قیر و هەوار جارەک ژ خەو نابن شیار؟ ئیرۆ شیاربوونە ژ خەو دیسا دبن وەک چێلەکەو هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە. شاه و بەگ و ئاغا نەیار دۆست و هەڤالێن کۆلەدار شێخ و مەلایێن سەختەچی ئەم کرنە «سۆفی» و «حەجی» هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە دەست بدنە هەڤ تەڤ مێر و ژن خۆرت و کەچ و بچووک، مەزن ئەم تەڤ ژ ڤێ بەرپرسیار بەسن ژ خەو رابن شیار هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە جهان هێژی بوون دوبەند وان دانە مل گورز و کەمەند بەندەک ل ژۆر و یەک ل ژێر بەندەک ب خوین و یەک ب زێر هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە شێر شێرە، ژن بی یان ژی مێر ناڤێ تەڤان دانینە شێر گاڤا کو تێ دەنگێ پلنگ دەستێ مە ناچی سەر تڤنگ هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە خووشکێ تو ژی هینبە شەرا زوو ناس بکە دەرب و بەرا وەک مێر تو کاری شەر بکی دژمن ژ هەڤ کەر کەر بکی هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە بەندا مە گەرناس، خورتەمێر لێ تەڤ نەزان و تەڤ نەکێر بێ زێر دبن دەستێ نەیار تا کەنگی ئەم نابن شیار؟ هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە هەڤال شیار بە، رێ بزان دوور کەڤ ژ دەستێن ڤان دزان هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە جۆتار و کارکار، خوەندەوار تەڤ ببنە یەک ئەم دۆست و یار گەرناسی کاری شەر بکی دژمن ژ هەڤ کەر کەر بکی هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە ئەڤ پەرچە بوون نەژبەر خوە تێ گایێ زەخەل ناچی خەتێ بارێ گران، کەر ناچی بەر سەیدا ژ بەر خوون بوو جگەر هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە کوردێن ژ زاگرۆس و کەپەر چاوا بترسن ئەو ژ شەر؟ گوه مەدنە ڤان شێخ و بەگا چاڤ سۆر دبن وەک جۆنەگا هەلا وەرە، هەلا وەرە! ژ بۆ تە بێژم ئەشکەرە هاویر ببۆرن وەک بەران پیکۆل بکن ل هەر دەران ترسێ بخن جەرگێ نەیار هەم خوونڤەخار و کۆلەدار هەلا وەرا، هەلا وەرا سەیدا جگەرخوین بوو برا! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەکۆ ئەز بلوورڤانم کەکۆ ئەز بلوورڤانم ب هەر تشتی دزانم چیان تێنم گۆڤەندێ بەرخێ میژۆ د بەندێ هرچ و هۆڤ و دار و بەر لۆتان ددن تەڤ ل بەر ئەڤ ماسییێن دەریا رەش ب بلوورا م سەرخوەش وەلات تژی بوون ژ دەنگ تێن دیلانێ شۆخ و شەنگ کەکۆ ئەز بلوورڤانم ئەز شڤان و گاڤانم روونشتیمە بن دارێ ددم پەسنێ بهارێ دەنگێ سازا من زیزە داربلوورا من گویزە ئەز پف دکم بلوورێ دل ئاگرە دکوورێ شیار بوونە راست و چەپ تورک و تاچیک و عەرەب ڤەخواریە مە ئەڤ دورد ژ بۆ شیار بکم کورد لێ ئەز چ بکم رانابی؟ نزانم وێ چاوا بی؟ نزام کەرە ژان ژی کەر؟ ئەز ب گورزان تێمە سەر سەری هشکە وەک کەڤر دڤێ بشکێ ب بڤر دڤێ گورزان دەینم سەر یان ژی ژێرە بێژم هەر دژمن دێوێ خوینڤەخوار وەلات کریە تارومار هرچ کەتییە ناڤا رەز ل من بوویە لەز و بەز دکم هەوار و گازی ب ڤی دەنگی، ڤی سازی کەس گوه نادی سازا من قیرقیر و گازگازا من کوردنۆ هەمی ببنە یەک دەست باڤێژن گورز و چەک وەرن شەرێ هرچ و دێو بپارێزن مال و مێو ژ ڤی بەختێ منێ رەش ئەز نەخوەش و ئەو نەخوەش بێ خوەدینە رەز و مال ئەزێ چ بکم پیر و کال رەزێ منە ژ کەرکووش دژمن خوار و مایە پووش دکم قێرین و گازی دلێ من وەر دخوازی ئەز پێوانم بلوورڤان نە مێرکوژم، دلۆڤان ب گوڤگوڤ و ب نالین کورد رانابی جەگەرخوین! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەکۆ زمان درێژم کەکۆ زمان درێژم، مەخەیدە ئەز چ بێژم ئەز خێرخواز و دلۆڤان بێ تۆز و بە قەرێژم زمانێ من و تەیە، نیسک و گەنم و جەیە گەلەک زیوان تێدەیە، نها ژێرە وەربێژم گەنم هەمی زیوانە، بێ روومەت و ئەرزانە ب سەر هەڤ دە بەر دانە، لێ ئەز ژێرە گربێژم زمانەکی کەڤنارە، چەند سالە کۆ بەیارە د بن لنگێ نەیارە، ب سەر وە دە ناڤێژم نە ئەز شێخم، نە مەولا، ل کەس ناکم تەشقەلا ژ بەر ڤان دەرد و کولا، بێ رۆژی و نمێژم کورێ کاردۆخ و میتان! د تاریخێ پەهلەوان مەنێرە کۆ بندەستم، کەڤنارە و ژ مێژم ریسێ خوە من بادایە، من رستییە، رادایە خەلکێ تەنوور دادایە، ئەز نانێ خوە دپێژم تاریخ دچی بەر ب پێش، بارێ وە من برە ئێش نوو هاتیە هەبوونێ، تو روونی، ئەز دەوێژم تم دخوازم ئازادی، دڤێم خوەشی و شادی بێ زۆر کەسەک حەق نادی، نە فاشست و خوینرێژم شەر ناخوازم، هاشتیخواز، ب لاڤ لاڤ و گازەگاز نابی شەرێ بۆرجەواز، ئەز نە دینم، نە گێژم من خوەست کو ببمە رێبەر، ب تیپ و تۆپ و لەشکەر ب دژمن رە بکم شەر، لێ نکارم بپێژم ما ئەز چ بکم نینە پشت؟ چ بکم ژ تزبی و خشت؟ چووکم دکم قشتەقشت، ڤان رستان ئەز دبێژم چ هاتییە سەرێ من، بار گرانە کەرێ من ئەز لێ ددم مەخەل تێ، نزانم ئەز چ بێژم؟ هەفتێ سالن جگەرخوین، دل و کەزەب بوون برین گەلەک فەرسەندە مە دین، زانابی ئەز نە هێژم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەتتا کەنگی د خەودا بی؟ بەسە مللەت ل تە شەرمە، هەتتا کەنگی د خەودا بی! ؟ د بن دەستێن نەیاراندا، هەژار و دیل و کۆلا بی؟ بهار ڤا تێ چیا خوەش بوون، وەکە شێران هەرن شەر ئەم چما وەر ژار و خەمگین بی، هەتتا کەنگی تو رانابی؟ بنێرن ون ل ئەنگۆلا، وەکوو شێران کەتن چۆلا سەرێ تە هشک وەکی پۆلا، د بن دەستێ نەیارا بی؟ سەری هلدی، تو گەرناسی، ئەگەر رابی تو مێرخاسی گەلۆ راستە دڤێ بمری؟ د ناڤ دژمندە وندا بی؟ ژ دژمنرە دبی رەنجبەر، ب پاشدە مایی بێ رێبەر ژ بۆ دژمن دبی شەڤگەر، بەسە ئیدی وەها نابی! ؟ وەرە جارەک ژ خەو رابە! وەکە گەرناس و شێرا بە! خوە پێکبێنە ب هەڤرا بە! دڤێم هشیار و زانا بی بەسە ون رێ بدن زانا، بدن پێزان و هۆزانا ژ بۆ چ وەر ل پەی شۆپا، بەگ و شەیخا و ئاخا بی؟ چ ئۆل و ئێل و مالباتن، ئەڤێن دی قەی هەمی تاتن ! ؟ هەمی یەک دار و یەک کاتن، ببن یەک دا، کو دل شابی ب: تانگ و تۆپ و لەک مللەت، تو گاڤان پێشدە باڤێژە ! هەتتا کەنگی ل بەندا ڤان، نڤشتێ: شەیخ و سەیدا بی! ؟ تو گوه مەد ڤان بەگ و ئاخا، خوە راپێچێ ل سەر شاخا ژ دژمن بگرە ڤا باخا، تو دێ سەردار و پاشا بی! جگەرخوینم دخوازم کۆ، ژ بۆ تە راست ببێژم ئەز تو گوهدێرە ل دەنگێ من، نەکۆ سازا ل بەر گا بی؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەیلا شەهید شێر، شێرە، مێرە یان ژنە نیشان ب دەست، لەیلا منە پۆلایە دل وەک ئاسنە لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... لەیلا منە، لەیلا وەلێت وێ دل ل من کر ئار و پێت مزگین ل کورد رۆژا مە تێت دژمن ژ ترسان مایە شێت لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... ستێر ژ ئەزمان هاتە خوار زەر بوون ل من باغ و بهار رابن ژ خەو ئەی خوەندەوار! تەڤ مێر و ژن ببنە شیار. لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... داسەر تە تاجا ئەردەشێر ناڤێ تە دنڤیسم ب زێر ژن نوو دبن وەک شێر و مێر لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... لەیلا کەچا میت و مەدا جانێ خوە دا د بەر مە دا بژین هەچی کۆ جانفدا خوەش بن ژ تە ژار و گەدا لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... لەیلا دەلال و پر چەلەنگ لەیلا جوان و شۆخ و شەنگ خوە دایە کوشتن وەک پلەنگ شێرە ل ناڤ کورد دایە دەنگ لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... لەیلا چراغا شەڤرەشە وێ روو ل کوردان کر گەشە کوشتن ب مە کوردان خوەشە زۆرداری ئیدی نامەشە لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... ب وێ ل کورد رۆن بوویە شەڤ ژن بوونە وەک لەیلا مە تەڤ ئیدی نەما هێژایە رەڤ ئەی کورد دە دەستان بدنە هەڤ! لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... دڤێم ل پەی تە بێم ئەژی چ بکم ب ڤێ ژینا رژی؟ خوینێ نەرێژی ناپژی لەیلا بژی، لەیلا بژی! لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... پر شەرمە ئەی خۆرتێ جوان! کەچ بێنە کوشتن پەهلەوان ون ژی تەماشا کن ل وان روومەت چییە ئەی خوەندەوان؟ لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... ئێریش بکن رەنگێ زیا زوو دەرکەڤن ژۆرێن چیا بگرن ل بەر دژمن ریا کا: هۆر و میت و میدیا؟ لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... لەیلا بژی، سەد ئافەرین ژ بۆ مە بوویە ئۆل و دین دیسا ل من دەربوون برین هەتتا جگەر من بوویە خوین لەیلا کییە؟ لەیلا ژنە. لەیلا منە. لەیلا منە... ++++++++++++++++++++++