شاعیر: قانع کتێب: چوارباخی پێنجوێن سەرناو: خاکت بە نرخە کوردە وەسفی کوردستانت، خۆشترە تا سەد کیتاب سیاچەمانە خۆشترە بۆ تۆ هەتا چەنگ و ڕوباب شۆڕشی قەلبت ببێ و گوێ ڕاگری بە دەنگی نەی جەرگی بەدگۆی کوردستانت، هەڵ ئەقرچێ وەک کەباب دەنگی شمشاڵ و خرۆشی دەف، بگاتە هەر دڵێ حاسڵی کشف القبورە، ڕۆشنە زومرەی عەزاب ئافەرەم بۆ تۆ وەتەن، وا خاک و خۆڵت گەوهەرە غەیرە مەحسوورە تەعامت، زۆر و بێ حەد و حیساب من لە دنیادا هەوارم ماڵە گەورە و شێرە بێ ڕۆژی مەحشەر چاترم بۆ دەفتەر و نامە و کیتاب مامۆساکانمان ئەڵێن: دنیا نموونەی ئاخرە تێ بفکرێ خۆت ئەزانی کێیە حازر بۆ عەزاب سابتت کرد قانعا! کوردان لە گشت کەس چاترن مژدە بێ بۆ کوردەکانی هەرزەکارانی شەباب ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەگەڵ دولبەر ئەی دولبەری ئافاق نە تەنیا من و بولبول شەیداکەری دەوران، چ هوشیار و چ غافل سەودا زەدە و شێت و پەرێشانی فیراقین ئەم عالەمی ئیمکانە، چ مەجنوون و چ عاقل چاوت کە لە هەر لەحزە دوو سەد نەرگسی پەس کرد وێرانی ئەکا موڵکی خیرەد، بابی تەوەککول ئەی مەنزەری ئەنواری حەقیقەت بە نەزاکەت شاگردە لە سەر سیحری برۆت، مورشیدی بابل پێکراوە بە سەد تیری برۆت، جەرگی هونەرمەند بێچارەیە ئیلا بە تەتەر، پێچی سەلاسل دەستی تەرەب و قەلبی تەڕ و کەللەیی پڕ شەوق هەر سێ بە فیدای خاڵی لەب و پەرچەم و سونبول سەف سەف کە دەوەستن سەفی عوشاق گەر ڕوو نەکەنە تاقی برۆت موجرم و باتل خوێنی دڵی عاشق کە ڕژا داوێنی گرتی تەئسیری ئەوە قانعی وا کردووە بە بولبول ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نازانم خۆم چیم خەتای بەختە کە من دێوانە کارم ئەگەرنا، بەش بە هاڵم هۆشیارم بە قوربانت نەبم، ئەی چەرخی سەر شێت دە بۆ یاوەر نەبووی جارێ بە کارم؟ ئەگەر مورغم پەڕ و باڵم لە کوێیە؟ ئەگەر وەحشیم لە کوێیە میرغوزارم؟ ئەگەر بەردم چلۆن هەر شەو لە لایێ؟ ئەگەر دارم لە کوێیە بەرگ و بارم؟ ئەگەر ئینسانم ئەی چەرخی جگەرسۆز ئیتر ڕەحمت ببێ بۆ حاڵی زارم! ئەوا عومرم لە چل دوانی زیادە نەبوو جارێ ببیتە خەمگوسارم کە من مردم لە پاش مردن ئەڵێن پێم ئەسەف بۆ قانعی شیرین نگارم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خەیاڵم وایە خەیاڵم وایە زوڕنایەک لە سەر شاخ و چیا لێدەم قۆڵی بێ عاری هەڵمالم، لە بەزمی بێ حەیا لێدەم لە کەللەم تەم ئەکا دوودی هەناسەی سەد وەکوو فەرهاد بە یادی شۆڕشی شیرین، قوڵنگی بێ بەها لێدەم کە من ئوستادی مەجنوونم لە عیلمی شێتیا ئەمجا لە کێوی نەجدەدا خۆشە، کە لافی بارەگا لێدەم سەبا مژدەی بە من دا، من بە گوڵ، گوڵ بردی بۆ بولبول دە با عوودی موبارەک بادی بۆ بادی سەبا لێدەم چ دەستێ بو خوا ئەمڕۆ گرێی بەدبەختی لابردم؟ بە بەستە چەپڵەڕێزانی یەدی بەیزا دە با لێدەم بە ڕەحمەت بێ دەهۆڵ کوت، وەسیەتێ چاکی بۆ کردم وتی با، بەزمی هەڵپەڕکێ، بە یادی کیبریا لێدەم منیش وەک قانعی ئەمڕۆ، لە گردی مامەیارەی خۆم ئەبێ زوڕنایی خۆشبەختی بە شەوقی پادشا لێدەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: فێڵبازی ڕێوی سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی - دیوانی قانع، هۆنراوەی: شێخ محەممەد کابولی، کۆکردنەوەی: بورهان قانع، کەڕەتی چاپ: هەشتەم ١٣٩٣ انتشارات پانیذ، لاپەڕە ٤٩٨ تا ٥٠٠. ڕێوییە گەڕۆڵ لەبرسا کەوتوو لەبەر گەڕۆڵی لە کونا خەوتوو پیر و بێ‌تووک، دیان شاش و چەوت گا گا لە بن بەرد، گا گا لە ئەشکەوت لەترسی تانجی بە زگی برسی ئەیخوێند بە خۆیا ئایەتەلکورسی لەتاو برسێتی ڕووی کردە دێیێ بەڵکوو پەیا کا شتێ لە جێیێ گەیشت بە پۆلێ مریشکی زۆر چاخ هەموو هێلکەکەر، هەموو بەدەماخ کە مریشکی دی بە شادی و خەندان کلکی بەرزۆ کرد، دەمی داچەقان زانی بەجارێ گشتی ناگیرێ بۆخۆی سازانی فێڵ و تەگبیرێ ڕووی کردە مریشک وتی: ئەسسەلام عەلەیکوم بیلخەیر ئەی گرۆی ئیسلام چۆنە تەهلیلە و نویژ و ڕەفتارتان؟ چۆنە زیکر و فیکر سوبح و ئێوارتان؟ من شێخ ئیرشادم، خاوەن ئیمانم سەردەستەی جەمیع مەشایەخانم بێن تۆبە بکەن دنیا فانییە بۆ هیچ کەس تاسەر بەبەقا نییە دەسنوێژ بشۆرن، نییەت دابەسن قەتار بپێکن، هەموو ڕاوەسن چاو بنووقێنن، بێ قسە و کەلام هەموو نوێژ بکەن بۆ خوای عەلام گەر تەپەتەپێ یان فڕەی باڵێ هاتە گوێچکەتان بـەهەر ئەحواڵێ چاو هەڵمەبڕن ئامان سەد ئامان! ئەوە مەلەکە دێت لە ئاسمان بە ئەمری ڕێوی دەسنوێژیان شۆری قەتاریان پێکا، دڵیان نەگۆڕی ڕێوی کە زانی نێچیری ڕێک بوو بۆ گرتن مریشک کەوتە هات‌وچوو یەکێکی گرتن خەیلێ بەدەوان کە فڕەی باڵی هاتە گوێی ئەوان وتیان سەد دەخیل خۆتان بکەن مات ڕێوی ڕاستی کرد وا مەلەکێ هات دەخیلە هەرگیز یەکتر مەدوێنن ڕوو لە قیبلە کەن دوعا بخوێنن ڕێوی دەمی برد یەکێ تری گرت ملی هەڵکێشا زۆر بە دەست‌وبرد دووبارە وتیان (صَدَّقْتَ) یا پیر ئێمە هەموومان تۆمان هەی دەسگیر یەک یەک و دوو دوو تەواوی کردن زۆر بێ‌ڕەحمانە لەناوی بردن ئاخری خوای مریشک حەقیان ئەسـێنێ بێچوە شێرێکی بۆ ئەگەیێنێ ئێسک‌وپروسکی ئەهاڕێتە یەک بێ‌ تەقەی تفەنگ، بێ سیلاح و چەک بێ‌شک هەر کەسێ کە مەزڵووم خۆرە بۆ ئاخری ئاوا ئەڕوا بەم جۆرە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مازووچنین لە لادێ سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی - دیوانی قانع، هۆنراوەی: شێخ محەممەد کابولی، کۆکردنەوەی: بورهان قانع، کەڕەتی چاپ: هەشتەم ١٣٩٣ انتشارات پانیذ، لاپەڕە ٣٨٨ تا ٣٩١. ژینی لادێ سەیرانە گەرچی تۆزێ گرانە ڕۆژی نەورۆز ئەوەڵ ساڵ ئەکەونە ئیش کوڕ و کاڵ یا جووت، یا جۆگە هێنان بۆ ئاوداشتن دەغڵ و دان یا تووتنە و یا درەو ناوەستن بە ڕۆژ و شەو یا گێرە یا شەن کردن هەڵمەت بۆ فەرمان بردن فەرقی نییە نێر و مێ هەرچی دانیشتووە لە دێ هەموو خەریک فەرمانن بە دەست هێنانی نانن تا تەواو ئەبێ هاوین تێ ئەکۆشن زۆر بە تین بەینێ لەویا بەتاڵن خەریکی ئیشی ماڵن تیرەک لێدان، گڵەبان کۆڵان گرتن بە تەیمان کە ئیش ڕووی کردە تەنکاو کۆ ئەبنۆ لە حەوز و ئاو چەند دارێ بی لای مزگەوت هەندێ راست و هەندێ چەوت بۆ سێبەر نێژراوە سەکۆی لە بن کراوە ئەهلی دێ لە زۆر و کەم لەسەر سەکۆ ئەبن جەم تاوێ شەڕە ئاوپرژێن بە گاڵتەوە شەڕەجوێن تاوێ باسی ژن هێنان تاوێ تاریف دەغڵ و دان دوو سێ ڕۆژێ بەم جۆرە بە گۆرانی و بە هۆرە ڕائەبوێرن بە شادی گا گا بیری ئازادی گا تەگبیری جوتیاری گا گا خەمی هەژاری پیران بە سەبیل‌کێشان باسی سۆفی و دەروێشان باسی ژینی ناڕەحەت باسی قەبر و قیامەت مام خواکەرەم دنیا دیو بانگ ئەکا، هەتیو مەتیو بۆچی هێندە مناڵن؟ هەتاکو کەی لە ماڵن؟ ! بەراوردم تەواوە تەقەی مازوو شکاوە کێتان کوڕی مەیدانە یاڵڵا، مازووچنانە ئەمجا دەسەی کوڕوکاڵ ڕائەکەنۆ ڕووەو ماڵ ئاوایی ئەیکەن بە قاو قیڕەی مناڵ، دەنگی پیاو ئەوەی کە مازووچن بێ پیاو بێ وەیا خۆ ژن بێ چارەکەی کۆڵی دایکی یا کراسە کۆنی باوکی ئەکەن بە چارەکەی نان ئەوسا هەڵئەگرن گۆچان ئەوەڵ ڕۆژ و ئاخر شەو پۆل ئەبەستن وەکو کەو لەناو شەخسی پەناماڵ هەر لە گەورە تا مناڵ لە ڕێی یەک، ڕائەوەستن هەموو کۆمەڵ ئەبەستن ئەمجا ئەدەن بە هەردا بە شاخ و داخ و زەردا یەکێ دەوەن، یەکێ دار یا لە بەرڕۆژ، یان نزار یەکێ ئەچێتە سەر دار یەکێ لە دار دێتەخوار یەکێ بۆ دار، ڕا ئەکا یەکێ باخەڵ دا ئەکا جار جارێک، ئەهۆلێنن دووراودوور یەک ئەدوێنن قوولە و گۆرانی و هۆرە لێیان ئەبێ بە نۆرە کە ڕوژ گەییە چێشتەنگاو دەس ئەکەن بە قیڕەوقاو دێنە خوار لە گشت لاوە ئەڵێن: کاتی سەراوە پۆل پۆل، ڕیز ئەبەستن تا سەر ئاو ڕاناوەستن لەویا هەتا نیو سەعات نان ئەخۆن بێدەنگ و مات ئەمجا یەکێ هەڵەدەو تێ ئەچریکێنێ وەک کەو کڵاوی لار دائەنێ بە دنیا پێئەکەنێ ئەڵێ: بۆ ئاخری ئەمرن هەتیو هەستن دەست بگرن ئاوازی لێ هەڵ ئەبڕێ ڕۆحی عاشقان ئەچڕێ لەویا گشت ڕا ئەپەڕن لە جێ‌یەکا، دەست ئەگرن تەقلە چڵکن، ڕانک شڕ لەویا ئەیکەن بە سمڕ یەک گەنجێکی باڵا جوان سەرچۆپی ئەگرێ بۆیان کچیش هەموو لەو لاوە بە ڕیزە، ڕێک وەستاوە کراس مۆر و سوخمە زەرد کەوای ئاڵ، ڕومەت بێگەرد هەریەک دڵی لە لایە بۆخۆی خەریک سەودایە جار جارێ گۆرانی بێژ گەنم‌ڕەنگێکی درێژ سەری وەرئەچەرخێنێ ڕیزی کچان ئەدوێنێ دڵی هەر لە لای یارە تەواو بێ ئیختیارە سەرچۆپی‌کێش ساحیب یار خۆی ئەلەرێنێ جار جار هەرچەن یاری ئەبینێ وەختە خۆی بپڕوکێنێ لە سەرچۆپی تا گاوان ئەکەونە هەڵەداوان نازانن دنیا چۆنە؟ چۆنە، ئەم چەرخەکۆنە؟ سەرچۆپی هەر دوو دەستە یەک بۆ یەکتری مەستە تێکەڵ ئەبن کچ و کوڕ بە چەشنی مێخەک و دوڕ دەس ئەگرن بە تێکەڵاو کچی شۆخ و کوڕی لاو کچان کە جنسی نەرمن تۆزقاڵەیەک بەشەرمن لەویا شەرم نامێنێ هەموو کەس خۆی ئەنوێنێ تەقەی چەپڵە و هاژەی نەی لەرەی مەمکەی چەشنی بەی بۆنی مێخەک و سمڵ ئەدا لە ناو پەڕەی دڵ کاتێ کە کچ ماندوو بوو دەس بەر ئەدەن بۆ پشوو یەکێ ئەڵێ: ئای دێرە با بڕۆین، چی کەین لێرە کۆڵمان قورس و سەنگینە وا ئیشمان پێکەنینە؟ ! دووبارە چەشنی کەوباڕ ئاژین ئەبن، لە نزار ڕووەو ماڵ بە دارەودار ئەسوڕێنۆ تا ئێوار پێش ئەوەی تاریک دابێ ئەگەنۆ نزیکی دێ یەکێ گەڵا، یەکێ دار یا دوولق، یا پێڵەوار ئەیبەن بۆ پێویستی ماڵ ئاوایە ژیانی ساڵ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: برا خۆش بوو مەریوانم کە جێگەی جانی جانان بوو سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی - دیوانی قانع، هۆنراوەی: شێخ محەممەد کابولی، کۆکردنەوەی: بورهان قانع، کەڕەتی چاپ: هەشتەم ١٣٩٣ انتشارات پانیذ، لاپەڕە ٢٢١. برا خۆش بوو مەریوانم کە جێگەی جانی جانان بوو نە جێگەی خەڵکی بێکارە و نە جێگەی جەوری دەوران بوو مەساحەتگاهـ و مەیدانی دەرەتفێ (جَنَّةُٱلۡمَأۡوَىٰ) زەل و زوزی زرێبارم بە عەینی باخی ڕیزوان بوو نەسیمی سوبحی سەرمارۆ هەناسەی بەردی قاراوا سەری گۆڵبەندی میراجی تەماشاگاهی کەیوان بوو گوڵاڵەی دەشتی دۆڵاش و وەنەوشەی گوێزەبەیخانم لە چاوی بەد بە دوری کەی وەکوو فیردەوس و غیلمان بوو لە ئەربابی مەلا پرسن، کە بەخشش تا چ ئەندازە؟ لە شێخ پرسن لە بۆ بێ‌تین، چلۆن مەیدانی ئیحسان بوو لە برقەی خەنجەر و ورشەی ستارخانی لە مل پیاوا وەکوو جەولانی ڕۆستەم بێ کە حەربی مڵکی تووران بوو لە بۆ ئەربابی تەوقیع و بەجێ هێنانی موحتاجی درۆ ناکەم ئەگەر بێژم لە دنیا کانی سانان بوو بە تۆ چی قانعا ڕۆژێ نەبوو بۆ تۆ بە کامی دڵ لە سایەی جەهلی خزمانۆ لە بۆ تۆ حفری نیران بوو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کۆتر و ڕاوچی سەبارەت: نووسین و ئامادەکردن: کەماڵ ڕەحمانی - دیوانی قانع، هۆنراوەی: شێخ محەممەد کابولی، کۆکردنەوەی: بورهان قانع. - کەڕەتی چاپ: هەشتەم ١٣٩٣ انتشارات پانیذ، لاپەڕە ٤٩٦ تا ٤٩٧. - دیوانی قانع، چوارباخی پێنجوێن، خەلیفە شوکڕوڵڵا دووهاڕووت، لاپەڕە ١٩٤ تا ١٩٦. ڕۆژێک دەروێش ئەوڕەحمان ساچمەزەنی کردەشان کوولەکەی بەستە کەمەر بۆ ڕاو لە دێ هاتەدەر ساچمەزەنی گرتە مشت دوو سێ نانی بەستە پشت تاوێ سەرشان، تاوێ شیو تاوێ چاڵایی نەدیو تاوێ لە دەشت، تاوێ دۆڵ ئەسووڕاوە چۆڵ بە چۆڵ ڕوانی دارێ بەرز و جوان سەوز و گەش و گەڵاپان باڵا بەرز و بن قەوی بوو بوو بە چەتری زەوی کاتیش کاتی هاوینە خۆرەتاو زۆر بەتینە ڕاوچی بەدبەخت و غەددار لایدا بۆ سێبەری دار دانیشت وەنەوز ئەیبردۆ کیسەی لە پشتێن کردۆ سەبیلێکی لاشکاو بە بنێشت پینەکراو سەبیلی بادا تەواو دەری هێنا ئەستێ و قاو١ ویستی کە دایگرسێنێ ئارەزووی پێ بشکێنێ کاتێ ئەستێی دا لە بەرد کۆترێکی دەنووک زەرد کەوتە خوێندن لەسەر دار هەر وەک بولبولی بەهار لەگەڵ بێچوولەکانی دەسیان کرد بە گۆرانی بەدەنگێکی نەرم و نۆڵ هەموو پێکەوە بە پۆل ئەیان وت: بژی وڵات گشت کەس بگا بە ئاوات کۆتر، ئەیووت بە بێچوو دووبارەی ئەکرد زوو زوو بڕوانن بۆ ئەم دارە! چ مەڵبەندێ نازدارە ڕۆڵە! یاخوا گشت وڵات دوور بێ لە زوڵم و ئافات ئەوڕەحمانی خوا گرتوو گوێی لە دەنگی کۆتر بوو بێ‌ئینسافی مل‌قەوی سەبیلی نایە زەوی بە سووک نەوی لە تفەنگ مشتی لێ گرت بە بێدەنگ ڕەحمی نەکرد بە بێچووی تازە لە هێلکە دەرچووی تفەنگی هێنا سەرپێ تەقانی و کوشتی لەجێ ساچمە ئاژین بوو لە دار کۆتری پێکراو کەوتە خوار بە زمانی حاڵ هاتە زمان وتی: ڕاوچی بێ ئیمان بۆچی وات کرد بە حاڵم؟ بۆچی شکانت باڵم؟ بۆچی لە بێچووت بڕیم؟ بۆچی جەرگت هەڵدڕیم؟ بۆچی لە گیانی شیرین بێ بەشت کردم لە ژین؟ ! وەک تۆ ژینت لا خۆشە دڵ منیش بۆی پەرۆشە ئەوا خۆم هیچ بێچوەکان بێ خۆم چی بکەن لە هێلان؟ ! لە عومرا زۆر مناڵن هێشتا بێ پەڕ و باڵن چۆن بژین؟ چۆن بمێنن؟ لە دەوری کێ بخوێنن؟ ئەی کافرەی بێ‌ئیمان چی بکەن بێ‌کەس لە هێلان؟ ! ئەشێ چی بێ گۆشتی من؟ ! وا لیم بوویی بە دوژمن گۆشتی من دە مسقاڵە ئەویش زۆر تورت و تاڵە ئەو گوللـەیە تەقانت بە دڵ منا چەقانت ئەی خوێنمژی هەژار خۆر ئەی ملهوڕی خاوەن زۆر ئەگەر بتدایە بە گۆشت گۆشتی زۆرتر ئەکرد بۆت ئەگەر ڕاست ئەکەی پیاوی یا وەک مانگا نەزاوی هەڵچوو لە خۆت بەرەو ژوور بکوژە نزیک تا دوور ئەرنا لە خۆت بەرەو خوار هەی بێ‌حەیای شەرمەسار ئەوە کام دین؟ کام ئایین بە تۆ ئەڵێ ئافەرین؟ ! بۆ هەر کەسێ کە کەسە یەک تیری تانە بەسە ئەگەر خاوەن حەیابی! لە دنیا تاکوو مابی ناچی بە گژ هەژارا تفەنگ ناخەی بە دارا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پێنج‌خشتەکی لەسەر شیعری فایەق بێکەس سەبارەت: دیوانی قانع، چوارباغی پێنجوێن، خەلیفە شوکڕوڵڵا دووهاڕووت، چاپی یەکەم ١٣٨٨ هەتاوی سنە، لاپەڕە ٢٣١ـ٢٣٣. - نووسین و ئامادەکردن: کەماڵ ڕەحمانی ئەیوەتەن! ئەمجارە نەمرم بەم دڵەی نەسرەوتەوە گەر نەجاتم بوو لەدەس ناوچاوی لار و چەوتەوە بۆ نەجاتی تۆ بە وەڵڵا دەچمە گێژی مەوتەوە «ئەیوەتەن! مەفتوونی تۆم و شێوەتم بیر کەوتەوە وەختی بەندیی و ئەسارەت پێ بەتەوق و کۆتەوە» تۆ نەڵێی من بێ وەجاخم، قەت خەیاڵی وا نەکەی! تیر و تانەی سارد و سڕ، هەرگیز لە لاوانت نەدەی! قەت مەفەرموو ڕۆڵەکانم نووستوون، وا زەن نەبەی! «من لە فیکر و بیری تۆ غافڵ نەبووم، وا تێنەگەی، حەپس و تێهەڵدان و زیللەت، تۆی لە بیر بردۆتەوە؟» دەستەدوعای تۆیە بەخوا، ئەو کەسەی وا زاهیدە نووکی خامەی شاعیرانت، بۆ زەلیلیت شاهیدە دەم بە دەم هەر وا ئەڵێ بۆ تۆ ئەوەی وا عابیدە «بەو خوایەی لامەکان و بێ شەریک و واحیدە عەشقی تۆ جۆرێ لە دڵما ئاگری کردۆتەوە» هێندە سەرگەرمە کوڕت، کاتێ کە سەر دێنێتەدەر پێ لە خوێنی خۆی ئەنێ، دەربەس نییە بۆ ڕۆح و سەر ئاگری تێ چوو بەجارێ، کەوتە سەر شین و چەمەر «ئاگرێکی وا هەزارساڵ ئاوی بڕژێنیتە سەر قەت گڕ و کڵپە و بڵێسەی، تا ئەبەد ناکوژێتەوە» ئەیوەتەن پارەپەرەستی بوو کە ئێمەی کرد بەپەن ڕۆژهەڵات و ڕۆژنشینت، تانەمان وا لێ ئەدەن تۆش نەڵێی ئێمە ئەزانین خەزنەکەت بۆ کوێ ئەبەن «باسی مەحزوونی و کەساسی خۆت نەکەی، توخوا وەتەن چونکە بەو باسە برین و زامەکەم ئەکولێتەوە» لاوەکەم! نووکی قەڵەم دڵ دوژمنی پێ هەڵدڕە گەر قەڵەم شیوەن نەکا، خەڵفە نەمامێکی زڕە ئەیوەتەن! حەڵقەی کەلەبچەی دەست و پێت سا هەڵچڕە «ماتەمینی تا بەکەی! دەی پێکەنە و سەر هەڵبڕە مفتەخەر بە، شۆرەتت وا عالەمی گرتۆتەوە» مژدە بێ وا چاوی کردۆ، کۆمەڵی لاوانی تۆ سەیری مێژووکە و بخوێنە، دەفتەر و دیوانی تۆ بێنە بەرچاوت ئەساسی دەبدەبەی بابانی تۆ «نەگبەتی لاچوو، سەعادەت بۆتە پشتیوانی تۆ کەوکەبی بەخت و فریشتەت بەرزە ئەدرەوشێتەوە» ئەیوەتەن! تۆ خۆشی دڵم و هێزی ئەژنۆ و باڵمی تۆ چرای ڕووناکی دەردی ژینی ترش و تاڵمی بێ درۆ تۆ تاجی فەخر و سێبەری ئیقباڵمی «گەرچی بەینێکە زەلیل و دیلی دەستی زاڵمی نەوبەتی شادیتە ئەمجا، ناحەزت لێک‌بێتەوە» ئەی گەلی پاشکەوتوو بەسیە! شینی بێ هەڵمەت چییە؟ بێ تەکان سەدساڵ بگریەی، بێ سەمەر داری بییە هەر نەمامێ تۆ بەخوێن ئاوی نەدەی دڕکی (زی)یە «لافی میللیەت بەدەم لەم عەسرەدا کەڵکی نییە ڕۆژی هەوڵە، هەر بەهیمەت گۆی هونەر ئەبرێتەوە» ئەیوەتەن! من بلبلی گوڵزاری کوردستانتم بێتە ڕۆژی سەربڕین، سەربازی ڕووی مەیدانتم ڕۆحەکەم پێشکەش ئەکەم، وەک قۆچەکەی قوربانتم «بەسیە تەعنەم لێ مەدە، هەر ڕۆڵەکەی جارانتم هێندە حیلمت بێ هەتاکوو دەست و پێم ئەکرێتەوە» باڵی هەڵماڵی لەڕێتا سەربەسەر شاهـ و گەدا هەر کەسێ بۆخۆی بە تەنیا سەر لە ڕێی سڕتا ئەدا گوێ گرە بۆ خواروژوور چۆن گشت ئەڵێن لەم کاتەدا؟ «شەرتە شەرتی پیاوەتی بێ، گەر خوا دەستم بدا دوژمنت پەت کەم وەکوو سەگ، بیخەمە ژێر پێتەوە» ئەی وەتەن مەفتونی تۆم و شێوەتم بیرکەوتەوە وەختی بەندیی و ئەسارەت، پێ بەتەوق و کۆتەوە من لە زیکر و فیکری تۆ غافڵ نەبووم وا تێ نەگەی حەپس و تێ‌هەڵدان و زیللەت تۆی لەبیر بردۆتەوە بەو خووایەی بێ شەریک و لامەکان و واحیدە عەشقی تۆ نەوعێ لە دڵما ئاگری کردۆتەوە ئاگرێکی وا هەزار ساڵ ئاوی بڕژێنیتە سەر قەت گڕ و گڵپە و بڵێسەی تا ئەبەد نەکوژێتەوە باسی مەحزوونی و کەساسیی خۆت نەکەی توخوا وەتەن چونکە بەو باسە برین و زامەکەم ئەکولێتەوە ماتەمینی تابەکەی، دەی پێکەنە و سەر هەڵبڕە موفتەخیر بە شوهرەتت وا عالەمی گرتۆتەوە نەگبەتی لاچوو سەعادەت بۆتە پشتیوانی تۆ کەوکەبی بەخت و فریشتەت بەرزە ئەدرەوشێتەوە گەرچی بەینێکە زەلیل و دیلی دەستی زاڵمی نۆبەتی شادیتە ئەمجا ناحەزت لێک بێتەوە لافی میللیییەت بەدەم لەم عەسرەدا کەڵکی نییە ڕۆژی هەوڵە هەر بەهیممەت گۆی هونەر ئەبڕێتەوە بێ قوسوورە چەند جەسوورە سەد شوکر ئەولادەکەت وا لە ڕێی تۆدا لە خوێنا سەیری چۆن ئەتلێتەوە بەسیە تەعنەم لێ مەدە هەر ڕۆڵەکەی جارانتم هێندە حیلمت بێ هەتاکو دەست و پێم ئەکرێتەوە شەرتە شەرتی پیاوەتی بێ گەر خودا دەستم بدا دوژمنت پەت کەم وەکو سەگ بیخەمە ژێر پێتەوە... «فایەق بێکەس» ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سێ سێی قانع سەبارەت: دیوانی قانع، چوارباغی پێنجوێن، خەلیفە شوکڕوڵڵا دووهاڕووت، چاپی یەکەم ١٣٨٨ هەتاوی سنە، لاپەڕە ٢١٥ـ٢١٦. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی سێ شتن ئەمڕۆ لە دنیا بێ وەجاخ و جێگەدار شاعیران یەک، عالمان دوو، نیشتمانی کوردەوار سێ شتن لەم دەورەدا، هیچ شۆرەت و ناویان نییە عەیبی دەوڵەتمەند و شیعری قانع و مەرگی هەژار وەک پڵاوی خانقا ئیسمێکی بێ‌جسمن برا یەک مرووەت، دوو سەخاوەت، سێ وەفای عەهد و قەرار سێ نەخۆشی کەوتە دونیا، هیچ دەوا و چاریان نییە کیبر یەک، بەرتیل دوو، سێ موخلیسی پارە و دینار سێ مەتاعی پڕ بەها ئەمڕۆ تەواو بێ‌قیمەتن یەک شیعر، دوو ڕاستی، سێ حورمەتی خاک و دیار بێ‌وەفایی لازمەی سێ تایەفەن لەم کاتەدا دولبەران یەک، کورسی دوو، سێهەم گوڵی خونچەی بەهار سێ کەسن هەرگیز بە مەیل و ئارەزووی خۆیان نەگەن "قانعی" یەک، برسی دوو، سێ بولبولی دێوانەکار ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خۆزگە خۆزگەی قانع سەبارەت: دیوانی قانع، چوارباخی پێنجوێن، کۆکردنەوە: خەلیفە شوکروڵڵا، لاپەڕە ٢٤٣و٢٤٤. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی خۆزگەی (١) خۆزگە من ڕۆژێ ئەبووم بە مەئموور ئەهاتن بۆلام، نزیک تا لە دوور ئیشیان پێم ئەبوو لە چاک وخراپ ڕام ئەکێشانە پای حەق و حیساب ئاخۆ ناوچاوم لە کەس گرژ ئەکرد؟ دەستی تەماعم بۆ هیچ کەس ئەبرد؟ یا ئەموت ئەمە هەژاری هۆزە لەمن زیاتر دڵسۆزی کۆزە بەهۆی چوار واوە منیش پیاوم دانیشتووی کورسی و خاوەنی ناوم هەژاری خۆمە با نەیفەوتێنم بە خوت و خۆڕایی دڵی نەشکێنم گەر ئیش کەین بۆ یەک، گەورە تا بچووک ئەگەینە هەوار زۆر بە سەهل و سووک خۆزگەی (٢) خۆزگە من حاجی یان توجاڕ ئەبووم ئاشنای لادێ و خەڵکی شار ئەبووم کۆتاڵ و چایی و شەکر بە فەردە ئەمفرۆشت بە خەڵک بە هۆقە و یەردە ئاخۆ هۆقەکەم قورس ئەبوو یا سووک؟ تەنەکەی دەغڵم گەورە یا بچووک؟ میترم ڕووسووری لای یەزدان ئەبوو؟ ئایەرەم تەواو یا نوقسان ئەبوو؟ ئەگەر هەژارێ باوەڕی بوو پێم چیتم پێ ئەدا بە نەرخی کرێم ئەم وت بەو مەکە کە چوومە ناوی نەمخڵەتانووی چاکم پێداوی؟ قەسەم بەو قوڵفەی دەسم پێ گرتوە ماڵی هیچ کەسم بەفیڵ نەبردووە؟ یا ئەموت ئەمە هاوخوێنی خۆمە ئەگەر پینەچی یا وەکوو دۆمە هەردوو هاوزمان، هەردوو هاودینین هەردوو زایندەی یەک سەرزەمینین بانەیخڵەتێنم کۆنە بە تازە قازانجیش خۆشە بەڵام ئەندازە خۆزگەی (٣) ئاخ، تەبیب ئەبووم لە خەستەخانە ئەهاتن بۆ لام خوێش و بێگانە بۆ وردبوونەوەی نەخۆشی هەژار قەت وەرم ئەگرت درهەم و دینار؟ ئەمووت بە [تادار] دەخیل [ئیسقا]تە فریای خۆت کەوە ڕۆژی نەجاتە؟ ! یا ئەموت ئەمە بەبێ پارەیە گیرۆدەی زاڵم، زۆر بێچارەیە؟ چاک وایە کە من دەرمانی بکەم هەتا پێم ئەکرێ هەوڵی بۆ بدەم چوون مردنی ئەو، مردنی منە گورزی تەنگانەی جەنگی دوژمنە بە بۆنەی چواری وەهاوە پیاوم ئەگەر ئەو نەبێ، کەی خاوەن ناوم؟ خۆزگەی (٤) خۆزگە من ئاغای خاوەن دێ ئەبووم خاوەن دەسەڵات شوێن و جێ ئەبووم ئاخۆ هەژارم ئەبردە بێگار؟ یان ڕۆژ نەڕۆژێ، ئەم کێشایە دار؟ ئەموت بانگی کەن ئەو توولە بابە ئیش و فرمانی بۆچی خرابە؟ پارەم وەر ئەگرت بەهۆی ئاغانە کاتی ژن هێنان ڕەسمی سوورانە؟ یا ئەموت ئەمە پایەی دەوڵەتە خەزینەی من و بازووی میللەتە؟ ئەو بنکی داره، من لقی دارم ئەگەر ئەو ببڕن من سەرەوخوارم ئەو بە هاوینا غیرەت ئەنوێنێ تک تک ئارەقی ناوچاو ئەڕژێنێ نان پەیدا ئەکا بۆ دیوەخانم ڕۆن کۆ ئەکاتۆ بۆ سفرە و خوانم با خۆشم بوێ تەواوی نەکەم بەردی داماوی لە ئەژنۆ نەدەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شیوەن بۆ پیرەمێردی شاعیر سەبارەت: دیوانی قانع، هۆنراوەی: شێخ محەممەد کابولی، کۆکردنەوەی: بورهان قانع، کەڕەتی چاپ: هەشتەم ١٣٩٣ انتشارات پانیذ، لاپەڕە ٣٩٢ تا ٣٩٤. - دیوانی قانع، کۆکردنەوەی: خەلیفە شوکروڵڵا دووهارووت، چاپی یەکەم ١٣٨٨ هـ، لاپەڕە ٢٢٤و٢٢٥. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی دیسان سەر لەنۆ ماڵ وێرانیمە تەم تەمەلوول سەر گەردانیمە دیسان وەک جاران شین و زاریمە خەم و پەژارەی دەردەداریمە دیسان چەرخەکەی چەواشەی بەدخوو بۆ ئازاری دڵ کەوتە ھات‌وچوو دیسان قرچەی زام دەرونی ڕێشم زووخاوڕێژ ئەکا جەرگی پڕ ئێشم گەردوون ھەرتاوێ جەورێ ئەنوێنێ چەشنی بایەقووش بەزمێ ئەنوێنێ گەردوون کردەوەی نامرادیە دۆست لەیەک کردن، دڵ ناشادییە گەردوون بەدکاری بەینی دڵانە گەردوون خەزانی باخچەی گوڵانە گەردوون ھەر ڕۆژێ دوژمن پیاوێکە زەھری کوشندەی خاوەن ناوێکە حاجی تۆفیق بەگ، پیرەمێرد مەشوور مامۆستای زانای کوردی خوار و ژوور کام پیر؟ ئەو پیرە بە ھۆشیاری عومری ڕابوارد بە فیداکاری کام پیر ئەو پیرە بە ژیان و ژین گشت کوردستانی پڕ کرد لە زانین کام پیر ئەو پیرە ھیممەتی نوان بۆ کوردی نوسین ئەو ڕچەی شکان کام پیر ئەو پیرە پەندی پێشینان کرد بە مامۆستای بێگانە و خوێشان بۆ لای ھام فەردان کەوتە دەست‌وبرد لە کۆڕی یاران ماڵاوایی کرد ئەمجا ئەزانم شومی کوردانە بەدبەختی ھۆزی کوردی زوانە گەردوون ڕیزی گرت بە شاعیرانی یەک لە دوای یەک، بۆ دنیای فانی (زێوەر) تیرێکی دا لە زامانم (بێکەس)یش قوڕی کردە سەر شانم (دڵدار)ی کۆیی نەوچووزی لاوم پەردەی تاریکی خستە سەر چاوم کوا (حاجی قادر)؟ کوانێ (بەدرخان)؟ کوا برۆ بڕۆ و دەبدەبەی (بابان) کوا سوارەی (شەمزین)؟ کوا (زەند)ی دلێر؟ کوانێ (ئاردەڵان) چەشنی نەڕەشێر کوا دکتۆر (فوئاد) شێری بەنامووس؟ کوا (ئەمین زەکی) لاوی مێژوونوس؟ کوانێ (شێخ مەعروف) خاوەنی دووباڵ؟ یەک عیلمی زاھیر، یەکێ عیلمی حاڵ کوا (نالی) و (ناری) و (کوردی) و (مەولەوی)؟ کوانی (بێتوشی) مەلای مەسنەوی؟ (لۆغەوی) کوا مەلای عاشق لە (بێساران)م؟ کوا (حەمدی) نەوەی (ساحێبقەڕان)م؟ وەنیە کوردستان ئەوەڵ جاری بێ تەنھا شاعیرێ بە خەساری بێ بەڵام پیرەمێرد ئێشی گرانە چون خاڵەی دەسەی گشت شاعیرانە پیری دڵ جوان، قەڵەم جوانم ڕۆ خەمخۆری دەسەی بێ‌کەسانم ڕۆ جێماوی کۆچی (ئەمین زەکی)م ڕۆ دوا قەترەی شاعیر یەکی یەکیم ڕۆ ئاگری وەجاخی خانەدانم ڕۆ دڵسۆزی ھۆز و نیشتمانم ڕۆ قەڵەم نۆبەتە بێرە دەست‌وبرد بنووسە مێژوو بۆ مامۆستای کورد قەڵەم مەردانە ھاتە سەر جەولان لەسەر رووی قاقەز گەوھەری ڕژان بە پیتی ئەبجەد ھاتە گفت‌وگۆ مامۆستای کورد و خاوەن ژینم ڕۆ ١ ١. بە حیسابی ئەبجەد دەکاتە ساڵی ١٣٦٩ی کۆچی. ++++++++++++++++++++++