شاعیر: خانی
کتێب: مەم و زین
سەرناو: دیباچە

سەرنامەئێ نامە نامێ ئەللا
بێ نامێ وی ناتەمامە وەللا


ئەی مەتلەعێ حوسنێ عشقبازی
مەحبووبێ حەقیقی و مەجازی


نامێ تەیە لەوحێ نامەیا عشق
ئسمێ تەیە نەقشێ خامەیا عشق


بێ نەقشێ تە نەقشێ خامە خامە
بێ نامێ تە نامە ناتەمامە


نامێ تەیە شاه بەیتێ مەقسوود
فهرستێ موکاتەباتێ مەحموود


مەزموونێ موراسەلاتێ لارەیب
مەشهوودێ موکاشەفاتێ بلغەیب


مەحبووبێ قولووبێ من لەُ القلبْ
قەلبان تو دکی ب با خوە ڤەن جەلب


مەعشووق تویی ب فەخر و نازی
عاشق تویی لێک بێ نیازی


موتلەق تو موفید و موستەفادی
بێ شوبهە مورید و هەم مورادی


نووری تو د حوسنێ ڕوویێ دلدار
ناری تو د قەلبێ عاشقێ زار


شەمعی نە ژ قسمێ نوور و ناری
شەمسی ژ عەیان تو پەردەداری


گەنجی تو د نیڤ تلسمێ عالەم
کەنزی تو عەیان ژ ئسمێ ئادەم


ئەڤ عالەم و ئادەمی و مەشهوود
ئەڤ مومکن و ماسوایێ مەوجوود


هەمیان ب تە یە مەدارە و دەبر
فەییازێ ریازێ خەلق و وەلئەمر


ئەمرێ تە ب لەفزێ کنْ دو عالەم
مەوجوود کرن غەرەز چ ئادەم


ئادەم ب خوە یەک ژ هەردوانە
یەک حەرف ژ ئەمرێ کنْ، فکانَ


ئەو حەرفە حەقیقەتا موحەققەق
هەم ئەمرە ب قودرەتا تە هەم خەلق


ئەشباح مورەسسەمن ژ ناسووت
ئەرواح موەسسەمن ب لاهووت


ئەڤ رووح و جەسەد ب جەبر و ئکراه
تەزویج بووین ب ئەمرێ ئەللاه


ناسووتی ئەگەر چ ڕەنگ سوفالە
لاهووتی ژ پەرتەوا جەمالە


حەرفا کو مە گۆتی نەقشێ هوورە
لێ مەقسەد و مەعنەیا وێ کوورە


زاهر تە ئەگەر نومایە سوغرا
باتن ئەوە نەقشێ خامە کوبرا


مەوجوودە د وێ شەهادەت و غەیب
مەشهوودە د وێ سیادەت و عەیب


ئنسان ب خوە هەم زەلامە هەم نوور
ئادەم ژ تە هەم قەریبە هەم دوور


هندی وەکو جنسێ عالەمینە
ئەو تابعێ نەوعێ ئادەمینە


ئەڤ ڕەنگە فەلەک هەمی موعەززەم
ئەڤ چەندە مەلەک هەمی موەکەررەم


ئەڤ کارگەها عەزیمە دەووار
ئەڤ بارگەها بەدیعە سەییار


ئەڤ چەندە زەمین د گەل عەناسر
ئەڤ ڕەنگە عەرەز د گەل جەواهر


ئەڤ چەندەهە نعمەت و نەفائس
ئەڤ ڕەنگەهە مەئکەل و مەلابس


ئەڤ چەندەهە موددەعا و مەتلووب
ئەڤ ڕەنگەهە موشتەها و مەحبووب


حەیوان و مەعادن و نەباتات
مەتلووب و مەقاسد و مورادات


بلجوملە ژ بۆ مە ڕا ل کارن
فیلجوملە ژ بۆ مە بوردەبارن


حەققا کو تە خوەش نزام و رەونەق
تەرتیبکرن ژ بۆ مە ئەلحەق


ئەم غافل و عاتل و گونەهکار
مایینە د قەیدێ نەفسێ ئەممار


نینن مە د قەلبی فکر و زکرەک
ناکن ب زەبانی حەمد و شوکرەک


خانی کو نهن ب قەلبێ زاکر
باری بدە وی زەبانێ شاکر

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تعداد نعمەت شوماری، و تکرار شکرگوزاریا باری د سوورەتی ئایینەداری و پردەبەرداریا پەروردگاریدا دگل ئختتاما ب موناجاتەک موختەسەرێ کردی

ئەی شوکرێ تە جەوهەرێ زەبانی
وەی زکرێ تە سەیقەلا جەنانی


ئەی واحدێ بێ شەریکێ یەکتا
وەی واجدێ بێ نەزیر و هەمتا


ئەی باقیێ بێ زەوالێ دائم
وەی هادیێ بێ فەنایێ قائم


ئەی خالقێ ئەرز و ئاسمانان
وەی خالقێ جوملە ئنس و جانان


مولک و مەلەک و فەلەک ب جارەک
بلجوملە تە چێکرن تەبارەک


سبحانکَ کلما خلقتَ
أحسنتَ فکیفَ ما فلقتَ


هەرچی کو تە چێکر ئەی نکووکار
هەر یەک د حەدێ خوە دا سەزاوار


ئەڤ نەه سەدەفێ د پڕ مراری
دوررێ د سفید شەفاف و تاری


حەفتێ د مسال دوڕێ غەلتان
هەر شەش جهەت و چهار ئەرکان


هەر سێ وەلەدێ د پڕ مەوالید
غەبرا و سەما دگەل مەقالید


لەوح و قەلەم و سەوابت و عەرش
حەیوان و نەبات و مەعدەن و فەرش


زاهر کرن ئەڤ قەدەر سەنائع
پەیدا کرن ئەڤ قەدەر بەدائع


هەر یەک ژ عەدەم کرن تە پەیدا
ئبداع کرن تە بێ هەیوولا


فی الجملە چ ئەووەل و چ ئاخر
القصە چ موئمن و چ کافر


هەر یەک ژ تە ڕا وە بوونە مەزهەر
ئەو ڕەنگە د وان تو بوویی موزمەر


بێ حوسنێ تە نینە وان وجوودەک
بێ نوورێ تە نینە وان نوموودەک


حکمەت ئەوە باتنی و زاهر
قودرەت ئەوە غائبی و حازر


نینن تە تەجەززوء و تەمەککون
ئەمما وە د وان دکی تەوەتتون


گۆیا هەمی جسمەکن تو جانی
گۆیا هەمی شەهرەکن تو خانی


حوسنا تەیە زینەتا حەبیبان
ڕەشکا تەیە غیرەتا رەقیبان


مەیلا تەیە عاشقان دکێشت
دەردێ تەیە دل ژ بەر دئێشت


شیرین تە کرە شەکەر ل پەرویز
فەرهادی ژ ڕەنگێ ئەشکێ خوونریز


لەیلا تە کرە بەلا ل قەیسی
ڕامین ب تە ڕام بوو ل وەیسی


یووسف تە چڕا نەما زولەیخا
وامق تە کوسا گهاندە عەزرا


شەیخێ وەکو پەنجە حەج ب ژاری
دین کر تە ژ بۆ کەچا کوفاری


نەیلۆفەرە نازپەروەری کر
ئەو ژی تە ل مهرێ موشتەری کر


بالایێ بلند تە دایە سەروان
پابەندێ بەلا تە دا تە زەروان


سۆرگول تە کرن ژ خارێ پەیدا
بولبول تە کرن هەزار شەیدا


خوەش ڕەنگی تە دا گیایێ سۆرگول
خوەش دەنگی تە دا نەوایێ بولبول


ڕۆناهی تە دا سەرێ شەمالان
پەروانە تە کر ب شەوقێ تالان


مەحبووب تە چێکرن د دلگەش
مەجزووب تە پێ کرن موشەووەش


ئەڤ عشق و مەحەببەتا د دل دا
ئەڤ زولفێ موسەلسەلێ د مل دا


ئایا نە تە چێکرن موقابل؟ 
هەر یەک تە ب هەڤ کرن موعادل


ئایینە تە چێکرن موکەررەر
حوسنا خوە د وان تە کر موسەووەر


ئایینە ل پێشی تووتیان گرت
داڤەک تە ل پێشی کووڤیان گرت


ئایینە ژ وان وەیە کو ئاڤە
ئەو عەکسە ژ وان وەیە کو تاڤە


نەقشێ تە دبینن ئەو د ئاڤێ
ناکن حەزەرێ ژ ئاڤ و داڤێ


لەب تەشنە دکن تەلەب زولالێ
وێ دانە و دام و زولف و خالێ


مەقسوود بوو کو ژ پێشڤە حازر
دێ قەسدێ بکن جەمیعێ نازر


تووتی ب خوە ما شەکەر دڕێژت
هەرچی دبهن ئەوی دبێژت


وێ مەقسەدێ موختەسەر دبینن
پابەند دبن گەلەک دمینن


مەقسوود و مورادێ دل تو شایی
ئەمما تو تضلٌ منْ تشایی


هەرچی تە دڤێ ببەی زەلالێ
پابەند دکەی ب زولف و خالێ


هەرچی کو تو بینی سەر هدایەت
ڤێڕا بکری بکەی عنایەت


حازر وی دبی مەقامێ مەعلووم
گەر خادمە وی دگێڕی مەخدووم


بێ سەجدە تە ئەی جەنابێ مەعبوود
ئادەم کرە قیبلەگاه و مەسجوود


عیسا تە کوسا گهاندە ئەوجان
ئایا ب چ تە حەباندە ئەو جان


دەرسا کو ب خەف تە گۆتە ئدریس
ئەلبەتتە دچوو مەقامێ تەقدیس


ئبلیسێ فەقیرێ بێ جنایەت
هندی تە هەبوو د گەل عنایەت


هەر ڕۆ ژ دکر هەزار تاعەت
لەورا کو تە دا وی ئستتاعەت


وی سەجدە نەکر ل غەیری مەعبوود
گێڕا تە ژ بەر دەرێ خوە مەردوود


یەک سەجدە نەبر ل پێشی ئەغیار
قەهرا تە کرە مخلد النار


القصه ژ حکمەتا تە ئاگاه
فەردەک م نەدی تبارک الله


عرفان تەلەبێ د ساحب ئدراک
دەر حەققێ تە گۆتی: ما عرفناک


خانی ب نەزانیا خوە دەر حەق
گومراه ببت نە دوورە ئەلحەق


ئللا کو مەگەر موعین خودا بت
یا ڕاهبەرێ وی موستەفا بت


یا رەببی ب حەققێ موستەفا کەی
خانی ب خوە ڕا تو ئاشنا کەی

++++++++++++++++++++++
سەرناو: د نەعتا قەلەمێ مەسنووعات و سەردەفتەرێ مەوجوودات و عەقلێ مەعقوولات و پێشدەستێ مەخلووقات حەزرەتێ «سید السادات المصطفی علیه أفضل الصلوات»

ئەشیا ب حەسەب دەلیل و بورهان
نابن چو مەگەر وجووب و ئمکان


واجب یەکە زاتێ کبریایە
مومکن پڕە جەمعێ ماسوایە


وی واجبێ مومکناتێ بەرقەع
مومکن وی ژ بۆ خوە کرنە مەتلەع


یەعنی ئەوی ڤێ ببت موبەرهەن
حوسنا وی بدەرکەڤت ژ مەکمەن


گەنجینەیێ جەوهەری ببت فاش
سابت ببتن ژ نەقشی نەققاش


لێ سنعەتێ وی حەکیمێ دانا
نەقشێ ئەوی قادرێ توانا


نەدبوو کو نەبت ئەوی روسوومەک
لائق ئەوی دێ هەبت روقوومەک


هەرچی وەکو بوونە بێ رەقەم بوو
لەو ئەووەلێ ما خەلەق قەلەم بوو


ئەڤ ئەووەل و رووح و عەقلێ ئەووەل
هەرسێنە ب ئەووەلی موئەووەل


ئەمما مەکە وان ژ هەڤ تو تەفریق
ئەڤ ڕەنگە ئەوان بگێڕە تەوفیق


بێ شەیئەکی واحدن ب جارەک
تەعداد و تەعەددود ئعتبارەک


ئەووەل بەرقی ژ حوسنێ سەرمەد
نوورەک بوویە مەعنەیا موحەممەد


ئەو نوور ب ئەمرێ عالم الغیب
بوو مەنشەئێ فەیزا عالەما غەیب


ئەروا ح ژ مەعنەیا پەیەمبەر
چێ بوون مەسەلا نەبات و شەککەر


بوو ئەسلێ ئەسیلێ جوملە نەفسان
نەفسا سوعودا و نەفسێ نەحسان


هەمیان ژ وی دیتنە تەفەرروع
هەمیان ب وی گرتنە تەمەتتوع


هێژا نە زەمین نە ئەڤ سەما بوو
ئەو سەروەرێ جوملە ئەنبیا بوو


خەلقا فەلەکان ژ بۆ وی ڕا بوو
سەجدا مەلەکان ژ بۆ وی ڕا بوو


ئەو رەحمەتێ جوملە عالەمین بوو
ئادەم د میانێ ماء و تین بوو


پێغەمبەرێ جەمعێ جوزء و کول بوو
ئادەم ب خوە هێژ ئاڤ و گل بوو


ئەو پەنجەرەیا جەمالێ باری
شەمسا فەلەکا دلێ د تاری


گاڤا کەتە سوورەتێ جەهانی
پێغەمبەرێ ئاخر الزمانی


وی بەرزەخێ مومکنات و واجب
وی پادشەهێ ل شەکلێ حاجب


مەنسووخ کرن وی دین و مللەت
مەعلوول کرن عەلیل و عللەت


فکری کو جەهان جەمیع کوفرە
کێشا ژ نوبووەتا خوە سوفرە


خەلقێ کو هەبوون ل ڕوویێ عەردان
تەکلیف کرن هەمی ب مەردان


خاقان ب خوە هندوێ کەمین بوو
فەغفوور ژ خوانێ کاسە چین بوو


قەیسەر ب قوسووریا خوە قاسر
حازر گەڕیا ب عەینێ باسر


شاهێ عەرەبی عەلەم کو ڕاکر
کەسرایێ عەجەم عەجەب دوتا کر


رۆم و حەبەش و فڕەنگ و تاتار
هەرچی کو نەکر ب دینی ئقرار


ناچار گەلەک ب شیر فەنا بوون
حەتتا کو هنەک ب دین تەبا بوون


بوتخانە ب ئاگری دشوشتن
ئاتەشکەدە جوملەکی ڤەکوشتن


گاڤا ئەوی دین کر ئاشکارا
داوودی و سبتی و نەسارا


تەورات ئەوان ژ بیر کر ئەکسەر
ئنجیل و زەبوور چوون ژ ئەز بەر


عیسایی دەما دخوەند ئنجیل
بەحسا وی دکر ب وەحی و تەنزیل


گۆ: مو ژدە ددەم رەسوولێ ئەمجەد
دێ پاش م بێ ب ناڤێ ئەحمەد


دەعوا خوە دکت ب دەست و ئەزمان
دەستێ وی ب سەیف و دەڤ ب قورئان


خوەش خلقەتە هەم رەسوولە هەم میر
پڕ حکمەتە هەم کتابە هەم شیر


ناخوەندە سەبەق مودەررسێ عام
بێ مال و منال، ساحب ئنعام


بێ خەیل و حەشەم ب خوە جەهانگیر
بێ تەبل و عەلەم جەهان سەداگیر


هەرچی تە ددی مەگەر هەر ئەو بوو
لەشکەر ژ جونوودێ لم تروا بوو


بێ خەیمە و بارگاهێ ئەیوان
عەوران ڤەددا ل سەر وی سەیوان


هندی کو ژ پێشڤە با خەبەر بوو
ئەو چەند ژ پشڤە با بەسەر بوو


سه دا نەدکەت ژ وی ل عەردان
ڤێکڕا دبهیست سەد خەبەردان


گۆیەندە دبوون د گەل جەمادات
پۆیەندە دبوون د گەل نەباتات


یەک نەوع نەما ژ جنسێ حەیوان
نەینا ب نوبووەتا وی ئیمان


ئللا کو هنەک ژ ئبنی ئادەم
بوون دەرخوەرێ ئاتەشێ جەهەننەم


القصه د ئەرز و ئاسمانان
حاسل د جەمیعی ئنس و جانان


نینن ب شەرافەتا وی تشتەک
نابت ژ وی زێدەتر مە پشتەک


ئەڤ بێ مەدەدێ د ئوممەتا خوە
مومتاز کرن ب هممەتا خوە


وەرعا وی وە ڕەنگە دین قەوی کر
شەرعا وی سرات موستەوی کر


عالم هەمی شوبهی ئەنبیانە
عابد هەمی پێکڤە ئەولیانە


فەردەک ژ سەحابەئێ د کوببار
پانسەد ژ دلاوەرێ د کوففار


ئەو جوملە دگەل یەکێ سەراسەر
نەدبوون ب مەهابەتێ بەرابەر


خەلقێ هەیە شوبهەیەک د دینی
بەحسێ ب جەدەل بکەت ژ دینی


قورئان و خەبەر چ موعجزاتن
ئایات و سوەر چ بەییناتن


بووبەکر و عومەر چ خوەش قەرینن
عوسمان و عەلی عەجەب گوزینن


ئەی پادشەهێ بلند پایە
خورشیدێ فەلەک نشین و سایە


نەعتێ تە ب علمێ من مەحالە
مەدداح ژ بۆ تە ذولجلاله


ئەز دێ چ ببێژم ئەی شەهنشاه
وەسسافێ تەیە کەلامێ ئەللاه


شاها ژ تە ڕا خوەش ئسمە یاسین
تاها ژ تە ڕا تلسمە طاسین


هەر ئەڤ بەسە ئەی حەبیبێ موختار
باری ژ تە ڕا ب ژی تە سووند خوار


سەد جار ب ژیێ تە ئەی کەرەمکار
گەر دێ مە هەبن گونەه دوسەد بار


سەد مەرتەبە گەر چ ئەم خەرابین
ئەمما ژ تە نا ئومێد نابین


حەتتا بگەهیتە خانییێ ژار
ناپاک و پەلید و واجب النار


ئەو ژی ب خەرابی و سەیینی
دەعوا دکەتن ب ئوممەتینی


وی بەد عەمەلێ وەکی کلابان
باری بکە پەیرەوێ سەحابان

++++++++++++++++++++++
سەرناو: ئستدعایێ شەفاعەت و ئستشفاعێ مەغفرەت ژ جەنابێ ساحبێ سەریرێ شەفاعەت د سوورەتێ معراجێ دا ب بال حەزرەتێ عززەت

ئەی واستەیێ و وجوودێ کەونەین
شایستەئێ قوربێ قابە قەوسەین


شاهنشەهێ تەختەگەه مەدینە
موعجز ژ تە ئەو قەدەر مە دینە


سەیرا فەلەکان ل نک تە گاڤەک
فەخرا مەلەکان ژ تە سلاڤەک


شق القمرا تە یەک ئشارەت
زاغ البصرا تە یەک عبارەت


ئەی پادشەهێ سەریرێ لولاک
ڕابە هەر ئاسمانی چالاک


حازر ژ تە ڕا بوراق و رەفرەف
شاتر ب تە ڕا فرشتە ڕەف ڕەف


دا رەفع ببن ژ بەر تە پەردە
بێ پەردە د گەل خودێ خەبەر دە


بێژێ : تو قەدیر و ذو الجلالی
بێژێ : تو قەدیم و لا یزالی


ئەم فانی و ژار و موشت خاکین
هادی نە تو بی خوە ئەم هلاکین


ئەووەل تە ژ بۆ چ دا مە تەعزیم
دانی ل سەرێ مە تاجێ تەکریم


تەشریفێ خلافەتێ تە دا مە
گاڤا تە ئەمانەتێ خوە دا مە


مەعلوومی تە بوو کو ئەم نەزانین
قەدرێ وی ئەمانەتی نزانین


هەرچی تە ژ بۆ مە کر ئرادە
یەک زەررە مە لێ نەکر زیادە


حاشا ژ کەمالێ رەئفەتا تە
دوورە ژ جەلال و رەحمەتا تە


کوفر و گونەهان بکەی بەهانە
لائق تە بتن ئەڤە شەهانە


یەک ڕوونە ل نک تە کوفر و ئیمان
یەک سوونە ل نک تە خولد و نیران


قەهرا خوە بکی ئەگەر تو زاهر
جەننەت ل مە دێ ببیتە ئاگر


وەر فەیزێ بکەت سەحابێ رەحمەت
دۆزەخ ل مە دێ ببیتە جەننەت


گەر کافر و گەر گوناهکارین
بالجمله ژ تە ئومێدەوارین


کەس نینە ژ کافر و عوساتان
موزهر نەبتن ژ بۆ سفاتان


کافر بووین ئەم ب ئسمێ قەههار
غەففارە کو ئەم کرین گونەهکار


کوفرێ تو مەگەر نەشێی ببەخشی
گەر دێ گونەهان ب مە بنەخشی


دێ شاد ببن ب مە شەیاتین
مەسروور ببن گەلەک مەلاعین


قەت غیرەتە ئەی پەناهێ عالەم
قەت لائقە ئەی شەبانێ ئادەم


ئەڤ گورگێ لەعین بەد سەرەنجام
ژێکڕا بکەتن مە شوبهی ئەغنام


القصه بکی تو دێوی سەرکەش
تەنها و تەنێ بچیتە ئاتەش


فی الجمله مە جوملە خاس و عامان
عاسی و شەقی و ناتەمامان


تێکدا ب شەفاعەتا خوە خاس کە
ڤێکڕا مە ژ ئاگری خەلاس کە

++++++++++++++++++++++
سەرناو: ئەشعارا مەدیحەتا تەوائفێ د کوردانە ب شەجاعەت و غیرەتێ ئزهارا بەدبەختی و بێ تالعیا وانە دگەل هندە سەماحەت و حەمییەتێ

ساقی تو ژ بۆ خودێ کەرەم کە
یەک جورعەئێ مەی د جامێ جەم کە


دا جام ب مەی جەهان نوما بت
هەرچی مە ئرادەیە خویا بت


دا کەشف ببت ل بەر مە ئەحوال
کانین دبتن مویەسسەر ئقبال


ئدبار مە وێ گها کەمالێ
ئایا بووە قابلی زەوالێ


یا هەر وەهە دێ ل ئستوا بت
حەتتا وەکو دەورێ مونتەها بت


قەت مومکنە ئەڤ ژ چەرخێ لەولەب
تالع ببتن ژ بۆ مە کەوکەب


بەختێ مە ژ بۆ مە ڕا ببت یار
جارەک ببتن ژ خوابێ هشیار


ڕابت ژ مە ژی جەهان پەناهەک
پەیدا ببتن مە پادشاهەک


شیرێ هونەرا مە بێتە دانین
قەدرێ قەلەما مە بێتە زانین


دەردێ مە ببینتن علاجێ
علمێ مە ببینتن رەواجێ


گەر دێ هەبوویا مە سەرفەرازەک
ساحب کەرەمەک سوخەن نەوازەک


نەقدێ مە دبوویە سککە مەسکووک
نەدما وەهە بێ رەواج و مەشکووک


هەر چەندە کو خالس و تەمیزن
نەقدەین ب سککەئی عەزیزن


گەر دێ هەبووا مە پادشاهەک
لائق بدیا خوەدی کولاهەک


تەعیین ببوا ژ بۆ وی تەختەک
زاهر ڤەدبوو ژ بۆ مە بەختەک


حاسل ببوا ژ بۆ وی تاجەک
ئەلبەتتە دبوو مە ژی رەواجەک


غەمخواری دکر ل مە یەتیمان
تینانە دەرێ ژ دەست لەئیمان


غالب نەدبوو ل سەر مە ئەڤ رۆم
نەدبوونە خەرابەئێ د دەست بۆم


محکوم علیەی و سەعالیک
مەغلووب و موتیعێ تورک و تاجیک


ئەمما ژ ئەزەل خودێ وسا کر
ئەڤ رۆم و عەجەم ل سەر مە ڕاکر


تەبعییەتێ وان ئەگەر چ عارە
ئەو عار ل خەلقێ نامدارە


نامووسە ل حاکم و ئەمیران
تاوان چیە شاعر و فەقیران


هەرچی برە شیری دەستێ هممەت
زەبت کر ژ بۆ خوە ب مێری دەولەت


لەورا کو جەهان وەکی عەرووسە
وی حوکم د دەستێ شیرێ ڕووسە


لێ عەقد و سداق و مەهر و کابین
لوتف و کەرەم و عەتا و بەخشین


پڕسی ژ دنێ من ئەڤ ب حکمەت
مەهرا تە چ؟ گۆتە: من کو هممەت


حاسل کو دنێ ب شیر و ئحسان
تەسخیر دبت ژ بۆ وی ئنسان


ئەز مامە د حکمەتا خودێ دا
کورمانج د دەولەتا دنێ دا


ئایا ب چ وەجهی مانە مەحرووم
بالجمله ژ بۆ چ بوونە مەحکووم


وان گرت ب شیری شەهرێ شوهرەت
تەسخیر کرن بلادێ هممەت


هەر میرەکێ وان ب بە زلێ حاتەم
هەر مێرەکێ وان ب رەزمێ رۆستەم


بفکر ژ عەرەب حەتا ڤە گورجان
کورمانجییە بوویی شوبهی بورجان


ئەڤ رۆم و عەجەم ب وان حسارن
کورمانج هەمی ل چار کنارن


هەردو تەرەفان قەبیلێ کورمانج
بۆ تیرێ قەزا کرینە ئامانج


گۆیا کو ل سەرحەدان کلیدن
هەر تائفە سەددەکن سەدیدن


ئەڤ قولزومێ رۆم و بەحرێ تاجیک
هندی کو بکن خورووج و تەحریک


کورمانج دبن ب خوون مولەتتەخ
وان ژێکڤە دکن مسالێ بەرزەخ


جوامێری و هممەت و سەخاوەت
مێرینی و غیرەت و جەلادەت


ئەو خەتمە ژ بۆ قەبیلێ ئەکراد
وان دانە ب شیر و هممەتێ داد


هندی ژ شەجاعەتێ غەیوورن
ئەو چەند ژ مننەتێ نوفوورن


ئەڤ غیرەت و ئەڤ عولووێ هممەت
بوو مانعێ حەملێ بارێ مننەت


لەو پێکڤە هەمیشە بێ تفاقن
دائم ب تەمەررود و شقاقن


گەر دێ هەبوا مە ئتتفاقەک
ڤێکرا بکرا مە ئنقیادەک


رۆم و عەرەب و عەجەم تەمامی
هەمیان ژ مە ڕا دکر غولامی


تەکمیل دکر مە دین و دەولەت
تەحسیل دکر مە علم و حکمەت


تەمییز دبوون ژ هەڤ مەقالات
مومتاز دبوون خودان کەمالات

++++++++++++++++++++++
سەرناو: سەبەبێ نەزما کتابێ ب ڤی ئەزمانی د سوورەتێ شەکوایا ژ دەورانی و گلیا ئەنبائێ د زەمانی کو ل بال وان یەکسانە هونەردانایی دگەل عەیبا نادانی

خانی ژ کەمالێ بێ کەمالی
مەیدانێ کەمالێ دیت خالی


یەعنی نە ژ قابلی و خەبیری
بەلکی ب تەعەسسوب و عەشیری


حاسل ژ عناد ئەگەر ژ بێ داد
ئەڤ بدعەتە کر خلافێ موعتاد


سافی شەمراند ڤەخوار دوردی
مانەندی دەری لسانێ کوردی


ئینایە نزام و ئنتزامێ
کێشایە جەفا ژ بۆ وی عامێ


دا خەلق نەبێژتن کو ئەکراد
بێ مەعرفەتن بێ ئەسل و بنیاد


ئەنواعێ ملەل خودان کتێبن
کورمانج تەنێ د بێ حسێبن


هەم ئەهلێ نەزەر نەبێن کو کورمانج
عشقێ نەکرن ژ بۆ خوە ئامانج


تێکدا نە د تالبن نە مەتلووب
ڤێکڕا نە موحببن و نە مەحبووب


بێ بەهرەنە ئەو ژ عشقبازی
فارغ ژ حەقیقی و مەجازی


کورمانج نە پڕ د بێ کەمالن
ئەمما د یەتیم و بێ مەجالن


فی الجمله نە جاهل و نەزانن
بەلکی د سەفیل و بێ خودانن


گەر دێ هەبووا مە ژی خودانەک
عالی کەرەمەک لەتیفەدانەک


علم و هونەر و کەمال و ئزعان
شعر و غەزەل و کتاب و دیوان


ئەڤ جنس ببا ل با وی مەعموول
ئەڤ نەقد ببا ل نک وی مەقبوول


من دێ عەلەما کەلامێ مەوزوون
عالی بکرا ل بانێ گەردوون


بیناڤە روحا مەلێ جەزیری
پێ حەی بکرا عەلیێ حەریری


کەیفەک وە بدا فەقیهێ تەیران
حەتتا ب ئەبەد بمایی حەیران


چ بکم کو قەوی کەسادە بازار
نینن ژ قوماشی ڕا خەریدار


خاسما د ڤی عەسری دا کو هەمیان
مەعشووق و حەبیب بوونە هەمیان


یەعنی ژ تەمەع دراڤ و دینار
هەر یەک ژ مە ڕا وە بوونە دلدار


گەر علمی تەمام بدی ب پۆلەک
بفرۆشی تو حکمەتێ ب سۆلەک


کەس ناکەتە مەیتەرێ خوە جامی
ڕاناگرتن کەسەک نزامی


وەقتێ کو مە دی زەمانە ئەڤ ڕەنگ
فی الجمله ل سەر دراڤی بوو جەنگ


حەزکر مە ببینە کیمیاگەر
گاڤا کو مە دی نەبوو مویەسسەر


نسفییە مە پێلەکێ عەمەل کر
تەسفییەیێ جەوهەرێ دەغەل کر


قەلبێ مە نەکر قەبوول حیلە
قەت بوو غەرەزێ نەبوو وەسیلە


دین چوو و نەکەت ب دەست مە دینار
پاشی ژ نەچاری بووینە سەففار


سفرێ خوەئێ خەف مە ئەشکەرا کر
قرتاسیە بوو مە لێ دوعا کر


دەعوەت گەڕیا ب سدق ئجابەت
بوو واستەئێ قەزایێ حاجەت


ئەڤ پۆل ئەگەر چ بێ بەهانە
یەک ڕوونە و ساف و بێ بەهانە


بێ حیلە و خوردە و تەمامن
مەقبوولێ موعامەلا عەوامن


کورمانجیە سرفە بێ گومانە
زێڕ نینە ببێن: سپید مانە


سفرێ مە ئێ سۆرە ئاشکارە
زیڤ نینە ببێن کو کێم عیارە


نەقدێ مە مەبێژە: کێم بهایە
بێ سککەئێ شاهێ شەهرەوایە


گەر دێ ببوا ب زەربێ مەنقووش
نەدما وەهە بێ رەواج مەغشووش


مەحبووبە ب کەس نە نامزادە
لەو بەخت سیاه و نامورادە


قرتاسیەیا مە بێ پەناهان
بێ زەربێ قەبوولێ پادشاهان


مەعموولە ل با گەلەک عەلیمان
مەقبوولە ل با گەلەک حەکیمان


لێ حاکمێ وەقتێ مەعرەفتناک
مەسمووع نەکر ب سەمعێ ئدراک


میرێ کو ب ناڤێ میرزایە
مەحزا نەزەرا وی کیمیایە


قەلبێ د زەغەل دکەت بلۆری
پۆلێ د دەغەل دکەت فلۆری


سەد بار هەبن فلووسێ ئەحمەر
دەر حال دکەت ب یەک نەزەر زەر


ئەعلایی دکەت ب قەهرێ ئەدنا
ئەدنایی دکەت ب لوتفێ ئەعلا


پاشان دگرت وەکی ئەسیران
ئازا دکەتن وەکی فەقیران


هەر ڕۆ ژ هەزار بێ نەوایان
هەر لەحزەب لوتفێ سەد گەدایان


زەنگین دکەتن ب دەستێ هممەت
حکمەت ئەڤە ناکەتن چو مننەت


گەر دێ وی نەزەر بدا مە جارەک
ئکسیرێ تەوەججوها موبارەک


ئەڤ قەول هەمی دکرنە ئەشعار
ئەڤ پۆل هەمی دبوونە دینار


ئەمما نەزەرا وی زێدە عامە
لەو خاس نەزەر ژ دل نەدا مە


ئەو رەحمەتێ خاسسە بۆ عەوامێ
یا رەب تو بدی وی هەر دەوامێ

++++++++++++++++++++++
سەرناو: فهرست سەراغاز کتاب ئەخبار و ئەشعار نەعت ئەلقاب و ئەسارە د سورەت ئعتراف و ئقرارا بعەجز و ئنکسار دگەل ئعتزارا گوفتار وی

ساقی بکە جامێ ئاسمانی
راحا وەکو رووحێ جاودانی


دا ئەم بگەرین دماغێ جان تەڕ
یەک لەحزەب راحێ رووح پەروەر


ساقی تو بڕێژە جامێ مینا
ئاڤا کو دکت زەمیری بینا


شاداب بگێڕە قەلبێ مەحزوون
مەدهووش بگێڕە عەقلێ مەجنوون


ساقی بکە کاسەیا موجەوهەر
وی شیرەئێ مەعسەرا موتەههەر


یاقووتێ موزاب و لەعلێ سەییال
وی دوررێ خوەشاب و خەمرێ تەللال


دوڕدانەئێ خوە بڕێژە ناڤێ
یەعنی عەرەقا وەکی گولاڤێ


دەم دەم بدە دەستێ مەی پەڕەستان
خەلقێ کو هنەک ژ دل د دەستان


دا جامێ دلان ببت مورەسسەع
بەزما تەرەبێ ببت موسەننەع


ڤێ مەجلسێ مەیخوران مودامی
مەستانە بکە ژ نوو مودامی


مومکن کو ژ فەیزێ بێ نهایەت
یەک قەترە ببت ل من عنایەت


نەشئا قەدەحا مەیا مورەووەق
کەیفا عەنەبا ڕەزێ ب رەونەق


ئەو ڕەنگ بکەت د نەفسێ تەئسیر
حاسل ببتن د قەلبی تەشویر


یەعنی بکەڤیتە جانی شەوقەک
حەتتا بگەهیتە قەلبی زەوقەک


تەئسیرێ نەفەس ببت ژ بۆ من
تەشریحێ قەفەس بکەت ژ بۆ من


تەسفییەئێ دل ببت مە حاسل
هەڤدەنگ ببم د گەل عەنادل


مورغێ دلێ موردە بێتە پەرواز
بێ پەردە ببت تەرانە پەرداز


دەم شوبهەتی بولبولان بنالت
گەه شوبهی عەنادلان بکالت


ئاهان کو ڤەرێ بکەت سەحەرگاه
هەموارە د گەل نەسیمێ هەمراه


سەد غونچەئێ دل ژ بەر بکەر بن
سووسن ب زەبان و با خەبەر بن


بشکۆ ژ ببشکڤن ژ خاران
خوونڕێز ببن دمێ هەزاران


سۆرگول بگرین ب ئەشکێ شەبنەم
بولبول بکەنن ل رەغمێ هەمدەم


ساقە بدە من شەرابا گولگوون
بێ دەنگ دەف و سەدایێ قانوون


دا شەحنە و موحتەسب نەبینن
شاهی بجەڤن چو غەم نەمینن


تەشویش بچن ژ قەلبێ مەحزوون
دیسا ببم ئەز ژ نوو دگەرگوون


مەخموور ببم بکرمە لافان
سەرخوەش ببم بکم گوزاڤان


بێ کەیف نەشێم چو ئەز ببێ ژم
دیوانە ببم دوڕان بڕێژم


بەد حال ببم سوڕان ب دەر دم
بێ قال ژ باتنی خەبەر دم


تەشبیهی نەیێ بکەم تەرەننوم
تووتی سفەت ئەز بکەم تەکەللوم


دا کەشف ببن ژ من کەرامات
مەشهوود ببن ل من مەقامات


شوعبە ژ مەقامێ دل ب ئاواز
گول گەشتێ بکەن کەوەشت و شەهناز


بێ دەنگی ژ عەورێ دل ب ئاهەنگ
سەد ڕەنگ سەدا بکم وەکی چەنگ


مانەندی رەبابێ بێ کەمانچە
دەنگ بێ ژ دەفا مە بێ تەبانچە


زوهرە ببهت نەوایێ عوششاق
رەققاس ببت ل ئەوجێ نوه تاق


ساز مەی دلێ کول ب زیر و بەم بت
سازندەئێ عشقێ زین و مەم بت


شەرحا غەمێ دل بکم فەسانە
زینێ و مەمێ بکەم بەهانە


نەغمێ وە ژ پەردەئێ دەرینم
زینێ و مەمێ ژ نوو ڤە ژینم


مەعلوول بوویین حەبیب و عاشق
ئیرۆهە وەکی تەبیبێ حازق


دەرمان بکەم ئەز ئەوان دەوا کەم
وان بێ مەدەدان ژ نووڤە ڕاکەم


دەردێ د دلێ مەمێ جگەر رێش
زینا ژ دەروونێ دل جەفاکێش


وێ پەردەگیا عەفیفە مەستوور
وی بێ گونەهێ ژ توهمەتێ دوور


مەشهوور بکم ب تەرز و ئوسلووب
مومتاز ببن موحبب و مەحبووب


ئەو ڕەنگ بکم ژ نوو سەرئەفراز
دا بێنە تەماشەیێ نەزەرباز


دلبەر ل مەمێ بکەن گرینێ
عاشق بکەنن ب دەردێ زینێ


هەمدەرد بکن ب وان سەفایێ
بێ دەرد بکەڤنە حەلوەلایێ


خەلقێ کو ژ سینە و ژ دل ساف
پاکیزە سورشت و ئەهلێ ئنساف


بالجمله بکن ژ بۆ مە تەحسین
بێژن کو ب قەنجی هاتە تەدوین


خەلقێ ژ یحبهم دگەرگوون
هەرچی ژ ئەزەل بوویی یحبون


دا بێن و بکن حکایەتێ گۆش
هندەک بکەرن خوە پێ فەرامۆش


هندەک بکەرن ب جان سەماعێ
هن پێ بکەرن ژ دل وەداعێ


لێ هیڤی دکم ژ موستەعیدان
حەرفان نەگرن ل موستەفیدان


ئەڤ نامە ئەگەر خرابە گەر قەنج
کێشایە مە وێ د گەل دو سەد رەنج


نووبارەیە تفلەنوورەسیدە
هەر چەندە نەهن قەوی گوزیدە


لێ من ژ رەزان نەکر تەمەتتوع
مانەندێ دزان ب کەس تەتەببوع


نووروستێ حەدیقەئێ فوئادە
مەعسوومە عەفیفە خانەزادە


نەوبارە ئەگەر شرینە گەر تال
مەتبووعە ژ ڕەنگێ تەبعێ ئەتفال


من هیڤی هەیە ژ ئەهلێ حالان
تەقبیح نەکەن ئەڤان تفالان


ئەڤ مێوە ئەگەر نە ئابدارە
کورمانجیە ئەو قەدەر ل کارە


ئەڤ تفلە ئەگەر نە نازەنینە
نەوبارە ب من قەوی شرینە


ئەڤ مێوە ئەگەر نە پڕ لەزیزە
ئەڤ تفلەب من قەوی عەزیزە


مەحبووب و لباس و گووشوارە
مولکێ د منن نە موستەعارە


ئەلفاز و مەعانی و عبارات
ئنشاء و مەبانی و ئشارات


مەوزووع و مەقاسد و حکایەت
مەرمووز و مەناقب و درایەت


ئوسلووب و سفات و مەعنە و لەفز
ئەسلەن نەکرن مە یەک ژ وان قەرز


بالجملە نەتائجێ دفکرن
دووشیزە و نەو عەرووس و بکرن


یا رەب مەدە دەستێ خەلقێ ناساز
ڤی شاهدێ دلروبایێ تەنناز


ئوممێد ئەوە ژ ئەهلێ عرفان
ئەو دێ نەگرن ل من چو حەرفان


تەشنیع نەکن وەکی غەیووران
ئسلاح بکن ل من قوسووران


ئەسحابێ کەمالێ پەردەپۆشن
ئەربابێ غەرەز د پڕ خورۆشن


مەئموول ئەوە ژ ئەهلێ رازان
ئەو دێ نەکرن ب من تنازان


ئەز پیلەوەرم نە گەوهەریمە
خود رەستەمە ئەز نە پەروەریمە


کورمانجی و کۆهی و کەناری
ڤان چەند خەبەرێ د کوردواری


ئمزا بکرن ب حوسنێ ئەلتاف
ئسغا بکن ئەو ب سەمعێ ئنساف


ئەسحابێ غەرەز کو گوه بدێرن
عەیبان ب کەرەم ل من ڤەشێرن


ئاڤا ڕویێ شاعری نەڕێژن
گەر مومکنە یێکە قەنج ببێ ژن


سەهو و غەلەتان نەکەن تەعەججوب
تەئویل بکەن ژ بۆ تەعەسسوب

++++++++++++++++++++++
سەرناو: مەبدەئێ مەقالە د نەعتا حاکمێ بوهتانێ خودان ئقبال «أمیر زین الدین بن أمیر أبدال» دگەل وەسفا هەردو هەمشیرەئێد وی ساحب جەمال «زین» و «ستی»یێد بێ مسال

نەققاشێ سەحیفەئێ حکایەت
نەققادێ سەبیکەئێ روایەت


کێشا ب ڤی تەرحی رەسم و ئایین
لێدا ب ڤی گەرزی زەرب و تەزیین


گۆ: پادشەهەک زەمانێ سابق
ڕابوو د حوکوومەتا خوە فائق


ئەجناسێ مللەل موتیع و مونقاد
نەسلا وی عەرەب ئەمیرێ ئەکراد


تەختێ وی جزیر و بەختێ مەسعوود
تالع قەوی و مەقامێ مەحموود


رۆم و عەرەب و عەجەم د فەرمان
مەشهوور ب ناڤێ میرێ بوهتان


ئابائێ عزام و جەد و والد
مەنسووب و موسەلسەلێ د خالد


جەببارێ فەلەک ژ وی حەزەرکار
مەسلوول ژ سەللێ سەیفێ جەببار


زیبەندەئێ مولک و زەینێ دین بوو
ناڤێ وی ئەمیری زەینەدین بوو


میرێ ژ وی ڕا ب زەین مووەسسەف
زینەت ژ وی ڕا ب دین موعەررەف


ئاسارێ شەجاعەتا وی شاهی
داگرتی ژ ماهێ تا ب ماهی


ماهییەتێ وی مەدارێ دونیا
شاهییەتێ وی شعارێ عوقبا


موحتاجێ سەخاوەتا وی حاتەم
مەغلووبێ شەجاعەتا وی روستەم


حاتەم ژ کەمالێ هممەتا وی
تۆمارێ سەخاوەتا خوە کر تی


عەقل و هونەر و سەخا و مەیدان
زەبت و نەسەق و نزام و دیوان


دینداری و دەولەت و دیانەت
سەرداری و سەولەت و سیانەت


مەشحوون ژ هەر یەکی خەزینەک
مەکنوون ژ هەر یەکی دەفینەک


بێ عوسر ژ بۆ وی ڕا مویەسسەر
بێ خوسر ژ بۆ وی ڕا موقەددەر


ئەنواعێ نەوادر و جەواهر
ئەلوانێ نەفائس و زەواهر


مەجمووعەئێ مومکناتێ مەقسوود
واجب کربوون ل نک وی مەوجوود


حاسل ب وی موددەعا و مەتلووب
واسل ب وی موشتەها و مەحبووب


سەحنا حەرەمێ ژ نازەنینان
جەننەت تژی بوو ژ حوورعینان


حووری وی د جەننەتێ گەلەک بوون
غلمان وی د حەزرەتێ مەلەک بوون


لێ زادەئێ دوودمانێ دەولەت
نەوبادەیێ بۆستانێ عففەت


شەهزادە دو بوون ل نک وی شاهی
خورشید دو بوون ل نک وی ماهی


یەعنی کو ژ وی نە ژادێ عالی
هەمشیرە دو بوون د لا أبالی


یەک سەروێ ریازێ ڕاستی بوو
وێ ناڤ ب ڕاستی ستی بوو


یا دی ژ دل و هناڤێ میر بوو
وێ ناڤ ژ نسفێ ناڤێ میر بوو


راوی وهە گۆتە من موعەمما: 
ئەو حوور ب ناڤێ زین موسەمما


یەک زێدە شرین زیادە مەحبووب
یەک رووحێ قولووب و حوورێ مەقلووب


یەک ئەسمەر ویا دووێ زەری بوو
یەک حووری ویا دووێ پەری بوو


ئەو حوور و پەری د بێ بەدەل بوون
لەورا کو ژ نوورێ لم یزل بوون


حوسنا روخێ وان چو کەس نەدی بوو
زیرا ژ جەمالێ سەرمەدی بوو


لەب لەعل و سەمەن عوزارێ گولروخ
رەونەق شکەنێ بوتانێ خوللوخ


زولفەین مسالێ تایێ سونبول
خەددەین ژ ڕەنگێ ڕوویێ سۆرگول


ئەو سۆرگول و سونبولێ د ئازاد
بشکفتی ل قەددێ سەرو و شمشاد


سۆرگول ژ خوە ڕا ل سەر رهستی
سونبول ب خوە پێکڤە داهەڕستی


حوسنا خەتێ روخ ژ خەتتێ یاقووت
چاها زەقەنێ ژ سحرێ هارووت


گۆیا کربوو ژ مشک بیزی
رەممالێ فەلەک نوقاتێ ریزی


خال و نوقەت و بەیاز و حومرە
بەیت و حەجەر و تەواف و عومرە


ئەبروو ژ کەمانێ قەوسێ ئەفلاک
مو ژگان ب گومان ژ سەهمێ سەمماک


سەرماییە وەحشەتا جونوونان
مەرمووز د دەهشەتا عویوونان


مەبهووت د بوون د طرفة العین
کەششافێ رومووزێ حکمة العین


جەبهەت د نوما ژ تەرفێ ئکلیل
گۆیا ل ئوفوق جەناحێ جبریل


وەستایی ل ئستوایێ دائم
خورشید د خدمەتا وێ قائم


هەرچی بدیا روخ و بناگۆش
فی الحالی ب دەر ددا ژ بۆ هۆش


گەردەن تە دگۆ د دەستێ ساقی
قاروورەیە پوڕ شەرابێ باقی


یان شوبهەتی شیشەیا نەباتێ
یان مەنبەعێ کاهنیا حەیاتێ


سەرپەنجە و ناخونی موحەننا
رەنجەندەئێ خاترێ موهەننا


خەلقێ کو [د] دیتن ئەو کەمەرگاه
حازر دکرن ژ غەورێ دل ئاه! 


زاهر دکرن کو زەند و بازن
ئێدی نەدمان گلی و گازن


هەر چەندە کو هەردو شوبهی جان بوون
ئەو هەردو ب حوسنێ تەوئەمان بوون


هەر چەندە ستی وە نازەنین بوو
لێ زین ژ مسالێ حوورعین بوو


هەر چەندە ستی ستارە وەش بوو
لێ زین ب روخان هەییڤە گەش بوو


هەر چەندە ستی وەکی قەمەر بوو
زین موهر سفەت زیادەتەر بوو


ئەو هەردو وەکی دو شەب چراغان
گاڤا دمەشینە باغ و راغان


نالان دکرن جەماد و حەیوان
تالان دکرن نەبات و ئنسان


کۆفی ژ جەواهران موکەللەل
کۆترکە ژ نەترکان موسەلسەل


سەربەندێ قەسەب ددان جەبینێ
عاشق دمرن ژ دەست ئەڤینێ


ئەڤ زینەت و خەمل و قەشت و حەنبەل
ئەز پێش و پەس و یەمین و قەنبەل


گاڤا دمەشین پەری د گەل وان
واله دکرن وەلی د خەلوان


گەر شەیخن و گەر مەلا و میرن
دەروێش و غەنی و گەر فەقیرن


کەس نینە نە تالبێ جەمالێ
کەس نینە نە راغبێ و سالێ


هن راغبێ حوسنێ لا یەزالن
هن تالبێ قالبێ بەتالن


لێکن هەمیان یەکە یەقین دۆست
فەرقا کو هەیە ژ مەغزێ تا پۆست

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەحسینا قوماش و کالایێ والایێ حوسنا حەبیبانە عومووما تەعریزا جەوهەرێ بهایێ جەمالا ستی و زینانە مەخسووسا

هندی کو د قەیسەریێ دونیا
ڤێکدانە خودێ مەتاع و کالا


مەجمووعێ خەزائنێ د قەیسەر
حەتتا ڤەکە دەخمەیا سکەندەر


دوڕڕێ د دەفائنێ د خاقان
لەعلا کو د خاتەما سولەیمان


هەر چەندە زیادەتر بوها بن
بالجملە ب جوزئێ حوسنێ نابن


حوسنا ل روخێ ستی و زینێ
بوو بەحرەکە ئاتەشێ ئەڤینێ


پێلا کو دگرتە پێل و مەوجان
ڕۆ ژا دکەتە حەزیز و ئەوجان


سەد جان و دل و جگەر دسۆتن
خەلقی ب مەسەل ژ وان دگۆتن


شەمس و قەمەران قرانە پێکڤە
لەو موشتەری ئەڤ جهانە پێکڤە


سەییادێ جەمالێ وان غەزالان
سەییاتێ سەدایێ وان دەلالان


دەللال سفەت گەلەک سفەت شێر
ژەفغان و ژ نالەیان نەبوون تێر


ڕۆژان و شەڤان گەلەک دنالین
حەتتا کو د گەل مەلەک دکالین


حوسنا نەبتن چو حەدد و غایەت
نابت ژ خوە عاشقان نهایەت


لێ عاشق و بو الهوس جودانە
هن فائدەخواز و هن فدانە


جانان تەلەبن هنەک ژ بۆ جان
هن جان تەلەبن ژ بۆیی جانان


هن وەسل حەبین ژ ڕەنگێ تاجدین
هن دەردگوزین وەکی مەم و زین

++++++++++++++++++++++
سەرناو: عەتفێ عنان و لجام بە سەر ئەنجامە کەلام

دا بێنە ب سەر حکایەتا پێش
خەلقێ کو ژ دەردێ عشقێ دلرێش


هەر چەندە کو بێ حەد و قیاس بوون
عامی و خەوادم و خەواس بوون


لێکن ژ خەوادمێ د مومتاز
سەد لاوێ سەهی قەد و سەرئەفراز


هەر یەک د مەقامێ حوسنێ ڕۆژەک
هەر یەک ب کەلامی سینە سۆژەک


هەر یەک ب کەمالێ بەدرێ ماهەک
هەر یەک ب جەمالێ سەدرێ شاهەک


ئەو ژی هەمی عاشقن د تالب
ئەو ژی هەمی تالبن د راغب


لێکن نە ب دیتن و شەهادەت
بەلکی ب بهیستن و ریوایەت


بالجملە د خدمەتا ئەمیر بوون
فی الجمله ژ سررێ هەڤ خەبیر بوون


سەرحەلقەئێ وان پەری مسالان
سەرتاجێ ئەوا مەلەک خسالان


تاجدین دگۆتنێ جوانەک
گۆدەرزێ زەمانە پەهلەوانەک


نەسل و نەسەب و حەسەب عیان بوو
سەردەفتەر و سەروەرێ کوڕان بوو


بابێ وی دگۆتنێ سکەندەر
لێکن عەرەبان دگۆ غەزەنفەر


لەورا کو ب شیری شوبهی شێر بوو
ڕۆژا شەڕی ئەو هەزار مێر بوو


تاجدین دو برا هەبوون د قەللاش
مانەندی دو شاهبازێ جەمماش


دائم دلێ دو ژمنان دسۆتن
یەک عارف و یەک چەکۆ دگۆتن


ئەمما وی ژ جوملە خاس و عامان
ژەو چەندی برا و باب و مامان


لاوەک کربوو برا ژ بۆ خوە
نێ ئەز غەلەتم چرا ژ بۆ خوە


ڕۆژا کو ئەوی برا نەدیتا
تەشبیهی شەڤا چرا نەدیتا


دونیا ل وی تێک دبوویە تاری
ڕۆژ بوو کو ل وی دکر تەواری


ئەنبازێ فەرەح شەریکێ غەم بوو
سەرگەشتەئێ غەم ب ناڤێ مەم بوو


مەم ژی ل وی عاشقەک تەمام بوو
نە شوبهی برا و باب و مام بوو


هەر چەندە برایێ ئاخرەت بوو
تە دگۆ کو دنی و ئاخرەت بوو


تاجدین وەلەدێ وەزیرێ دیوان
مەم ژی خەلەفێ دەبیرێ دیوان


ئەو هەردو جوان وە لێک د عاشق
ئەو هەردو برا وە پێکڤە سادق


یەک قەیسێ زەمانە یێک لەیلا
یەک وامقێ عەسر و یێک عەزرا


ئەو یارێ ژ دل نە سەرسەری بوون
رەه شوبهەتی مهر و موشتەری بوون


یاری و برایی و موئاخات
نابت ب ریایی و مەقالات


یاری نە هێسانیە جەفایە
مەقسوود ژ یاریێ وەفایە


ئاخر تو ئەگەر نەکی وەفایێ
ئەووەل مەدە بەر خوە وێ جەفایێ

++++++++++++++++++++++
سەرناو: داستانا بەیانا نەورۆزا سولتانی تەسمیەیێ مەوسمێ سوروور و شادمانی ب مەرسوومێ قەدیمێ کوردستانی کو وان دگۆتێ: سەرسال، عەد دکرن ب عیدێ و سال

خەللاقێ جەهان ژ فەیزێ فترەت
هەیئاتێ فەلەک ب وەجهێ قودرەت


بێ قالب و بێ موحیت و مقیاس
بێ ئالەت و بێ موشیر و مقراس


ئەڤ چەندە موعەززەم و مودەووەر
ئەڤ ڕەنگە موسەننەع و موکەررەر


ئینانە ب مەعرەزا و وجوودێ
کێشانە ب مەنزەرا شوهوودێ


حکمەت ئەوە ئەڤ هەمی ل کارن
هندەک د پەیا و هن سوارن


هندەک د بەتیء و هن سەریعن
هندەک د موعین و هن مونیعن


هن مودبرن ئەو هنەک مودەببەر
هن موقبلن ئەو هنەک موقەددەر


هن کاتبن ئەو هنەک د ئوستاد
هن موتربن ئەو هنەک د جەللاد


هن ڕۆ ژپەرەست و و هن شەب ئەفرووز
هن غوسسە ڕەڤین و هن غەم ئەندووز


هندەک د مسالێ زین زەرینە
هن شوبهی مەمێ د موشتەرینە


بالجمله موسەیقەل و مونیرن
هن پادشەهن هنەک وەزیرن


هندەک ژ تەحەرروکا تەبیعی
ئەو تێنە ب نوقتەیا رەبیعی


تەجدید دکن ژ بۆ مە سالێ
گاڤا وەکوو تێنە ئعتدالێ


دانایێ موعەممەرێ کوهەن سال
ئەڤ ڕەنگەهە گۆ ژ بۆ مە ئەحوال


کو عادەتێ پێشییێ زەمانان
ئەڤ بوو ل هەمی جه و مەکانان


وەقتێ وەکوو شەهسوارێ خاوەر
تەحویل دکر د ماهێ ئازەر


یەعنی کو دهاتە بورجێ سەرسال
قەت کەس نەدما د مەسکەن و مال


بالجمله دچوونە دەر ژ مالان
حەتتا دگەهشتە پیر و کالان


ڕۆ ژا کو دبوویە عید و نەورووز
تەعزیم ژ بوو دەما دل ئەفرووز


سەحرا و چەمەن دکرنە مەسکەن
بەیدا و دەمەن دکرنە گولشەن


خاسما عەزەب و کچێ د باکر
القصه جەواهرێ د نادر


تێکدا د موزەییەن و مولەببەس
ڤێکرا ل تەفەرروجێ مورەخخەس


لێکن نە ب توهمەتەت و ب مننەت
بەلکی ب تەریقێ شەرع و سوننەت


لەورا کو ئەوان غەرەز ژ گەشتێ
مەقسوود ژ چوویینا ب دەشتێ


ئەو بوو کو چ تالب و چ مەتلووب
یەعنی دو تەرەف موحبب و مەحبووب


ئەڤ هەردو جەلەب کو هەڤ ببینن
کوفئێ د خوە ئەو ژ بۆ خوە بینن

++++++++++++++++++++++
سەرناو: ب دەرکەتنا شەهریانە ب دەشتێ ژ بۆ سەیرانا سەرسال و گەشتێ

دەورا فەلەکێ ژ بەختێ فەیرۆز
دیسان کو نوما ژ نووڤە نەورۆز


مەبنی ل وی عادەتێ موبارەک
شەهری و سوپاهیان ب جارەک


با ژێر و کەلات و خانی بەردان
تەشبیهی ب نژدەیان و جەردان


سەف سەف دمەشینە کووه و دەشتان
ڕەف ڕەف دخشینە سەیر و گەشتان


ئەسنافێ ئومەم سغار و کوببار
قەتعا ڤەنەما د شەهری دەییار


هندەک ب پەیایی چوونە باغان
هندەک ب سواری چوونە راغان


هندەک ب تەبایی و ب کسرەت
هندەک ب هەڤالی و ب وەحدەت


ڕابوونەڤە خانم و خەواتین
وان ژی تژی گول کرن بەساتین


حووران کرە مەسکەنێ خوە جەننەت
بێ پەردە و بێ مەلال و مننەت


دۆشیزە و دوختەر و رەوالان
پاکیزە عوزار و زولف و خالان


ئەتراب و کەواعبێ د عەزرا
موردان و موراهقێ د زیبا


ئەسحابێ قوماشێ لوتفێ روخسار
ئەربابێ مەتاعێ حوسنێ دیدار


وان لێک دکرن مەتاعێ یێک عەرز
تەخمین دکرن ب طول و العرض


سوداگەرێ عشقێ بوون د بازار
هەم بائعێ حوسنێ هەم خەریدار


سەرسالی و باکر و رەوالان
سەدسالی و جوان و پیر و کالان


سەرسال ل رەسم و راهێ مەعهوود
گێڕان د جه و مەقامێ مەحموود

++++++++++++++++++++++
سەرناو: مورەخخەس بوونا وشاقان ب گولشەنا سەرسالێ رەغبەت کرنا وانە ب بازارا حوسن و جەمالێ

قەندیلێ مونیرێ دیرێ ئەزرەق
مشکاتێ حەمەل کو کر موەررق


سەرسال کو بوو ژ نووڤە مەعموور
میر دایە کوڕێ د تازە دەستوور


دەستوور کو بوو ژ بۆ وشاقان
ڕابوون هەمی شوبهەتی عوشاقان


تێک چوونە ب مەعرەزا مەزادێ
دلدادەئێ مەقسەد و مورادێ


ئیللا کو تەنێ مەمۆ و تاجدین
وان دانە خوە دوختەرانە تەزیین


یەعنی د دەما کو بوویە تەحویل
ئەو هەردو برا د جامە تەبدیل


ئستەبرەق و سوندسن د بەردا
چەند معجەر و مەقرەمە ب سەردا


کاکول کربوونە توررە هەرسوو
پەرچەم کربوونە زولف و گیسوو


وان لەو کربوو لباس تەسریف
دا قەت نەبتن ل وان چو تەکلیف


پۆشیدە لباسێ دلبەرانی
سەیران دکرن ب سەرگرانی

++++++++++++++++++++++
سەرناو: مولاقی بوونا تاجدین و مەمێ یە ب ستی و زینێ موستەغرق بوونا وانە د بەحرا عشق و ئەڤینێ

وان هەردو کوڕێ د جامە تەبدیل
وەقتێ دکرن د شەهری تەحویل


ناگاه و عەجایبەک نوما وان
یەک جوزء ژ عەقلی قەت نەما وان


دیتن د مەحەللە و زوکاکان
هەر کووچە و غورفە و شباکان


سەد تازە جوان ژ ڕەنگێ سەروان
دیبا و حەریر و خەز د بەر وان


پانسەد ژ کچ و کوڕ و رەوالان
ئەو چەند ژ قسمێ پیر و کالان


ئەنواعێ موزەککەر و موئەنەس
هندەک د بورەهنە هن مولەببەس


هندەک د ئەعالی و ئەکابر
هندەک د ئەدانی و ئەساغر


پێخواس هنەک هنەک د سەرکۆل
کاشۆ ژ پیان و سەر وەکی هۆل


سەرمەست هنەک هنەک د سەرخوەش
دەم بەستە هنەک هنەک د دەم گەش


گۆیەندە هنەک هنەک د خامووش
پۆیەندە هنەک هنەک د مەدهووش


هن جامە دەریدە هن د سەرخوەش
هن عەقل رەمیدە هن موشەووەش


هندان دکرن فغان و فەریاد
هن بوویی ژ قەیدێ عەقلی ئازاد


هەر یەک د مەقامەکی دگەرگوون
هەر یەک ب جەفایەکێ جگەرخوون


ئەو هەردو دەمەک ڤەمان تەحەییور
بوون غەرقەئێ لوججەئێ تەفەککور


تاجدین سەککنی و پرسیار کر
پڕسا خوە ب یێکێ ئختیار کر


گۆ: ئەی خزرێ رەهێ هدایەت
بێژ ئەڤ چ بەلایە بێ نهایەت


وی گۆتە دو شەهلەوەندێ شەدداد
ئیرۆ ل ڤی خەلقی بوونە جەللاد


هەر چی کو دبینن ئەو دو سەرخوەش
فی الحالی دکەن وها موشەووەش


وان گۆ: تە نەدی کو ئەو چ ڕەنگن
وی گۆ: دو کوڕن زیادە شەنگن


وان گۆ کو ب شیر و شەشپەڕن ئەو
یانە ب خەدەنگ و خەنجەرن ئەو


وی گۆ کو ب غەمزە و ب ئاوڕ
خەلقی دکو ژن وەکی ب کەیبوڕ


وان پڕس دکرن کو گەر ببینن
دا بۆ خوە ب مەردی دەست هلینن


هەردو د وی کاری بوون کو ناگاه
دیتن کو ژ مەحزێ قدرة الله


ئەو هەردو پوسەر وەکی دو پەیکەر
تابەندە ب شەکلێ شاهێ ئەختەر


یەک هەیئەت و شەکل و یەک لباسن
ئەمما د وی شەهری ڕەنگ نەناسن


سیرەت مەلەکن سوەر پەرینە
نە بائعن ئەو نە موشتەرینە


ڤان هەردو بران کو ئەو دو ئۆباش
دیتن دل و جان وە دان ب شاباش


ئەو ڕەنگ گەڕیان جونوون و والەه
ئێدی قە نەبوون ژ عەقلی ئاگەه


نە فەهم و خرەد نە عەقل و نە هۆش
گێڕبوونە ل سەر زەمینێ مەدهووش


فی الجمله ژ عەقل و جانی تێر بوون
فی الحالی ژ دوورڤە هەردو گێڕ بوون


وان هەردو فریشتەئێ د کوببار
دیتن دو مەلەک زیادە دلدار


مەه پارەنە لێکن ئافتابن
دلدارەنە لێ جگەر کەبابن


تەشبیهی ب سەیدێ نیم بسمل
بێ شوبهە گهانە حالێ موشکل


ناچار بەزینە سەر شکاران
فوکرینە روخێ د وان نگاران


زانین کو نە سەیدێ سەرسەرینە
سەرخەیلێ سپاهێ دلبرینە


وەستان و نەزەرکرن ب دققەت
وان هاتە ب قەلبی رەحم و رققەت


القصه ژ حوسنێ ڤان غەزالان
رەحمەک کەتە قەلبێ وان رەوالان


سررا دلی کر ب هەڤ تەعەللوق
نوورا روخێ وان ب هەڤ تەعەششوق


مەکشووفێ تەریقێ ئاشنایی
رووحان قە نەکر ژ هەڤ جودایی


یەک ڕەنگەکی سرفە عالەما غەیب
زاهر دکر ئتتحادێ لا رەیب


حوببێ وە کرن ب هەڤ گرفتار
حوسنێ وە کرن ب هەڤ تەلەبکار


تە دگۆ کو چ قالب و چ مەقلووب
هەر چار چ تالب و چ مەتلووب


بێ شوبهە یەکن چ تەن چ ئەرواح
ئەو موتتەحدن چ جان چ ئەشباح


حوببا د دلان وە کر عەداوەت
بوغزا د دلان وە کر حەلاوەت


نسبەت ب مە حادسن عەدیمن
لێکن ژ حەقیقەتا قەدیمن


لەورا کو جونوودێ جان موجەننەد
چێبوونە د علمێ حەق موخەللەد


هن موئتەلفن هنەک موخالف
هن موختەلفن هنەک موئالف


وان موئتەلفان ب یەکڤە ئولفەت
ئاخر وە کرن نەما چو کولفەت


یەعنی کو ئەوان کوڕێ د خوونخوار
گاڤا و هە دیتن ئەو بریندار


ئەو هەردو ب سەد دلان حەباندن
ڕوونشتن و هەردو وەرگەڕاندن


گاڤەک سەییرین ل بە ژن و بالان
پێلەک حەییرین ل زولف و خالان


گۆتن: عەجەب ئەڤ کچێ د کێنە؟ 
یان هەردو مەلائیکێ د خودێنە؟ ! 


ئەڤ مێوە ل کی جهی گەهانە
ئەڤ گول د چ گولشەنێ نومانە؟ 


سەروێ د چ جوویبارەکێنە
تەیرێ د چ مورغزارەکێنە؟ 


ماوەرد ژ هێسترێ د گولگوون
رهتن ل روخێ د وانێ پڕ خوون


عشقێ کربوون وسا نە هشیار
قەتعا نە دبوون ژ خوە خەبەردار


ئاخر کو کرن ب خامەیا عەشق
حوسنا خەتێ وان ل لەوحێ دل مەشق


وان ڤێ کو بزانن ئەو چ ئەسلن
لەورا کو نزانن ئەو چ نەسلن


ئەنگوشتەریێ د وان جوانان
کێشان ژ ئەسابعێد خودانان


خاتەم ژ ئەناملێد خوە کێشان
دانینە جهان ژ بوویی نیشان


یاقووت ب موهریان گوهۆڕین
ئەلماس ب شووشەیێد بلۆرین


سەرسال و خوەشی ژ دەست ب دەر دان
عەیشێ خوە بەدەلکرن ب دەردان


ناگاه ئەجانبەن خویا بوون
ناکام کرن وەداع و ڕابوون


مان هەردو برا وەکی دو سەیدان
پابەستێ سەلاسلان و قەیدان


ڕابوون کو شەڤەک سیاه و تاری
شەمس و قەمەران کری تەواری


رەه شوبهەتی مورغێ نیم بسمل
بێ قووەت و بێ توان و بێ دل


سەرسام و دەوار و سەرع و مەحروور
سەودا و فوئاد و خەبل و مەخموور


سەد جار دکەتنە ئاستانان
حەتتا کو گەهانە ئاشیانان


هەر چەندە کو گەهشتنە مەقامان
ئەمما کو ل وان دو تەلخێ کامان


ڕۆژ و شەڤ و وەقتێ سوبح و ئێڤار
یەکسان د نما ل وان ب یەکجار

++++++++++++++++++++++
سەرناو: هشیاریا مەمێ و تاجدین ژ بێ هۆشی و مەخمووریا شەرابا عشقێ ئاگاهی و خەبەرداریا وانە ژ سەبەب و واستەئێ وەمەقێ

ئەو دووختە چەشم هەردو شاهین
ئەو سووختە پەڕ مەمۆ و تاجدین


خوەش چوونە شکارێ کەبک و قازان
ناگاه ب سەرڤە شوبهی بازان


نۆڕەک فتلی ل وان ژ ناگەه
ئێدی قە نەما ئەوان چو ئاگەه


هندی کو د هەفتیا حەمەل بوون
ئەو زێدە د وەحشی و خەبەل بوون


ئەو هەفتە ل وان کو بوویە سالف
خووکەردەئێ عشقێ بوون موئالف


ڕابوونەڤە ڕۆ ژەکێ ب یەک ڤە
فکرینە ب ڕەنگ و ڕوویێ یەک ڤە


عشقێ کربوون وەسا موبەددەل
وان یێک و دو ناس نەکر ژ ئەووەل


ئەووەل دکرن ژ هەڤ تەغەرروب
پاشی کو کرن ب هەڤ تەقەرروب


دیتن خوە ب پاچەبەند و زەنگل
پەرواز و فڕین مەحال و موشکل


ئوسکووفەکە زولمەتێ ب سەر دا
جلفوویەکە ئولفەتێ ب بەر دا


بێ توعمە و بێ شەراب و بێ چاڤ
بێ مەقسەد و بێ مراد و بێ گاڤ


مەستانە ژ ڕەنگێ چەشمێ دلدار
مەخموور و سیاه و مەست و بیمار


مانەندێ دەهانێ یارێ دلتەنگ
نالین ژ ڕەها دلی وەکی چەنگ


گۆتن : عەجەب ئەم کوو بوونە بیمار
یا بوونە وەکی شێرێ بریندار


یانە وەهە ئەم چڕا نکارین
مەجرووح و زەعیف و دلفەگارین


ئەڤ ڕەنگەهە وان دکر تەفەححوس
ماهییەتێ حالێ خوە تەجەسسوس


تاجدین فکری د دەست برایی
تەیست گوهەرەک وەکی چرایی


یاقووتەکە مسلێ دانەئێ نار
مەشعەل سفەتە ژ بۆ شەڤا تار


مانەندی شەمالێ ئەو تەییسی
حەککاکی ب ناڤێ زین نڤیسی


دەستێ خوە درێژکرێ کو بینت
دا قەنج نەزەر بکەت ببینت


مەم ژی فکری د دەستێ تاجدین
ئەلماسەکە بێ بها و تەخمین


لێ ئسمێ ستی کری کتابەت
ئوستادەکی ساحبێ مەهارەت


سەرراف ئەگەر ببیتە بوقرات
تەخمین بکەتن ب وەزن و قیرات


بازار بکەت ژ بۆ فەلاتوون
مەجمووعێ خەزائنێ د قاروون


سومنا سەمەنێ د وان نگینان
نابت ب ووقووفێ دووربینان


مایین د تەعەججوب و تەحەییور
دامان و گەلەک کرن تەفەککور


زانین کو سەواحبێ نگینان
هەر چی کری کر ستی و زینان


ڕۆ ژا وەکوو بوویی عیدێ تەحویل
ئەو ژی گەڕیانە جامە تەبدیل


چاوا خەملینە ئەڤ کەچانی
ئەو ژی گەڕیانە جل کوڕانی


ئەو بوون کو مە گۆ د رووزێ نەورووز
مسلێ مەه و مهرێ عالەم ئەفرووز


ئەو هەردونە یێ د دەست ڤەمشتن
ئەو هەردونە یێ د خەل دکوشتن


ئەو بوونە د شەهری بوویی جەللاد
ئەو بوونە کو خەل ژ دەست ب فەریاد


ئەو بوونە کو ڤان ب دل حەباندن
ئەو بوونە ل ڤان جەگەر کەواندن


وان هەردو بران ب عەقل و تەخمین
بێ شائبە قاتلێ خوە زانین


تاجدینی هەبوو ل نک شوعوورەک
عشقێ د وی هشتبوو قوسوورەک


گۆ: ڕابە برا ژ ناڤ نڤینان
بەس ئاهێ بکە ژ بەر برینان


ئەم شێرن و ئەو د خوە غەزالن
پوڕ عەیبە کو ئەم ژ دەست بنالن


مەم پوختەئێ عشقێ بوو تەمامی
گۆتی کو برا مەگەر تو خامی


دا زەن نەبری موجەسسەمم ئەز
سەر تا ب پیان موقەسسەمم ئەز


ئەڤ جسم ل من بوویە موخەتتەت
ئەو خەت هەمی بووینە مونەققەت


تەئسیر وە ڕەنگە عشق و وەمقان
بالطول د توول و عەرز و عومقان


یەک نوقتەنەهن ژ دەردی خالی
هێژا تو دبێی: چڕا دنالی؟ ! 


دل بوویە مەحەللێ عشقێ حالا
ڤی حالی د ڤێ مەحەللێ ڤالا


نینە عەجەب ئەر ببم حولوولی
من مایە ژ سوورەتێ هەیوولی


شاهینشەهێ عشقێ بێ غەرەز هات
جەوهەر ڤەشری دەما عەرەز هات


ئەڤ حال و مەحەل و جسم و جەوهەر
عشقێ ژ خوە ڕا کرن موسەخخەر


جان و جەگەر و دل و هناڤان
دەست و سەر و پێ و پشت و چاڤان


واللهی یەکی نەمایە راحەت
باللهی یەکی نەمایە تاقەت


بزداندنە وان ژ من عەلائق
بالجمله دبێن کو: نحن عاشق


نا پوڕسی ل حالێ من تو زالم
هێژا تو دبێژی ئەز نەنالم؟ ! 


ئەڤ ڕەنگەهە وی کو کر تەزەللوم
تاجدینی نەما ژ بۆ تەکەللوم


ئەو مانە د گەل ئەڤان برینان
بەحسا مە ل سەر ستی و زینان

++++++++++++++++++++++
سەرناو: موعاوەدەتا ستی و زینێ ژ سەرسال و گەشتێ ئستتلاعا دایەئێ ل ماجەرا و سەرگوزەشتێ

ئەو ژی ڤەگەڕین ب وی لباسی
حازر شەلیان کو کەس نەناسی


هەر چەندە کرن لباس تەبدیل
ئەمما نە دبوون ژ حالی تەحویل


عشقێ کربوون ووسا موبەددەل
ئێدی نە دچوونە حالێ ئەووەل


قەت کەس نەدگۆ ستی و زینە
خەلقێ وە دزانی ئەجنەبینە


دایینەکە وان هەبوو زەمانی
تەشبیهی بەلایێ ئاسمانی


زالا فەلەکێ ل بەر زەبوون بوو
وێ ناڤ ژ پیری حەیزەبوون بوو


ئەو هات ژ غەفلەتێ ب سەر دا
فکری کو جلێ د وان د بەر دا


ڕوونشتنە بێ مەزاق و مەشرەب
ونداکرنە زەقەن د غەبغەب


یەعنی کو د تەحەییور و مەلالن
مەه پارە د حالەتێ وەبالن


جولوا بوویی جەوجەمێ دتازە
ڕەنگێ سەمەنێ ب جایی غازە


کافوور مەسەل عوزارێ قانی
سۆرگول گەڕیانە زەعفەرانی


زانی کو پەری د بێ لباسن
مەجلووبێ مەحەببەتا ئوناسن


گۆ: ئەی هەوەسێ دل و هناڤان
هەر یەک ژ وە روهنیا دو چاڤان


حافز ژ وە ڕا مەگەر خودێ بت
جانێ م ژ بۆ وە ڕا فدێ بت


هوون هندە موقەییەدن د قەیدێ
ئیرۆ ب تنێ کو چوونە سەیدێ


وە زوو شەمراند ژ بۆ چ سەرسال
هوون ڕاست ببێن کو بوویە ئەحوال


بێژن کو موقەددمە چ ڕەنگە
ئەڤ حیرەتە یا خیالە بەنگە


هوون بۆ چ حەزینن ئەی مەتایا
نینن چو نەتیجە بێ قەزایا


هوون بێژنە من کۆ بوو قەزییە؟ 
کەنگی ل مە خەف دبت خەبییە


ئەز دێ نوهە ڕەملەکێ بڕێژم
ئسمی و زەمیری ئەز ببێژم


یان شووشە و مەندلا خوە دانم
ماهییەتێ حالی دێ بزانم


وان گۆتنە دایەئێ نهانی: 
ئەم سوبحێ کو چوونە دەر ژ خانی


هەرچی ل مە بوو دوچار و پەیدا
حازر گەڕیا جونوون و شەیدا


ئاخر کو ژ حەددی چوویە دەر جەور
جەورێ ل مە عاقبەت نەما دەور


ئەم ژی گەڕیان مەلوول و مەغبوون
هاتینەڤە ئەم خەفیف و مەخبوون


دایین ب تەئەننی و تەوەللا
چوو پالڤە دایە وان تەسەللا


گۆ: هوون ب جەمالێ شەهریارن
هەر یەک ژ وە شاه و خوندکارن


کی بت کو نەبت موتیع و موحتاج
کی بت کو نەدت وە بێ تەلەب باج


هەر چی وە حەباندی ئەی پەریزاد
حوسنا وە دکەت ژ بۆ وە مونقاد


خاسما د ڤی شەهری بت وە دلدار
ئەز دێ وی بکەم نها خەریدار


بێژن کیە؟ دا بچم ببینم
حازر بگرم ژ بۆ وە بینم


وان گۆتنە حەیزەبوونا ساحر
دەردێ ل مە ئەی تەبیبێ ماهر


بێ شوبهە دەوا ژ دەست تە تێتن
تەقریر ئەگەر ژ دەست مە بێتن


تەقریر و ئەداکرن مەحالە
تەدبیر و دەواکرن بەتالە


هندی هەنە کیژ و کوڕ د بوهتان
بەلکی د جەمیعی بە ژن و بوهتان


کەس نینە ب لوتف و حوسنێ مەشهوور
ئیللا کو د دەفتەرا مە مەستوور


یەعنی هەمی ڕوو ب ڕوو مە دینە
هندی د ڤی شەهری ئادەمینە


ئیرۆهە دو کەچ غەریق شیبا
سەر تا ب قەدەم دەبیق و دیبا


زیبەندە ژ شەکلێ شاهێ خاوەر
تابەندە ژ ڕەنگێ ماهێ ئەنوەر


ناگەه ل مە بوون دوچار و زاهر
گێڕبوون ژ دوورڤە هەردو نادر


ئەم چوونە ب سەر بنێن کو کینە
فکرین نە وەکی مە ئادەمینە


تەحقیق مەلەک وە یا پەری بوون
لەورا کو ژ ئاڤ و گل بەری بوون


گاڤا کو مە دیتن ئەو پەریزاد
ئەم ژی گەڕیان ژ عەقلی ئازاد


ئەو هەردو وەکی دو جامێ جەمشید
ئەم هەردو مسالێ ماه و خورشید


گاڤا وەکوو پێکڤە بوون موقابل
مسباح و زوجاج بوون موعادل


قاروورە ژ نەجمێ مونعەکس بوو
نوورەک مە ب قەلبی موقتەبس بوو


قەندیل و فەتیلە گەر ژ وان بوو
ئاگر ژ روخێ مە هەر دووان بوو


زەیتێ مە و ئاگرێ مە دیسا
بەربوو مە و دل مە پێ ئەییسا


سوهتن خوە ب خوە نزان چ حالە
هشیاریە خەونە یا خەیالە

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەکرار ئستخبارا دایەئێ ژ کونهێ ماجەرایێ تەسریح و تەقریرێ ئەوانە ژ کەیفییەتا تەئسیرا هەوایێ

دایین حەییری ژ ماجەرایێ
گۆ: ئەی روح و قالبێ د دایێ


هوون چوونە تەفەرروجا رەوالان
فارغ ژ تەعەششوقا غەزالان


شەکلێ کو وە دیتی بێ مەئالە
مەیلا وە ب قسمێ ژن مەحالە


مەیلا بەشەری بەشەر دڤێتن
ئەمما وە کچان پوسەر دڤێتن


کچ قەت ل کچان دبن خەریدار؟ 
بێ نەقدێ کوڕان مەحالە بازار


کوڕ ئایینەئێ جەمالێ زاتن
کچ مەزهەرا پەرتەوا سفاتن


بێ زات و سفەت عەرەز مسالە
جەوهەر نەبتن عەرەز بەتالە


قائم دبتن عەرەز ب جەوهەر؟ 
بێ شەمس قەمەر دبت مونەووەر؟ 


مەیلا ژ روخێ کوڕان بەری بت
سەد جار کو حووری و پەری بت


ئەو مەیل کۆ دێ بکەت وە مەفتوون؟ 
ئەو لەیل کۆ دێ بکەت وە مەجنوون؟ 


مەجنوون کو نەبت عەدیلێ لەیلێ
لەیلێ کۆ دکەت ب لەیلێ مەیلێ؟ 


گول قەت ل گولان دبیتە عاشق؟ 
عەزرا خوە ب خوە دبیتە وامق؟ 


خوسرەو نەبوویا سوارێ شەبدیز
شیرین ل شەکەر دبوویە پەرویز


فەرهادی چەوا سورشکێ پوڕ خوون
نەینا نەددی سوارێ گولگوون


ژەو چەندەها عالەما رجالان
بەگزادە و سادە و رەوالان


دل قەت وە نەبت ب کەس ڤە مائل
کیژن د ئەدانی و ئەرازل


بێ نام و نشان و غەیری مەعرووف
قەلبێ وە ب وان کو بوویە مەشغووف


ئەڤ ئەمرە ب من قەوی مەحالە
ئەڤ خەونە وە دیتی یا خەیالە


زینێ کو بهستن ئەو مەعانی
ئەڤ نەغمە ژ پەردەئی دەرانی


ئەڤ ڕەنگەهە گۆتە دایەیا پیر
غالب تە نەمایە عەقل و تەدبیر


تە دگۆ کو ب دەعوەت و عەزائم
حالێ کو خەفی بتن دزانم


شەکلێ کو مە دی نە بێ مەئالە
تەحقیقە نە خەونە نە خەیالە


وان گەر مەلەک و ئەگەر بەشەر بوون
گەر قسمێ نساء و گەر پوسەر بوون


ئەنگوشتەریێ د وان ئەڤانە
ئینانە م ئەو ژ بۆ نشانە


رەملێ تو ب ڕاست ئەگەر دزانی
خاتەم ئەڤە دێ بزان خودانی


وێ شەهلەئێ حیلەکار و جادوو
گۆ: بینە ژ بۆ م خاتەمان زوو


دا ئیشەڤە رەملەکێ بڕێژم
حەتتا سوبە ساحبان ببێژم


حازر ستیێ نگین دەرانی
دا دەستێ عەجووزەیا زەمانی


زینێ وهە گۆتە حەیزەبوونێ: 
من دل بوویە وەرتەیەک ژ خوونێ


گاڤا وەکوو وەرتەتێتە جووشێ
وەقتێ کو دکەت بکەت خورووشێ


تەسکین دکەت ئەڤ نگین دلێ ژار
دەم دەم کو ددم د چەشمێ خوونبار


زنهار ئەگەر دبەی نگینێ
زوو بینەڤە بۆ م دل حەزینێ


لەورا ب وی یە م سەبر و سامان
ئەو بو منە خاتەما سولەیمان

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەفەححوس و تەفائولا دایەئێ ژ رەممالی کەشفا حەقیقەتا وی ئەحوالی وکو خاتەمێ ئاسمانێ فەرتووت مەعنا نما نگینێ یاقووت

وێ دەللەئێ بێ فەسال و موحتال
سوبحێ خوە گهاندە پێشی رەممال


زێڕەک دو برن د دەست خوە بۆ پیر
ئەڤ ڕەنگەهە کر زەمیر تەقریر


گۆ من دو کوڕەک هەیین د مەعسووم
بێ باب و یەتیم و ژار و مەحرووم


ڕۆ ژا وەکوو بوویە عید و سەرسال
ئەو ژی ب تەریقێ تەبعێ ئەتفال


ڕابوونەڤە هەردو چوونە گەشتێ
غوولان غەلەتاند بوون ل دەشتێ


ئیرۆهە دەما کو بوونە پەیدا
دینن تەلەسن جونوون و شەیدا


هاتینەڤە بێ لباس و تازی
گەه گەه دکرن فغان و گازی


بێهش دکەڤن گەلەک دمینن
گاڤا وەکوو ڕادبن ددینن


ئەڤ خاتەمەنە ئەوان د دەستن
گۆیا تو دبێی ب ڤان د مەستن


ئەی واقفێ رەمز و کاشفێ راز
بێچارەمە ئەز تو چارە پەرداز


ئحسان بکە قەنج ژێ خەبەر دە
کانێ سەبیێ د من چ دەردە


مەجنوونیە سەرعە یا هەوایە
چاوا مەرەزەچ بۆ دەوایە


ئەی مورشد و پێشەوایێ موقبل
حەللالێ عوقوود و حەللێ موشکل


سررەک هەیە وێ د ڤان نگینان
پەیدایە ل نک وە دووربینان


ئەسحابێ نگین ببێژە کینە
جننینە پەرینە ئادەمینە؟

++++++++++++++++++++++
سەرناو: دەلالەت و تەقریرا رەممالیە ژ بۆ پیرێ موافقی «ما فی الضمیر» و موخالفی تەقریرێ

ئەو وارسێ علمێ دانیالی
گاڤا فکری د شەکلێ ڤالی


فی الحال د رەحمێ ئوممەهاتان
بێ وەزعێ تەوولدا نەباتان


لەحیان و نەقی ب یێکڤە دیتن
تاجدین و ستی ب پێکڤە دیتن


شەکلێ فەرەحێ د گەل غەمێ دی
بێ پەردە وی زین د گەل مەمێ دی


ئەڤ ڕەنگەهە گۆتە قاسدا پیر: 
مەقسوود ب مەکر و کز ب و تەزویر


ما قەت دبتن ژ بۆ تە حاسل؟ 
بێ ڕاستڕەوی مەحالە مەنزل


تە دگۆ کو کوڕێ د من ددینن
نابێژیە من ستی و زینن


ڕۆ ژا وەکوو چوونە گەشت و سەیران
وان دینە ل ڕێ دو دیدە حەیران


یەعنی کو دو کو ڕ د سەرو قامەت
ڕابوویە ل وان کوڕان قیامەت


فی الحال ئەڤان دو ئافتابان
دل چوویە ڤە بال دو ماهتابان


ئەو بوونە ژ عشقێ ڤان د بێ هووش
ئەڤ بوونە ژ حوسنێ وان د مەدهووش


ئەو شیفتەئێ بەلایێ عشقن
ئەو تەشنەئێ کەربەلایێ عشقن


ئەڤ خاتەمەئێ د وان کوڕانن
ڤان ژی دو نگین د دەستێ وانن


چاوا خەملینە ئەڤ کوڕانی
ئەو ژی گەڕیانە جل کەچانی


پیرێ وهە گۆتە شەیخێ رەممال
من شوبهە نەما د کەشفێ ئەحوال


لێکن تو ببێژە ئەو چ ئەسلن
قەنج کەشفێ بکە کو ئەو چ نەسلن


بەگزادەنە ئەو عەلی مەقامن
جندی نەسەبن وە یا عەوامن؟ 


شەیخ گۆ کو د دینێ عشقبازی
بەیعەک هەیە ئەو دبێن تەرازی


بێ شەرتێ کەفائەتێ رەوایە
شەرتێ موتەعاقدان رزایە


خاسما کو کوڕێ د ڤان بژاری
دوڕدانەیە یەک و یەک مراری


بەگزادەیە یەک ژ نەسلێ میران
یەک ژی ب نەسەب کوڕێ دەبیران


وێ ساحرەئێ ژ بۆ نشانە
دیسان خەبەرەک کرە بەهانە


گۆ: عاشق و موبتەلا و دینان
مەفتوونێ ژ بۆ ستی و زینان


ئەو نابنە قابلێ حسابان
ناکونجنە دەفتەر و کتابان


شەیخم تو دزانی ئەڤ جەزیرە
تێکدا کوبەرا و کوردە میرە


ئحسان بکە پەردەئی هلینە
ئەو هەردو مەلەک ببێژە کینە


عەهدا مە وە بت تەنێ ببینم
چل زێڕی بچم ژ بۆ وە بینم


شەیخ گۆ: تو هەڕە ببین و شاقان
تەفتیش بکە جه و و ساقان


هەرچی کو دبێژن ئەو عەلیلە
ئەو عللە ژ بۆ تە ڕا دەلیلە


بنمێ خوە ب سوورەتێ تەبیبان
بێ پەردە دبینی وان حەبیبان


گاڤا کو تە دیتن ئەو مەلەک وار
کەشفە ژ قوماشی ژی خەریدار


خاسما کو د دەستێ وان نگینن
مەنقووش ل وان ستی و زینن


ڕابووڤە عەجووزە شوبهی لوقمان
سەر تا ب قەدەم دەوا و دەرمان


قاروورە و حوققە نشتەر و کیس
هلگرتن ئەوا خەبیسەتەلبیس


دایی بەغلا خوە چەند کتێبەک
دنما ب حەکیمەکێ عەجێبەک


حازر خوە گهاندە پیشەکاران
فی الحال بوویە نەدیم و یاران


وان گۆ: تو ژ کووڤە تێ چ پیری؟ 
غالب تو ژ علمەکی خەبیری! 


گۆ: گەر چ کو زاهری حەکیمم
زێدە ب دو عللەتان عەلیمم


زائل دکم ئەز قەوی دو ژانان
دەردێ بەدەنان و دەردێ جانان


وان گۆ: تو ژ بۆ مە ڕا خەبەر دە
دەردێ کو ل جانی بت چ دەردە؟ 


وێ گۆتی کو هوون مەگەر نەبینن
وی دەردی عەلامەتن نەهینن


ئەو دەردەکی زێدە بێ مەجالە
سححەت ژ وی دەردی ڕا مەحالە


دوور بت ژ وە ئەو گەلی رەوالان
ئەو بەرقە د سوورەتێ شەپالان


گاڤا ڤەددەت وەکی برووسکە
بێ شوعلە و پێت و بێ چرووسکە


بێ جەرحە و قەرحە و برینە
ناڤێ ل وی دەردی هەر ئەڤینە


ئەمما وە دسۆ ژتن هناڤان
خوونا دلی تێ ژ هەر دو چاڤان


وان گۆتنە وێ کو خەیری مەقدەم
حالا نەخوەشن ژ مە دو هەمدەم


ئحسان بکە هەر دووان دەوا کە
دەرمان کە ب نەوعەکی تو ڕاکە


هەر چی تو دبێژی ئەم وەسا کین
هەر چی تو دخوازی ئەم ئەدا کین


پیرێ خوە گهاندە نک مەریزان
وەقتێ فکری د وان عەزیزان


وێ گۆتە ب هەمدەم و دەلیلان: 
تەنها مە بهێلن و عەلیلان


دا ئەز بکەرم ڤی دەردی تەشخیس
پاشی بکم ئەز دەوایی تەلخیس


هەڤڕێ هەمی چوونە دەر ژ باوان
پیر ما و تەنێ د گەل دو لاوان

++++++++++++++++++++++
سەرناو: هەمسوحبەتیا وشاقان ب هەمخلوەتیا مشتاقان و واقفیا وێیە ل سەر وەقتێ عوشاقان

بیمار ب دەردێ عشقێ بەد حال
ناگەه فکرین کو چوونە هاڤال


ڕوونشتی ل پێشی وان ڤە زالەک
قامەت جڤیای ژ ڕەنگ هلالەک


ئاهەستە کەلامەکی دبێژت
دگریتن و هێستران دڕێژت


گۆتن چ کەسی تو ئەی دل ئارام
بۆ چ دگری وها ب ناکام؟ 


وێ گۆ: ب سەرێ ستی و زینێ
مەحزا ژ وە ڕا دکم گرینێ


مەخسووس ژ نک ستی و زینان
هاتم ل وە خوەش بکم برینان


ئەنگوشتەری یێ د وە ئەڤانە
ئینانە م وی ژ بۆ نشانە


هوون هلگرن و بدن نگینان
بەدنام مەکن ستی و زینان


ئەز قاسد و هوون ژ بۆ م مەقسوود
هوون من مەکن ئەی موراد مەردوود


ئەڤ مو ژدە دەما ئەوان کرن گووش
یەکجار ژ شاهیان نەما هووش


هشیار کو بوون دەمەک نە وەستان
فی الحال بەزینە پێ و دەستان


تەکرار ل دەست و پێ و داوان
سەد بووسە ددان ئەوان دو لاوان


دایین حەییری ژ ئشتیاقێ
بەردا گری یێ ژ ئفتراقێ


گۆ: غەم مەخۆن ئەی موراد و مەقسوود
مزگین ژ وە ڕا ب حەققێ مەعبوود


تەوفیقێ رەفیق بتن ژ باری
ئەز دێ وە بکم ب سحرکاری


هوون جوملە ل عەردەکی جەما بن
هەر چار ب مەقسەدا خوە شا بن


نام و نەسەبا خوە هوون عەیان کن
سررا دلی بۆ م ڕا بەیان کن


دا ئەز ڤەگەڕم ب ڤان نگینان
تەسخیر بکم ستی و زینان


تەعجیل بکم ژ بۆ سەوابێ
زوو بێمەڤە ئەز د گەل جەوابێ


تاجدینی نگین ژ دەست دەرانی
دا دەستێ عەجووزەیا زەمانی


مەم تێ فکری کو بێ نگینێ
کەنگی دکەتن مەدار و ژینێ ! ؟ 


گۆ: دایە تو من بگێڕە مەعزوور
کی جانی ددت ژ دەست خوە دەستوور


ئەڤ خاتەمە ئسمە گەر تلسمە
من جان ئەوە قالبێ م جسمە


ئەی دایە تو قاسدێ حەبیبی
بێ شوبهە ل دەردێ من تەبیبی


سەدقە سەرێ ذی الجمالێ زینێ
مەستینە ژ دەستێ من نگینێ


گاڤا تو دچی ڤە ئەی وەفادار
ئەڤ ڕەنگە ژ من ببێژە دلدار


ئەو شاهە ئەگەر چ ئەز گەدامە
ئەلتافێ شەهنشەهانە عامە


ئەز بەندە نە لائقێ و سالم
خورسەندە ب سوورەتێ خەیالم


رازیمە ژ ئەو قەدەر جەمالێ
من بینتە خەلوەتا خەیالێ


هەر گاه ژ ئاهێ دل بترست
گەه گاهێ ل حالێ من بپڕست

++++++++++++++++++++++
سەرناو: ڤەگەڕیانا دایەئێ ڤ بال دلداران، ئاگەه کرنا وانە ژ ئسم و رەسمێ برینداران

ئەو هەردو نهالێ عەرعەرا شەنگ
ڕوونشتی مسالێ غونچە دل تەنگ


جڤیایی ب فکر و سەرنشیڤی
هەر لەحزە ژ دایەئێ ب هیڤی


مەخموورێ غەبووقێ بێ نهایەت
موشتاقێ سەبووحێ بوون ب غایەت


دیتن کو ژ ناگەهی تەبیبە
وێ هات ب سوورەتەک عەجیبە


زین و ستیا ژ عشقێ مەدهووش
وان دایە کرن رەوان دەر ئاغووش


گۆتن: ب خودێ کەی ئەی دلارام
ئایا تە کڕینە ئەو مەلەک رام


رەملا تە چ گۆ؟ پەری تە زانین؟ 
یان هەردو د شووشەیێ تە ئانین؟ 


تیرا ل مە کون کری سوێدا
ئایا تە بەیان نەکر کو کێدا؟ 


وێ گۆ: ب سەرێ وە ئێ موبارەک
سەد جار قەسەم دکم نە جارەک


ئەز هاتمە ڤی دەمی ژ باوان
ئەمما گونەها مە تێ ب لاوان


هەردەم کو ستی و زین دبێژن
سەد ڕەنگ سرشکێ خوون دڕێژن


قوربانێ وە بم ب ڤێ کەمالێ
ئەو هەردو بەشەر ب وێ جەمالێ


چاوا وە بژارن ئەو دو مومتاز
زیبەندەئێ وسلن ئەو سەرەفراز


واللهی قەسەم دکم ب باری
ئەو هەردو دوڕێ د وە بژاری


نابن د چو بەرر و بەحر و کانان
نینن وە مەلەک د ئاسمانان


ئەو هەردو ژ بۆ وە ڕا سەزانە
میرزانە ئەگەر وە گەر گەدانە


ئەو دەللە ب دل وە بوویە دەللال
دلدادە ژ پێشڤە مان دەمەک لال


زین و ستیان نەما د دل هووش
گاڤا کو ئەوان کرەڤ خەبەر گووش


القصه ژ کونهێ ماجەریێ
هشیاری کو دایەئێ ددایێ


ئاگر تە دگۆ گهاندە نەفتێ
پێت ژێ دچوو ئاسمانێ حەفتێ


عشق ئاگرە تەن چیایێ توورە
دل ئەو شەجەرا ب نار و نوورە


مشکاتە قەفەس قەبەس چرایە
جان زەیتە فەتیلێ وێ جەفایە


دل شووشەیە ئەو چرا د ناڤە
سەر جوزئێ د کوللێ دا بەلاڤە


بالکلً ژ سەر حەتا ب ئەقدام
سوهتن ب وی ئاگری دل ئارام


گۆتن: ژ مە ڕا تو دل نەوازی
ئەی دایە ژ بۆ مە چارەسازی


دهقان تویی ئەم وەکی نهالین
ئەزمان تویی ئەم ب خوە دلالین


گەر لەحزەیەکێ نەکی تو گوفتار
گەر ساعەتەکێ نەبی تو غەمخوار


ئەم دێ وەکوو خار و خەس هەبا بن
ئەم دێ وەکوو بەرگ ێ بەر هەوا بن


ئەی واقفێ واقعاتێ دێرین
ئەم غەیری تە مەحرەمان نەدێرین


تاجدین و د گەل مەمێ تە گۆتی
پەروانەنە پەڕ ل وان مە سۆتی


ئەو ژی نهە پوڕ د ئنتزارن
بەلکی ژ مە زێدەتر نەچارن


ڕابە هەڕە زوو ببێژە تاجدین
گەر دێ تە ستی بڤێ مەمێ زین


مزگین ژ وە ڕا مە هوون قەبوولن
ئەم ژی ژ وە زێدەتر مەلوولن


عشقا وە جلەو ژ مە ڕەڤایە
مانع ل مە پەردەیا حەیایە


ئەو پەردە ژ بۆ وە ڕا عەدیمە
بێ پەردەئێ بۆ وە ڕا قەدیمە


خوازگین و وەسائت و وەسیلە
هەر چی کو ژ با وە بێن جەمیلە


ئەڤ ڕەنگە ببێژە وان حەبیبان
مەجمووعێ مەوالی و خەتیبان


هندەک ژ وە ڕا ببن رجاچی
هندەک ژ مە ڕا ببن دوعاچی


بەلکی کربت خودێ موقەددەر
وەسلا مە و وە ببت مویەسسەر

++++++++++++++++++++++
سەرناو: شفابەخشیا تەبیبەئێ ل دەردێ عەلیلان شەفەقەت و مەرحەمەتا میر ل حالێ زەلیلان

خوەش وەقتە ژ بۆ عەلیلێ موشتاق
خاسما کو ژ بۆ قەبیلێ عوششاق


دەرمانەکی سححەت و شفایێ
مزگین و بەشارەتا وەفایێ


ناگەه بگەهیتە وان ژ دەردان
ئازادە بکەت ئەوان ژ دەردان


ئەو دایە ژ ڕەنگ ئەرستەتالیس
سەر تا ب قەدەم لباسێ تەلبیس


دیسان کەتی سوورەتێ تەبیبان
حازر خوە گهاندە نک حەبیبان


ئەو مو ژدە وەکی مە گۆتی گۆتن
ئەو سۆتی وەکی نە سۆتی سۆتن


ئەمما ب وی ئاگری وە گەش بوون
تە دگۆ قە نەخوەش نەبوون دخوەش بوون


گۆیا کو ئەوان ژ دەست فەلاتوون
خوارن ب یەقین دەوا و مەعجوون


ڕابوونەڤە چوونە نک هەڤالان
چەندەک ژ مەحارم و رەوالان


ئاگاه کرن ژ ماجەرایی
ڕابوون ب تەعەسسوب و تەبایی


گاڤا کو ئەوان بهیست مزگین
هایدان ب تەبایی خەلق و خوازگین


هندەک عولەما وهن د عادل
هندەک ئومەرا وهن د جاهل


ڕابوونەڤە جوملە چوونە نک میر
ئەڤ ڕەنگە کرن قەزییەتەقریر


کەی والیێ مولک و مال و دەولەت
وەی حامیێ داد و دین و دەولەت


تو سایەئێ لوتفێ کردگاری
ئیرۆ ل مە شاه و خوندکاری


شاهی نەزەرا تە کیمیایە
ماهی ئەسەرا تە پوڕ زیایە


هەرچی تە ڤەخوەند ئەو عەزیزە
هەرچی تە نەخوەندبی تەمیزە


هەرچی تە کرە چراغ و گەش کر
گەر حالێ خەرابە ژی تە خوەش کر


تاجدین ئەگەر چ میرزایە
نسبەت ب تە بەندەیە گەدایە


هاتن کو بکن ژ دل دوعایێ
فی الجمله دکن ژ تە رەجایێ


تاجدین ستیێ ژ تە دخوازت
ئەو قۆل ب چراغیێ دنازت


ئەو بەندەیە وی بگێڕە ئازاد
زیبەندەیە وی بدێرە داماد


میر گۆ کو هەچی وە دیتی لائق
ئەلبەتتە ژ بۆ مە ڕایە فائق


هەرچی کو وەکیلە بێت و ڕوونت
مەولا کیە خوتبەئێ بخوونت؟ 


عەقدا ستیێ مە کر ل تاجدین
ئیجابە ئەڤە قەبوولە ئامین


فی الحالی چەکۆ بەزی و پێ میر
تەقبیل کر و قەبوول تەقریر


مەجمووعێ مەلا و شەیخ و میران
ئاغا و ئەکابر و فەقیران


ڤێکڕا ب دەڤێ خوە وان سەنا کر
تێکدا ب دلێ خوە وان دوعا کر


میر گۆ: بقوتن دەف و رەبابان
بینن هەمی شەربەت و شەرابان


دا بەزمەکە شادمانە دانین
ئیرۆهە کو سوبحە ئەم نەزانین


دێ شوبهەتی ڤی دەمی د خوەش بن
یا دێ بمرن وە یا نەخوەش بن


حوبلانە لەیالی ئەی مەوالی
کانێ چ دزێن علی التوالی


ئەڤ شیوەن و شاهی تەوئەمانن
ئەڤ چەرخ و فەلەک د بێ ئەمانن


گەه نوور نومانە گاه موزلەم
گەه سۆر نومانە گاه مەئتەم


گاڤا کو دبینی وەقتێ عشرەت
دا فەوت نەکی زەمانێ فورسەت


لەورا کو زەمان مسالێ شیرە
نابێژتن : ئەڤ مەلایە میرە؟ ! 


ئیرۆهە ژ بۆ رزایێ تاجدین
من ژی ژ خوە عەد بکن ب خوازگین


ئەڤ چەند زەمانە ئەو غولامە
دائم د غولامیێ تەمامە


ئەو هندە د خدمەتا م دا بوو
عومرێ وی د بەر م دا فەنا بوو


شەرتەد شەریعەتێ وەفایێ
ئەم ژی ژ وی ڕا بخۆن جەفایێ


ئیرۆهە ب خدمەتا وی ڕابین
بالذات د خدمەتا وی دابین


مێرێ وهە کێ بتن کو جانی
شاباش نەدەتێ ب شادمانی


گەر من هەبتن هەزار و یەک سەر
وان جوملە د ڕۆ ژەکێ ب دەفتەر


گەر ئەز نەکرم فدا ب جارەک
میرینی ل من نەبت موبارەک


تاجدین کو د خدمەتا ئەمیر بوو
چەشنا وی د دەست و چەشنەگیر بوو


القصه ب شەوکەتا خوە ئەو میر
ڕابوو ب خوە بوویە چاشنی گیر


کێشا وی ب مەجلسا خوە خوانەک
گۆیا کرە فەرشێ ئاسمانەک


قورسێ مەه و مهرێ ئاسمانی
ئینان تە دگۆ ب جایێ نانی


ئەڤ لەنگەریێ د زیڤ و زێڕین
شوبهەت فەلەکێ د ژۆر و ژێرین


هەر سەحنێ مەزن مسالێ بورجەک
سەرپۆش ل سەر ژ ڕەنگێ دورجەک


هەر تەبسی و کاسەئێ د فەغفوور
یەک ئەختەرێ پوڕ زیاء و پوڕ نوور


جەدی و حەمەلێ د ئاسمانی
بوریان و کەباب میهمانی


هەر کاسە و تەبسیەک یەک ئەنبار
سەرشار شەبیهی نەفسسێ ئەممار


ئەنواعێ تەعامێ چورب و شێرین
ئەلوانێ غزاء و نوقلێ ڕەنگین


ڤان مەشرەبە وو ئەیاغێ چینی
دەوران دکرن ب نازەنینی


سەییارە سفەت بگەشت و سەیران
هەرچی کو ددی دمائی حەیران


نارەنج و تورنج و نار و لیموو
نەوباوەئێ شاخسار مینوو


فانیز و نەبات و قەند و شەککەر
ماوەرد و زوباد و مسک و عەنبەر


هندان دکرن مەعیدە غازە
هندان دکرن دماغ تازە


مەجمەر گەڕیان ب عوود و عەنبەر
بوون جوملە مەشامێ جان موعەتتەر


راموشکەر و خوەش نەوا و خوەش دەنگ
شایەستە و خوەش قوماشێ خوەش ڕەنگ


هەڤدەنگ هنەک ب سەوتێ سازان
هەمڕەنگ هنەک ب فەخر و نازان


موغنی و کەمانجە عوود و تەنبوور
چەنگ و دەف و زوورنا و سەنتوور


عوششاق و نەوا عراقی و ئەوج
ڤێکڕا دکرن ب ڕاستیێ زەوج


ئاوازە و شوعبە و مەقامات
بێ پەردە ب موعجز و کەرامات


زاهر کو دبوون ژ نایێ گەردان
غارەتکرن عەقل و دین و ئیمان


ساقی شەوشین ب ئابێ ئەنگوور
موترب هەرشین ب سەیتێ سەنتوور


قەووال و موغەننی و غەزەل خوان
مەخموورێ سیاه و مەست و سەکران


القصه ل رەغمێ سەبعێ شەدداد
دانین ب وی رەسمی عورس بنیاد


خەتتاتێ فەلەک ژ دەست قەلەم کەت
جەللاد دکر کو وی قەلەم کەت


ناهید ب عەردی دا ددا چەنگ
مەه چوو ڤەشری د بورجێ خەرچەنگ


کەیوان د دەلوێ دا نهان بوو
بەرجیس د حووتی بێ نشان بوو


دونیا هەمی بوویە عەیش و عشرەت
زالا فەلەکێ ژ کەرب و حەسرەت


چو ژ دەست نە دهات و مایە عاجز
ناچارە عەجووزە بوویە کادز


شەیخووخەئێ چەرخێ ڕەنگ سەماوی
رەهوار سەماع کر رەهاوی


عالەم هەمی بوویە عشرەت ئاباد
شەهری و بەدەوی عەبید و ئازاد


موستەغرقێ نعمەت و تەرەب بوون
موستەجمعێ شاهی و لەعەب بوون


ڕابووڤە کو خان ژ بەر خەواسان
ساقی گەڕیان ب جام و کاسان


میر خوەندنە پێش مەمۆ و تاجدین
گۆ: خەرج ل من مەمۆ تو شوشبین


ئەو هەردو کرن تەمام مەلبووس
ڕابوون ب ئەدەب ئەتەک کرن بووس


رڕوونشتن و پێکڤە وان ڤەخوارن
ئەو ڕۆ ژ ب یەک ڤە رابوارن

++++++++++++++++++++++
سەرناو: عەرووسیا ستی ژ بۆ تاجدینی تەهیئەئێ ئەسبابێ شاهیە ژ بۆ تەهنییا غەمگینی

وەقتێ وەکوو نوو عەرووسێ خورشید
نەه قوببە مسالێ جامێ جەمشید


فی الجمله کرن ب روخ موجەللا
گۆیا کو کرن ب زەر موتەللا


مەششاتەء و دایە و پەرەستار
عشقێ کری جوملە گەرم بازار


چوون زەین بکن ستی و زینان
نازەندە بکن دو نازەنینان


ئەووەل فکرین د زولف و خالان
دیتن کو دلان دبن ب تالان


گاڤا فکرین د قەوسێ ئەبروو
بوون شوبهەتی وەسمە ژێ سیەه ڕوو


فکرینە روخێ د وان د تازە
شەرمەندە دبوون ب جایی غازە


قادر نە دبوون ژ سورمەئێ ڕەش
ئاهوویێ خوتەن بکن موشەووەش


سەر تا ب قەدەم ژ ڕەنگێ شانە
سەد سەعی کرن ژ بۆ بەهانە


مەحزا ژ دو ئاهویان یەک ئاهوو
وان سەه نەکرن حەتا سەرەک موو


إلا سەرێ موویەکی مەیان بوو
ئەو ژی ب مسل نە تەن نە جان بوو


قەتعا ژ مەخافەتا شکەستن
قەت لێ کەمەرەک نەهاتە بەستن! 


کەس دل نە ددا چو لێ ببینت
بەلکی کو ژ نازکی شکینت


ما دەست ددا کو دەست و پەنجە
حەننا بکەتن ب ڕەنگێ رەنجە


نەقشێ کو خودێ کری موخەییەر
کی قادرە وی بکەت موغەییەر


ئاخر گەڕیان ژ ڕەنگێ مەئیووس
ئەو مان و حەنا و ڕەنگ و پابووس


زینەت ژ قەدێ د وان حەبیبان
بەخشینە زەمین تەلا و شیبان


فەرخوندە کرن ب فەرقێ ئەفسەر
تابەندە کرن ب تاجی گەوهەر


سەرلەوحەئێ سەفحەئێ موسەننەع
زیبەندە ب زیوەری مورەسسەع


پیرایە ژ رەونەقا جەمالێ
بۆ هالە ل خەرمەنا هلالێ


ئەلماس و زوموررد و مراری
خال و خەت و توررەئێ د تاری


مانەندێ کتابێ شاعرانە
مەوزووعێ ب وەزعێ خانە خانە


ئەڤ رەونەقێ عارزی و زاتی
بوو نوسخەئێ سحر و موعجزاتی


ئەبیات ب جەمع بوونە دیوان
ئایات ب سونع بوونە قورئان


ئەو سونعەتێ ئووستادێ موتلەق
هەر چی کو ددی دگۆ: هو الحق


تەزیین کو تەمام بوو ل بووکان
ئایین کەتە چار سوو و سووکان


ئەنواعێ تەجەممول و مەلابس
ئەلوانێ جەواهر و نەفائس


سەد جاریە و دو سەد بەنی چوون
زەربەفت لباس و زەربەنی چوون


ناقە ب قتار و دەر ب قنتار
یاقووت ب بار و زەر ب خەروار


خارج ژ تەعەددودا حسابان
خارق ل تەقەییودا کتابان


نەدهاتە تەعەققول ئەڤ جهازە
نەدبوون موتەحەممل ئەو جەمازە


ڤێ دەبدەبەئێ وە کرنە عاشق
بوو زەلزەلە ڕاکرن خەلائق


شەهری ژ موزەککەر و موئەننەس
فی الجمله موزەییەن و مولەببەس


تەشبیهی ب بەحرێ پوڕ تەمەووج
جونبش دکرن غەرەز تەفەرروج


ناگەه گەڕیا ب جوودێ مەفتووح
دەرگاهێ کەرەم ل کەشتیا نووح


یەعنی کو عمارەیا ستی تێ
قەسرا پەریا ب ڕاستی تێ


هەر تەختە ژ عوودێ سەندەلووسی
تەختەک خەتە بەندێ ئابنووسی


عەرشەک ژ جەواهران مورەسسەع
بەلقیس جەلیس و لێ مورەببەع


دەست بەستی ژ پێشڤە پیشەکاران
زەررین کەمەر و گوهەر گوهاران


سەد ئاسفێ بەرخیا وەکی با
حەممالێ دکر ب عەرشێ دلشا


هلگرتنە سەر سەرێ خوە ئەو مەهد
دەست دەست دڕەڤان ژ هەڤ ب سەد جەهد


ئەو تەخت رەوان وەکی گەمی بوو
بەحرا کو ب سەرکەت ئادەمی بوو


بەحرەک ژ هەوا کو بێتە جووشی
ناچار ژ دل دکەت خورووشی


خەلقێ جهێ جوملە عاشقانە
پەروانە و شەمع دەر مەیانە


سووفی و مەلا و فەقیر و پاشا
ڤێکڕا ل تەفەرروج و تەماشا


خەلقێ کو ژ دەست غەمان ب فەریاد
فەردەک قە نەما نەبوویی دلشاد


هەر بەر دەرەکی شەماتەیەک لێ
هەر مەجمەعەکی تەماشەیەک لێ


تە دگۆ کو عەرووس عەینێ جانە
لەو بوونە بەدەن ل پێ رەوانە


سازان مری حەی کرن وەکی سوور
کووس و دەف و کەررەنا و ناقوور


شاباش و سەدا و کازە کازان
گوهدار غەنی کرن ژ سازان


ڤێکڕا کو سەدا ژ وان ب دەرکەت
قەسرا فەلەکێ سەدا ب سەرکەت


ئەڤ عەیش و نشات و شادمانی
نادیدە ب دیدە یان زەمانی


فولکا فەلەکا مەلەک د ناڤێ
مەوجان کو ڕەڤا د وەقت و گاڤێ


ئەڤ تەنتەنە و شعار و ئایین
چوون لەحزەیەکێ گهانە تاجدین


تاجدین ب خوە بوویە پادشاهەک
مەم ژی ل تەنشتێ شوبهی ماهەک


ڕوونشتی د شەهنشینێ عالی
جەمعەک ژ ئەکابران حەوالی


ڕابوون ل تەفەرروجێ ڤەوەستان
وان جوملە تەبەق د هەردو دەستان


مانەندێ تباقێ ئاسمانی
یاقووت و زومورردێ د کانی


ڕێهتن تەبەقێ د وێ نسارێ
ژۆردا ل عماریا نگارێ


ئەمما تەبەقێ د وان هەمی پوڕ
زێڕ و وەرەق و جەواهر و دوڕ


یەغماکەرێ گەنجێ بوونە ماشا
خیزان هەمی بوونە میر و پاشا


سەد جار ل هیڤیا حەریسان
خارج ژ جڤاندنا خەسیسان


فازل ژ کەرامەتا کەریمان
زائد ژ خودانیا لەئیمان


خیزان و گەدا وە بوونە مونعەم
موفلس بوونە زەن پەرەست و موغلەم


خیزان و گەدا غەنی و زەنگین
شادان و حەزین و شا و غەمگین


ئێدی نەدبوون ژ هەڤ موشەخخەس
تە دگۆ هەمی میر کرن مورەخخەس


تێکدا د موناسب و موافق
ڤێکڕا د موسافح و موعانق


حاسل کو ژ مەقسەدا سەرامەست
بوون ئەو دەر و بان و ئەو سەرا مەست


هن مەست و هنەک دیگەر د بەنگی
خوانەندە و بە زلە وەکو چەنگی


هەر بەنگی و سەرخوەشێ د بوهتان
تێک هاتنە چەرخ و باز و لۆتان


بێریتە سەما و ساز و گۆڤەند
شێرین و شەکەرلەب و شەکەرخەند


عەزرا و رەوال و بکر و موردان
حوور و مەلەک و پەری و و لدان


گول پیرەهەن و سەمەن قەبایان
شەککەر دەهەنان و قەند خایان


زەررین کەمەران و کەج کولاهان
تەلعەت قەمەران و خەت سیاهان


سیمین بەدەن و سەمەن عوزاران
سێڤین زەقەن و مەمک هناران


ئەڤ موویێ مەیان و مارێ گیسۆ
ئەو چاردە سالە چار ئەبروو


موردان و موراهق و موجەررەد
لاوێ وەکوو خەت وەکی زومەررەد


خوەش دەنگ هنەک هنەک د خوەش ڕەنگ
هن جەرگەبەزی وهن دیگەر لەنگ


بالجمله ل رەغمێ ڤێ عەجووزێ
یەعنی ل خیلافی پوشت کووزێ


کیژێ د سڤک کوڕێ د لاوین
مانەندی بەنات و مسلێ پەروین


هن دائرە بەند وهن د دەووار
هن سلسلە بەند وهن د سەییار


ئەنجوم سفەت ئەنجومەن فورووزان
هەفت شەڤ د تەمام و هەفت رووزان


بەزما ستیێ و جەمعێ تاجدین
گێڕان ب ڤی ڕەنگی زیب و تەزیین

++++++++++++++++++++++
سەرناو: مەقالێ ئشتعالێ شەمعێ جەمالێ مەحبووبە، مەقامێ ئنتقالێ ئشتغالێ وسالێ مەتلووبە

دامانێ عەرووسێ پاکێ گەردوون
داماد کو کر ب موهرێ گولگوون


تاریتی ب روهنیێ کو ڕاکر
غەم شوبهەتی زولمەتێ فەناکر


وەقتێ سەحەرێ ژ ڕۆ ژێ حەفتێ
ئاگر تە دگۆ گەهشتە نەفتێ


گەرمییەتێ نارێ قوربێ مەقسوود
ڕاکر ژ وجوودێ عاشقان دوود


جەمعییەتێ خاسێ ئاتەش و باد
ئەلبەتتە دکت مرۆڤی بەرباد


ئەڤ عشق و هەوا کو بوونە دلداش
جان و دلی دێ بدەن ب شاباش


سەبرا شەوتاندی ئفتراقێ
تێک سوهت و قران و ئحتراقێ


دەریایێ مەحەببەت ئوشتولوم کر
ئارام و شەکیب و سەبر گوم کر


مەحبووب و موحب ژ فەرتێ تەشویر
هاتن کو ببن ب شەوقێ تەقدیر


مەششاتەومهربان و دایین
شوشبین و مەحارمێ د تاجدین


موستەوجبێ وەقتێ دین مولاقات
بەر مووجب و موقتەزایێ عادات


مەجمووعێ موبەخخراتێ موعتر
مەمزووجێ موفەررحات و موسکر


جام و قەدەح و ئیاغ و مەخمەر
ئەڤ مسک و زەباد و عوود و مەجمەر


ماوەرد و گولاب و عەترێ شاهی
القصه ز ماهێ تا ب ماهی


ئەسبابێ نەشات و عەیش و عشرەت
ئالاتێ سەفا و زەوق و سوحبەت


ئەو چەندکرن ئەوان موهەییا
مەحزا مری پێ دبوون موحەییا


ئاراستە بوو عەرووس خانە
دیوار و دەر و عورووش خانە


ڕابوونە ڤە خاسەکی و خادم
هندەک د ئەقارب و مەحارم


شەمعەک ب تەمامەئێ موتەللا
شەمسەک ب جەمالە پوڕ موجەللا


هلگرتنە سەر سەرێ خوە رەققاس
ئینانە مەیانێ مەجلسا خاس


شەمعێ ب زەبانێ حال بێ قال
ئەڤ ڕەنگەهە کر بەیانێ ئەحوال


کای عاشقێ بێ قەرار و بێ تاب
گەر شوبهی منی خودان تەب و تاب


ڕابە هەڕە حەجلەیا عەرووسێ
پابەندە ببە ب پایی بووسێ


شەمعا تە وەکی تە ئنتزارە
شەوقا تە ل جان و جسمی نارە


سوهتن نە بەسە مسالێ شەمعان
بەس شوبهەتی من ببارە دەمعان


گەر عاشقی ڕابە شوبهی فەرراش
جانێ خوە بدە نسار و شاباش


ئەی ساعیێ مەقسەدا تەوافێ
وەی سالکێ مەنهەجا مەتافێ


ئەو قبلە و کەعبەیا تە مەقسوود
نێزیکی تە بوو ب ئەمرێ مەعبوود


بەیت و حەجەر و مەقام و حوجرە
سەعی و تەلەب و تەواف و عومرە


باری ژ تە ڕا کرن موقەددەر
ها بوونە ژ بۆ تە ڕا مویەسسەر


ئاڤی تو رەوان بە پێشی سەلوێ
شێری تو هەمان کەرم کە خەلوێ


تاجدینی ژ سوورەتێ شەمالێ
مەعنایێ مەحەببەتا وسالێ


زانی ب تەئەممول و ب ئدراک
ڕابوو ژ جهێ خوە چوست و چالاک


یارێ غەم و شاهیان مەمێ ژار
ڤێڕا بوویە ساحب و سلەحدار


دەستێ وی د دەست و دل د دل بوو
بوو حاجبێ دەرگە شیر ل مل بوو


تاجدین ب ڤە تەرزی چوو سەرایێ
مەم ما ل دەری د گەل دوعایێ


لەورا کو مە خووف بوو ئەو مولاقات
مەلزوومە ل عاشقان موعادات


گەر قسمێ موحبب و گەر حەبیبن
ئەلبەتتە ب دو ژمن و رەقیبن


هن دێو و هنەک ژ وان پەرینە
هندەک د مونافق ئادەمینە

++++++++++++++++++++++
سەرناو: وسوولێ کەعبەئێ موراد و تەوافە و حوسوولێ مەقسەدێ مورام و زفافە

زاڤا ب ئەدەب کو چوو ژ دەردان
شەمعا کو ل پشت حجاب و پەردان


ڕابوو کو ژ پێشڤە چو خرامان
کێشا ل زەمین ب ناز دامان


زولفێ د خوە کرنە پایێ ئەنداز
دەستێ د خوە کرنە فەرقێ پەرداز


دێما کو ب نوورێ بیت الأقصی
قەندیلێ فەلەک ب وی تەییسا


مەخموورێ غەبووقێ دەردێ هجران
موشتاقێ سەبووحێ وەسلێ جانان


ژەووەل ڤە ل عادەتێ موباحی
دەستێ خوە درێژ کرە سوراحی


نووشی ژ سوراحیا شەکەر لەب
نووشین قەدەحەک ژ مەی لەبالەب


مەخموور کو دەفع کر مەیا ناب
بهن کر گول و سونبولێ د تێر ئاب


گەه نەرگس و لالە گاه سۆرگول
رەیحان و بنفشە گاه سونبول


تێک تێکڤە ددان و تێک دبەستن
هن بووسە ددان وهن دگەستن


ئەو چەندە ب پێکڤە ڕادمووسان
نەوبەت نە ددانە هەڤ ل بووسان


ئەلماس و گوهەر جەبین و دندان
تەبدیل بوویین ب لەعل و مەرجان


دەریایێ مەحەببەتێ وە کر جووش
دەست گەردەن و لەب ب لەب هەم ئاغووش


مەدهووش بوویین ب وێ مودامێ
بێهش وە کەتن ژ سەر قیامێ


قادر نە دبوون بکن قوعوودێ
گێڕ بوونە ب پێکڤە بۆ سوجوودێ


تەکرار ژ سەجدەئێ کو ڕابوون
ئەو چەند ب یەک ڤە هەردو شابوون


شەککەر ژ لەبێ د یەک ڕەڤاندن
سۆرگول ژ روخێ د یەک جڤاندن


تەرکیب کرن ژ بۆ خوە گولقەند
تەزویج کو بوون ب یەک ڤە دلبەند


سێ ڕۆژ و شەڤان ب دل پەیاپەی
وان تەشنە لەبان ڤەخوارن ئەو مەی


موستەسقیێ شەربەتا مەیا ناب
ئاخر کو نەبوون ب شوربێ سیراب


کەیفییەتێ نەشئەیا شەرابێ
کێشانە کەمالێ ئزترابێ


سافی زقەن و بەدەن شەفافێ
کر مەیل و مەحەببەتا زەفافێ


سەرمەست ب دەست تێک هەرستن
بوو گەلتە و گەلج و دابرستن


دەم لێک بچیان و دەم جودا بوون
گەه تێک ه ژیان و گەه دبا بوون


دەم ئەو ددو بوون و گاه یەک بوون
گەه جۆت و ب یەکڤە گاه تەک بوون


تیرا کو ژ عاجێ بەر هەدەف بوو
ئاماج ب سەفوەتا سەدەف بوو


ئاماج کو بوو مەحەللێ پەیکان
دوڕدانە بەدەل کرن کرن ب مەرجان


نەبل هاتەڤە نەسل ما د وێ دا
نەسلا خوە ژ جان و دل ب وێ دا


پەیوەستە ب ڕۆ ژ ئەگەر ب شەڤ بوون
وان پوڕ ژ مەحەببەتێ ب هەڤ بوون


هەموارە دو سەرخوەشێ د سەرکش
ڤالا دکرن ل یەک دو تەرکش


گەر ڕۆ ژ ئەگەر شەڤێ د ڕەش بوون
ئەو هەردو مەلەک وە پێک د خوەش بوون


گۆیا تە دگۆ دو کیمیاگەر
مەشغوول بوویین ب عقدێ جەوهەر


ئەو رووح و جەسەد ب یەکڤە مونزەم
نەفسەین ب یەک ڤە بوونە مودغەم


ئنزالێ لەگەن نزوولێ ئبریق
تەسعید کرن ب قەرع و ئەنبیق


مەمزووج شەبیهی شیر و شەککەر
مەخلووت وەکی حەیات و کەوسەر


قەتعا چو نەبوو نە خور نە خوابەک
وان بیر نە دهات نان و ئابەک


ئەو هەفتە تەمام بوویە گەردەک
ئاگاه نەبوون ژ حالێ فەردەک


غالب گەڕیا ل دەردی سححەت
غەم چوون ڤەشرین ژ کەربێ وەسلەت


ناگەه سەحەرێ ژ ڕۆ ژێ حەشتێ
رزوان مەشیا ژ نیڤ بەحەشتێ


مەم هێژ وسا ل بەر دەری بوو
دائم ئەوی سەر ل سەر بەری بوو


هێژا ئەوی مەسکەن ئاستان بوو
ڕۆ ژان و شەڤان وە پاسبان بوو


تاجدین کو ژ گەردەکێ بدەرکەت
ڕۆ ژەک تە دگۆ مەمێ ب سەرکەت


فی الحال وە ڕەنگە شادمان بوو
هەم ئەفسەرێ ئەوجێ ئاسمان بوو


یارەک تە هەبت مەگەر وە بیتن
گەر دێ وە نەبت مەگەر نەبیتن


یارێ ب تە ڕا بتن موافق
سەد خزمێ د خائن و مونافق


قوربان بکە قەت مەبێ مخابن
چ دکی ب کەسان کو بێ وەفا بن


قوربان بدە قەت مەبێژە کینە
بێ کێرە برا ئەگەر ب کینە


یارێ تە ژ بۆ تە ڕا برایە
هەم چاڤە ژ بۆ تە هەم چرایە

++++++++++++++++++++++
سەرناو: حیلەپەروازی و فتنەئەنگیزیا بەکرە ژ حەسەدوەرزیا ل تاجدین، کو بووی سەبەبێ میر نەدا مەمێ زین

گاڤا ژ عەدەم خودێ کر ئیجاد
ئەڤ کەون و مەکان ژ نووڤە بنیاد


مەجمووعێ موکەووناتێ عالەم
حەتتا ڤە خەلاسە نەوعێ ئادەم


ئەشیا ب حەسەب سفات و ئەفعال
ئینانە و وجوودێ موختەلف حال


مەوجوود کرن ب هەڤ موعەییەن
ئەزداد کرن ب زد موبەییەن


ئەڤ ئەرز و سەما بەتیء و دائر
ئەڤ مولک و مەلەک موقیم و سائر


ئەڤ نوور و زەلام و کوفر و ئیمان
ئەڤ خولد و سەقەر بهەشت و نیران


ئەڤ بارد و حارر و رەتب و یابس
ئەڤ میر و گەدا غەنی و بائس


ئەڤ ئاخ و هەوا و ئاگر و ئاڤ
ئەڤ لەیل و نەهار وسی و سیتاڤ


ئەڤ هەجر و وسال و شاهی و غەم
ئەڤ مەوت و حەیات سوروور و مەئتەم


هن نوور مسال وهن وەکی نار
هندەک د حەلیم وهن د د ژوار


ڤان سادق و ڕاست و خێرخواهان
ڤان قومسی و خوار و ڕووسیاهان


ڤان ئەهلێ جەهەننەم و عەزابان
ڤان لائقێ جەننەت و سەوابان


نابینی کو پێکڤە جوملە زددن
حکمەت چیە؟ بۆچی پێکڤە نددن؟ 


لەورا کو نەبت ئەگەر تەخالوف
تەمییز مەحالە هەم تەعاروف


القصه ب ئقتزائێ خلقەت
میرێ ب کەمال و عزز و رفعەت


ڕاگرت ژ بۆ خوە دەرگەڤانەک
فەتتانێ زەمانە سەی پسانەک! 


دائم ل دەرێ وی قاپۆچی بوو
قەللاع و قەلاش و قاوەچی بوو


ئەمما ب نەسەب نەمەردێ بوهتان
بەلکی موتەوولدێ ژ بوهتان


ئەسلێ وی دبێن ژ مەرگەڤەڕ بوو
مەحزا وی بەشەر ب شۆر و شەڕ بوو


ناڤێ وی مونافقی بەکر بوو
بەلکی ژ بەلووقیا بەتر بوو


مەنناع و موزەبزەبین و ئبلیس
خەدداع و خەبەربەزین و تەلبیس


شاگردێ شەئامەتا وی شەیتان
شەرمەندە ژ گوهتنا وی بوهتان


بەد چەهرە ژ ڕەنگێ دیوێ کابووس
بەد فعلێ ستیزەکار و سالووس


تاجدین دگۆتە میر عەیانی: 
میرم بکە دەر ڤی دەرگەڤانی


ئەڤ لائقی دەرگەهێ تە نینە
ئەڤ کەلبە نهیندڕە ب کینە


هەر چەند سە و دەرگەڤان برانە
ئەکسەر سە ب مهر و با وەفانە


ئەڤ ڕەنگەهە میر دگۆتە تاجدین: 
فعلێ د بەکر مەگەر نزانین؟ ! 


ئەم قسمێ ئەمیر قسمێ ئاشین
پوڕ فەتل و گەڕین و پێش و پاشین


ناچارە ژ بۆ مە ئاشڤانەک
لابدً ژ بۆ مە دەرگەڤانەک


هندی ب حوکوومەتێ دکین دەور
گەه عەدلە ژ بۆ مە کار و گەه جەور


هەر چەند بەکر وەلەد زنایە! 
ئاشێ مە ژ وی ب فەتل و بایە


ئەڤ زومرە کو زالم و عەوانن
سووباشی و شەحنە دەرگەڤانن


ئاشێ د مە زالمان دگێڕن
دەخلێ د مەزالمان دهێرن


ئاشێ مە ئەگەر چ وەقفێ عامە
گەوری تژی گارسێ حەرامە


وی گارسی حارسەک دچینت
ئەڤ حارسەبۆ مە دێ هلینت


ئەڤ عادەتە نینە خاسێ میران
نابینی ل بەر دەرێ فەقیران


وان ژی هەمی پاسبان ژ سانن
ئەو ژی هەمی قسمێ دەرگەڤانن! 


سولتانێ سەریرێ بێ نیازی
نابینی ژ بۆ وی کارسازی


هندی ئەوی ڕاکرن سەلاتین
دەه چەند ئەوی چێکرن شەیاتین


حاسل د سەیێ خوە میر نەبۆری
تەعلیل ددانە بەر زەرووری


میرن هەنە ئەو سەیێ د تازی
نادن ب عەدالەئێ د تازی


ئەو کینەوەرێ خەبیس و مودبر
یەعنی بەکرێ ب دل موزەوور


خەوفا وی هەبوو ب خەف ژ تاجدین
دائم د دلێ وی دا هەبوو کین


وەقتێ کو ب دەولەت و سەعادەت
ئەڤ دەعوەتە بوو ب رەسم و عادەت


خەف ژ ئادەمیان وەکی عەزازیل
مەحزا غەرەزا وی کزب و تەسویل


تەنها وهە گۆتە میر د خەف دا: 
میرم تە ستی قەوی تەلەف دا! 


ئەو جەوهەرێ تاج و تاجێ جەوهەر
ئەو ئەفسەرێ زیب و زیبێ ئەفسەر


ئەو ڕەنگ سەزایێ تەخت و ئەوڕەنگ
فەرزانە ب عەقل و فەرر و فەرهەنگ


کەسرا ب کەسەر ژ بۆ وێ دینێ
فەغفوور ب غەور بوو ئەڤینێ


قەیسەر ژ کوڕێ خوە ڕا ب خوەستا
خاقان ژ پێشڤە دەست ب بەستا


هێژا نە د بوو ئەوێ تو ئەرزان
ئەڤ ڕەنگەهە سەرسەری بدی وان


میر گۆ: قە ددم ئەیا بەد ئەختەر
تاجدین و مەمێ ب تەخت و قەیسەر


ڕۆ ژا وەکوو بوویە جەنگ و پەرخاش
تاجدین و مەمێ دو سەد قزلباش


بالجمله ب زرەوزەند و بن پەڕ
ئینان ژ مە ڕا ب شیر و شەش پەڕ


خاقان چیە ئەز چ کم ب فەغفوور
نادم ئەز ئەوان ب روبعێ مەعموور


مەلعوونی کو دی نەبوو چو تەئسیر
ئەو مەسئەلە وەرگەڕاندە تەزویر


گۆ: قەنجە حەقیقەتا هومامان
هەمسەنگێ سەداقەتا غولامان


ڕۆ ژا ڤەدخۆن شەرابێ بەلوا
گاڤا کو دخۆن کەبابێ سەلوا


چاوانە د شاهی و سەفایێ
ئەو ڕەنگە د تەنگی و جەفایێ


عارز نەبتن ل وان تەبەددول
زاهر نەبتن ژ وان تەحەوول


مەحزا نەکن ئەڤ قوسوورێ خدمەت
قەتعا نەکن ئەو فوتوورێ هممەت


ئەڤ زەوق و جەفا ببن موقابل
ئەو سدق و وەفا ببن موعادل


لێ زائعە هممەتا کەریمان
دەر حەققێ نەلائق و لەئیمان


ناکەس نە سەزایێ گەنج و مالە
نوورەس نە موناسبێ جەلالە


مەنزوورەئێ نوورەسان شەرابە
مەخموورەئێ سەرخوەشان خەرابە


پوڕ عەقلی دڤێت و پوڕ تەحەممول
نوورەس ب مەیێ نەکەت تەحەوول


میرم تە نەدی کوڕێ سکەندەر
دایێ تە نەزەر.. ژ حەددی چوو دەر


ڕۆ ژا کو ستی تە دایە تاجدین
وی ژ ئالێ خوە دائیە مەمێ زین


میر گۆ: چ عەجەب نەکر ب من پڕس
یانە قە نەمایە وی ژ من ترس؟ 


گۆ: ما تو نزانی ئەو کوسانە
میرزایە جوانە پەهلەوانە


مەیدان دیە وی جلەو ڕەڤایە
هەر چی وەکوو ئەو بکەت ڕەوایە


ترسا من ئەوە ب کبر و کینێ
توغیان بکەتن ژ پاشی زینێ


دەعوا نەسەبێ بکەت ب خالد
قەسدا حەسەبێ بکەت زەوائد! 


میر گۆ: مە د دل هەبوو ب داخواز
زینێ ب مەمێ بکم سەرەفراز


سووندێ دخۆم ئەز ب رووحێ والد
حەتتا بگەهیتە جەددێ خالد


مەحزا ب زوکوورێ نەسلێ ئادەم
زینێ ب ژنینی ئەز قە نادەم


هەر چی ژ سەرێ خوە بوویە بێزار
ها زین و بلا ببت خەریدار


مەردێ ژ سەر و رحا خوە تێرە
بێ خەوف بخوازتن کو مێرە


حوککام ب باتن و ب زاهر
بێ شوبهە موشابهن ب ئاگر


زاهر د سەباحی و ب نوورن
باتن ژ مەدارەئێ د دوورن


ڕەحمێ کو دکن ژ ڕەنگێ ڕۆ ژن
قەهرێ کو دکن جەهان دسۆ ژن


زنهار نەکی ب وان تو باوەر
گەر باب و پسی وە گەر برادەر


خاسما کو موقەررەبێ د بەدخواه
نێزیک ببن نعوذ بالله!

++++++++++++++++++++++
سەرناو: نائومێدیا زینێیە ژ دەولەتا وەسلەت و حەزرەتێ دەردەمەندیا وێیە ژ کوربەتا فورقەت و حەسرەتێ

تاجدین و ستی کو بوون ب هەڤ شاد
وەسلێ کرن ئەو ژ هەجرێ ئازاد


مەم مایە د کونجێ وەحدەتێ فەرد
نە یار و نە هەمنشین نە هەمدەرد


هەمدەم کو نەبن ژ بۆ دەمان ڕا
هەمدەرد نەبن ژ بۆ غەمان ڕا


غەمگین ب چ دێ بکن تەحەممول
شاهین ب چ دێ بکن تەوەسسول


شاهی و غەمان دڤێت ئەنباز
دەردان و دەمان دڤێت دەمساز


ئونسییەتێ عاشقان سوکوونە
سەرمایەئێ وەحشەتێ جونوونە


ئاسوودە دبن ب یەک دو هەم قال
خاسما کو هەبن ب یەک ڤە هەم حال


زینێ و ستی مەمۆ و تاجدین
ڤێکڕا دکرن مەدار و تەسکین


زینێ کو دکر ژ دەردی ئەفغان
دەنگێ ستیێ دبوویە دەرمان


گاڤا وەکوو مەم ب دل دنالی
تاجدین دبوویە حەکیم ل ئالی


ئەڤ هەردوو ژ هەر دووان جودابوون
چوون هەردو ب مەقسەدا خوە شابوون


مان زین و مەمێ د بێ سەرەنجام
بێ مەقسەد و بێ موراد و بێ کام


چل ڕۆ ژی نە خۆر نە خواب زینێ
سەر ڕانەدبوو ژ سەر گرینێ


خوونا دلی بوو غزا و خوارن
هێستر ب خوە شەربەت و ڤەخوارن


هەموارە ب ڕۆ ژ ئەگەر ب شەڤ بوو
وێ حال ژ فورقەتێ هەر ئەڤ بوو


ڕۆ ژان دگری ب شەڤ دکر ئاه
ئەو ڕەنگ گەڕیا زەعیف ئەو ماه


بەدرا ڕوویێ وێ بووە هلالەک
تەلعەت د نوما وەکی خەیالەک


هەمزاد و هەڤال و هەمنشینان
هەمزار و ئەمین و نازەنینان


هەر لەحزەدگۆتنێ ب رققەت: 
کەی سەروێ ریازێ باغێ رفعەت


سەرسەبزی و تازە بەرگ و باری
ئەڤ چەندە چ هێستران دباری


هەمشیرە ئەگەر ژ تە جودابوو
خوەش چوو و ب هەمسەرێ خوە شابوو


وێ گرتیە بۆ خوە سەبر و تەمکین
ئەو شایە ل وێ تو لێرە غەمگین


من بعد غەمان ژ قەلبی ڕاکە
تەشبیهی ب زولفێ بەر ڤەباکە


چین چین بکە توررەئێ د شەب ڕەنگ
گول گول ڤەکە عارزێ د گول ڕەنگ


زولفان ڤەکە دا ببن موسەلسەل
ئەکلیلێ ل جەبهەتێ موکەللەل


بسکان تو ژ خەمریان جودا کە
زولفان شەکە پێکڤە بەر هەوا کە


دا سونبول و سۆرگول ئاشنا بن
رەیحان و بنەفشە تا ب تا بن


بسکان بوەرینە سەر هلالان
سەودا کە د بەککەئێ بلالان


دیسان بکە خەمریان قەدەح نۆش
جەعدان ڤەکە کەعبە بت سیەه پۆش


تا خەلق ژ غەرب و شەرقێ تا شام
حوججاج سفەت ب بەستن ئحرام


پەیوەند بکە پێکڤە بسک و خالێ
شیرازە کە موسحەفا جەمالێ


سەرلەوحەئێ دێم ببت موزەههەب
ئایاتێ خودێ ببن مورەتتەب


دا فرقەئێ کافر و موسلمان
تەسدیق بکەن ب نەسسێ فورقان


ڤان غەمزە و ئاورێ د خوونخوار
وان خەنجەر و کەیبرێ د د ژوار


زنهار ! مەدێ جەواز و روخسەت
وان نینە ب کەس چو رفق و رەحمەت


مەئز وون بکە توررەئێ د تەررار
دا حوکمی بکن ل شاه و خوندکار


پەردێ تو ژ بەر گولان هلینە
پێ سەبریێ بولبولان ببینە


خەندان بکە غونچەیا دەهانی
نالان کە هەزار داستانی


سەرخوەش کە ل گەردەنێ گوهاران
سەرسەم کە جونوون و دین و هاران


مەیخوەر کە مەلان ب غونج و نازان
شەیخان بشەهینە بەر بەرازان


دەستوور بدە بسک و زولف و خالان
ئاگاه بگێڕە ئەهلێ حالان


دا مورشدێ بێ تەریقێ هائم
سەرگەشتە نەبت وەکی بەهائم


ئنکار بکەت زەلالێ موتلەق
ئقرار بکەت ب سوورەتێ حەق


فارغ ژ تەجەللیا جەلالێ
قانع ب تەسەوورا جەمالێ


فانی بکەتن ئەوێ وجوودێ
باقی ببتن ب ڤێ شوهوودێ


ئەڤ چەندە ئەوان دگۆتن ئەڤ پەند
زین پێ نەدبوو سەبوور و خورسەند


بەلکی ب نەسیحەت و ب پەندان
یەک جار دکەتە بەلا و بەندان


عشق ئاگرە نەفخەیە نەسیحەت
سڕ پەردەیە لەومەیە فەزیحەت


هندی کو ئەوا دکر مەلامەت
وێ زێدە دبوو ژ وان نەدامەت


ئەشکان نەددانە چاڤی فورسەت
ئاهان نەددا دەهانی موهلەت


دا ئەڤ ب کەلامەکی خەبەر دەت
یا ئەو ب مەقامەکی نەزەر کەت


ناسح فکرین کو وەعز و تەقریر
ناکن ب چو ڕەنگی نەفع و تەئسیر


مایین د تەعەججوبێ کو ئەو ماه
ئەڤ چەندە ژ بۆ چڕا دکەت ئاه


وان هەر وە قیاس دکر کو زینێ
هەر بۆ ستیێ دکەت گرینێ


دیتن کو خەبەر هەمی هەوا بوون
ناچار کرن سوکووت و ڕابوون


زین ما ب تەنێ د گەل غەمان جۆت
غەم لێ جڤیان ژ بۆ غەمان گۆت

++++++++++++++++++++++
سەرناو: هەمدەمیا زینێ دگەل غەمان ب سەبەبێ نفاق و نائعتمادیا هەمدەمان

کای هەمنەفەسێ د بێ نەوایان
فەریادرەسێ د پوڕ جەفایان


هەمدەردێ د دەردەمەندان
هەمپەردەئێ سررێ موستەمەندان


هەمرازێ دلێ د دل برینان
هەمخوایەئێ خاترا حەزینان


هەمکاسەئێ خوانێ بێ تەعامان
هەم مەشرەبێ راحێ تەلخ کامان


عاشق ب وە واسلێ جەمالن
سالک ب وە نائلێ جەلالن


وێرانەئێ دل وە مایە خالی
قەت غەیری وە کەس نەهن حەوالی


چاوا دکرن ژ بۆ خوە مەعموور
موتلەق ژ وە ڕا مە دایە دەستوور


دەولەت ب وەیە د دارێ دونیا
رفعەت ژ وە ڕا سەرایێ عوقبا


غەم لەو مە دڤێن کو با وەفانە
نابێن ئەڤە تەحلی و جەفانە


ڕۆژا ڕەشیانە یارێ جانی
یارێ خوەشیانە شادمانی


کەونین چ عاجل و چ ئاجل
غەمخواری نەبت کوو تێتە حاسل؟ 


حاسل ب وە خوەش دبت ل من دل
بێ گەنج غەمان ژ دل چ حاسل


گەه گاهێ دکر ستی موخاتەب
ئەڤ ڕەنگەهە ئەو مەلەک موعاتەب

++++++++++++++++++++++
سەرناو: موعاتەبیا زینێ د گەل ستیێ گازندا حووریێ ژ پەریێ

کای رووح و رەوانێ قەلبێ زینێ
نوورا بەسەرێ دیار و دینێ


هەمشادی و هەمجەفا و هەمدەم
هەم لەحم و عەزم و جلد و هەم دەم


هەمشیرە و هەم جەناح و هەم سەر
هەم بیزەهەم ئاشیان و هەم پەڕ


وەی تەبعێ ب تەبعێ من موتابق
إلا کو ب بەختی ناموافق


سەد شوکر تە بەخت بوویە یاوەر
چاوا تە دڤێ وە دا تە داوەر


سەد شوکر تە بەخت بوو موساعد
تالع گەڕیا ژ بۆ تە ساعد


بەختێ من ئەگەر چ زێدە ڕەش هات
ئەڤ قسمەتە بۆ مە زێدە خوەش هات


تەقسیمێ غەمان ژ بۆ م ڕا بوو
تەقدیرێ ئەزەل یەقین وسا بوو


شاهی ژ تە ڕا و غەم ژ بۆ من
تاجدین ژ تە ڕا و مەم ژ بۆ من


غەم چونکی کو ل سوورەتێ مەمێنە
لەو غەم ژ مە ڕا ل سەر غەمێنە

++++++++++++++++++++++
سەرناو: موکالەمەئێ هەمرازێ شەمعە موداوەمەئێ خونڕێزی دەمعە

دەم شەمع دکر ژ بۆ خوە دەمساز
کای هەمسەر و هەمنشین و هەمراز


هەر چەند ب سوهتنی وەکی من
ئەمما نە ب گوهتنی وەکی من


گەر شوبهەتی من تە ژی بگوهتا
دێ من ب خوە دل قەوی نەسوهتا


دەردێ من و تە ژ یەک ب فەرقە
ئەو فەرق ژ غەربێ تا ب شەرقە


مەشرق تویی ئاگرێ تە زاهر
مەغرب ئەز و باتنێ من ئاگر


دائم دسو ژت م رشتەئێ جان
تە ناسو ژتن ژ غەیری ئەزمان


پێهتێ مە ل سەر د دل پەڕەنگە
جانێ مە د گەل پەڕەنگێ جەنگە


شەوقەک تە ل سەر سەری دیارە
سەودایەکە سەرسەری دیارە


ئەو شەوقێ ژ بۆ تە ڕا زەبانە
ئەو پێهت ژ بۆ مە ڕا زیانە


پێهتا ژ دلێ مە دایە سەر سەر
حوکمی دکەتن ل بایێ سەرسەر


هەر چەند ب شەڤ دمینی بیدار
سوبحان دنڤی حەتا ڤە ئێڤار


ئێڤار و سەحەر ب ڕۆ ژ ئەگەر شەڤ
ئەز هەر دسو ژم وسا ل سەر هەڤ


گەه گاه ژ دەست دلێ بریندار
ناچار دبوو ژ جانی بێزار

++++++++++++++++++++++
سەرناو: بولبولیا زینێیە دگەل پەروانەئێ پەروانیا وێیە دگەل دیوانەئێ

پەروا نەدکر ب ئاتەشێ غەم
پەروانە دکر ژ بۆ خوە هەمدەم


کەی تائرێ ئاشیانێ فرقەت
وەی بولبولێ بۆستانێ حرقەت


ئەی حوججەتێ عاشقێ د سائب
وەی موبتلێ موددەعیێ کازب


مەردانە دبەخشی جانی ئەرزان
حەیفە کو بمەر کرانی لەرزان


ناوەستی دەمەک ل بەر هەوایێ
ناپوختە تەلەب دکی فەنایێ


ئەو لەز ژ تە ڕا گەلەک قوسوورە
ئەو لەرزە ژ بۆ تە ڕا فوتوورە


بێ سەبری و بێ سوکوون و بێ تاب
لەورا خوە دکی ب زۆری پور تاب


ناپوختەئێ عەیبەکە تەمامە
مەتبووخ دبێژنێ کو خامە


پوختە دسو ژن مەگەر چو جاران
فانی قە نابن ب نوور و ناران


باقی دگەڕن وەکی سەمەندەر
وان جسم دبیتە جانێ ئەنوەر


وێ جسم مونەووەرا مەلەک رووح
بەیزا قەمەرا موقابەلەت یووح


یەک زەررە ژ ئاسمان و عەردان
نەدما کو نەکەت د گەل خەبەردان


ژەڤ ئادەمیێ د ساحب ئەغراز
مەحزا دکر ئحتراز و ئعراز


فکرا خوە دکر ژ ئنس و جانان
سررا خوە دگۆتە بێ زبانان


سەر تا ب قەدەم غەریقێ غەم بوو
نەقشێ دل و جان خیالێ مەم بوو

++++++++++++++++++++++
سەرناو: مەجنوونیا مەمێیە ژ عشقا لەیلایێ، وامقیا وییە ژ دەردێ عەزاریێ

مەم ژی ژ خەیالێ ڕوویێ دلدار
یەعنی کو ژ ئارەزوویێ دیدار


بوو دینەکێ دلپەزیرێ سەودا
مەجنوونەکێ بێ نەزیرێ شەیدا


غالب گەڕیا ل عەقلی دەهشەت
موئنس گەڕیا ل قەلبی وەحشەت


نە قابلێ حەملێ داغ و دەردان
نە نائلێ سەیرێ باغێ وەردان


حاسل کو نەبوو وسالێ زینێ
راحەت چو نەبوو ژ بەر برینێ


لەورا کو دو تەشتە لەب د بێ گاڤ
بێ تاب ببن ژ بۆ فڕەک ئاڤ


ناگەه بڕ ژت ژ ئاسمانی
سەرچەشمەئێ ئابێ زندەگانی


یەک تەشنە مورادێ دل هەلینت
یەک سووختە هەر وسا بمینت


یەک کەسبێ بکەت حەیاتێ سەرمەد
ئێ دی دچتە مەماتێ مومتەد


تاجدین کو ئەو وسال دەست دا
ئەو ڕەنگ ل مەمێ مەلال دەست دا


ئەسلا ژ غەمان نەبوو مو اسا
مەحزا ب کەسان نەبوو مودارا


قەتعا وی نەبوو ل جه قەرارەک
ئەسلا وی نەبوو ب کەس مەدارەک


ئەو وەقتێ وەکوو دچوویە پێش میر
تە دگۆ کو دوساغە پ ێ د زنجیر


هەر لەحزە ژ دەرد و ئاه واهێ
ئاگر دگهاندە بارگاهێ


گاڤا کو دچوویە پێشی تاجدین
ئەو ژارە د گەل دلێ ب نالین


نەدشێ بکەتن مەدار و سوحبەت
نەدبوو بگرت قەرار و ئولفەت


ناچار ژ هێشەتێ دچوو دوور
هەمدرەد دبوو د گەل شەتێ کوور

++++++++++++++++++++++
سەرناو: مەخاتەبەیا مەمێیە دگەل شەتێ جزیرێ، موجاوەبەیا ژ عشقا بێ نەزیرێ

کای شوبهەتی ئەشکێ من رەوانە
بێ سەبر و سوکوونێ عاشقانە


بێ سەبر و قەرار و بێ سوکوونی
یان شوبهەتی من تو ژی جونوونی


قەت نینە ژ بۆ تە ڕا قەرارەک
غالب د دلێ تە دانە یارەک


هەر لەحزەتە ژی چ تێتە بیرێ
سەرگەشتە دبی ل رەخ جزیرێ


ئەڤ شەهرەیە گەر ژ بۆ تە مەحبووب
حاسل گەڕیایە بۆ تە مەتلووب


دائم د دلێ تە دانە مەنزل
دەستێ تە ل گەردەنێ حەمائل


هێژا ژ خودێ تو فکرێ ناکی
هەر ڕۆ ژ هەزار شوکرێ ناکی


ئەڤ چەندە دکەی هەوار و گازی
ئێدی چ مورادەکێ دخوازی


بێهوودە چڕا دکی تو فەریاد
ئاوارە دچی دیارێ بەغداد


گەر ئەز بگریم و گەر بنالم
وەر ئەز بمرم و گەر بکالم


هەر چی وەکوو ئەز بکم رەوایە
مەعقوولە ژ بۆ مە ڕا فەنایە


جارەک ل دلێ م ژی گوزەر کە
سەرچەشمەئێ چەشمێ من نەزەر کە


دەردێ دلێ من کو بێ دەوایە
چەشمێ تەڕێ من چ ماجەرایە


دیوانەمە من پەری ب دەردا
ئەز دجلەمە زەنبەری م بەردا


وەستانی و نێرگزی و سەقلان
دەروازە و عوممەری و مەیدان


ڤان سەیرگەهان تو لێ دکی گەشت
ئەز مامە ژ بۆ م ڕا دەر و دەشت

++++++++++++++++++++++
سەرناو: مەباحسیا مەمێ دگەل بایی هەواداریا دگەل هەوایی

گەه بەحس دکر د گەل سەبایی
شەرحا غەمێ دل دگۆتە بایی


کای جسمێ لەتیفێ شوبهەتی رووح
دەرگاهێ بەدەن ل بەر تە مەفتووح


ئەز هیڤی دکەم کو بێ تەوەققوف
رەنجیدە قەدەم ب بێ تەکەللوف


جارەک هەڕە سدرة السعادة
گاڤەک هەڕە سدرة النهایة


ئەووەل تو ببۆسە ئاستانێ
پاشی هەڕە پێشی دلستانێ


ئەمما ب تەوازع و ب تەعزیم
سەد مەرتەبە ئحترام و تەکریم


ئاهەستە ژ بۆ بکە دوعایێ
وابەستەئێ وێ بکە سەنایێ


شایەستە بکە تو ئحترامێ
دەست بەستە ڤەوەست بکە سەلامێ


پاشی حەرەکەت کە پێشڤە چاپک
سقلەت نەکری ل تەبعێ نازک


ئەڤ نامە کو خوونێ دل مدادە
ئەو سەفحە کو مەردومەک سەوادە


پەردێ مەلڤین ژ بەر جەمالێ
تەنها بدە دەستی عەرزحالێ


زنهار ! د با نەکی نقابێ
گاڤا کو دخۆنتن کتابێ


بێژێ ژ مە ڕا: کو پادشاهم
بندَنْ ئاکاسویله: قبلەگاهم


لەو مەتلەعێ نوورێ ذوالجلالی
لەو مەنبەعێ کەوسەرا زەلالی


لەو مەنزەرێ مەزهەرا ئیلاهی
ئەم بۆ تە گەدا تو پادشاهی


دا بۆ مە ب حەققی موتتەسف بی
دەر حەققێ مە عەدل و مونتەسف بی


دەر دیدە ژ دیدەئی تەوەللا
گەه گاهی بکی ل دل تەجەللا


ئەڤ دەئبێ قەدیمە پادشاهان
وان عامە نەزەر ل پوڕگوناهان


والله گونەهێ خوە ئەز نزانم
ئەمما مە دلەک هەبوو دزانم


ئەو دل پەریان ژ من ڕەڤایە
ئەڤ پێلەکە ئەو ژ من جودایە


وەقتێ کو د گەل من ئەو تەبا بوو
ساحب هەوەس و خودان هەوا بوو


بەلکە کربت خەتا و عسیان
ئنسان خولقین ب نەقس و نسیان


سەد جار کو زێدە پوڕ گوناهە
لێ سایەئێ زولفێ تە پەناهە


گەر قەهرێ بکی ل وی جەزایە
وەر عەفوێ بکی عەجەب عەتایە


ئەڤ ڕەنگە ببێژە ئەی سەبا تیز
و ئانگاه زمین ببوس و برخیز


ئەی بادێ سەبا ب حەققێ مەعبوود
گاڤا وەکوو تێی ژ پێشی مەقسوود


زنهار ! هنەک ژ خاکێ دەرگاه
بینە ژ مە ڕا د گەل خوە هەمراه


تۆزا کو ژ ڕەنگێ تووتیایە
بینە ب خوە ڕا کو کیمیایە

++++++++++++++++++++++
سەرناو: موجادەلەیا مەمێیە ب دلێ کول ڕا، موحارەبەیا پەروانەئێ ب بولبول ڕا

گەه جەنگ دکر د گەل دلێ ژار: 
کای خائنێ شەرمسارێ غەددار


کان قەول و قەرار و عەهد و پەیوەند
پەیمان و قەسەم یەمین و سۆگەند


تە دگۆ کو د گەل تە سادقم ئەز
تە دگۆ ب تە ڕا موافقم ئەز


تە دگۆ کو د گەل تە یەک دلم ئەز
تە دگۆ کو خودان تەحەممولم ئەز


حەیفا کو زیادە بێ وەفایی
وەیلا کو نە قابلێ جەفایی


قەلبێ دەغەلی ب دل نیازی
پوڕ چیل و چەپی خەراب و خواری


ئەی تووتیێ پەروەشێ شرینی
وەی تفلێ توفەیلێ نازەنینی


یارێ خوەشیان بوویی مەگەر تو
قەلبێ ڕەشیان بوویی مەگەر تو


دلهایێ کەسان دەروونی تەنها
ئنسافە تەنێ بهێلی تەنها


ئەڤ بولبولێ جان د مەحبەسا تەن
مایە ب تەنێ مسالێ بیژەن


ئنسافە بکی تو جانی بدروود
دەروازەئێ تەن بگێڕی مەسدوود


سررا د تە دا ژ فەیزێ جانە
نوورا د زەمین ژ ئاسمانە


ئەی دل مەچە بێ چراغێ جانی
زولماتە.. تو کۆری.. ڕێ نەزانی! 


مەقسوود ئەگەر ژ بۆ تە جانان
جانان تە د جانی دانە پونهان


لەورا تو نموونەدارێ زاتی
ئایینەئێ سوورەتێ سفاتی


زنهار! مەچە ل دوو تەوەللا
دا جان نەکەتن ژ تە تەبەررا


چوونا تە دبیتە خارجییەت
تەرکا تە دبیتە رافزییەت


خارج مەبە دا ببی تو داخل
تەرکێ مەکە دا ببی تو واسل


رەفزێ مەکە تو ب دل بە سوننی
ما بالک َ ویحک ْ أنت َ منی؟ ! 


سابت بە کو دا نە ناخەلەف بی
دا واقفێ سررا من عرف بی


هەر چەند تو چوویی بەر دەرێ دۆست
لێ دۆست ل نک منە ل وی پۆست


قەددا تە حەباندی بۆ تە دارە
زولفا تو چڤاندی ئەو قنارە! 


جەزبا تو رەڤایی جان ل بالە
سررا تو فدایی ئەو خوە مالە


باوەر تە نەئێ ل زولف و خالان
مالێ مەدە هندۆیان ب تالان


پابەندە مەبە ب تارێ گیسۆ
سەرگەشتە مەبە ب قەوسێ ئەبروو


هەر چەند خەلیلی ئەی بەلاکەش
گولزار ل تە دبیتە ئاتەش


تەشبیهی تە سەد هەزار بولبول
سەد جار بکەن فغان و غولغول


پەروانە سفەت ل پێشی وەردان
هەردەم دسو ژم ب داغ و دەردان


ئەی دل تە خوە دایە بەر هەوایی
قەسدا تە ئەوە بکی سەفایی


ئەمما ژ تەبیبێ عشقێ سادق
من زانیە بۆ تە ڕا موافق


پەرهیز ژ قسمێ موشتەهاتان
تەقوایە ژ ڤان مولەزەزاتان


هەرچی کو موخالفێ هەوایە
عەینێ وی ژ بۆ تە ڕا شفایە


من پوڕسیە بێ گومان ژ لوقمان
خاسسییەتێ شەربەتان و لوقمان


هەرچی کو شرینە عەینێ دایە
هەرچی وەکوو تەلحە ئەو دەوایە


ئەو چەند ئەوی د گەل دلی گۆت
ناچار دلێ دلی ب وی سۆت


دووکەل ژ حەرارەتا سوەیدا
ڕابوو تژی بوو مەحەللێ سەودا


ڕابووڤە ژ دل دوخان و یەحمووم
ڕەش کر ل سەری دەماغ و خەیشووم


نەینیکێ خەیالێ بوو موکەددەر
ئایینەئێ عەقلی بوو موغەببەر


عەورەک تە دگۆ ژ ئەرزی ڕابوو
ئەڤرازی ل ئاسمان جەما بوو


وی عەوری ژ نیڤەکا هناڤان
خونباری دکر ب هەردو چاڤان


سەیلا جگەرێ وسا ل گوڕ هات
گۆیا کو ب سەر ئەرەز ڤە کور هات


القصه ژ عللەتا د دل دا
سەیلەک وە دچوو مەمێ ب مل دا


شەتتێ عەرەب و فرات و جەیحوون
هەر سێ تە دگۆ ب یەکڤە ڕابوون


هەر چەندە ژ هێسترێ مەمێ ژار
شین بوون ل رەخێ شەتی سپیندار! 


سەحرا هەمی بوونە سەحن و بوستان
ساحل بوویە گولشەن و گولستان


وی بێ دلی هەر لەوێ مەکان گرت
وی بولبولی بۆ خوە ئاشیان گرت


ئەو بولبول ئەگەر چ پوڕ هەوەس بوو
زندانێ بەدەن ل وی قەفەس بوو


ڤێکڕا وەریان ل وی پەڕ و بال
تێکدا وەشیان ژ وی خەت و خال


قەددا وی یە شوبهەتی سەنەوبەر
خەم بوو، جڤیا مسالێ عەرعەر


ڕوویێ د وی گەر چ هەر د تەڕ بوون
مانەندێ خوزامێ لێک زەر بوون


عارز قەومی ل نەینکێ ژەنگ
رەونەق چو نەما ل نەقشێ ئەر ژەنگ


عشقێ وە نەخوەش کر ئەو بەلاکەش
حوببێ وە تەلەس کر ئەو موشەووەش


دێما وی نەما چو ئاب و ڕەنگەک
نوتقا وی نەما جەواب و دەنگەک


ژەووەل ڤە ل رەخ شەتی نەخوەش کەت
چل ڕۆ ژی تەمامی شوبهی لەش کەت


عەقل و خرەد و شوعوورێ ئنسان
حسس و حەرەکەت قوایێ حەیوان


قەتعا قە نەما ژ وان چو ئاسار
یەک جوزء ل نک مەمێ بریندار

++++++++++++++++++++++
سەرناو: چوونا میر زەینەددینە ب سەید و نێچیرێ، ئازادیا مەم و زینە ژ قەید و زنجیرێ

سەییادێ شکارێ حوسنێ ئەخبار
کر بۆ مە کو سەرگوزەشت ئزهار


گۆ: ڕۆ ژەکە خوەش ب فەسل و ئەییام
دەورا فەلەکا فەنا سەرەنجام


مەششاتەسفەت جەهانە دێرین
تەزیین کربوو عەرووس ئایین


فەرراشێ قەزا ب سونعێ قودرەت
غەبرا کربوو مسالێ جەننەت


هەر یەک ژ نەوال و کووه و دەشتان
رەه شوبهەتی گۆشەیێد بهشتان


هەر رەوزەریازێ خولدێ ئەکبەر
هەر چەشمە ژ عەینێ ئابێ کەوسەر


هەر کووه ژ ڕەنگێ توورێ مووسا
ژ ئەنوارێ تەجەللیێ تەییسا


هەر نەهرەک ژ ڕەنگێ ئە ژدەها بوون
هەر سەبزە ب موعجزان عەسا بوون


هەر دار ژ فەیزێ نەوبەهاری
تێک شوعلە ددا ژ نوورێ باری


هەر گول ژ مسالێ ئاتەشێ توور
یەک مەشعەلێ بێ قوسوورێ پوڕ نوور


هەر مورغ سەحەر ب خوە کەلیمەک
هەر تووتی و قومری یەک نەدیمەک


هەر نەخلێ ندا کونەندە هەر گاه
تەشبیهی شەجەر دگۆ: أنا الله


خەرگووش و غەزال و گۆر و ئاهوو
ئەڤ قاز و قولنگ و کەبک و تەیهوو


کەرکەر د چەرین ل کووه و دەشتان
رەف رەف دفڕین د نێڤ بهشتان


القصه ب ئقتزا زەمانی
بوو فورسەتێ عەیش و کامرانی


فەسلا بگەڕن ل گەشت و سەیران
نێچیرێ بکن ژ وەحش و تەیران


میرێ کو فەلەک موتیعێ فەرمان
گۆ: سوبحە نەبوویە قەومێ بوهتان


ڕابەستی سلاح و گورز و شمشیر
بالجمله د گەل مە بێنە نێچیر


حازر نەبتن کەسەک د سەیدێ
ئەو دێ بمرت د بەند و قەیدێ


خەلقێ کو حەتا ب سوبحێ کازب
حازر کربوون بسات و راتب


فەجرێ کو نەمایە وان عەلامەت
ڕابوو د وێ شەهرێ دا قیامەت


میران ڤکرن عوقاب و بازی
شێران دبرن پلنگ و تازی


دەررندە و ئادەم و بەهائم
فەردەک قە نەما د شەهری قائم


دام و دەد و ئادەمی و حەیوان
تفل و سەبی ئاشڤان و رەزڤان


القصه قەبیلەیا رجالان
فی الجمله کەسەک نەما د مالان


بوو حەشرگەهەک ل سەیدێ گاهان
شەفقەت نەکرن ل پێ گوناهان


ئەو چەند ژ وەحشیان دکوشتن
گۆیا کو و حووش قەت نەهشتن


دەررندە دەوەندە و پەرەندە
هن کوشتی دگرتی هن فکەندە


چاپوک حەرەکات و نەوجوانان
وان فارس و گورد و بەهلەوانان


دەررندە دڕاندبوون ب شیران
پەررندە براندبوون ب تیران


مەحبووب مسالێ شەهلەوەندان
مەرکەب عەرەبان خودان کەمەندان


چۆگان د دەست د گەل گۆپالان
هاڤێتنە گەردەنێد غەزالان


ئەو شێرە سوار و بەبر و جەنگی
خوونی کربوون بەلەک پلنگی


ئەو چەند غەزال ئەوان کرن سەید
ئەو چەند پلنگ ئەوان کرن قەید


ئێدی نەدشێن د گەل خوە بینن
بەلکی نەدشێن ژ جه هلینن


کوشتی ژ خوە ڕا برن فەقیران
گرتی ب خوە ڕا برن ئەمیران

++++++++++++++++++++++
سەرناو: داستانێ بوستانێ جەننەت نشانێ میران کو بوویە «مجمع البحرین»ا عشقا هەردو دلفەگاران «مطلع النیرین»ا شەوقا حوسنا هەردو گولعوزاران

باغەک وە هەبوو ئەمیر زەیندین
باغێ ئرەمێ دچوو ب مزگین


هەر دەوحە ژ وی و هەر تویوورەک
یەک قەسرە ژ جەننەتێ و حوورەک


بۆ شوشتنێ دەست و پێ و چاڤان
کەوسەر کربوو سەبیلێ رزوان


هەرمسەر ب مەقامێ سدرە سەروەک
مانەندی فرشتە هەر تەزەروەک


تەشبیهی مەمێ دلێ سەنەوبەر
سەد پارە ژ عشقێ قەددێ عەرعەر


نارنج و تورنجێ شوبهی زینێ
زەربوویی ژ عللەتا ئەڤینێ


سێڤ و روتەب و ئەنارێ بوستان
لێڤ و زەقەن و ئەنارێ پوستان


شمشاد و چنار و هەمقەدەم بوون
خوەش سایە و ڕوو عەلی همەم بوون


زەررین قەدەحێ د مەستێ لەبریز
رەیحان و بنەفشە جوملە نوخیز


مەجمووعەئێ خەزرەوات و ئەزهار
شیرازەئێ سەلسەبیل و ئەنهار


سەحنا رەزی موجمەلا کتابەک
هەر قەتعەوفەسلە فەسلێ بابەک


گۆیا ب ئەدەب ئەدیبێ تەنجیم
سەرسەفحەئێ باغی شوبهی تەقویم


جەدوەل کربوو ب حەللێ سیماب
شەنگ رف سفەت گولێ د سیراب


ئەتراف ژ سونبول و رەیاحین
ئەلوان ژ خوتووتێ سەبز و مشکین


هەر یەک دکرن بەیانێ ئەحکام
بەختێ سیەه و سفید ئەعلام

++++++++++++++++++++++
سەرناو: رەهائیا زینێیە ژ قەیدا تەعەللوقا ئەغیاران، تەنهایی و تەکەللوما وێیە دگەل بەلگ و داران

ئەو ئاهوویێ سەیدگاهێ وەحشەت
ئەو بانوویێ بارگاهێ ئولفەت


سەرکەللە غەزالێ دەشتێ دەردان
سەرگەشتا نهال و باغ و وەردان


پابەستەئێ قەیدێ عشقێ خوونخوار
سەیدا کو مەمێ کری بریندار


دی شەهر و مەحەللە جوملە خالی
خالی بوویە کووچە و حەوالی


تەنها و تهینە باغ و بوستان
بێ ئنس و پەرینە سەحن و ئەیوان


زانی کو زەمانە بێ ئەمانە
گۆ: ڕابە دلۆ! عەجەب زەمانە! 


فورسەت خوەشە دا بچینە سەیران
دا سەیر بکین ل وەحش و تەیران


کانێ قە هەیین ژ وان مە هەمدەرد
لەوا کو ئەڤ ئادەمینە بێ دەرد


تەیرەک مە بهیستیە د باغان
بەختێ وی ڕەشە ژ ڕەنگێ زاغان


لێ ژار و زەعیف و بێ مەجالە
ئاشوفتەئێ ڕوویێ وەردێ ئالە


ڕۆ ژان دکەتن فغان و زاری
خوونا خوە دخۆت شەڤێ د تاری


دائم دکەتن فغان و غولغول
هەڤدەنگێ منە ب ناڤێ بولبول


هەمدەردەکی قەنجە ئەهلێ حالە
دەرمانەکێ دەردێ من ل بالە


ئەی دل وەرە دا بچین نهانی
هێژا کو هەیە مە زندەگانی


بەلکی ب نەسیحەت و ب پەندێ
ئازا مە بکەت ژ قەید و بەندێ


ئەڤ ڕەنگەهە گۆت و بێ تەوەققوف
زین هاتە ڤی باغی بێ تەکەللوف


ئاگاه نەبوون ژ وێ چو دەییار
نە دایە نە خادم و پەرستار


مەقسوود ئەوێ نە عشرەتەک بوو
وێ مەحز مورادێ عزلەتەک بوو


لەو هاتە ڤی باغی ئەو پەریزاد
دا تێر بکەت ژ دەست غەمان داد


هەر لالە ل سینە بوونە داغەک
هەر غونچە ب سوهتنێ چراغەک


هەر دار ل جسمی بوونە بارەک
گولنار ل قەلبی بوونە نارەک


تەنها کو خوە دی بەرەک د دەس بوو
ئەو سەنگ زەبانەئێ جەرەس بوو


دەم دەم وە ددا ل دەففێ مەرمەر
بێ شوبهە دلێ برین دبوو کەر


گاڤا کو نەزەر دکر ل ئاڤان
خوونابە دچوو ژ هەردو چاڤان


سەحنا رەزی بوو هەوایێ بولبول
شاداب دکر ب ئابێ گولگول


قەددا کو ب ڕاستی سەنەوبەر
دێما ب زیایێ مهرێ ئەنوەر


ئەو ڕەنگ ددا ل ئاخ و عەردێ
ئەو چەند دهەسوو د تۆز و گەردێ


ئاخێ دکر ئاخ و بەر دنالین! 
داران دکر ئاه و بەلگ دکالین! 


هەردەم کو دکر ژ دەرد یا هو
مرئاتێ فەلەک دکر سیەه ڕوو


پە ژموردەکرن ب ڕەنگێ سۆرگول
ئەفسوردەکرن ب دەنگێ بولبول


بولبول نەدشێ ببیتە هەڤدەنگ
سۆرگول نەدبوو ببیتە هەڤڕەنگ


هندی کو د باغی دا نەزەر کر
بەحسا خوە د گەل گولێ د زەر کر


کای شوبهەتی عاشقان دگەرگوون
وەی شوبهەتی من زەری و زەرگوون


بەرگێ د وە سەد نەوا هەزارن
هوون بۆچی زەرن زەعیف و ژارن؟ 


یان شوبهەتی من د بێ مەمن هوون؟ 
لەورا وەکوو من د پوڕ غەمن هوون! 


بولبول ب گولێ د سۆرە مەشغوول
هوون مایینە شوبهێ من د مەعزوول


لەورا د عەلیل و دەردناکن
لەورا د حەزین و سینەچاکن


هوون قەنج ژ بۆ م ڕا دەلیلن
هوون بۆ م د حالی دا عەدیلن


خوشکەک مە هەبوو ژ ڕەنگێ سۆرگول
هلگرتیە وێ ژ بۆ خوە بولبول


ها هشتیە بۆ م عەندەلیبەک
مەحرووم و سەفیل و بێ نەسیبەک


ئەز ژی ژ زەلیل و بێ نەسیبی
زەر بوومە ژ هەجرێ عەندەلیبی


دێما منە سۆرە ئەرغەوانی
زەر بوویە وەکی وە زەعفەرانی


جارەک بدیا من ئەو ب دلخواه
ئێدی نە دکر من ئاه بالله!

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەقازایێ داعیەئێ دیدارێ دلدار و مولاقاتە بۆ مەمێ ژار ژ جەنابێ «واهب المرام» و «قاضی الحاجات»

هەر چی ببتن ژ خەیر ئەگەر شەر
بێ داعیە نابتن مویەسسەر


گەر وەسلە وەگەر قوماشێ دیدار
بێ داعیە نابتن چو بازار


ئەو داعیە جوملە رەمز و حالن
بەلکی ژ جەنابێ ذوالجلالن


قەلبێ تە دبێژتن کو ڕابە
ئەڤ ساعەتە عەینێ فەتحێ بابە


ئەو کووهێ وەقار و بەحرێ مەوزوون
عشقێ کربوو خەفیف و مەجنوون


یەعنی کو مەمێ مەریزێ بەدحال
زەعفێ کربوو زیادە پامال


ڕۆ ژا کو ژ شەهری خەل بدەرکەت
سەودایێ خەیالێ زین ب سەرکەت


بیمارێ ب دەردێ عشقێ سەکران
بێ نەزجێ مەرەز گهشتە بوحران


بوو قەلقەلەیەک د قەلبێ غەمگین
ئەسلا نەدبوو د خانی تەسکین


ناچار ژ خانی ئەو بدەرکەت
ئەو داعیە خزر بوو ب بەرکەت


ئەو خزر چ بوو؟ تەشەووقا دل
ئەو شەوق چ بوو؟ تەعەششوقا دل


قەلبێ وی د گەل وی بوویە باغی
کێشان و کەشان گهاندە باغی


زینا کو شەڤێ د ڕەش د تاری
هەردەم ب فغان و ئاه و زاری


دائم ژ خودێ دکر تەمەننا
مەم ڕابت و بێتە نک ب تەنها


ناگەه فکری کو مەم ژ دەرهات
بیمارێ مەسیح دی ب سەرهات


زینێ ژ ئەڤین و شادمانی
فی الحال نەما چو زندەگانی


بێ هش کەتە سەر چیمەن وەکی گول
سەد پارە جەگەر ژ عشقێ بولبول


مەم هات و تەفەرروجا گولان کر
سەیرەک ل رحان و سونبولان کر


گۆ: ئەی گول ئەگەر تو نازەنینی
کەنگی تو ژ ڕەنگێ ڕوویێ زینی


ئەی سونبول ئەگەر هەیی تو خوەش بوو
رەیحان ژ تە بوویینە سیەه ڕوو


هوون نە ژ مسالێ زولفێ یارن
هوون هەردو فوزوول و هەرزەکارن


ئەی بولبول ئەگەر تو ئەهلێ حالی
پەروانەئێ شەمعێ وەردێ ئالی


زینا مە ژ سۆرگولا تە گەش کر
بەختێ مە ژ تالعێ تە ڕەش کر


بولبول ئەزم ئەی نکوو سەرەنجام
بیهوودە چڕا دکی خوە بەدنام


گول یەک نە تەنێ کو سەد هەزاران
گولشەن ددتن د نەوبەهاران


مەعشووقە کو مسلی وان گەلەک بن
هەر چەند کو حووری و مەلەک بن


ئەو نابنە مووجبێ چو دەردان
لەورا کو هەبن ل جوملە عەردان


یەک بیت و نەبت مسال و هەمتا
مەستوورە ژ ڕەنگێ زین و عەنقا


عاشق ب چ دێ بکەت مدارە
بێ سەبر و مرن ئەوی چ چارە


ئەڤ ڕەنگە دگۆ ژ حالێ غافل
ناگەه فکری کو پێش موقابل


زینا کو دو سەد پەری پەرستار
حوورا کو مەمۆ ژ بۆ گرفتار


وێ سەبزە سفەت ل سەر زەمینێ
بێ هش کری داروێ ئەڤینێ


زینا کو شەبیهی دوررێ مەکنوون
فی الحال کو دی مەمێ جەگەرخوون


بێ هش کەتە بەر پیان وبێ گاڤ
سەروێ کو گەهشتە بەر پیان ئاڤ


غونچە ژ خەوا سەحەر ڤە بشکوفت
وێ بوویی ب بولبولێ خوە ڕا جوفت


گۆ: ئەڤ خەوە یانە خود خەیالە
ئەڤ خەونە سەحیحە یا بەتالە؟ 


حاسل کو ژ پاشی سەد خەیالان
خاسییەتێ بوویی زولف و خالان


زینێ کو گهاندە بەر مەشامێ
سەیدێ مری زەندە کر ب دامێ


ڕابوو کو ل پێشە دەستێ زینێ
فکری کو دو دەست د دەستێ زینێ


مان هەردو گەلەک ل پێشی یێک لال
نە نوتق و خەبەر نە قیل و نە قال


ئەووەل دکرن ب دەست ئشارەت
پاشی کو ڤەبوو ل وان عبارەت


ئەو چەند کەلام ب یەک ڤە گۆتن
ئەو چەند ژ پێشی یەک ڤە سۆتن


ئەو چەند شەکەر ب یەک ڤە ڕێتن
ئەو چەند لەبێ د یەک دمێتن


ئەو چەند قەدەح ب یەک ڤە خوارن
ئەو چەند قەزا ژ نوو بژارن


چەشم و لەب و سینە گەردەن و دووش
روخسار و زقەن بەر و بناگووش


یێک یێکە ب دل ژ یەک د خوەستن
هن بووسە ددان وهن دگەستن


ئەو تەشنەلەبێد ژ وەسلێ یەک تێهن
گەردەن دکرن ل یێک دو بێهن


زینا کو ب روخ مسالێ شەمعان
پوڕ شەوق و زیاء و نوور و لەمعان


پەروانە سفەت مەمێ ب زاهر
جسمێ خوە و جان ددانە ئاگر


گەه گەش دبوو ئاگرێ ئەڤینێ
پەروانە دما ژ بوویی زینێ


هەردو د وی حالی دا عەیانی
بێ پەردە سەرا وبێ نەوانی


وان دیت د باغی دا سەرایەک
ئایینەئێ جەم جەهان نومایەک


ڕابوون و مەشینە شەهنشینان
ڕوونشتن و هەرد و نازەنینان


هجران دکرن ژ سەر شکایەت
وجدان دکرن ژ نوو روایەت


دەم ئەبر سفەت حەزین و گریان
گەه غونچە مەسەل لەتیف و خەندان


هەردەم دکرن قەزا و سوننەت
فەرزا وەکوو بووسەنە چ مننەت! 


هەر چەند کو رەفع بوون تەکەللوف
لێکن ئەڤشاند بوون تەسەرروف


ئەو گەر چ هەبوون ژ هەڤ ب هیڤی
ئەمما نەدچوون قەوی نشیڤی! 


حوببا د دلان ژ حەددی دەربوو
سەرحەددێ زەرافەتان کەمەر بوو


عشقا کو ژ سەرحەدی کەمالە
ئاڤا کو ژ مەنبەعێ زەلالە


ئەلبەتتە خوە دێ بکەت حەراسەت
ناکەت چو قەبوولیا نەجاسەت


جوانی و بوهار و باغ و مەحبووب
ئایا د دنێ چ مایە مەتلووب؟ 


خاسما هەبتن ئەڤینی غالب
لەب تەشنەئێ عشقێ هەردو جانب


ئێدی چ ببێژم؟ ئەز نزانم
بیلمز کە نە سویلیە زبانم

++++++++++++++++++++++
سەرناو: ڤەگەڕیانا میر و میرزانە ژ شکارێ ب سەرخوەشیا مەمێ و زینێیە ب مەیا دیدارێ ب نێچیریا وانە ژ سەردا هاتنا میرە د وەقتێ ئێڤارێ

ساقی م بگر کو ئەز ب دەستم
مەخموور و مەی نەخوارێ مەستم


گاڤا کو ڤەخوار مەم و زینێ
ئاخفت ل من جهێ برینێ


ئەم عاشق ئەگەر چ مەی پەرەستن
أما ژ مەیا ألستێ مەستن


ئەو مەی نە وەکی مەیا تە ئالە
ئەو مەی ژ جەمالێ ذوالجلالە


ئەو حوببێ حەبیبێ پاک زاتە
قونوانێ حەدیقەئێ سفاتە


ساقی بدە من ژ بۆ خودێ ڕا
جامەک ژ مەیا تە دوه دگێڕا


هەر جورعەیەکێ ئە ژێ بکم تام
یەک نەشئە بەسە حەتا سەرەنجام


ئەو کەیفەکە مەحزەبێ کەم و کەیف
ئەسرارەکە بێ خەیال وبێ تەیف


دا دەفع بکم خومارێ دووشین
هشیار ببم ژ خوابێ نووشین


دا شوبهی مەمێ نەبت کو غافل
بێت میرێ ئەجەل ب سەر مە عاجل


ڕۆ ژا منە عومرێ چوویی ئێڤار
هێژا نەبم ئەز ژ خوە خەبەردار


زینا هەوەسا دلێ هەوایی
من دابتە ناڤە خوە عەبایی


میر هات ل سەر وی هندە عەسکەر
زوڕنا و نەفیر و کووس و مەهتەر


دادایی ل تەبلەخان و سازان
چاووش سەدا و گازە گازان


پابەند ب عشقێ هەردو جەیران
دەرماندە ژ پێش یەکڤە حەیران


قەت سەه نەکرن کو ئەڤ چ ڕەنگە
قەت گوه نەکرن کو ئەڤ چ دەنگە


میر گۆ کو ڤەکن ئەڤان غەزالان
پابەند مەکن ئەوان شەپالان


تێک بەردەنە باغی وان وەکی تەیر
دا ئەم بکرن هەڕۆ ل وان سەیر


خەلقێ کو غەزال و گوور و خەرگووش
خوەش گرتی ل سەر مل و دەر ئاغووش


ئانین هەمی میری ت ژی وەرەز کر
ئاغول کو شڤان تژی وەپەز کر


میر گۆتە ئەکابر و خەواسان
تەنبیه بکن نەدیم و ناسان


دا چین و دەمەک د باغی ڕوونین
لەورا کو ژ رەحتیان زەبوونین


ئەو هاتنە دەر سەرایێ عالی
دیتن دەر و بان هەمی د خالی


أما کو دەریچە تێک گوشادن
ڕەنگ قورعەئێ تەختەئێ مورادن


حازر کەتە قەلبێ وی خیالەک
زانی کو نە خالیە ژ حالەک


میرێ ب وەقار و عەقل و فەرهەنگ
تاجدین و بەکر خوە دانە بەر چەنگ


ئینانە سەرا کو زین و مەم تێ
گوه دانە سەدا کو زیر و بەم تێ


میر هات ب سەر ڤە دی مەمێ ژار
پالدائیە بالگیێ د زەرتار


کێشایە سەرێ خوە وی عەبایەک
ئێڤارە نە شەمع ونە چرایەک


میر گۆ: کیە ئەڤ د ڤی زەمانی
بێ روخسەتێ من د ڤی مەکانی؟ 


زینێ کو بهیست دەنگ ناسی
فی الحال خوە دایە بن لباسی


مەم قەت ژ جهێ خوە ڕانەبوو گۆت: 
سەیدا تە ل من دل و جەگەر سۆت


میرم تە دزانی ئەز نەخوەش بووم
حەتتا ڤە دوهی قەوی نەهەش بووم


ئیرۆ مە بهیست کو خەلق د گەل میر
تێکدا ب تەبایی چوونە نێچیر


سەبرا مە نەهات د ناڤ نڤینان
ڕابوومە د گەل ئەڤان برینان


ناچار بدەرکەتم ژ خانی
ناگەه مە خوە دی ل ڤی مەکانی


میر گۆ: نەخوشان نەهن ژ بۆ قەید
باری تە د باغی دا چ کر سەید


گۆ: ئەز کوو ببێم بکە تو باوەر
داوەر ب م ڕا کو بوویە یاوەر


من دی د ڤی باغی دا غەزالەک
أما کو غەزال نەبوو شەپالەک


ئاهوویێ سپی و چاڤ د ڕەش بوون
بسکێن د سیاه و بهن د خوەش بوون


هەر لەحزە ژ نافەئێ تەتاری
سەد بار ژ توررەیان دباری


سەحرایێ خوتەن تژی بتن مسک
یەک تایێ ژ زولفێ وێ و یەک بسک


هەر چەندە سپی و چاڤ بەلەک بوو
أما ب قیاسێ من مەلەک بوو


لەورا کو تو هاتی ئەو نهان بوو
هندی تو نەهاتی ئەو عەیان بوو


تاجدین ژ تەکەللوما وی زانی
زین هاتیە با مەمێ نهانی


گۆ: گوه مە دنە مەمێ یێ دینە
مالخۆلیە وی عەقل چو نینە! 


ئعراز کرن ژ وی کەلامی
ئەعیان هەمی ڤێک کەتن تەمامی


ساقی و شەراب و شەمع خوەستن
دیوانەکی حاکمانە بەستن

++++++++++++++++++++++
سەرناو: ڕابوونا تاجدینە ژ دیوانێ د وێ دەمێ دا، سوهتنا مال و مولکانە د ڕێیا مەمێ دا

تاجدین فکری کو بەزمە بۆشە
پوڕ زەوق و سەفا و عەیش نۆشە


مەم زێدە ب غوسسە و مەلالە
چوو بال ڤە و گۆ: برا چ حالە؟ 


أما ب ئشارەت و موعەمما
پوڕسی ژ مەمێ ب رەمز و ئیما


دەستێ خوە ژ هۆچکێ عەبائی
کێشا و عەجائبەک نومائی


دیتن دو کەزی ژ مشکێ تاتار
مانەندی سەرێ دو مەهرە شەهمار


گەردایی د پاشلا مەمێ دا
مەم مایە د هەیبەت و غەمێ دا


زانی کو قەوی خەرابە ئەحوال
ڕابوو ب لەز و بەزی وچوو مال


ناگەه ب غەزەب کو چوو ژ دەردا
زانی ستیێ د گەل خەبەر دا


گۆتێ : تە چ حالە ئەی تەهەمتەن
تەعجییل چیە؟ کیە تە دوشمەن


گۆ: ڕابە ستی کو من دەرەنگە
ئیرۆ مە د گەل ڤێ مالێ جەنگە


تفلێ خوە خەلاس کە دێ بچت مال
مال بۆ من و ها ژ بۆ تە مندال


سەرمایەئێ عومرێ زندەگانی
یەعنی مەم و زین ب دل گرانی


مایینە د وەرتەیا بەلایێ
من قەسدە کو ئەز بدم رەهایێ


خەل ڤەدکو ژت ئاگری ب ئاڤێ
ئەز دێ ڤەکو ژم ب ئاگر ئاڤێ


مالا خوە ژ ڕەنگێ قەومێ زەردەشت
دا ئاگر و گازیا خوە ڕاهەشت


ئاگر کو دگرتە خان و مانان
وی گرتە ب گازی و فغانان


ئەقوام و قەبائل و عەشائر
بالجمله بەزینە دەفعێ ئاگر


ئاگاه کو بوون ئەمیر و غلمان
خالی کرن ئەو سەرا و بوستان


ئەو ژی کو بەزینە وێ هەوارێ
وی موتتەهەمی وە گۆتە یارێ: 


تاجدین تە دی چ ڕەنگ ئەدا کر
مووسا ل مە بەحرێ غەم زوا کر


ڕابە تو هەڕە حەرەمسەرایێ
دا ئەز چمە ئاگر وندایێ


زین ڕابوو وە چوویە خەلوەتا خاس
تاجدینی نەما نە جل نە پالاس


ئەسباب و تەجەممول و دەفینە
ئەملاک و جەواهر و خەزینە


جوملە د ڕیا برایی سۆتن
لەو ناڤ ب قەنجی تێتە گۆتن


مالی مە حەبین تو ئەی نکوو نام
حوببا وی دکەت مرۆڤی بەدنام


زنهار! مەبە ل مالی حارس
لەورا کو دبن ژ دەست تە وارس


جەمعا وی ژ بۆ تە با ر و زەحمەت
تەرکا وی ژ بۆ تە نارێ حەسرەت


ڕۆ ژا بچی پێشە دەستێ باری
دەستێ تە ژ گەنج و مالی عاری


ئەڤ جەننەت و ئەڤ قوماشێ دیدار
ئەی موفلسێ ئاخرەت خەریدار


کەنگی ژ تە ڕا دبن مویەسسەر
دێ بێنە تە: مفلسۆ! هەڕ دەر! 


رەه شوبهەتی ڤێ جەهانێ فانی
مفت نادنە پاریەک ژ نانی


مالی مەدە وارسان تو مەججان
گەر دێ تە بڤێ هەساییا جان


وارس ژ تە ڕا کەفەن بهایی
حەتتا نەکڕین ددن هەسایی


هێژا کو خوەشی تەلەف بکە مال
بالجمله بدە ب حوسنێ ئەعمال


یان سەرف بکە مسالێ تاجدین
پێ ناڤێ ئەبەد ژ بۆ خوە بستین


یان پێ بکڕە تو یارەکێ قەنج
ئەو چێترە بۆ تە ڕا ژ سەد گەنج

++++++++++++++++++++++
سەرناو: ئاگاهیا میر ل عشقبازی و یاریا مەم و زینان ب ئفشا و ئلقایا نەیاران و موزەبزەبینان

سولتانێ ولایەتێ مەحەببەت
سەرخەیلێ ئەیالەتێ مەوەددەت


گاڤا کو ژ مەکمەنێ خولووسی
بنمیت ل تەختێ دل جولووسی


کەنگی دکەتن قەبوولێ ئەستار
حەتتا عەلەما خوە ناکەت ئزهار


رەه شوبهەتی پادشاهێ ئەنجوم
تابەندە ژ تارەمێ چهاروم


ژەو چەند تەبەقاتێ ئاسمانی
ژەو چەند مەسافە و مەکانی


ژەو چەند عەناسر و سەحابان
ژەو چەند مەوانع و حجابان


ناچار دکەت نوفووزێ هەر رووز
ئەلبەتتە دبیتە عالەم ئەفرووز


ئەڤ پادشەهێ کو عشق نامە
ڕۆ ژێ ب وی نسبەتەک تەمامە


ئەو ژی قە ڤەناشرت چو جاران
ناچار بکەر دکەت ستاران


رازی د دلێ مەمێ و زینێ
سازی کو د پەردەیا ئەڤینێ


هندی نەگەهشتبوو زەبانان
نەدبوو چو زیان ژ بۆ خودانان


مزرابێ زەبانێ خەلقێ ناساز
بێ پەردە کو بوو تەرانە پەرداز


زینێ نە گونەه مەمێ نە سووچەک
ئاگاه کرن بوزورک و کووچەک


زەنگل ب دەڤا گهان ڤە زەنگوول
مەفتوولێ ئەناملان ژ مەرغوول


عوششاق حەزین وبێ نەوا بوون
خەل تەشنە حوسەینێ کەربەلا بوون


مەجلس ب تەوایێ زیر و بەم بوون
مەملوء ژ هەوایێ زین و مەم بوون


باری ل جەمازەئێ نە بەس بوو
غەممازێ د مەرتەبا جەرەس بوو


یەعنی خەبەرێ د هەردو یاران
نەممام و حەسوود و حیلەکاران


ئەو چەند د مەجلسان گەڕاندن
ئەو چەند ب قەمسیان گەهاندن


حەتتا بەکرێ ژ ڕەنگێ ئبلیس
ساحب غەرەزێ خەبیس و تەلبیس


ئەو ژی ژ وی حالی بوو خەبەردار
ڕابوو ژ جهێ خوە ئەو غەرەزدار


تەنها خوە گهاندە خەلوەتا میر
القصه کر ئەو قەزییە تەقریر


میر هاتە تەهەوورا ب غیرەت
بوو غەرقەئێ بەحرێ فکر و حیرەت


پوڕسی ژ ئەوێ خەبیسێ سالووس
گۆ: ئەڤ خەبەرا خلافێ نامووس


ئەم دێ کۆ حەقیقەتێ عەیان کن
سەررشتەئێ توهمەتێ بەیان کن؟ 


گۆ: ئەمری بکە مەمێ بخوونن
هوون هەردو د خەلوەتێ کو ڕوونن


مەم عاشقێ سادقە بزان قەنج
ڤێڕا بلەییزە تو ب سەترەنج


شەرتێ خوە ژ وی بخوازە دلخواز
دێ کەشف ببت حەقیقەتا راز


گاڤا کو ئەو دکی تو مەغلووب
بێ : ڕاست ببێ کیە تە مەتلووب؟ 


مەم فێرس و بەتل و سینە سافە
خاسما ب تە ڕا کو بێ خلافە


حوببا د دلێ خوە ناکەت ئنکار
سررا خوە دکەت ژ بۆ تە ئقرار


سابت قەدەمە د ڤێ ئەڤینێ
دێ بێت کو عاشقم ل زینێ


پاشی تویی ساحبێ کیاسەت
لائق وی ببین چیە سیاسەت


حوککام ژ جنسێ شاهمارن
ئەسحابێ سومووم و موهرەدارن


موهران کو ددن بزان کو زەهرە
مهرێ کو دکن بزان کو قەهرە


عاقل حەزەرێ دکن ژ ماران
غافل دبنە موحب و یاران


هەر چەند ل نک ب عزز و نازی
هەر چەند د گەل ب لەعب و بازی


جوزئی ببتن ژ تە تەغەییور
کوللی دکەتن ل تە تەدەببور


خاسما کو هەبن خەبیس و خەنناس
بەدخواهێ بەخیل بن من الناس


تەحقیق خەرابترن ژ شەیتان
یا رەب مەکە وان قەریبێ سولتان

++++++++++++++++++++++
سەرناو: سەترەنج بازیا مەمێ و میرە ب شەرتێ دلخواز، ڤەدانا دامێ تەزویرە ژ بۆ کەشفێ راز

سالارێ مەواکبێ کەواکب
سەردارێ تەوالع و غەوارب


سولتانێ سەریرێ چەرخێ رابع
وەقتێ وەکوو بوو ژ شەرقێ تالع


شەترەنجیێ ماه و جوندێ ئەختەر
بالجمله ل سەر بساتێ ئەخزەر


شەهمات کرن ب بەندەقا نوور
تە دگۆ هەمی بوون د تۆڕ ێ مەستوور


میرێ کو ژ غیرەتێ دل ئەفگار
شێرێ ژ حەمییەتێ بریندار


حەتتا سوبە خەو نەهاتە چاڤان
ساکن نەدبوو ژ ڕەنگێ ئاڤان


ڕۆ ژێ کو ژ مەشرقێ نوما نوور
ئافاق کرن ژ زولمەتێ دوور


میر ڕابوو و هاتە شەهنشینێ
نێزیکی سەرایێ نازەنینێ


ڕوونشت و وە گۆتە پیشەکاران: 
هوون گازی بکن نەدیم و یاران


تەنها ژ مە ڕا مەمێ بخوونن
تاجدینی د گەل برا مەخوونن


ئیرۆ ل مەمێ ئەزێ غەزەب کم
سووچەک وی هەیە ئە دێ ئەدەب کم


نابت کو ژ من ببن د غافل
بالجمله ب ئەمرێ من د عاجل


ژەو پاشی شهاندە نک خوە مەم خوەند
حازر کربوون گولاب و گولقەند


ئەو چەند شەراب و قەند و شەککەر
ئەو چەند گولاب و مسک و عەنبەر


ئینان و د مەجلسێ گەڕاندن
کەیفێ د خوە سەر ب سەر گهاندن


ئەنجامێ تەکەللوم و خەبەردان
کێشا کو ب ساترەنج و نەردان


میر گۆتە مەمێ ب کین و کەربە: 
ئیرۆ مە د گەل تە جەنگ و حەربە


ڕابە ژ مە ڕا وەرە موقابل
بێ شەک ب تە ڕا ئەزم موجادل


شەرتێ مە د گەل تە ئەی سەرەفراز
هەرچی تە د ڤێ ژ بۆ مە دلخواز


لێ میر ژ کوڕان هەبوو جوانەک
مەحبووبێ زەمانە نوکتەدانەک


یووسف ژ مەلاحەتا وی مەحجووب
روستەم ژ شەجاعەتا وی مەغلووب


هەم سوحبەت و هەمدەمێ مەمێ بوو
هەمشاهی و هەمغەمێ مەمێ بوو


سەردارێ کوڕان ب ناڤێ گورگین
فی الحالی خەبەر گهاندە تاجدین


ئەو بەتل کو بوو ژ حالی واقف
ڕابوون ب وی ڕا چەکۆ و عارف


شێران ڤەڕساند قەید و زنجیر
هەر سێ ب تەبایی چوونە نک میر


تاجدین کو د گەل بران ب مەش هات
کەعبەین ژ بۆ مەمێ دو شەش هات


فیل و رەخ و کەرکەدان کو هاتن
دین میر و موعەللمێ خوە ماتن


زانین کو مەمۆ ب بەند و بازە
میر گۆتە مەمێ : دو دەستێ تازە


سێ دەست برن ژ میر تەمامی
موفسد فکری ژ وی مەقامی


زین دی کو ل پەنجەرێ دیارە
مهرە ل مەهێ دکەت نەزارە


بەدخواهی بنێ چ حیلە ڕاکر
ئەڤ ڕەنگە بەهانەیەک ئەدا کر


گۆ: بەند و لەییز وجه ب دۆرن
هوون هەردو جهان ب هەڤ بگۆڕن


مەم دێ ببتن ڤێ جارێ مەغلووب
حاسل ببتن ژ بۆ تە مەتلووب


میر ڕابوو و چوو جهێ مەمێ ژار
مەم هاتە جهێ ژ پێشڤە دلدار


چاڤێ د مەمێ کو دین روخێ زین
مفت دانە ژ دەست خوە فیل و فەرزین


دل مایە ل پەنجەر و شباکان
هەسپێ خوە ددا جهێ پەیاکان


میر بر ژ مەمێ تەمام شەش دەست
مەم بوو ژ مەیا ژ پێشڤە سەرمەست


میر گۆتە مەمێ: مە بر خوە دلخواز
وی گۆ کو ببێ چیە تە داخواز؟ 


میر گۆ: مە غەرەز نە کەسبێ مالە
مەقسوود ژ تەی مە کەشفێ حالە


مەتلووب ژ لەعب و بەند و بازان
قەت نینە ب غەیری کەشفێ رازان


شەرتێ من ئەوە بکی تو ئقرار
کانێ د دنێ کیە تە دلدار


هەرچی پەریا تە دل ل بالە
حووری سفەتەک مەلەک مسالە


گەر لائقی تە ئەوێ ببینم
مالی بدم ئەز ژ بۆ تە بینم


ساحب غەرەزی د وەقتێ فورسەت
تەعنا خوە ژ ڕەنگێ دەفعێ توهمەت


گۆ: من دیە یا مەمێ حەباندی
کیژەک عەرەبانە لێڤ دەقاندی


سەر تا ب قەدەم ڕەشە وەکی قیر
نە لائقی بەحس و خوەستنا میر! 


تەعنێ د مەمێ وە ڕەنگ ئەسەر کر
یەک جار ژ عەقلی بێ خەبەر کر


بەحرا دلێ پەردە لێ ب جووش هات
ناکام ب گازی و خورووش هات


گۆ: قەت نە وەیە وەکی وی گۆتی
میرم پەریا دلێ م سۆتی


شەهزادەیە شەهنشین مەکانە
عەنقایە بلندە ئاشیانە


میرانیە ئەو ژ نەسلا پاکە
نوورانیە ئەو نە ئاب و خاکە


سەردەفتەرێ حوور و نازەنینە
هەر چەند مەلەک ب ناڤێ زینە


میر ئەڤ خەبەرا خلافێ هەیبەت
گاڤا کو بهیست هاتە غیرەت


وی گۆتە قەبیلەیا غولامان: 
هوون بۆ چی گەلی نەمەک حەرامان


ڤی ناکەسی ناگرن ب زللەت
دا ئەز بکو ژم ئەوی ب عبرەت


ڕابوونە مەمێ دو سەد غەزەنفەر
مەم ڕابوویە پ ێ ب د دەستی خەنجەر


تاجدین و چەکۆ د گەل برایی
ڕابوون ب تەعەسسوب و تەبایی


گۆتن: گەلی جوندیان ڤەوەستن
هوون جوملە نەسەرخوەش و نەمەستن


هوون قەنج دزانن ئەم کوسانن
ساحب هونەرین و پەهلەوانن


پانسەد ژ وە حەملە کن ب کەربان
نادەینە وە نەوبەتا چو زەربان


گەر چ وە ئەجەل ب دەست مە نینە
أما وە گەلەک ژ دەست مە دینە


حەتتا کو بکن مەمێ گرفتار
سێ سەد ژ وە دێ ببن بریندار


حەتتا نە مە هەر سیان ب کەرکن
هوون دێ ل مەمێ کوسا نەزەرکن؟ 


هەرچی کری حاکمێ مە فەرمان
ئەم نابنە مانعێ چو حوکمان


دەستێ د مە بەستنە ل بەر میر
ها گەردەن و دەست وپێ و زنجیر


میر ڕابوو و دەست وپ ێ مەمێ بەست
تاجدین مرنا خوە وی دەمی خوەست


أما چ بکەت ژ بۆ نە عارە
جەللاد ئەمیرە خوندکارە


مەم گرت و شهاندە پێش سەرهەنگ
گۆ: حەبس بکن د قوللەیا تەنگ


دیوانی و مەجلسی بەلاڤ بوون
بالجمله ژ بۆ مەمێ د مەحزوون


دیوانە سفەت ب ئاه و فەریاد
هەمیان دکرن ژ بۆ مەمێ داد

++++++++++++++++++++++
سەرناو: خولووسییەت و خەلاسیا مەمێیە د خەلوەتا زندانێ دا ژ سفاتێ د حەیوانی موشارەکەت و موشاکەلەتا وییە ب ئەخلاقێ د رووحانی

مهرا فەلەکێ ئەزەل عەدیمە
کینا فەلەکێ ئەبەد قەدیمە


هەرچی وەکوو ئەو ژ عەردێ ڕاکەت
ئەلبەتتە وی دێ د عەردێ ڕا کەت


عولوی ژ خوە ڕا عەیان دخوازت
سوفلی ژ مە ڕا نهان دخوازت


نابینی هەڕۆ کو ئافتابێ
داڤێتە مەغارەیا تورابێ


خاسما کو د گەل قەبیلێ عاشق
هەم خائن و خارە هەم مونافق


ئەلبەتتە دلێ مە عشقبازان
ئەوول دبتن ب غونج و نازان


ئاخر دکەتن مەلوول و مەئیووس
مانەندی مەمێ زەلیل و مەحبووس


داڤێژتە مەحبەسێ ب ناکام
داتینتە مەرقەدێ سەرەنجام


ئەو بەخت ڕەشێ لەقەب ل وی مەم
بێ هەمنەفەس و هەڤال و هەمدەم


هاڤێتنە چالەکێ ب زاری
تەشبیهی ب گۆڕێ تەنگ و تاری


مەکرووه وەکی دەهانێ ئە ژدەر
مەنکوورە وەکی نەکیر و مونکەر


ڕوونشت د وێ ڤە عابدانە
زندان ل وی بوویە چللەخانە


ئەو جه ل وی بوویە چاهێ نەخشەب
ئەو مەه گەڕیا هلالێ یەک شەب


سووفی کو گهشتە کونجێ خەلوەت
شەیخینی گها مەقامێ وەحدەت


گەه شوبهەتی عاشقان ب دلخواز
گەه شوبهەتی عاشقان ب داخواز


هەر لەحزەد گەل کەلا گرینێ
ئەڤ ڕەنگەهە وی دگۆتە زینێ: 


کای مسلێ حەرارەتا غەریزی
ئیرۆهە د مسرێ دل عەزیزی


سەد جار هەڕۆ ل قەلبێ غەمناک
پیراهەنێ سەبرێ من تە کر چاک


گەه گەه چ دبت وەکی زولەیخا
پوڕسا م بکی تو ئەی شەکەرخا


لەیلا تویی ئەز ژ بۆ تە مەجنوون
گولگوون ژ تە ڕا سرشکێ پوڕخوون


فەرهاد ئەزم تو بۆ مە شیرین
سەیلاب سرشکێ جوویێ شیرین


دونیا ل مە گەر چ بوویە زندان
ئیرۆهە تەنێ ئەزم موسلمان! 


لەورا ژ دەڤێ نەبیێ مورسەل
بوو ئەڤ خەبەرە سەحیح و مورسەل: 


دونیا کو بهشتا کافرانە
مەئوایێ بەلایێ موئمنانە


هەر چەندە قەوی موشەووەشم ئەز
ئەو چەند ب موشەووەشی خوەشم ئەز


سەد سال بگێڕی من تو مەحبووس
ما ئەز قە دبم ژ وەسلێ مەئیووس


سووندێ دخوم ئەز ب سوورەئێ نوور
دێما کو ئەوە کتابێ مەستوور


دەه جار ب حەققێ بەژن و بالێ
چل جار ب حەققێ زولف و خالێ


تەحقیق ب ئافتابێ روخسار
تەسدیق ب ماهتابێ دیدار


تەئکید ب قبلەگاهێ ئەبروو
تەعزیم ب سەجدەگاهێ گیسوو


سەد جار قەسەم ب هەردو نوونان
عەهدا من ئەوە د گەل عویوونان


حەتتا رەمەقەک هەبت ژ جانی
جانا! تو د جانی دا نهانی


هندی کو ژ هەجرێ بێ قەرارم
ئەو چەند ژ تە ئومێدوارم


هەر چەند کو میر ل من غەزەب کر
ئەڤ قەهرە ل من تە بێ سەبەب کر


هەر چەند خەبەرێ بەکر وی گوه کر
ئەڤ جەبر ل من ئەوی ب جه کر


لەورا کو تو شاهی ئەز گەدا بووم
ئەز بۆ تە نە کوفو و هەم لقا بووم


تو مهر جەمال و مەه جەبینی
ئەڤ چەند لەتیف و نازەنینی


ئەز خار و زەلیل و خاکسارم
ئەڤ ڕەنگە زەعیف ودل فەگارم


پەروانەمە تەن مە دایە ئاگر
سوهتیمە ب باتن و ب زاهر


نیلووفەرە دل تو ئافتابی
تەن شوبهی کتان تو ماهتابی


گەر تەن بڕزت وە یا ببت خەرق
وەر دل ببتن د بەحرێ غەم غەرق


حەققێ منە عەدلە زولم نینە
خاسسییەتێ ئاگرێ ئەڤینە


ئەڤ چالە ئەگەر چ زێدە کوورە
أما ژ عەدالەتێ نە دوورە


سووفیمە و سەومەعە نشینم
خوەش تالبێ نوورێ ڕوویێ زینم


حاسل قەومی مەقامێ موتوا
بەر مووجبێ قبل أن تموتوا


تەزکییەئێ نەفسێ بوو موکەممەل
تەسفییەئێ قەلبی بوو موحەسسەل


ئایینەئێ رووحێ بوو موجەللا
نەفس ودل و جان ب هەڤ موسەففا


ئەو موعتەکفێ د دەورێ چالێ
هێژا نەگەهشتی دەورێ سالێ


بەلکی نە چل ونە ئەربەعینەک
زەننا د دلێ وی بوو یەقینەک


مەشهوود بوویین ل قەلبی ئەنوار
مەکشووف بوویین ل بەر وی ئەسرار


ئایینەئێ دل وە بوو موسەیقەل
سوورەت وە ب مەعنەیێ موبەددەل


ئەو هەیکەلێ مەتلەبا مەجازی
بوو مەلعەبێ تفلێ عشقبازی


ئەڤ مومکن و ما سوی سەراسەر
فی الجمله ژ بۆ وی بوونە مەنزەر


ئەڤ دار و بەر و دەواب و ئنسان
ئەڤ مەعدەن و ئەڤ نەبات و حەیوان


هەرچی کو ب دل وی لێ نەزەر کر
هەرچی ب خیالی لێ گوزەر کر


هەر یەک د نوما ژ بۆ وی زینەک
مەشهوود ژ هەر یەکی یەقینەک


گۆیا ب خوە ئەو رەسەد نشین بوو
ئەو چال ژ بۆ وی دووربین بوو

++++++++++++++++++++++
سەرناو: مەئیووسیا زینێیە ب سەبەب مەحبووسیا مەمێ، مەئنووسیا وێیە ب غەم و دەرد و ئەلەمێ

زینا کو ب دەردێ هەجرێ غەمگین
بێ سەبر و سوکوون قەرار و تەمکین


هندی وەکوو مەم نەبوویی مەحبووس
هێژا نەدبوو ژ وەسلێ مەئیووس


گاڤا وەکوو مەم گهشتە چالێ
ئوممێد نەما ژ بۆ وسالێ


نەزهەتگەه و شەهنشین و ئەیوان
لێ بوونە حەسار و حەبس و زندان


هندی وەکوو شەربەت و تەعام بوون
گۆیا کو ل وێ هەمی حەرام بوون


جانی نەدکر چ خواب و راحەت
جسمی نە ددی چو تاب و تاقەت


ئەو ڕەنگ زەعیف و ژار بووبوو
گۆیا کو ب جسمی تارێ موو بوو


ئەو موو گەڕیایی زەعفەرانی
تەشبیهی ب ڕەنگێ ڕوویێ خانی


شەب تا ب سەحەر سەحەر حەتا شەب
فارغ نەدبوو ژ زکرێ: یا رەب


هەر لەحزەدگۆتە چەرخێ دەووار: 
کای زالمێ بێ ئەمانێ خوونخوار


من قەسد و غەرەز د گەل تە نینە
ئایا تە د گەل من ئەڤ چ کینە؟ ! 


دەورەک نە تە کر دەمەک ژ بۆ من
پڕ دی تە مەگەر مەمەک ژ بۆ من


نوورەک د ڕویێ مە کر تە پەیدا
سوهتن ل مەمێ تە پێ سوەیدا


شەوقەک د روخێ مەمێ تە هل کر
قەلبێ مە ب وی تە سۆت و کول کر


ئایا تە چ مەسلەحەت د من دی
نیشانێ م دا تە یێکێ جندی


ئەووەل تە کوسان ل من عەیان کر
پاشی تە چڕا ل من نهان کر


سوهتن تە ب ئاگرێ فراقێ
کوشتن تە ب دەردێ ئشتیاقێ


عالەم هەمی پێکڤە شاد و خوررەم
دایینە من و مەمێ تە مەئتەم


دەردێ خوە ژ بۆ م ڕا ببێژە
ژەهرا د دلێ خوە دا بڕێژە


یووسف تە ل من شهاندە چالێ
هیشتم تە د ڤێ خەرابە مالێ


یەعقووب سفەت حەزین و نالان
سەبرا دل و جان تە بر ب تالان


ئەز ماییمە هەر وەکی زولەیخا
بێ یووسف وبێ موراد و مەئوا


گەه شەکوە دکر ژ بۆ مەمێ ژار: 
کای یووسفێ بێ گونەه گرفتار


دا فکرێ نەکی کو راحەتم ئەز
دا زەن نەبری ب تاقەتم ئەز


واللهی قەسەم دکم ب باری
ڕۆ ژێ د سپی شەڤێ د تاری


نینن ژ مە ڕا چو خواب و خوارن
إلا کو دو دیدە خوون دبارن


بیداریە سەنعەتێ دو چاڤان
خوونخواریە خوارنا هناڤان


ئەی قبلەئێ قەلبێ من ب دلخواه
وەی کەعبەئێ جان ب کعبە الله


هەر لەحزە ژ دەستێ فرقەتا تە
هەر وەقتی ژ دەردێ حەسرەتا تە


سەد ئاه و دوسەد ئەنین و ئەفغان
بێ گاڤ مە تێن ژ نیڤ دل و جان


ئەڤ ڕەنگەیە حالێ من شەب و رووز
حالێ تە کوسانە ئەی دل ئەفرووز؟ 


زندانیێ من! تە کی جەلیسە؟ 
سەودائیێ من! تە کی ئەنیسە؟ 


ئەی دل تو ژ قەلبێ من بدەرکەڤ! 
وەی جان تو ژ بۆ دلی ب بەرکەڤ


هوون هەردو هەڕن مەمێ ببینن
لێ یەک خەبەری ژ بۆ مە بینن


ئەی دل تو کو لێ دکی سەلامێ
زوو بینەڤە بۆ م ڕا پەیامێ


کانین ب چ حالە ئەو گرفتار
دانین چ خیالە ئەی دل ئەفگار


کانێ ل مە ئاشە یانە زیزە
باغێ وی بهارە یا پەییزە


خوەش ڕەنگ و لەتیفەشوبهی سۆرگول
یان ژار و زەعیفە مسلێ بولبول


ئەیوان ل مە بوویە دارێ محنەت
زندان ب مە بوویە باغێ جەننەت


خوەزیا کو ل من غەزەب کرا میر
مانەندی مەمێ ب غلل و زنجیر


ئەز ژی بشهاندما ڤ چالێ
ڕۆ ژەک ڤەکەتا ل من ژ سالێ


جارەک بدیا من ئەو گرفتار
دەرمان بکرا من ئەو بریندار


عومرێ من ئەگەر چ یەک رەمەق بوو
حەققا کو مرن ژ بۆ مە حەق بوو

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەهەوورا تاجدینە ژ غیرەتا برایی مەشوەرەتا د گەل برانە ل خەلاسیا بێ نەوایی

ئەجزائێ کتابێ عشقبازی
سەححافێ موجەللەدێ مەجازی


شیرازە و جوزء و بەند و تەرکیب
ئەڤ ڕەنگە کرن ب نەزم و تەرتیب


کو زین و مەمێ د ناز و پەروەرد
گاڤا وهە دەرڤەبوون ل وان دەرد


ئەو دەرد وە بوونە بەحرێ ئاتەش
ئەو ئاتەشێ غەم وە بوویە سەرکەش


خەلقێ کو هەبوو ژ عشقێ تەشویر
وی ئاگری کر ل وان وە تەئسیر


مەعلوول بوویین هەمی ب دەردان
یەکجار بدەرکەتن ژ پەردان


خاسما کو موافقێ د دێرین
هەم سوحبەتێ وان ستی و تاجدین


دەردان وە ل وان ژ نووڤە سەردان
ئێدی نەدهاتە ژێ خەبەردان


هەر چەند کو ئەو ژ ڤان جودا بوون
دیسان ب وی دەردی موبتەلا بوون


دەردێ ستیێ خیالێ زین بوو
تاجدین ژ غەما مەمێ وە دین بوو


هەر لەحزەد گەل بران ب شەڕ بوو
قەسدا د دلێ وی ئەڤ خەبەر بوو


ڕابت ب غەزەب بچیتە پێش میر
داخواز بکەت مەمێ ب تەقسیر


جارەک بچتن مەمێ رجا کەت
سووچێ گونەهێ مەمێ تکا کەت


دا میر ژ وە ڕا برایی بەردت
یا ئەڤ سەر و مالی تێ بدەردت


عارف وهە گۆتە رۆستەمێ زال: 
ئەڤ ئەمر ب من مەحالە بێ قال


بێ جەنگ و جدال و بێ تەهەوور
قەت ڤی شوغولی مەکن تەسەوور


ئەڤ مەعرەکە نابتن ب دیوان
ئەم مانە و سوبحێ سەحنێ میدان


یا قەنج ئەوە ئەم سوبە سوار بن
هەر سێ ب سلاح و کاروبار بن


چارانە و جەوشەنان د بەرکین
زەندانە و مەغفران ل سەر کین


گورزان بهە ژین ڕمان ببازین
ئەڤ ڕەنگە مەمێ ژ میر بخوازین


یا دێ ب کوتەک مەمێ خوە بەردین
یا جوملە ب مەردی سەر ب دەردین


گەر وی ب ڤی ڕەنگی مەم ڕەها کر
دەردێ د دلێ مە وی دەوا کر


وەر مایی موسر ل سەر عنادێ
ئەم دێ بکەرین وە ڕەنگ جهادێ


ژەووەل ڤە بچین بەکر ب کەرکین
وی مودبری ژێڕە دەر ب دەرکین


هەر بەر دەرەکی گورەک ل بەر بت
خەسمانەئێ قەنج سەر ل سەر بت


میر ئەر ژ وە ڕا بکەت تەعەسسوب
ڕابت ل مە ئەو بکەت تەغەللوب


ئاشێ ئەجەلێ وسا بگێڕین
تەشبیهی حەبان سەران بهێرین


بوهتان بکەینە رەقس و گۆڤەند
دا بێنە تەماشەئێ شەکەر خەند


گاڤا وەکوو دەست بدینە حەربان
مەحبووب تەماشە کن ل زەربان


هەر لەحزەببێژن ئەو پەریزاد
دەستێ د وە ئەی جوانێ میرزاد


هندەک بگرین هنەک سەنا کن
هندەک بکەنن هنەک دوعا کن


دلدار نەزەر بکن ژ بورجان
دوڕدانە ب دەرکەڤن ژ دورجان


شەهزادە ژ پەنجەران نەزەر کن
گول پیرەهەنان د بەر خوە کەرکن


هەردەم ببهین ژ نازەنینان
سەد مەدح و سەنا و ئافەرینان


تاجدین خەبەرا برایی گوه کر
موحکەم د دلێ خوە دا ب جه کر

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەعەسسوب تەدارەکا تاجدین و برانە ب ئەمرێ غیرەتێ سواریا وانە ل هەسپێ حەمییەتێ

سەر سوبحە کو شەهسوارێ ئەفلەق
ئەشهەب کو کشاندە جایێ ئەبلەق


ئەدهەم د تەویلەئێ نەهین کر
ئەشهەب ژ خوە ڕا ژ نووڤە زین کر


گورزێ خوە یێ ئاتەشین دەرانی
تیغێ خوە یێ زەرفەشان کو دانی


دونیا ژ مەهابەتا خوە زەر کر
تیغ و کەمەرا چیان ب کەر کر


تاجدین و بران ژ خەلقێ لالی
خوەستن ب دلێ خوە وان حەلالی


کێشانە دەرێ ب رەقس و بازی
رەخشێ عەرەبی سەمەندێ تازی


مسمار کرن بەدوو ژ غەفلەت
هشیار کرن عەدوو ب سەولەت


مەیدان بەدووان کۆلان ب دەستوور
گۆیا ڤەددان ل دو ژمنان گۆڕ


تاجدین ژ تەوابعێ خوە یەک پیر
تەعیین کر و زوو شهاندە پێش میر


گۆتێ: هەڕە بێژە میر و ئاغان
بینەندە ڤەناکو ژن چراغان


میرێ مە ئەگەر چ دووربینە
ئیرۆ وی د چاڤی نوور نینە


ئەم چار برا هەبوون د سادق
هەر چار ل خدمەتا وی عاشق


ئنسافە کو زێدەتر ژ سالێ
مەم مائیە بێ خودان د چالێ


دو ژمن ل مە شانە دۆست غەمگین
فەرزەمرنا چەکۆ و تاجدین


مەم گەر چ کو زێدە پوڕ گوناهە
لێ عاشقە، عشق پادشاهە


حوکمی تو مەکە ل پادشاهان
زولمێ تو مەکە ل بێ گوناهان


ئەم هیڤی دکن مەمێ رها کەت
دەردێ د دلێ مەمێ دەوا کەت


ئەم چار برانە چار دیوار
ئەرکانێ سەعادەتا وی هەر چار


هەر چار سەرێ د مە وەکی گۆ
چۆگانێ ئرادەتا وی کاشۆ


یا مەسلەحەتێ ژ بۆ مە چ ێ کەت
یانە ژ مە ڕا بەکر ڤەرێکەت


دا ئەم خەبەران ژ بۆ وی بێژن
دەردێ د خوە ئەم ل وی بڕێژن


روومەت مە نەما ل ڕوویێ عامێ
دێ نەقل بکن بچینە شامێ

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەدبیرا بەکرە ژ بۆ دەفعا مەزەننەت و عنادێ تەزویرا وییە ژ ترسا فتنە و فەسادێ

تەقریر کو کر تەمام قاسد
واقف گەڕیا ب حالی حاسد


زانی کو ژ بۆ وی ڕا خەرابە
گۆ: عەفو ژ بۆ مەمێ سەوابە


میرم مە نەگۆ ژ بۆ تە پێشین
تاجدین و بران ژ خوە مە ئێشین


زینێ بدە وان وە یا بکو ژ من
یان ئەو ب تە ڕانە خەسم ودو ژمن


یا قەنج ئەوە قەت نەکی تەکەللوم
تاجدین ژ تە ناکەتن تەوەههوم


بێژێ: مە فداکرن مەم و زین
تەزویج کرن مە دانە تاجدین


زاهر مەکە تو ئەڤێ عنادێ
جارەک ڤەکو ژ ئاگرێ فەسادێ


ژەو پاش تو بێخە وەقتێ فورسەت
زنهار! مەدێ ئەمان و موهلەت


خەسمێ کو نەشێی ببی موقابل
دەرمان چیە؟ شەربەتا هەلاهل! 


لەو لازمە حاکمان دو فنجان
یەک خاسێ خەراب و یێکە قەنجان


دا یەک نەخوەشان ژ بۆ وی خوەش کەت
یا دی ژ وە ڕا خوەشان نەخوەش کەت


یەک جانی ژ دو ژمنان جودا کەت
یا دی مریان ژ نووڤە ڕاکەت


کەربا خوە مەکە تو ئاشکارا
یا قەنج ئەوە ئەم بکین مودارا


شۆلن هەنە ئەو ب کەربێ نابن
لەورا کو ب زۆر و زەربێ نابن


ئوستادی دڤێتن و تەئەممول
ئخفاء و تەغافول و تەحەممول


ئەوقاتێ زەمانە گوونە گوونە
باری ژ مە ڕا کرن نەموونە


یەعنی شەڤ وڕۆ ژ و سوبح و شامن
هن ڕۆهنە هن ژ وان زەلامن


ئەم ژی د لەیالی و نەهاران
دا بێن ب نهان و ئاشکاران


هن زاهر و هندەکان ب خەف کین
ڕاکن هنەکان هنان تەلەف کین


وی مولحدی شیر وسا سەقا کر
مسری ژ خوە ڕا وسا بەرا کر


پەند و غەلەت و خلاف و یالان
بەند و سەقەت و غلاف و کالان


تەسنیع کرن وی هندە تەشنیع
بەستن وی ل شیری شوبهی تەرسیع


ئەو شیر ل بن سەرێ خوە دانی
ئەو ڕەنگە ڤەشار کەس نەزانی


میرێ وەکوو دل ب کەربێ سۆتی
هەرچی کو بەکر ژ بۆ وی گۆتی


باوەر کر و گۆتە مەردێ قاسد
ئەی پیر مەکە تو فکرێ فاسد


گەر فەوت بکم جەمیعی فەرزان
تاجدین کو ددم ژ دەست خوە ئەرزان


من شەوکەت و سەلتەنەت ب وینە
ئەڤ شوهرەت و شەئن من ژ وینە


ئەڤ نام و نشان و ئەڤ مەقامە
بێ خاترێ وی ل من حەرامە


ئەو رۆستەم و گێوە لەندەهایە
گەنجینەمە ئەز ئەو ئە ژدەهایە


بێژێ ب دلێ خوە من مەم و زین
هەردو ب حەلالی دانە تاجدین


بێ وەجه ژ من تو بوویی وەحشی
داخواز تە کر کۆ من نەبەخشی؟ 


تاجدین و چەکۆ ب عزز و نازن
دێ هەر وە بتن وەکی دخوازن


قاسد کو رەوانە بوو ژ پێش میر
تەقریر کو کر تەمام تەعبیر


شێرێ د ل شەر وە بوون مولائم
گۆتن: دەم و دەولەتا وی دائم

++++++++++++++++++++++
سەرناو: نەسیحەتا ساحب غەرەزێ پوڕ مەرەزێ دلکول، بۆ میرێ بێ تەمیزێ سادە دل

ئێڤاری کو ئاسمانی مەنقەل
دانی و ل وان ڤەشار مەشعەل


یەعنی کو ڤەکوشت چراغێ زەررین
وەرگرت ژ نوو لباسێ ڕەنگین


میرێ کو هەمیشە شاد و خوررەم
گۆیا کەتبوو لباسێ ماتەم


وی بەختەکێ ڕووسیاهێ مەلعوون
گاڤا ئەوی دی ئەمیرێ مەحزوون


گۆ: غەم مەخوە ئەی چراغێ دەولەت
گەر عومر بدەت ژ بۆ مە موهلەت


ئەڤ کەرب و ئەلەم ئەگەر تە ناڤێ
زینێ و مەمێ ژ دل خوە باڤێ


ئەو هەردونە باعسێ فەسادێ
ئەو بوونە سەبەب ژ بۆ عنادێ


گەر ئز نێ بدت ژ بۆ م ڕا میر
ئەز دێ بکو ژم مەمێ ب تەدبیر


تاجدین و بران ب شەربەتەک زەهر
تو دشێی دەمەکی ئەوان بکی قەهر


ئەمرێ کو دبت تەدارەک ئاسان
ئاگەه مەکە پێ تو خەلق و ناسان


میرم تو هەڕە ببێژە زینێ
مەم سوهتیە ئاگرێ ئەڤینێ


مەم تەشنە تو ئابێ زندگانی
مەم موردە تو جانێ جادوانی


بێژە کو هەڕە مەمێ دەرینە
من دائیە تە ژ بۆ خوە بینە


من زانیە مەم زیادە ژارە
پەروانەیە مەقسەدا وی نارە


گاڤا کو نەزەر بکەت ل زینێ
تەحقیقە کو ناکەتن چو ژینێ


فی الحال دەما کو وێ ببینت
باوەر مەکە ئەو ب رح بمینت


مەم گەر ب ڤی ڕەنگی زو فنا بت
دێ کەش مەکەش و نزاع ڕابت


میرن هەنە عاقلن عەزیزن
لێ سادە دلن د بێ تەمیزن


ئەو سادە ژ بوله و ناتەمامی
دل نادەنە مەنشەئا کەلامی


وان دل گوهەگوه ب دل ڤە نینە
ڕەش چاڤن و مەردومەک سپینە


هەر چی کو دبێژنێ: غەرەزدار
باوەر دکن ئەو ب ڕاستیێ خوار


نابێن ئەڤە قەنجە یا خەرابە
نابێن ئەڤە خەتئەیا سەوابە


قاسر نەزەرن د بێ تەئەممول
حازر غەزەبن د بێ تەحەممول


ئەغلەب دبن ئەو ب عەقلی مەغروور
ئەکسەر دکرن ژ دانشێ دوور


بەدخواه و بەخیل و بەدسوکالان
بەد ئەسل و سەفیه و بەد فعالان


تینن دکنە رەفیق و رەهبەر
بەدنام دبن وەزیر و سەروەر


دسپێرنە ناکەسان ئوموورێ
ئەو تێخنە دەولەتێ قوسوورێ


میرێ د ب دەولەت و فەراسەت
ساحب شەفەقەت خودان سیاسەت


ئەو هەر کەسەکی خودان ناکن
حەتتا وەکوو ئمتحان ناکن


چل جار دکن یەکی موجەررەب
پاشی ئەوی دێ بکن موقەررەب


ئەڤ میر و وەزیریا جهانی
ئەڤ بەگمە گزیریا زەمانی


هەردو ب مسالێ یەک لەییزین
هەردو د بەتال وبێ تەمیزن


حەتتا وەکوو گەر نەبێ تو ئەلحەق
کەنگی دبیە وەزیرێ موتلەق

++++++++++++++++++++++
سەرناو: روخسەت دانا میرە ل دیتنا دلداری، بێ هش بوونا زینێیە ژ زەوق و شەوقا دیداری

تەدبیر کونەندە پیرێ عاقل
ئەڤ ڕەنگەهە بۆ ژ بۆ مە ناقل


گۆ: میر ب موشاوەری و رایێ
وەقتێ وەکوو چوو حەرەمسەرایێ


زین گازی کر و ل با خوە دانی
ئەو پەردە ژ سەر سوررێ هلانی


کو بێ دلییا مەمێ مە بەس کر
ئازوردەئێ من ل وی عەبەس کر


جەور و ستەما کو من ل وی کر
ئەو جەور تە کر ستەم ئەوی کر


عشقا تە ژ وی عەقل ڕەڤا بوو
شەیدا و جونوون و موبتەلا بوو


زانی ژ حەکیمەکی م تەدبیر
دیوانە دەوا دبن ب زنجیر


لەو من ب غەزەب شهاندە چالێ
ئەو حەبس ل وی گهاندە سالێ


دا عشق بکەت کەمالێ حاسل
حوببا وە نەکەت وسال باتل


الحال دەما ب قەلب و جانی
مقدارێ مەحەببەتێ وە زانی


هوون هەردو د مەرتەبا کەمالن
مەقبوولن و قابلێ وسالن


مەم عاشقێ سادقە ب تەحقیق
قەلبێ م دکەت ژ بۆ وی تەسدیق


مەئموورە ب ئەمرێ پادشاهی
مەعزوورە ب عوزرێ بێ گوناهی


هەرچی کو ل وی بکەت عتابێ
ئەلبەتتە دبینتن عقابێ


حوسنا تەیە ئەو کری گرفتار
حوببا تەیە ئەو کری بریندار


تیرا وی ل دل کەتی تە لێدا
ئەو داروێ بێ هشی تە پێدا


ئەو سورمە د چاڤێ وی تە کێشا
حەتتا تو نەدی وی دل نەئێشا


زولفا تە ل دەست و پێ وی بەستی
عەقرەب سفەتا دلێ وی گەستی


تەوقا تە ل گەردەنێ وی دانی
داڤا تە ڤەدا ل قەلب و جانی


چاوا ڤەکرن تە هەردو ئاهوو
بەردانە فەقیری هەردو جادوو


دیسان تو هەڕە د گەل خەبەر دە
قەیدان تو ڤەکە ژ بۆ خوە بەردە


ئەی غونجەئێ ناشوکوفت سۆرگول
بشکێن قەفەسێ دەرینە بولبول


ئەو تێهنە تو کانیا فوراتی
ئەو خەستە تو چەشمەیا حەیاتی


ئەو تەشنە تو ئابێ زندەگانی
ئەو موردە تو جانێ جادوانی


ئەو پەردەگیا کو پوڕ هەوا بوو
مەزبووت د پەردەیا حەیا بوو


ئەو پەردە برای کو لێ هلاڤێت
خوونێ د دەڤ و کەپێ وێ هاڤێت


زینا کو دو سەد برین ل جەرگێ
چوو حالەتێ فەوتێ شادمەرگ ێ


بەحرا کو ژ جونبشا هەوایێ
مەحفووز د پەردەیا حەیایێ


حاجز کو هەوا ڕەڤا ژ مابەین
بەرزەخ ژ حەیا نەما د بەحرەین


ئەو قولزومێ غەم کەلی ب سەر جۆش
سەر جۆش کەلی پەڕاند سەرپۆش


سەرپۆش پەڕی ژ دل پلا خوون
هاڤێت وەکی فرات و جەیحوون


گۆیا هە ژیا هەزار بیشە
مەی بوو ڕ ژیا ژ قەلبی شیشە


میرێ ب غەزەب کەتی ل زینێ
ئەو ڕەنگ ڕەڤا کەلا گرینێ


حازر ژ دوێ کەبابێ ئولفەت
گەڕیا وی د چاڤی ئەشکێ شەفقەت


فەووارەئێ مەرحەمەت ب کەل هات
بێگاڤ گریێ ئەوی د گەل هات


ئەو چەند گری برا د گەل وێ
حەتتا سوبە هەردو مان د خەلوێ


زین غەرقەئێ خوونێ دل وەکی گول
میر لێ دگری مسالێ بولبول


مەحرەم هەمی ڤێک کەتن ل با وان
بالجمله بەزینە دەست و داوان


کای خوسرەوێ حەق شناسێ عادل
ناحەق تو ژ بۆ چ بوویی قاتل


زین گولبونێ باغێ عسمەتێ بوو
زین سەروێ ریازێ عففەتێ بوو


پاکیزە دوڕا سەدەف ژ هەر جان
لائق تە نەبوو بگێڕی مەرجان


نازک بدەنا لەتیف و مەعسووم
بێ جورم بکی ژ عومری مەحرووم


ئەڤ ڕەنگە د خاک و خوونێ ڕا کی
بێ سۆچ ژ جان بەدەن جودا کی


میر گۆ: مەکەرن خیالێ باتل
ئەو بێ هشە ئەز نەبوومە قاتل


زینێ دکو ژم مەگەر ب عەمدا
تووبایە د جەننەتا حەرەم دا


ئەهلێ حەرەمێ بەزینە سەر وێ
جۆبار رەوان کرن ل سەروێ


بوو شیوەن و شین د خان و مانان
فەریاد گهانە ئاسمانان


یەک هات ژ دەرڤە ناگەهانی
گۆ: مەم مر و دا وە زندەگانی


زینێ مرنا مەمێ ب گوه کەت
گۆیا مربوو ژ نوو ب روح کەت


ڕابوو فکری د چار کەناران
دی میر دگریت شوبهی باران


خەلقێ حەرەمێ خەواس و عامی
مەئتەمزەدە بوونە بالتمامی


گۆ: ئەی سەبەبێ سەعادەتا من
بێ کەیف مەبە د دەعوەتا من


ئەی شاه تە دایە رووحێ روخسەت
فەوتا خوە وێ دی ژ بۆ خوە فورسەت


جان چوو و ب جانی موتتەسل بوو
ئەو رووح ب رووحێ موزمەحل بوو


حەتتا کو نەبوو ژ دەڤ تە ئقرار
ئەو مایی د حەبسێ تەن گرفتار


تەشبیهی مەمێ مەلوول و مەحبووس
بۆ حفزێ رزا و نام و نامووس


ئەو لەو نەدچوو حەتا ڤە ئیرۆ
مابوو ل ژڤانیا تە گیرۆ


رووحم تە ژ دل دەما رزا دا
شاهم تە د مولکێ تەن سەلا دا


جسمێ منە بێ نەوا گران بوو
رووحا منە ناتوان رەوان بوو


دەر حال ژ قالبی ب دەرکەت
شەوقەک ژ روحا مەمێ ب بەرکەت


وان تەرک کرن سەرایێ فانی
ئەو چوونە جەهانێ جادوانی


هەرچی کو قەبوول نەکەت مەکانان
دێ سەیرێ بکەت د لامەکانان


هوون ڤێ سەفەرێ غەلەت مەخوونن
شاهد ژ مە ڕا موقەررەبوونن


گاڤا وەکوو جان ژ تەن رەوان بوو
جانان ئەوی دیت و جان ب جان بوو


حاسل کو ژ پاشی ئتتسالێ
ئەو پەرتەو و مەشعەلا جەمالێ


گاڤەک سەکنین و موتمەئن بوون
حینا کو ب یەکڤە موئتەمن بوون


ئەو قەترە د قولزوما سفاتان
ئەو زەررە د بەحرا موهلکاتان


دەم هاتنە ساحلێ فەنایێ
گەه چوونە ب سەر حەدێ بەقایێ


فی الجمله ژ مەرکەزا تورابێ
ئەو زەررە گهانە ئافتابێ


قەتعا نە ب ئتتسال و تەحلیل
مەحزا نە ب ئنفسال و تەحویل


وان ڕێ کو برن ب جانبێ زات
باقی گەڕیان ب زاتێ زەررات


نینن عەجەب ئەڤ خەبەر ژ بۆ من
هوون ڤێ مەکنە هونەر ژ بۆ من


شەیخێ وەکوو ئەز ب دل موریدم
ئەو رووح و رەوانە ئەز قەدیدم


هەر چەند ل با وە ناڤی مەم بوو
لێ پادشەهەک عەلی همەم بوو


بوو لائقێ فەررێ پادشاهی
مەقبوولێ تەقەرروبا ئیلاهی


قەلبێ ویە وادیا موقەددەس
رووحا وی ب نوورا حەق موقەببەس


هلگرتم و برمە توورێ سینا
بینندە کرم د گەل خوە بینا


ئینامە دەرێ ژ ڤێ حجابێ
ئەڤ زەررە گهاندە ئافتابێ


حینا کو ب جان من ئەڤ سەفەرکر
ئەڤ جان مە ژ جانفرۆشی قەرکر


هەر چەند کو زاهر اقلعی گۆت
حازر وی د پێڤە ارجعی گۆت


لەو هاتمە دا بکم وە رازی
مەرزییەببم ل پێشی قازی


دا ئەز بکرم د گەل وە تەودیع
دا هوون بکرن د گەل م تەشییع


دیسان ڤەگەڕم ژ با وە رەققاس
مورتاز ببم ب جەننەتا خاس

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەوسیە و تەدارەکا زینێیە ژ بۆ سەفەرا ئاخرەتێ، تەهییەئێ ئەسبابێ جهازە ژ بۆ عەرووسیا جەننەتێ

زینێ کو نومانە وان کەرامات
ئەڤ چەندە مەنازل و مەقامات


ڕوونشت و وەسییەتا خوە بۆ میر
ئەڤ ڕەنگەهە کر بەیان و تەقریر


کای پادشەهێ روحان و قەلبان
هەمشیرە بوویی فدا و قوربان


قوربانی تە بن هەڕۆ دو سەد زین
ئەز هیڤی دکم نەبی تو غەمگین


ڕۆ ژا وەکوو بر م مەم ژ بۆ خوە
بالجمله برن م غەم ژ بۆ خوە


مەنسوور بوویم ل کشوەرێ غەم
غەم بوونە ژ بۆ م ڕا موسەللەم


مەم بۆ من و مەرحەمەت ژ بۆ تە
غەم بۆ من و سەلتەنەت ژ بۆ تە


شاهم ب مە ڕا مەبە مونازع
ئەز بوومە ب حوسسەیا خوە قانع


ڕوونی تو ل تەختی شوبهی خوسرەو
تاجێ خوەئێ زەر بگێڕە کەچرەو


بەزما تەرەبێ بدێرە تەرتیب
زەوق و فەرەحێ بگێڕە تەرکیب


سەرخوەش بکە سادە و رەوالان
چوون خوەشکە ژ نووڤە پیر و کالان


ئەسبابێ نشات و کامرانی
ئادابێ سەفا و زندەگانی


ئامادە کە شەربەت و تەعامان
ئازادە کە جاریە و غولامان


پوڕ کە تەبەقان ژ بۆ نسارێ
دا بێن فوقەرا د ڤێ هەوارێ


مەجمووع بکە موفەررحاتان
مەخلووت بکە موعەتتراتان


مەجلس ببتن ب وان مەزەههەب
تەهنییە ببت ژ نۆ مورەتتەب


دا ڤێک بکەڤن ل من شەکەرخەند
تێک ڕاهە ژینن ب رەقس و گۆڤەند


ئەقسامێ بخوور و عوود و عەنبەر
ماوەرد و زوباد و مسکێ ئەزفەر


ئەڤ جنس ژ نعمەتان پتر بن
ئەو قسم ژ حەددی زێدەتر بن


حەیوانیەتا مە بوویە زائل
رووحانیەتا مە بوویە کامل


جسمێ مە ئەگەر دچیتە چالێ
رووحێ د مە دێ بکن و سالێ


عەقدا وەکوو داوەتی مەلەک بن
ئەقسامێ بخوورێ دێ گەلەک بن


لەورا ئەز و مەم مەلەک سفاتن
ئەم مائلێ تیب و تەییباتن


عورسا کو فرشتە داوەتینە
داماد و عەرووس جەننەتینە


ڕۆ ژا کو ستی تە دایە تاجدین
چاوا تە د شەهری بەستن ئایین


تەنبیه بکە دوکان و سووکان
تەزیین بکن ژ ڕەنگێ بووکان


بوهتان تو ببێ بلا سوار بن
جوندی تو ببێژە دا ب کار بن


سەرگەرم ببن وەکی د عیدان
هندی کو ل هەڤ بدن جریدان


ڕۆ ژا کو تە ئەو پەری ڤەڕێکر
چەندی وەکوو کەیفخوەشی تە چێکر


ئەز هیڤە دکم بکی عنایەت
قانوونێ بکی وسان رعایەت


ئیرۆڤە ژ بۆ موراد و چەندان
دیسان تو وسان بی شاد و خەندان


ئحسان کە تەدارەک و جهازان
حازر بکە موتربان و سازان


مانەندی عمارەتا ستی تێ
هەر شوبهەتی مەحمەلا پەری تێ


تابووتەکە زەر نگار و ڕەنگین
سندووقەکە خوردەکارە زەررین


سەرپۆشێ ئەوێ زەمین تەلا بت
سەیوانێ ئەوێ خودان جەلا بت


زنهار! مە هەردو بووک و زاڤان
بێ قەدر نەکی ل پێش چاڤان


گاڤا کو دچینە نیڤ مەزاری
دا خەلق نەبێژتن ب زاری


عەقدا ستیێ چ ڕۆ ژە خوەش بوو
زینێ ژ ئەزەل چ بەخت ڕەش بوو


نەعشێ م بلا ستی د گەل بت
تاجدین د گەل مەمێ بەدەل بت


مانەندی مەمێ ژ بوویی تاجدین
تاجدین ب وی ڕا بگێڕە شووشبین


شووشبین بتن ئەو د گەل مەمێ من
شاهی بتن ئەو د گەل غەمێ من


ئەی مائلێ خەیرێ بێ موکافات
وەی بازلێ مەقسەد و مورادات


حەتتا ڤەکە سالەکێ تەمامی
هندی کو تەلەف دکەی تەعامی


هندی کو ب دەر ددی لباسان
هندی ڤەدخوونی عام و خاسان


هندی کو بکەر دکەی قوماشان
هندی کو بەلاڤ دکەی مەعاشان


هەر ڕۆ ژ ب نییەتا غەزایێ
هندی کو گەلەک دکەی عەتایێ


هندی وەکوو تو ل تەختی روونی
هەر ڕۆ ژ تو جوندیان ڤەخوونی


هندی کو تە هەی دکەی خەزینان
هندی وەکوو شادکی حەزینان


هندی کو غەنی دکەی فەقیران
هندی کو رەها دکەی ئەسیران


هندی د حوکوومەتێ خەبەر دی
هندی وەکوو گرتیان تو بەردی


هەرچی کو ژ بۆ خوە ڕا دکەی خەرج
هەرچی د خەزینەیان دکەی دەرج


قەهرا وەکوو دو ژمنان دکەت دەفع
زەجرا وەکوو زالمان دکەت رەفع


عەدلا کو ژ بۆ خودێ تو خاس کەی
مەزلووم ژ زالمان خەلاس کەی


سازی کو د جەنگێ دا دبێژی
خوونا ژ موخالفان دڕێژی


حەتتا خورەکێ سەیێ شکاری
حەتتا عەلەفێ کەرێ د باری


شاهم ل تە بت وەسییەتا من
وان سەرف بکە ب نییەتا من


مەفکر د حەقیقەت و مەجازی
بنڤیسە ل دەفتەرا جهازی


دا فەخرێ بکم ل پێشی زاڤێ
شەرمەندە نەبم د وەقت و گاڤێ


هەر چەند کو من قەوی درێژ کر
پوڕبێژیە وی چڕا م بێژ کر


گۆری تەمە مەقسەدا م دوورە
دوور بت ژ تە مەرقەدا مە کوورە


لەو هندە قەدەر دبێم ب دققەت
دا بێتە دلێ تە رەحم و رققەت


دەر حەققێ من و مەمێ نەکەی عار
گاڤا دمرت مەمێ بریندار


ئەز دێ ب جەنازەئێ وی ڕا بم
حەتتا ڤەکە مەقبەران تەبا بم


وەقتێ دمرم بدی تو دەستوور
دا من بکرن د گەل وی مەستوور


من ژالێ وی دەر ب دەر نەگێڕی
بێ پەردە د گەل ئەوی ڤەشێری


زینێ کو کرن وەسییەت ئاخر
غائب گەڕیان ژ دەردی حازر


میر گۆ: تو هەڕە مەمێ ببینە
گەر دێ مری بت ئەوی ڤە ژینە


باوەر تو بکە ب سدق و ئیمان
بوومە ل تە و مەمێ پەشیمان


گەر هوون بمرن وە گەر کو ڕابن
نابت تو و مەم ژ هەڤ جودا بن

++++++++++++++++++++++
سەرناو: پەشێمانیا میر زەینەددینە ل مەحەببەتا مەم و زینان، مەرحەمەتا وییە ل حالێ نازەنینان، مرنا مەمێیە ب ئاخوفتنا برینان

زینێ کو بهیستن ئەڤ تەکەللوم
ئەڤ مهر و وەفا و ئەڤ تەرەححوم


ڕابوو خەملی ژ پایی تا فەرق
بوو بەحرێ حوسن د گەوهەران غەرق


دایین و ستی و سەد پەرستار
خورشید و مەه و نوجوومێ سەییار


بالجمله ب دەرکەتن ژ بورجان
دوڕدانە ب دەرکەتن ژ دورجان


سەد جاریە و ستی و دایین
هلگرتن ئەوێ ب رەسم و ئایین


زانی کو نەبوو موراد حاسل
بێ خەلوەتێ خاسێ شەیخێ کامل


ئەو زەهرە مسالێ زەررە رەققاس
بوو مەحرەمێ رازێ خەلوەتا خاس


گاڤا کو گهانە خەلوەخانێ
دەرگەه ڤەکرن ل حەبسخانێ


ئەو پێکڤە ب مەشعەل و فەنەر چوون
دایین و ستی هنەک د بەر چوون


دیتن کو د ساحلێ سەدەفوار
ئەو غەرقەئێ بەحرێ عشقێ خوونخوار


دوڕدانەئێ بێ بهایێ جانی
دەردایە ژ دەست خوە رایگانی


فانووس و قەفەس وە مایە بێ تاب
گولزارێ بەدەن وە مایە بێ ئاب


وان پوڕس کرن ژ خەلقێ بەندی
حالێ وی فەقیر و موستەمەندی


خەلقێ کو د گەل مەمێ گرفتار
گۆتن کو مە دی ژ سەتحێ دیوار


بەرقەک ب عەجەب مەمێ ب سەرکەت
شەوقەک ژ سەرێ مەمێ ب دەرکەت


یەک شوبهەتی ڕۆ ژ و یەک هەییڤ بوو
یەک شوبهەتی زێڕ و یەک ژ زیڤ بوو


ئەو شەمس و قەمەر کو موتتەسل بوون
دەر حال ب پێکڤە موزمەحل بوون


گاڤا وەکوو پێکڤە موقتەبس بوون
ئەو هەردو ل زەوئێ مونعەکس بوون


ئەو ڕەنگ گەڕیان مونیر و رەوشەن
زندان ل مە کرنە سەحن و گولشەن


مەم ژی ب ڤی ڕەنگی بێ خەبەر بوو
خوونا دلێ وی ب دەرڤە دەر بوو


ئەی دیدەئێ دل نەبوویی مەفتووح
ئنکار نەکی تەجەللیا رووح


دا فکر نەکی کو ئەڤ حولوولە
یان نەسخە خورووجە یا دوخوولە


دا زەن نەبری کو ئەڤ مسالە
یا قەولێ زەعیفە یا بەتالە


خەونا تو دبینی ئەڤ مەقامە
شەیئەک ژ شوهوودێ نا تەمامە


هەم سوحبەتیا مەمێ موکەررەم
ئاگاه کرن هەڤال و هەمدەم


وی مورشدی قەنج ل وان نەزەر کر
قەلبێ وی د قەلبێ وان ئەسەر کر


هەمخەلوەتیا مەمێ گرفتار
بوو پەردە کوشایێ یار و ئەغیار


دایین و ستی کو چوون ب سەر دان
هندی کو ئەوان د گەل خەبەر دان


گۆتن کو مەمۆ تو ڕابە زین هات
رووحا تەیە بێ گومان یەقین هات


ئەو تەشنە لەبێ زولال دیدار
شاداب نەبوو ب ناڤێ دلدار


هندی کو ریا دلی کشاندن
هندی کو گولاڤ لێ ڕەشاندن


وان سەه نەکرن د جسمی جانەک
إلا ژ سەری دچوو دوخانەک


وی موردە چراغی ناگەهانی
دووکەل ژ سەری دچوویە بانی


زین هات و ژ پێشڤە بوو حەوالە
بەدرێ کو ڤەدا ژ بەر خوە هالە


بەرقەع کو ڤەدا ژ بەر جەمالێ
خورشید نەما د گەل هلالێ


زینێ وهە گۆتە وی بەدیهی: 
قم یا جسداً نفخت فیە


شەوقا خەبەرێ د ڤێ شەپالێ
بەربوویە سەرێ د وێ شەمالێ


وێ دوویێ قەبەس ژ شەوقێ ڕاگرت
قەندیلێ قەفەس قەبەس کو داگرت


ئەو خەلوەتیێ د ئعتکافێ
ڕابووڤە ب نییەتا تەوافێ


ئەووەل ئەوی کر ب سدقێ دەردەم
تەجدیدێ و زووء ب ئابێ زەمزەم


وەستا ل موسەللی و مەقامێ
وی جەبهە گهاندە ئستلامێ


تەوفەک دو کرن ل دۆری بەیتێ
پەروانەئێ پەڕ گهاندە زەیتێ


گاڤا وەکوو پەڕ ل وان دسۆتن
وان چەند کەلام ب پێکڤە گۆتن


پەروانەئێ گۆ: تو خوەش دەلیلی
شەمعێ وهە گۆ: تو خوەش خەلیلی


پەروانەئێ گۆ: تو رەهنمایی
شەمعێ وهە گۆ: تو جانفەزایی


پەروانەئێ گۆ: تو دلفرووزی
شەمعێ وهە گۆ: تو سینە سووزی


پەروانەئێ گۆ: تو چارەسازی
شەمعێ وهە گۆ: تو دل نەوازی


پەروانەئێ گۆ: تو پادشاهی
شەمعێ وهە گۆ: تو قبلەگاهی


پەروانەئێ گۆ: تو حوورێ زاتی
شەمعێ وهە گۆ: تو نوورێ زاتی


وان تەشنە لەبێ د بێ تەکەللوف
وان سووختەئێ د بێ تەسەرروف


ئەڤ ڕەنگ دکرن ب یەک ڤە سوحبەت
لێک عەرز دکرن کەمالێ ئولفەت


دایین و ستی و ئەو پەرستار
ئەو بەندی و حەبسی و گرفتار


سەرگەرم بوویین ب گوفت و گۆیێ
سەرمەست بوویین ژ بهن و بۆیێ


وان گۆتە مەمێ کو ئەی جەگەرخوون
ئەم هاتنە دا نەبی تو مەجنوون


زین بوو سەبەبێ جونوونیا تە
میر بوو سەبەبێ زەبوونیا تە


میر بوو ب تە ڕا خودان تەرەححوم
زین هات و د گەل تە کر تەکەللوم


گەر تەشنەئی ئەڤ هە ئابێ حەیوان
وەر خەستەئی هاتە سەر تە لوقمان


مەجنوونی خوە هاتە با تە لەیلا
گەر وامقی ها ژ بۆ تە عەزرا


گەر بولبولی گول ژ بۆ تە حازر
نیلۆفەری مهر بوویە نازر


پەروانەئی شەمع وێ ئەییسا
وەر موردەئی هاتە سەر تە عیسا


دیوانە مەبە ب ڤی هەوایی
بێگانە مەبە تو ئاشنایی


حوورا کو تە جان ودل د دەس بوو
زینا کو تە دائما هەوەس بوو


چاوا تە دڤێ وە هاتە با تە
دونیایە فەنایە هات و باتە


ئەرزان مەفرۆشە عومرێ زائع
بیهودە مەبە ل جانی بائع


جاما ئەجەلێ حەتا بنۆشی
نابینی ژ بۆ خوە جانفرۆشی


دیسان خوە ب عەقلی ئاشناکە
زنجیرێ جونوونیێ رەها کە


لەورا ڤەکرن مە قەید و زنجیر
ڕابی ب مە ڕا بچینە پێش میر


ساحب کەرەمە خودان عەتایە
زللا وی سها پەڕێ هومایە


ڤێکدانە ژ بۆ تە یار و ئەحباب
حازر کرنە بسات و ئەسباب


سابت قەدەمە ل دەعوەتا تە
ڕوو دایە تە بەخت و دەولەتا تە


دەر حال دەما بچی موقابل
دێ بۆ تە بکەت مورادێ حاسل


چاوا تە ژ وی مورادە دلخواز
ئەو ڕەنگ تە دێ بکەت سەرەفراز


وەقتێ کو مەمێ بهیستن ئەڤ پەند
ئەڤ ڕەنگەهە گۆ: ئەوێ هونەرمەند


ئەز ناچمە حەزرەتا چو میران
ئەز نابمە بەندەئێ ئەسیران


ئەڤ میر و وەزیرییا مەجازی
ئەڤ شەعبەدە و خیالبازی


بالجمله بەتال وبێ بەقانە
بێ عاقبەتن هەمی فەنانە


میرێ کو مرن هەبت نە میرە
مەعزوولی هەبت ئەوێ ئەسیرە


ئەم چوونە حوزوورێ میرێ میران
وی حاکمێ حاکم و فەقیران


شاهنشەهێ میر و پادشهان
بەخشەندەئێ توهمەتا گوناهان


ئێ چێکری نەینکا جەمالێ
تیرا خوە نوما ب زولف و خالێ


فانووسێ بەدەن کری موتەللا
تێدا ژ مە ڕا کری موجەللا


ئەو میر و حەکیمە ذوالجلالە
بێ عەزل و تەغەییور و زەوالە


تەزویج کرن د عالەما غەیب
تەئیید کرن ب ئەمرێ لا ریب


باکوورەئێ باغێ عزز و نازین
سەد شوکر کو بکر و سەرفەرازین


حاشا کو د ڤی سەرایێ فانی
بێ جەننەتێ عەدنێ جاودانی


حەیوان سفەت ئەم بکین زنائێ
بیهوودە د مەسکەنێ فەنائێ


تەڕ دامەن و سەرنگوون و مەردوود
شەرمەندە بچینە پێش مەعبوود


مەعبوود ژ بۆ مە حوور و غلمان
تەزیین کرنە د باغێ رزوان


ئەو مونتەزرن ل رحلەتا مە
فەخرێ دکن ئەو ب دەعوەتا مە


لێ جەننەتێ عاشقان جودایە
میعادێ لقائێ کبریایە


عالیترە ئەو ژ باغێ رزوان
ناکونجنە وێ چو حوور و غلمان


هیڤی دکن ئەم ئەوی ژ مەعبوود
نینن مە ب غەیری وی چو مەقسوود


گاڤا ئەوی کر تەمەننی ئاخر
دەرگاه ڤەبوو ل بەر وی حازر


تەیرێ کو قەفەس ل بەر ڤەبوویی
ئەو ڕەنگە فڕی وەکی نەبوویی


دەستێ خوە ژ قەیدا گل کشاندن
چەنگێ د دلێ خوە ڕاوەشاندن


شەهباز ژ قەیدێ مەرکەزا فەرش
پەرواز کر و گهشتە ذی العرش

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەعزیە و ماتەم و مەرسیە و شیوانا مەمێ شەهیدە، مرنا بەکرێ شەقی ب دەستێ تاجدینێ سەعیدە

ئەو مەئتەمیێ کو با خەبەر بوو
ئەڤ ڕەنگە ژ بۆ مە نەوحەگەر بوو


گۆ: جان کو ژ حەبسێ تەن جودا بوو
فەریاد و فغان ژ شەهری ڕابوو


بوو وەلوەلە و فغان و زاری
بوو زەلەزەلە و بەزین هەواری


بوهتان ژ مەزن حەتا بچووکان
نسوان و کەچ و بەنات و بووکان


ئەعیان و ئەکابر و ئەعالی
میرزا و رەوال و لائوبالی


یەک فەرد نەما د شەهری دلخوەش
بالجمله د سەرخوەش و موشەووەش


ڤێکڕا دبەزین ب سەر مەمێ ڤە
وان دەرد دبرن ب سەر غەمێ ڤە


تاجدین و بەکر ب ئتتفاقی
بوون هەردو ل عەردەکی مولاقی


گۆ: ئەی سەبەبێ فەسادێ عالەم
شەیتان سفەتێ ل شەکلێ ئادەم


ئەی باعسێ فتنە و فەسادان
وەی مانعێ مەقسەد و مورادان


ئەی پەردەدڕێ مەمێ و زینێ
وەی داغ کەشێ ل سەر برینێ


ئبلیس و خەبیس و پوڕ نەدامەت
بەس نینە ل من تە کر قیامەت


دەر حەققێ مەمێ سەقەت خەبەر دا
حەتتا کو ل من تە مەم ب دەر دا


ئەڤ چەندە مونافق و نەیاری
هێژا تو ب چاڤێ من دیاری


مەم دێ بمرت تو دێ بمینی
هێژ خوەش بگەڕی ل ڕوو زەمینی


حازر وی بەکر د عەردی ڕاکر
جسمێ ب بەلا ژ جان جودا کر


گاڤا کو گهشتە سەر برایی
نوورەک وی نەدی د وی چرایی


تاجدین ژ سەرێ خوە تاج و تۆمار
هاڤێتنە سەر لەشێ مەمێ ژار


دین بوو ژ تەحەسسورا برایی
هەر چی کو ددی وی ئە ژدەهایی


فی الحال دکر کو وی فەنا کەت
تەشبیهی بەکر د عەردی ڕا کەت


قەت کەس نەدشێ ببت موقابل
بێ شوبهە ب وی دبوویە قاتل


ناچار خەبەر برن ژ بۆ میر
میر هات و ل پ ێ وی بەست زنجیر


گاڤا کو جەنازە وان هلانین
شاهد کو ژ مەشهەدێ دەرانین


مەشهوود بوویین ل وان عەلامەت
ڕابوو ل خەلائقان قیامەت


دێوێ کو ڤەبەستی وان ب تەدبیر
بزداندی ل بەر خوە قەید و زنجیر


زنجیر و کەمەندا وی شکینان
دەروازە و پەردە وی هلینان


ئە ژدەر ژ مەغارەئێ کو بەر بوو
دەر حال بەزی د نەعشێ وەر بوو


تابووت ل سەر سەرێ خوە دانی
ئەفغان دگهاندە ئاسمانی


هندی کو د شەهری ئادەمی بوون
تێکدا د لباسێ مەئتەمی بوون


هندی کو هەبوون د شەهری مەشهوور
خاتوون و موخەددرات و مەستوور


گیسۆ ڤەکرن ب تایێ تەربۆش
سەر تا ب قەدەم هەمی سیەه پۆش


بێ مەعجەر و بورقوع سەرەنداز
ڕەش گرتی ژ بۆ مەمێ ب دلخواز


نەییاحە و مهرەبان و دایین
گۆیندە ب نالە شوبهی گۆیین


وان مەرسیەدا ستران ب ئاهەنگ
زین ڕابوویە پێ ب قامەتا شەنگ


ناهید سفەت ل دەنگێ سازێ
رەققاس د چوویە بەر جەنازێ


دام و دەد و ئادەمی و مووران
دار و بەر و جامد و تویووران


بالجمله ژ بۆ مەمێ دنالین
هەر یەک ب مەقامەکێ دکالین


تەلپێ ڕەشێ وان سیاه پۆشان
رەه شوبهەتی عەورەکێ خورووشان


ئەو چەند ژ عارزێ د گولگوون
ڤێکڕا دوەرین سرشکێ پوڕ خوون


گۆیا کو د فەسلێ نووبهاری
باران ل گولشەنان دباری


ئەڤ مەئتەم و ئەڤ سیاه پۆشی
ئەڤ چارشەڤ و ئیزار و پۆشی


بوهتان وی زەمانی کرنە عادەت
بوو رەسمێ قەدیم و تا قیامەت

++++++++++++++++++++++
سەرناو: ئلتماس و ئستدعایا زینێیە ژ بۆ بەکرێ موفسد ڕا عوزرخواهیا وێ یە ژ بۆ ئەوێ مولحد ڕا

وەقتێ وەکوو چوونە سەر مەزاران
وان دی مریەک د نێڤ دو داران


هاڤێتنە عەردی شوبهی موردار
بێ نەوحەکەر و خودان و خەمخوار


پوڕسین: عەجەب ئەڤ چ بێ نەوایە؟ 
گۆتن: بەکرێ خودان جەزایە


تاجدین ژ ڕووێ دنێ فەنا کر
عالەم ب فەنائیا وی شا کر


راوی وهە گۆتە من روایەت: 
زینێ کو بهیست ئەڤ حکایەت


ئەڤ ڕەنگەهە گۆتە میر و تاجدین: 
ئەی شاه و وەزیرێ عزز و تەمکین


ئەز هێڤی دکم نەکن عنادێ
دەر حەققێ ڤی مەنبەعێ فەسادێ


لەورا کو خودانێ ئنس و جانان
وی خالقێ ئەرز و ئاسمانان


ڕۆ ژا ئەوی حوب دا حەبیبان
هنگی ئەوی بوغز دا رەقیبان


مەوجوود کرن دەما ژ مەعدووم
ئەم پێکڤە د لازمن د مەلزووم


ئەم سۆرگولن ئەو ژ بۆ مە خارە
ئەم گەنجن و ئەو ژ بۆ مە مارە


گول حفز دبن ب نووکێ خاران
گەنجینە خودان دبن ب ماران


ژەووەلڤە ئەگەر چ وی جەفا کر
ئاخر ب مە ڕا ئەوی وەفا کر


زاهر وی ئەگەر موخالەفەت کر
باتن ب مە ڕا موافەقەت کر


گەر ئەو نەبوویا د نێڤ مە حائل
عشقا مە دبوو بەتال و زائل


وی گەر چ ژ بۆ خوە ڕا خەراب کر
دەر حەققێ مە وی قەوی سەواب کر


ئەو بوو سەبەبێ حەقیقەتا مە
داخل گەڕیا تەریقتا مە


ئەو ژی د ڕیا مە دا شەهیدە
تەحقیق بکن کو ئەو سەعیدە


زنهار! ژ مەشهەدا کو مەم تێ
ئەلبەتتە ژ مەرقەدا کو ئەم تێ


مەحرووم مەکن بەکر ئەمانەت
ئەم بوونە ب وی سەیی سیانەت


گاڤا کو دچینە نێڤ سەعیدی
کەلبێ مە بتن ل بەر وەسیدی


ئنسافە ژ بۆ خودانێ ئنساف
ئایینە دبیتن ئەڤ قەدەر ساف


قەت مومکنە ئاب و ئابگینە
ئەڤ ڕەنگە نەکەت قەبوولێ کینە


حاشا کو ب غەیری پوختەئێ عشق
کلا کو سوایێ سوختەئێ عشق


ئەڤ چەندە ل ساحبێ جەفایێ
ئەڤ ڕەنگە کەسەک بکەت وەفایێ


ئەڤ تائفە مەرحەمەت سورشتن
لەو لائقی نعمەتا بەحەشتن

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەجهیز و تەکفین و تەدفینا مەمێ مەحروومێ غەمگینە، هەمنەفەس و هەمقەفەس بوونا ب فەوتا زینا نازەنین و غەمڕەڤینە

القصه شەهیدێ عشقێ جەللاد
مەقتوولێ ستەم قەتیلێ بێ داد


ئەو کوشتەئێ جورم و بێ گوناهی
تەشبیهی بەراتێ پادشاهی


مەنشوور کرن ب نوورێ پاکی
مەستوور د نێڤ قوبوورێ خاکی


ئەو دوڕ ب خەزینەئێ سپارن
ئەو مار ل بەر پیان ڤەشارن


دایناندنە بەر سەری عەلامەت
یەعنی ئەڤە سەروەرێ قیامەت


سەرخەیلێ قەبیلێ پاکێ بازان
سەردارێ جەمیعی سەرفەرازان


زین هات و ب قامەتا سەنەوبەر
بوو سەروێ ل سەر وی سایە گوستەر


بێ پەردە مسالێ نەی دنالی
هێستر دوەرین علی التوالی


عەینی تە دگۆ د فەسلێ نیسان
دەریا ڕ ژیا ژ عەوری دیسان


باران کو ل توربەئێ دباری
هەر دانە دبوونە دەه مراری


هەردەم کو دکر ژ دەردێ دل ئاه
وان مەئتەمیان نعوذ بالله


ڤێڕا ب نەوا دگرتن ئاهەنگ
هەر نەه فەلەکان ب سەر دکر دەنگ


جوندی و سوپاهی و ئەمیران
دەروێش و رەعییەت و فەقیران


دلدار و شەپال و نازەنینان
حووری و پەری و غەم ڕەڤینان


ڤێکڕا دکرن هەوار و هەر کەس
ئەفغان دگهانە چەرخێ ئەتلەس


زینێ کو نەما قوام و قووەت
نالی بریان و کەت ژ قودرەت


ڕوونشت ل بەر سەرێ مەمێ ژار
مەم کر ب تەکەللومێ خەبەردار


کای مالکێ مولکێ جسم و جانی
ئەز باغچە و تو باغبانی


باغێ تە گهاندی بێ خودانە
بێ ڕوویێ تە ئەو ژ بۆ چڕانە


ئەڤ خال و خەت و عوزار و گولزار
ئەڤ حوسن و جەمال و باغێ روخسار


بادامێ سیاه و چەشمێ شەهلا
نار وبه و سیبێ شاخێ بالا


خوەش ڕەنگ و ب لەززەت و ب تامن
بێ شوبهە ل غەیری تە حەرامن


نەخلا بەدەنا خوە ڕاوەشینم
ڤی مێوەئی جوملە داوەشینم


ڤان سونبول و لالەئێ د غەررا
رەیحان و بنەفشەئێ موتەررا


یەعنی کو عوزار و زولف و خالان
یا قەنج ئەوە ئەز بدم ب تالان


مانەندی گولان لباسی کەرکەم
ئاخ و خوەلیێ ب سەر خوە وەرکەم


زولفان هەمی تا ب تا بکێشم
حەققێ منە جا ب جا ب ئێشم


ئەڤ باغ و بوهار و بەرک و ئەسمار
ئەنوار و شوکووفە جەمعێ ئەزهار


نەزرا نەزەرا تە بوون ب جارەک
وەقفا بەسەرا تە بوون موبارەک


تالان بکم ئەز ئەوان تەمامی
دا بەهرە نەخۆن ژ وان چو عامی


لێکن خوە ب خوە دکم تەسەوور
بەلکی تو ل من ببی تەغەییور


ئەڤ جەزعە نەبت ل با تە مەقبوول
ترسم کو تو من بگێڕی مەسئوول


تەرکیبێ وجوودێ جسم و جانن
مولکێ د تەنە نە بێ خودانن


نوقسان ببتن ژ حوسنێ موویەک
بەلکی کو بکی ل من تو سوویەک


گاڤا کو ل من بکی عتابێ
زانم کو نەشێم بدم جەوابێ


نێزیکە ببم وەکی تە مەدهووش
ها وەقتە د گەل تە بم هەم ئاغووش


لائق ئەوە تەی بکم بساتێ
پاکیزە ببم ژ ئختلاتێ


یا قەنج ئەوە هەر ب ڤێ جەمالێ
ئازوردە نەکم قە زولف و خالێ


تەسلیم بکم ئەمانەتێ حەق
تەفویزی تە بم ب خەمل و رەونەق


ئەڤ ڕەنگە ئەدا کرن حەقائق
بزداندن ل عالەمێ عەلائق


هەمبێز د مەرقەدی وەرانی
بێزار نەما بەدەن ژ جانی


دەستێ خوە ب دل ژ جانی شوشتن
گۆیا کو شەمال بوو ڤەکوشتن


رووحا خوە شهاندە پێش باری
جسمێ خوە سپارە وی مەزاری


وان مەئتەمیێ د دل بریندار
تەکرار ژ نووڤە کرنە هاوار


ئەفغان ژ جانێ حازرینان
فەریاد نهاد نازرینان


سێ ڕۆ ژ و شەڤان ژ فەرشێ غەبرا
پەیوەستە دچوونە عەرشێ ئەعلا


حەتتا وەکوو زین ب رەسم و ئایین
تەجهیز کرن وەکی دزانین


لەحدا کو مەمێ مەلەک نەزەر تێ
یەعنی سەدەفا کو ئەو گوهەر تێ


ئەو چەند ل سەر گرین ب زاری
بارانێ سرشکێ لێ دباری


ئەو چەند ل سەر بووین گوهەربار
سەر لێ ڤەکرن ژ نووڤە تەکرار


ئەو هەردو گوهەر د دورجەکێ دا
ئەو شەمس و قەمەر د بورجەکێ دا


بێ واستەوان کرن موقارن
بێ فاسلە ئەو ب هەڤ سپارن


حاسل ڤەکرن ژ نووڤە سندووق
میر گۆتە مەمێ: ژ بۆ تە مەعشووق


سێ جار ژ قالبی سەدا هات
ئاواز ب لەفزێ «مەرحەبا» هات! 


هەمیان کو بهیست سررێ تەحقیق
بالجمله کرن ب عشقێ تەسدیق


تەحسین و سەد ئافەرین ژ وان ڕا
قەت مەیلێ دنێ نەبوو ژ وان ڕا


ئالوودە نەبوون ب خاک و خاشاک
ئەڤ بوو ئەسەرا مەحەببەتا پاک


پاکیزە و پاکباز ئەو چوون
دووشیزە و سەرفراز ئەو چوون


لەب تەشنە و بەر ژ هەڤ نەخواری
حەسرەت زەدە چوونە پێش باری


خوەش عەیش کرن ب عشقێ والله
خوەش پێکڤە مرن تبارک الله


هەرچی ب جوانی شوبهی زینێ
تەبدیل بکەت ب عشقێ ژینێ


یا مسلی مەم ێ ب عشقێ سەر دەت
عەیش و خوەشیێ ل ڕێ بدەر دەت


ئەلبەتتە مورادێ دێ هلینت
هەرچی کو ئرادە دێ ببینت


یا رەب ب کەلالێ عشقێ سادق
یا رەب ب کەمالێ سدقێ عاشق


یا رەب ب شرینییا جەمالێ
یا رەب ب ئەڤینییا جەلالێ


یا رەببی ب دەردێ هەجرێ جانگاه
یا رەببی ب زەوقێ وەسلێ دلخواه


یا رەب ب حەلاوەتا حەبیبان
یا رەب ب عەداوەتا رەقیبان


یا رەببی ب نازێ نازەنینان
یا رەب ب نیازێ غەم گوزینان


یا رەببی ب ئاڤێ چاڤێ بولبول
یا رەب ب خوناڤێ ناڤێ سۆرگول


یا رەببی ب ئەشکێ ئالێ مەجنوون
یا رەببی ب ڕوویێ لەیلێ گولگوون


یا رەب ب مەمێ ووێ ئەڤینێ
یا رەب ب تەحەسسورا ل زینێ


وەقتێ کو جودا دکی ژ جانی
بێ بەهرە نەکی ژ عشقێ خانی


یەعنی ژ و لایەتا موحەممەد
مەحرووم نەکی تو یا رەب ئەحمەد


چاوا ژ نوببوەتێ ب قالە
مەتلەب ژ و لایەتێ وی حالە


دائم ئەوی گوفتوگۆ وەلایە
لێکن ئەوی جوست و جوو بەلایە


قەولێ د وی سەر ب سەر گوزافن
فعلێ د وی جملً خلافن


زاهر ژ وە ڕا سەلیسە گوفتار
باتن ب وە ڕا خەبیسەکردار


مانەندی مەمێ ئەوی مەرنجان
تەشبیهی بەکر ببەخشە قەنجان

++++++++++++++++++++++
سەرناو: تەسویلێ تەفاوت و ئختلافێ خلقەتە تەمسیلێ تەقازایێ سرشتێ تینەت و فترەتە

حکمەت ئەوە ئەو ژ دارێ دونیا
چوون سەیر کرن سەرایێ عوقبا


وان تەرک نەدا جبللەتا خوە
هەر یەک خولقین ل خلقەتا خوە


یەعنی کو ل سەر مەمێ و زینێ
شین بوو ژ زراعەتا ئەڤینێ


روسکین دو عەدەد نهالێ سەرکەش
ڕابوون ب هەوا ڤە هەردو سەرخوەش


یەک سەرو سهی و یەک سەنەوبەر
سەر سەبز و لەتیف و سایە گوستەر


وان دەست د گەردەنێ د یەک ڕا
قەددا خوە درێژکرن ب یەک ڕا


شین بوو ژ ئەوێ بەری ژ خێرێ
دارەک لقیافەتا کنێرێ


ئەو دار ژ راحەتێ بەری بوو
مانەندی خودانی ب ستری بوو


ڕابوو خوە گهاندە هەردو داران
بوو مانعێ وەسلێ هەردو یاران


راحەت وی نەشێ بکەت مودارا
خەسمانەئی کر وی ئاشکارا


دیسان خوە گهاندە وان حەبیبان
ئەو لێ پچیا وەکی رەقیبان


حاسل ل فورووع ئەگەر ئوسوولان
ئەو لێ فەتلی وەکی فوزوولان


خەلقێ کو ب ئەسلی بەد سرشتن
ئەو ئەسل ژ وان قە تێتە شوشتن


چل سالی تو حەنزەلێ بچینی
سەد ئاڤ بدی ب هنگڤینی


پەروەردە بکی ب ئافتابێ
هەردەم بڕەشینی لێ گولابێ


هەر ڕۆ ژ رەها وی لێ ب کەر کی
وێ فاسلەئێ تژی شەکەر کی


خدمەت بکری تو هندووانە
ئەو بۆ تە دبیتە هندووانە


دا فکر نەکی دەما کو بەر دت
ئەو غەیری ژ تەحلیێ سەمەر دت

++++++++++++++++++++++
سەرناو: مسالێ سەرەنجامێ بەنی ئادەم و مال نە ب حەسەب زاهرێ سوورەتێ حالە بەلکی موتەعەللقێ باتنێ مەعنا و مەوقووفێ مەشییەتێ «ذوالجلاله»

ئاگاه ژ حالێ دەور و ئەییام
ئەڤ ڕەنگەهە گۆتە من سەرەنجام


گۆ: پیرەکێ مهردارێ عاشق
قەولێ وی ژ ڕەنگێ سوبحێ سادق


وەقتێ وەکوو ئەو دبوو موراقب
رووحا وی دبوو ل جسمی غالب


ئەسرار دبوون ل وی دیاری
نێچیر دکر ل عەرشێ باری! 


غائب کو دبوو ژ عالەما گل
غالب کو دبوو ل عالەما دل


قەلبێ وی ژ سررێ لەوحێ مەحفووز
هەر لەحزەدبوو ب کەشفێ مەحفووز


زاهر کو دبوون ژ وی کەرامات
ئاگەه دکرن خودان مەقامات


وی پیری ب خەون ئەگەر ب ئلهام
ئەڤ ڕەنگەهە کر حەقیقەت ئعلام


گۆ: چوومە دیارێ باغێ رزوان
من دی دو هەزار حوور و غلمان


بالجمله د قەسرەکی عەلەمدار
ئەو قەسر بتون ژ دوررێ شەهوار


یەک شوبهی بەکر ب تاج وبن پەڕ
وەستایە ل بەر دەری موقەررەر


چۆگانەکی حەیزەران د دەس بوو
ئەمما م نزانی ئەو چ کەس بوو


من گۆتە وی: ئەی خودان مەراتب
ئایا تو خودانی یان حاجب؟ 


گۆ: شەیخ تو ما نزانی کیمە؟ 
ئەز ئەو بەکرێ کو قاپۆچیمە! 


ئەز موشتەرکێ مەمێ و زینم
لەو لێرەهە ئاستان نشینم


ئەڤ قەسرە کو هەشت تەبەق عەیانن
یەک یا منە حەفت تەبەق د وانن


ئەز لێرە ئەمین و دەست ب دارم
لێکن د ڤی مولکی حوسسەدارم


هەر چەند ب شەکلی پاسبانم
ئەمما ب مەکان شەریکێ وانم


من گۆتە وی: ئەی نکو سەرەنجام
وازح بکە حالی بۆ من ئعلام


هەر چەند کەرەما کەریمی عامە
باری ب چ دا تە ئەڤ مەقامە؟ 


گۆ: شەیخ تو هێ ژ نەبوویی عارف
ئەمما د دنێ تو بوویی واقف


ئەز گەر ب خەبەر رەقیبێ وان بووم
لێکن ب نەزەر حەبیبێ وان بووم


من ئەو ژ دنێ ب پاشڤە کێشان
موعتاد کرن ب دەرد و ئێشان


خوەشیا د دنێ ل وان ب دەر دان
مونقاد کرن ب داغ و دەردان


ئەو چەند م دانە وان سیاسەت
حەتتا وەکوو بوون خودان ریاسەت


لەورا م ل زەررێ وان خەبەر دا
حەتتا کو سەرێ خوە تێ ب دەر دا


ئەڤ هەردو جهان ب هەڤ هەوینە
ئەڤ زەررە ل زەررێ هەڤ قەوینە


حەتتا وەکوو بەر نەدی تو یێکێ
نابینی چو لەززەتێ ژ یێکێ


ئەو زەررە ب وان م دایە بەردان
کێشایە ب ئاسمان ژ عەردان


من دائیە وان بتوون بەحەشتەک
وان دائیە من ژ باغی خەشتەک


شەیخ مایی ل گوهتنا وی گوهدێر
گۆ : ئەی شەقییێ تە عاقبەت خێر


تاجدین کو تو کوشتی بێ جنایەت
باری ب وی ڕا چ کر عنایەت؟ 


گۆ: عەفو کر ئەو جەنابێ باری
بوو جەننەتی و نەچوویە ناری


خەللاقی خەرابی و خەبیسی
بەخشینە وی جەننەتی نڤیسی


عالەم کو ب دەست خەرابیا من
عاجزکری بوو فەسادیا من


کوشتم وی ژ بۆ نزامێ عالەم
بۆ راحەتیا عەوامێ عالەم


زاهر وی ئەگەر چ کر قەباحەت
باتن بووە راحەت ئەو قەباحەت


شۆلن هەنە زاهراً خەرابن
فعلن هەنە سورً سەوابن


یەک عەدلە ل سوورەتێ جەفایێ
یەک قەهرە د کسوەتێ وەفایێ


لێ پەردە کەشێ رومووزێ حکمەت
بێ سڕ نەکر ئەو کونووزێ قسمەت


تەوزیع نەکر ل عامێ ناسان
مەخسووس ئەوی دا نەدیم و ناسان


ئەو سڕ وی نەکر ژ بۆ مە مەعلووم
هن موحرمن و هنەک د مەحرووم


سەد شوکر ئەزێ خەراب و تاجدین
مەحزا ب تەعەللوقا مەم و زین


مەحرووم نەبوون ب پوڕ گوناهی
بوون مەزهەرێ رەحمەتا ئیلاهی


ئەی دۆست ب دل بە یارێ قەنجان
یا قەنج ببی نەیارێ قەنجان


ئەو قەنجن و قەنجییێ دزانن
لەورا کو خەرابییێ نزانن


هندی کو بکی ب وان جەفایێ
ئەو دێ بگەڕن ب دل وەفایێ


زنهار! مەبە موحب خەرابان
نە دۆست ونە دو ژمنێ کلابان


گەر دۆست بی دێ بکن تە مردار
وەر دو ژمنی دێ بکن بریندار


ئەڤ هممەتە خاسێ عاشقانە
ئەڤ مەرتەبە راهێ سادقانە


خەلقێ کو وەکی بەکر شەقینە
فعلێ د وی جوملە ناحەقینە


یان شوبهەتی تاجدین د جەببار
قەتتال و دلاوەر و جگەردار


مەعفوو بکەتن کەرامەتا وان
مەغفوور ببن ژ هممەتا وان


تەقوییەتێ وان ببت مەدەدکار
تەبعییەتێ وان بکەت سەزاوار


ئەڤ رەمزە حەقیقەتا لەتیفە
ئز عان بکە نوکتەئێ زەریفە


ئزعان بکە مەسئەلێ، مودەررس
تەخمینێ مەساحەتێ، موهەندس


دو ژمن کو ژ عشقێ بەهرەوەر بن
بەس دۆست نە دێ د موعتەبەر بن


ئەڤ ڕەنگە تەعەللوقا رەقیبان
بەس چەندە تەفەووقا حەبیبان


خاسما کو موحب ببیتە مەحبووب
ئەو تالبێ حەق ببیتە مەتلووب


حەققا کو تەنێ وی حەق دزانت
قەت غەیری وی کەس ب حەق نزانت

++++++++++++++++++++++
سەرناو: ئسباتێ خەواس و کەمالێ جەوهەرێ عشقە کو کیمیایێ ئەکبەر و گوگرد ئەحمەرە ژ بۆ خودانی لەورا بەهیمی و دوڕندی و شەیتانیێ دکەتە مەلەک د نەفسا ئنسانی

ئەی موستەمعێ مسال و تەسویل
وەی موجتەهدێ قیاس و تەئویل


خانی کو ژ جامێ عشقێ دین بوو
ئەو شۆڕە شەراب پێ شرین بوو


ئەو چەند ڤەخوار ئەوێ نەهشیار
ئاگاهی نەما ئەوی ژ گوفتار


مەستانەیە ئەو ب کەیفێ مەئموور
دیوانەیە ئەو ب عورفێ مەعزوور


مەخموورە و بادەنۆش و سەرخوەش
لەو بادە فرۆشە و موشەووەش


هەرچی کو دبێژتن هەوایە
گەر گوه بدنێ نەوایێ نایە


ئەو نەی نە حەلال و نەی حەرامە
بێ پەردەیە لێ نە بێ مەقامە


کوردی عەرەبی دەری و تازی
تەرکیب کرن ب هەزل و بازی


هندەک ژ فەسانەئێ د بوهتان
هندەک د بەهانەهێن د بوهتان


بوهتی و مهەمەدی و سلیڤی
هن لەعل و هنەک ژ زێڕ و زیڤی


خەرموهرە و مۆرک و مراری
هندەک د شەفاف وهن د تاری


تەرسیع کرن وەکی بچووکان
ئینانە ب قەیسەری و سووکان


هن قسسە وهن ژ وان مسالن
هندەک د حەرام وهن حەلالن


هەر قسسە ژ حسسە بەهرەمەندن
هەر ئەمسلەگەر بزانی پەندن


لێکن وی غەرەز ژ گوفت و گۆیێ
مەقسوود ژ هندە جوست و چویێ


زاهرکرنا جەمالێ عشقە
سابت کرنا کەمالێ عشقە


عشق ئایینەئێ خودان نومایە
خورشید سفەت خودان زیایە


غافل مەبە ژ عشقێ فی الحقیقه
ئەی راهرەو أقرب الطریقه


خوەش جەوهەرە جنس کیمیایە
قەدرێ وێ بزان گران بهایە


تەبعێ وەکوو سفر وبێ جەلانە
قەلبێ وەکوو قەلپ ویا قەلانە


ئەڤ جەوهەرە وان دکەت موتەللا
ئەڤ سەیقەلە وان دکەت موجەللا


هەرچی کو کەسەک بکەت ئرادە
یا عشق موریدە یا مورادە


ئایینەئێ عەکسێ بێ مسالە
گەنجینەئێ سررێ بێ زەوالە


کەس نینە ژ عشقێ بێ ئەسەر بت
مومکن کو ژ زەوقێ بێ خەبەر بت


هەر کەس ب قیاسێ هممەتا خوە
دێ سەرف بکەت ئرادەتا خوە


لێ ئەکسەرێ عامیان نەزانن
نەفسا خوە ژ بۆ خوە ڕ ا نزانن


نابالغ و ئەبلەه و سەفیهن
یا زاهد و سووفی و فەقیهن


ئەو جاهل و ئوممی و سەفیلن
بێ مورشد و رەهبەر و دەلیلن


ناچار دبن ل عشقێ بائع
نەقدێ خوە ددن ب جنسێ زائع


هن سەرف دکن ب عەیشێ دونیا
هن پێ دکڕن سەرایێ عوقبا


ئەڤ هەردو جەلەب دبن زیانکار
مەحرووم دبن ژ زەوقێ دیدار

++++++++++++++++++++++
سەرناو: بەیانێ مەراتب و مەدارجێ سولووک و وسوولێ «إلی الله» و مەراسمێ فەنایێ «فی الله» و بەقایێ «بالله»

ساقی وەرە بێژە من چ لەونە
ئەڤ کەونە خیالە یان خەونە؟ 


تەعبیر مەکە کو ئەو بەتالە
تەسویر مەکە کو ئەو خەیالە


ئاغاز ئەگەر چ ڕەنگ حەیاتە
ئەنجامێ حەیاتێ وی مەماتە


یەعنی کو وجوود بێ وجوودە
خوەش خلقەتە حەیف بێ خولوودە


ئەفلاک و عەناسر و مەوالید
ئەخلات و تەبائع و مەقالید


ڤێکڕا د بدیع الاشتراکن
تێکدا د سریع الانفکاکن


سەر رشتەئێ گەوهەرا بەقانە
سەرمایەئێ عللەتا فەنانە


هندەک د سەقیل وهن خەفیفن
هندەک د خەفی وهن لەتیفن


هەر چەند ژ بۆ مە ئەسل و بیخن
هەر چار ژ بۆ مە ئاخشیخن


ئاگر ڤەمرت هەوا هەوایە
ئاڤ ئەر چکیا هەبا هەبایە


ئەفلاک مسالێ ئاسیا بن
هەموارە ب چەرخ و ئنقلابن


دەخلێ ل وی ئاشی ئادەمینە
مەتموورەئێ ئەرزی ئاردەلینە


ئەو دانە ب نەوبەت و تەوالی
دائم دڕ ژن ژ دەڤ جوالی


هەرچی ڕ ژیا دبت موجەززا
ژێکڕا دبتن دبن موهەررا


تەخمیر دکن ژ نووڤە تەکرار
ئەو قالبێ قەلبە قابل النار


ئەو چەند دکێشن ئەو سیاسەت
رازینەب مەرتەبا نەجاسەت


فی الجمله نە موردە ونە ئەحیا
بەر موجبێ لا یموت و یەحیا


إلا کو نەفیس و پاک تینەت
یەعنی کو نوفووس نیک سیرەت


دهقان ب خوسووسیەت هلینت
وێ دانەئێ خاسه بچینت


حەتا نەڕزت هلاک نابت
نارسکت و قەنج پاک نابت


وەقتێ رسیا و بوویە خووشە
وێ دێ بقوتن ژ بوویی تووشە


ئاشێ دەڤ و چەقچەقا زەبانان
ئاڤا دهەن و بەرێ ددانان


ئەو چەند ئەوی دەڤ ددن دهێرن
ئەو چەند د شەهرێ تەن دگێڕن


ئەو چەند دقوتن وێ ئەڤ عەمەلدار
حەتتا وەکوو هوور ببت وەکی ئار


حاسل کو ژ پاشی وان جەفایان
دێ بێتە تەسەرروفا قوایان


گەه جازبە باتنی ڤەکێشت
گەه ماسکە بگڤشت ب ئێشت


دێ هازمەبیت ئەوێ بکەت هەزم
دەم دافعە بیت ئەوێ بکەت کەزم


تەننورێ مەعیدە وێ ببێژت
هەرچی کو خەرابە ژێ بڕێ ژت


تەسعید بکن هەچی لەتیفە
تەنزیل بکن هەچی کەسیفە


پاشی ژ وێ ئەلتەفێ جودا کن
تەمییز بکن ژ هەڤ بەلا کن


تەبباخێ حەرارەتا غەریزی
سەبباغێ مومەییزێ تەمیزی


تەوزیع بکەت ل جسم و ئەعزان
مەعموور ببت جهات و ئەرکان


دیزا جەگەر و دلێ زوجاجی
تەقتیر بکن مەیا مزاجی


حاسل عەرەقا مەیا حەیاتێ
تەقتیر کو بوو وەکی نەباتێ


هێژا ژ زوهوورێ ڤان شوئوونان
بوو قابلێ عالەما بوتوونان


گەه غووتێ دخوت د بەحرا مائێ
ڕەنگین دبتن دەمەک د مائێ


دەم عەقد دبت ژ بۆ وی تەرکیب
تەسویر دبت ب نەزم و تەرتیب


تەرکیب کو بوو مسالێ مەرجان
بوو عەکس پەزیرێ پەرتەوا جان


ئەو جان چیە؟ موهجەیا نەباتێ
ئەو موهجەیە مەنشەئا حەیاتێ


هندی وەکوو ساکنێ بوتوونە
خامووشە و خوارنا وی خوونە


وەقتێ کو ژ مەزرەعێ خەفایێ
ئەو سەبزەیێ تەر بکەت نومایێ


وێ سەبزەئێ دەم ب دەم بخوونێ
دێ ئاڤ بدن ژ پاشی بوونێ


بارانێ ژ فەیزێ بت مەدەدکار
ئەو دانە دبیتە نەخلێ بێ بار


سەرسەبرز دبت ژ بەرگ و باران
گەر لێ بوەرت ژ فەیزێ یاران


ئەو سەبز کو بوو نهالێ سەرکەش
سەرخوەش گەڕیا ژ مێوەئێ خوەش


ئەو مێوە دەما گها کەمالێ
بوو مەزهەرێ پەرتەوا جەمالێ


گەر لائقی عززەتا ئەمیرە
وەر دەرخورێ حەزرەتا قەدیرە


وێ هل دگرن ژ بۆ دیاری
بێ واستەوێ دبەن دیاری


فی الحال کو چوو دبیتە مەحبووب
ناڤێ وی ل وی دبیتە مەجزووب


ئەڤ نەخلە نە وافر الفروعن
لێ زێدە د نادر الوقوعن


وەر مایی وسان ل بەر هەوایێ
ئەو دێ چتە مەعسەرا جەفایێ


لازم ئەوە پەڕوەشێ ببینت
تەربییەتێ دەرخورش هلینت


گەه پوختە ب ئافتابێ شەرعی
گەه سوختە ب ماهتابێ وەرعی


گاڤا پژیا گها کەمالێ
وەقتا ڕ ژیا ژ سەر نهالێ


حەتتا نەکەڤت ژ ئەوجێ عززەت
حەتتا نەگەهیتە خاکێ زللەت


ئەو نابتە سالکێ تەریقێ
وێ نابنە مەعسەرا حەقیقێ


ئەڤ ڕەنگەهە دەست ب دەست ب ڕێڤە
ئەو مەرتەبە مەرتەبە ب وێڤە


ئەو مێوە بخوت کەمالێ زەربەت
ئەو لوقمەئێ خوەش ببیتە شەربەت


ئەو شەربەت ئەگەر شرینە خامە
وەر تەحلە و ترشە ناتەمامە


حەتتا نە ب دەستێ پیرێ مەیخوەر
ئەو هلکەلتن د خوممێ ئەکبەر


گاڤا کو د وێ ڤە کەل ب سەرکەت
وەقتێ ژ خومێ مەزن ب دەرکەت


یەعنی کو ژ کەسرەتا سفاتان
ئەو تەی بکەتن تەجەللیاتان


القصه ژ گەرمیا جەمالێ
حاسل کو ب شەوکەتا جەلالێ


جەوهەر کو تەمام موزمەحل بت
تەشبیهی عەرەز کو مونفەعل بت


گەرمییەتێ وان تەجەللیاتان
وان موحرق و وان موقەوویاتان


تەنزیل بکن ژ وێ غوبارێ
تەسعید بکن ژ وێ بوخارێ


خالس کو ببت ژ پاشی تەسعید
هێژا دچیتە مەقامێ تەجرید


جەوهەر ژ عەرەز کو بوو موجەررەد
داتینتە بۆ تە ئێ موجەددەد


ئەو بۆ تە ئەگەر چ تەنگنایە
سەحرایێ فەنایێ دل کشایە


هەمڕەنگی سوراحی و پەیالە
هندی وەکوو سۆرە یانە ئالە


هێژا نەبوویە رەحیقێ مەختووم
هێژا نەچوویە مەقامێ مەعلووم


هندی ژ خوە وێ هەبت و وجوودەک
نینن ژ خودێ ئەوی نموودەک


بێ مەشرەبەئێ وەفایێ شاهی
ئەو ناچتە مەشرەبا ئیلاهی


فانی نەبتن فەنایێ موتلەق
نابینتن ئەو بەقأیێ بالحق


فانیتی ژ بۆ وە ڕا بەقایە
باقیتی ژ بۆ وە ڕا لقایە


ئەمما نە ب ئتتسال و ئلحاق
بەلکی کو ب ئنفسال و ئتلاق


ئەڤ ڕەنگە دکەت مورادێ حاسل
ئانجا دبتە موریدێ واسل


یا رەب چ دبت ژ بەر مە کۆران
جارەک تو ڤەدی حجاب و تۆڕان


بینەندە بکی ئەمێ د عاجز
بێ پەردە وبێ حجاب و حاجز


دەریایێ یەقین بکەت تەمەووج
ئەم ژی بکەرین دەمەک تەفەرروج


ئەڤ زەنن و گومان و علم و تەقلید
تەبدیل ببن ب عەینێ تەوحید


ئەسباب و وەسیلە قەت نەمینن
جارەک تە موسببی ببینن


ئیمان مە هەیە ب زاتێ واجب
ئمکانیەتا مە بوویە حاجب


دیسان ژ مە هەر تو مە خەلاس کە
یا رەب مە ژ بۆ خوە ڕا تو ناس کە


ئەڤ سەیر و سولووک و تەیێ مەنزل
مەخسووسە ژ بۆ موریدێ موقبل


کەنگی ژ مە ڕا دبت مویەسسەر
خالق ژ ئەزەل نەکەت موقەددەر


لەورا کو خەرابی و قەبوولی
نینن ب فەزائل و فوزوولی


عابد ب ریایەکێ هلاکن
عاسی ب رجایەکێ دپاکن


عالەم کو وەکی خیالێ زللە
سانع ب خوە هادی و موزللە


ئەو تیننە مەنزەرا خیالێ
ئەو تێخنە پەردەیا دەلالێ


لێ دایە مە جوزئێ ئختیاری
نەفسا مە پەلید و حیلەکاری


ئەو ژی بریە ژ دەست مە ناچار
ئەم مانە و لەتفێ حەق مەدەدکار


بەس قەنج ژ بۆ مە عامیان ڕا
هەر ئەڤ بەسە بۆ مە عاسیان ڕا


ژەووەل ڤە خودێ ب حەق بناسین
هەر چەند قوسوور و کێم و کاسین


پاشی ب دلێ خوە ژێ بترسین
دینێ خوە ژ عالمان بپرسین


چاوا کو دبێژن ئەم وسا بین
حەتتا کو ژ روو دنێ وەفا بین


پالا خوە بدینە لوتفێ باری
بەلکی مە ب بەخشتن ژ ناری

++++++++++++++++++++++
سەرناو: خاتەمیا کتاب و نامەئێ د سوورەتێ ختابا دگەل خامەئێ هەرچەند غەرەز خەتم کەلامە لاکن ل موتەکەللمی ئیهامە

ئەی راکبێ واقعێ پەیادە
وەی عاشقێ سەفحەئێ د سادە


ئەی شاعرێ ساغر و نگوون سەر
وەی ساحرێ ساخر و فوسوونکەر


ئەی هائمێ وادیا زەلالێ
وەی غاویێ دەعوەیا کەمالێ


ئەی خامەئێ سەرتەراشێ بەد ڕەنگ
بەس نامەئێ خوە قوماشێ خوەش ڕەنگ


ڕووڕەش کە ب ناڤێ خەتت و خالان
بەد نام بکە ب بێ و دالان


هندی وەکوو خەت غوبار و هوورە
ئەو خەت ژ لەتافەتێ نە دوورە


گاڤا کو ژ ڕەنگێ مەشقێ پوڕ بوو
یا شوبهەتی نەسخ و سولسێ گر بوو


ئەو ناسخێ نوسخەیا جەمالە
بێ رەونەق و روهنی و کەمالە


لازم ئەوە دلبەرێ د سادە
خەت لێ نەبتن وەکی قلادە


خوەش زینەتە خەت ل ماهێ روخسار
هندی ل روویان نەبوویە هەڤسار


ئەی خامە تە ژی گەلەک درێژ کر
ئەڤ نامە بەسە تە پوڕ قرێ ژ کر


هەر چەند کەلام شوبهی دوڕ بت
بێ قەدر دبت دەما کو پوڕ بت


نابینی ب قیمەتن جەواهر
لەورا کو د هندکن د نادر


سەهو و غەلەت و خەتا و نسیان
مەجمووعەئێ ناپەسەند و عسیان


تەحریر کرن تە بێ تەئەممول
کی دێ بکتن ژ تە تەحەممول


کەس نینە بکەت ژ بۆ تە تەحسین
گۆیەندەئێ ئافەرین و نفرین


ئەی بێ ئەدەبا خەرابە بێ عار
گوستاخ و ستەمکەر و سیەهکار


هندی کو سەرێ تە من قەلەم کر
ئەو چەند تە خەتێ خەتا رەقەم کر


هندی کو سەرێ تە من تەراشی
ئەو چەند تە کر گونەه تەلاشی


فەححاشی تە کر ژ ڕەنگێ خانی
نەققاشی تە کر مسالێ مانی


مەشغوولی بەسە ب لەعب و لەهوان
تەوبا خوە بکە ژ خەتا و سەهوان


جارەک وەرە سەر تەریقێ تەوبە
هندی نەگهشتیە تە نەوبە


نەوبەت کو گهشتە خەسمی خامە
تەی کر ل مە ئەو نزاع نامە


ئەو بەتلێ دلاوەرێ زەبەردەست
ئەووەل کەمەرا تەهەوورێ بەست


بوو راکبێ دولدلێ ئەنامل
دەر حال د گەل مە بوو موقابل


کێشا ژ زەبانی ذو الفقارەک
بوو خەسم د گەل مە شەهسوارەک


سل بوو رکیا ژ وان عتابان
ئەزمان گەڕیا ب ڤان جەوابان


گۆ: ئەحمەد ئەگەر تو نەی خەبیسی
هەر چی کو تە گۆ من ئەو نڤیسی


قەولێ د تە قەنج ئەگەر خەرابن
فعلێد تە خەتا ئەگەر سەوابن


ئەی بەد عەمەلۆ تو قەنج دزانی
تو قائل و فاعل و خودانی


نەی بوومە د عالەما نەییستان
مەی بووم نە ب دەستێ مەیپەڕستان


گاڤا کو تە ئەز برم ژ سازی
نە دەنگێ د من هەبوو نە گازی


تە دوورکرم ژ نک هەڤالان
مەهجوورکرم ژ مولک و مالان


بەند و وەسلێ د من سەرابن
ئەووەل تە کرن ب ئەمرێ کن کون


پاشی کو تە کر د باغێ عشقێ
کون کون دلێ من ب داغێ عشقێ


تە پوف کرە جسمێ من دەما جان
هاتن ژ دلێ من ئاه و ئەفغان


نەفخا تە ل من دل و جەگەر سۆت
هەرچی کو تە پوف کری من ئەو گۆت


ئەز لالم وبێ زەبان و خامووش
بێ نەفس و نەفەس ژ قسمێ قامووش


بەزما تەرەبێ ب من تە خوەش کر
دیوانێ گونەه ب من تە ڕەش کر


هەر چەند کو زاهری هەیم ئەز
سازەندە تویی وەکی نەیم ئەز


ما نەی ب خوە تشتەکی دبێ ژت؟ 
خامە ب خوە رەشحەکێ دڕێژت؟ 


کاتب قەلەمی دکەت سیەهکار
سازەندەیە نەی ژ دەست ب هاوار


نای و قەلەم و مداد و نیشان
تیر و هەدەف و کەمان و کیشان


محکوم ُ علیه بوون د تەقدیر
هێژ ئسمێ گونەه نەبوویی تەستیر


یا رەب تو دزانی خانیێ ژار
تەشبیهی ب خامەیا گرفتار


قەلبێ وی د دەست تەدایە الحق
دەستێ وی ب دەست خوە نینە موتلەق


گاڤا کو ل وی تە سەرقەلەم کر
هەرچی تە ئرادە کر رەقەم کر


ئامر تویی ئەو ب ئەمری مەئموور
مەئموور دبن هەمیشە مەعزوور


گەر دائیە وی تە ئختیارەک
ئەو ژی وێ سپارە تە ب جارەک


ئەو گەر عەلەم و وەگەر قەلەم بوو
پەیوەستە د دەست تە سەر قەدەم بوو


نەفع و زەرەرا خوە ئەو نزانت
یا قەنج ژ بۆ خوە ئەو چ زانت


چاوا کو ژ بۆ تە ڕا رزایە
ئەو نەی سفەتە وی ئەو هەوایە


واللهی ژ سفیدی و سیاهی
وی قەسد و غەرەز تویی ئیلاهی


ئەمما ب مورەککەبا قەبائح
ڕووڕەش کرنە گەلەک سەفائح


خەتتێ تەیە سەرنوشت و سەرمەشق
سه سالە خەتێ خەتا دکەت مەشق


لەورا کو دەما ژ غەیبێ فەک بوو
تاریخ هەزار و شێست و یەک بوو


ئیسالە گهشتە چل و چاران
وی پێشرەوێ گوناهکاران


ڤێکدا ژ مەناهیان گەلەک مال
یەک پوول نەهن ژ حوسنێ ئەعمال


ئەووەل کو تە دا ژ عشقێ مەتلەع
ئاخر بدە وی تو حوسنێ مەقتەع

++++++++++++++++++++++