شاعیر: نالی کتێب: دیوانی نالی سەرناو: ئەحوەلی تەفرەقە نەزەر تەقوییەتی سەبەب دەکا ئەحوەلی تەفرەقە نەزەر تەقوییەتی سەبەب دەکا عاریفی وەحدەت ئاشنا لەم قسەیە ئەدەب دەکا بەندە ئەزەل بە خەتتی خۆی قابیلی قیسمەتی بووە ئێستە بە ئیقتیزای عەمەل جێگەیی خۆی تەڵەب دەکا داری ئیراک و داری هیند هەردوو کە عوودە ئیسمیان هەمدەمی سوننەتە ئەوەم مەیلی ئەبوولەهەب دەکا سەهم و نەسیبی ئەسڵییە، بەحسی گیاه و گڵ نییە تووتنە خەرجی سووتنە، موودنە ماچی لەب دەکا لەومەی زەمان دەکەی کە بۆچ خواریی ڕاستی دەوێ؟ ! غافڵی دەستی ڕاستی خۆت خزمەتی دەستی چەپ دەکا توتیی تۆ لە حیرسی دڵ داوی تەمەع دەکاتە مل بولبولی من لە عەشقی گوڵ تەغنیە و تەرەب دەکا نالی حەریفی کەس نییە، ئیلف و ئەلیفی کەس نییە بەیتی ڕەدیفی کەس نییە، هەرزە نویسە، گەپ دەکا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەستێرە هەموو مەحوە لەنێو نووری قەمەردا ئەستێرە هەموو مەحوە لەنێو نووری قەمەردا، یا شەمسی جەمالت شەوی گێڕاوە بە فەردا؟ خاکی بەری پێت هەم گڵ و هەم گوڵ بە سوروشکم وەقتی غەم و شادی ئەوە کردوومە بەسەردا تەلبیسی نییە ئەو کەسە دێوانەیی ڕووتە بێچارە نەما غەیری حەیاتێکی لە بەردا! ڕەنگی نییە ڕوخسارەیی ڕەنگین و لەتیفی ڕۆشن بووە ئەم نوکتە سەباتی لە بەسەردا هەرچەندە کە ئینسانە لە بەرچاوی من و تۆ، مومکین نییە ئەم لوتفە لە ئینسان و بەشەردا ئیسباتی خەت و خاڵە، بە سەد شوشتن و گریان ناچێتەوە ئەم نوقتە لەنێو دیدەیی تەڕدا شەوقی کە نەبێ باسیرە، مەئیووسە لە دیتن هەر شەوقی ئەوە قووەتی دینی بە نەزەر دا ئالوودە نەبێ دا، بە زەبوون گیریی خوێنم بۆ کوشتنی من دامەنی پاکی لە کەمەر دا نالی خەبەری بێ ئەسەری غائیبە، ئەمما ناڵێکی حەزین دێ لە موناجاتی سەحەردا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی جیلوەدەری حوسن و جڵەوکێشی تەماشا ئەی جیلوەدەری حوسن و جڵەوکێشی تەماشا! سەرڕشتەیی دین بێ مەدەدی تۆ نییە، حاشا فەییازی ڕیازی گوڵ و میهر و مل و لەعلی ئەی شەوقی ڕوخ و زەوقی لەبت زائیقە بەخشا زەڕڕاتی عوکووسی کەششی میهری جەلالن وا دێن و دەچن سەرزەدە سوڵتان و شەهەنشا جان بەر لەبی بۆسەی لەبتە عاشقی زارت فَالبائِسُ یسْتَوهِبُ مِن فیک مَعاشا بەو ڕەحمەتە عامەت کە دەکا سەنگی سییەه زەڕ لەم قەلبە کە وەک بەردە، ڕەشە، رُشَّ رَشاشا لا حولَ و لا طولَ و لا قوّةَ إِلاّ بِاللّهِ، لَه القُدرةُ، و الکائنُ ماشا نالی نییەتی سیحری بەیان، حیکمەتی شیعرە ئەمما نییەتی قووەتی دڵ، قودرەتی ئینشا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بولبولی تەبعم ئەوا دیسان سەناخوانی دەکا بولبولی تەبعم ئەوا دیسان سەناخوانی دەکا نوکتە سەنجی و، بەزلەگۆیی و، عەنبەرئەفشانی دەکا هەرکەسێ ئیزهاری دانایی بکات و، مەقسەدی خودپەسەندی بێ، یەقین ئیزهاری نادانی دەکا خەرقەپۆشێ کەی دەپۆشێ جەوهەری زاتی ئەمن؟ بیتە نێو، جیلوەی، بە زوشتی خۆی بە عوریانی دەکا زابیتەی تەبعم سوارە، ئیددیعای شاهی هەیە موحتەشەم دیوانە، داوای تەختی خاقانی دەکا شاهیدی فیکرم کە بێتە جیلوەگاهی دولبەری شاهی خوسرەو ڕۆحی شیرینی بە قوربانی دەکا نووکی خامەی من کە بێتە مەعنائارایی کەمال خەت بە خەت ئیزهاری نەقشی سوورەتی مانی دەکا ئیستیتاعە و قووەتی تەبعم، بە کوردی و فارسی عارەبی، ئیزهاری چالاکی و چەسپانی دەکا خاترێکی شۆخ و خۆش و بێغەم و جەمعم هەبوو ئێستە بۆ زوڵفی کەسێ مەشقی پەرێشانی دەکا! هودهودی دڵ حەبسی بەلقیسی سەبای دیوە، یەقین خۆی کە دامێن‏گیری شاهی ئاسەفی سانی دەکا ئەو کەسە تەحدیسی نیعمەت بێ موراد و مەتلەبی میسلی نالی ئیمتیسالی ئەمری یەزدانی دەکا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تا تایی سەری توڕڕەیی پڕ پێچشی با دا تا تایی سەری توڕڕەیی پڕ پێچشی با دا، هەر تایەکی بارێکی گوڵ و نافە بە با دا گوڵ هاتەدەرێ، لافی لە حوسنی بوتی ما دا لەرزیی قەدی بەرزی، لە ڕقا زوڵفی کە با دا شەو چەپکەنی نەیلۆفەڕی و جیلوەیی ڕەقسی شەرمندە دەکا زوهرەیی زەهرا لە سەمادا خۆش سوبح دەمێکە کە بە خەندە دەنوێنێ بەس زەڕڕەیی خۆرشید لە زەڕڕێکی سوهادا دەم دەم کە دەکا زاری پڕ ئازاری بە غونچە بۆ دەعوەتی ماچی لەبە گۆیا دەمی نادا سَهمُ أَلْفِ الْقَدِ فَقد صادَ فۆادی صادٌ هو مِن عینه، قَد صادَ فسادا بۆ ماچی دەمی ڕەنگە لە عیشوەی خەمی ئەبرۆی جۆیایی بەقا خۆی لە دەمی تێغی فەنا دا نالی کە غوڵامی مەدەدی زوڵف و برۆتە شاهێکە لە بن سایەی باڵی دوو هومادا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تەبعی شەککەرباری من کوردی ئەگەر ئینشا دەکا تەبعی شەککەرباری من، کوردی ئەگەر ئینشا دەکا، ئیمتیحانی خۆیە مەقسوودی، لە عەمدەن وا دەکا یا لە مەیدانی فەساحەتدا بە میسلی شەهسەوار بێتەئەممول بەو هەموو نەوعە زوبانی ڕادەکا کەس بە ئەلفازم نەڵێ خۆ کوردییە خۆکردییە هەرکەسێ نادان نەبێ خۆی تالیبی مەعنا دەکا بێتە حوجرەم، پارچە پارچەی موسوەدەم بکڕێ بە ڕۆح، هەرکەسێ کووتاڵ و پارچەی بێبەدەڵ سەودا دەکا شیعری خەڵقی کەی دەگاتە شیعری من بۆ نازکی کەی لە دیققەتدا پەتک دەعوا لەگەڵ هەودا دەکا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تەبەسسوم دەردەخا حوققەی دەم و جەوهەر لەنێو ئەودا تەبەسسوم دەردەخا حوققەی دەم و جەوهەر لەنێو ئەودا بەڵێ مسقاڵە زەڕڕە زاهیرە جیلوەی لە پڕتەودا بە پارێک نامەوێ دەرمان، لە نەشئەی چاوییە عیللەت بە پوولێک ناکڕم عەنبەر، لەگەڵ زوڵفی ئەوە سەودا ڕەقیبی جوفتەلی، نابێتە نەخچیرت، کە خەر کوڕڕە ئەلیفی چایرە دائیم لە قەشقەی کەردڕ و جەودا سیلاحی پەرچەمی پڕ خەم ئەگەر تارە و ئەگەر مارە برۆ و غەمزەی کەوان و تیر ئەگەر هەودا و ئەگەر مەودا لە ئەشکەنجەی شکەنجی زوڵفی ئەو بێ وەعدە مورغی دڵ دەناڵێنێ وەکوو بولبول لە سوبحی کازیبی شەودا بە تیرێ دوو نیشانە چا نییە ئەی ڕۆحەکەم! شیرین بە غەمزەی، تاقە یەک تیری لە فەرهاد و لە خوسرەو دا وەها مەستی تەماشای چاوتە نالی کە نازانێ بە بێداری دەبینێ، یا لە نەشئەی مەستی و خەودا! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جۆشش و تابە لەنێو دیدەیی گریانمدا جۆشش و تابە لەنێو دیدەیی گریانمدا چ تەنوورێکە لە تەندوورەیی تۆفانمدا شەبەهی زۆڵفی شەبەه گۆنەیە، ڕووگەردانی بەسەری ئەو کە بە سەودا سەر و سامانم دا شەرەر و تابش و بارش لە دەمی ڕەعدی بەهار ئەسەری سۆزشی گریانە لە ئەفغانمدا تۆ کە حۆریت، وەرە نێو جەننەتی دیدەم چ دەکەی لەم دڵەی پڕ شەرەر و سینەیی سۆزانمدا؟ ! قیمەتی ماچی دوسەد کیسەیی ساغە و، نیمە غەیری یەک کیسەیی سەد پارە لە گیرفانمدا شیرەیی جانە وتم یا مەیە؟ چا بوو فەرمووی عەکسی لەعلی لەبی مەرجانە لە فنجانمدا بەحسی سیڕڕی دەهەنی نوقتە بە نوقتە بگەڕێی سەری موویێ نییە بێ نوکتە لە دیوانمدا نالی، ئەو نوقتە کەوا بوو بە نیشانەی چاوی من لە سەفحەی ڕوخی ئەو دولبەرە نیشانم دا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جەنانی وەک جینان کردم بە ماوا جەنانی وەک جینان کردم بە ماوا (حەبیبە)ی ماڵیاوا ماڵی ئاوا! حەڵاڵی بێنیکاحی حووری عینم بەجووتێ نازیری شەرع و فەتاوا زەفافەتگاهی پەردەی ئاڵی چاوم، موبارەک حەجلە بێ بۆ بووک و زاوا سیداقی ڕوونما و، وەسڵی شاهید لەگەڵ شاییکەران بێدەنگ و داوا ویسالی بێ کەم و کەیفی حوزووری لە نالی گەر دەپرسی، یەعنی ئاوا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: حیرەت زەدە وا دیدە وەکوو حەلقەیی دەر ما حیرەت زەدە وا دیدە وەکوو حەلقەیی دەر ما بێمایە نییە عاشیقی بێچارە، بفرما! بێ، سەروی ڕەوانم! کە لەبەر ئەشکی ڕەوانم خەرقە بووەتە غەرقە، کەوا سەوزە لە بەرما ئەی واعیزی بارید چییە هەروەک هەرەسی کێو بەو وەزعە کە بایە هەموو، هاتوویی بە سەرما؟ ! بۆ هەرکەسێ مەبزوولە تەریقێکی ئەمانەت هەر عاشقی بێچارە لە ڕێی خەوف و خەتەر ما دیدەم هەموو شۆراوە بە شۆراوی سوروشکم لەم لەوحە نیگارینە نە عەین و نە ئەسەر ما وا زەن مەبە ڕوخسارەیی تۆ غائیبە قوربان بنواڕە چلۆن نەقشە لەنێو دیدەیی تەڕما یا توربەتێ، یا غوربەتێ با ڕێ بشکێنین هەر مونتەزیرە نالی ئەگەر مرد و ئەگەر ما ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پێم دەڵێن مەحبووبە خێل و قیچە پێم دەڵێن: مەحبووبە خێل و قیچە، مەیلی شەڕ دەکا خێل و قیچە، یا ترازووی نازی نەختی سەر دەکا؟ ! خێل و قیچە، یا بە غەمزە بۆ نیشانەی دڵ بە چاو مەیلی ڕاست هاوێتنی موژگانی دڵ پەی‏کەر دەکا؟ ! چاوی هەم‏ڕەنگی گوڵی، مەستی شەو و ڕۆژن مەدام یەک لە نەشگوفتەی بەنەفشە، یەک لە نەیلۆفەڕ دەکا عەکسی چاوی تۆ لە چاویدا بە خواری تێدەگەی کەچ‏نەزەر کەی فەرقی خوار و ژوور و، خێر و شەڕ دەکا؟ ! هەر کەسێ نوقسانی ڕووی باوێتە سەر ڕووی ئاینە شاهیدی هەرچەندە رأی العینە، کێ باوەڕ دەکا؟ ! کاتبی خێر و شەڕی عوششاقە، بۆ وەسڵ و فیراق، لوتف و قەهری هەر بە جارێ سەیری دوو دەفتەر دەکا نالی ئەو وەحشی غەزالە کەس ئەبەر داوی نەکەوت چونکە شاهێنی دوو چاوی تیژە، دائیم سەر دەکا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پەچەیی پەرچەمی و پرچی سیا پەچەیی پەرچەمی و، پرچی سیا هەر دەڵێی مانگە شەوە کوڵمی تیا لادە دەسرۆکەیی هەوری لە جەبین دەرکەوێ شەمس و قەمەر، نوور و زیا لێوی تۆ ئاوی بەقا، من خزرم فەیزی تۆ ڕەحمەت و، من سەوزە گیا فەرشی کەففی بەری پێتە نەرگس سەری داخستووە وەک چاوی حەیا مەمخەرە هاوییەیی هەولی فیراق دەستی من دامەنی تۆ ڕۆژی قیا «گێل» ئەگەر تورکی، تَعال ئەر عەرەبی «بێ» ئەگەر کوردی، ئەگەر فورسی بیا! سەری فەرهادم و، دەندووکی قوڵنگ دەستی مەجنوونم و، دامێنی چیا خاتری زاهیدی خاڵی، خاڵی نییە، ئەڵبەتە، لە بێنێکی ڕیا دوور لە تۆ ئیدی مەپرسە، قوربان حاڵی نالی کە نە مرد و نە ژیا! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چاوەکەت ئاگر لە سینەی عاشقی مسکین دەکا چاوەکەت ئاگر لە سینەی عاشقی مسکین دەکا مەستە، مەیلی چەن کەبابێکی دڵی خوێنین دەکا تالیبی لێوین و ئەڵقەی زوڵفمان نیشان دەدا ڕاڕەوی میسرین و ئەو، ڕوومان لە موڵکی چین دەکا تا موعەییەن بێ کە زۆرن دەسگری و دەسکوژی فەرقی سەر، پەنجەی بە خوێناوی حەنا ڕەنگین دەکا بێقسەی غونچەی دەمت کاتی تەبەسسوم ڕووبەڕوو هەتکی شوعلەی بەرق و نەزمی دائیرەی پەروین دەکا تیری موژگانت لە سینەمدا دەچێ بۆ پیری دڵ هێندە کەچ ئایینە قەسدی خانەدانی دین دەکا گوڵ بە دەم بادی سەباوە پێکەنی یەعنی وەرە تۆ لە وەسڵم بۆ بەرە، ئەو بۆیە بولبول شین دەکا چاوی من بەحری موحیتی تۆیە بۆ دەفعی گەزەند لێت موعەییەن بێ کە نالی گوڵ بە دڵ پەرژین دەکا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕوخم ڕەنگینی ڕەنگی ڕوومەتی ڕەنگینتە، بازا ڕوخم ڕەنگینی ڕەنگی ڕوومەتی ڕەنگینتە، بازا! قەدی سەروم کەمانینی قەدی شیرینتە، بازا! غەریب و بێکەس و زار و فەقیری خانەدانی تۆ جگەر سووتاو و ماڵوێرانی زوڵفی چینتە، بازا! معاذ اللّە کە ڕەحمێکت بە حاڵی زاری مندا بێ کە ئاخر بەندەیی خاکی دەری پێشینتە، بازا! ئەگەر خوێنم دەڕێژی تۆ، ئەوە تێغ و ئەمیش گەردن ئەگەر بنیادی پەیمان، دەستی من دامێنتە، بازا! لە چاوانم هەتاکەی قەترە قەترە خوێن دەکەی ئەی دۆست! کوا ئەم عەهد و پەیمان و وەفا کابینتە، بازا بە نالی باوەڕت نایێ، خەیاڵت بێت و بیبینێ کە چۆن مەشغووڵی نەغمەی گۆشەیی ناڵینتە، بازا! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕیشەکەی پان و درێژە بۆ ڕیا خزمەت دەکا ڕیشەکەی پان و درێژە، بۆ ڕیا خزمەت دەکا زاهیرە هەرکەس بە توول و عەرزی ڕیشیدا ڕیا گوڵ بە دەم بادی سەباوە پێکەنی، بولبول فڕی یەعنی عاشق لازمە دوور بێ لە یاری بێوەفا عاشقی سونعی حەقم، قوربانی ڕەنگی قودرەتم: چاوی ماوی، خاڵی شین، کوڵمی سپی، زوڵفی سیا سەرگرانە قافڵە سالاری ڕێی چین و خەتا چونکە باری عەنبەر و میسکە لە زولفەینی دوو تا! حەڵقە حەڵقە زوڵفی سەر قوببەی هەیاسەی کەوتووە مەحرەمی سیڕڕە، بەڵێ گەنجووری گەنجە ئەژدەها سۆفیی مەستووری ڕووت و موفلیسی خستە تەمەع سەیری خاڵی بێحیساب و ماچی لەعلی بێ بەها زاهیر و باتین، لەسەر لەوحی حەقیقەت یا مەجاز ئاشنای سیڕڕی قەڵەم بێ، غەیری نالی کەس نەما ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەر بێیە دەرێ سەروی ڕەوانی لە ئیرەمدا گەر بێیە دەرێ، سەروی ڕەوانی لە ئیرەمدا وەرە نەییە دەرێ، ئاهووی چینی لە حەرەمدا عیشقت لە دڵ و دیدەیی پڕ ئەشک و ئەلەمدا گونجایش و تەسکینی نییە، زۆرە لە کەمدا لافی دەمی تۆ، غونچە لە دەمیا بوو، بە عەمدەن با خوستی بڕی، خستی، کە مستێکی لە دەم‏دا دڵ موزمەحیلی دەردە وەکوو دیدە لە نمدا حەیران و پەرێشانە وەکوو قەترە لە یەمدا نالی مەسەلی حاڵی لە ئەشکەنجەیی غەمدا وەک ناڵە لە نەیدا، وەکوو نالە لە قەڵەمدا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یا بدر علوا و ضیاء و کمالا یا بدرُ علوّا و ضیاءً و کمالا فالغصنُ معَ الأَصلِ اِلی فَرعِک مالا تا سونبولی زوڵفت لە نیهالی قەدت ئاڵا من دوودی هەناسەم گەیییە عالەمی باڵا ما عادَلَک البانُ، و لا اللینةُ لینا اذ عَدَّلَک الباریءُ حسنا و جمالا من گریە، ئەتۆ خەندە بە یەکدی دەفرۆشین من لەعلی بەدەخشان و، ئەتۆ لوئلوئی لالا بادِرْ، وَ أغِر کوکبةَ البدر بدارا قد فقتَ سَنا الشارقِ، لا ذُقتَ زوالا توڕڕەت وەکوو تۆماری شکستەو، سەری کوڵمت بۆ نووری سەوادم بووەتە شەمعی موتاڵا ئەو چاوە غەزالە فەتەراتی سەر و ماڵە ئەو نەرگسە کاڵە نە منی هێشت و نە کاڵا حوققەی فەلەکولئەتلەس و ئەستوونەیی زێڕین بێ بیکە بە تارای سەر و ترکەی خەز و واڵا دنیا بە فیدای قەددی بکە، دامەنی بگرە طوبی لِمَن اختارَ عَلَی المالِ مئالا! نالی بە ئومێدی زەفەری تەوقی تەلیسمت ماری سڕی زولفت لەسەر و گەردنی ئاڵا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: زولفەینی بە خەم مار و بە حەڵقەن وەکوو عەقرەب زولفەینی بە خەم مار و بە حەڵقەن وەکوو عەقرەب شیعری لەف و نەشرن، چ موشەووەش، چ مورەتتەب جێی دەم دەمە، جێی لەب لەبە، ساقی وەرە ئەمشەب هەم ماچی دەمادەم بدە، هەم جامی لەبالەب بەو شەهدی کەلامەت کە بە ئیشرابی لەتافەت لەززەت دەگەیێنی بە دڵ و زیهنی موخاتەب عاجز مەبە هەرگیز لە درۆ و ئیفکی حەسوودان دونیایە، دەبێ سەگ بووەڕێ، شیعە بکا سەبّ وەک سۆفیی سافی مەبە ئالوودە بە دونیا بێهوودە موکەددەر مەکە سەرچاوەیی مەشرەب عاشق هەوەسی مەیکەدە و عیلمی بەسیتە عاقڵ تەلەبی مەدرەسە و جەهلی مورەککەب قاڕوونە فەلەک، موستەحەقی گرتن و خەسفە زیو و زەڕی شەمس و قەمەرە، دیرهەمی کەوکەب قەللابی جیهان نەقدی عەیاری نییە قوربان! نالی مەحەکی هیممەتی کردوویە موجەڕڕەب ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی سەروی بوڵەند قەدد و برۆ تاق و مەمک جووت ئەی سەروی بوڵەند قەدد و، برۆ تاق و، مەمک جووت! کێ دەستی دەگاتە بەی و ناری نەگەیشتووت؟ ! دەم هەمدەمی غونچێکە نەپشکووتووە هێشتا با کەشفی نەکرد بەرگی عەترپۆشی گوڵی ڕووت گریانی من و خەندەیی تۆ ئێستە دەشوبهێ بەو مەوسیمی بارانە کەوا خونچە دەپشکووت خڵخاڵی قەدم، وەک خەمی زولفەینی سەراپات، پشتانی قەدت بێت و فیدای بازنی بازووت خاڵی نییە نالی دڵەکەت ساتێ لە هیجران تا تاری وجوودت نەپسێنێ مەلەکولمووت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ماتەم وەکوو زوڵفەینی سییەه گرتی سەراپات ماتەم، وەکوو زوڵفەینی سییەه، گرتی سەراپات پۆشی لە ڕوخت تەعبییەیی بەیدەق و شامات تاقانە یەتیمی خەلەفی ئاخری نیسان! تۆ خۆش بی، سەدەف بوو بە فیدات، دوور بی لە ئافات بۆ فەوتی سەدەف حەیفە بڕێژی دورەری ئەشک زایع مەکە دوڕ دانە بە غارات و خەسارات دیدەت وەکوو گوڵ سوورە، پڕی شەبنمی ئەشکە؟ یا لالەیی پڕ ژاڵەیە دوو نەرگسی شەهلات؟ بۆ گریەیی تۆ ڕەنگە منیش هێندە بگریێم گەوهەر بڕژێنین بە بوڵندیی قەد و باڵات لاکین ئەمە دونیایە، گەهێ سوورە، گەهێ شین لا یسألُ مَن عاشَ، وَ مَنْ مات، وَ مَنْ فات؟ ! بەس گریە بکە بۆ پدەر و بابی حیجابت بێبابیی تۆ مووریسە بۆ وەسڵ و مولاقات! بێبابیی تۆ بۆ من و تۆ بابی فوتووحە بێبابیی تۆ خواستەیی من بوو بە ئاوات بێبابی مورادی من و تۆ بوو بە تەمەننا بێبابی دوعایی من و تۆ بوو بە موناجات ئەو بابە کە فەتح و زەفەری قەلعەیە قەلعی با قەلعی بکا زەلزەلەیی هازیمی لەززات ئەو پیری خەرەف، ئافەتی مەردی و سەفا بوو تۆ شۆخ و جوان، دوور بی لە ئافات و خەرافات ئەو فەوت و وەفاتە سەبەبی عەهد و وەفاتە چوو ساعیقەیی بەردی عەجووز و، گوڵ و مل هات گوڵ تاجی لەسەر نا و، چەمەن مەخمەڵی پۆشی هات موژدە کە خەلعەت گەیییە بەر بە موباهات هات زەمزەمەیی بولبول و ئاوازەیی قومری هات بادی سەبا، دێن و دەچن عەرعەر و بانات نەجم و شەجەر و نەرگس و ئەنواری شکۆفە جیلوەی چەمەنن، یەعنی زەمین بوو بە سەماوات ماوەردە لەسەر خەرمەنی گوڵ عەترفشانە، یا ئاوی حەیاتە: عەرەقی وردی موحەییات؟ ! گوڵشەن وەکوو بەزمێکە کە ئاحادی هوزاری بۆ تاقە گوڵێکی گەیییە ڕوتبەیی میئات تۆ باقییەیی ساقییەیی سەحنی چەمەن بە مەیدان هەموو مەی دانە بە کاسات و بە تاسات نالی یەک و ئەو کەس کە تەمامی غەزەلی بیست مەعلوومی بووە زۆر و کەمیی خاریقی عادات ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مووی سپی کردم بە شوشتن ئاوی عەینی شۆرە شەت مووی سپی کردم بە شوشتن ئاوی عەینی شۆرە شەت شۆرە شەت یەعنی کە تێدا خود بە خود قەل بوو بە بەت هەڵگڕا، وەک مۆمی کافووری بە شەودا، موو بە مووم دا سیاهی ڕوو بخوێنم نوقتە نوقتە، خەت بە خەت من دەڵێم شەو بوو بە ڕۆژ، نەفسم دەڵێ ڕۆژ بوو بە شەو ئەو موسیبە، چونکە چاوی پێ سپی بوو، من غەڵەت ڕەوغەنی دیدەم ڕژایە سەر کیتابی خەتتی خۆم چاو لە ئێشی ئەو سپی، نووریش بەسەر ئەودا سەقەت سەرد و گەرمی ئاهەکەم سەوزەی گیای کردم بە پووش پاییزی، ڕوو بوو بە بوردی سوور و زەردی موختەلەت وەجهەکەم ئیسمی بەیاز، ئەمما وەرەق زەرد و سیاه با موخەتتەت بێ بە کافووری کەشیدەی خۆش نەمەت چونکە لەوحی ڕووسییەه ڕووزەردی بێتەزیینییە خوێنی چاوم جەدوەلی بێ، قەترەکانیشی نوقەت نەقشی دوو موویی بە دوو ڕوویی دەبێتە عەیبی شەیب ئاینەی ڕوو پاکییە، ڕووناکییە نوور و شەمەت یا گەدایێکە غەنی، یا پادشاهێکە فەقیر لەم دووە خاڵی نییە نالی لە ڕووی حەددی وەسەت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەکە ئیخلافی ئەو وەعدەی کە فەرمووت مەکە ئیخلافی ئەو وەعدەی کە فەرمووت دەخیلت بم کە خانەی سەبرەکەم سووت لە ڕووت و قووتی وەک من ڕوو[ت] مەپۆشە کە وەسڵی تۆیە قووتی عاشقی ڕووت موژەت قوللابییە هەم تیر و هەم شیر برۆت میحرابییە هەم تاق و هەم جووت لە سندووقی پڕی سینەم بترسە کە ئاگر بەر بداتە تەخت و تابووت لەبەر خەندەی لەبی لەعلی ئەتۆ بوو کەوا شەککەر دەباری، گوڵ دەپشکووت دەکەی نەخچیری سەد دڵ هەر بە تیرێ ئیلاهی هەر بمێنێ دەست و بازووت! چ شیرینە خوتووتی دەوری لێوت بەڵێ مەعلوومە خۆشە خەتتی یاقووت هە نالی! بەڵکوو بیکێشی بە ناڵین بناڵە، دامەنیشە مات و مەبهووت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چاوت لە برۆ یەعنی لەژێر تاقی نەزارەت چاوت لە برۆ یەعنی لەژێر تاقی نەزارەت بێپەردە عەیان دێتە تەکەللوم بە ئیشارەت شایستەیی شان، لایقی مل توڕڕەیی تۆیە نەک توڕڕەیی شاهەنشەهی و تەوقی وەزارەت سەر خاتیمەیی حوسنی عیادەت کە نەهاتی بارێ بگەرە فاتیحە و دەئبی زیارەت! کێ دەستی دەگاتە بەی و ناری نەگەیشتووت لەو تەختە کەوا ساحیبی مۆرن بە سەدارەت؟ دەسرۆکەیی هەوریی چ حیجابێکە کە تێیدا شمسُ فلک الحُسنِ أنارَتْ فَتَوارتْ! هەرچەندە گوناهی دەمەکەت بارە لەسەر لێو حەددی چییە نالی کە بڵێ ماچە کەفارەت؟ ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ساقی وەرە ڕەنگین کە بە پەنجە لەبی ئەقداح ساقی! وەرە ڕەنگین کە بە پەنجە لەبی ئەقداح بەم ڕاحە، لەسەر ڕاحە، دەڵێن: ڕاحەتی ئەرواح بەم کاسە لەسەر پەنجە دەڵێن: نووری عەلا نوور ڕەخشانە لە میشکاتی قەدەحدا وەکوو میسباح قەترێکە لە بەحری کەرەم و ڕەحمەتی فەتتاح نەک ئارەقی کەرمی عینەب و شەربەتی توففاح بەو دەستە کەوا مەرهەمە بۆ ئەم دڵی خەستە بەو پەنجە کە بۆ بابی گوشایش ئەوە میفتاح بەو دەننی فوراتە کە دەکا پەششە بە عەنقا نەک لەو خومی نیلە کە دەکا باخە بە تیمساح پڕ کە قەدەحی پڕ فەرەحی بێتەرەح و غەم ناوِلْنی، وَ نادِمنی و غازِلنی بالأفراح لەم گەردشی مینایە کەوا دەورە، نە جەورە ساقی کەرەمی سایقە، نالی مەکە ئیلحاح ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئیلتیقای پۆڵا و ئاسن هەر نیزاعە و گیر و دار ئیلتیقای پۆڵا و ئاسن هەر نیزاعە و گیر و دار جەمعی ماء و نار و، زەند و زەندە و، مەرخ و عەفار ئەم لەسەر تەعزیم و گەورە گرتنی ئەو بێ قوسوور ئەو لەسەر تەحقیر و تەخفیف و شکستی زاری مار ئەم بچێ، ئەو دادەنیشێ دەم وەکوو گوڵ خەندەران ئەم دەبێ هەستێ کە ئەو بێ، چاو یەک و قەترە هەزار ئەم بە چاو دوڕڕ و بە سەر لەعلی هەدییە بۆ دەبا ئەو بە تف دەیکا بە میزابی شکستەی ئابشار نەزمی نالی میسلی ئاو و ئاوێنە ڕەنگی نییە دوو ڕووە بۆ سەیری خاتر: یەک خەفی و یەک ئاشکار ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەیلی هیجرت بەردی بنچینەی لە ڕەگ هێنامەدەر سەیلی هیجرت بەردی بنچینەی لە ڕەگ هێنامەدەر باری فیکرت قەددی ڕاستی تێشکاندم وەک فەنەر شیری ئەبرۆت، تیری غەمزەت وا لەجەرگم کارییە دێت لە تۆفانی دوو چاوم لەت لەتی خوێنی جگەر چاو و دڵ شەڕیانە، نازانم خەتای کامیانە خۆ تا بە داری کەم، دەری کەم بیخەمە شین و چەمەر نووری چاوم! چاوەکەم بێنوورە بێتۆ، زەڕڕەیی خاکی دەرگاکەت ببێژم بیکەمە کوحلی بەسەر دڵ موشەببەک بوو لەبەر ئێشان و نێشانی موژەت ئیشی چاو بوو بۆیە هێند گریام و خوێنی کەوتە سەر لەت لەت و کون کون بووە دڵ وا لە شەوقی شیرەکەت ڕۆحەکەم دێت و دەچێ، داخۆ لە کامیان دێتە دەر؟ ! هەرچی مەحبووبەم دەبینێ وا تەحەییور دەیگرێ سوێن دەخوا بەخوا دەڵێ بِاللّهِ ما هذا بَشَر چەندە خۆشە دابنیشین دوو بە دوو ئەمن و گوڵم داکەوێتن موددەعی لەو خوارە هەروەک دەستی کەر ڕۆژپەرستی ڕووتە نالی بۆیە دائیم وەک غوڵام زەرد و گەردن کەچ لە دەرگات حازرە دەستەو نەزەر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شەوی بەهاری جوانی خەوێ بوو پڕ تەشویر شەوی بەهاری جوانی خەوێ بوو پڕ تەشویر لە فەجری پاییزی پیری بەیانی دا تەعبیر چ شەو، چ ڕۆژ؟ وەها کورتی لەهو و لەعب و میزاح کە هەردوو وەک یەک چوون بە نەغمەیی بەم و زیر ئەسەف درێژی شەو و ڕۆژی ئەو شەو و ڕۆژەم قوسووریان بووە توولی نەدامەتی تەقسیر سەوادی توڕڕەیی ئەو ئیشتیباهی سەهوی جوان بەیازی غوڕڕەیی ئەم ئینتیباهی سوجدەیی پیر وەکوو نەهاری بەهاری درێژ و پاییزی کورت ئەمەل گەلێک و تەویل و، عەمەل کەمێک و قەسیر غوباری ئەو شەو و ڕۆژەن ڕدێنی ماش و برنج کە تێکەڵن شەبەهی سوبح و شام و شیر و قیر سپی نەزیرە هەموو موو لە سیڕڕی وَجْهُ لە سەر مونەووەرە، لە تەرەف نوورەوە بووە بە نەزیر مرووری نەکسە کە عەکسی قەمەر دەکا بە ڕەمەق دوبوولی نیکسە دەگێڕێ کە عەکسی ڕیش بە شیر دەلیلی ڕۆشنە بۆ بەدء و عەود و کورتیی عومر تەنی هیلال کە بە تەلعەت جوان، بە خەلعەت پیر لە شەرحی هەیئەتی مەتنی بەدەن کە هەر جوزئی سەقیمە، عاجزە تەسحیح و ڕابیتی تەدبیر تێدا حەدیسی حەداسەت زەعیف و مەترووکە کە قەتعە سیححەتی ئیسنادی عەنعەنی تەقریر چ مشت و پەنجە؟ وەکوو مشتی شانە ڕەق کە دەڵێی لە شانیدا نەبووە دەست و بردی کوشت و گیر چ قەد کەوانێ؟ وەکوو پێ شکاو و ئوفتادە، کە بازی سێ قەدەمی قەت نەداوە وەک پەڕی تیر لە نەحو و سەرفی ئەداتی مەپرسە ئەی موعریب کە ڕەفع و نەسب و جەڕ و جەزمە ئالەتی تەقریر وەها سەقیم و موجەززا عەوامیلی ئەجزا کە ئالەتی عەمەلی نەحوی مەحوی سەحوی زەمیر حورووفی جەڕڕە تێیاندا نەماوە ئاوی عەمەل هەموو موعەللەق و مولغایی عامیلی تەقدیر بە غەیری «عەن» کە لە بۆ نەزع و عەزلی زەنبوورە کە ژاری ماری نەچێژێ عوسەیلەیی هەنجیر خورووجی «با» لە لوسوق و «عەلا» لە ئیستیعلا دوخوولی عەتبەیی «عەن» فاسیلە لە تیری جەفیر ئەلیف نەکیرە و بێگانە، نایەتە تەعریف عەلەم موشابیهی غەیر و مولازیمی تەنکیر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قوربانی تۆزی ڕێگەتم ئەی بادی خۆش مروور قوربانی تۆزی ڕێگەتم ئەی بادی خۆش مروور! ئەی پەیکی شارەزا بە هەموو شاری شارەزوور! ئەی لوتفەکەت خەفی و هەوا خواه و هەمدەمە! وەی سروەکەت بەشارەتی سەرگۆشەیی حوزوور! ئەی هەم میزاجی ئەشکی تەڕ و گەرمی عاشقان! تۆفانی دیدە و شەرەری قەلبی وەک تەنوور! گاهێ دەبی بە ڕەوح و دەکەی باوەشێنی دڵ گاهێ دەبی بە دەم، دەدەمێنی دەمی غوروور مەحوی قەبووڵی خاتری عاتر شەمیمتە گەردی شیمال و گێژی جەنووب و کزەی دەبوور سووتا ڕەواقی خانەیی سەبرم، دڵ و دەروون نەیماوە غەیری گۆشەیی زیکرێکی یا سەبوور هەم هەمعەنانی ئاهم و، هەم هەم ڕیکابی ئەشک ڕەحمێ بەم ئاه و ئەشکە بکە، هەستە بێقوسوور وەک ئاهەکەم دەوان بە هەتا خاکی کۆیی یار وەک ئەشکەکەم ڕەوان بە هەتا ئاوی شیوەسوور بەو ئاوە خوت بشۆ لە کودووراتی سەرزەمین شاد بن بە وەسلی یەکدی کە تۆی تاهیر، ئەو تەهوور ئەمجا مەوەستە تا دەگەییە عەینی سەر چنار ئاوێکە پڕ لە نار و چنار و گوڵ و چنوور چەشمێکە میسلی خۆر کە لە سەد جێ، بە ڕۆشنی فەورانی، نووری سافە لەسەر بەردی وەک بلوور یا عەکسی ئاسمانە لە ئاوێنەدا کەوا ئەستێرەکانی ڕابکشێن وەک شەهابی نوور یا چەشمەساری خاتری پڕ فەیزی عاریفە یەنبووعی نوورە دابڕژێنێ لە کێوی توور دەم وت دوو چاوی خۆمە ئەگەر بەکرەجۆیی ئەشک نەبوایە تیژ و بێسەمەر و گەرم و سوێر و سوور داخڵ نەبی بە عەنبەری سارایی خاک و خۆڵ هەتا نەکەی بە خاکی سولەیمانییا عوبوور یەعنی ڕیازی ڕەوزە کە تێدا بە چەن دەمێ موشکین دەبی بە کاکۆڵی غیلمان و زوڵفی حوور خاکی میزاجی عەنبەر و، داری ڕەواجی عوود بەردی خەراجی گەوهەر و، جۆباری عەینی نوور شامی هەموو نەهار و، فوسوولی هەموو بەهار تۆزی هەموو عەبیر و، بوخاری هەموو بوخوور شارێکە عەدل و گەرمە، لە جێگێکە خۆش و نەرم بۆ دەفعی چاوەزارە دەڵێن شاری شارەزوور ئەهلێکی وای هەیە کە هەموو ئەهلی دانشن هەم نازیمی عوقوودن و هەم نازیری ئوموور سەیرێ بکە لە بەرد و لە داری مەحەللەکان دەورێ بدە بە پرسش و تەفتیش و خوار و ژوور داخۆ دەروونی شەق نەبووە پردی سەرشەقام؟ ! پیر و فوتادە تەن نەبووە داری پیرمەسوور؟ ! ئێستەش بە بەرگ و بارە عەلەمداری شێخ هەباس، یا بێنەوا و بەرگە، گەڕاوە بە شەخسی عوور؟ ! ئایا بە جەمع و دائیرەیە دەوری کانی با، یاخۆ بووە بە تەفریقەیی شۆڕش و نوشوور؟ ! سەیوان نەزیری گونبەدی کەیوانە سەبز و ساف، یاخۆ بووە بە دائیرەیی ئەنجومی قوبوور؟ ! ئێستەش مەکانی ئاسکەیە کانی ئاسکان، یاخۆ بووە بە مەلعەبەیی گورگ و لوورەلوور؟ ! ئێستەش سوروشکی عیشقی هەیە شیوی ئاودار، یاخۆ بووە بە سۆفیی وشکی لە حەق بە دوور؟ ! داخۆ دەروونی سافە، گوڕەی ماوە تانجەرۆ، یاخۆ ئەسیری خاکە بە لێڵی دەکا عوبوور؟ سەیرێکی خۆش لە چیمەنی ناو خانەقا بکە ئایا ڕەبیعی ئاهووە، یا چایری ستوور؟ ! سەبزە لە دەوری گوڵ تەڕە وەک خەتتی ڕوویی یار یا پووشی وشک و زوورە وەکوو ڕیشی کاکە سوور؟ قەلبی مونەووەرە لە حەبیبانی نازەنین، یا وەک سەقەر پڕە لە ڕەقیبانی لەندەهوور؟ دەسبەندیانە دێن و دەچن سەرو و نارەوەن، یا حەڵقەیانە سۆفی ملخوار و مەندەبوور؟ مەیلێ بکە لە سەبزە درەختانی مەدرەسە: ئەوراقیان موقەددیمەیی شینە یا نە سوور؟ حەوزی پڕی کە نائیبی دیدەی منە لەوێ، لێڵاوی دانەهاتووە وەک سەیلی شیوەسوور؟ ئێستەش کەناری حەوشەکە جێی باز و کەوشەکە، یاریی تیایە، یا بووەتە مەعرەزی نوفوور؟ چاوێ بخە لە سەبزە و سێرابی دائیرە جێ جیلوەگاهی چاوەکەمە نەرمە یا نە زوور؟ توخوا فەزایی دەشتی فەقێکان ئەمێستەکەش مەحشەر میسالە یا بووەتە چۆڵی سەلم و توور؟ واسیل بکە عەبیری سەلامم بە حوجرەکەم چی ماوە، چی نەماوە، لە هەیوان و تاق و ژوور؟ ئەو غاری یارە ئێستە پڕ ئەغیارە، یا نە خۆ هەر غاری یارە، یا بووەتە غاری مار و موور؟ زارم وەکوو هیلال و نەحیفم وەکوو خەیاڵ! ئایا دەکەومە زار و بە دڵدا دەکەم خوتوور؟ ! لەم شەرحی دەردی غوربەتە، لەم سۆزی هیجرەتە دڵ ڕەنگە بێ بە ئاو و بە چاوا بکا عوبوور! ئایا مەقامی ڕوخسەتە لەم بەینە بێمەوە، یا مەسڵەحەت تەوەققوفە تا یەومی نەفخی سوور؟ حاڵی بکە بە خوفیە: کە ئەی یاری سەنگ دڵ نالی لە شەوقی تۆیە دەنێرێ سەلامی دوور... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خاو و بێخاوی دوو زوڵفی خاوم ئەز خاو و بێخاوی دوو زوڵفی خاوم ئەز چاوە چاوی یەک غەزالە چاوم ئەز گەر نییە ئاور لە سینەمدا بە تاو بۆچ لەبەر قوڵقوڵ غەریقی ئاوم ئەز؟ ! ناری سینەم گەر نەبێ، غەرقم ئەمن ئاوی چاوم گەر نەبێ، سووتاوم ئەز غەیری زوڵفی تۆ کە ڕشتەی عومرمە دەس لە (مافیها)ی زەمان بڕیاوم ئەز تازە ئەبرۆت وسمە کێشاوە بە ناز دڵ لەتی شمشێری تازەساوم ئەز ئەی ڕەفیقان! سوحبەتی نالی مەکەن بۆچ؟ کە من لەوڕا وەکوو بەدناوم ئەز ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سابوونی کەففی پێیە کەفی زاری چاپلووس سابوونی کەففی پێیە کەفی زاری چاپلووس خاسیەتی ڕەققی هەیە نەرمی زوبانی لووس ئەی دڵ! خەراجی حاسڵی زوڵماتی بەحر و بەڕ میراتی ئیعتیبارە لە فورزەندی فەیلەقووس بونیانی کیبر و سەرکەشیە تاقی کیسرەوی دانانی زوڵم و ڕووڕەشییە تەختی ئابنووس بنواڕە بوونی ئەووەڵت و چوونی ئاخرت: هاتی چ ڕووت و قووت و، هەڵاتی چ لووس و پووس؟ ! گەر فەڕڕ و تاج و زینەت و شەوکەت وەفای دەبوو بێ دەردی سەر دەمانەوە بۆ تاوس و خورووس؟ ! گەر ئاب و تابی جەننەتیی و دۆزەخیت دەوێ بنواڕە نێو چەوانی بەشووش و برۆی عەبووس بۆ مەشقی عیشقی زوڵفی نیگار و نیگارشی نالی لە خامەدا بووەتە شاهی توڕڕەنووس ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عومری بێحاسڵی من چوو بە عەبەس عومری بێحاسڵی من چوو بە عەبەس ئەمەکم هەرچی هەبوو چوو بە عەبەس میهری بێمیهری ڕوخت گیراوە لە منی سایە سیفەت چوو بە عەبەس قەسدی یاریتە لەکن بەزمی ڕەقیب یاری من! خۆت مەکە بەدخوو بە عەبەس خانەیی دڵ کە خەرابە، چ بڵێم بە خەیاڵت کە: بفەرموو، بە عەبەس! نالی ئەو غونچە دەمە بێزارە مەکە ماچی دەمی، ئەرجوو، بە عەبەس ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەکن ئەو جەوهەرە فەردە لە هەیوولا نییە باس لەکن ئەو جەوهەرە فەردە لە هەیوولا نییە باس لە حیکەم پەروەرییی بووعەلی سینا نییە باس سۆفییان هاتنە مەجلیس وەرەقی دیدە بشۆن لەکن ئەو دێمییە وشکانە لە دەریا نییە باس بەزمی ڕەندانە ئەمە، مەلعەبەیی وەعز نییە لە بەد و نیکی و قەللابیی دونیا نییە باس ئەمە جێی ڕەمز و ئیشاراتی دەروونە، لە گەرووی تەنگی پڕ غەرغەرەیی واعیزی غەڕڕا نییە باس بە سەراوێزەیی چاوێنەیی کەللەی سەریان لە 'کەی' و 'قەیسەر' و 'ئەسکەندەر' و 'دارا' نییە باس جێی زوبان گرتن و دڵ ڕۆشنی و سووتانە موقتەدا شەمعە کە خامۆش نییە ئەمما نییە باس حەزرەتی هەیبەتە، نەک غەیبەت و ڕەیبەت نالی ئەڵڵا ئەڵڵا، چ حوزوورێکە کە ئەسلەن نییە باس! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کە تۆ هاتی لە نەومیدی نەما باس کە تۆ هاتی لە نەومیدی نەما باس لە هیجر و ئینتیزار ئیدی نەما باس لە سایەی زوڵفی تۆوە شەو درێژە لە سوبح و نووری خورشیدی نەما باس فەلەک تۆی دا کە ئەمشەو ڕۆژمان بووی لە ڕەجمی نەجمی ناهیدی نەما باس حەوادیس جام و، دەوران بوو بە ساقی لە بەزمی جامی جەمشیدی نەما باس شوکر جەمعییەتێکی بێ نیزاعە لە شەڕڕی موددەعی و کەیدی نەما باس ڕەقیب و موددەعی هەردوو لە خەودان هەتا چەن ساعەتێکی دی نەما باس سەماعە، گەردشی عیشقە، حەقیقەت لە سۆفی و ڕەقسی تەقلیدی نەما باس لە سایەی قەددی مەوزوون و دوو زوڵفی لە نالی و شیعر و تەسویدی نەما باس ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قوربان مەحاڵە پێکەوە بن سەبر و ئیشتیاق قوربان مەحاڵە پێکەوە بن سەبر و ئیشتیاق خاریج لە نەسسی ئایەیە تەکلیفی لا یطاق مەعنایی نوور و زوڵمەت و نەشری حەیات و مەوت بوو، ڕوو و زوڵف و ڕۆژی ویسال و شەوی فیراق ئیزهاری ئیددیعایی تەسەببور لە وەسڵی تۆ یا مەکرە، یا دەسیسەیە، یا کیزبە، یا نیفاق بۆ تۆ کە بیکر و تازە، وەکوو حۆریی جەننەتی قەیدی چییە عەجووزەیی دونیا بدەم تەڵاق؟ ! شیرینی و، لە تاڵی و ترشی عیتابی ڕووت، خاڵت لەسەر جەبین بووەتە دانەیی سماق سۆفی لە فەقر و فاقە وەکوو فاقە فاقی دا تەسبێحی دام و دانەیە، ڕیشی دوو فاقی فاق ئەی میهری میهرەبان وەرە سەر بامی بامیداد دا مەهڕووان ببن بە هیلالی شەوی میحاق نالی کە سەدری مەسنەدی تەمکینی تەکیە بوو بۆ تۆ بووە بە دەربەدەری کووچە و سوقاق ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چییە گوارە گوناهی وا بە نەستەق چییە گوارە گوناهی، وا بە نەستەق بە گوێ هەڵتاوەسیوە، سەر موعەللەق؟ ! دەخیلت بم نەخیلی یا ڕوتابی وەها شیرین و، سینە نەرم و، دڵ ڕەق! سەراپای گرتووی زوڵف، بۆیە بوویی موقەییەد، هەم موخەلخەل، هەم موتەووەق! لە پێت ئاڵاوە حەڵقەی ماری گێسووت عەجایەب حەیی بێ جان قەیدی موتڵەق! کە لێڵ و سوور و کول بوو چاوی تیژت ئەوەندە پێی دەڕێژی خوێنی ناحەق شوکر نالی سەری خەسمت وەکوو گۆ بە خواریی، نەک بە یاری، کەوتە بەر شەق ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی تازە جەوان پیرم و ئوفتادە و کەوتووم ئەی تازە جەوان! پیرم و ئوفتادە و کەوتووم تا ماوە حەیاتم دەستێ بدەرە دەستی شکستەم، کە بەسەر چووم قوربانی وەفاتم تۆ یووسفی نەو حوسنی لەسەر میسری جینانی من پیرم و فانی لەم کولبەیی ئەحزانە نە زیندووم و نە مردووم هەروا بە تەماتم فەرقێکی نەکرد نەفسی نەفیسم بە عینایەت وەحشی لە ویلایەت لەم گۆشەیی وێرانەیە هەر مامەوە وەک بووم وەیشوومی وڵاتم ئەی قوببەیی تەیبە کە دەڵێی حوققەیی تیبی! مەئوایی حەبیبی! مسکێنم و بۆ خاکی عەترناکە کە هاتووم بەو بۆنەوە هاتم هەرچەندە کە من عەبدم و ڕووزەردم و عاسیم مەئموولە خەلاسیم قوربانی بیلالم کە هیلالانە هەڵاتووم هەر عەفوە خەڵاتم موددێکە کە هەم گەردشی دەورانی سوپیهرم موغبەڕ بووە میهرم ئاوێنەیی دڵ شاهیدە هەرچەندە سییەه ڕووم میرئاتی جەلاتم ئەی مەسجید و میحرابگەهت قیبلەیی حاجات بۆ ئەهلی موناجات! مەحجووبی هەوام و، ئەمەتە مەشهەدی مەعلووم بۆ ڕاهی نەجاتم ئەی مەتڵەعی ئەنواری هەموو قاسی و دانی شەمسی سەمەدانی وەک زەڕڕەیی بێجیلوە نە مەوجوود و نە مەعدووم جۆیایی بەراتم لەم خاکی دەری ڕەحمەتی بێزەحمەتە، نالی فیردەوسە مەئالی حاشا کە لەمێدا ببمە سائیلی مەحرووم هەرچەند لە عوساتم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بە هاوین جەستە خەستەی دەردی گەرمام بە هاوین جەستە خەستەی دەردی گەرمام بە زستان دڵ شکستەی بەردی سەرمام لە هێلانەی زەمیندا وەک شتور مورغ منی قودس ئاشیان بێباڵ و پەڕ مام لە قوربی قاب قوسینی دوو ئەبرۆت منی أدنی چ دوور و دەربەدەر مام! بەڵاگەردانی باڵات بم ئەگەر چووم فیدای هیندوویی خاڵت بم ئەگەر مام نەفەس هەروا لە ڕێدا دێت و نایێ لە سەیر و مەیری ئەسبابی سەفەرمام دەمێکە وا لەسەر پێیەک دەسووتێم لە شەوقی تۆ بە میسلی مۆم و هەر مام وەرە قوربان! بە جان هەردوو برا بین کە تۆ بێمادەر و من بێپودەر مام لە دارالعلمی تەحسیلی مەعاریف وەکوو نالی جەهوول و بێخەبەر مام ++++++++++++++++++++++ سەرناو: حەنایی کردووە پەنجەی بە خوێناوی دڵی زارم حەنایی کردووە پەنجەی بە خوێناوی دڵی زارم ئەمە ڕەنگە شەهادەت بێ کە کوشتەی دەستی دڵدارم گوتم: ئایا بە زاری خۆت دەپرسی حاڵی زاری من؟ برۆی هێنایە یەک، وەک شکڵی «لا» یەعنی کە بێزارم عەجەب ئەستێرە شەو هەڵدێ لە تاوی خوسرەوی خاوەر بە ڕووی تۆم دیدە هەڵنایێ شەو و ڕۆژ، ئەرچی بێدارم تەبیبی من دەبێ دەخڵی هەبێ، ساحیب ئیشارەت بێ مەگەر چاوت بزانێ من لەبەر چی مەست و بیمارم! بە سەروم وت کە ڕاستە سەرکەش و بەرزی، کەچی لەرزی: کە فەرقیشم بگاتە ئاسمان بەندەی قەدی یارم! لە شیرینی ئەتۆ، ئەی خوسرەوی تەختی زەمین، ڕەنگە بگاتە ئاسمانی بێستوون فەرهادی هاوارم برۆت باڵی هوما سایەی سەری سوڵتانی حوسنت بوو خەتت هات و وتی: من ناسیخی توغرایی خونکارم سەراپا هەروەکوو حەڵقەی زرێ پەروێزەیی خوێنم بە یەک یەک تیری موژگانی زرێ دۆزت بریندارم حەمایێڵ کە دەمی تێغت لە حەڵقەی گەردنی نالی مەگەر تێراو ببم بەو ڕەنگە، تینووی ساعیدی یارم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دڵ دەڵێ سەیری چەمەن خۆشە جەوابی نادەم دڵ دەڵێ سەیری چەمەن خۆشە، جەوابی نادەم موددەتێکە لە قەفەسدایە، عەزابی نادەم مەجلیسێکی چەمەن و بولبول و بەزمی گول و مول بە دوسەد مەدرەسە و دەرس و کیتابی نادەم گوتم: ئەی ماه، دڵی من بە دڵی خۆت بکڕە! گوتی: من بەردی بەقیمەت بە کەبابی نادەم گۆشەگیرم لە برۆت و، موتەوەححیش لە موژەت ڕۆحی شیرینم ئەبەر شیر و قولابی نادەم تەڵەبی سینەیی چاکم مەکە بەو چاوانە سینەکەم چاکە بە ئینسانی خەرابی نادەم نالیا ئەم غەزەلەت تازە بە تازە وتووە بە دووسەد «مەسنەوی» و «لوببی لوباب»ی نادەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەورانییە وەک هێڵەکی سەودا سەری گێژم دەورانییە، وەک هێڵەکی سەودا، سەری گێژم بۆیە بە دەقیقی مەسەلە هەرچی دەبێژم هەر پەرچەم و پێشانییە فیکری شەو و ڕۆژم هەر گەردەن و زوڵفە ئەمەلی دوور و درێژم بێ دیدە و دیداری، هەموو خوێنە دەگریێم یەعنی گوڵ و نەرگس کە نەبێ، لالە دەنێژم ڕەنگ و ئەسەری شۆڕشی لەعلی نمەکینە ئەم ئەشکە کە بەم سووریی و سوێرییە دەڕێژم بێنییەتی تەقبیلی دەمت عاتیلە ڕۆژووم بێ حەزرەتی میحرابی برۆت باتیلە نوێژم نالی وەکوو لالە کە شەهیدی غەم و داغە لەم باغە بفەرموو کە ئەویش لێرە دەنێژم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شەو هات و ئەمن مەستی خەیاڵاتی کەسێکم شەو هات و ئەمن مەستی خەیاڵاتی کەسێکم مەشغووڵی نەفەس گرتنی موشکین نەفەسێکم لەم حوجرە، لەبەر پەنجەرە کەوتووم و دەخوێنم بیعەینی دەڵێی بولبولی گۆشەی قەفەسێکم هەم واریسی فەرهادم و هەم نائیبی مەجنوون وا تێمەگە، قوربان، کە گەدا، بولهەوەسێکم گەردەن کەچی تۆم بێکەشش و ڕست و قەلادە وا زەن مەبە ناعارف و هەرزە مەرەسێکم وەڵڵاهی کڵاوی سەری من چەرخی دەماڵی ببوایە بە دامانت ئەگەر دەستڕەسێکم باوەڕ مەکە ڕۆح سەختی غەمی فیرقەتی تۆ بم بۆ هاتنی تۆ باقییە نیوە نەفەسێکم هەر لەحزە دەڵێم من سەگی دەرگام و، ڕەقیبیش دێتە سەر و چاوم کە منیش سەگ مەگەسێکم! گرتوویە سەگت چاکم و لای تۆمەوە دێنێ یەعنی وەرە نالی کە منیش دادڕەسێکم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عومرێکە بە میزانی ئەدەب توحفە فرۆشم عومرێکە بە میزانی ئەدەب توحفە فرۆشم زۆرم وت و کەس تێی نەگەیی، ئێستە خەمۆشم لەو گەردەن و عیقدە کە پڕە گەردەن و گۆشت بەو پێیە کەنارم کە پڕە دامەن و کۆشم وەک توڕڕەیی پێچیدەیی تۆ ساغ و شکستەم وەک نەرگسی نادیدەیی تۆ خۆش و نەخۆشم سەرخۆشی شەرابی دەمی تۆ بووم و، ئەمێستاش قوربان، سەری تۆ خۆش، کە نەماوە سەری خۆشم! شێخی و سەراپا دەڵەک و ڕێوی دەپۆشی نالیم و بە ڕووتی لە هەموو دیدە دەپۆشم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عەزیزم ڕۆحی شیرینم دوو چاوم عەزیزم، ڕۆحی شیرینم، دوو چاوم! دەوای زامی دڵ و جەرگی بڕاوم! ئەتۆ شا، من گەدا، دادم بپرسە لە زوڵمی چاوی بیمارت کوژاوم ئەگەر نەیدەیتە دەس خۆم قاتیلی خۆم لە ڕۆژی ئاخیرەتدا بی پێناوم دەسا لادە سەری زوڵفت لەسەر ڕووت کە ڕووتی ڕووتم و مایل بە تاوم لەباتی خوێنی خۆم ڕازیم بە ماچێ دەسا بیدە هەتا زیندووم و ماوم ئەوا نیشانەیی مەرگم عەیانە کە من غەرقی خەم و خوێن و زوخاوم مەکەن مەنعم لە شیوەن ئەی ڕەفیقان! کە مەحزوون و غەمین و دڵشکاوم لە ژینی خۆم ئومێدم قەتعە نالی! کە سووتاوە هەموو جەرگ و هەناوم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: فاتیحە تەسخیرە شاری دڵ بە تابووری ئەلەم فاتیحە! تەسخیرە شاری دڵ بە تابووری ئەلەم موددەتێکی زۆرە پاتەختە لەبۆ خاقانی غەم حوکمی قانوونی سەفا ڕۆیی لە ڕەومی ڕوومەدا تا هووەیدا بوو لە ڕۆما گەردی ئاشووبی عەجەم لەززەتی دنیا کە هیچ و پووچە لای ئەهلی ئەدەب ئەووەڵ و ئاغازی جەور و دەردە، ئەنجامی ستەم تۆزی ئایینەی سکەندەر وا بەدەم باوە، وەلێ گەردی دامانی غەریبانە بلووری جامی جەم بۆ دەکەی تەکلیفی ڕەسمی ئولفەت و یاری لە من؟ کەی بە سوحبەت ئاشنایە سالیکی ڕێگەی عەدەم! من مەتاعم جاوە، چاوم! باخەبەر بێ موشتەری تا غەزەل سەودا نەکا لای تاجری چیتی بەقەم کەی دەکا شەرح و بەیاناتی ڕومووزی دەردی دڵ ڕووڕەشی هەروەک دەوات و دوو زوبانی وەک قەڵەم! نالیا بێ هیممەتی تا کەی بە دەست میحنەتتەوە فاتیحی و ڕۆستەماسا، ساحیبی تێغ و عەلەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لایقی مەخزەنی تەبعە هەموو کەنزی غەزەلم لایقی مەخزەنی تەبعە هەموو کەنزی غەزەلم قابیلی زەربی ڕەواجە زەڕ و زیوی مەسەلم سایەیی پایە وەکوو باڵی هوما و بازی سپیم نە وەکوو بوومی قەدەم شووم و، نە هەمڕەنگی قەلم کەوکەبەی تەلعەتی شاهانەیی تۆم بورهانە: کە لەسەر موددەعی، سوڵتانی موبینە جەدەلم ڕۆژ سەری کوڵمتە ڕووناکیی نووری بەسەرم شەو خەمی زوڵفتە تاریکیی توولی ئەمەلم حەرەکاتم سەکەنات و، سەکەناتم حەرەکات چوستە سستی، قەوییە زیعف و، سەریعە کەسەلم بێش و کەم بێ شکەم و حیرس، وەکوو تیفلی ڕەزیع زاوییە بێشکەم و، بێ شکم و بێ حییەلەم خوانی زی شانی جیهان هەنگی خۆشاهەنگە، وەلێ مێشی دەم نۆشم و، دوم نێشم و، عەکسی عەسەلم عاجیزی شوکری تەمامی نیعەمم سەر تا پا کە نە ڕیش بەڵم و، نە کۆسە و، نە کەل و گۆج و شەلم نالی و سینەیی بێکینەیی چاکم، ئەمما چاکی دامەن تەڕم و، وشکە سەرابی عەمەلم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەبت میم و، قەدت ئەلف و زوڵف چیم لەبت میم و، قەدت ئەلف و، زوڵف چیم دەزانی بەم سیانە تالیبی چیم! وەفای عەهدە لە من ڕۆح و، لە تۆ ماچ چییە چارەی ئەمانەت غەیری تەسلیم کە هاتی تێغی بێزاریت لە سەر دام سەری خۆم خود بە خود هەڵگرت و ڕۆییم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ماچی دەمەکەی دامێ کە دامێ سەر و ماڵم ماچی دەمەکەی دامێ کە دامێ سەر و ماڵم بنواڕە چ سەییادە، چ جەللادە بە حاڵم! عاشق دەڵێ نابێ کە بدا خۆی لە داوم زوڵفم کە هەموو داوە، هەموو دانەیە خاڵم بۆ تۆزی ڕەهت دیدە سەقا و موژە جاڕووب ترسام کە لە پێت چێت دەمێ جێت بماڵم باری غەمی جان ئەبرووەتی تیر و کەمان کرد یەعنی قەدەکەی ئەلفی منە ئێستە کە دالم دەستم مەخە سەر، تا قەدەمم سووتووە، چاوم! یاخۆ بە شیفا هاتووی؟ چەندێکە ئەناڵم ڕەنگینە بە خوێناوی دەروونی، دڵی نالی بنواڕە دەڵێ خۆ خەنەیە پەنجەیی ئاڵم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەی کە ڕووزەردی مەدینە و ڕووسیاهی مەککە خۆم وەی کە ڕووزەردی مەدینە و ڕووسیاهی مەککە خۆم! دەرکراو و دەربەدەر، یا ڕەب دەخیلی عەفوی تۆم دەفتەری ئەعمالی من، بێقەترەیێکی ڕەحمەتت، کەی بە سەد زەمزەم سیاهی نوقتەیێکی لێ دەشۆم؟ ! کەعبە ئیشراقی وەکوو خورشیدە، من چاوم زەعیف لێم بووە ڕۆشن کە بوعدی قوربە، قوربی بوعدە بۆم! بۆ جیواری حەق لە هەر جێ سیدقی نییەت کافییە من لە بەیتوڵڵا ئینشەڵڵا «بأذن اللّە» دەڕۆم لێم حەرامە دانە و ئاوی حەماماتی حەرەم من کە بازی دیدە بازم نەک شەوارەی دەستەمۆم تا بەکەی وەک ڕاوییە و، وەک سانییەی سێ پەل شکاو بێتەواف و سەعی و عەمرە هەر بخەوم و، هەر بخۆم! من لەوانەم چی کەوا ئەهلی وەسیلە و مەسئەلەن عامیل و ناچار و مەعزوور ئەر بڵێن هەر بێنە بۆم! خەوفی من لێرە لەبەر زۆری گوناهە یەک بە سەد گەرچی عاسیی و موزنیبم ئەمما موقیڕڕ و بێدرۆم شادمانی بێوەفایە، یاری تێری و مەستییە یاری تەنگانەم غەمە با هەر غەمی خۆم خۆم بخۆم لامەدە نالی لە ئەنباری جیرایەی ساڵحان گەرچی ببیە خۆشەچینی دانەیی خەرمانی ڕۆم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەر دەپرسی من لەبەر چی کەم دەخۆم گەر دەپرسی من لەبەر چی کەم دەخۆم من بە برسی قەت مەزانە، غەم دەخۆم ئاوی سوێری چاو و باری تاڵی لێو سوێر و تاڵی دەم دەم و ژەم ژەم دەخۆم تا سەری زوڵفت لەسەر ڕوو حەڵقە دا من وەکوو ماری سەر ئاگر خەم دەخۆم ئاوی کەوسەر نۆشی سۆفی بێ کە من ئاوی ئینسان، یەعنی ماچی دەم دەخۆم شەربەتی خەوف و ڕەجای ئەغیار و یار ترش و شیرین هەم دەچێژم، هەم دەخۆم من لە تەوری عالەم و دەوری فەلەک زەربی لازیب، زەخمی بێمەرهەم دەخۆم تاڵی بێیار و دیار و تار و مار عەلقەمی چی؟ ئەرقەمی چی؟ سەم دەخۆم! نەوعە ئینسانێ هەیە غەم قووتیە من غەمی خۆم و غەمی عالەم دەخۆم غەم دەڵێ: نالی کە غەمخواریم نەکا ناعیلاجم من بەنی ئادەم دەخۆم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەم تاقمە مومتازە کەوا خاسسەیی شاهن ئەم تاقمە مومتازە کەوا خاسسەیی شاهن ئاشووبی دڵی مەملەکەت و قەلبی سوپاهن سەف سەف کە دەوەستن بە نەزەر خەتتی شوعاعن حەڵقە کە دەبەستن وەکوو خەرمانەیی ماهن نەرگس نیگەه و ساق سەمەن، کورتە بەنەفشەن موو سونبول و، ڕوومەت گوڵ و، هەم لالە کولاهن گوڵزاری دەر و دەشتن و غیلمانی بەهەشتن ئاهوو سەف و، ئاتەش بە کەف و، تیز نیگاهن سەحرا بە تەجەللی دەکەنە وادیی ئەیمەن قامەت شەجەر و، مەزهەری ئەڵتافی ئیلاهن گەه تاوس و، گەه کەبکن و، گەه بۆقەلەموونن گەه ئاتەش و، گەه شوعلە، گەهێ دوودی سیاهن لالەن بە بەدەن، ئەتڵەسی ئەخزەر کە لەبەر کەن نەوڕەستە گوڵن، بەستە لەگەڵ دەستە گیاهن تەنهایی سەمەن بەرگی بەنەوشە کە لەبەر کەن، وەک نووری دڵی موئمین و زوڵماتی گوناهن بۆ سەیری خەرامیدەنی ئەم سەرو قەدانە، سۆفی لە تەڵەبدان و، هەموو سالیکی ڕاهن بۆ زوڵف و ڕوخ و ئەبرووی چون زوڵفی سیاتان عالەم وەکوو نالی هەموو با ناڵە و ئاهن نالی! بە خودا حەیفە دەڕەنجێنی دڵی خۆت ئەم تاقمە مەخسوسە هەموو ساحیبی جاهن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەم سەرسەری بازانە کەوا هەمسەری بوومن ئەم سەرسەری بازانە کەوا هەمسەری بوومن موشکیل، بگەنە ساعیدی شاهێکی وەکوو من تا نەشئە نەچێژن لە لەبی کەوسەری ساقی، بێچارە چوزانن کە هەموو مەستی زەقوومن؟ ! ڕووناکیی ڕوو شەوقە لە نێو زوڵمەتی موودا وەجهی ئەمەتە دڵ هەموو پەروانەیی موومن زوڵفم بە نەسەب سیلسیلەیی ڕیفعەت و شانە من دەیخەمە بەر پێ کە حەبەش زادەیی ڕوومن من سەروی ڕەوانی چەمەنی عالەمی باڵام نالی بە توفەیلی بووەتە سایە لە دوو من ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەهلی تەعدادی مەحاسین نووسیان ئەهلی تەعدادی مەحاسین نووسیان خاڵ یەک و، زوڵفی دوان، هەردوو سیان کوفری زوڵفە تار و، ماری ئەرقەمن سفری خاڵە، حەڵقەیی هیندووسیان زوڵفی جەڕڕاڕی سەفاسەف خستە پێش یەعنی زەنگی لەشکری قیروسیان ئەم غەزالانە کە نەقشی دیدەمن تەن سپین و چاو و خاڵ و موو سیان حاکمانی مەحکەمە نامە سیان قەت نەماوە غیرەت و نامووسیان نەرم و زەرقی خەرقەیی سالووسیان شاهیدی زوورە زوبانی لووسیان چاوەکەم! مەنواڕە ڕەنگی زاهیری خۆ دەزانی (ڕووسپی) چەند ڕوو سیان ناوی مەخمووران نەبەی نالی! لەنێو حەلقەیی واعیز، لەوێن جاسووسیان! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بە جان سەختی و دڵ بەردی من و تۆ بە جان سەختی و دڵ بەردی، من و تۆ بیعەینی هەروەکوو پۆڵا و بەردین وەرە با ئاگرێکی وەسڵی خۆمان بخەینە قاوی عومری دوشمنی دین ڕەقیب و موددەعی وەک پووش و پووشوو بسووتێنین، کە وەک بەرقین، لەبەر قین مەفەرموو دڵ وەکوو ئاوێنە سافە بەڵێ بەم ئایینە بۆی بووی بە خودبین وەرە تا عالەمی قەلبت نیشان دەم: کەوا فەقری غینایە، مردنی ژین تێدا ئوممێد و بیم و گریە و سۆز بەهار و پاییز و زستان و هاوین لەگەڵ مورغی چەمەن نالی دەناڵێ کە یەعنی عاشق و هەم فەرد و فەردین ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خەتات فەرموو کە خۆشە چین و ماچین خەتات فەرموو کە خۆشە چین و ماچین کە ناچین، لێرە خۆشە چینی ماچین برۆت هەر چین و پەرچەم چین لەسەر چین ئەمەندە چینە، قوربان، پێم بڵێ چین؟ ! شکافێکە کڵافەی نافی زوڵفت دەڕێژێ میسک و عەنبەر لێرە تا چین لەسەر بەرگی گوڵێکی باغی حوسنت هەزار، گوڵچینی بێبەرگ و نەواچین! ئەتۆ میهری و مەهڕوویان ستارەن لە خزمەت شەوقی تۆدا شەوچرا چین؟ ! هەموو زەڕڕاتی میهری ڕووتە با قین خودامان بۆ بەقایە لێرە لاچین! بڵێ نالی بە ئەربابی وەفا: بێن هەموو موحتاجی خاک و بێڵ و پاچین ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خەندە و دەمی مەحبووبە کەوا زۆر نمەکینن خەندە و دەمی مەحبووبە کەوا زۆر نمەکینن بەس خۆشە ئەگەر خۆ نمەکی زەخم و برینن غیلمانە، گوتم، خاڵی لەتیفت کە لە سەر دا ئەم قیبلە برۆیانە کە غارتگەری دینن ئاهوویی حەرەم قیبلەیی ئەبرۆن کە بە دیدە، ئەم شەهد لەبانە کە هەموو شاهیدی چینن، سیمین بەدەن و، سەرو قەد و، لەنجە تەزەرون کافر نیگەه و، ڕەشک، لە بوتخانەیی چینن دندان گوهەر و، لەب شەکەر و، پەنجە بلوورن نازک بەدەن و، موو کەمەر و، سیم سرینن زوڵفانی سییەه ماری بە ئازاری دڵی زار گاهێ لە یەسارن، بە جەفا، گەه لە یەمینن موژگانی سییەه مەستی وەکوو چاوی حەبیبە غارەت کە بکەن، دێن و دەچن ڕۆح بڕفێنن نالی وەرە لادە لە خەدەنگی موژەیی یار ئەو کافرە مەستانە کە غارەتگەری دینن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دووری لە من خستەوە بێ سەبەبێ یاری من دووری لە من خستەوە بێ سەبەبێ یاری من باری خودایا کە تۆ بگری سەبەبکاری من! مەستی خەیاڵی ئەوە، لەحزە ژمێری شەوە دوژمنی خوێنیی خەوە، دیدەیی بێداری من دیدە نیگەهبانی یار، تیپی سوروشکم هەزار ناڵەیی دڵ نەی سەوار، ئاهە عەلەمداری من گریە بە خوڕ دێتە خوار، هەروەکوو عەینی بەهار خۆش بووەتە ئابشار مەدمەعی سەرشاری من دولبەری عالی دەماغ، هەم قەدەمی سەروی باغ بێتە نەزەرگەی قەراغ دیدەیی جۆباری من حیکمەتی تۆ مولهەمە، هەم قەدەمت مەرحەمە موستەحەقی مەرهەمە سینەیی ئەفگاری من شاهیدی عەدلە و وەفا، مەعدەنی سیدقە و سەفا هاتووە دەرمان بکا قەلبی برینداری من ئەی تەلەفی گفتوگۆ، جامیعی کیزب و درۆ واعیزییە ئیشی تۆ، عاشقییە کاری من مەشرەبی نالی گەلێ ئابی و ترشە، بەڵێ موعتەریفە خۆی دەڵێ: چا نییە ئەتواری من ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لە دوگمەی سوخمە دوێنێ نوێژی شێوان لە دوگمەی سوخمە دوێنێ نوێژی شێوان بەیانی دا سفیدەی باخی سێوان لە خەوفی تەلعەتی ڕۆژ هەروەکوو شێت بە ڕووزەردی هەڵات و کەوتە کێوان دو چاوی من کەوا کەیلی سوروشکن، دەپێون ئاوی بەحری خوێ بە پێوان مەکەن لۆمەی پەشێوی دڵ کە ئەمشەو پەشێواوە لەبەر پەرچەم پەشێوان شەرابی لەعلی ڕوممانی لە نالی حەرامە بێ مەزەی ماچێکی لێوان ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕەفیقان! من ئەوا ڕۆییم لەلاتان ڕەفیقان! من ئەوا ڕۆییم لەلاتان لە مەزڵوومان بڵا چۆڵ بێ وڵاتان بڵا سا شار بە شار و دێ بە دێ بین لە دەس یاران بکەین تەیی وڵاتان مەڵێن کەڵکی نەبوو، ڕۆیی، جەهەننەم! سەرم قەڵغانە بۆ تیری قەزاتان سەفەرمان چونکە ڕێی هات و نەهاتە دوعامان بۆ بکەن، ئێوە و خوداتان! منم سەرکردەتان بۆ لەشکری غەم دەترسم من بڕۆم، بشکێ سوپاتان شکاری وەحشیان بەس دەستەمۆ کەن نەوەک بەر بێ شکاری خانەزاتان ئەوەند ئەرجوو دەکا نالی کە جار جار بکەن یادی موحیببی بێ ڕیاتان ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕەقیب و موددەعی فیتنە و عیلاقەی چاوی جادووتن ڕەقیب و موددەعی فیتنە و عیلاقەی چاوی جادووتن لە گۆشەی گۆشەوارەت نائیبی هارووت و مارووتن نەباتاتی زەوی وەک مونزەوی هاتوونە دەر، یەعنی: هەموو سەرخۆش و مەست و ڕۆژپەرست و عاشقی ڕووتن وەرە نێو بەزمی گوڵزاران و گوڵ زاران، تەماشاکە: سەراسەر پێکەنینی گوڵ، لەبالەب غونچە پشکووتن چ قەسر و دائیرە و تاقێ، تیا تۆ تاقی ئافاقی، نەی و موتریب، مەی و ساقی، گوڵ و بولبول هەموو جووتن لە شەوقی ڕوویی شەمع و، زوڵفی دوود و، توڕڕەیی مەجمەر سوپەند و، عوود و، پەروانە، بخوور و، غالیە سووتن حەبیبان هەمدەمی ئاهوو دەنۆشن ڕاحی ڕەیحانی ڕەقیبان هەمدەمی ئاه و دەکێشن دووکەڵی تووتن گەلێ شێر و پوڵەنگ و باز و شاهێنی شەهەنشاهی وەکوو نالی بە دڵ نێچیری ڕاوی چاوی جادووتن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کە تۆی قیبلە دەمت سا بێنە قوربان کە تۆی قیبلە، دەمت سا بێنە، قوربان! لەسەر قوبلە دڵم مەشکێنە، قوربان! وەرە بنواڕە دوو دەستی حەناییم حەنایی چی؟ هەموو خۆ خوێنە قوربان! شەقی کە، غەیری حوببی تۆی تێدا بێ، بە دەستی خۆت دڵم دەربێنە، قوربان! لە بۆ خەڵقی خەڵات بەخشانی ماچە خەڵاتی من هەموو خۆ جوێنە، قوربان! فوتووری چاوەکانت نانوێنی بە نالی فیتنە بەس بنوێنە، قوربان! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تا فەلەک دەورەی نەدا سەد کەوکەبی ئاوا نەبوو تا فەلەک دەورەی نەدا سەد کەوکەبی ئاوا نەبوو کەوکەبەی میهری موبارەک تەلعەتی پەیدا نەبوو تا نەگریا ئاسمان و، تەم وڵاتی دا نەگرت، گوڵ چەمەن ئارا نەبوو، هەم لێوی غونچە وا نەبوو تا چەمەن پیرا لە سەر، ئەسڵی درەختی لا نەدا، فەرعی تازە، خوڕڕەم و بەرز و بوڵەند باڵا نەبوو تا سولەیمانان نەبوونە سەدری تەختی ئاخیرەت، ئەحمەدی موختاری ئێمە شاهی تەخت ئارا نەبوو قیسسە بێ پەردە و کینایەت خۆشە، شاهی من کەوا عادیلێ بوو قەت عەدیلی ئەو لە دنیادا نەبوو، بۆ نیشنگەی مورغی ڕۆحی ئەو کە عالی فیترەتە جێگەیی خۆشتر لە ڕەوزەی جنەالمأوی نەبوو وەک قیاسێکی کە موسبەت بێ، نەتیجەی بێتە جێ حەمدو لیللا شەه کە عالی جا بوو، خالی جا نەبوو شاهی جەم جا نالیا تاریخ جم تەئریخیە دا نەڵێن لەم عەسرەدا ئەسکەندەری جەم جا نەبوو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دڵ شیشەیی پڕ خوێنی فیراقی، فەرەقی بوو دڵ شیشەیی پڕ خوێنی فیراقی، فەرەقی بوو مەکسووری ڕقی بەو دڵی وەک بەردی ڕەقی بوو ئەو نەشئە کەوا ساقی منی پێ لە خودی سەند نەک نەوعە ڕەقێ بوو کە لە قەترەی عەرەقی بوو، خەندەی نەفەسی تۆ بوو وەکوو سوبح و نەسیمی یا گوڵ دەمی پشکووتن و، عەتری وەرەقی بوو ڕەققێتی تەن و، ڕیققەتی دڵ، ڕوقبەتی تاعەت مەخسووسی ڕەقیب بۆ لە منی خەستە ڕقی بوو! هێند مونتەزیری تۆ بوو هەتا چاوی سپی بوو نەرگس، کە لەسەر یەک قەدەم و دیدە چەقی بوو تا پێنەکەنی گوڵ بە دەمی بادی سەباوە، نەمگوت: کە شەوێ بولبولی بێچارە حەقی بوو نالی لە هەوا کەوتە سەما، بوو بە شەناوەر بەو وشکە مەلە بیمی هیلاکی غەرەقی بوو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شەوی یەلدایە یا دەیجورە ئەمشەو شەوی یەلدایە، یا دەیجورە ئەمشەو کە دیدەم دوور لە تۆ بێنوورە ئەمشەو؟ ! دڵم وەک حاکمی مەعزوولە، قوربان! خەڵاتی وەسڵی تۆی مەنزوورە ئەمشەو دڵیش مایل بە دیدەی تۆیە، بۆیە لە من وەحشی و ڕەمیدە و دوورە ئەمشەو کە تۆی شای کەچ کولاهی دیدە مەستان، چ باکم قەیسەر و فەغفوورە ئەمشەو؟ ! لە خەو هەڵساوە، یا ئاڵۆزە چاوت؟ هەمیشە وایە، یا مەخموورە، ئەمشەو؟ سوروشکم نەقشی چاوی تۆ دەکێشێ جێگەم سەر دارەکەی مەنسورە ئەمشەو موسوڵمانان دەپرسن حاڵی نالی لە کونجی بێکەسی مەهجوورە ئەمشەو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەک قەفەس ئەم حوجرە کون تێیە کەوا گرتوومیە ناو وەک قەفەس ئەم حوجرە کون تێیە کەوا گرتوومیە ناو تار و پۆیی عەنکەبووتە، زۆرە لێی کردوومە داو دوودی سەرمیچی گوڵەنگی لەت لەتی دەسرازە کۆن بان و دیواری بە میسلی لانکەی ئەجزا شکاو هەر لە سەربان دار بە داری ڕایەڵی بژمێرە وەک لا پەراسووی بارگیرێکی کە زیندوو بێ بە ناو ڕۆژ و شەو خۆش خۆش لەباتی کا، گەڵای پێدا دەکەن وەک گەڵاڕێزانی پاییز یەک یەکی دەڕژێتە ناو هەر لە ئێستاوە وەها سەرمای تێدا سەرما دەبێ ڕەنگە ناوی لێ بنێی چوار تاقی سەرما تێخزاو ئاسمان هەورین دەبێ، ئێمەش بە غەمگینی دەڵێین: ئەی خودا چ بکەین لەژێر ئەم کاولەی کەس تیا نەماو؟ ! ڕۆژی هاوینی وەها مسقاڵە زەڕڕەی پڕ دەبێ نیمە زەڕڕێک سێبەری تێدا نییە غەیرەز هەتاو فەسڵی هاوینی جەهەننەم، فەسڵی ئێستای زەمهەریر زەمهەریر کەی وا بە تەئسیرە و، جەهەننەم وا بە تاو؟ ! نەییری ئەعزەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق بۆ دەوامی ڕۆژپەرستی جەمعی حەربای دێتە ناو دار و بەردی پەنجەرەی وەک نەسجی بەیتی عەنکەبووت مەنعی هیچ ناکا حەتا مێشیش کە خۆی لێدا بە تاو ڕۆژی تەرزە چەندە مینای دڵ شکێنە و سەر شکێن! ڕۆژی باران چەن شڕە و بێعیسمەتە و ئابڕوو تکاو! ڕۆژی بەفر و با وەکاشە، ڕۆژی باران قوففەیە! ساحیبی لازم کە بیبێ سەوڵ و کاسێکی شکاو کاسە بۆیە لازمە تا ئاردەڵۆکی دەربدا سەوڵی بۆیە لازمە نەک جۆگەلە بیبا بە تاو وەزعی ئاشی گەر نەبێ، بۆچی دەبێ پڕ ئاردەڵۆک؟ ! تەبعی قوففەی گەر نەبێ، بۆچی دەنیشێتە سەراو؟ ! کاسە و کەوچک، حەسیر و بەڕ لە ئاودا هەروەکوو کیسەڵ و ماسی و جلە دێن و دەچن پرژ و بڵاو ڕۆژ پڕە گوێمان لەبەر ئەنهار و جۆگە و هاژە هاژ شەو نییە خەومان لەبەر قرژاڵ و بۆق و ژاوە ژاو ئەو دەلاقەی تێدەخا چشت و مەکی پێدا دەبا من لەوێ حەیران دەبم وەک ماڵ بڕاو و ماڵ براو حوجرەکە ئاوس بوو، وەعدەی خۆی بەهارێ بوو بزێ وەزعی حەملی کەوتە پاییز نابەکام و ناتەواو خۆ زگی نیشتۆتە ئەرزی و، تومەزا هێشتا وەکوو نوتفەکەی هەر ئاو بوو، بەریاوێت لەبەر هەور و هەڵاو ئاسمان تەرزەی کە لێدا، بەردەبارانمان ئەکا سوختەکانمان ڕادەکەن، پاڵوو پساو و قوون دڕاو ڕادەکەن بۆ جانیبی دوککانی جەڕڕاح و تەبیب چاک و دامەن هەڵکراو و، سەر شکاو و تەنگەتاو لوتفی بانگوش بوو کەوا لەم حوجرەدا زاناندمان گەر بەنی ئادەم بخنکێتن، سەراوە نەک بناو چونکە نەتکرد قوڕ بە سەریا تا وەکوو تەسکین ببێ مەیدەرە بەر پێلەقە، توخودا، بڵا بگری بە تاو! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەر چەندە کە عومری خزر و جامی جەمت بوو هەر چەندە کە عومری خزر و جامی جەمت بوو چونکە ئەمەلت زۆرە، چ عومرێکی کەمت بوو! ئەی جامیعی دونیا و قیامەت بە خەیاڵات ئەو ڕۆژە کە مردی، نە ئەوت بوو و نە ئەمت بوو! بێزارە لە تۆ ئێستە، هەماغۆشی عەدووتە دونیا، کە دوێنێ حەرەمی موحتەرمت بوو! دوێنێ چ بوو دەتدا بە زوبان لافی کەرامەت؟ ! ئەمڕۆ نەدەمت بوو، نە دەمت بوو، نە دەمت بوو! عومرت نەفەسێکی کە هەموو عالەمی دێنا بمرە لە غەمیدا کە هەموو سەرفی غەمت بوو وەک شەڵتە پەین گەه پڕ و گەه خاڵییە بەتنت سەوم و ئەمەلت باعیسی نەفس و شکەمت بوو نالی چییە وا میسلی جوعەل غەرقی شیاکەی خۆ تۆ بە حیسابی وەکوو پەروانە شەمت بوو؟ ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عیشقت کە مەجازی بێ خواهیش مەکە ئیللا کچ عیشقت، کە مەجازی بێ، خواهیش مەکە ئیللا کچ شیرین کچ و، لەیلا کچ و، سەلما کچ و، عەزرا کچ فەرقی کوڕ و کچ ڕۆشن، وەک فەرقی مەه و میهرە ئەم فەرقی شەو ڕۆژە وەک فەرقە لە کوڕ تا کچ مەه مەه لە مەهی سادە: یەعنی لە قەمەر لادە هەم شەمس و سورەییا کچ، هەم زوهرەیی زەهرا کچ بێ بێنە گوڵی ژاڵە، هەم بێ بەرە، هەم تاڵە قەد سەرو و سنەوبەر کچ، چاو نێرگسی شەهلا کچ کوڕ وەک گوڵی گوڵزارە، ئەمما سەمەری خارە وەک هەنگی چزوودارە، هەنگوینی موسەففا کچ کچ پەرچەمی چین چینە، دوو مەمکی لەسەر سینە وەک شانەیی هەنگوینە بۆ لەززەتی دنیا کچ جەزلی سەمەر و سایە بۆ سەولەتی ئەعدا کوڕ نەخلی سەمەر و مایە بۆ دەوڵەتی دنیا کچ کوڕ زیبی دەبوستانە، کچ شەمعی شەبوستانە بۆ بەزمی تەماشا کوڕ، بۆ خەڵوەتی تەنها کچ موو سونبولی ئاشوفتە، دوڕدانەیی ناسوفتە دەم غونچەیی نەشگوفتە تێفکرە کوڕە یا کچ! کوڕ ئاینەیی حوسنی، تا وەک کچە، مەنزوورە گرتی کە غوباری موو چینی کوڕ و مینا کچ کوڕ تازە و تەڕ، مادام سادە وەکوو خوشکی بێ ئەمما کە ڕوا سەبزە، دیبا کوڕ و، زیبا کچ بۆ شەربەتی شیرینی فنجانە لەسەر سینی مەم توحفەیی توففاحی، شەم عەنبەری بۆیا کچ هەم گوڵبەنی بێخاری، هەم مەزرەعی ئەزهاری هەم مەخزەنی ئەسراری ئیسباتی مەزایا کچ جەننەت پڕی ویلدانە، خادیم هەموو غیلمانە خانم کە تێدا حۆرین یەکسەر هەموو حەسنا کچ گەر ئەشرەف و مەحبووبە یووسف کوڕی یەعقووبە کچ بوو بە خڕیداری یەعنی کە زولەیخا کچ سیددیق و عەزیز هەروەک یووسف کە نەبی بوو کوڕ سیددیقەیی مەعسوومە وەک داکی مەسیحا کچ بابێکی هەیە دونیا بۆ عەشقی مەجازی، بەس نالی چییە ئەو بابە: ئادەم کوڕ و حەووا کچ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەی کەرێکم بوو، چ پەیکەر؟ تەیکەری هەوراز و لێژ هەی کەرێکم بوو، چ پەیکەر؟ تەیکەری هەوراز و لێژ سینە پان و، مووچە کورت و، شانە بەرز و، گوێ درێژ بن زک و جەبهەت سپی، کلک ئێستر و دامەن سیا یەککە تاز و، سێ بڕو، دوو باد و، شەش دانگ و درێژ کەللە وەک جەڕڕەی شەرابی پر نیشات و تەڕ دەماغ شێری نەڕ، ئاهوویی بەڕ، گورگی سەفەر، قەمچی نەچێژ مل عەلەم، شیرین قەلەم، ئاهوو شکەم، مەیموون قەدەم سم خڕ و کلک ئێستر و، مەنزل بڕ و، عارەق نەڕیژ زەرق و زەڕڕاقی وەکوو خاکستەر، ئەمما بێغوبار بەرق و بەڕڕاقی وەکوو پیرۆزە، لاکین بێ کڕێژ سم وەکوو یەشم و لە پەشم و تووکی پێدا سەرنگوون چاو وەکوو بیجادە یا دوو شەو چراغی شوعلە ڕێژ گوێ درێژێ بار و کورتان بەرز و، پاڵانی بەزێن چوست و وریاتر لە گوێ کورتانی پاڵانی و گێژ قانیعی بابی ڕەزا و ڕازی بە پووش و دڕک و داڵ سالیکی سەبر و تەحەممول، بوردەبار و هیچ نەوێژ عاقڵێ بوو ناوی کەر بوو، قاتیعی ڕێگەی سەفەر خۆش سلووکتر بوو لە سەد وێڵداشی هەرزە و گێژ و وێژ صائم الدهری بەڕۆژ، ئەمما بەڕۆژووی بێنییەت قائم اللیلی سلووک، ئەمما سلووکی بێنوێژ! ... چەندە پێم خۆش بوو، زوبانی حاڵی دەیوت نالیا هەردوو حەیوانین، ئەتۆ گوێ کورت و ئەمنیش گوێ درێژ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی شۆخی بێ نیاز و گران ناز و غەمزە سووک ئەی شۆخی بێنیاز و گران ناز و غەمزە سووک! تیری موژەت نیشانەیی دڵ کون دەکا بە نووک کوشتەی نیگاهی دیدەتە، گەر مەست، ئەگەر خەراب بەستەی کەمەندی زوڵفتە، گەر شێخ، ئەگەر سولووک نەقدی دڵێ کە ڕائیجی سەودایی تۆ نەبێ، مەغشووش و کەم عەیارە و هەم قەڵب و هەم چرووک سۆفی! وەرە ئەسەیری زوهووراتی باغ و ڕاغ لایێ هەموو شکۆفە و، لایی هەموو گوڵووک دەستی چناری ڕووت و، سەری شاخ و، لێوی گوڵ ڕازانەوە بە خەلعەتی دیبا و بەرگ و تووک دەسبەندیانە دێن و دەچن سەرو و نارەوەن ساحێب کولاه و سایە و بەرگن وەکوو مولووک کانی دەزێن بە ئاو و، درەخت ئاوسن بە با شایی بەهارە، بولبولە داماد و غونچە بووک وەک چاوی وشکە سۆفییەکانی لە دار و بەرد دەردێن بە سەد تەرەننوم و گریان و نووکە نووک ڕایێڵ و تار و پۆیی کولووی بەفرە، ئابشار با بای دەدات و ماسیی پێدا دێ وەک مەکووک شەبنم کە نەزم و نەسرە لە ئەوراقی غونچەدا گۆیا بووە بە زار و زوبان و ددان و پووک: نالی عەجەب بە قووەتی حیکمەت ئەدا دەکا مەعنایی زۆر و گەورە بە لەفزی کەم و بچووک ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەروونم پڕ کەباب و دەردە بێ تۆ دەروونم پڕ کەباب و دەردە بێ تۆ دڵم گەرمە و هەناسەم سەردە بێ تۆ خەریکی شەش دەری هات و نەهاتم خەلاسیم قەت نییە لەم نەردە بێ تۆ لیباسم ماتەمە، شینە، لە شیندام سوروشکم سوورە، ڕەنگم زەردە بێ تۆ عەزیزم! دڵ ڕەقە و، خۆم فەرد و تەنهام دەترسم بمکوژێ ئەم دەردە بێ تۆ بە بێ دیداری تۆ خۆ لاڵە نالی عەجەب هەستاوە ئەم چەن فەردە بێ تۆ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: زوڵفت کە لەسەر ڕوو بە خەم و تابشە ئەمڕۆ زوڵفت کە لەسەر ڕوو بە خەم و تابشە ئەمڕۆ، دوودی سیەهی عوودە لەسەر عاریزی پشکۆ دەستم کە بە سەد وەعدە لە سەد جێگە شکاوە، جەبری نییە ئەم کەسرە هەتا نەیخەیە ئەستۆ خاڵت چییە؟ دانەی گەنمی جەننەتی ڕووتە چاوت چییە؟ فیتنەی حەرەمی قیبلەیی ئەبرۆ شەو بۆیی سەری سونبولی زوڵفت لە سەری دام ئێستەش سەرەکەم مەستە لەبەر نەشئەیی شەوبۆ! نەمبیستووە هەرگیز لە دەمت بێنی وەفایێ هەرچەندە سەراپا گوڵی، ئەمما گوڵی هێرۆ قوربان وەرە تا ئەم غەزەلە تازە لەبەرکەین عیزز و شەرەفی نالی بە تەشریفی قەدی تۆ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نەمردم من ئەگەر ئەمجارە بێ تۆ نەمردم من ئەگەر ئەمجارە بێ تۆ نەچم، شەرت بێ، هەتا ئەم خوارە بێ تۆ دەروونم خاڵییە، وەک نەی دەناڵێ هەوارێکی چ پڕ هاوارە بێ تۆ! بیناییم کوێرە، هەڵنایێ بە ڕووی کەس موژەم یەک یەک دەڵێی بزمارە بێ تۆ هەموو ئەعزایی ناڵینم دەناڵێ سەراپام میسلی مۆسیقارە بێ تۆ قەسەم بەو شەربەتی دیداری پاکەت شەرابم عەینی ژەهری مارە بێ تۆ لەکن تۆ خار و خەس گوڵزارە بێ من لەکن من خەرمەنی گوڵ خارە بێ تۆ لەکن من با وجوودی ناس و ئەجناس کەسی تێدا نییە ئەم شارە بێ تۆ هەتا تۆم ئاشنا بووی، ئاشنام بوون ئەمێستا موو بە مووم ئەغیارە بێ تۆ هەموو ڕۆژێ لەتاو هیجرانی ئەمساڵ تەمەننای مردنی پێرارە بێ تۆ لە حەسرەت سەروی قەددت چاوی نالی دوو جۆگە، بەڵکوو دوو ڕووبارە بێ تۆ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی خەستەیی چاوت هەموو ئاهوویی تەتاری ئەی خەستەیی چاوت هەموو ئاهوویی تەتاری! وەی بەستەیی زوڵفت هەموو شێرانی شکاری! خەندەت بووەتە باعیسی گریانی دەمادەم بەرقە سەبەبی بارشی بارانی بەهاری سەهمی نیگەهت خستمی، هەستامەوە ڕاکەم ئەگریجە و زوڵفت بە جەفا هاتنە یاری وای فەرموو کە ماچت نەدەمێ ڕووڕەشی تۆ بم ئەم ساڵە بەجێدێ ئەسەری وەعدەیی پاری مەغشووشی زەڕە، عاجزی زیو، دەرهەمی دیرهەم بۆچ تێکچووە سۆفی کەرەبۆز بۆ غەمی باری؟ ! هەر یارێ کە ماڵان گەڕ و بێگانەیە نالی کەندوومە ددانی تەمەعی بۆس و کەناری ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی قەلعەیی ماهم کە دەڵێی ئەوجی بورووجی ئەی قەلعەیی ماهم کە دەڵێی ئەوجی بورووجی! وەی قوللەیی دووری کە دەڵێی قامەتی عووجی! وەک قافی زەمین قابیلی ئیکمال و تەرەققی... وەک بورجی سەما لایقی ئیقبال و عورووجی! ئەی ئاهووی نادیدە بە تەئسیری مەهیبی یا گەوهەری ئەسدافی و یاقووتی دورووجی بۆ مەجلیس و یاریی سەبەبی شەوق و سیراجی بۆ ڕاو و سواریی عەلەمی زین و سورووجی سەد حەیفی لە بۆ کەعبەیی حوسنت کە بەسەریا نەججاشیی خەت هاتووە نێزیکە خورووجی هەرچەندە دەکەن قەتعی سەرت، دێیەوە ئەی خەت وەک (هیندووی سەححاری مەجووسی) چ لەجووجی! تەلوینی ڕەقیبت چ بەیان کەم بە (مەقامات)؟ ! مەشهوورە حیکایاتی (ئەبوو زەیدی سورووجی)! مەعلوومە لەوێ ڕاز و خوتووری دڵی نالی إِذْ حَلَّ بقَلْبی، وَ بِاَسْرَارِهِ نوجِی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: برق البصر لەبەر بەرق تەلەئلوئی لەئالی بَرِقَ الْبَصَر لەبەر بەرق تەلەئلوئی لەئالی خَسَفَ الْقَمَر لە ئیشراق قیامەتی جەمالی نییە دیدەیی چ مەردوم، نییە مەردومی چ دیدە لە فرووغی خەددی فاریغ، لە خەیاڵی خاڵی خاڵی سەری هەردوو کوڵمی داخۆ گوڵی نەوبەهارە، یا خۆ تەرەفی نەهارە، زوڵفی زُلَفٌ مِنَ اللَّیالی؟ ! یەمی دیدە پڕ لە مەرجان، وەک یەشمی ئابدارە شەبەیە شەبیهی زوڵفی سیاهی وەک زوخاڵی بە مەلاحەتی تەکەللوم هەموو زەمزەم و مەلیحی بە فەساحەت و تەبەسسوم هەموو کەوسەر و زولالی نەزەرم پڕە لە نووری شەو و ڕۆژی تەلعەتی تۆ کە بە ڕوو شوعاعی شەمسی، بە برۆ خەمی هیلالی ڕوخی تۆ گوڵێکە سەد وەک هوزاری عاشق، ئەمما لە هەموو چەمەن دیارە بە ئوسوولی ناڵە نالی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بنواڕە نەوبەهار و فوتووحاتی گوڵشەنی بنواڕە نەوبەهار و فوتووحاتی گوڵشەنی گوڵ زاری کردەوە، لە دەمی، غونچە پێکەنی لەم پارچەڵۆکە هەورە بە قەد ڕووی هەموو زەمین بەم ڕایەڵە قەدیفەیی سەوزی عەجەب تەنی بورجی درەختی سەوز و بولەندی وەک ئاسمان پێوە شگۆفە هەروەکوو نەجمن بە ڕۆشنی بەزمی هوزارە، قەل فڕی ئەغیارە، دەوری گوڵ سۆفی! بڕۆ، مەبە بە دڕک، تۆ لە ئێمە نی... هەر دارە بەرگ و، هەر گوڵە ڕەنگێ خەڵاتیە هەر جوودی نەوبەهارە کە عالەم دەکا غەنی دیسان لە بگرە بەردەیی گوڵچین و باغەبان بولبول کەناری گرت و دڵی غونچە ڕاچنی خارایی سەوز و شینی لەبەر کردووە جەبەل دامێنی وەردی سوورە کە دەستم بە دامەنی! وادی بووە بە وادیی پڕ نووری تووری نار نەعلەین لە پێ فڕێ بدە نالی بە ئەیمەنی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بێ جوێ بوونەوەیێ زەخم و برین و ئەسەرێ بێ جوێ بوونەوەیێ، زەخم و برین و ئەسەرێ، تیری و موژگانی درێژت لە جگەر تێدەپەڕێ... سۆفیی خەڵوە نشین بۆ نەزەرێکی گوڵی ڕووت ڕەنگە وەک نەرگسی تەڕ چاوی سپی بێت و دەرێ زوڵفی دوو تایی ترازوو مەسەلی دڵکێشت، ڕۆح دەکێشن بە دوو سەر، ئەم بە سەرێ، ئەو بە سەرێ! من لە ئیحرامی ئەدەبدام و، ئەتۆش سەیدی حەرەم موددەعی، هەروەکوو سەگ، بۆچی بە ئێمە دەوەڕێ؟ ! یادی چاوی بە فوتوورت لە دەرووندا مەرەزە غەمی زوڵفی بە خەمت بوو لە دڵمدا بە گرێ وەکوو پەروانە بە شەو هێندە بە موشتاقی دێم، بە چرای کوڵمتەوە، ڕەنگە عەسەس لێم بگەڕێ لە جگەرگۆشەیی شیعرم مەدە مەعنایی خراپ بێخەتا کەس نییە ڕازی کە لە ئەولادی درێ... ڕاستی جەوهەرییە تیغی زوبانی نالی نەرم و توند، ئاوی گەلووگیرە، قسەی پێ دەبڕێ... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ساقی! وەرە مەیخانەیی دڵ کۆنە ڕەحیقی ساقی! وەرە، مەیخانەیی دڵ کۆنە ڕەحیقی گەر مایلی تەوفی حەرەم و بەیتی عەتیقی! یەک ڕەنگم و بێڕەنگم و ڕەنگین بە هەموو ڕەنگ بەم ڕەنگە دەبێ ڕەنگ ڕژیی عیشقی حەقیقی مرواریی ئەشکم وەکوو یاقووتی، ڕەوانە ساقی! بدە لەو لەعلە شەرابێکی عەقیقی... دائیم لە حەزەردا سەفەری بە، لە وەتەندا غوربەت کەش و عاجز بە، ئەگەر ئەهلی تەریقی خەڵقی کە هەموو کۆدەکن و بەستە زوبانن، با بێن و لە نالی ببیەن شیعری سەلیقی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قەدری من چەندە لەلای دەوڵەتی دنیایی دەنی قەدری من چەندە لەلای دەوڵەتی دنیایی دەنی، قەدری ئەو کەمتر و، هەردوو لە غەمی یەکدی غەنی تاغی و باغی و، باغی گوڵ و نەیرەنگ و فەنی شاد و شادابە بە گوڵ ئاتەشی و و نارەوەنی هێندە دڵخۆشە لەبەر سەبزی و دار و دەوەنی، کە دەڕەقسێ وەکوو شاخ و فەنەن و نەستەرەنی لە خەزان بێخەبەرە بەرگی بەهار و چەمەنی بێبەقایی گوڵ و سەرو و سەمەن و یاسەمەنی فەلەکی میهر مەهی، وەقتە تەواو بێ زەمەنی کەوکەبەی ئەنجومی و دائیرەیی ئەنجومەنی خوانی ئەلوانی زەمین و سەفی سینی و سەحەنی تەشت و تاس و تەبەق و لەنگەر و شەمع و لەگەنی من وەکوو ڕەعدم و تۆ وەک گوڵ و سەبزەی دیمەنی من دەگریێم و دەناڵێنم و تۆ پێدەکەنی ئەی دەراتوو لە دوو مەجرایی دوو میزابی مەبال مەبە بادی وەکوو خەرزیه بەهەوای کیبر و مەنی تەنی ڕازی بە خەشین پۆشیی وەک شێر و شوتور بێنیازە لە برێشم تەنی و پیلەتەنی گوتم ئەی قیبلە قوزە! بۆچی بە تەحریری حەریر ڕاغیبی لیبسی عەجەم، تاریکی بەرگی یەمەنی؟ گوتی تاجی عەرەب و، ئالی عەبا فەرموویان: عەیبە تەن پەروەری و نەرمی و نازک بەدەنی ئێمە مەردین و هەموو شێری خەشینپۆشی مەساف کرمی قەز هەرچی تەنی، بۆ تەنی نیسوانی تەنی قەز، برێشم، کە حەرامە لە ڕەجول، نەک نیسوان سوننەتی شەرعە، ئەگەر تابیعی ئەهلی سونەنی تەرکی ئارایشی تەن نەقدی ڕەواجی عەرەبە تۆ عەجەم، مەردی موزەخرەف تەنی و قەڵبەزەنی میللەتی کورد و عەرەب هەردویەکە تەفرەقە بوون لە جەفا و میحەنی موڵکی سەبا و یەمەنی وەکوو ئەو کرمە لەنێو قوببەیی ئەبریشمدا عاقیبەت موردەیی یەئسی عەمەل و بێکەفەنی چونکە نالی! لەسەر ئەم ئەرزە غەریبی وەتەنی هەستە باری مەدەنی بە، مەدەنی بە، مە دەنی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: موساوی وەک یەک و لوولن لە هەردوو لاوە زولفەینی موساوی وەک یەک و لوولن لە هەردوو لاوە زولفەینی نموونەی عەکسی حەرفی «میم» و «نوون» و «واو»ە زولفەینی بە داوە، کرژ و خاوە، یەعنی ئاڵۆزاوە زولفەینی دوو تاوە، دوو سیان و شێوەکەی شێواوە زولفەینی پەرێشان و شکستە و سەرنیگوون داماوە زولفەینی تومەز بادی سەبای چین و خەتای لێ داوە زولفەینی لە جێی پاوانە و گەردنلغی داناوە زولفەینی کە وەک ئەژدەر لە پێ و گەردنی ئاڵاوە زولفەینی دو جادوو ماری مەغزی ئادەمی خواری قەرار داوە لەسەر شانی، وەکوو زەححاک و، ناوی ناوە زولفەینی بە توڕڕە وەک پەڕی تاوس، بە گەردەن ئاهووە، یەعنی لەسەر ئاهوویی گەردەن هەردوو حەڵقەی داوە زولفەینی بە زاهیر زوڵمەت و دوودە، بە باتین نوور و، نارێکی لە عوود و عەنبەر و میشکی خەتای بەرداوە زولفەینی شکەنجی تاری پڕ میشکی تەتار و تارە، ئەمما ئەو دوتا و، هەر تایە بارێکی لە عەنبەر ناوە زولفەینی وەکوو دوودی سیاهە ئاهی نالی و، ئەم، ڕەقیبانە لەسەر تا پێ لە بەرگی مەرگ و ماتەم ناوە زولفەینی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نەفەس بگرە لە هاتوچوویی خۆڕایی هەتا ماوی نەفەس بگرە لە هاتوچوویی خۆڕایی هەتا ماوی کە ئەم بایە هەتا ئێستا کە هەر عومری بە با داوی حەیاتت نەقدی تەحسیلی بەقا و ڕیبحی ڕیزوانە ئەتۆ دەیکەی بە مایەی دەخڵ و خەرج و کەسبی بەدناوی عەجەب ماوم لە جەرگت، ئەی دڵەی غافڵ، کە موددێکە لەسەر ئەم ئاگرەم داناوی، هێشتا هەر نەبرژاوی مەسەل دنیا ژن و، چەرخیش خەڕەک، دەم دەم بە دووخی غەم ڕەگی تاری وجوودت با دەدا، هێشتاکو هەر خاوی زەمانە چەرخ و، چەرخی ئاسمانیشی، فەلەک فیلکە سەری ڕشتەی وجوودی چەندە باداوی و هەر ماوی مەگەر مەیخانەیە دنیا کەوا کاسی لەبەر کەئسی! بە نەغمەی عوودی سووتاوی، بە نەشئەی تاسی تاساوی! ئەمێستەیش، گەرچی عەیش و عوشرەتت هەر تاڵ و تاڵاوە بە مەرگی تۆ، لە پاشانیش دەخۆی تاڵاوی تاڵاوی هەوای سەیری بەڕ و بەحر ئاگری بەرداوەتە عومرت کە تۆزێ مونعەقید خاکی، دڵۆپێ مونجەمید ئاوی! کە خاکی، خاکی دامەن بە، وەگەر نە، تۆزی بەربادی کە ئاوی، ئاوی گەوهەر بە، وەگەر نە، بڵقی سەرئاوی هەتا شەققەی فەلەک نەبووە بە کافووری کفن، هەستە کە ئەمشەو فرسەتە، هێشتا فەلەک ماوی، ئەتۆش ماوی نەواڵەی تۆبە دەربێنە، هەتا تەن نەبووەتە سفرە پیاڵەی شیشە بشکێنە، هەتا وەک کووپە نەشکاوی بە میعراجی سولووکی سالیکاندا تا نەچی ڕۆژێ، لەناو جەهلی مورەککەبدا دەمێنی هەر وەکوو ماوی گەدا ئینسان و دنیا غوربەتە مِنْ حَیثُ لا تَشْعُرْ بە هیممەت تالیبی چشتێکی نازانی بڵێی ناوی شتێکە بی شەبیه و جینس و فەسڵ و کەشف و تەقریرە موبەڕڕایە لە تەقریر و حەدیسی حادیس و ڕاوی نەزانینت لەبەر عیجزە، نەوەک جەهلە، کە ئەم چشتە قەدیمە نایەتە تەقریری قەولی حاکی و ڕاوی لە قورئاندا بە ما أُخْفی لَهُمْ مەکتووم و مەختوومە بەیان نابێ بە تەفسیری دوسەد (کەششاف) و (بەیزاوی) موبەییەن بوو لە قورئاندا بە نووری قُرَّةُ الأَعْینْ نە وازیح بوو بە (کەششاف) و، نە ڕۆشن بوو بە (بەیزاوی) کە جێگەت بۆ عیبادەت بێ، چ فەوقانی، چ تەحتانی کە حوببت بۆ سیادەت بێ، چ بەرزنجی، چ باراوی مەکە دەعوایی پاکیی نەسەب بۆ جیفەیی دونیا کە سەیید بی، چ بەرزنجی، چ پیریایی، چ باراوی وەرە ئەم نیکتەیە من پێت بڵێم نالی ئەگەر فەرزن هەموو دنیات ببێ، هێشتاکو هەر حەیران و داماوی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەرە ساقی بە شین و نەدب و واوەی وەرە ساقی! بە شین و نەدب و واوەی ئەوا فەرشی حەیاتی خۆم دەکەم تەی دەزانی خۆ دەچینە جێی غەریبان بە مەرگی خۆت ئەگەر چاوان سیا کەی! گلە ناکەم ئەوەندەی دەنکە جۆیێ ئەگەر کەللەی سەریشم پڕ لە کا کەی هەموو وەقتم دوعایە: داخۆ کەی بێ بە تیرێکم شەهیدی کەربەلا کەی؟ ! چ خۆشە من وەکوو تازی بنووڕم ئەتۆش هەر وەک غەزالەی بەڕ هەڕا کەی! بە حەسرەت عومری من یەکبارە فەوتا مەگەر عومرێ دوبارەم پێ عەتا کەی گوتت: نالی! ئەتۆ بمرە ئەمن دێم خودا کەی بێ، خودا کەی بێ، خودا کەی! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گوڵ کە یاغی و دەم دڕاو بوو، کەوتە لاف و ڕەنگ و بۆی گوڵ کە یاغی و دەم دڕاو بوو، کەوتە لاف و ڕەنگ و بۆی باغەبان گوێی گرت و، وا هێنای بە دەستی بەستە بۆی ڕەنگی زەرد و سووری خەوف و خەجڵەتی، ئاوی حەیای وا تکاو، ئەرجوو دەکەن عەفوی بکا وەک عەبدی خۆی چونکە بێنی بێوەفایی و ناز و شۆخی لێ دەهات، ناردییە بازاڕی ڕیسوایی کە بیدا شوست و شۆی دەست بە دەست چوو تا گەیشتە دەستی عەتتاری سەفیه نایە سەر نار و عەزابی ڕۆحی دا و سفت و سۆی چونکە مەنشووری گوڵەندامی بە ناوی خۆی دەوێ یار، ئەگەر لەو باغییانە کەس بمێنێ، عارە بۆی مەه بە شەو هەڵدێ، پەنا دەگرێت و دەنوێتن بە ڕۆژ دا بگاتە سیڕڕی پەچچەی پەرچەم و وەسفی برۆی گەر بڵێم: شەمسی، دەڵێ: ئەو خۆش ڕووە بێپەردەیە وەر بڵێم: سەروی، دەڵێ: ئەو ئەحمەقە کوا گفتوگۆی! دیدە و دڵ هەردوو وا جۆبار و جۆیای قەددی تۆن سەروی دڵجۆی عەرعەر و، دڵجۆی نەمامی دیدەجۆی چونکە باوکی ڕۆمی و دایکی حەبەش بوو، ما بە بەین ڕۆژ و شەو، کافوور و میسکی، ڕوو گەنم، خاڵ دەنکە جۆی من گوتم: سەروی قەدت مەوزوونە، ئەو تەبعەم هەیە ئەو گوتی: نالی بە میزابی کینایەتمان دەشۆی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەر بازی نەزەر بازی، لەم دەست و نیگارەت چی گەر بازی نەزەر بازی، لەم دەست و نیگارەت چی! بۆ یاری و دەسبازی، لەم ڕاو و دیارەت چی! گەردن کەچی زوڵفی بووی، سا دڵ مەدە بەر موژگان وا خۆت لە تەناف داوە، ئیتر لە قەنارەت چی! ئەو چاوە کە هەڵدێنی، سەد عەربەدە دەنوێنی هەر ڕۆحە کە بستێنی، لەم غەمزە دوبارەت چی! گەنجینەیی نێو سینە، ڕەنگینە بە سەد کینە ئەی لەککەیی ئایینە، یا ڕەببی بە غارەت چی! موژدەی قەدەمی سەر بوو، دڵ هات و لە ڕێدا چوو جان ماوە لە بۆ وەسڵی، بدرێ بە بەشارەت چی؟ ! وا خوانی کەناری من بۆ نوقڵی دەم و ماچە ئەی لووتەخۆری تەکیە، سا تۆ لە کەنارەت چی! بۆچ مایلی تەنهایی؟ سەودایێکە خۆڕایی... ئەی مەردومی بینایی، لەم کولبەیی تارەت چی! نالی خۆشە نەومیدی، دڵ بەستە مەبە ئیدی گەر عاشقی تەجریدی، لەم یار و دیارەت چی! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بحمد اللّه دوو چاوی یارم ئۆخەی بِحَمْدِ اللّه دوو چاوی یارم ئۆخەی بە بێ مەی مەستە، بێ مەی مەستەبێ مەی لە بوستانی (ئیرەم)دا قەت نییە وەک شەمامەی وەک شەمامەی وەک شەمامەی شەوی هیجر و بەقای عومری ڕەقیبم خودا تەی بێ، خودا تەی بێ، خودا تەی وەرە، موتریب، بە کوێری چاوی ئەغیار سەدای نەی دێ، سەدای نەی دێ، سەدای نەی لە دووری نازەنینم ڕەنگ زەردم وەکوو بەی، هەروەکوو بەی، هەروەکوو بەی لە نەهرەینی دوو چاوم ئەشکی خوێنین پەیاپەی دێ، پەیاپەی دێ، پەیاپەی گوتی: نالی! ئەتۆ بمرە، ئەمن دێم خودا کەی بێ، خودا کەی بێ، خودا کەی! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تەشریفی نەوبەهارە کە عالەم دەکا نوێ تەشریفی نەوبەهارە کە عالەم دەکا نوێ دڵ، چونکە میسلی غونچەیە، بۆیێ دەپشکوێ لەم وەعدە خۆشەدا گوڵ و گوڵچیهرە تێکەڵن یەک ڕەنگ و موتتەحید، بە دڵ، ئەمما بە تەن جوێ عەرعەر عەدیلی قەددییە، یەعنی بەرابەرن سونبول شەبیهی زوڵفییە، فەرقی نییە مووێ لەم خۆشییە کە هێزمی مەتبەخ سەوز بووە، ماوم عەجەب لە دیدەیی سۆفی کە ناڕووێ! تیپی شکۆفە، خەیمەیی داوە لە هەر تەرەف، یا شاهی نەوبەهارە، هەڵیداوە هۆردووێ؟ ! دنیا کە گوڵ گوڵی بووە، قوربان، ئەتۆش وەرە... تالیب بە گوڵ بە، قەیدی چییە گوڵ گوڵی بوێ! بولبول، کە گەرمە نەغمەیی، ئاگر دەکاتەوە غونچە، حەزینە، جەرگ و دڵی بۆ دەکا توێ نالی! زوبانەکەی تەڕ و پاراوی سەوسەنت حەیرانی چاوی نێرگسە، وەک لاڵە، نادوێ... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: حەریقی زیقی زیندانم، نەسیمی سوبحدەم با بێ حەریقی زیقی زیندانم، نەسیمی سوبحدەم با بێ! ئەگەر ڕۆحی منت باقی دەوێ، ساقی! مەیی نابێ! لە وەسڵی تۆ زیاتر خەوفناکم، نەک لە هیجرانت بە میسلی شەمع و پەروانە، بەڵێ عاشق دەبێ وا بێ! نییە دەخڵم لە شانامە و مەسافی، غەیری ئەم نوکتە: کە کوشتەی بەندی تۆیە هەرکەسێ ئازاد و ئازا بێ کەسێ پوشتانی باڵاتە، حەریفی ئاڵ واڵاتە کە شیبهی کاکوڵی ژۆلیدە سەرگەردانی سەودا بێ فیدای تەشریفی ڕێگەت بێ خەراجات و خەزێنەی دڵ نیساری تۆزی پێت بێ گەر لە چاودا قەترەیێ مابێ لە عەکسی زاتی بێڕەنگت هەتا کەی دیدە ڕەنگین بێ، جونوونی لەیل و مەیلی نەقشبەندی عەکسی ئەسما بێ؟ ! مەگەر هەر یاری نەقشینم ببێتە نەقشبەندی دڵ کە نەقشی غەیری ڕەنگی ئەو بە ئاوی دیدە شۆرابێ سوبووتت باعیسی نەفیی منە، وەک لامی زولفەینت لە هەردوو لا قەدت بگرێتە ناو، وەک (لامەلفلا) بێ گەهێ ئاهوو ڕەوش شاهی، گەهێ گەوهەر مەنیش ماهی بڵا با سینە سەحرا بێ، بڵا با دیدە دەریا بێ! کەمەندی زوڵفی دوو لانە، لە بۆ گەبر و موسوڵمانە دەکێشێ بێ موحابانە، چ لەم لا بێ، چ لەولا بێ! لەئالی ئەشکی نالی بێکەسە، غەڵتانی نێو خاکە مەگەر سەمعی قەبووڵت موشتەری لوولوویی لالا بێ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خاڵی نییە ڕەشماری دوو زوڵفت لە بەڵایێ خاڵی نییە ڕەشماری دوو زوڵفت لە بەڵایێ حەڵقەی شەڕییان بەستووە هەر یێکە لە لایێ عاشق دڵی نایێ لە دڵارامی جودا بێ ئەڵبەت کە دڵارامی لەوێ بێ، دڵی نایێ بنواڕە خۆشیی ڕەقسی لەگەڵ خەرقەیی ئەزرەق مومکین نییە بەم پاکییە، لەم ئەرزە، سەمایێ مومکین نییە جەلبی دڵی خووبان بە من و تۆ نەمبیستووە تەسخیری مەلایک بە مەلایێ نەقدی دڵ و جان بۆ قەدەمت نیمە بەهایە غەیری ئەمە، قوربان، بەخودا نیمە بەهایێ ئەی شەمع! بترسە لە هەناسەم کە بگاتە ئەو دووکەڵی زوڵفە کە پەرێشانە بە بایێ تا چاکی نەکەی پڕ لە هەوا سینەیی نالی وەک زەنگڵە ئاوازەیی ناڵەی دڵی نایێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خۆشا ڕەندێ لە دنیا بێ موبالات و موجەڕڕەد بێ خۆشا ڕەندێ لە دنیا بێ موبالات و موجەڕڕەد بێ! بە ڕۆژ زیندەی جەماعەت بێ، بە شەو مات و موجەڕڕەد بێ! بە سوورەت: جەلوەتی، غەرقی عەلایق هەروەکوو خەڵقی بە مەعنا: خەلوەتی، مەستی موناجات و موجەڕڕەد بێ! ئەگەر عالەم ببێتە خەلعەتی تەشریفی سەرتاپای، وجوودی بێوجوودی بێ موباهات و موجەڕڕەد بێ! بە زاهیر تاوسی ڕەنگین، سیفاتی تِهْ عَلی التّاهی بە باتین قومری و خاکستەری زات و موجەڕڕەد بێ! ئەگەر تەکیە، ئەگەر شێخە، هەموو داوی عەلایق بوون بڵا نالی بچێ مەستی خەرابات و موجەڕڕەد بێ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لە چاوی ڕوودبارم نووری دیتن وەقتە تاری بێ لە چاوی ڕوودبارم نووری دیتن وەقتە تاری بێ ئەمیش با ماجەرای هیجرانی نووری ڕوودباری بێ چ میعمارانە بۆ تەعمیری کەعبەی دڵ دەچێتە حەج! خودا یار و مەدەدکار و نیگەهداری عەماری بێ! بە وەقتی تەلبییە مەستی شوهوودی صبغة اللّەبێ! بە گاهی تەروییە سیڕڕی یداللّە دەستیاری بێ! فویووزاتی سەفا و مەروە هەروەک ناودان دەم دەم لە یەنبووعی دڵی پڕ زەمزەمەی میزابی جاری بێ! ئەگەر خەڵوەت نشین بێ، جانی جانان بێ ئەنیسی ئەو وەگەر هیجرەت گوزین، ڕۆحی عەزیزان یاری غاری بێ! شەعائیر یەک بەیەک مەسرووری سیڕڕی غەیبی لاڕەیبی مەساعی سەربەسەر مەشکووری دەرکی بەیتی باری بێ! نیشانەی صبغة اللّهی لەسەر ئیسم و موسەممایە بە بێ نەیرەنگی ئەو ڕەنگە کە ڕەنگی ئیفتیخاری بێ بە کوێری دوور لە (نووری) مایەوە نالی لەمێ، یاڕەب! فویووزی تۆزی ڕێگەی کوحلی چاوی ئەشکباری بێ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەستوورە کە حەسنا و ئەدیبە بە حیسابێ مەستوورە کە حەسنا و ئەدیبە بە حیسابێ هاتە خەوم ئەمشەو بە چ نازێک و عیتابێ! هاتووم، وتی، عوقدەم هەیە، قەت مومکینە وا بێ؟ هی تۆم ئەگەرەم مەسئەلە حەل کەی بە جەوابێ هەر مەسئەلە بیکرێ کە بە تۆ شەرحی کرابێ مومکین نییە کەس دەخڵی بکا چین و خەتا بێ ئایینە بە مایینە دەبێ ڕەنگ نوما بێ مەستوورە بەمەستوورە دەبێ موهرەگوشا بێ نوکتێکی زەریفە بە نەسیبی زورەفا بێ تەعریفی دەکەم، بەڵکوو لە بۆ دەرد شیفا بێ ئەم سیڕڕە چییە میسلی سوها بێ، نەسوابێ؟ ! دوڕڕێ کە وەکوو دوڕڕی سەما بێ، نەسما بێ؟ ! دوککانی توحەف، کانی حەیا، کانی بەقا بێ قوببەی لە قیبابی نوقەبا بێ، نەقوپابێ وەک خەیمە بە پەردێکی دوو ئەستوونە بە پا بێ سەر تیلەکی نەختێ بە نەزاکەت قڵەشابێ وەک هیمەتی سۆفی کە لەنێو خەڵوە خزابێ مەستوور و عەزیزی شەرەف و ڕیفعەت و جا بێ یا کۆمڵە زیوی بوخەلا دوور لە سەخا بێ موغلەق بە بەخیلی، بە مەسەل مشتی مەلا بێ کاسێکی بلوورینی نخوونی لە سەرابێ نەختێکی لەبەر مەوجی لەتافەت قڵەشابێ یاخۆ پەڵە بەفرێکی کە ئەسڵەن نەشکابێ قەندیلی مونیر و گوزەری ئاب و هەوا بێ کام ئاب و هەوا؟ موعتەدیلی نەشئونوما بێ یەعنی لە وەسەت کانییە گەرمێکی تێ زابێ لەو کانییەدا چووزەرە ڕێواسێ ڕووابێ بەو چووزەرە ڕێواسە کەمێکی قڵەشابێ یا قەسری موعەللا کە لە ئاوێنە کرابێ یا غونچەیی نەشگوفتە کە ئاوی نەدرابێ؟ ! یا گومبەدی نەزهەتگەهی نێو باغچەسەرا بێ ئەلوانی گوڵامێز و شەکەربێزی تیا بێ؟ ! یا قورسی نمەک هەروەکوو مەڕمەڕ بە زیا بێ جێی قەترەیە ئاوێکی لەنێودا قڵەشابێ؟ ! یا گردەکی گردێکی کە شیرین هەڵی دابێ گردی نمەکین، یەعنی گیای لێ نەڕووابێ دامێنی بە ئەنواعی گوڵ و مڵ خەمڵابێ گەنجێکی تێدا بێ کە تیلەسمی نەشکابێ حوققێکی زەڕی سافی لەسەر بانی نرابێ نەختێکی بە سەد سەنعەتی مانی قڵەشابی؟ ! یا ڕەئسی یەتیمێکی کە بێ بەرگ و نەوا بێ غەڵتان و سەراسیمە: نە داکێک و نە بابێ فێسێکی سپی و توندی لە کەللەی کەلی نابێ هێشتاکو لە حەق جێگەیی خاسی نەدڕابێ چەسپیدە و خڕ هەروەکوو بەر قاڵبی دابێ نەختێکی لەبەر توندی و سفتی قڵەشابی؟ ! دورجێکی موجەوهەر کە هەموو حوسن و بەها بێ دوڕڕێکی مونەووەر کە هەموو ئاوی سەفا بێ بەیزێکی شوتورمورغی کەوا تازە کرابێ وەک بەیزەیی بەیزا بە زیا و بە سەنا بێ خرچێکی مودەووەر، بە عەسەل ئاوی درابێ نەختێکی لەبەر حوسن و حەلاوەت قڵەشابێ؟ ! یاخود وەکوو خۆی شاهیدە، با وەسفی وەها بێ: سیمین مەمکێکی هەکە تازە هەڵی دابێ یا تازە هەنارێکی کەناری گوڵی مابێ بێ درز و قڵیش میسلی شەمامێکی تەڵا بێ بۆ تەجرەبە تا لەززەتی شیرینی ئەدا بێ نەختێکی وەکوو دیدەیی دەرزی قڵەشابێ؟ ! یاخۆ، مەسەلا، میسلی نە وا بێت و نەوا بێ مەشهوور و خەفی هەروەکوو عەنقا و وەفا بێ ساحێب زەڕ و زیوێ کە فریبی عوقەلا بێ ئیکسیری تەڵای ئەحمەری چەند قەترە لە لا بێ دەعوای ئومەرا چەندە لەسەر تەختی کرابێ چەند خوێن کە ڕژابێت و چ خوێنی نەڕژابێ کێ بێ لە جیهاندا چ گەدا بێت و چ شا بێ تەرکێکی وەها ناسک و پڕ لەززەتی گابێ؟ ! *** دێوانە کە زانی کە دەبێ عوقدەگوشا بێ هەستا و گوتی: ئەشکی ڕەوانم بە فیدا بێ! ئەم ساحێبی تەشریحە دەبێ هەیئەتی چا بێ هەم شاریح و هەم جاریح و مووزیحە گوشا بێ بۆ توند و ڕەقی مەتنی مەتینی حوکەما بێ تەدقیقی ئەمیش سیڕڕە دەبێ خوفیە ئەدا بێ نەرم و خۆش و مونتیج وەکوو بەستی ئودەبا بێ توولانی و بەرجەستە وەکوو دەستی دوعا بێ شەو نائیم و قائیم، عەلەمی بابی ڕەزا بێ بێ دیدە هەڵستێ بە مەسەل عەینی عەسا بێ مەجزووبی توروق، مورتەعیشی لەرزش و تا بێ سالیک ڕەوشی مەسلەکی ڕێگەی سولەحا بێ فەرقێکی هەبێ: داخڵی میحرابی ڕەجا بێ چاوێکی هەبێ: غەرقەیی فرمێسکی بوکا بێ ڕێی حورمەت و بێحورمەتی هەرگیز نەکوتابێ چەند ئاوی ڕژابێت و، چ ئاوی نەڕژابێ لەم ڕێگە سەریشی کە بچێ، یەعنی کوژابێ گەردن کەچێ بەرپێتە، قەدەم ڕەنجەکە، سا بێ تا گەرمڕەوی ڕێگەیی زوڵماتی بەقا بێ ماء الخَضرت قەترە لەسەر قەترە فیدا بێ کێ بێ وەکوو تۆ بەم شەوە ڕەحمی بە منا بێ! مەجزووبە سیفەت، یەعنی سیلەی ڕەحمی تێدا بێ! هەم جازیبە و قابیلەیی ئەخز و عەتا بێ! مەستوورە و مەخفی، شەبەهی بادی سەبا بێ! مەستانە هەڵستێت و بە کوێری ڕوقەبا بێ ئەم بابزەنە گەرم و تەڕی کا بە کەبابێ *** نالی! وەرە هەزلێکی کە عاری شوعەرا بێ ڕووڕەش مەکە پێی سەفحەیی هەر لەوح و کیتابێ تەحریری خەیاڵ و خەو ئەگەر بێتە حیسابێ، دەروێش و گەدا، شاه و دەبێ شاه، گەدا بێ وا چاکە خەیاڵ و خەوت ئەسراری هودا بێ نەک بەحسی سوروور و عەلەم و بادی هەوا بێ... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یار دڵی خوێنین و چاوی پڕ لە گریانی دەوێ یار دڵی خوێنین و چاوی پڕ لە گریانی دەوێ ئارێ ئارێ گوڵ لە باغان ئاوی بارانی دەوێ هەرکەسێ ڕووی تۆ دەبینێ، خۆی بە قوربانت دەکا چونکە ئەبرۆی تۆ هیلالی عیدە، قوربانی دەوێ ئاو لە چاوانم بە خوڕ دێ، ئاگری دڵ ناکوژێتەوە وەک جەهەننەم ئەم تەنوورە ئاوی تۆفانی دەوێ عەشق سوڵتانێکە هەر گا ڕوو لە وێرانێ بکات ئاهی سەرد و، ئەشکی گەرم و، قەلبی بوریانی دەوێ دوور لە تۆ دڵ هێندە بێئارام و بێحاڵ کەوتووە ئەی مەسیحای عەسر! لەو لێوانە دەرمانی دەوێ ڕووم ئەوا زەرد بوو وەکوو پاییز لە هیجران نالیا عەشق ئێستاکەش لە من سەیلی بەهارانی دەوێ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاخ لەگەڵ ئێمە حەبیبە سەر و پەیوەندی نییە ئاخ لەگەڵ ئێمە حەبیبە سەر و پەیوەندی نییە نەیشەکەر قەددە، بەڵا بەندی هەیە، قەندی نییە عادەتێکی هەیە هەرگیز لە کەسێ ناپرسێ زاڵمێکی وەیە قەت خەوفی خوداوەندی نییە دەرحەقی من زەهر و سرکەفرۆشە بە برۆ دەرحەقی غەیری ئەمن غەیری شەکەرخەندی نییە دولبەرێکم هەیە مەشهوورە بە بێمانەندی بێشک و شوبهە، خودا شاهیدە، مانەندی نییە ئەهلی دنیایی لەبەر حیرس و تەمەع هوشیارن بە خوسووسی بگەڕێی مەست و خیردەمەندی نییە خانەقاش هەروەکوو مەیخانە، کە هەر ئاوا بێ مەجلیسێکی هەیە، ئەمما گەپ و گۆبەندی نییە واقیعەن خانەقە خۆش زەمزەمەیێکی تێدا یە، بەڵا قەندی هەیە، گەندی هەیە، ڕەندی نییە مەدرەسە، مەحبەسەیە، مەبحەسەیی وەسوەسەیە کەسی تێدا هەیە، ئەمما خۆش و خورسەندی نییە تالیبی ڕاهی حیجازم، لە موخالیف هەڵدەن بێ نەوا قەلبی حەزینم قووەتی بەندی نییە شیعرەکانم، کە جگەرگۆشی منن، دەربەدەرن دڵی نالی چ ڕەقە، قەت غەمی فرزەندی نییە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەلا ئەی نەفسی بووم ئاسا هەتا کەی حیرسی وێرانە ئەلا ئەی نەفسی بووم ئاسا، هەتا کەی حیرسی وێرانە! لەگەڵ ئەم عەشقبازانە بڕۆ بازانە، ئازانە! موسوڵمان! لێرە مانی خان و مانت هەر نەمان دێنێ پەشیمان بە کە دەرمانی نەمانت مایەی ئیمانە بڵا بۆ کوندەبوو بێ، مفتی مشک و ماری کەندوو بێ خەتیرەی گەنجی وێرانە، زەخیرەی کونجی کاشانە بەقییەی عومری زایع گەر مورادت پێ تەدارەک بێ حەیاتی مەککەت و مەوتی مەدینەت جەبری نوقسانە چ مەککە؟ دار و بەردی قاعیدەی ئەرکانی ئیسلامە چ تەیبە؟ ماء و خاکی مائیدەی ئەنواری ئیمانە فیداکاری تەن و جان بە، لە ئاسانی هەراسان بە کە داغ و دەردی ڕێگەی مەککە باغ و وەردی مەردانە ئەگەرچی ڕێگە: خاکی خوێنە، دار و بەردی ئێسقانە، نیشانەی تیری ڕێگەی عەشقە ئەم ئێسقانە سپیانە وتم: داخۆ چییە سوور و سپی تێکەڵ؟ ! کە تێفکریم سەراسەر کەللەیی ئوشتر، لەبالەب خوێنی ئینسانە بەڵێ بەم ڕێگەدا جەممازە جانبازە کە ڕۆژ و شەو دەکا سەیر و سولووکی دائیمەن سەرخۆش و مەستانە قەتاری زەنگ و قۆڕی ئوشتر و ئێستر لەسەر کێوان دەڵێی زیڕەی سەدای قاز و قوڵنگی ئەوجی کەیوانە چ ڕێگێکی سپی واشە، ئەوەندەی کەهکەشان دوورە چ سەحرایێکی شین ڕەنگە، بە قەد نۆ ئاسمان پانە مەگەر ڕێی حاجیانە وا تیا سەییارە سەییارە! مەجەڕڕە ئالەتی جەڕڕی جەریری سارەبانانە! فەزا بەحری موحیت و وشتری تێدا سەفینەی بەڕ سەرابی میسلی نیل و دیجلە و جەیحوون و عوممانە لە سەد جێ کلکی ئوشتر گەییە ئەرزی مەهلەکە، هێشتا یەمی فەججی عەمیقی ئاڵی هەر بێقەعر و پایانە لەنێو ڕیگی ڕەوانی قوم نوقوم بوو وشتر و بوو گوم نەما گوێی بیستنی قُمْ قُم، چ جای ئیمکانی هەستانە تەنی حاجی لەسەر چوار چێوەیی ناجی دەڵێی نەعشە لوعابی خۆر لەسەر ئیحرامی وەک کافووری ئەکفانە مەڵێ: دەشتە، بڵێ: دنیا هەموو خانێکە ئەم حەوشە چ حەوشێکە؟ کە ئافاقی حەسار، ئەفلاکی سەربانە مەڵێ ڕێگەی کەشندە، یا کوشندە ئەژدەرە، یاخۆ کەمەندە، یا تەنابی خێوەتی گەردوونی گەردانە عویوونی گەرم و سوێراوی میسالی چاوی گریانە ڕوعوونی شاخی سووتاوی شەبیهی جەرگی بوریانە لە بن خاکی مەغاکی ئاتەشینی، لەعلی لەب توشنە لەسەر ئابی سەرابی، سەروی سێرابی موغەیلانە سماقی ئەحمەرە، یا قووتی ڕۆح و ئاگری نەفسە؟ ! حەساتی ئەبیەزە، یا شوهب و نەجمی ڕەجمی شەیتانە؟ ! بە زاهیر گەر مەگەسدارە، بە باتین سەد چەمەنزارە بە سوورەت یەک بە یەک خارە، بە مەعنا سەد گولوستانە نەیستان و خەسەکزاری سونووفی شەوکەیی خاری گەلێ خۆشتر لە سەروستان و، دلکەشتر لە بوستانە قەتاد و عەرفەج و خیتمیی و عەزات و عەوسەج' و ئەسلی چ دامەن گیر و شین و دڵنشینی ڕێی غەریبانە! شەفیری چاڵی شۆری هەر دەڵێی لەعلی نمەکپاشە حەفیری چاهی وشکی هەر دەڵێی چاهی زەنەخدانە لەباتی لالەیی حەمرا جگەر پوڕ داغی خورشیدە لەباتی سونبولی تاتا سەر و سەودا پەرێشانە موغەیلانی جل و مێزەر دڕێنی سۆفییە، یەعنی ئەمە ڕێی موحریمانی مەحرەمی سەر ڕووت و عوریانە شوتوربانا! ئەمە پەرژینی باغی ڕەوزەیە، یاخۆ عەرار و عەرعەر و بانی خیابانی بیابانە؟ ! ئەسیری سیلسیلەی بەندی مەهاری سەرقەتارت بم کە دەمکێشێتە ڕەوزەی حەی وەکوو مەجنوونی دێوانە چ ڕەوزە؟ ڕەوزەیی جەننەت! چ جننەت؟ جەننەتی قوربەت! چ قوربەت؟ قوربەتی ڕاحەت! چ ڕاحەت؟ ڕاحەتی جانە! مەقام و زەمزەمەی حادی، لە شەوقی کەعبە و حوجرەی مەقام و زەمزەمە، وا ئوشتری هێنایە جۆلانە سەریری جونبوشی تەخت و مەحەففەی مەخمەڵی سەوزی دەڵێی تەسبیحی مورغانە، لەسەر تەختی سولەیمانە کەژاوە و دار و بار و تەختەیی لوختی لەسەر بوختی دەناڵێنن لە شەوقی تەیبە وەک ئەستوونی حەننانە چ نوورێکە لەنێو فانۆسی بەرگی کەعبەدا، زاهیر دەکێشێ خەڵق و، باتین ئیمتیسالی ئەمری یەزدانە؟ ! چ جەزبە؟ جەزبەیی زەوئە لە قیندیلی حەرەمدا، وا دەبێ ئینسان لە تەوفیدا بسووتێ میسلی پەروانە چ نوورێکە لە حوجرەی ڕەوزەدا وا قائیمە قوببەی، قەوامی عەرش و فەرش و قەلبی ئینس و قالەبی جانە! چ حوجرە؟ حوجرەیی عولیا، کەوا نەعلینی خوددامی دوڕی تاجی سەری قوتب و وەلیی و شاه و سوڵتانە! چ حوجرە؟ وا لە خاکی میللەتی دەوڵەت پەناهیدا کەمینە خادیمی سوڵتان و، شاهەنشاهی دەربانە! چ قوببە؟ سیلسیلەی قیندیل و شەمعی باب و میحرابی شوعاعی نووری دیدەی کەوکەبی ئەیوانی کەیوانە مەکانی واسیتەی ئیمکان، مەکانەت بەخشی ئینس و جان مەکینی لامەکان سەیران تێدا تەشریفی میوانە! چ میوانێکە؟ ساحێب جێ و جاه و عیززەت و عەزمە کە دوو عالەم توفەیلی دەعوەتی و، ئەو ساحیبی خوانە! موحەممەد، ئەحمەدی مورسەل، مونیری مینبەر و مەحفەل بەشیری ئاخیر و ئەووەل، نەزیری خوێش و بێگانە سیراجی ئەنبیا، خەتمی ڕوسول، نووری موبینی حەق کە عالی کەعب و قەدر و دەست و سەدر و خاتەمی شانە لەسەر ئەو زوڵمەت ئابادی شەوی کوفرە کە تالیع بوو، سەڵا هەستا لە ئینس و جان کە ڕۆژی نووری ئیمانە لە نەفخی سوور و نەشری بەعسەتی دینی حەق ئیحیا بوو لە قەبری جاهیلییەت هاتەدەر هەرچی موسوڵمانە لە سایەی ئەمر و نەهیی، حەقق و باتیل بوو بە دوو فیرقە بە میسلی فەرقی ڕۆژ و شەو کە فاریق نووری ئیمانە سەعادەت بوو بە نوور و ساعیدی زەروەی هیدایەت بوو عەلامەت نووری ئیمانی بیلال و وەیس و سەلمانە شەقاوەت بوو بە دوود و داخیلی کوورەی زەلالەت بوو ئەمارەت خوسری خوسرەو، کەسری کیسرا، شەققی ئەیوانە لە جوملەی موعجیز ئەندەر موعجیزی: ئەحکامی قورئانە کە میعراجی بوڵەندی ئەووەلی ئایاتی «سوبحان»ە لە نووری موعجیزەی تیغی نەما قەت زوڵمەتی شوبهەت کە ڕووناکی شەوی میعراجی، ڕۆژی بەدری بورهانە شەوەمما، شەوچراغی جەدی و سەور و مەرتەعی شامی، دوسەد قەرنی غەزالە و قۆچی سوبحی عیدی، قوربانە لە خەوف و خەجڵەتی، بەدری شەهی ئەنجوم سوپەه ئێستەیش کە هەڵدێ، زەردی و سووری لە تەلعەتیا نومایانە شەوەمما، کەوکەبەی هەر کەوکەبی نیلی فەلەک دەتگوت لە میسری ڕۆژی زینەت دەستی مووسای ئیبنی عیمرانە شەوەمما، غیبتەیی نووری سووەیدایی دڵ و دیدە شەوەمما، خۆر تیا گۆیا لە شەرمی نووری پەنهانە شەوەمما، ڕۆژی ڕۆشن نەیگەیشتێ گەرچی ئێستاکەش لەدووی شەو کەوتووە، دەڕوا بە سەر سەر، گەرمی سەیرانە لە هیجری یووسفی میعراجی، یەعقووبی فەلەک، چاوی نوجوومی بوو سپی، هێشتاکو هەر حەیران و سەهرانە فەلەک پەردەی شەب ئەندەر ڕۆژی سەر فانۆسی ئافاقی زەمین و ئاسمان، لەم بانە تا ئەو بانە تابانە شەوەمما سوبحی بیداریی تالیع بوو کە جوبریلی ئەمین بۆ خزمەتی تاها تیا مەئمووری فەرمانە بە فەرموودەی خودا فەرمووی: بفەرموو! هەستە هەر ئێستە لەجێی بەدری دوجا و دوڕڕی یەکتا، دوڕڕی یەکدانە ئەمن مەهدی ئەتۆ هادی، شەوی تەجرید و تەقریبە لەبەرکە خەلعەتی قورئان و ئەم تەشریفی ڕیزوانە کە مەدعووی لازەمان و لامەکان و قوربی بێچوونی سوار بە لەم بوراقە باریقە، لەم ڕەخشە ڕەخشانە وەها هەستا بە باڵی جازیبەی قودرەت، لە نیوەی ڕێ بەجێما ئەسپ و پەیک و ڕەفڕەف و ئەم چەرخی دەورانە موشەڕڕەف بوو بە تەختی عەرش و تاجی قوربی عنداللّە بە هەرچی دەرجی أوْ أدنی و ما أوحیی قورئانە بە هەرچی چاوی دینی عیشقی تێدا شاهیدی سیدقە، بە هەرچی دیدەیی عەقڵی تیا شەوکوێر و حەیرانە موخەسسەس بوو، مورەخخەس بوو بە ئەسرارێ کە تەقریری ئەجەلل و ئەعزەم و ئەعلا لە تەعبیری سوخەندانە پەیاپەی هاتەوە سەر جێگەیی گەرمی لەگەڵ توحفەی سەلات و هەم سەلام بێ لەو حەبیبی پاکی سوبحانە لەگەڵ ئال و لەگەڵ سەحبی، خوسووسەن چار یاری دین ئەبووبەکر و عومەر، عوسمان و حەیدەر شێری یەزدانە بە قوربانی عولوومی ئەووەلین و ئاخیرینت بم لەگەڵ ئەسراری قورئانت کەوا ئەلتافی ڕەحمانە مورادم زیللەت و پاڕانەوەی حاڵە، نەوەک نەعتە بە چەن بەیتێکی کوردانە، کە قورئانت سەناخوانە ئەگەرچی کوردی دووری شارەزووری قەسوەتم، ئەمما وەسیلەم تەیبە و حیلمی شەفیع و فەزلی مەننانە بە سەر هاتوومە ئەو خاکەی کە هەر مسقاڵە زەڕڕێکی بە میزانی شەفاعەت کێوی حیلم و بەحری غوفرانە نەبوو ڕووم بێمە خاکی چاکی پاکی تەیبە، تا بیستم: بە سەگ نابێ مولەووەس ئاوی زەرقا، بەحری ئیحسانە چ زەرقا؟ بۆ سیاهی دەفتەری هەر ناسییە ماحی چ تەیبە؟ بۆ تەبایی دەردی هەر دەرماندە دەرمانە دەری ڕەحمەت کەوا بەحری موحیتی عاسییە نالی تیا جان و تەن ئوفتادەی شەپۆلی سەیلی عیسیانە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەو سیلسیلە وا میشگی خەتا نێوی براوە ئەو سیلسیلە وا میشگی خەتا نێوی براوە، پڕپێچ و شکەن، خەم بە خەم و، حەڵقە کراوە، لەولاوێکە لەولاوە بە ئەم لاوە کشاوە، یا یاسەمەنی خاوە بە ڕووی ڕۆژدا ڕژاوە؟ ! یا دووکەڵی جەستەی منە بەو شەمعە سووتاوە، یا هەوری سیاتاوە کە مانیع لە هەتاوە؟ ! داوێکە لە ڕووی دانەیی خاڵت تەنراوە زنجیرە لە پێی مائیلی ئەو ڕووتە نراوە هەی هەی! غەڵەتم گوت. ئەمە زوڵمەت، ئەوە ئاوە بەو زوڵمەتە، بەو ئاوە، حەیاتم غەڵەتاوە دڵتینووە، سووتاوە، بە بێ تاقەت و تاوە ڕێگەم بەسەراوە، کە دەچم ڕێم بەسراوە ئەو شەربەتە، ئەو جامە شەراوە لەبی ناوە بۆ نالییە ئاخر کە خودا بۆ ئەوی داوە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەڵڵاه ئەڵڵاه کە چ عەقڵ و چ کەماڵێکی هەیە ئەڵڵاه... ئەڵڵاه... کە چ عەقڵ و چ کەماڵێکی هەیە! لەگەڵ ئەو عەقڵ و کەماڵە چ جەماڵێکی هەیە! دڵڕفێنێکە لە بۆ مەدحی، سەراپایی ئەوێ واجبە مەدحی بکا هەرچی کە ماڵێکی هەیە ئەهلی ئەم شارە هەموو نۆکەر و ئەتباعی ئەون یووسفی میسرە، عەجەب جاه و جەلالێکی هەیە! گەر خەیاڵی دەهەنی بێنمە نێو ئەم غەزەلە، دێن دەڵێن ئەم غەزەلە وردە خەیاڵێکی هەیە! خەتی سەبزی لە کەناری لەبی، نالی! هەروەک خزری زیندە لەسەر چاهە، زولالێکی هەیە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی ساکینی ڕیازی مەدینەی مونەووەرە ئەی ساکینی ڕیازی مەدینەی مونەووەرە لوتفێ بکە، بفەرموو: مەدینەی منەو، وەرە عەرشی بەرین کە دائیرەیە، ڕەوزە مەرکەزە فەرشی زەمین بە عەرسەیی تەیبە موجەوهەرە تەیبە کە یەعنی عەکسی بەقیعی هەموو عەبیر تەیبە کە یەعنی مایەیی ئەو میشکی ئەزفەرە تەیبە کە یەعنی ڕۆژ و شەوی تیبی عالەمە ڕۆژی کە وشکە، شەو تەڕە، کافوور و عەنبەرە لێوم، لە ڕۆژی ڕۆشنی کافووری وشکی، وشک چاوم، لە شەبنمی شەوی وەک عەنبەری تەڕە تەیبە کە یەعنی تەییب و تاهیر بە ڕەوحی ڕۆح فەرقی ئەڵێن: گڵی لە گوڵ، ئاوی لە کەوسەرە یەعنی گوڵاوی قودسە گڵاوی ڕەفع ئەکا ئەو خاکە چاکە پاکەوو ئەو ئاوە مەتهەرە نالی کەوا سەگی سەگی ئەو مەرز و بوومەیە ئەمما سەگی موعەللەمی بێدەنگ و بێوەڕە فەرشی پەڵاسە، دۆشەکی خاکە، سەرینی بەرد بێ تووک و، ڕووت و قووت و، فەقیر و قەلەندەرە بێ تووکی جیفەخواری و گورگین و بێوجوود لەم ئاو و خاکە زاهیر و باتین موکەددەرە گەردەن کەچی قەلادەیی ڕستی وەفاتە، دێ بۆ ڕاوی بێنی ئەو دەر و دەشتە موعەتتەرە دا کووچە کووچە خۆڵی بەسەردا بکا بە چنگ لەو خاکە ئەفخەرە کە هەموو تاج و ئەفسەرە کهف الأنامی هیجرەتی ئەسحابی بێ ڕوقوود! بیکە بە خاکی خادیمی قیتمیری ئەو دەرە بەڵکوو لە فەڕڕی تەیبە کە تیبی پەیەمبەرە ساکن ببێ گەڕۆڵیی ئەو کەلبە بێ فەڕە پەیغامبەر و حەبیبی خودا، خاتَمُ الرُّسُل ڕەوزەی لە ئەرز و سایە لەسەر چەرخی ئەخزەرە قەت سێبەری دەبێ لەسەر ئەم ئەرزە فانییە ئەو تاقە نەخلی عەرشە کە تووبایی سێبەرە؟ ! ئەو سێبەرە کە قوببەیی فیردەوسی باقییە ئەو سێبەرە کە خێوەتی سەحرایی مەحشەرە ئەو سێبەرە کە عالەمی عولویی لە نوورییە شەمس و نوجووم و هەرچی لەواندا موقەڕڕەڕە ئەو سێبەرە کە مەزهەری حوببی خودایییە کەنزی موتەلسەمی نەزەری حەییی ئەکبەرە جێ بازی مەقدەمی شەوی قەدر و مەعاریجی سەربانی عەرش و کورسی و جوبریلی شەهپەڕە دنیای چلۆن دەوێ کە بە قەد هیممەتی نەکرد ئەم خەلعەتە کە ئەتڵەسی نۆ چەرخی ئەستەرە تەشبیهی حوسنی فائیقی، ئاخر، بە چی بکەم! نووری سونووحی تەلعەتی سەد لەوحی ئەنوەرە مەعلوومە چونکی جەمعی ڕوسول موقتەبیس لەون یووسف یەکێ لەوانە کە سەرلەوحی دەفتەرە گوفتاری نۆشی شاهیدی سەد شەهدی فائیقە ڕوخساری خۆشی أَظْهَرُ مِنْ شمسی ئەنوەرە ئەو شاهی ماهی میسرە، ئەهالی لە ڕێی سوجوود قورئان دەڵێ کە بەندە ئەمەو بەندە پەروەرە ئەو دێ دەبا بە کەشمەکەش، ئەم دێ دەبا بە لوتف ئەو شاهی دڵبەرە، نە شەهەنشاهی دڵدەرە ئەفرادی مورسەلین هەموو یەک ڕازە، ئام کەلام لەم جێگەدا بزانە موقەددەم موئەخخەرە شوبهەی نییە کە شەمس و قەمەر سێبەری ئەون نیسبەت بە هەردوو وەجهی وەکوو نوور و سێبەرە بورهانە سوورەتی بەشەری چونکە نوورە، نوور بێ زیللە، ماسیوای بە دوو نیسبەت موعەببەرە واقیف بە هەرچی کەتمی خەبایایی مازییە عالیم بە هەرچی دێت و دەبێت و موقەددەرە ئەو ڕووی لە کەعبە، کەعبە بە ڕووی ئەو موشەڕڕەفە یەعنی جەبینی قیبلە و میحراب و مینبەرە با بێینە سەر وەجاهەتی قەدری لەکن خودا بۆ عاسیان لە مەغفیرەت و سەرفی مەغفیرە ڕەحمەت بە حوسنی سوورەتی ئینسان زوهووری کرد خَیرُ الْبَشَر لەقەب بە شەفاعەت موبەششەرە موژدە لە عاسیان کە ئەو ئیقبالی ڕەحمەتە ئیسمی ڕەحیم و غەوس و شەفیع و موخەییەرە ئەی شەمسی مایە پەروەر و ئیکسیری قەلبی خاک! بنواڕە حاڵی هالیکی ئەم خاکە ئەحقەرە حیفزت شەبان و، ئێمە ڕەمە و، ئەو لەعینە گورگ ئەم نەفسە گورگە مێشە لەگەڵ ئەو بەد ئەختەرە، دائیم لە جەنب و خوار و کەمیندا بە ڕۆژ و شەو بۆ فرسەتە لە ڕێگەیی ئیمانی ئەم مەڕە ئێمە بەقیعی غیرەتی تۆمان حەزیرەیە ئەم نەفسە گورگە مێشە شەیاتینی عەسکەرە خۆی کردووە بە گەورە و قەڕڕاڵی موڵکی تەن پشت و وەزیری ئەو سەگە دەججالی ئەعوەرە قوربان! دەخیلی حەلقەیی شوبباکی ڕەوزەتم سێ ئیلتیجام هەیە، کە لەگەڵ ئەو دووەم شەڕە ئەووەڵ لە ئیلتیجام ئەوەتە ئەی غەیووری دین حازر ببی لە کەشمەکەش و شۆری غەرغەرە گۆچانی غیرەتت لە ملمدا موعەوزە بێ تا موژدە دێ کە نووری یەقینم موزەففەرە فائیز دەبێ بە نووری نەجاتی حەبیبی حەق لەو جێگەدا بە کوێری ئەو خەسمە ئەبتەرە ڕوو زەرد و وشک و خائیب و خاسیر ببێ عەدوو واسیل ببم بە ڕەحمەتی بارانی، مەقبەرە دوومینە ئیلتیجام ئەمەتە ئەو دەمەی دەبێ ئەلواحی ئەڵحەدم بە زەنابیلی مەعتەرە، تەنگە ئەوا دەبێ کە لە ئەو جێگە تەنگەدا سائیل نەکیر و عاریف و مەعرووف و مونکەرە، ئیمدادی فەتحی بابی زوبانم بە فەزڵی تۆ زوو بێ، کە ئەووەلین گوزەری پرد و مەعبەرە سێمینە ئیلتیجام دەڵێم ئەی غەوسی عاسیان هاواری بگرە بەردەیی ئاشووبی مەحشەرە ئەو ڕۆژی ئاخیرەی کە چ ڕۆژی لە دوو نیە ڕوو ترش و قەمتەریر و عەبووس و غەزەنفەرە ئەم فەرشە خاکییە دەتەکێنن لە تۆز و گەرد ئەم عەرشە نۆ سەحیفەیە دەیکەن بە یەک پەڕە دەنگی فوغان و جۆش و خورۆشی جەمیعی خەڵق گوێ لێرە دەیبیێ، کە لەوێ گوێ هەموو کەڕە ڕۆژی قیامەتی فَإِذا هُمْ قِیام و، شەخس قائیم چەقیوە، کێلە، لەسەر خاکی مەحفەرە ئایا قەد و قیافەیی خۆی بوو بە کێلی خۆی، یا ساقی عەبهەرە کە دوو چاوی لەسەر سەرە! دنیا بووە بە تاوە و، سەحرا بە ژیڵەمۆ دنیا دەڵێن کە ئاگرە، ناری سەمەندەرە دیوانی گەرمی باری خودایە، بە پایە عام ئیسغایی خەڵقە، ساعەتێکی عەرزی مەحزەرە لایەک «زەبانیە» لە سەروکاری نارە، نار هَلْ مِنْ مَزِیدْ زوبانیە وەک ماری ئەژدەرە لایێکی کەش لە جەننەت و ڕیزوان تەدارەکە حۆری ئەوا بە مونتەزیری دێنە مەنزەرە ئەشخاسی خاسسە تَشْخَصُ أَبْصارُهُمْ هەموو وا نفسْییانە هەریەکە بۆ خۆی موحەییەرە زێر و زەبەر دەبن بە دوو فیرقە، لە فیرقەتەین واوەیل و ئیمتیازە کە کێ بێنە کێ بەرە ئەکسەر کەسینە، تابیعی بەرد و حەرارەتە یەعنی وەقوودی نارە، بوخاری موسەییەرە باقی کە ڕووی لە کەففەیی میزانە، یەکسەرە هەرچەند سەرە موتابیعی میعیاری دوو سەرە لەو کێشە کێشەدایە کەوا ڕەش سپی دەبێ لەو کێشە کێشەدایە کەوا ئەحمەر ئەسفەرە ئەعمالمان لەگەڵ هەموو ئەوزاعی حاڵمان مەغشووش و جەمعی، حازرە، گەر خەیر، ئەگەر شەڕە مەخزوونی ڕوقعە، حەببە بە حەببە، لە کەففەدا خالیس دیارە، مس کە مسە، عەینی زەڕ زەڕە زەڕڕێک لە چاوی بۆتەیی سەڕڕافی کەففەدا مەخفی نیە، دیارە، وەکوو ڕۆژی نیمەڕە گریان هەموو ڕەشاوە لەبەر ئاهی دوود ڕەنگ موژگان بووە بە خامە و، دیدە بە مەحبەرە میزماری شەهسەواریی تۆیە کە سەف سەفە کۆگایی حاسیلاتتە بەیدایی بەیدەرە ڕۆژی جەزا ڕجا بکە بۆ نالیی دەربەدەر چون لەم جیهان گوناهی گەلێ زۆر و ئەکسەرە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: با ڕەفیقانم بکەن شینم کە وەقتی زارییە با ڕەفیقانم بکەن شینم کە وەقتی زارییە قەت مەکەن تەقسیر لە گریان، شیوەنم یەگجارییە تیرەکەی ئەو ڕۆژە مەحبووبەم کە لوتفی کرد بە من گەر نەبەخشێ مەرهەمی وەسڵی، برینم کارییە حەپسی چاهی میحنەتم، کافر بە حاڵی من نەبێ! کار و پیشەم دائیمەن گریان و شین و زارییە هەر بە ئوممێدی عەیادەت بەڵکە جارێ بێتە لام من، ئەگەرچی بیشمرم، پێم خۆشە ئەم بیمارییە کەس نەکا مەنعی گوڵم، گەرچی دڵی کردوومە خوێن چونکە مەعلوومە کە ئیشی خونچە هەر خوێن خوارییە کووچە کووچە خوون چەکەی پەیکانی موژگانی گوڵم، بۆ شەهیدی شاهیدە دائیم کە خوێنم جارییە هەرچی مەحبووبان دەکەن خۆشە، بەڵام داخی ڕەقیب دەمکوژێ، تەرحی مرێ، هەر وەک کەری بێگارییە! ناڵە ناڵی نالییە وا خەڵقی خستە زەلزەلە، یا نە خۆ حەشرە، گونەهکارە وەها هاوارییە؟ ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بایێ لە تەرەف قیبلەمەوە دێت و وەزانە بایێ لە تەرەف قیبلەمەوە دێت و وەزانە، یا بۆیی هەناسەی دەمی غونچەی لەرەزانە؟ ! ئەشکم، کە لەگەڵ عەشقمە، تیفلێکی فەهیمە هۆشم، کە لەگەڵ خۆشمە، پیرێکی نەزانە تیژاوی سوروشکم وەکوو ئیکسیری سوهەیلە ڕوخسارەیی زەردم وەکوو ئەوراقی خەزانە شێخم! وەرە دەر! فەسڵی بەهار و گوڵ و گەشتە ئەییامی لە گەرمابە خزان وەقتی خەزانە! ئەو شێخە بە کوم مەگرە کە پەشمینە مەریدە ئەو ڕیشە بەسەر دارەوە ڕیسێکی بوزانە بەحری غەزەلم پڕ لە دوڕ و گەوهەرە، ئەمما غەوواسی دەوێ یەعنی بە تەعمیقی بزانە پڕدانەیە، ئەمما نەوەکوو دانەیی چەڵتووک بەحرم وتووە، نەک وەکوو گۆلی مەرەزانە حوسنی نەزەرە ئەسڵی نەزەر حوسنی بە عیسمەت سۆفی کە دەکا تەرکی، بە ئینسانی مەزانە ئەو گەوهەرە نوکتە کە لە نالیی دەدزن خەڵق ئاوی نییە، وەک ئاگری بێشەوقی دزانە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بنواڕە وشکە سۆفی و ڕەقسی بە هەلهەلە بنواڕە وشکە سۆفی و ڕەقسی بە هەلهەلە دیسان لە بەحری وشکی هەوا کەوتە پێمەلە ئەم ئەرزە مەزرەعەی عەمەلە و گوڵخەنی ئەمەل هەندی بووە بە مەسجید و، هەندی بە مەزبەلە شێخم، چ گەرمە حەڵقەیی زیکرت بە ڕەشبەڵەک! حاڵی ئەمانە خۆ بە جەنابت موحەووەلە! دائیم لەدووتە مێگەلی ژن، نێرگەلی پیاو بەم ڕیشەوە لەپێشەوە بوویی بە سەر گەلە! دنیا مەحەللی کەون و فەسادێکە، حیز و دوون مەعلوومە چەن بەحیلەیە، عەییارە، چەند دەڵە! تۆ شێخ و ئەو عەجووزە، عەجەب دۆستی یەکترن! بێ شاهید و نیکاحە دیارە موعامەلە... نالی! سەرت لە گونبەدەکەی خانەقا دەکا لایێ پڕە لە مەشعەلە، لایێ پڕە لە مەشغەلە... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بیدی مەجنوونە وجوودم لە هەموو بەر بەرییە بیدی مەجنوونە وجوودم لە هەموو بەر بەرییە نە کەسێ مونتەفیعی یەک بەری یا سێبەرییە چیت لە کاکۆڵی سەر و موویی میانی داوە؟ هەموو هەر هەمم و پەرێشانی و دەردی سەرییە بە ڕیا باری تەکالیفی ڕوسوومی بۆ خەڵق چ دەکێشی؟ ئەمە حومقێکە عەلاوەی کەرییە موتمەئین خاتر و ئەیمەن مەبە هەرگیز لە شەڕی نەفسی ئەممارە، کە ئەم مارە لەگەڵ تۆ شەڕییە لۆمەیی نالیی دێوانە مەکەن ئەی عوقەلا! ئەمە موددێکە زەدەی لەتمەیی دەستی پەرییە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بیستم لە هەموو لایە مەیلی شەڕ و دەعوایە بیستم لە هەموو لایە مەیلی شەڕ و دەعوایە سەودا لە سەرمەدایە، باکم چ لە غەوغایە فەرمووی بە مژەی مەستی، ئازانە و تەڕدەستی سادەی لە دڵی سستی، تیرێ بە تەمەننایە چەرخی چەپی گەردوونە، ڕاست و چەپی چەند دوونە بێچاکە چ بێچوونە، ڕاستیی لە چەپیی نایە پێم گوت: مەکە چاک چاکم، پێش خزمەتی زۆر چاکم... فەرمووی: بە سەری کاکم، داغت لە دڵمدایە! ... زاهید! مەکە مەنعی دڵ، بۆ تۆ نییە سوودی گوڵ خاکت بەسەر ئەی غافڵ! کەوتوویە چ سەودایە؟ ! نالی مەکە وەسفی تۆ... باریکە نەمامی تۆ... مەعلوومە کە سەروی تۆ بێمیسلە لە دونیایە... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بە مەرگی خۆت قەسەم زاهید هەموو عومرت عوبوورێکە بە مەرگی خۆت قەسەم، زاهید، هەموو عومرت عوبوورێکە مەقام و مەنزڵت، ئاخر، لەکن جەمعی قوبوورێکە دڵم بەردە ئەگەر شاخە، بە چاوی سووکی مەنواڕێ بەخۆڕایی نەسووتاوە، ئەمیشە کێوی توورێکە شوعاعی ڕووت لە گەردندا دیارە دڵ دەسووتێنێ بنازم بەم تەجەللایە، چ خورشید و بلوورێکە! لە خەڵوەت هاتەدەر سۆفی، گڵ و بەردی بە سەرما دا مەکەن مەنعی لەبەر خەڵوە، ئەویش تازە غوروورێکە غەمی چاوت لە چاومدا، هەمی قەددت لە سینەمدا لەبەر سستی و زەعیفی ئەو خەوێکە، ئەم خوتوورێکە! بە زاهیر شادمانیمە لەبەر کەتمی هەموو دەردان کە نالی گەر بناڵێنێ ئەمیش نەشئە و سوروورێکە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەرگی دنیا هێندە کورت و کۆنە و بازاڕییە بەرگی دنیا هێندە کورت و کۆنە و بازاڕییە چونکە ناگاتە گونی دێوانەکەی، لێی عاریە من لە بێبەرگی مەخەم پرسی، کە بۆچ ڕووتی؟ وتی: «ڕەببی من شێت بم، ئەگەر شاد بم بە بەرگی عاریە!» خەلعەتی تەشریفی هەرکەس بێ چییە، غەیری کەفەن! هەر ئەوە هەم فاخیرە و بۆ ئاخیرە و یەکجارییە کونجی ڕاحەت، تاجی عیززەت خاریجی مەعموورەیە کوندەبوو هەر بانگە بانگ و، هودهودیش هاواریە پۆست بە کۆڵی عامیری فەرمووی کەوا بۆ پوختە بوون جەوتی سەرکێوان گەلێ چاتر لە «تاڵی شاری»یە قوش قوشی ڕاوی نەبێ، مورغی کولانە و ئاخوڕە سەگ سەگی تازی نەبێ، کادینی و ئەنبارییە فەرقی کۆساران لە پاساران دەفەرمووی وەک چییە؟ وەک عەزیزی باز و وەک بێحورمەتی پاسارییە سەهم هەتا جوعبە نشین بێ، گۆنە زەردی خەڵوەتە قەوس هەتا چللە گوزین بێ، هەر ئەسیری خوارییە نوسحی نالی ڕەنگە هەرکەس بیبیێ، بیکاتە گوێ چونکە نەزمی ساف و وردە، هەروەکوو مروارییە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تا لە من ئەو زوڵفە ڕێی بۆسە و کەناری گرتووە تا لە من ئەو زوڵفە ڕێی بۆسە و کەناری گرتووە ناودەمم بێ شوبهە تامی زەهری ماری گرتووە خۆش لەسەر سینەی سەری هەڵداوە دوو گۆی سەر بە مۆر مات و حەیرانم کە عەرعەر کەی هەناری گرتووە! ئەژدەهای زوڵفی لە دەوری گەنجی حوسنی حاریسە حەڵقە حەڵقە، چین بە چین، سەرتا بە خواری گرتووە ماهی من تەنها مەهێکە سەد نوجوومی مەحو کرد یاری من تەنها گوڵێکە سەد هەزاری گرتووە دامەنی پاکی مەداری دائیرەی خامەک نیە خوێنی مەقتوولانە وا دامێنی یاری گرتووە گەرد و بادی هیجری تۆ وا عالەمی لێ کردمە تۆز نەک دوو چاوم، بەڵکە حەتتا دڵ غوباری گرتووە شەربەتی عوننابی لێوی شەککەر و بادامی چاو، سەروی قەددت ڕاستە ئەنواعی سیماری گرتووە لەعلی شەککەرباری تۆ تێراوە، شەککەر باریە لێوی میحنەتباری من بێئاوە، باری گرتووە پڕجەفایە، بێوەفایە، زوود جەنگە، دێر سوڵح سەد درێغ و حەیفە تەبعی ڕۆزگاری گرتووە یادی کانی دمدم و سەرچاوەکەی مێگوڕ دەکا بەکرەجۆی چاوم کە شێوەی سەرچناری گرتووە بێمەحابا ئاو دەڕێژێ گەه بە فەور و گەه بە دەور چاوی من موددێکە شێوەی ئابشاری گرتووە شەمعی بەزمی من کەوا سووتاوە، زەرد و ئەشک ڕێژ قەت نییە فەردێک نەڵێ ڕەنگی مەزاری گرتووە موددەعی زەجرم دەکات و، پێم دەڵێ: سەبرت ببێ کەر بە لەعنەت بێ کە کەی عاشق قەراری گرتووە! نالی وا دائیم کە مەشغووڵی فوغان و ناڵەیە باعیسی هیجرانی یارە دڵ شەراری گرتووە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: حلقه در گوشی کەفی ڕەنگینی تۆیە ئەم دەفە حلقە در گوشی کەفی ڕەنگینی تۆیە ئەم دەفە با نەناڵێ، لێی مەدە عَنْ لَطْمِهِ کفَّ الْکفَه! نەی، کە ساحیب سێرڕە، سەر تا پا بە ئەمری کنْ کونە باتینی قِفْ قِفْ عَلی سِرِّی، بە زاهیر قەف قەفە خۆشترە عوزری گونەهکاران لە سەد زیکری ڕیا ئەم بە نەرمی عەفوە عەفوە، ئەو بە توندیی عەف عەفە شێخی و سەر لنگە دەستاڕی بە دەستاری بوزورگ ڕەندم و، دەستاری کەللەی من دەفە، نەک میندەفە خادیمی مەخدوومییە، ماقووڵی ناماقووڵییە لەم دەرە ئاسەف سولەیمانە، سولەیمان ئاسەفە ساحێبی علم الکتابە موتریبی هودهود نەفەس یا سولەیمانە لە اخوان الصفا، ئاسەف سەفە جامی تاقی مەیکەدە میشکاتی قیندیلی دڵە شیشە پڕ قەرقەف لە ڕەفڕەف شاهی عالی ڕەفڕەفە تەبعی نالی توندە ئەمڕۆ، یا بە نەشئەی نیم نیگاه مەستی ڕەحڕاح و مەی و ڕاح و قەراح و قەرقەفە؟ ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خاڵی بەینی چاو و ئەبرۆت ئینتیخابی کاتیبە خاڵی بەینی چاو و ئەبرۆت ئینتیخابی کاتیبە یەعنی نوقتەی فەرقی ئیبنوموقلە ویبنوحاجیبە عەیب و لەعبی خەڵقی کرد تا یاری خستە داوی خۆی خەسمەکەی من کەلبی ئاهوو گیرە، خیرسی لاعیبە لەشکری خەتتی شکستە و، تیپی زوڵفی تار و مار پادشاهی حوسنی عالەم گیری هێشتا غالیبە حازری ئەمر و خیتابە دڵ، ئەگەرچی مەنهییە! ڕاجیعی تۆیە زەمیری من، ئەگەرچی غائیبە! نالی ئێستە تاجی شاهی و تەختی خاقانی هەیە شەوکەت ئارا، موحتەشەم دیوانە، فیکرەت سائیبە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دڵ سیاسەنگ نەبێ مائیلی خاکی وەتەنە دڵ سیاسەنگ نەبێ، مائیلی خاکی وەتەنە خاڵی لەعلی حەبەشە، ساکینی بوردی یەمەنە پەرچەمی سونبولی و، قەددی قضیب البانی زوڵف بەهلوولی و، خەت زەنگی و، وەجهی حەسەنە تەڵعەتی ئایەتی جان مەزهەری ئیعجازی بەیان لەبی دورج و، دەهەنی سیڕڕ و، کەلامی عەلەنە دەست لە خوێنم مەدە، ئالوودە مەکە دامەنی پاک خوێنی من سابیتە، باتیل نییە وەک ڕەنگی خەنە وەک گوڵی ئاتەشی، خەمڵیوە بە بەرگی چەمەنی قامەتی نارەبەرە، ناروەرە، نارەوەنە ڕۆشنیی دیدە بە ئینسانە، کە موژدەی قەدەمت ڕۆشنیی دیدەیی غەمدیدەیی بیت الحَزَنە دڵی نالی کە ئەنیسی قەرەداغە، ئێستەیش داغی سەرچاوە و دێوانەیی دار و دەوەنە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەستم لە گەردەنی خۆت هەڵمەگرە ئەی حەبیبە دەستم لە گەردەنی خۆت هەڵمەگرە ئەی حەبیبە! وەبزانە خوێنی خۆمە، یا میننەتی ڕەقیبە سەر بەردەبازی ڕێتە، تەن تەختە بەندی جێتە دڵ مەیلی خاکی پێتە، ڕۆح ماڵی خۆتە، بیبە تۆ نەو شگوفتە وەردی، من مایلم بە زەردی تۆ هەمسەرت نەسیمە، من هەمدەمم لەهیبە شاهێنی دیدە بازە، مەستی شەرابی نازە دڵدار و دڵنەوازە، دڵکێش و دڵفریبە ئەو تیفلە خورد سالە، هەر چەندە وەک غەزالە ئەمما کە هاتە نەخچیر، شێر سەولەتی مەهیبە دڵ پەی دەکا نیگاهی سەهمی موژەی سیاهی ڕەمزی هەموو بەڵایە، غەمزەی هەموو موسیبە ئەی چاوی پڕ نەدامەت، دڵ پڕ غەم و غەرامەت بگری، کە وشکە سۆفی لەم فەیزە بێ نەسیبە ئەی خەڵوەتی مورائی، بێ ڕەنگی خود نومائی ڕەنگ زەردی عاشقی بە، نەک زەرد ڕوو و شەقی بە نالی لەبی حەبیبە هەم تیب و هەم تەبیبە خولاسەیی لەبیبە، فەرمانبەری لەبی بە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: زوڵفت بە قەدتدا کە پەرێشان و بڵاوە زوڵفت بە قەدتدا کە پەرێشان و بڵاوە، ئەمڕۆ لە منی شیفتە ئاڵۆز و بە داوە ئەم عومرە عەزیزە کە لە بۆت نەقد و دراوە، سەد حەیف و درێغا کە موسوڵمانی نەماوە! عومرێکی درێژە بە خەیاڵی سەری زوڵفت سەودا و پەرێشانم و، سەودایەکی خاوە هەرچەندە کە ڕووتم، بەخودا مائیلی ڕووتم بێبەرگییە عیللەت کە هەتیو مەیلی هەتاوە... مانی نیەتی قووەتی تەسویری برۆی تۆ ئەم قەوسە بە دەستی موتەنەففیس نەکشاوە بۆچی نەگریم، سەد کەڕەتم دڵ دەشکێنی! بۆ مەی نەڕژێ، شیشە لە سەد لاوە شکاوە! بێفائیدەیە مەنعی من ئێستاکە لە گریان بۆ عاشقی بێچارە زووەم ئاوە ڕژاوە! هەر جۆگە و جێگێکی کەوا سوور و سوێر بێ جێی جۆششی گریانی منە و خوێنە ڕژاوە سۆزی دڵمە باعیسی تاو و کوڵی گریان مەعلوومە کە ئاگر سەبەبی جۆششی ئاوە نالی وەکوو زوڵفت کە موتیعی بەری پێتە تێکی مەشکێنە، بە جەفا مەیخەرە لاوە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ساقی بە مەیی کۆنە لەسەر عادەتی نەو بە ساقی! بە مەیی کۆنە لەسەر عادەتی نەو بە بشکێنە بە یەک نەوبە دوو سەد ماتەمی تەوبە ساقی! قەدەحی گەردشی گەردوون دەشکێنێ باری، کە دەبێ موعتەقیدی گەردشی ئەو بە! ئەی نەفسی مورائی چ گران باری، تەکالیف بۆ خەڵقی دەکێشی، دە هەڕۆ ڕێش و جەدەو بە بوغزت لە زەعیفان چییە قوربان، وەکوو قەسساب بەو خەزز و بەزی ڕیشوەتە، ئەی هیزە، قەڵەو بە! ئەسپی نەفەست دێت و دەچێ، گەرمە عەنانی ئەی مەستی ڕیازەت هەڵە! هوشیاری جڵەو بە وەک ماه و ستارەت کە ببێ مەیلی هەڵاتن سەرکردەیی ڕۆژ، ڕەهڕەوی شەو، ڕەهزەنی خەو بە نالی مەبە عاجز، کە ئەمە دەورە نە جەورە ساقی کەرەمی یەک بە یەکە و نەوبە بە نەوبە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سوروشکی من کە لێڵاوە غوباری کۆه و هاموونە سوروشکی من کە لێڵاوە، غوباری کۆه و هاموونە وەرە سەرچاوەکەم بنواڕە، وەک ئاوێنە، چەند ڕوونە! مونەججیم کەرگەس و لاشەی لەلا شەیئێکە، نەیزانی کە ئەم ئەفلاکە چەند لاکە، کە ئەم گەردوونە چەند دوونە لە دەورانی تەبیعەتدا لەگەڵ «سەوری» فەلەک جووتە لە ملیا چەمبەری دەوران و تەوقی چەرخی گەردوونە لەسایەی شەخسێکی هیممەت بڵند، ئاسوودەیە شارێ بەڵێ خیتتەی سولەیمانی سەوادی زیللی کودروونە وەرە سەیری خیابان و بەیازی دەفتەری نالی کە سەف سەف، مەسرەعی بەرجەستە، ڕیزی سەروی مەوزوونە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەراپای گوارە زەردی ترس و لەرزە سەراپای گوارە زەردی ترس و لەرزە دەڵێی عاسی بووە لەو جێگە بەرزە! سوروشکم ئاب و دانەی نارە، کێ دی: بە گەرمی داوەرێ بەم تەرزە تەرزە؟ ! ئەلا ئەی ئاسکی ناسک، بە باسک شکاندت گەردنی سەد شێری شەرزە! ئەلا ئەی نازەنین ئاهوو، بە باهوو دڵی سەییادی خۆت هێنایە لەرزە! دەفەرمووی: چاوەکەت زەنجیر کە نالی! کە موتڵەق چا نییە ئینسانی هەرزە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەرمایەیی سەودا کە دەڵێن زوڵفی دوو تایە سەرمایەیی سەودا کە دەڵێن زوڵفی دوو تایە هەر پێچشی تایێکی سەد ئاشووبی تیایە بیدە بە دڵم، شیفتە بۆ شیفتە چاکە... بیخە ملم، ئەو قەیدە بە دێوانە ڕەوایە... ئەو خاکی دەرە مەسکەنی سەد ساڵەمە، شایەد جارێ لە دەمی تۆ ببیەم: «سەگ بەوەفایە» زوڵفت سەبەبە، دڵ بە عوزارت کە دەسووتێ سووچی شەوە وا قاتیلی پەروانە چرایە نالی کە ویقاری نییە، بێباکە لە خەڵقی سۆفی کە سلووکێکی هەیە، عوجب و ڕیایە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەری زوڵفت کە ڕشتەی عومری خزرە نیوە هەودایە سەری زوڵفت کە ڕشتەی عومری خزرە، نیوە هەودایە چ هەودایە؟ کە هەر حەڵقەی دوو سەد زەنجیری سەودایە! برۆت تیغێکە وسمەی سەیقەل و مەسلوول و مووکارە کە عیشوەی جەوهەرە، ڕەمز و ئیشارەی ئاوی مەودایە بە نەشئەی سستی و مەستیی وەها مەستوور و مەخموورە نزانم خەو لە چاوتدایە یا چاوت لە خەودایە! لە سایەی کوفری زوڵفت دڵ فنا فی النوری ئیمانە مەڵێن زوڵمەت خراپە، وەسڵی پەروانە لە شەودایە هەناسەم زوڵفەکەی لادا و مەیلێکی نەکرد چاوی نەسیم ئەنگووت و شەو ڕابورد و نەرگس هەر لە خەودایە لە دووری تۆیە ئەی خورشیدی پڕتەو بەخشی شەوگەردان کە نالی وا لە حاڵاتی میحاقی ماهی نەودایە... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەری هەر مووی بەدەنم تەرزە تەمەننایێکە سەری هەر مووی بەدەنم تەرزە تەمەننایێکە گەردشی تووکی سەرم دووکەڵی سەودایێکە وەرە سەر سەیری سەفاگاهی نەزەرگەی چاوم کە عەجەب مەنزەرەیی سەیر و تەماشایێکە سۆزشێکی نەفەس و شۆڕشی نائی نایێ هەریەکە نەوعە غینایێکە، بە مەعنایێکە حەڵقە حەڵقەی چ دەکەی داوی کەمەندی زوڵفت بۆ دڵی خەستە کەوا بەستەیی هەودایێکە؟ ! هەردەمە فەرشی کەسێکی کەیە بێ مەهر و نیکاح دوور لە چاکانی، عەجەب فاحیشە دنیایێکە! نالی ئاسوودە نییە توولی نەمامی عومرت بە نەفەس دێت و دەچێت، ئەسڵی لەسەر بایێکە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەوتی نەغمەی بولبولە یا چەهچەهەی خڕخاڵیە سەوتی نەغمەی بولبولە یا چەهچەهەی خڕخاڵیە؟ ! دەنگی سۆلە، یا لەژێر پێی ناڵەناڵی ناڵیە؟ ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەودازەدەکەی زوڵفت ئەزهاری لەکن پەشمە سەودازەدەکەی زوڵفت، ئەزهاری لەکن پەشمە دوور لەو گوڵە بێخارە، گوڵزاری لەکن پەشمە سۆفی کە گران بارە، بێ مەغز و سەبوک بارە سووف پۆشێ غەمی بارە، ئەوباری لەکن پەشمە دێوانە کە شەیدا بێ، تووکی سەری سەودا بێ، قەت هیچی لەسەر نابێ، دەستاری لەکن پەشمە سینەی دڵی بێکینە، سافە وەکوو ئایینە مەستوورە بە پەشمینە، ئەسراری لەکن پەشمە عاشق کە دەکا ڕاوی، زوڵماتی شەوە داوی موژگانی تەڕە چاوی، بێداری لەکن پەشمە سۆفی! چییە ئیشی تۆ، هەر کایە حەشیشی تۆ! عاشق وەکوو ڕیشی تۆ، هەوساری لەکن پەشمە چەن واسیعە ئەم زیهنە، ئەفلاکی تیا ڕەهنە ئەجبالی لە لا عیهنە، ئەدواری لەکن پەشمە نالی کە قەدەح نۆشە، مەستانە و سەرخۆشە خامۆش و نمەدپۆشە، ئەشعاری لەکن پەشمە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شاهێنی دوو چاوت کە نیگا و مەیلی بە دانگە شاهێنی دوو چاوت کە نیگا و مەیلی بە دانگە کێشانی بە قوللابی دلاوێزی بژانگە سۆفی و سەر و مێزەر، من و زوڵف و سەر و دەسماڵ من کوشتەیی لاجانگم و، ئەو کوشتەیی جانگە فەرمووتە کە بانگم کە، شەوێ، دێمە کەنارت قوربان! وەرە شەو ڕۆیی، ئەوا وەعدەیی بانگە بنوێنە برۆ، یەعنی هیلالی سەری ماهت چون وەعدەیی ماچی سەری کوڵمت سەری مانگە نالی مەکە، تووڕا بو، لەبەر جەبهەیی گرژت نایێتە ئەلات، عیجزی لەبەر دووکەڵی قانگە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شکەنجی عەرز و توولی پێچی زوڵفت بێ سەرەنجامە شکەنجی عەرز و توولی پێچی زوڵفت بێ سەرەنجامە مەسەل توولی ئەمەل، عومری خزر، زنجیری سەودامە بە شەڕ هاتن ڕەقیب و موددەعی، من خۆشی خۆشیمە کە دەعوایە، لە هەر لایە بکوژرێ سوودی ئیسلامە ئیشارەم کردە ئەبرۆی، یەعنی: میحرابت کەچە، فەرمووی: ئەمە قیبلەی تەمامی عالەمە، جێی جیلوەی ئیمامە لە سایەی ڕوویی تۆوە شامی خەڵقی تەڵعەتی سوبحە لە شامی زوڵفی تۆوە سوبحی ئێمە زوڵمەتی شامە لە ئاب و تاب و ئەشک و ئاهی خۆمدا بووم بە بوریانی لەباتی پوختەگی سووتام و ئێستەش پێم دەڵێ: خامە نیشانەی پوختەگی بێدەنگییە نالی! ئەگەر پوختەی بە حوججەت تەی بکە نامە، بە حیددەت پەی بکە خامە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عاشقی بێ دڵ دەناڵی مەیلی گریانی هەیە عاشقی بێ دڵ دەناڵی، مەیلی گریانی هەیە بێشکە هەورە تریشقە تاوی بارانی هەیە چاوی من دەم دەم دەڕێژێ ئاوی ساف و خوێنی گەش دا بڵێن دەریای عومانە دوڕڕ و مەرجانی هەیە پەرچەمی ڕوو دادەپۆشێ، پێچی زوڵفی پێچەیە دا بە ڕۆژیش پێی بڵێن شەمعی شەبوستانی هەیە ئاسمانی حوسنی مەحبووبەم لە ئەبرۆ و زوڵف و ڕوو دوو هیلال و دوو شەو و دوو ماهی تابانی هەیە هەر لەبت، یا سینەشت هەردوو بەدەرخە، دا بڵێن: لەعلی ڕوممانی هەیە، یا لەعل و ڕوممانی هەیە وەحشییە لێمان لەبەر تەعنەی ڕەقیبی سەگ سیفەت ڕاستە هەر زی ڕۆحێ، بۆ وەسواسە، شەیتانی هەیە دڵ موشەببەک بوو لەبەر ئێشانی نیشانی موژەت حەیفە قوربان! ئاخر ئەم نیشانەیی شانی هەیە لەحزەیێک و لەمحەیێک چاوم بە چاوی ناکەوێ کێ دەڵێ وەحشی غەزالە مەیلی ئینسانی هەیە! تۆ ئەگەر هەستی، لە جێ ڕاوەستی، دێو و کافریش دێن دەڵێن: بەخودا قیامەت ڕاستە هەستانی هەیە فارس و کورد و عەرەب هەر سێم بە دەفتەر گرتووە نالی ئەمڕۆ حاکمی سێ موڵکە، دیوانی هەیە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لە دڵدا ئاتەشی عیشقت بڵێسەی میسلی تەندوورە لە دڵدا ئاتەشی عیشقت بڵێسەی میسلی تەندوورە شەتی ئەشکم نەبێ مانیع، دەسووتێم دەبمە کۆی نوورە بە ناری عیشق و ئاوی دڵ، جەسەد وەک حەزرەتی مووسا تەریقی: بەحری فیرعەون و، ڕەفیقی: ئاتەشی توورە دەچێ بۆ لای ڕەقیب، خۆشە، وەلێ ئەو داغە کوشتوومی لەکن ئەو چەندە مەجبوورە، لە لای من چەندە مەغروورە! پەیامت هات و پەیکت ڕۆی، خەیاڵم نارد و نەیگەییێ ڕەسوولم کەوتە ڕێ، گرتی، هێنای وەک ئاگرە سوورە کە دیتم شەکڵی سەد ڕەنگی، گوتم: بابایی عەییارە کە بیستم لەفزی بێدەنگی، گوتم: شەیپووری شاپوورە گوتم: ڕاستی سەبا هەڵسە! گوتی: مەشرەب موخالیفیە گوتم: نارێ، گوتی: بایە، گوتم: ئەوجێ، گوتی دوورە گوتم: قوربانی تۆ من بم، گوتی: قوربانی تۆ سەگ بێ گوتم: شیشەی دڵم ناتوێ؟ گوتی: بۆچیمە؟ مەکسوورە خەراباتی دڵی نالی مەفەرموو: خاڵییە، نایەم! بە مەرگی تۆ قەسەم، چاوم! بە زیکرت بەیتی مەعموورە... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەو وەختەوە بیستوومە دیتن بەقەدەر چاوە لەو وەختەوە بیستوومە دیتن بەقەدەر چاوە، هەر مووم لە بەدەن یەکسەر، وەک عەینی فەنەر، چاوە فەرمووی کە هەموو دەم بێ گریان و، شەویش نەنوێ ئەم بەندەیە مەئموورە، ئەم ئەمرە لەسەر چاوە جێگایێ نەزەرگا بێ، شەش جانیبی دەریا بێ، ئەی مەردومی سەیرانی، لەم خیتتەیە هەر چاوە چاویشی لە نالی کرد، دین و دڵ و جانی برد گەر زوڵفە ئەگەر نازە، گەر خەندەیە، گەر چاوە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەو کەسە دینی ئەتۆ نووری دڵ و ئیمانیە لەو کەسە دینی ئەتۆ نووری دڵ و ئیمانیە، ڕوو بە زوڵفت دامەپۆشە، یەعنی کافرسانییە دڵ کەوا هەم قاسییە، هەم عاسییە، دوورە لە تۆ مونزەجیر نابێ، کە حوببی تۆ لە قاسی دانیە گوێت لە ئاوازی سوروشکی من گرانی گوارەیە غافڵی لەم دوڕڕی بەحرەین و عەقیقی کانییە ڕوومەتت شەمعی شەوی قەدرە، دڵم پەروانەیە نەحری مینای ڕۆژی عیدە، ڕۆحەکەم قوربانییە خوێنی سیرفە پێی سەر و دەستت حەنایی کردووە ڕەنگی دەست و سەر نییە، ڕەنگی سەری دەستانییە دوور لە تۆ نالی سەگێکە، بێوەفایە، هەرزەگۆ بۆچی بانگی ناکەی ئەم کەلبە کە نانی نانییە؟ ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: موشەخخەس لەشکری خەتتت لەسەر تەسخیری باڵایە موشەخخەس لەشکری خەتتت لەسەر تەسخیری باڵایە کە توڕڕەی میری میرانت نیشانەی سەبتی توغرایە خوسووسەن هیندووی خەتتی بەیازی ڕوویی مەحموودم لە موڵکی ڕۆمەدا ئێستەش (خەلیفە)ی شاری بەغدایە لە بازاڕی مەحەببەتدا هەدییەی توحفەیی میران لە بۆ خورشیدی تابانم پیاڵەی شۆخی مینایە لە کۆهی نەجدە ئێستا کە وەکیلی قەیسی ماڵ وێران منم مەجنوون و زنجیرم گرێی گێسوویی لەیلایە کولاهی فەخر و تەعزیمم گەیشتە چەرخی ئەتڵەس ڕەنگ کە بیستم قەلبی میرانم لەسەر مەملووکی ئاغایە لە دنیا جەننەتی باقی تەلاری شاهییە، ساقی! حەبیبە توڕڕەیی تەوقی ملی شیرین و عەزرایە نیشانەی فەخرە بۆ من گەر بە سەر بێم نەک بە پێ، ئەمما بە مەرگی تۆ قەسەم، شاهم! ، عوزر مەسمووعە، سەرمایە بە حەققی تاری کاکۆڵی سەراپا لوولی ئەو شۆخە ئەگەرچی پەشمە، ئەمما دڵ لە توڕڕەی زوڵفی سەودایە موحەققەق مەشرەبی نالی لە شیعرا هەروەکوو خاکی خەیاڵی کوردییە، بەیتی سەراپا زوڵفی دوو تایە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەسفی ڕوخساری لە فیکری بەنی ئادەم بە دەرە وەسفی ڕوخساری لە فیکری بەنی ئادەم بە دەرە ئیبتیدای مەدحی دەمی وەک خەبەری بێئەسەرە نەو نیهالی قەدی تۆ عەرعەرە، دڵخواهی منە ڕاستە دڵدارە، وەلێ حەیفە کەوا بێسەمەرە قامەتی سەروی، ئەگەر بێ بەرە، بۆچ نارەوەنە؟ ! تۆ بڵێ زوڵفی ئەگەر دووکەڵە، بۆچ ناری بەرە؟ ! زوڵف ئەگەر دووکەڵە، دووکەڵ بەری گوڵناری نیە! سەروە گەر قامەتی، کەی سەروی ڕەوان بارەوەرە؟ ! بە حەقی جەڕڕی هەیاسەی زەڕ و کاکۆڵی سەری دڵی گوم گەشتەیی من کوشتەیی پشت و کەمەرە بێ ئەگەر بێتە دەرت، دەیدەیە بەر شەق وەکوو گۆ نییە زاتیشی نەیێ دڵ، چ بکا، قوڕ بە سەرە! لە دەمی ناڵەیی زارم، دڵی پڕ زەمزەمەکەم، وەلوەلەی حەلق و گەرووی نالی لە گەردوون بە دەرە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەوا زەڕتایی یەکتایی دەڵێی خورشیدی ئافاقە کەوا زەڕتایی یەکتایی دەڵێی خورشیدی ئافاقە مەڵێ خورشیدی ئافاقە، بڵێ میهرێ کەوا تاقە ڕەیاحین پەرچەم و، لالە کولاه و، یاسەمەن توڕڕە بەنەفشە خاڵ و، نەرگس چاو و، گوڵ زار و سەمەن ساقە بنازم دلبەری خۆم چەندە پڕ وەسف و چ بێ عەیبە: بە چاو مەست و، بە دڵ هوشیار، بە ئەبرۆ جووت و هەم تاقە! نەوای ئاهەنگی قَدْ قامَتْ تەریقی جەمعی زوههادە قەد و قامت بە لەهجەی ڕاستی تووبایی عوششاقە بە زوڵفی تۆیە وابەستە، لە من دڵ گەر پەرێشانە بە ئەبرۆی تۆیە پەیوەستە، ئەگەر تاقەت لە من تاقە بە نەهری کەوسەر و شیر و عەسەل چەند تینووە سۆفی لەبی نالی دوچەندان بۆ لەبانی لەعلی موشتاقە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گوڵبنی قەددت لە قوببەی سینە غونچەی کردووە گوڵبنی قەددت لە قوببەی سینە غونچەی کردووە غونچە بەم شیرینییە قەت نەیشەکەر نەیکردووە نەخلی باڵات نەوبەرە، تازە شکۆفەی کردووە تۆ کە بۆی شیرت لە دەم دێ، ئەم مەمەت کەی کردووە! قامەتت نەخلە، بە شیری، فائیقەی پەی کردووە نەحلی بێنێشی مەمەت شەهدی سپی قەی کردووە نەخل و ڕوممان پێکەوەن، یا باغەبان وەی کردووە: سەروی هێناوە لە سێب و بەی موتوربەی کردووە! بۆ مەمک نالی چ منداڵانە وەی وەی کردووە گەرچی مووی وەک شیرە، بەو شیرە شکۆفەی کردووە خۆش بە هەردوو دەست و دەم گرتوویە ئۆخەی کردووە کیزب و توهمەت، ئیفتیرا و بوهتان کە تۆبەی کردووە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەرمی و تەڕی بەهارە کە پشکۆ کوژایەوە گەرمی و تەڕی بەهارە کە پشکۆ کوژایەوە پشکۆی گوڵاتەشین بە نەسیم بوو گەشایەوە لالە کە مەجمەرێکە بە با خۆش و گەش دەبێ ناوی کە پڕ خەڵووزە بە شەبنم گەشایەوە گوڵ زاری وا، کە هەرچی دەمێکی بوو پێکەنی غونچەی گەشا کە یەعنی گرێی دڵ کرایەوە فەسڵێ کە هەر لە فەرقی بەشەر تا ڕەگی شەجەر وشکی بە غەیری سۆفی و عاسای نەمایەوە لەم فەیزی نوورە هەرچی کەوا نارە مردووە بەم نەفخی سوورە هەرچی کە خاکە ژیایەوە هەنجیری نەو شکۆفە کە پڕ بوو لە شیری ساف، تیفلی عینەب شکۆفەیی کرد و ڕشایەوە دایەی زەمین کە حامیلی ئەبنایی مەحشەرە هەر تۆوێکی تیا کە ئەمانەت بوو، دایەوە سونبول لەبەر ڕوعوونەتی شمشادی تازەدا هات و بە تەعن و دەورە بەسەریا شکایەوە خەزرا، دەڵێی زەمینە بە چین و «خەتا»یەوە غەبرا، دەڵێی سەمایە، بە شەمس و سوهایەوە بَرْدُ العَجوزەیێکی کە نەیبوو بە غەیری بەرد دنیا ئەمە چ ڕەنگە، چ بێنێکە دایەوە! غەیری تەڕیی عیشقی حەرارەتنوما، نەما بەفریش لە سەرد و گەرمی خەجاڵەت توایەوە هەر چاوەیێ کە وشک و عەقیمی بوڵەندییە، وەک تەبعی من بە نەزمی خۆشی نەغمە زایەوە ساف و ڕەوان و نەرمە وەکوو زەمزەم و فورات نەک ڕەنگی نیلە یەعنی کە هات و گەڕایەوە سۆفی ڕیایە خەڵوەتی، بێنی بەهاری کرد هاتەدەرێ لە سایەیی چایەر، حەسایەوە نالی بە داوە شەعری دەقیقی خەیاڵی شیعر بۆ ئەو کەسەی کە شاعیرە سەد داوی نایەوە ++++++++++++++++++++++