شاعیر: قانع کتێب: باخچەی کوردستان سەرناو: تێهەڵکێش بۆ پێکەنین (غەزەلی ٨ لە دیوانی حافز) سەیری مەنجەڵ کەن چلۆن پڕیە لە چێشت خاک بر سر کن غم ایام را سەد تفم لێ کەن لە سەر یاپراخ و گۆشت ما نمی‌خواهیم ننگ و نام را دوێنێ دەرگای مەتبەخم لێ داخرا خاک بر سر نفس بدفرجام را ئاگری لۆقەنتەچی بوو، ئافەرین سوخت این افسردگان خام را غەیری حەڵوا تامی دەم شیرین ئەکا کس نمی‌بینم ز خاص و عام را دوێنێ یەک گیپەم لە گیپەخانە دی کز دلم یکباره برد ئارام را چۆن فیدای باجی مەجێی چێشتکەر نەبێ هر که دید ئان سرو سیم‌اندام را قانعا! با، ئێستە بێ نانی بەڵام عاقبت روزی بیابی کام را ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەمە زمان کارە ئامد صبا در صبحدم، شەق شەق دەریدە کەرد غەم ئاورد بویِ ئان صنم، بُشری لکم یا ذوالقلم ئەڕای چە لەیلی خوەی نەبوو؟ بەرشی جەتەن ئەروام بەزوو چەبکەم؟ ئەیژم هەی باوکەڕوو، زِ داغِ ئان نازک‌قدم گێل گێل بنم چوخ تاسەمە، بە خوڵای چ کارم ڕاسەمە گاڵە بەغەل گیچ کاسەمە، فریاد زان ماهی حرم چەپەڵ کە لەورە دەرپەڕی، یاوا بنوو دەرەومەڕی چون خەر بە وێنجەی تەڕ زەڕی، فیشاندوودەم کردەی عەلەم بزێرزۆ، بزڕزوێن، بزۆ مزاڵی کاکە شێخ واتم پەنەت، گێرە چەنەم، فبعت روحی بالکرم بۆ خەت پەری داڵکت قەمەر، گۆلگوونە ڕەنگ ئاهوو سیەر سمیت قلبک حجر، گۆناتە ساوی گوڵ بە دەم کەنی وە قورحانی مەلا، کەفتم لە داخت لاوەلا گیرۆم بەرەو شای کەربەلا، تا می براندت در عدم بووشە وە یار نازەنین، ئەڕای چە ناکەتا گرین ئەز ڤیل و چاڤم پڕ گرین، کر توپە باری بو درەم دەوار سەوارێکی مەزن، وەک قانعی دڵ پڕ لە گەزن کناچە و باخی وەرخەزن، ڕمای ڕمۆ ئەز داغ و هەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەری یەکێتی ئاشنا، وەرە! با ئاشنا بین لە ئاشنا چاکتر، هەر وەک برا بین نەت بیستووە: «برا لە پشت برا بێ مەگەر موقەدەر، لە لای خوا بێ» کۆمەڵی ڕێوی شێر ئەشکێنن پۆلی چۆلەکە، باز ئەڕفێنن تەنها پەنجەیەک هیچی پێ ناکرێ کە کردت بە پێنج کێ بەرگەی ئەگرێ مشتەکۆڵ ئەبێ و ناو دەم ئەشکێنێ ڕەگی بناگوێی دوژمن ئەپسێنێ ئێستەش من و تۆ، با وەک برا بین وەکوو پەروانە و شوعلەی چرا بین من من و تۆ تۆ، نەیەنینە کار گوێ نەدەین بە قەول، بەدی ڕۆژگار بە دڵێکی پاک بۆ یەک خەمخوار بین بۆ سوودی یەکتر دایم هۆشیار بین کە هات هاوخوێن و کوڕی یەک خاک بین ئەبێ دەر حەق یەک بۆ چی ناپاک بین؟ تەماع نەکەینە نامووسی یەکتر بۆ ڕۆحی یەکتر، نەبین بە ئاگر باو و باپیرمان، وا بوونایە زوو ئێستە ئیش ئێمە لە جێیە تر بوو سەمەری وەحدەت نەبوو بۆ ئەوان یەکێیان کورد بوو یەکێیان گۆران ئەم «سەرشەقامی»، ئەو «دەرگەزێنی» دوژمن بوون بە یەک دوژمنی خوێنی ئەم خەڵقی «گۆیژە»، ئەو «سابوونکەران» ئەشیشانە یەک بە شەق تێ هەڵدان من مەنعیان ناکەم، زەمان وەها بوو ئیختیار بە دەست پیاوی بەڵا بوو کوێر دەستت کێشێ، ئەتخاتە ناو چاڵ تیایا دەر نایەی هەتا هەزار ساڵ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من و نان ئەی نان! بۆ تۆیە شەڕی برایی ئەی نان! بۆ تۆیە ئاژاولەی جیایی بۆ تۆیە، برا، برا ئەکوژێ لە ڕوی مەیدانا، مێشکی ئەپژێ بۆ تۆیە، دنیا، کەوتە گیر و داد بۆ تۆیە، تۆرا، دایک لە ئەولاد بۆ تۆیە، باوک فرزەند دەر ئەکا کوڕی خۆی دوچار سەد خەتەر ئەکا بۆ تۆیە جەردە ڕێگە قەتع ئەکا ڕێگەی هاتوچۆ، لە عام مەنع ئەکا بۆ تۆیە ئاوسێ، لە ئاوسێ زیزە ماشەڵا، شکڵت چەندە تەمیزە! تۆ هەر ئەو نانی، چەن هەزار فەلا بۆ تۆ داماوە و کەوتە حەلوەلا کۆڕەی زیکری شێخ، بۆ تۆیە ئەی نان! زامی دڵ بۆ تۆ بەسۆیە ئەی نان! هەوڵ و تەقەلای پاشا بۆ تۆیە ئابڕوو چوونی گەدا بۆ تۆیە ئاسنگەر، بۆ تۆ پیک ئەوەشێنێ زارع بۆ تۆیە ئارەق ئەڕژێنێ هەر کەس نانی بوو ئیمانی هەیە ڕووسووری مەجلیس، دیوانی هەیە ڕێوی نانی بێ شێرێ تەواوە شێر نانی نەبێ پشتی شکاوە؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ماڵ بەش کردن لەگەڵ براکەم سەبارەت: دیوانی قانع، خەلیفە شوکڕوڵڵا دووهاڕووت، لاپەڕە ٩٧ و ٩٨. برا! وا باوکمان ڕۆیی بە ڕەحمەت چاک نەجاتی بوو لە دەرد و زەحمەت باوک بۆ هیچ کەس نامێنێ تا سەر کوڕ ئەو کوڕەیە لە کڵ بێتە دەر مەسەلەی مەشوور: برامان برایی بەڵام بەو شەرتە کیسەمان جیایی ماڵەکە بەش کەین بێ مەلا و قازی یەک لە یەکتری چاک ببین ڕازی ئەو هێسرە شێتەی جووتە وەشێنە دابنێ بۆ من هیچ دامەمێنە ئەو پشیلە جوانەی پڕ خەت و خاڵە چش با بۆ تۆ بێ، ڕەونەقی ماڵە ئەو جووتە مانگای زل و زۆر خۆرە کە یەکێ شینە و یەکێکیان بۆرە، بۆ من... دوو مریشک لاری و هێلکەکەر دابنێ بۆ خۆت، بە بێ دەردی سەر ئەو ماینە پیرەی زین هەڵچراوە مەرحوومی باوکم بۆ منی داناوە بەشی تۆ لە سەر ئەم ماینە نییە! باوکم فەرموویە خەتای من چییە؟ مس و مەسینەی لە ژەنگا پواو دای بنێ بۆ من، لە ساغ و شکاو کیتەڵە و گۆزە، دیزە و دەرخۆنە هەمووی بۆ تۆ بێ لە تازە و کۆنە قەت پارە نادەی بۆ سپی کردن مسگەر ناناسی تا ڕۆژی مردن زرنگەی مەنجەل و زەحمەتی سینی لە خوام گەرەکە، تۆ قەت نەیبینی ئەو ئاوە ساردە، لە ئەو جەوەنە دایبنێ بۆ خۆت، هەر پێی پێکەنە ئەو هیزە ڕۆنەی کوڵک و موودارە دابنێ بۆ من، چارم ناچارە؟ لە دەرگای حەوشە تاوەکوو سەر بان دابنێ بۆ من سەر پاک هۆدەکان ئەمما لە سەر بان هەتا ئاسمان هەمووی بۆ تۆ بێ، بێ کەسری و نوقسان هەردووکیان بۆ من، گا سوور و گا ڕەش دوو سەگمان هەیە بۆ تۆ لە جێی بەش نە کای بۆ بێنە، نە جێی بماڵە هیچ ئەرکیان نییە، ئەو دوو گەماڵە شەو تا بەیانی بە جووت ئەوەڕن حەلەلیان لێ ئەکەی، سک پیاو ئەدڕن برا وا ماڵمان تەواوی بەش کرد هەموو بە زیاد و بەشی خۆتت برد ئەلحەمدوولیللا بە بێ دڵ یەشان جیا بووینۆ لە یەک، بە سەهل و ئاسان هەرچەن مەغدوور بووم، بەشی تۆ زۆرە لە بەر تانەی عام، ڕازیم بەم جۆرە با، خەڵقی نەڵێن: بڕوانە حاڵی تەماعی کردە برای مناڵی! زیباتر آنچه مانده ز بابا از آن تو بَد ای برادر از من و اعلا از آن تو این تاس خالی از من و آن کوزه‌ای که بود پارینه پر ز شهدِ مصفّا از آن تو یابوی ریسمان گسلِ میخ کن ز من مهمیز کله تیز مطلا از آن تو آن دیگ لب شکستهٔ صابون‌پزی ز من آن چمچهٔ هریسه و حلوا از آن تو این غوچ شاخ کج که زند شاخ، از آن من غوغای جنگ غوچ و تماشا از آن تو این استر چموش لگد زن ازآن من آن گربهٔ مصاحب بابا از آن تو از صحن خانه تا به لب بام از آن من از بام خانه تا به ثریا از آن تو وحشی بافقی، قطعات، مانده‌ی بابا. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دۆستی بە ئومێد دۆستی بە ئومێد، ڕۆژی دوانە ئەویش نەک بە دڵ، بە سەر زمانە ئەگەر بۆ تەماع دۆستی ئەکەی نەوەڵا مەیکە! ئابڕووی خۆت ئەبەی دۆستی بە ئومێد سێبەری دارە سەد جێ ئەگۆڕێ هەتا ئێوارە مەیل ئەو مەیلەیە بەبێ هیوا بێ بە دڵێکی گەرم وەک برا بێ بە قازانجی دۆست زۆر شادمان بێت زەرەر ڕووی تێکا، زۆر پەرێشان بێت دۆستی دۆست، دۆستە، بەبێ درۆیە دوژمنی دوژمن، خۆ دۆستی تۆیە ساڵێکیان من و ئاشنایێکم لە ئاشنا چاکتر، وەک برایێکم بۆ نەفعی شەخسی بوین بە ئاشنا پشتی یەکمان گرت، هەر وەکوو برا من ئومێد بە ئەو، ئەو ئومێد بە من دۆستمان کوێر ئەکرد، چ جیایی دوژمن ئاخری هیوامان لە یەک دەس نەکەوت بووین بە زیددی یەک، وەک ئاگر و نەوت من جنێو بە ئەو، ئەو بە من جنێو ششاینە یەکتر، هەر وەک جن و خێو من نەویم لە دار، ئەو نەوی لە بەرد هەردوو خەجاڵەت، هەردووکمان ڕەنگ زەرد ئاخری عاقیبەت کردمان بە هاوار هاتنە سەیرمان مەخلووقی بازاڕ هەر کەس عاقڵ بێ، قەت وەها ناکا بۆ دۆستی وەها، ئابڕووی خۆی نابا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سوودی وڵاتم سوودی خاکی کوردستانم چەن هەزاران دەر هەزار بۆت بنووسم کاکی کوردم، میوەیەکی بێ شومار تووتن و گەنم و برنج و هەرزن و زەڕڕات و جۆ گەنمەشامی و دێمیلە، هەم داڕوجان و گسکەشار باسخ و نارنج و لیمۆ، پرتەقاڵ و هەم ترێ کاڵەک و شووتی و ترۆزی کوولەکە و سەوزە خەیار چۆنەر و سڵق و شویت و بامیە و کونجی و پەموو شێلم و ماش و تەماتە، باینجان و کالیار نۆک و نیسک و پەڕشە و پاقلە و پەتاتە و لۆبیا سێو و هەرمێ، قۆخ و قەیسی، گوێز و کشمیش و هەنار کاهوو و پیاز و کەلەرم و تەرسۆن و بنعەرزیلە کاشمە و کۆڵ و بناو و، سور هەڵاڵی لانزار مێو و سنجوو و کێکف و ژاڵە و گزیچار و شەهێن گۆیژ و چوالە و بەڕوو و پەڵک و باڵاڵووک و چنار داری بی، پێنج تایەفەن، لازم نییە ناویان ببەم خاوەنی سی و نۆ بەری خاوەن ڕەواجە مازوودار گزگل و خڕنووک و مازوو، پانکە و سیچکە و کەڵنج پۆزە خووگە و هەمزە ئاغا، هەور بردوو و شاخدار بەر گەڵا و تسقل و سەوزاڵی و نیسکە و گرێ کارگ و قژگە و دەمووکە، سێفەڵووکەی ئاودار جەوت و شۆکە، زۆڵەک و شینکە و بەڕوو هەژگ و گەڵا هەم گەزۆ و زووخاڵ و پیفوو، چاکترینیان بارەدار قانعی کاسب نیە، بۆیە کەمی لێ زانیوە! بۆ ئەوانی تر بپرسە لای پیاوی کاسبکار ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سکاڵای نەسرین لای قانع – سەلامون عەلەیک مامەی ئیختیار – عەلەیکە سەلام کیژۆڵەی نازدار – مامە! بە ئاشنا دێیتە پێش چاوم – ڕۆڵە گیان ڕەنگە، من زۆر گەڕاوم – بێ قەیری نەبێ، ناوت نازانم – ناوم قانع و شەیدای نیشتمانم – تۆی مەلا قانع، شاعیری هۆزی؟ دایم چاوەڕوان بۆ بەرزی کۆزی؟ – ڕۆڵە گیان بەڵێ، قانعم ناوە بۆ خۆم و بۆ تۆ، جەرگم سووتاوە – مامۆستا ئێمە گشت بەش خوراوین بەڵام، لە لادێ تەواو فەوتاوین بیستوومە جار جار، کە ناومان ئەبەی ئەی بۆ هاوارمان تەواو بۆ ناکەی؟ ئەوەڵ تا ئاخر، هەر بەش خوراو بووین لە ناو کۆمەڵدا، سەر دانەواو بووین هەتا مناڵین زەلیل و خوارین عاجز و مەلوول، دایم خەمبارین گا زەجر و لێدان، گا بە ڕووت و قووت چڵکن و پڵکن وێنەی مەلکەمووت ئێمە هێشتاکوو، واین لە دەوری بەرد چاو هەڵدووراوین بە هەناسەی سەرد ئەر بڵێم ئەمشەو ئەچمە سینەما ئەڵێن تۆ کچی حەیات بۆ نەما؟ گەر بڵێم ئەمڕۆ ئەچم بۆ قەتار ئەچم بۆ گەڕان لەم شار بۆ ئەو شار هەی لەم نێر کوڕکە، کە پەیدا بووە! ئابڕووی شیرینی لە دەس دەر چووە یا بڵێین ئەمڕۆ کاتی بەهارە کاتی سەیرانی گوڵ و گوڵزارە نیوەڕۆ دوایێ بچین بۆ هەردان بۆ سەیری بەهار، لەگەڵ هامفەردان کچێ، تۆ کچی، داکەوە لە ماڵ! نابێ، بێیتە دەر، بە درێژایی ساڵ *** ئەوەڵ تا ئاخر، ئێمە هەر دیلین ژیان سووتاو و زار و زەلیلین ئێمە ناوێرین بڵێین ئینسانین دایکی دواڕۆژ، دەستەی لاوانین حیسابمان بکەن، بۆ هەڵبژاردن ڕۆژی ئینتیخاب، بۆ وەکیل ناردن هەر وەکوو بەشەر پێمان بخوێنن لەسەر خۆڕایی مەمانڕەنجێنن ئێمەش وەکوو کوڕ، حەز لە ژین ئەکەین حەز لە زانین و تێکۆشین ئەکەین! قانع: کچم بە سەر چاو، کۆرپەی شیرینم یا خوا بە کزی ئیتر نەتبینم هیچ خەفەت مەخۆن، دنیا گۆڕاوە کورد لە خەو چاوی چاک هەڵ هێناوە پێتان ئەخوێنن، زۆر بە ئارەزوو بە مەیلی خۆتان، ئەتاندەن بە شوو لە ماڵ و میرات بەشتان دا ئەنرێ لەگەڵ کوڕانا فەرقتان ناخرێ ئیتر خەم مەخۆن، نووری چاوانم ئاهووی بیابان، دایکی کوڕانم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەگەڵ قەڵەم قەڵەم! قوربانی نووکت بم، دە بێژە فەسحەت و گوفتار وەکوو حاتەم دە بشکێنە خەزینەی جەوهەری ئەسرار لە بەحری عیلمی وەحدەتدا، نەدەی لافی هونەرمەندی نە جێگەی ئەقڵە بۆ بیر و نە ڕێگەی نوتقە بۆ گوفتار کە هەر ئەقڵێ خەیاڵی کرد، لە بەحری فیکرەدا خنکا کە هەر نوتقێ بەیانی کرد، ڕزا وەک جێگە گەستەی مار قەڵەم! هۆشت بە سەر خۆ بێ، نەنازی قەت بە دوو زمانی زمانت لاڵە لەم باسە، نەنووسی شەوکەتی جەببار فەقەت سادەی بە چۆکا بێ و بڕێژە گەوهەری تەحریر بنووسە وەسف و ئەوسافی ڕەسووڵی ئەحمەدی موختار لە عەرسەی کاغەزا لنگ دە، بە چالاکی وەکوو ڕەف ڕەف لە سەر مەیدانەدا زوو وەرگەڕێ هەر وەک مەلی باڵدار قەڵەم مەردانە نوتقی دا، جوابی دامەوە فەرمووی: بە هیچ ئەقڵت ئەشێوێنی! خەرافەت بۆ ئەکەی ئیزهار؟ کەسێ وا بێ لە نووری حەق بە دەستی حەق جیا بووبێ چ موحتاجە بە تەعریفی من و تۆ و یاوەر و ئەغیار کەسێ وا بێ بە سەر پەنجەی موبارەک مانگ دوو لەت کا وەیا ئاهوو لە خزمەتیا بە زمانی پاک بکا هاوار کەسێ وا بێ کە دار خورما لە بن دەربێت و بێ بۆ لای کەسێ وا بێ کە زیخی چەم لە دەسیا بێتە ئیستیغفار کەسێ وا بێ کە جەننەت چاوەڕوانی مەقدەمی ئەو بێ کەسێ وا بێ کە سەد روح الامین بۆی بێتە خزمەتکار ئیتر موستەغنیە قانع لە تەحریراتی عەمر و زەید سکووتت لازمە هەر تا بنووسی دەفتەر و ئەشعار ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ملوێنکی گرێی دڵ وا سەرم دووبارە گەردولوول ئەکا بۆ دەردی سەر لای نەدا تاوێ لەسەر دەردیسەری و گێژی خەتەر بۆ موقدەمەی خەیاڵی وەسڵی ڕۆحم دەر ئەکەم عەزمی هێندە جەزمە حاکم، خۆی وەها بوو بە چەپەر نووکی موژگانی ئەمەندە خوێنی جەرگی چەشتووە سڵ ئەکا ئەمڕۆ لە سووریی سوورهەڵاڵی بەر کەمەر جا، کە وا بوو هەر زەمانێ تیری عیشوەی خستە کار دابڕەژین ئەشکی خوێنین، چاکە بۆ دەفعی زەرەر جوملە موستەغنی لە عیشقن، بۆیە گوێ نادەن بە خەم نەرگس و سەرو و سنەوبەر، سۆسەن و نەسرینی تەڕ بەندی جەرگم بۆ دەزوو، عوقدەی دڵم بۆ دەنکەکەی بۆ ژمارەی فیرقەتی دولبەر لە شەو هەر تا سەحەر قانعا گرپەی دڵت وا ئاگری بەر دا قەڵەم دەردی دڵ ئەمجا بە چی ئیزهار ئەکەی خاکت بە سەر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تێهەڵکێش لەگەل شیعری حافزی شیرازی کاکی چاچی بە یادی چاوی نیگار یک دو ساغر شراب ناب بیار چاوی وەک ڕۆژ و ئەبروانی هیلال در میان مه ئافتاب بیار شۆڕشی دڵ لە کەللەما جەم بوو نغمهٔ بربط و رباب بیار ئاوێ بێنە کە دڵ بسووتێنێ یعنی این ئاتش چو ئاب بیار چونکە گوڵ داعمەی لە بولبول دا بادهٔ ناب چون گلاب بیار شۆڕشی وشکی زاهیدی لابەن قُل قُل شیشهٔ شراب بیار خێر و شەڕ هەر چ هەس، بە دەس فەردە گر خطا هست و گر صواب بیار من کە هات شێت و سەرکەش و ڕەندم تا به کلی شوم خراب بیار مژدەیی وەسڵی یار بە قانع دەن گر گناه هست و گر صواب بیار ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بانگی ئاگاداری دە کوردە! گیانەکەم بەزم و سەفا بەس سەفای پڕ زەحمەتی باری جەفا بەس بە دینم بت پەرەستی عارە، بۆ دین دەسا پەرسینی ئاوی کانی با بەس بزانە چۆن ئەچیتە ڕیزی هاوماڵ بە بێ قازانج! ئیتر حاو و حەوا بەس برای کوردم! کە خۆت ناو نا منەوەر! بزانە بوغزی شەرعی موستەفا بەس مەکەن هەرگیز خەیاڵی ژێردەسی خەڵک دەسا کۆشش لە هەر کاری فەنا بەس دە داوای حەقی خۆت کە و هیچ مەترسە لە دڵ دوژمن ئیتر شەرم و حەیا بەس تەجەموع باعیسی تەشکیلە بۆ تۆ! لەگەڵ هاوماڵەکەت، حەرب و وەغا بەس ئەگەر هات ئەجنەبی لوتفت لەگەڵ کات بە پارە ئەتکڕێ، عەقڵی هەبا بەس ئەگەر قانع ئەتۆش مەردی لە مەیدان بەسە، هەجوی هەموو قەوم و برا بەس ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەی نۆشی لە مەی نۆشیم ئەگەر مەنعم بکەن مەئمورەکانی شەرع شکاتی خۆم ئەبەم بۆ لای حەکیمی حاڵ زانی شەرع بەڕۆژوو بووم برۆم دی وامەزانی مانگە بۆم دەرکەوت ئەبینم شۆڕشی مانگە، لە ناو دێوانەکانی شەرع ئەگەر زاهیر تەنەفوور کا لە سەیری ڕوومەتی ئاڵت ئەبێ تووشی جەزای خۆی بێ، بە ئەمری ئامیرانی شەرع خەیاتەی زوڵفی دووتا کرد، کە یەعنی لا لە جادەی دین لە نەفییۆ بردی بۆ ئیسبات، هەموو فەرمانەکانی شەرع لە شەوقی سەفحەکەی کوڵمی، ڕەشی ئەگریجەکەی تایتای خەیاڵم هاتە سەر وەسفی هەموو نەقڵ و بەیانی شەرع ئەلا ئەی ئافەتی دڵ ئەمڕۆ بۆ چی بێ مرەوەت بووی؟ مەگەر بیمت ئەسڵەن نییە، لە ئەمری حاکمانی شەرع لە بۆ تەحسینی مەسنووع خوا وەک چاوی تۆ نابێ لە ناو دووسەد کتێبخانە و کتێب و دەفتەرانی شەرع لە باخی فیکری میللەت، تازە نێژرا دارەکەی ئومێد ئەترسم ڕیشەکێشی کەن، برا بێکارەکانی شەرع ئەفەوتێنێ حوقووقی ئێمە بۆ نەفعی خسووسیی خۆی درۆی زل زل ئەکا بۆمان، بە زمانی ساحیبانی شەرع بە مەستی قانع هات و بە مەستانە بە چۆکا هات لە سەر دەردی دڵی ئیجرا ئەکا ئەمر و بەیانی شەرع ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەرد و خۆڵ دەخیلە ساقیا هەستە، بە چوستی بێرە گەرد و خول دەمێ با چا لە دەمدا بێ، دەمێ قاوە دەمێکیش مول لە کەللەم تەم ئەکا دوودی هەناسەی سەد وەکوو فەرهاد لە دڵما شۆڕش ئەنگێزە، بناغەی حاکمی بابل لە بیرم دێ ئەیا واعیز نعم بووی ڕۆژی ئیستیفهام منم قالوا بلی وێرد و کە چی تۆ پێم ئەڵێی باتل من و تۆ پێکۆ وەستا بووین لە شارستانی ئەرواحا لە پێش چاوم وەکوو دوێنێ بێ وایە مەسئەلەی قابل لە پشتی باوە ئادەمدا تەکانم دا لە بۆ سەبقەت موقەددەر باڵی توند بەستم وتی: قف ایّها العاجل بنۆشە جامی مەی کوردە، بە یادی تەختەکەی جەمشید لە ئەیووبیش بە ئاگا بە هەتاکوو پێت نەڵێن غافل من یار و دڵ و سەبر و نیشات و قانعی بەدبەخت هەموو زددین بە یەک وەک شێخ و بەخشش، عالم و جاهل ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئازیز هیلاکم ئازیز هیلاکم، ........ . وەک تەیری زامار، غەڵتانی خاکم پێچ ئەدەم وەک مار، تەواو خەمناکم بێ برا و بێ قەوم، بە تەنیا و تاکم دەردم کارییە، بێ یارم ئەمشەو جەرگی لەت و کوت، زامارم ئەمشەو نەخۆش و عاجز، مەحزوونم ئەمشەو لە فەرهاد بەدتر مەجنوونم ئەمشەو ئەزانم وادەی ئاخر حەیاتە قەتعی زیندەگی ڕووی سەر بیساتە ئاخ یاران لە کوێن؟ بۆ چی بێ دەنگن؟ بۆ نایەن بۆ لام؟ ئەڵبەت پێ لەنگن! هەی داد هەی بێ داد، کوانێ یارانم؟ کوانێ براکەی جاری جارانم؟ وەتەن! کوا نەسیم عەترامێزەکەت؟ کوا خاک و خاشاک عەنبەربێزەکەت؟ بێ قەوم و عەشرەت بەبێ برا خۆم بێ هاودەردی دڵ، پشت و پەنا خۆم قانع بە کردەی چەرخی چەپ گەردە چەن هەزار وەک تۆ، هەناسە سەردە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من و یار ئەلا ئەی مەستی عاشق کوژ، مەکە مەنعی دڵی زارم ڕەقیبی بەخت بەرگەشتە، هەمیشە وا لە پێوارم منم مەحبووسی زنجیرت وەکوو یۆسف لە میسری عیشق لەبەر غەمزەی کەمان ئەبرۆ، وەکوو ئەیووبی، بیمارم کە دیم گوڵزاری گۆنای ئەو، وتم بەخ بەخ، چ باخێکە! وەکوو بولبول لە سەر گوڵدا، وەها زار و بریندارم بە گۆشەی چاوی مەخموورت، شکا قفڵی قەراری من تەواو دەرچوو لە دەس عەقڵم، کە وێڵی دەشت و کۆسارم بەحەمدیللا، کە خوێنی دڵ، ڕەنگی دا ناخوونی دولبەر ئەڵێن پەنجە حەنا ڕەنگە، نەزەر کە، جەرگی بیمارم بە ئیستیهزا وتی مەحبووبی من یاری غەزەل بازە ڕەقیب سادەی بناڵێنە، لەبەر لێشاوی ئەشعارم لە تەبعی سست و فیکری کول، ئەبێ چۆن شیعری خۆش دەربێ؟ لە قانع قەت نەدەی تەعنە، بزانە کۆنە عەییارم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خاکی وەتەن ئەی خاکی وەتەن! قوڕ بە سەر و بێ سەر و پا خۆم بۆ بێ هونەری ئەهلی وەتەن، شێتی جەفا خۆم جێ ماوە وەتەن، بۆ وەتەنم غەرقی فەنا خۆم پەستر لە هەموو هاوسەر و هاوماڵ و برا خۆم دوور کەوتە و ئاوارە لە هەر سەیر و جەفا خۆم ئەی خاکی وەتەن بۆچی نەما غیرەتی شێران؟ ئەی خاکی وەتەن بۆچی نەما بەزمی دلێران؟ کوا سەڵتەنەتی عێلی بەبە و شاکەل و شیروان؟ بۆ مسڵەخی پڕ خوێنی ئەسیران و هەژاران دەک لاڵ و کەڕ و کوێر و کز و شێخ و مەلا خۆم ئەی کاغەزی تەرفیعی وەتەن! بۆچی دڕاوی؟ ئەی ڕەونەقی بازاڕی وەتەن! بۆچی نەماوی؟ ئەی خەنجەری شێرانی وەتەن! بۆچی شکاوی؟ ئەی خاکی وەتەن! چونکە وەها خەستە کراوی! گەر شینت نەکەم، ڕووڕەشی دیوانی جەزا خۆم بۆ سەر کزی ئەم هۆزە دڵ و جەرگ برینە بۆ شینی وەتەن، چاوی خیرەد پڕ لە گرینە بێ شێریە ئەمڕۆ کە وەها بێشە حەزینە نووری بەسەری ئەهلی هونەر تانەیی شینە بێ ئالەت و شمشێر، لە مەیدانی وەغا خۆم ئەی خاکی وەتەن بۆچی وەها کوێرە وەجاخت؟ پەژموردە و بێ ڕەنگە، هەموو چیمەن و باخت؟ پڕ لە ستەم و جەورە یەقین، دەربەن و شاخت ئەی خاکی وەتەن! وێردی شەو و ڕۆژە لە داخت بۆ بێ کەسی ئەم خاکە، دەسا بەندی بەڵا خۆم قانع! وەرە ئەم جارە، دە غەوغایێ بە پا کە بۆ خاکی وەتەن فەرزە بە دڵ ڕۆح بە فیدا کە پیراهەنی بەدناوی، بە نامووسی کەوا کە سەف بگرە بە کوردان و لە چۆپیوە سەما کە ئەو وەختە بڵێ خاوەنی هەر بەزم و هەرا خۆم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تەناسب جەلب ئەکا ئەبرۆ بە غەیرەز تۆ مەیل و مەرامی دڵ بە دولبەر دەم ڕەبی دڵ تووشی زەخمێ بێ، کە هەر بەر نووکی نەشتەر دەم هەتا دەستی ئەجەل کۆمەک بە کارم بێ لە دەفعی خەم ئەگەر سەر بەرمە بەر قەیسەر، سەرم بەر شیپی خەنجەر دەم هەتا گوڵ گوڵ ببێ کفنم، بە زووخی جەرگ و خوێنی دڵ لە زەمزەم جێم بوێ گیانا، چلۆن مەیلم لە کەوسەر دەم؟ نەسیمی سوبح ئەگەر دوودی هەناسەی فیرقەتت بێنێ دەماخم وشکە وەک واعیز، ئەگەر لووتم لە شەسپەڕ دەم گەلێ مەمنوونی بەختم بووم بە لاری هاتە دنیاوە تەناسب جەلب ئەکا ئەبرۆ، چلۆن قەت سەر لە مینبەر دەم سەرم دانا بە بەردی ئاستانەت بیکوتم ورد ورد خوا هەڵناگرێ دیزەی گەڕا و بەر دەنکی گەوهەر دەم وەها مەستی خەمم قانع لەسەرخۆچوونە ئەوزاعم مەگەر ڕۆژی قیامەت دەفعەیێ یادێ بە مەحشەر دەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تەرکی ڕۆح و سەر تا حەیاتم بێ لە دڵما، شەرتە میهرت دەر نەکەم رۆژ پەرەستم تا بمێنم، سوجدە بۆ ئەختەر نەکەم شەرت و عەهدە مەیلی گەرمت قەت لە لام ساردۆ نەبێ تا سەرم نەدروونە جاو و زیارەتی مەحشەر نەکەم وشکە سۆفی ڕیش بڕاوە، واعیزی سەر مینبەرم چۆن لە داخی غەیری ئەبرۆت تەرکی هەر مینبەر نەکەم؟ گەر وەکوو مەجنوون لە کێوی نەجدەدا خۆ داگرم شەمشەمەکوێرەم کە ڕوو بۆ شەمسەکەی خاوەر نەکەم گەر لە لێوی لەعلی ئاڵت قەترەیێکم دەس کەوێ ڕوو ڕەشم گەر تەرکی ئاوی زەمزەم و کەوسەر نەکەم نووکی موژگانی لە خەنجەر تیژترە بۆ قەتڵی من چۆن بە جارێ تف لە شیر و خەنجەر و نەشتەر نەکەم؟ عەرزی یارم کرد کە بۆچ پەرچەم لەسەر ڕوخسارتە پێی وتم بەزمە! لە سەر چی عوود لەسەر مجمەر نەکەم؟ هەر شەوێ دولبەر بە نازۆ ڕوو بکاتە مەنزڵم ڕەببی لاڵ بم گەر لە ڕێیا تەرکی ڕۆح و سەر نەکەم یار بە ئیستیهزازەوە فەرمووی قانعا ماوی شوکور لافی میهری تۆ درۆیە، من ئەبێ باوەڕ نەکەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کڕوزانەوە خوا! کەی بێ کەوای تازە لە بەر کەم؟ وەیا، پارەم ببێ عەزمی سەفەر کەم خوایا، تۆ کە قازانجت نەدا پێم بە ناحەق بۆ ئەبێ دایم زەرەر کەم؟ خوایا! من ئەبێ تا کەی بە زیللەت تەماشای دەستی ئەتراک و قەجەر کەم خوا پارەی لە پیاوی ڕەزیلە کە من ئازام ئەبێ هەر قوڕ بە سەر کەم برا تازە تەمامە بم بە یارۆ هەتا گیرفانەکانم پڕ لە زەڕ کەم لە کوردم قەت نەدی ئینساف و بەخشش لەمەولاوە ئەبێ خزمەت تەتەر کەم هەموو ڕۆژێ جەزام سفری مەعاشە لە ڕێی ئیشا ئەگەر خوێنم هەدەر کەم سەعاتێک چاوش و تاوێک مەعاون گەهێ چێو کێش و خۆم هاومل بە کەر کەم گەهێ نەوبەت نەهار و گاهێ لەیلی گەهێ سفتە بە هەر ئەدنا نەفەر کەم کە من کوڕ ئادەمم جەننەت بە جۆیێ لە داخ قانع ئەبێ مەیلی سەقەر کەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کۆچی ئەحمەد موختار جاف وەرن یاران تەماشا کەن، لە چاوی پڕ لە گریانم چلۆن قرچەی دەروونم دێ، چلۆنێ جەرگی بوریانم لەباتی من بڵێن بولبول نەخوێنێ قەت بە مل گوڵدا کە چۆن تازە لە دەس دەرچوو، ئەساسی کەیف و سەیرانم فەلەک ڕەحمی ئەگەر ماوە، دەسا با خوێن ببارێنێ مەلەک نامووسی خۆی دەرخا، هەموو بین بۆ عەزاخوانم ئەترسم گەر بڵێم شێرم نەماوە کەس نەکا باوەڕ ئەگەرچی شاهیدە بۆ من خرۆشی بێشەڵستانم ئەیا زومرەی ئەسیری خەم! ئەوا خەم هات بە سەر خەمدا وەرن با قوڕ بە سەردا کەین، لە بۆ ئەحواڵی کوردانم ئەگەر دیقەت لە حاڵم کەی، ئەزانی زەربەیەکی قورس زهووری کرد، لە سەر خۆم و ڕەفیقی ئەهلی نیشتمانم وەتەن ئەمڕۆ بە گریانۆ، لە بۆ تەئریخی وای فەرموو شکا ئەژنۆم، دڕا جەرگم، نەماوە نووری چاوانم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نەکەم چی بکەم کە بۆم دەس نەدا ڕەندی دەسا تەقوا نەکەم چی بکەم؟ ئەسیری زوڵفی تاتاتم، کە واوەیلا نەکەم چی بکەم؟ لە کونجی سۆمعەی زوهدم، هەزاران شێخ شاگردمە لە شێخ بەدتر هەموو سەرفی قەدی تەرسا نەکەم چی بکەم؟ ئەڵێن مەجنوونی زوو شەیدا بە باڵی سەوڵی لەیلا بوو منی شەیدا فیدای باڵات، ئەگەر لەیلا نەکەم چی بکەم؟ نە مەحویم تا کە مەحو بم، نە نالیم تا بناڵێنم بە شۆری شیعری شیرینم، فەلەک شەیدا نەکەم چی بکەم؟ لە ئەوسافی سەلاحەددین قەڵەم ماندوو بووە ئەمجا ئەگەر وەسفی خەرافاتی کوڕی کیسرا نەکەم چی بکەم؟ خەیاڵم وایە بیری دڵ، لە عوودی سینەما دەرخەم لە بۆ ئەم هۆزە جێماوە، دەنگێ بەرپا نەکەم چی بکەم؟ لە گۆشەی باخی کوردستان هەزار قانع بە بولبول بوو لە باتی باخەوان ئەمڕۆ، کە خۆم ڕیسوا نەکەم چی بکەم؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شێرانی مەکتەب ئێوە ئەی شێرانی مەکتەب! واسیتەی ژینی منن واسیتەی ژین و ژیان و ڕۆحی شیرینی منن کۆمەڵی ئەولادەکانم، وان لە زوڵماتی جەهل تاقە ئێوە خوێندەوار و نەسڵی نوورینی منن موددەعی گەر بێ خەیاڵی نام و نەنگی من بکات بۆ ویقایەی حیفزی نەنگم، ئێوە پەرژینی منن ئاسمان نابێ خەیاڵی بەرتەری و زیادی بکا ئاسمانی ئاسمانم، ئێوە پەروینی منن! سەد کە دێم و بێ بەراوم من لە کوێ «قورفە» لە کوێ تێ بفکرین تۆ خوا مەئمووری تەخمینی منن مەرهەمە تەسکینی زام و دوکتەرە دەفعی بەڵا بۆ دڵی پڕ ئێش و زارم، ئێوە تەسکینی منن گەر وەکوو قانع لە بۆ تەرفیعی من کۆشش بکەن لاوەکانی خۆشەویستم، کۆڵەکەی دینی منن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەمەولا چی بکەم منم کەمتر هەژاری خاکی کوردان ئەنووسم کۆمەڵی ویژدان و ئیرفان وەرن! کوردینە گوە بگرن لە قەولم کتێبی تر ئەڵێم، وەک باخ و بێستان١١.٨ لە وەعز و مەوعیزە و ئەشعاری میلی لە تەعریفی وڵات و ئاو و کوێستان لە فەزڵی گەورەیی و ڕەسمی بچووکی لە تەعلیمی مناڵ و ئەهلی ئیرفان لە چاکی ئیتیفاق و کۆمەکی یەک لە هاڵگرتن چەک و وێستانی مەیدان لە باسی کاسبی و تەعلیمی نووسین لە ناسینی نژادی داک و بابان لە کۆشش کردنی، ئەفکاری میلەت لە ئەوزاعی مەلایی و باسی شێخان منم قانع بە تەنیا و بە بێ کەس خوا هەڵسن لە خەو لاوانی: نیشتمان ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ژیانی کچ کچی بەستە زمان دەوری ژیانی سینەمایێکە ئەگەر بزانی کە لە دایک بوو، ئاهەنگی نییە ئەڵێن: ئای کچە! فاییدەی چییە؟ پێ پیرۆزانەی کەس بۆ ناهێنێ هیچ کەس بە چاکە هەرگیز نایدوێنێ پڕ و پیرە ژن، دەوری دایکی ئەدەن هەر یەک بە جۆرێ دڵخۆشی ئەکەن خەم مەخۆ، خوا لە سەر کەرەم بێ کوڕیشت ئەبێ، خاترت جەم بێ بۆ ئیشی ناو ماڵ، بۆ هاتوچۆی دەر ئەمیش پێویستە لە جێی کارەکەر سەد ساڵ نەخۆش بێ، نابینێ دەرمان لە جێی دڵخۆشی، هەر چەپۆک لێدان نابێ نان بخوا تا هەموو خێزان نەچێتە دواوە، لە سەر سفرەی نان لە پاشان ئەمیش ئەگەر نەتۆرێ لە پاشخوان بخوا و حاجەت بشۆرێ ئەگەر بتۆرێ، هیچ کەس نازانێ بە برسی ئەگری، هەتا ئەتوانێ *** نابێ بە دارتاش، نابێ بە توجار نابێ بە ناڵبەند، نابێ بە عەتار ئەگەر لە حەوشە، سەر بێنێتە دەر دایکی تێی ئەخوڕێ، بێ حەیای ماکەر! ئەم بەستە زمانە، هەتا پازدە ساڵ دیل و گیراوە، دەر ناچێ لە ماڵ کاتێ گەورە بوو، دێنە هات و چوو بە لای ناخێری، کچ ئەدەن بە شوو لە کوڕی وەستا و بەزاز و قەساب داواکاری ئەبن، لە چاک و خراپ نیوە ئەفەندی و حاجیی ژن مردوو بێچووە خانەدان، کۆن و ڕابردوو ئەمجا داک و باب ئەکەونە تەگبیر گوێ نادەن بەوە جوان بێ یاخۆ پیر تەماشای ئەکەن، هەر پارەی زۆر بێ ئیتر کەیف خۆیە، ڕەش بێ یا بۆر بێ کچی بەستە زمان ئاگای لێ نییە نازانێ چپەی داک و باب چییە؟ بابی دێتە جواب، حاجی زۆر چاکە خاوەن پارەیە و زۆر زۆر دڵ پاکە گوێ مەدەن بەوە، دانی نەماوە تەمەنی جوانی تەواو فەوتاوە لیرە و مەجیدی لە تاکە و جووتە کۆمەڵی کردووە، تا ئارەزووتە کاتێ کچ زانی کە ئەیدەن بە شوو ئەیدەن بە حاجی و دنیای لە دەس چوو خوڕ خوڕ فرمێسکی لە چاو دێتە خوار پێچ ئەدا لە خۆی وەک ماری زامار ئەڵێ هەی جوانی! هەی دنیای ڕۆشن! هەی دایک و باوک، هەی دۆس و دوژمن هەی گەورە کچان! هاوسەر، هاوفەردان! هەی بەش خوراوان، هەناسە سەردان! بۆچی کۆمەڵی حیمایەی حەیوان ناپرسن لە حال ژیانی کچان؟ ! ئەر ئینسانیش نین، مەعلووم حەیوانین بۆ چی بێ خەمخۆر لە ڕووی جیهانین؟ ! خوا حافیزتان ئازاد کەن گەردن وا من ڕێ کەوتم بۆ شاری مردن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قانع و شوان ڕۆژێ ڕێم کەوتە سەر بەندی شاخێ کێوێکی دارسان بەرزە دەماخێ کاتیش چ کاتە؟ کاتی بەهارە کوردستان هەمووی چەشنی گوڵزارە کاتی ئازادی دیلی زستانە سەیر و تەماشای دیدە مەستانە نزار پڕ لە گوڵ، گوڵی فراوان سەوز و سوور و شین وەک دڵی لاوان کەرەس لەسەر چووز، مەنێ بە خەروار هەڵەکۆک زۆر کۆک، کاشمە لە ناو غار ڕێواس سپی و ساف، وێنەی شووشەی زیو شەماڵ لێی ئەدا، ئەم دیو بۆ ئەو دیو پیچک بە یەک چڵ، وەک من تەنیا و تاک ئەو لە سای سێبەر من ئامێتەی خاک خوژە گەڵا لوول، قومام کڵاو لار تریشکە و تەڕلە، هەزاران هەزار وەنەوشە لە چەم، لە پای بەفراوان هەڵاڵە برمە، فرمێسک لە چاوان کە زانیم دنیا تەواو گوڵ گەشتە چەپکەی نزاران چەشنی بەهەشتە *** پاڵم دا بە پاڵ دارمازوو دارێ ڕوانیم کە تک تک عەتری ئەبارێ نواڕیم لە لاما هەندێ حەیوانە پڕمەی مێگەل و تەقەی گۆچانە دیم نەوجوانێک کەپەنک لە بەر گاڵۆک لە مەچەک، کڵاو لە لای سەر شمشاڵێکی زەرد لە تۆی پشتێنی مەر چاک تێفکری، ئەرنا نایبینی مەرحەبا خاڵۆ، چۆنی کاکە گیان؟ لەویا کەوتە بەین، قانع و شوان مامە بە خێر بێی، خەڵک کام خێڵی چیت لە ون بووە، بەم جۆرە وێڵی؟ وتم بابە گیان دڵم ون بووە! ئەی تۆ نازانی کە بۆ کوێ چووە؟ پێکەنی وتی: مامە دڵ گشتمان ئەسووڕێتەوە بۆ دەوای نیشتمان تۆزێ ڕاوەستە، بانگی بکەم بۆت بیخەمەوە ناو سینەی تەنگی خۆت نەوی لە شمشاڵ لە هەوای هەی دڵ هەی دڵ! هەی نامەرد، هەی نازک وەک گوڵ! کە پەنجەی جووڵان، هەر یەک هەوایێ هەر یەکە دەنگێ، هەر یەک نەوایێ گوێم گرت کەوتە سەر بەزم و شۆری نەی چۆپی، چەمەری مقامی «وەی وەی» گا «مینا مینا»، تاوێ «تەل و بەل» گا «لەیلی لەیلی» هەوای لای مێگەل تاوێ «خرنگەکە»، تاوێ «ئای نەخشان» گا «چاوە ڕەشێ»، بەزمی «شانەوشان» تاوێ «سێ پێیی»، گا هەوای «لای ڕان» گا «هەی سوار هەی سوار» بەزمی ڕووی مەیدان گا «سەوزە سەوزە»، تاو تاوێ «حەیران» گا «بووک و خەسوو»، بەزمی «ژن هێنان» *** خاوی کردەوە کرژی دەمارم کەوتەوە بیرم، یاری دڵدارم کز کز بۆی گریام، تا تەواوی کرد زانی پەشێوم، شمشاڵی لابرد ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گۆرانی شیوەن هامسەران دەردێ... سەر داوە لە دڵ، یەک گران دەردێ ئاخ بۆ دڵسۆزێ، داخ بۆ هامفەردێ یا یەکێ وەک خۆم، هەناسە سەردێ دەس کەینە مل یەک دانیشین بە هەم تێکەڵ بکەین دەرد، خەم لە بانی خەم من بۆ ئەو شیوەن، ئەو بۆ من زاری بدەین بە سەردا بە بێ قەراری بەر پا کەین مەجلیس زایەڵە و ڕۆڕۆ واوەیلا خەینە سەحرا و کەژ و کۆ شمشاڵژەن، شل کە پەنجە لە سەر نەی! چۆپی چەمەری مقامی وەی وەی دەروێش! تۆ دینت، بەرزۆ کە دەفت بگرە کەمەی دەف، بە هێزی کەفت لێ دە لە مقام چەواشەی چەپگەرد چەپگەردی دەوران، ساحێب موهرەی نەرد تارچی! تارمووسکت با ڕیشەی دڵ بێ مقامێ بڵێ با دڵ خەجڵ بێ خۆش خوانان بانگ کەن، هەڵکەنە «قەتار» فەردی مەولەوی دانەی گەوهەربار تەموورەی ناڵە و کەمانچەی گریان دەهۆڵی حەسرەت، عوودی ئەلفوغان هەر یەک لە بەزمێ، هەر یەک لە دەنگێ هەر یەک هەوایێ، هەر یەک لە ڕەنگێ سا بدەنە یەک، بەزمی نەقارە ئارامتان نەبێ سوبح و ئێوارە بەشکم ساکن بێ گڕەی دەروونم ببرژێتۆ زام جەرگی پڕ خوونم سەرم لە وەسواس میحنەت ئازاد بێ قەڵای مەینەتم یەکسەر بەر باد بێ ساتێ سەر بێنم وە بانی سەرین بیر دەم وە کردار زەمانەی بەرین یادێ کەم لە حاڵ یاری دوور وڵات دوور کەوتەی گەردوون، ڕەهەندەی بیسات دەماخم بە بای وەتەن ڕووناک بێ ئایەنەی دەروون لە خەفەت پاک بێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەتیو لە ڕۆژی جەژنا جەژن، ڕۆژێکە ڕۆژی شادییە ڕۆژی سەیران و دڵ ئازادییە ڕۆژی نیشات و کەیف و دەماخە ڕۆژی سەیران و سەیرانی باخە گشت کەس بە دڵخۆش لەناو مناڵی هەموو بە مەرام حاڵ و ئەحواڵی هەموو لیباسی تازە لە بەردا هەموو مێزەری شیرین لە سەردا ئەم بۆ ماڵی ئەو، ئەو بۆ ماڵی ئەم ئەسووڕێنەوە بەبێ دەرد و خەم دەم بە پێکەنین، دڵ پڕ لە سروور لیباسی بەریان زەرد و سەوز و سوور ئەمما بۆ هەتیو، ڕۆژی زارییە ڕۆژی گریان و بێ قەرارییە نە دایک سەر و جلی ئەشۆرێ نە باوکی هەیە، بەرگی بگۆڕێ نە پارەی هەیە، بیبا بۆ سەیران هەر وەکوو باقی دەستەی هاوسەران بەبێ خەمخۆر و بێ پشت و پەنا بێ پێکەنین و بێ هەرا و زەنا سەر کز و پەشێو، لەبن دیواران عاجز و مەلوول، وەک ئازێتباران دڵسۆزی نییە دەس خاتە شانی خەرجی ئەو ڕۆژە کاتە گیرفانی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: رەشبەڵەک لە جەژنی لادێدا کوڕگەل وا دیسان ڕۆژی شادییە بەزمی هەڵپەڕکێ و دڵ ئازادییە چرپەی گەورە کچ، ڕوو ئەکاتە ماڵ ئارایشت ئەکا بە لفکەی دەسماڵ چارەکەی خامەک ئەکاتە کۆڵی خڕخاڵ مەچەکی چەشنی سەهۆڵی ملوێنک لە مل، لوولە لە سەر دڵ چاو پڕ لە غەمزە، ڕوومەت تۆپی گوڵ قەف قەف زوڵفی ڕەش، پێچ و لوول وەک مار تێکەڵ لاچەناخ لە سەر تا بە خوار برقەی بەرچاوە و کڵاوزەڕ ئەگریجەی قرتاو، وەک ڕێحانەی تەڕ ورشەی گوارە گوێ، زریکەی لاگیر هاڕەی پڵپڵە و سڵسڵەی زنجیر شۆرتکە و کەمەرە، هەیاسەیی پشت گۆیەخە تا خوار، جوانترین لە گشت کەوشی یەمەنی، ڕەوشتی لادێ لە هەڵپەڕکێدا کە هەر خشپەی دێ کەوا تۆزێ ئاڵ، کراس مەیلەو سوور سرکەیی کۆڵی بەرق ئەدا لە دوور سوخمەی نارنجی گۆدەڵەک پێوە لە ژێر سوخمەدا، دوو شەکرە سێوە خاو خاو بە وێنەی نیمچە غەزاڵان دێت بۆ ساراتی قەراخی ماڵان *** دەستەی هەرزەکار، ڕانک و چۆخە چاک یەک یەک کۆ ئەبن، وەک شێری بێ باک کڵاش هەورامی، پەستەکی بانە پشتێن کەتان چن، ڕەسمی زەمانە کەوا و پانتۆڵی لە فاسۆنی جوان فەقیانەی دوو گەز ئەخاتە سەر شان دەمانچە لە پشت، فیشەک لغ لە مل تەزبێح کارەبا تۆزێ دەنک زل خەنجەری دەبان، کالان تەواو زیو نەخشین کراوە، ئەم دیو و ئەو دیو دەسەسڕی ئاڵ، لفکەی بەر کەمەر سووچی دەسەسڕ، سەر مشتووی خەنجەر کڵاو گروونی گرێ چن تەواو لفکە لە لا شان، مشکی تێکەڵاو کوڕ و کچ لەویا تێکەڵاو ئەبن هەموو بۆ سارای لا ماڵان ئەچن ئەو کچە جوانە و ئەو کوڕە قۆزە دێتە کایە جەژنە پیرۆزە بە دەم پێکەنین، ئیشارە بە چاو یەک بۆ یەکتری ئارام تیا نەماو *** کاتێ زوڕناچی کە ئەیان بینێ هیچ بیر و هۆشی لە لا نامێنێ کاکەی دەهۆڵکوت، دەهۆڵ لە سەر دڵ ئەو لە زوڕناچی، چاکتر دێتە کوڵ بە بێ پێ وتن، سا تف لە گۆچان گرمەی دەهۆڵی ئەگاتە ئاسمان زوڕناچی پیقەی زوڕنا دەردێنێ سێ جار لە سەر یەک پیا ئەپیقێنێ پەنجە شل ئەکا ئەمجار لە سەر کون دێنێتە سەما، هەزار وەکوو من بە بەکر بەگی و فەتاح پاشایی ئەخاتە جووڵە تەواو ئاوایی هەندێ شۆرە ژن کە مەیلەو پیرن سپی و نەرم و شل، قاشی پەنیرن بیری زەمانەی گەنجی دێتە دڵ ئەدەن لە مێزەر هەر یەک چەپکێ گوڵ بە بۆنەی سەیرۆ، دێن بۆ سەر شایی یەک لە یەک تری موبارەکبایی ئەمجا، کچ و کوڕ بەزمی ڕەشبەڵەک قەتار ئەپێکن، دەس ئەگرن بە یەک یەک بێوەژنێ، تەڕ پیری تەڕ پۆش تۆزێ چەرمەڵە و تەواوی دڵ خۆش سەرچۆپی ئەگرێ، بە لەنجە و لارە کوڕ و کچ تێکەڵ، ڕیز بە قەتارە ئەم شان ئەو شان، وەک کەوی پڕ خاڵ هەڵ ئەسووڕێنێ، پەی لە پەی دەسماڵ کوڕ و کچ تێکەڵ دێنە سەر شادی ئەڵێی وەر ئەگرن، ئەمری ئازادی! *** سا دڵ بلەرزێ، سا چاو بڕوانێ سا دەم پێکەنێ، هەتا ئەتوانێ سا خەم هەڕا کا، مل خۆی بشکێنێ سەد هەزار قەیسەر لەویا نانوێنێ مامەی ڕیش سپی دێتە سەر سەیران هەر بیر ئەکاتۆ لە جاری جاران ئەزانێ ئەمە ئیشی خۆی بووە «پیری و هەزار عەیب» لە دەستی چووە کە سەرچۆپی کێش عیشوە ئەنوێنێ مامەیش بەو جۆرە سەر ئەجووڵێنێ سینگی پێی جار جار ئەدا لە زەوی بیر ناکاتەوە لە کۆکەی شەوی لە ناو خەیاڵا وەها مەس بووە نازانێ ئاخۆ دێرە یان زووە کیسە تووتنەکەی دەر دێنێ جار جار سەبیل تێ ئەکا بەرامبەر قەتار دووکەڵ لە لووتی وەک قەفی ڕەشمار پێچ پێچ دێتە دەر، لە سەر تا بە خوار بەم جۆرە بەزم و هەڵا و هەرایە کاتێ ئەزانن عەسرە و دوایە بەتاڵی ئەکەن، ئەچنەوە بۆ ماڵ بۆ سەر ئیش و کار، ناو ماڵ و مناڵ شاباشی چاوەش، درەم و دینار دا ئەبارێنن وەک هەوری بەهار بۆ تەنیا ڕۆژێک وا تەکان ئەدەن ئاخۆ بۆ جەژنی سەربەستی چی بکەن؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لای لایە هەی لایە لایە، ڕۆڵە لای لایە لە کزی کوردان دەنگم دەرنایە ڕۆڵەی خۆشەویست، جگەر گۆشەکەم مەرهەمی زامی بە پەرۆشەکەم وەک تۆ پەروەردەی دامێنی منی بێچووە شێرەکەی خاوێنی منی منیش لە باوەش دایکێ ترا بووم بە شیری ڕاستی بە خێو کرابووم من ڕاسپاردەی باب و باپیرم فەرموودەی ئەوان هەر وا لە بیرم با بۆت بەیان کەم وەسێتی ئەوان بۆ چ غایەیەک منیان پێ گەیان منیان پێ گەیان بۆ خزمەتی تۆ بۆ بە خێو کردن، بۆ زەحمەتی تۆ هەی لایە لایە، ڕۆڵە لای لایە شاڵڵا لای لایەی گشت کەس وا بوایە *** ڕۆڵە! ئەم شیرە، شیری شێرانە شیرەی نیعمەتی خاکی کوردانە ڕۆڵە! بێشکەکەت داری قەزوانە نەمامی مەندەی باخی بابانە بەنی دەسرازەت خوریی شەکی کاڵ دابەستەی کوێستان، چراگای سەر یاڵ ئاوی خواردنەوەت، کانی «جەیران»ە چێشتت برنجی دەشتی «ماڵوان»ە هەی لایە لایە، ڕۆڵە لای لایە خۆزگە تۆی نیفاق هەرگیز نەبوایە *** شیرە ڕاستەکەم نەخۆی بە درۆ! سەرسەری نەبی! نەمکەی ڕەنجێ ڕۆ! هەرگیز نامووست بە پارە نەدەی! ئاوەڵ کوردی خۆت ئاوارە نەکەی! *** ڕۆڵە من بۆیە تۆ بەخێو ئەکەم ڕەنجی داماویت لەگەڵا ئەدەم تۆش خزمەتکار بی بۆ گەل و هۆزت قەت قوسوور نەکەی بۆ بەرزی کۆزت هەی لایە لایە، ڕۆڵە لای لایە میللەتی بێ خێو، ڕوو لە بەڵایە *** ڕۆڵە! خایەن بی بە ئاو و خاکت دەک ئەجەل بگرێ دامێن و چاکت تۆ بەخێو ناکەم بۆ خەو و خواردن یا وەک هێندێ کەس بۆ چاو شۆڕ کردن کوڕم! نەتبیستووە، مەشوورتر لە گشت؟ «سەر بۆ سەر بڕین، نەک بۆ سەرزەنشت» *** ڕۆڵە! هەر کاتێ خوێنت بڕژێ بە گوللەی دوژمن مێشکت بپژێ ڕەنجم حەڵاڵت شیرم نۆشت بێ کزی کوردستان فەرامۆشت بێ هەی لایە لایە، ڕۆڵە لای لایە کۆمەڵی نەزان، وەک کا و بایە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شانازی بە سەلاحەددینەوە سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی - دیوانی قانع، باخچەی کوردستان، کۆکردنەوەی: خەلیفە شوکڕوڵڵا دووهاڕووت، لاپەڕە ١٠٠. تۆ نه‌مردووی ئه‌ی سه‌لاحه‌دینی ئه‌ییوبی لەقەب هه‌ر بژی ئه‌ی فەخری کورد و حاکمی مڵکی عه‌ره‌ب تاکوو تۆ بووی لاوه‌کانی کوردستانم دەرئەچوون بۆ زەکاتی مڵکی شام و خه‌ر‌جی بازاڕی حه‌ڵه‌ب زیندوو بووبووینۆ به‌ جارێ، شارسانی و دێنشین ڕەعیەت و شوان و سەپانم، که‌وتبوونه‌ سه‌ر ته‌ره‌ب ئێستە بێ‌تۆ، بۆیە وا بێ ‌ڕەونەق و جلوە و جەلاین بووین به‌ گاڵته‌جاڕی خه‌ڵق و که‌وتووینه‌ به‌ر عه‌ته‌ب وه‌رنه‌وه‌ ئه‌ی نیشتمانی باهه‌موو عه‌هدێ بکه‌ین بۆ فه‌نای دوژمن به‌جارێ بێینه‌ مه‌یدانی غه‌زه‌ب من ئه‌زانم هه‌ر سه‌عاتێ ده‌س بده‌ینه‌ مودده‌عی ئێمه‌ هه‌روه‌ک ئاگرین و ئه‌و وه‌کوو کۆگای حه‌ته‌ب "قانعا" بۆ کوشتنی نیشتمان‌فرۆش ئاماده‌به‌ خواه‌ شێخی بایه‌زید و خواه نه‌فسی بووله‌هه‌ب ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چۆنیەتی زەمانە سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی - دیوانی قانع، باخچەی کوردستان، خەلیفە شوکڕوڵڵا دووهاڕووت، لاپەڕە ٩٦. بێ‌حەیایی باوە ئەمڕۆ، قوڕ بەسەر داکا حەیا کەندەڵان سەربەرزو شادە، خۆی بشارێتۆ چیا گوڵ ئەگەر ئەقڵی ببێ، قەت سەر لەخاک ناکاتەدەر چونکو ڕۆژی دڕک و داڵە و گەرمی بازاڕی گیا با لە هەورا سەرنگون بن مانگ یا ڕۆژی جوان شەمشەمە کوێرە ئەڵێ: من نامەوێ شوعلەی زیا ئەی فەلەک ڕاستۆ نەبی بۆ ڕێک‌وپێکی دەورەکەت گورگ ئەبێتە شوانی ڕان و دز ئەبێتە ئەولیا نێرە گاجووتی ئەبەیتە ڕیزی لوقمانی حەکیم فەیلەسۆفێکیش ئەخەیتە ژێر چەپۆکی ئەشقیا تۆ بە مێروولەی زەعیف ئیشی سلیمانی ئەکەی خاتەمی مۆری نگینت کردە دەست دێوی [هەیا] ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دڵی دایک سەبارەت: ئامادە کردن: کەماڵ ڕەحمانی - مامۆستا قانع، دیوانی قانع، کۆکردنەوەی: خەلیفە شوکڕوڵڵا دووهاڕووت، چاپی یەکەم ١٣٨٨، لاپەڕە ١٠٥و١٠٦. - منبع: شاهکارهای شعری فارسی و کردی، طه فیضی زاده، ص ٨٦ ـ ٩٠. جارێکیان لاوێک سەرگەرم و مەغروور لە ناو یارانا بە نەزان مەشهوور ئەیدا لە دایکی هەتا ئەیتوانی وتاری باوکی بەهیچ ئەزانی دڵی چووە سەر دراوسێ ماڵێ ژنێکی زۆرزان خۆش خەت و خاڵێ ئیشارە بە چاو، پێکەنین بە دەم بە بەینیانا چوو، لە زۆر و لە کەم گا شەڕەچەپۆک، گا پاڵ‌پێوەنان هەتاکوو ئیشیان لە ئیش ترازان دایکی لاوەکە بەم ئیشەی زانی کەوتە تەدبیری زۆر بە ئاسانی وتی: خوشکەکەم مەیە بۆ ماڵم خرابمان مەکە و مەشکێنە باڵم ئەم کوڕەی منە سەرسەری مەکە لە ژینی دونیا بێبەری مەکە ژنی دراوسێ کە زانی وایە تەرکی ماڵی کرد نەهات بۆ کایە لە پاش یەک دوو رۆژ، کوڕە هیلاک بوو بۆ نەهاتنی یار تەواو خەمناک بوو شەوێک لەشەوان زۆر بە پەنهانی چوو بۆ لای دۆسە هیچ کەس نەیزانی وتی: گیانەکەم بۆ تەرکت کردم بەچاوت قەسەم ئەوا من مردم وڵامی داوە مەعشووقەی عەیار وتی: خۆشەویست، بۆ من بریندار دایکت زانیویە، ئابڕووی بردم نازانی پێرێ کەچی پێکردم؟ تازە من و تۆ بۆ یەکتر نابین هەتاکوو مردن بۆ لای یەک ناچین کوڕ هاتە وتار: ئامان سەد ئامان لێم زویر نەبی دەستم بە دامان تۆ چی ئەفەرموویت سەرم لە ڕێتە پەردەی دڵەکەم، خاکی ژێر پێتە! وتی: ئەتەوێ بم بە میوانت؟ دەس کەمە ملت، بێمە سەر ڕانت؟ دایکت زگ بدڕە و دڵی دەربێنە مەیخە بەیانی ئەمشەو بۆم بێنە! منیش ئەوساکە وەکوو جارانم هەرچی بڵێی پێم، بەندە فەرمانم کوڕ بە نەزانی ڕایکردۆ بۆ ماڵ زگ دایکی دڕی سا بە هەر ئەحواڵ دڵی دەرهێنا و خستیە سەر دەستی بردی بۆ یاری، دوو دیدە مەستی! هێندە پەلەی کرد کوڕی مل‌ قەوی پێی هەڵخلیسکا و کەوتە سەرزەوی بە زوانی حاڵ دڵ هاتە زمان وتی: ئەی ڕۆڵە ئامان سەد ئامان! هۆشت بێ دەخیل! بریندار نەبی لە نەخۆشخانە زار و خوار نەبی! قەزات لە گیانم لەسەرخۆ بڕۆ ئێشت پێ نەگا، بمکەی ڕەنجەڕۆ هەرکەس بزانێ کە دایک کامە! هەتاکوو مردن چەشنی خوڵامە چاو بقونجێنە لە نان و ئاوت پەڕۆگوو شۆرین بێنە پێش چاوت ئەم جار ئەزانی کە دایک چییە بۆ تۆزێ ئێشت ئارامی نییە مهر مادر داد معشوقه به عاشق پیغام که کند مادر تو با من جنگ هر کجا بیندم از دور، کُند چهره پرچین و جبین پرآژنگ با نگاه غضب‌آلود زند بر دلِ نازکِ من تیرِ خدنگ از در خانه مرا طرد کند همچو سنگ از دهنِ قلماسنگ مادرِ سنگ‌دلت تا زنده است شهد در کامِ من و توست شرنگ نشوم یکدل و یکرنگ تو را تا نسازی دلِ او از خون رنگ گر تو خواهی به وصالم برسی باید این ساعت بی‌خوف و درنگ رَوی و سینهٔ تنگش بِدَری دل برون آری از آن سینهٔ تنگ گرم و خونین به منش باز آری تا بَرَد ز آینهٔ قلبم زنگ عاشقِ بی‌خردِ ناهنجار نه، بل آن فاسقِ بی‌عصمت و ننگ حرمتِ مادری از یاد ببرد خیره از باده و دیوانه ز بنگ رفت و مادر را افکند به خاک سینه بدرید و دل آورد به چنگ قصدِ سر منزلِ معشوق نمود دلِ مادر به کفش چون نارنگ از قضا خورد دمِ در به زمین و اندکی رنجه شد او را آرنگ وان دلِ گرم که جان داشت هنوز اوفتاد از کفِ آن بی‌فرهنگ از زمین باز چو برخواست، نمود پیِ برداشتنِ آن، آهنگ دید کز آن دلِ آغشته به خون آید آهسته برون، این آهنگ: آه دستِ پسرم یافت خراش آخ پای پسرم خورد به سنگ «ایرج میرزا» ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هاوڕێی خراپ سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی - دیوانی قانع، کۆکردنەوەی: خەلیفە شوکڕوڵڵا دووهاڕووت، لاپەڕە ١٠٣ و ١٠٤. قه‌له‌باچکه‌یه‌ک له‌ گه‌ڵ بوڵبوڵێ بوون به ‌دراوسێ له‌ باخچه‌ی گوڵێ که ‌وه‌ختی به‌یان تلووع ده‌رئه‌که‌وت بوڵبوڵی هه‌ژار ئیتر نه‌ ئه‌سره‌وت به ‌ئاوازی خۆش به ‌نه‌غمه‌ی حه‌زین دار و دیواری ئه‌هێنا گرین وه‌ک ئازیزمردوو له‌ سه‌ر په‌ڕه‌ی گوڵ سه‌دای چه‌هچه‌هه‌ی ئه‌یدا له‌ ناو دڵ هه‌ر تاوێ ده‌نگێ، هه‌ر سات مه‌قامێ هه‌ر کاتێ شێعرێ، هه‌ر ده‌م که‌لامێ موخته‌سه‌ر بوڵبوڵ به‌ گریه‌ و زاری پیاوی سه‌وق ئه‌کرد بۆ بێ‌قه‌راری قه‌له‌باچکه‌که‌ زۆر پێی ناخۆش بوو له‌داخی بوڵبوڵ دایم بێهۆش بوو ئه‌یوت: ئه‌ی خوا به‌ختم بۆ وایه‌؟ بۆ بووم به‌ هاوڕێی ئه‌م بێ‌حه‌یایه‌؟ ئه‌گه‌ر به‌دبه‌ختی و بێ‌شانسی نه‌بێ! ئاخۆ من له‌ کوێ و ئه‌م سازنه‌ له‌ کوێ؟ خوایه‌ نامه‌وێ هێلانه‌ی ناو گوڵ به‌و شه‌رته‌ نه‌بم به ‌هاوده‌م بوڵبوڵ لایه‌ق شه‌ئنی من گه‌ر خودا بیدا که‌رێ بتۆپێ له‌ قه‌راخ دێدا له‌ به‌ین سه‌گه‌ل‌دا کوتێ بڕفێنم تا ده‌مم ئه‌گرێ بۆ خۆم بقڕێنم بوڵبوڵیش ئه‌یوت: خوای بانی ‌سه‌ر مردن خۆشتره‌ له‌ ڕه‌فێقی که‌ر خۆزگه‌م به‌و که‌سەی‌ بۆ خۆی مردووه‌ له‌ هاوڕێیی که‌ر نه‌جاتی بووه‌ چه‌ن خۆشه که‌ من نه‌غمه‌ بخوێنم ده‌ماری خه‌فه‌ت له‌ دڵ ده‌ربێنم ڕه‌فێقه‌که‌یشم یا خوێنده‌وار بێ یاخۆ عه‌وامێ ژیر و هۆشیار بێ ئێسته‌ ئه‌م که‌ره‌م چۆن بۆ تێ‌بگات؟ چۆن تێی گه‌یەنم له‌ ئه‌ده‌بییات؟ چۆن تێی ‌گه‌یەنم که‌ ئه‌دیب چاکه‌؟ که‌ پیاوی ئه‌دیب خادم به ‌خاکه‌ هه‌ر به ‌ئه‌دیبه‌ لاچوونی میحنه‌ت هه‌ر به ‌ئه‌دیبه‌ هۆشیاری میلله‌ت هه‌ر قه‌ومێ قه‌دری ئه‌دیبی زانی ئه‌گاته‌ مه‌قسه‌د زۆر به‌ ئاسانی گه‌ر ئه‌دیب نه‌بێ میلله‌ت مردووه‌ هه‌ر بژی ئه‌دیب، ئه‌دیب زیندووه‌ حکایت طوطی و زاغ طوطی‌ای با زاغ در قفس کردند و از قُبح مشاهدهٔ او مجاهده می‌برد و می‌گفت این چه طلعت مکروه است و هیأت ممقوت و منظر ملعون و شمایل ناموزون! یا غُرابَ البَینِ یا لَیتَ بَینِی و بَیْنَکَ بُعدَ المَشرِقَینِ! : [ای زاغ فراق! کاش میان من و تو به دوری مشرق و مغرب بود. ] علی‌الصّباح به روی تو هر که برخیزد صباح روز سلامت بر او مسا باشد بداختری چو تو در صحبت تو بایستی ولی چنین که تویی در جهان کجا باشد عجب آنکه غُراب از مجاورت طوطی هم بجان آمده بود و ملول شده، لاحول کنان از گردش گیتی همی نالید و دست‌های تغابن بر یکدیگر همی مالید که: این چه بخت نگون است و طالع دون و ایّام بوقلمون! لایق قدر من آنستی که با زاغی به دیوار باغی بر خرامان همی ‌رفتمی. پارسا را بس این قَدَر زندان که بود هم طویلهٔ رندان بلی! تا چه کردم که روزگارم به عقوبت آن در سلک صحبت چنین ابلهی خود رأی ناجنس خیره درای به چنین بند بلا مبتلا گردانیده است! کس نیاید به پای دیواری که بر آن صورتت نگار کنند گر ترا در بهشت باشد جای دیگران دوزخ اختیار کنند این ضرب‌المثل بدان آوردم، تا بدانی که صد چندان که دانا را از نادان نفرت است، نادان را از دانا وحشت است. زاهدی در سماعِ رندان بود زان میان گفت شاهدی بلخی گر ملولی ز ما تُرُش منشین که تو هم در میان ما تلخی جمعی چو گل و لاله به هم پیوسته تو هیزمِ خشک در میانی رَسته چون باد مخالف و چون سرما ناخوش چون برف نشسته‌ای چون یخ بسته «سعدی، گلستان، باب پنجم، حکایت ١٣.» ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاخ بۆ تەمەنی جوانی سەبارەت: نووسین و ئامادەکردن: کەماڵ ڕەحمانی - دیوانی قانع، هۆنراوەی: شێخ محەممەد کابولی، کۆکردنەوەی: بورهان قانع. - کەڕەتی چاپ: هەشتەم ١٣٩٣ انتشارات پانیذ، لاپەڕە ٣٧٠ تا ٣٧٣. - دیوانی قانع، باخچەی کوردستان، خەلیفە شوکڕوڵڵا دووهاڕووت، لاپەڕە ١٧٦ تا ١٨١. تافی جوانی، تافی جوانی سەرمایەی نیشات، تافی جوانی عەزیزتر لە ئاو چەشمەی حەیوانی واسیتەی قانون، ڕەسمی ئینسانی مەتاعی مەقبووڵ، پارچەی پڕ قیمەت تاجی سەر شاهان، نیشانەی ڕەحمەت تا تۆ لەلام بووی ساحیب ڕەواج بووم بەدەم خۆم نەبێ، قابل بە تاج بووم لاژووروونشین دەستەی ئەعیان بووم زۆر خۆشەویستی دەستەی یاران بووم باڵا ڕێک و ڕاست هەر وەکوو چنار چاک و پێ کەوتوو، لەسەر تا بەخوار چاو وەکوو دوربین، ئەژنۆ بە تەکان هەناسەی نەرم، ڕاست ڕێک و ڕەوان نە کۆکەی دەروون، نە هاژەی بەڵغەم نە دەستەلەرزێ، نە دیدەی پڕتەم نە وتووی ڕۆژ، نە لرخانی شەو نە سیخەی سەر سنگ، وتووی نێرەکەو نە پەنجەی ناوک، نە کۆڵنجی شان نە بۆڵەی مناڵ، بۆ ئیش و فرمان نە قەبزی مەجلیس، نە چەپۆکی ژن نە فڵچەی تیکە، نە لیک‌ڕژاندن داخم ئەو داخە، تافی جوانی لە دەسم دەرچووی، قەدرم نەزانی ئیستە گیرۆدەی مەقامی پیریم زەدەی زەمانەی بەزم و زویریم مەیدانی بەزمم کونجی مزگەوتە ئیقباڵی ڕاستم، خەدەنگی چەوتە باری تالعم ئەوەندە لارە ئەولادی خۆیشم لە من بێزارە زەوقی شیرینم تەواوی تاڵە کوێر و کەڕ و کز، حاڵم بەدحاڵە دڵە! پڕ لە زووخ پەردەی ماتەم بی لەمە خراپتر گیرۆدەی خەم بی! دەرکە مەیلی یار، باڵا نەمامان سروە و چپەی ڕاز، شیرین کەلامان پڕ بە لە وەسواس بیمی گۆڕخانە بە تۆچی تازە، گۆشەی مەیخانە؟ لرفە و قرمەی بەزم یارانت کوانێ؟ ناو و شۆرەتی شارانت کوانێ؟ ئەی سەر! تۆ لەجێی مێزەرەی گران هەر قوڕ بپێوە تا ئاخر زەمان! وەختێ تۆ سەر بووی، لە باوەش یار بووی سەربەرز و ماقوڵ، لە عام دیار بووی ئیستە بۆ ئەلحەد، خۆت موهەییا کە تەرکی خراپە و حوببی دنیا کە ئەی چاو! تۆ لە جێی سورمەکەی کۆی توور قەبزەی خودایی، سوختەی لقای نوور پڕ بە لە فرمێسک گەرمی نەدامەت بۆ بێ تۆشەیی سەحرای قیامەت تازە تەماشای یاران بە تۆ چی سەیر و تەماشای شاران بە تۆ چی کوانێ تەماشای باڵای نازداران؟ یا سەیری گوڵزار، فەسڵی بەهاران! پشت جێگە نیشان تیر ئەندازیتە وەک مناڵ دایم خاک‌بازیتە ئەی دڵ! بناڵە بە بانگی بێ شەرم ئەلئەمانت بێ، بە زایەڵەی گەرم کوانێ گفتوگۆی قسەی ڕەنگینت؟ شیعر و غەزەلیات نیکتەی شیرینت؟ کوانێ فەساحەت مەجلیسی ئەعیان؟ دڵسۆزی و نەرمی لەگەڵ هام‌فەردان؟ ئەی زوان! سەد حەیف، بۆ جەوهەری تۆ بۆ نەقڵ و بەیان وەک گەوهەری تۆ! کلیلی دەرگای خەزنەی مەعنا بووی چرای مەجلیس و دوڕی یەکتا بووی ئەبی بە خۆراک مەل و مۆر و مار؟ یا ئەبی بە خاک، هەر وەک ئەوەڵ جار؟ ئیستە بێ هێز و بێ نوتق ماوی وەک لاڵ نیوەزوان، خلیچک و خاوی گەردن! تۆ بلوور ساف بێگەرد بووی بە دەم خۆم نەبێ شەمامەی زەرد بووی ئیستە چرچ و لۆچ وشک و پڕباری؟ مەکروهی نەزەر، زەلیل و خواری! 'قانع' ئەزانم، دڵت پڕ خەمە هەتا زۆر بڵێیت، هێشتا هەر کەمە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەری بانگ‌کراو بۆ سەر شایی ﻭ ﺯەﻣﺎﻭەﻧﺪ سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی ﺟﺎﺭێ کەﺭەێکیاﻥ ﺑﺎﻧﮓ ﮐﺮﺩ بۆ شادی ﻗﺎﻗﺎ پێکەنی کەﺭ بە ئاﺯﺍﺩﯼ کلکی بەرزۆ کرد لوتی هەڵ‌بڕی بە دڵێکی خۆش جارجار ئەزەڕی ﻭتیاﻥ تۆ بۆچی ﻭﺍ ﭘـێﺋـەکەﻧﯽ؟ خۆ ﺑـﺎنگ‌ﮐـﺮﺍﻭﯼ سەﺭ ﺯەماﻭەنی ﻭتی ﻣﻦ بۆیە ﻭﺍ پێ‌ئەکەﻧﻢ ﻧـە ﺩەهۆڵ کوﺗﻢ، نە ﺷﻤﺸﺎڵ ﮊەﻧﻢ ﻧـە سەﺭچۆپی‌کێش، نە ﺩﻭﺍییﮔﯿﺮﻡ ﻟـەبەﺭ بارکێشاﻥ زیز ﻭ ﺯﻭیرﻡ ﻧــە هەڵپەڕکێﮐـەﻡ ﻭەک هەڵپەڕینە ﻧــە ئاﻭﺍﺯەکەﻡ جوﺍﻥ ﻭ شیرینە بەوا مەنوارە کز و کەساسم ﻣﻦ ﻭەک خەڵقی نیم خۆم ﭼﺎک ئەﻧﺎﺳﻢ ئەزانم بۆیە ﻣﻦ بانگ ﮐﺮﺍﻭﻡ حەماڵی ﺩﺍﺭ ﻭ بەﺭمیلە ئاﻭﻡ چەند خۆشە ﮔﺸﺖ کەﺱ جێی خۆی ﺑﺰﺍنێ بە قەﺩ جەﻭهەﺭﯼ٬ شەئنی١ خۆی ﺩﺍنێ نەک چۆلەکە ﺑـێ ﻭ ﻭەک باﺯ بێتە ڕﺍﻭ ﺑــە سەﺭەخەﺭی٢ خۆی خاتە ناﻭ ﺩﺍﻭ ١. شەئن: کار٬ حاڵ. ٢. سەرەخەری: پڕکێشی، بە قینداچوون٬ لاساری‌. «دیوانی قانع، باخچەی کوردستان، خەلیفە شوکڕوڵڵا دووهاڕووت، لاپەڕە ١٠١ و ١٠٢.» کەر بۆ سەر زەماوەند کەریان بانگ دەکرد بێتە سەر شایی کەر هاواری کرد: ماڵی وێرانم وا هەڵناپەڕم سەرچۆپیم دەنێ گۆرانی خۆشیش کەمتر دەزانم بە خوا دەترسم بمکەن بە ئاوکێش یان باراشی باش بێتە سەرشانم مامۆستا هەژار، بۆ کوردستان، چاپی نۆهەم ١٣٩٢ هەتاوی، لاپەرە ٢٥٣و٢٥٤. که خری را به عروسی خواندند خر بخندید و شد از قهقهه سست گفت من رقص ندانم به سزا مطربی نیز ندانم به درست بهر حمالی خوانند مرا کآب نیکو کشم و هیزم چُست خاقانی شروانی، بهشت سخن، جلد دوم، چاپ ١٣٦٦، انتشارات پاژنگ، صفحه ٥١٣. ++++++++++++++++++++++