شاعیر: ئاوات کتێب: شاری دڵ سەرناو: شەو سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٥ی هەتاوی نووری ڕوخسارت وەدەرخە، دەردی بێ دەرمانە شەو زوڵمەتی زولفت لە سەر ڕووتە، لە ڕۆژ میوانە شەو دوێ، شوکور مەردانە من ڕێم بردە ناو زولفی ڕەشی تا بزانن خەڵکی موڵکی دڵ، قەڵای مێردانە شەو هەر لە مەغریب تا بەیانی بێ وچان دێت و دەچێ هەر لە دووی خورشیدی خاوەر وێڵ و سەرگەردانە شەو کوێر و نابینایە ئیستا ئەو لە داخی ڕۆژی ڕووت بۆیە ڕەش پۆش و فەقیر و مات و بەستەزمانە شەو قەدری شەو چا بگرە چاوم! شەمع و پەروانە دەڵێن سۆز و گریەی شەمع هەر شەو، سووتنی پەروانە شەو عاشق و مەعشووق لە ڕۆژدا خۆ دەپارێزن لە خەڵک گەر پەنای چاکت دەوێ بۆ ئەو دووە، بڕوانە شەو هەستە (کامیل)، بەسیە بێداری، بڕۆ لێی وەرکەوە! تا وڵات بێ دەنگ و باسە و تا لە ڕۆژ میوانە شەو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خاسەکەو سەبارەت: لاپەڕە ١٧٦ و ١٧٧ ی دیوان خاسەکەوێ لەو کەژە هەڵنیشتووە خاڵی ڕەش و سووری بەجووت ڕشتووە ڕاوچی هەموو لەو کەوە دەرکەوتووە بۆچی دزە؟ جەردەیە؟ کێی کوشتووە؟ کێهە کەسی ئەو لە ژیان خستووە؟ ماڵ و مەڕ و زێوەری کێی بردووە؟ باعیسی قەتڵی چییە، بیستوویەتی؟ ژینی بە سەربەستییە ویستوویەتی! داوی چەقاند تاوەکو ئەو پێوەبێ چاڵکەنە، خۆی پێوە دەبێ جێ بەجێ چاکە کە داودۆزە شوکور خاسەکەو دیوییە، و وریایە بە ڕۆژ و بەشەو بۆچی کەویش مافی ژیانی نییە؟ حەققی کەژ و کێوی جوانی نییە؟ بۆچی ئەویش بۆتە برا کوردەکان؟ نابێ هەڵێنی نەفەسێکی ژیان؟ بێتەوە بەردەست و بە بێ باڵ وپەڕ پێبکەنێ بیبەنە 'قەسری قەجەر'؟ ! دەک نەفەسو بگرێ ئەجەل جێ بەجێ! وا، کە نەتانبێ قەوەتی دەست و پێ خاوەنی ئەو کێو و کەژە هەر کەوە نەزم و نیزامی کەژ و کێو هەر بەوە لێی گەڕێ با باڵ و پەڕی جوان بکا لەو کەلە با بانگی ڕەفیقان بکا بێنەوە کانیاوێ، بخۆن ئاوی ساف بۆ گوڕەیی سەربنە بێنە مەساف لێی گەڕێ دەندووکی بە بەرد تیژ بکا غوڕڕە بکا و بانگی کوڕ و کیژ بکا کوڕ بەگوڕەگوڕ، وەکوو شێر و پڵنگ کچ بە شنەشن، بە خرینگە خرنگ بێن و بڵێن: خاوەنی کێوان ئەمەین سوورە دەنووکمان، بە دەنووک شەڕ دەکەین خاوەنی ئەم خاسەکەوەش هەر دەڵێ: ڕاوچی دەبێ لەم کەژ و کێوە هەڵێ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خاسەکەوی دووهەم سەبارەت: ١٢ فه‌رده‌که‌ی چاپی ڕۆژنامه‌ی کوردستان - سەبارەت بە 'خاسەکەوی دووهەم': bokan.de خاسه‌ که‌وێ له‌ به‌نده‌نێ دیتم خۆش خۆش پێده‌که‌نێ به‌ چی؟ به‌ کێ؟ به‌ من، به‌ تۆ به‌ ژینی وا بێ تان و پۆ ده‌یگوت ئه‌من به‌ بیر وڕام گه‌رمێن و کوێستانان گه‌ڕام نه‌مدی که‌س ته‌نیا سه‌رکه‌وێ یان به‌ دڵێکی خۆش وه‌رکه‌وێ هه‌رکه‌س به‌ ته‌نیا مایه‌وه‌ داویان له‌ سه‌ر ڕێ نایه‌وه‌ به‌ ده‌ندووک پێوه‌بوو وه‌ک که‌و ڕۆژی ڕووناکی بوو به‌ شه‌و گوێ له‌ ئامۆژگاریم بگرن نه‌ک بکه‌ونه‌ داوێ و بمرن یه‌کێ لێره‌ و یه‌کێ له‌وێ یه‌ک که‌ون له‌ منتان که‌وێ به‌س به‌ش به‌ش و لێک پساو بن به‌س بێ بیر و به‌شخوراو بن ده‌ستێک ته‌نیا ده‌نگی نایه‌ منداڵێک بۆی ناکرێ کایه‌ به‌ دوو ده‌ست چه‌پڵه‌ لێ ده‌درێ به‌ دوو منداڵ گه‌مه‌ ده‌کرێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەردی دووری سەبارەت: لاپەڕە ٦٦ ی دیوانی چاپی ئەنیسی - قاقڵاوا، ١٣٤٢ ی هەتاوی تۆ چوویە وڵاتێ کە نەبینم ئەسەری تۆ دوور کەوتی لە من تاکوو نەبیسم خەبەری تۆ ئەی نووری دڵ و قووەتی ئەژنۆم! بە سەری تۆ ڕۆحم وەکو پەروانە گەڕا دەوروبەری تۆ ئەو حاڵەت و هۆش و هونەرەی ئەودەمە من بووم ئێستێ نییە تاقی، هەموو قوربانی سەری تۆ دڵ هەر وەکوو عەوداڵە لە دووت، تاڵە ژیانی چاوم وەکوو ئاوپاشە لە ڕێگە و گوزەری تۆ ڕەحمێ بکە بەم ڕیشە سپی و چاوە پڕئاوە نەتزانی لەدڵ حەستەمە ئاخر سەفەری تۆ؟ ئەی من بە فیدای ڕۆیین و کۆچ و سەفەرت بم! چت کردبوو ئاخر کە وەها دەربەدەری تۆ؟ هەستە، وەرەوە گیانە، وەباڵت بە ملی من وەستۆ دەگرم شەرتە هەموو خێر وشەڕی تۆ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شاری دڵ سەبارەت: لاپەڕە ١٣ ی دیوانی چاپی ئەنیسی من دەڵێم شاری دڵم باغ و گوڵستانە، کەچی! عەقڵ ئەڵێ نا، قەسەبەی شۆڕشی مەستانە، نەچی! من دەڵێم نوختەیی ئەو ڕەوزەیی ئیمانە، دەچم! ئەو دەڵێ نا، ڕەشە جێ ڕاوگەیی شەیتانە، نەچی! من دەڵێم مەسکەن و ئارامگەیی جانانە، دەچم! ئەو دەڵێ سەربەسەری تێکچووە، وێرانە، نەچی! من دەڵێم جێگەیی هەر شێت و جنوونانە، دەچم! ئەو دەڵێ نا، زەدەیی پەنجەیی پەریانە، نەچی! من دەڵێم مەرکەزی ئەسڕاڕی حەریفانە، دەچم! ئەو دەڵێ جێ تەمەعی چاوی حەسوودانە، نەچی! من دەڵێم وەختی خەتەر مەئمەن و قەڵگانە، دەچم! ئەو دەڵێ کونکونە، جێگەی سەرەپەیکانە، نەچی! لەو هەموو چوون و نەچوونە سەری سوڕ ما 'کامیل' من دەڵێم جوانە دەچم، ئەو دەڵێ واجوانە نەچی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: غەمی تازە سەبارەت: لاپەڕە ٩٣ ی دیوانی چاپی ئەنیسی - جەمیان، ١٣٣٠ ی هەتاوی [٥٢ – ١٩٥١ ز] قەت بە غەمی تازەوە وەرناکەوم ڕۆژ و شەو و لەیل و نەهار ناسرەوم غوسسە لەسەر غوسسە دەخۆم بێ وچان گەرچی لەژێر باری گران نانەوم ڕەحمی خودا زۆرە، بە ئوممێدی ئەو ڕادەبوێرم بەڵێ ڕۆژوشەوم غەم وەکوو شاهین بەروڕووم دێ بەقین ئەمنی هەژاریش بەخودا وەک کەوم بێ پەڕ وباڵ هاتمە بەر دەستی ئەو تاکوو بەیەکجاری بەلاداکەوم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەی بەهار وایە؟ سەبارەت: لاپەڕە ٢٨ ی دیوانی چاپی ئەنیسی کەی بەهار وایە گوڵم خونچە دەمێ پێنەکەنێ بولبولی دڵ بە شنەی خۆشی بەیانان نەشنێ نەت بووە عاشقی وەک وی لە سبەی تاکو شەوێ بەتەما بێت، کەچی ماچێکی لێوی نەدەنێ! گوڵی ئەوساڵی وەریوە، گوڵی پاریشی چووە مەگە کای پارەکە وەک ئێمە بەباکا بە شەنێ! پەڕوپۆی پاکی وەریوە لەخەمان، کوا مەلی دی بببنە هاواڵی خەمی، تازە لە کوێ پێدەکەنێ؟ ئەو هەژارە کە ئەوەند تامەزرۆ ماوەتەوە مەکە لۆمەی کە لەنێو دڕکە، بە دۆش هەر دەژەنێ! ئەمنیش کوندم و هەرکوێیە دەچم، وێرانە وەکو تاقتاقکەرە خۆم مامەوە لێرە بە تەنێ ڕیشەکەی خەڵفی هیوای کاکی 'ئیمامی' پرسن، وا پوواوە بە سەری ئێوە بە فوو هەڵدەقەنێ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تۆبە لە تۆبە سەبارەت: لاپەڕە ١٦ ی دیوانی چاپی ئەنیسی واعیزێ دەیگوت 'کەسێ زانا بێ، تۆبەی کردووە' دڵ، بە وەعزی وا، کەچی تۆبەی لە تۆبەی کردووە ئەو دەڵێ 'دوور بە لە یاری شۆخ و شەنگ و نازەنین' دوور لە یار، شێتە کەسێ وەعزی لە گوێچکەی کردووە یاری شۆخ و شەنگ و نەرم ونۆڵ و چاوکاڵ و مەمک دووهەناری گوڵ بەدەم، تازە شکۆفەی کردووە هەرکەسێ بۆی دەس بدا ساتێ لە ئامێزی گرێ تا لە دونیادا دەژی، دڵخۆشە، ئۆخەی کردووە من شەوێکی گرتمە ئامێز و کەچی زەینم کە دا، وا ڕەقیبی بەد مەزەب لەولاوە کوشمەی کردووە تێکیدا عەیشم، شکاندی هەم دڵم هەم پیاڵەکەم ماوەیەک بوو ماڕزە لێم ڕوون بوو سوسەی کردووە واعیز و سۆفی و ڕەقیب هەرسێ لەگەڵ من دوژمنن خاسە مام سۆفی لە کاری ئێمە ڕەخنەی کردووە دڵ وەکوو تەیرە، کە دێتە دەرکی یار، سۆفی دەڵێ بیکووژن وەیشووم لە سەر وێرانە لانەی کردووە کوندەبوو بۆخۆیەتی بەو ڕیشەوە، بەو تیشەوە ڕیشەکەی تیشەی هەزار دەست وپەلی پەی کردووە هەرکەسێکی گەر ئەویندار و بریندار بێ دڵی سۆفیانی ڕیش درێژ خوێنیان لە کاسەی کردووە بۆ 'ئیمامی' واعیز و سۆفی و ڕەقیب فەرقی نییە دڵ بە دەست ئەو سیانەوە گوێت لێیە وی وەی کردووە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چ بکەم؟ سەبارەت: لاپەڕە ٢٠ ی دیوانی چاپی ئەنیسی - زەنبیل، ١٣٤٨ ی هەتاوی [١٩٦٩ ز] دەڵێن گیراوە ئیمڕۆکە عەزیزی میسری دڵ، چ بکەم؟ لە پاش ئەو، من لەگەڵ دڵ - شێت و پێتی وابەکوڵ، چ بکەم؟ ئەوە جوان و جحێڵ و پاک و خاوێن، بۆچی گیراوە؟ منی پیر وپەشیمان و گونەهکار و خەجیل چ بکەم؟ نەماوە باغ و ڕاغ و ڕەونەقی سەحرا، خوا مەرگێ! گوڵووکات چوو لەبەر ئەو، من لە دەشتی پڕ چقڵ چ بکەم؟ لە باغێکدا کە گوڵ ڕۆیی بە تاڕاجی خەزان، جا من وەکوو بولبول نەسووڕێم دار بەدار و چڵ بەچڵ، چ بکەم؟ یەکێک چەپکێکی گوڵ هێنا لەحەوشی خانەقا بۆمن منی بێ ڕەنگ و بۆ ئاخر بە جارێک چەپکەگوڵ چ بکەم؟ دەسم هێندە هەڵێنا بۆ تەمەننا، وشک و ڕەق ماوە لەمەولا تاکو ماوەی ژینمە، بێ دەست‌ و پل چ بکەم؟ نەسیبم هەر نەبوو ئەم ئاووخاکە، بشمرم بێ جێم بە دەردی خۆمەوە دەتلێمەوە، بێ ئاووگڵ چ بکەم؟ گرانە دەردی دووری، بەم لەشە چۆن هەڵگرم باری؟ زەعیف و پیر و بێ هێز و قەوەت، بێ شان و مل، چ بکەم؟ 'ئیمامی' هێندی خەم خوارد عادەتی پێ گرتووە، یاڕەب! دەسووڕێ بێ وچان، گێژە لە دەردی چەرخ وخول چ بکەم؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕۆژ وته‌م سەبارەت: لاپەڕە ١٩٤ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٢٨ ی چاپی ئەنیسی - ئاشی چۆمی زه‌نبیل، ١٣١٠ ی هه‌تاوی په‌رچه‌م و زوڵفی له‌ سه‌ر ڕوومه‌تی وه‌ک ڕۆژ و ته‌مه‌ به‌ هه‌ناسه‌م مژ و ته‌م زوو ده‌ڕه‌وێ، عومری که‌مه‌ ڕۆژی ڕووی ده‌رده‌که‌وێ، به‌رگی هه‌ژاری ڕووته‌ ئاهی من زوو ده‌بڕێ ده‌ستی درێژی زه‌ڵه‌مه‌ هه‌ر وه‌کوو باخی به‌هه‌شت وایه‌ سه‌راپا به‌ده‌نی به‌ژنی به‌رزی وه‌کوو تووبایه‌ له‌ باخی ئیره‌مه‌ به‌شی من چۆن هه‌یه‌ له‌و سێبه‌ر و به‌رگ وبه‌ری ئه‌و وه‌کوو بیستوومه‌ به‌ته‌نیا به‌شی خه‌ڵکی حه‌ره‌مه چاو له‌من داده‌گرێ، وه‌خته‌ ملم بشکێنم، دێمه‌لای تووڕه‌یه‌ لێم، لوا ئه‌وه‌ لوتف و که‌ره‌مه‌! له‌ مناڵیمه‌وه‌ تا ئێسته‌ جه‌فام کێشاوه‌ بۆیه‌ سوڕ ماوه‌ سه‌رم، که‌لـله‌مه‌ وه‌ک جامی جه‌مه‌‌ دڵی ئاواره‌یی 'کامیل' به‌کوڵه‌ ڕۆژ وشه‌وێ چاوه‌ڕێی ماچی له‌لێوانه‌، چ زۆره‌، چ که‌مه‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تەیری دڵ سەبارەت: لاپەڕە ٧٣ ی دیوانی چاپی ئەنیسی تەیری دڵ بێ پەڕوپۆ، تەپکە شکاوێکی بەسە چاوەڕێی تۆیە کە بێی، گەرمەسڵاوێکی بەسە مەڵێ زستانە، جلی پیر وفەقیر پارە بووە ڕۆژی ڕووت دەرخە، هەتیو تۆزە هەتاوێکی بەسە پایزە، فەرموو تەماشاکە کە لانەوخوارم پیرەکەروێشکێ لەگوڕ کەوتبێ، ڕاوێکی بەسە ئەوهەموو زولفە بەزنجیری مەکە بۆ ملی من تەیری وا بێ پەڕوباڵ کەوتبێ، داوێکی بەسە سەیید و پیر و فەقیرم، وەرە لێم قەوماوە بۆ منە ئەو مەسەلە: 'باوەلێ باوێکی بەسە' وا بە سەرڕووتی و پێخاوسی هاتۆتەوە لات 'کامیل'ت جووتە کڵاشێک و کڵاوێکی بەسە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جنێوشەکر سەبارەت: لاپەڕە ٧٣ ی دیوانی چاپی ئەنیسی - چۆمی زەنبیل، ١٣١٤ ی هەتاوی ئەی زیبی گوڵستانم، تەشریف قەدەمت دڵبەند تەعریفی بەچیکەم من؟ سەروە، گوڵی لێ پەیوەند! موددێکە گرفتاری ڕەفتاری بەد وچاکم جارێ درۆ، جارێ ڕاست؛ عاشق بە چ بێ خورسەند؟ ئەو قامەتە ڕەعنایە بۆمن کە لەدەس نایە جێگەی من ودڵ ناکا، سەدها دڵی لێ بوو بەند خاکی بەری پێت، چاوم! سورمەی 'بەسەر' ی کوێرە تیری موژەکەت فێرە کوێرکا 'بەسەرم' هەرچەند فەرمایشی تۆ چابوو، شیرین و دڵ ئارا بوو بەولێوە جنێوشەکرە، بەو شێوە کەلامت قەند بێچارە دڵی 'کامیل' گیرۆدەیی خاڵت بوو بۆ دانەفڕی زولفت کردی لە پڕا دەربەند؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پیری(١) لە ناکاو پیریم لێ وەدەرکەوت بەختیش، هەر وەک خۆم، هات و لێی خەوت دەرکی نەجاتم لێ داخراوە ڕێگەی ڕزگاریم ڕێک خوار وچەوت ڕۆژی ڕووناکم تاریک بوو وەک شەو چرای ژیانم ماوە بێ نەوت فتیلەی حەیات بەحاڵ ڕووناکە هەربینا ئەویش لە سووتان کەوت جێگەی گەڕانم تا سەرچۆمییە، جێی دانیشتنم دەرگای مزگەوت هەی هەی لەم ژینە، لەم بەڕێچوونە! کەچی بەوحاڵەش، دڵ هەر نەسرەوت ئەسپی تەبیعەت هێشتا هەر سوارە هەروا بەکارە، خۆش جڵەو، خۆش ڕەوت چوارینە و هەڵبەست، قەسیدە و غەزەل یەک لەدوای یەک دێن، پێنج و شەش و حەوت! ئەو تەبعە سوارە توند و ڕەوانە، بۆ تۆ ئیمامی، زەحمەت بێ زەوت! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پیری(٢) سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٦٠ ی هەتاوی [١٩٨١ ز. ] پیری وا هات و ئەجەل لێم دیارە ڕەنگە ڕامکێشێ بەرەو ئەو خوارە کوێیە ئەو خوارە؟ دەڵێن جێم قەبرە گۆڕە، خۆفناکە، گییان بێزارە ئەی خودایە، بە تەنێ لەو گۆڕە چۆن بمێنم؟ قوڕ و بەردم بارە جاری ئەووەڵ قوڕ و گڵ بووم و خودا گیانی پێدام و کەچی ئەمجارە ووردە ووردە بە خەیاڵە بەدەنم تێک بچێ، بێتەوە گڵ دووبارە بەدەنی ناسک و نەرم و شلی من خۆ لەوێ توعمەیی مشک و مارە بێکەس و بێدەر و ماڵ تاری خۆم چاو دەگێڕم هەر ئەتۆم لێ دیارە ئەی لەهەرجێ هەی و نیشە جێگات! کاتی ڕەحمە بە منی بێچارە گەر لەوێ گرپە نەکا شەمعی کەڕەم، تەنگ و تاریک، دڵەکەم خەمبارە تۆ 'ئیمامی'، کە بژیت یا بمری، ئەرخەیان بە بە تەنێ خوا یارە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لە کالانا مەوێستە! سەبارەت: (وەرگیراو لە لاپەڕە ٢٤ ی دیوانی چاپی ئەنیسی) لەگەڵ دوژمن 'ئیمامی' هەروەکو شێری ژیان وابە! لە پێشبڕدانیان ڕاوەستە، وەک بەوری بەیان وابە! بە داخ و دەردەوە بۆچی چەمیوی، ئاهەکەت تیرە؟ لەگەڵ خەڵکی زەمانە ڕاست وەکوو تیری کەوان وابە! ئەگەرچی هەر وەکوو کیسەڵ لە قاپیلکی خەما خەوتووی، لە کالانا مەوێستە، هەر وەکوو تیغی دەبان وابە! لە ڕیزی عاشقانیش هەر وەکوو مەجنوونی ماڵ کاول لەدووی خێڵ و کەژاوەی لەیلی هەروەک سارەوان وابە! لە عیلمی سیحر و نەیڕەنگ و فسوون قەیناکە، تێکۆشە هەتا پێش چاوی دوژمن وەک شک و وەهم و گومان وابە! بەگەرمی ڕابوێرە شەو بەیادی دڵبەرت، چاوم! لەگەڵ ناڕاستەکان سارد وەک نەسیمی بەربەیان وابە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گوارە سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٨ ی هەتاوی [١٩٣٩ ز] چییە گوارە بە گوێ هەڵتاوەسیوە؟ سەرەوژێر و موعەلـڵەق، لەو نەدیوە زەعیف و بێکەس و بێ یار وهاودەم بەبێ دەنگ و سەدا هەروەک هەتیوە بە گوێ گیراوە وا زەرد هەڵگەڕاوە؟ وەیا لەو دەرک وبانە گوێت بڕیوە؟ لە ترسی ماری زوڵفت هەڵدەلەرزێ لەبۆیە زەرد و زار و ڕاچەنیوە عەجایب گیری کرد لەو جێگە سەختە بەجێماوە بە تەنیا لەو پەسیوە بە گوێ هەڵتاوەسیوە، ئەو نەفامە کەچی پێی وایە تۆ بۆ گوێت کڕیوە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خەڵات سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٠ ی هەتاوی) بۆ گەلی تێکۆشەرە ئیمڕۆکە، هات هاتی هەموو کۆمەڵە وا ڕۆژ، هەڵات تینی ئەوا دا بە هەموو نیشتمان چاکە دەبووژێتەوە بۆ کارەسات سوێند بە کەسێ هەر بووە، قەت نامرێ هەر ئەوە بێ وێنە بە زات و سیفات موژدە دەبەم بۆ گەلی ئازا و نەبەز گەل لە پەت و بەند و قەنارە دەرات یا خۆ ئەگەر پیر و لەکارکەوتە بووی کوا دەس و گۆچانت و شان و عەبات؟ پیری، جحێڵی، بە جەهەننەم! وەرە بمرە لە ڕێی پڕ دڕوداڵی وڵات یا نە، خەڵاتت دەدەنێ بێت و مای یا کە شەهید بووی، ئەوە چاتر خەڵات ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شایی ئازادی سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤١ ی هەتاوی) کارگەر و ڕەنجبەر و وەرزێر و هەموو چین و دەچین بۆ بە دەس گرتنی مافی گەلەکەم یەک دەکەوین شەوی نەگبەت چووە، ڕۆژمان لە کەلی ئازادی هاتەدەر خاڵە، دەسا هەستە لەخەو، لابە سەرین! سەر لە سەر ڕێگەیی ئازادی نەچێ، باری لەشە وەکوو گۆ بەرشەقی دەن چاکە کوڕ وکاڵی بەتین دەست دەنە دەست و وەرن ئەی گەلی ئازا و نەبەز! دەرفەتە، ئێستە لە نێو ئێمە نە ڕق ماوە نە قین ژێرچەپۆکەی ئەم و ئەو هەر بەشی ئێمەی مەرد بوو با لەمەولاوە بە ئازادی و سەربەستی بژین یەکیەتی پێ دەوێ هەر میللەتێ هەستی ژین کا وەرن ئەی کارگەر و وەرزێر و هەژار و مسکین کامیل ئەمڕۆکە دەڵێ ڕۆژی هەلە، دەس دەگرین شایی ئازادییە، بێ ترس و خەفەت هەڵدەپەڕین ++++++++++++++++++++++ سەرناو: باخەوانی کڵۆڵ سەبارەت: لاپەڕە ١٠٨ ی دیوانی چاپی ئەنیسی تەماشا نیشتمان ڕێک جێگە مۆڵە چ وێران و کەلاوە و چۆڵ وهۆڵە گەلیش هەروا بە فکرێکە لە کونجێ کە چۆن بستێنی لەو، بەو فێڵە، تۆڵە بەڵام دەشت ودەری زەنوێرە هێشتا لە بۆ سەیرانی گەل زۆر نەرم ونۆڵە هەموو باغ و گوڵ و گوڵزاری هەروا لەبار و دڵڕفێن و زەرد وزۆڵە لەوێدا من بەجارێ دەستەو ئەژنۆم بەدەست شەختەی زەمانە بووم کزۆڵە لە نێو ئەو باخەدا بێ قەدر وبایی 'ئیمامی' باخەوانێکی کڵؤڵە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەڵاتنی شا سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٧ ی هەتاوی) - لاپەڕە ١٠٧ ی دیوانی چاپی ئەنیسی سەد بەهار ئێستە بەقوربانی چلەی زستانە ڕۆژی ئازادی هەڵات، کاتی لەخەو هەستانە نیشتمان بۆتە بەهەشت، سەوزە وڵات و دەرودەشت گەرچی زستانە بەڵام چەشنی بەهارستانە دوژمنن کەوتووە هەستانی مەحاڵە و ئەستەم هەروەکوو پیرەگەماڵ کەوت و لەبەردەستانە دەستیان بەستن ئەوانەی وەکوو سەگ یانیگرن با لە چاڵیان بخەن ئەو تاقمە چاوبەستانە کەوتە دووی تەرمی ڕەزاخانی کەسیفی بابی لێیگەڕێن خوێن مژە، هەر جێگەیی گۆڕستانە ئەی مەلاکانی بەڕێز، ئەی گەلی ئازا و نەبەز! با لەبیروو نەچێ قەت کردەوەی ئەو پەستانە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: فەلەکی بەدڕەفتار سەبارەت: (گەردیگلان، ١٣٢٢ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٢٦ ی دیوانی چاپی ئەنیسی فەلەک! ناڵێم دەگەڵ من ڕاست بە، هەر کەج ڕۆیینە کارت بەڵام ئەوشۆ سەبرکە، پێم دەڵێن تەشریفی دێ یارت ئەگەر مانگ! تۆش لەکەل سەر بێنیەدەر تا ڕۆژێ، یاڕەببی بە ڕووزەردی هەڵێی، شۆقی نەمێنێ نووری ڕوخسارت! نەسیمی شەو! ئەتۆش دەنگت نەبێ ئەوشۆکە تا ڕۆژێ ئەجەل بگرێ هەناسەت هەر نەمێنێ شوێن و ئاسارت! کەڵەشێر! تۆش مەخوێنە، بێ هەرا و بێ دەنگ بە ئەوشۆکە، سەروماڵ پێشکەشی باڵت دەکەم، ڕۆحم فیدای زارت! چرا! تۆش هەڵنەبی، بشکێی و نەوتت لێ بڕێ یاخوا، بەجارێ تێک بچی وا، گەر بە سەد وەستا نەکەن چارت! خروس بێدەنگ، نەسیم بێ هەست، چرا کووژاوە، مانگ خۆی گرت کەچی تۆ ئەی فەلەک، سەبرت نەکرد، هەر بەد بوو ڕەفتارت! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: غەوغای مەحشەر سەبارەت: (گەردیگلان، ١٣٣٢ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٢٦ ی دیوانی چاپی ئەنیسی نە تەنیا بەندەیی باڵایی مەوزوونت سنەوبەر بوو عەلەم بوو، سەرو بوو، هەم نەیشەکەر بوو، نەخلی نەوبەر بوو نە تەنیا گوڵ خەجاڵەت ما لە ڕووی وا جوانی تۆ، چاوم کەتان بوو، پەڕنیان بوو، گیانەکەم دیبایی ئەخزەر بوو نە تەنیا شۆر و غەوغا بوو کە دوێ تەشریفی تۆ ڕۆیی بەڵا بوو، فیتنە بوو، ئاشۆب بوو غەوغایی مەحشەر بوو نە تەنیا یاسەمەن بوو مەسخەرەی سیمین بناگوێی تۆ سەمەن بوو، نەستەرەن بوو، لالە بوو، نەسرین و شەشپەڕ بوو نە تەنیا هەر ڕەقیب بوو کامران لەو زولفە پڕچینەت سەبا بوو، شانە بوو، مەششاتە بوو، عەنبەرچەیی زەڕ بوو نە تەنیا هەر 'ئیمامی' مات و مەبهووتی جەمالت بوو فوغان بوو، ناڵە بوو، خوێنی جگەر بوو، دیدەیی تەڕ بوو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تەندووری سارد سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٢ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٤٠ ی دیوانی چاپی ئەنیسی دونیا کە هەموو هیچە، بۆچیتە لە چی وێڵی؟ خاڵە، وەرە حاڵیت کەم ئەتوار و فڕوفێڵی! جارێکی لەگەڵ تۆیە، ڕۆژێکی لەگەڵ خەڵکی هەردووکی بە سەرسەنگی، خوێڕیگەری و دێڵی شەشدانگی جیهانت بێ، سەد جووت و تڕاکتۆریش، نابینی دەمێ فرسەت، هۆبانێکی ناکێڵی! مەعلوومە خەتی خواریش هەر ژێرسەری گای پیرە دونیاش کە لەمێژینە، ناڕێکە هەموو هێڵی بێچارەگی و پەستی، مەیخوارەگی و مەستی بەهرەی ئەوە بۆی بکرێ، پیشەی ئەوە گەر بێڵی تێیهەڵدە لە کوێستانی زەنوێر و هەوارگاکەی با قڕ بێ مەڕوماڵی، گووی سەگ بە بنە و خێڵی 'کامیل' کە گەرم بوو زوو تەندووری، ئەوێستاکە ساردوسڕە، نەیماوە ئەستێوڵ و پنە و سێڵی! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەستێرەی ئاسمان سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٣٩ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٤٨ ی دیوانی چاپی ئەنیسی ئەوی خاکی ڕەشی وا بۆتە سەرین ئەوە ئەستێرەیی ئاسمان 'پەروین' گەرچی هەر تاڵیی لە ڕۆژگاری چێشت خۆ بەڵام هەرچی وتەی، بوو شیرین خاوەنی ئەو هەموو هۆنراوانە سواڵکەرە ئێستە لە بۆ یەک یاسین چاکە، هاواڵی لەوی یادێ بکەن دڵی بێ یارە هەمیشە خەمگین خۆڵ لە سەر چاو بەخودا ناخۆشە بەردی سەرسنگی گرنگە و سەنگین هەرکەسێ دیویەتی، عیبرەت دەگرێ ئەوی وا چاوی بەهێزە و حەق بین هەرکەسێ گەورە و خاوەن ماڵە، هاتە ئەم جێگە، فەقیرە و مسکین هەردەمێ هات و ئەجەل هێرشی کرد چارەیی دی نییە غەیری تەمکین ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سکاڵا سەبارەت: لاپەڕە ٦٢ ی دیوانی چاپی ئەنیسی گەر دەپرسی چۆنە 'کامیل' کاکە، دەردی کارییە برسییە، بێ هێزە، گێژ و وێژە، کاری زارییە ڕۆژ حەواسی پێ نییە، شەو خەستە و تەنبەڵ، دەڵێی کۆڵەکێشیی کردووە، تاکوو سەحەر هاوارییە وا بڵاو و دەرهەم و لەتلەت بوو وەک زولفی بوتان فکر و ئەحواڵ و حەواسی عەینی تۆوی شارییە غەیری کوندی ماڵ خراپ و وشکە سۆفی ڕیش درێژ، کێ دەڵێ ئەم وەختە خۆشە؟ گەرچی ئەمری بارییە! مام مەلاش، ڕەببی کوتوپڕ بێ! هەدادانی نییە کاری هەر قوولە و هەرایە، ئەم سەر و ئەو خوارییە خۆشییە لەو، چونکە مانگی خێرە، سەرفترەی هەیە دەک بە زووخاوی ڕەشی بێ! هەر بە فکری زارییە نان دەخۆم ئەمنیش بە قوززەڵقورتە، چا زووخاومە گەر دەپرسی چۆن دەژی کامیل، ئەویش بێعارییە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خه‌مێکی دی سەبارەت: (گه‌ردیگلان، ١٣٢٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٨٦ ی دیوانی چاپی ئەنیسی وه‌کو بیستم خه‌مت خواردم، ئه‌ویش بۆ من خه‌مێکی دی دڵت بۆ ماته‌مم سووتا، ئه‌ویشم ماته‌مێکی دی ده‌مێ نه‌مدی له‌ دونیا هاوده‌مێ غه‌یری خه‌م و ده‌ردم له‌ کوێ په‌یدا بکه‌م یاڕه‌ببی ئاخر هه‌مده‌مێکی دی به‌ داخ ه‌ ده‌ردی تۆوه‌ شه‌رته‌ ئه‌ی باڵابه‌رز، بمرم! ده‌بێ ئه‌و حه‌سره‌ته‌ی خۆم من به‌رم بۆ عاله‌مێکی دی به‌ زولفی خه‌م به‌خه‌م دونیات وه‌ک چێوی خمێ لێکرد که‌چی بۆ گه‌ردنی ئه‌منت درێغ فه‌رموو خه‌مێکی دی 'ئیمامی'ت کوشت به‌ تیری غه‌مزه‌، گه‌رچی چاوته‌ چاره‌ی ته‌ماشای گه‌ر بفه‌رمووی، نایه‌وێ قه‌ت مه‌ڵحه‌مێکی دی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مه‌زره‌عه‌ی خاڵی سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٣ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٧١ ی دیوانی چاپی ئەنیسی مه‌زره‌عه‌ی خاڵی یی خۆم دیوه‌ من و داسی کۆڵ ئه‌ی خودایا، به‌ چ دروێنه‌ بکه‌م. چی بدرووم؟ من له‌به‌ر نانی به‌هارێ نییه‌ ترس وله‌رزم هه‌ر له‌ ئێستاوه‌ له‌ تاو حاسڵی پایز مردووم فه‌سڵی هاوین و به‌هار فه‌رقی نییه‌ بۆ منی زار هه‌موو کاتێ له‌ زه‌واد خاڵییه‌ ماڵ و که‌ندووم هه‌رکه‌سیکه‌ به‌ هیوای حاسڵێ، که‌یفی خۆشه‌ من که‌ نیمه‌، به‌ هیوای مه‌رحه‌مه‌تی تۆ زیندووم تۆی که‌ ئاودێری هه‌موو دێمی و ڕه‌ززاقی هه‌موو مار ومۆرێکی، بده‌ ڕزقی منیش تا زیندووم با ئه‌وه‌ند لێر وله‌وێ سه‌ر نه‌کوتم ڕۆژ و شه‌وێ قوڕ له‌ ده‌رکت به‌ سه‌را که‌م، بکه‌وم، زۆر ماندووم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ستایشی خودا سەبارەت: لاپەڕە ٢ ی دیوانی چاپی ئەنیسی ڕووم له‌ ده‌رگاته‌ وه‌کوو سائیلی ڕووت سائیلێکم به‌خودا ڕووت و قووت من ودڵ نیوه‌شه‌و و کاتی به‌یان دێینه‌ به‌ر ده‌رکی ئه‌تۆ هه‌ردوو به‌جووت به‌هومێدی که‌ره‌مێکی زۆرین له‌ خودای وا به‌ جه‌لال و جه‌به‌ڕووت به‌ نه‌سیمی که‌ره‌مت کۆلكه‌ دره‌خت تازه‌ بوو، خونچه‌یی کرد و پشکووت پشتی من ئاسنه‌، پۆڵایه‌ مه‌گه‌ر، که‌ له‌ ژێر باری گوناها نه‌بزووت؟ ئیتتیکام ئایه‌تی 'لاتقنطوا' ه‌ ناهومێدم مه‌که‌، بۆ خۆت فه‌رمووت ئاهی من وه‌ک نه‌فه‌سی سوبحده‌مه‌ که‌چی هه‌ر هات و نه‌لیچ کوێ نه‌نگوت! شاهیدی حاڵی منه‌ خوێنی دڵم که‌ به‌ عه‌ینی ده‌تکێ وه‌ک یاقووت غه‌یری لای تۆ نه‌بێ، ئه‌م قوڕبه‌سه‌ره‌ هیچ په‌نای دی نییه‌، مات و مه‌بهووت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ پێغه‌مبه‌ری خۆشه‌ویست سەبارەت: لاپەڕە ٧ و ٨ ی دیوانی چاپی ئەنیسی ڕوح ئه‌وا که‌وتۆته‌ په‌رواز بۆ حزووری دڵبه‌رم بێنه‌ جێ ئه‌سبابی په‌روازم، که‌ بێ باڵ وپه‌ڕم بۆ مه‌دینه‌ باڵی لێک دا ته‌یری دڵ ڕۆیی، کوتی گه‌ر قه‌بووڵم کا به‌ ئالاکه‌ی، سه‌گی پێغه‌مبه‌رم هه‌ر خه‌یاڵم کرد بچم بۆ زیاره‌تی ئه‌و سه‌روه‌ره هات نه‌سیمی ڕۆح په‌روه‌ر، عه‌تری عوود و عه‌نبه‌رم گه‌ر له‌ ژێر چه‌تری شه‌فاعه‌ت جێم نه‌که‌ی، چ بکه‌م ئه‌من؟ کوێ بچم کوێر و فه‌قیر، ناشاره‌زایی مه‌حشه‌رم نامه‌یی ئه‌عمالی من مه‌خوێنه‌وه‌، تێیدا نییه‌ یه‌ک که‌لیمه‌ی چاکه‌، سه‌رتا پا ڕه‌شه‌ خۆ ده‌فته‌رم نێمه‌ غه‌یری حوببی ئالی تۆ، به‌ ئالی تۆ قه‌سه‌م! چاوه‌ڕێی ڕه‌حمه‌، شه‌فیع المذنبین! چاوی ته‌ڕم وا گه‌رووم وشکه‌ له‌ تاو و حه‌سره‌تی ڕۆژی جه‌زا موسته‌حه‌ققی قه‌تره‌ ئاوی زه‌مزه‌مم یا که‌وسه‌رم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: به‌هاری تازه‌ سەبارەت: لاپەڕە ١٢٢ و ١٢٣ ی دیوانی چاپی ئەنیسی وا هات به‌هاری تازه‌، شنه‌ی بای شه‌ماڵه‌ دێ ناقووسی ژینی پڕ له‌ هیوای کیژ وکاله‌ دێ قاسپه‌ی که‌وی بنار و که‌ژ و کێو و پاڵه‌، دێ کۆتر له‌ سه‌ر ڕه‌وه‌ز به‌ گمه‌ و ناڵه‌ناڵه‌، دێ جیکه‌ی مه‌له‌، هه‌رایه‌، وژه‌ی باڵی داڵه‌، دێ شین بوو زه‌وییو مێگه‌له‌ مه‌ڕ ڕۆیی بۆ له‌وه‌ڕ پڕ بوو له‌ کاڕه‌کاڕی مه‌ڕی، شیو و ده‌شت و ده‌ر شوانان که‌په‌نکی تازه‌یی خۆیان ده‌که‌ن له‌به‌ر هه‌ڵدێنه‌ ناو هه‌واره‌وه‌ کیژان به‌ جلکی ته‌ڕ بارانه‌، بایه‌، گوڕڕه‌ گوڕی هه‌وری تاڵه‌، دێ ڕێک چیغ و چادرن ده‌دره‌وشن له‌ سه‌ر چیا وه‌ک خاڵی ڕه‌ش ده‌چن که‌ له‌ سه‌ر ڕوومه‌تێ درا ڕندوو له‌ هه‌رکوێ ما، کوڵێ فرمێسکی هه‌ڵڕژا به‌و بۆنه‌، چابوو خۆ کوڵی دڵ تۆزێ دامرا کاتی هه‌واره‌، قیژه‌یی کابانی ماڵه‌، دێ دونیا وه‌کوو به‌هه‌شته‌، سه‌راسه‌ر بووه‌ گوڵووک خونچه‌، که‌ ده‌ست نه‌خورده‌یه‌، وا بۆته‌ تازه‌ بووک هه‌رکه‌س گوڵێک به‌ ڕوح نه‌کڕێ، پێی ده‌ڵێن چرووک! کاتی نه‌ماوه‌ کاکه‌، خه‌م و ئاه و نووکه‌ نووک کیژان له‌ گوڵچنین و بزه‌ی چاوی کاڵه‌، دێ تیپی گوڵان گه‌یشت و وڵات بوو به‌ زێو و زه‌ڕ بولبول به‌ جۆش و کوڵ له‌ نێوان شه‌و ده‌باته‌ سه‌ر شه‌ونم له‌ سه‌ر چڵۆپی گوڵان که‌وتبوو هبه‌ به‌ر نه‌رگس به‌ به‌رگی زه‌رده‌وه‌ هێناویه‌ خه‌به‌ر یانی گوڵاڵه‌ سووره‌ له‌ خوێندا شه‌ڵاڵه‌، دێ ئه‌منیش هه‌ژار و دڵ به‌ خه‌م و چاوه‌ڕێی په‌یا‌م کێهه‌ په‌یام؟ په‌یامی ڕه‌فیقانی وه‌ک برام، پاڕامه‌وه‌ له‌ خالیقی بوون و نه‌بوون، به‌ڵام هه‌روا به‌ داخه‌وه‌ گله‌مه‌، هه‌ر نه‌بوو وه‌ڵام وێرانه‌ ماڵ و حاڵ و سه‌دای کونده‌ لاڵه‌، دێ خوێندی له‌ گوێسوانه‌یی تالاری سه‌وز و سوور وێرانی کرد و تێکچوو، نه‌ما کۆشکی پڕ سروور ده‌گڕێ دڵی هه‌ژاری 'ئیمامی' وه‌کوو ته‌نوور ده‌گری، ده‌ڕێژێ خوێنی گه‌شی، دڵ له‌ خوار و ژوور هه‌رکوێ ده‌چێ له‌ دووی ئه‌وان، زاڵه‌ زاڵه‌، دێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سروه‌ی سه‌حه‌ر سەبارەت: (گه‌ردیگلان، ١٣٢٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٨٩ و ٩٠ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ١٥٠ و ١٥١ ی دیوانی چاپی ئەنیسی قوربانی تۆزی ڕێگه‌تم ئه‌ی سروه‌که‌ی سه‌حه‌ر! ئه‌ی شاره‌زا و به‌ڵه‌د به‌ هه‌موو کێو و ده‌شت وده‌ر! کاتی گزنگ چیا به‌ نه‌سیمت مونه‌ووه‌ره‌ ڕه‌نگین ده‌بێ له‌ تۆقی سه‌ری ڕا هه‌تا که‌مه‌ر ئه‌م ڕه‌نگی زه‌رد و سووره‌ له‌ سه‌رڕا به‌ لوتفی خۆت دێنی به‌ هه‌دیه‌ بۆ ده‌ر وده‌شت کاتی گه‌شت وگه‌ڕ چه‌شنی کزه‌ی شه‌ماڵ به‌، وه‌ره‌ لام به‌ گه‌رم وگوڕ وه‌ک ئاهی من به‌ که‌سه‌که‌م، هێنده‌ سارد و سڕ باش بۆم بگێڕه‌وه‌ چییه‌ باس و خه‌به‌ر له‌وێ لێره‌، به‌ مه‌رگی تۆ، خه‌مه‌ باس و خه‌مه‌ خه‌به‌ر ئێمه‌ هه‌موو په‌رۆش و په‌رێشان و هه‌ڵوه‌دا وه‌ک تۆ هه‌ناسه‌ سارد و سه‌حه‌رخێز و ده‌ربه‌ده‌ر ئاهه‌نگ و که‌یف و شایی و جێژن و سروورمان ناڵین و ئاخ و حه‌سره‌ت وخوێن خواردنی جگه‌ر ڕۆژێ که‌ جێژنه‌، کاتی سرووره‌، که‌چی له‌پڕ ده‌گرێ به‌ بێ موحاسه‌به‌ ده‌رگا به‌ ئێمه‌، شه‌ڕ پیاوی جحێڵ و پیره‌ له‌پێش تیری دوژمنان وێستاوه‌ بێ په‌نا و په‌سیو، بێ زرێ و سوپه‌ر خێزان و ماڵی دوژمنی مه‌ گوڵ ده‌که‌ن له‌به‌ر خێزان و خاوی ئێمه‌ که‌چی گڵ ده‌که‌ن وه‌سه‌ر به‌رموور و خشڵ و زێوه‌ری ماڵی مه‌، موورووه‌ ‌‎یاقووت و لەعله‌ خشڵی ژنی وان و زێو و زه‌ڕ هه‌ریه‌ک به‌ ئێش و ئۆف و به‌ده‌ردێکه‌وه‌ تلاین هه‌ریه‌ک له‌به‌ر خه‌مـێکه‌ کز و مات و لاڵ و که‌ڕ چاوی ته‌ڕی گه‌له‌ که‌ ده‌بارێنێ خوێنی گه‌رم فرمێسکی سووریانه‌ له‌ جێگه‌ی دوڕ و گوهه‌ر یاڕه‌ببی! چاوه‌ڕێی کزه‌بای ڕه‌حمه‌تین هه‌موو ڕه‌حمێ به‌ ئاگر و کوڵی دڵ که‌ و به‌ چاوی تەڕ به‌ڵکوو چرۆ وه‌ده‌رکه‌نه‌وه‌ باغی لاوه‌کان بێ سایه‌بان و بێ به‌ر و بێ به‌رگ و بێ سه‌مه‌ر 'کامیل'! خودات ده‌گه‌ڵ بێ، به‌ ئاواتی خۆت ده‌گه‌ی ئه‌مجار به‌ ڕه‌حم و لوتفی خودای خاوه‌نی هونه‌ر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: به‌هارستان سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٢ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٨٧ و ٨٨ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٣١ و ٣٢ ی چاپی ئەنیسی ئه‌وڕۆ به‌هاره‌، سه‌یری چه‌مه‌ن خۆشه‌ خوار و ژوور ڕازاوه‌ باغ به‌ سه‌رو و چنار و گوڵ و چنوور گیا سه‌وز و جۆگه‌ سه‌وز و گه‌ڵا سه‌وز و بێشه‌ سه‌وز دار سوور و لاله‌ سوور و چه‌مه‌ن سوور و خونچه‌ سوور به‌م سه‌وز و سووره‌ بوو دڵی عاشق که‌ هه‌ڵکزا پشکۆی له‌ دڵ خراوه‌، ده‌سووتێ وه‌کوو ته‌نوور ناڵینی به‌ربه‌یانی که‌و و کۆتری ‎شاخ و داخ ده‌نگی ژیانه‌، گیانه‌، به‌دڵدا ده‌کا عوبوور شمشاڵه‌، تاره‌، پیانووه‌ گه‌ر بیانوو ناگری ساقی! که‌ره‌م که‌ پیاڵه‌، مه‌ترسه‌، 'هوالغفور' هاتوونه‌وه‌ به‌ جه‌م کوڕ و کیژانی دڵڕفێن هه‌رکه‌س که‌ بێ گوڵ و دڵه‌، لاچێ، بچێته‌ ژوور زاوایه‌ ئێسته‌ بولبول و گوڵخونچه‌ بووکییه خاوه‌ن سلووکه، که‌وتووه‌ له‌ولا قونه‌و تلوور کوێستانه‌، پڕ له‌ ڕاز ونیاز و زمانی حاڵ جێگه‌ و هیوای حوزووری دڵه، بۆته‌ کێوی توور له‌م کاته‌، هه‌رکه‌سێ به‌ خه‌یاڵ و به‌ بیری ژین هه‌ر بولبوله‌ له‌ گوڵ به‌ کوڵه‌، ماوه‌ بێ مشوور هه‌ر چاوه‌ڕێیه‌ به‌ڵکه‌ ده‌می خونچه‌ پێکه‌نێ هه‌ڵنیشتووه‌ له‌ باغ و ده‌کا زیکری 'یا صبور' 'ئاوات'ی داخۆ که‌نگێ به‌جێ دێ له‌ گوڵشه‌نا ئه‌و شێت و پێتی دڵ به‌کوڵی مه‌ست و بێ شعوور! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یارم ته‌شی ده‌ڕێسێ سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٢ ی هه‌تاوی زوڵفی ڕه‌شی له‌ سه‌ر ڕوو، وه‌ک نیلوپه‌ڕ له‌ ئاوا په‌خش و بڵاو و ئاڵۆز، لوول و درێژ و تاتا هاوریشمێکی خاو بوو، به‌ ناز و عیشوه‌ بایدا وه‌ک ماری زامدار بوو، هاڵا له‌به‌ژن و باڵا کۆشی ده‌کرد به‌لادا. یارم ته‌شی ده‌ڕێسێ کوانێ خوریی شه‌کی کاڵ. بکڕم به‌ ڕۆحی شیرین؟ بیده‌م به‌ ده‌ستی یارم بایدا به‌ ناز و ته‌مکین شی کاته‌وه‌ به‌ شانه‌، به‌ قامکی نه‌رم و ڕه‌نگین بیدا ئه‌ویش به‌ نووکی ته‌شی جوان و نه‌خشین بۆ پارچه‌یه‌کی په‌شمین، یارم ته‌شی ده‌ڕێسێ مه‌حبووبی نازدارم گرتی ته‌شی به‌ ده‌ستی ڕیسی موحه‌ببه‌ت و مه‌یل خاوبوو، به‌ کرژی به‌ستی گرێی دڵان پساندی، به‌ لێو و ده‌ستی به‌ستی توولی ئه‌مه‌ل درتێژ بوو، سه‌نگینی کرد و خستی بۆی دانه‌وی به‌ چوستی، یارم ته‌شی ده‌ڕێسێ له‌ باغی سێو وهه‌رمێ قه‌ده‌م قه‌ده‌م به‌ نه‌رمی دەچێتە پێش لە گوڵزار بە سەبرێ جوانە شەرمی له‌ باوه‌شی به‌ پیتی، ده‌گرێ دڵان به‌ گه‌رمی بولبول ده‌هاته‌ سه‌یری له‌ کاتی به‌زم و ڕه‌زمی به‌و لار وله‌نجه حه‌تمی یارم ته‌شی ده‌ڕێسێ کۆڵان و کووچه‌یی دێ ده‌ڕوا به‌ ناز و عیشوه ده‌گرێ له‌ پیر و له‌ جوان ئه‌و شۆخه‌ باج و ڕیشوه جحێڵ به‌ زوڵفی لوولی ده‌کا لغاو و ڕه‌شوه به‌و مه‌کر و فێڵ و حیله‌، وه‌دیاره‌ مه‌یلی به‌ شوه‌! فیکرێکی بیکری کردوه‌! یارم ته‌شی ده‌ڕێسێ هۆنراوه‌که‌ی من ئه‌وچه‌ل، خاوێن و بێ بنووکه‌ وا ڕیسه‌که‌ی به‌ ده‌ستی مه‌ستێکی تازه‌ بووکه ڕازیم به‌ سه‌ردڕی وی، دا پێی بڵێن به‌ سووکه ده‌یکه‌م به‌ چۆغه‌ بۆخۆم، بیڕێسه‌، هه‌سته‌، زووکه تۆزێ به‌ نووکه‌ نووکه‌! یارم ته‌شی ده‌ڕێسێ کاکی ئیمامی! ڕه‌نگه‌ چۆغه‌ت هه‌موو دڕابێ به‌ شێتی ڕیسی ڕستی، مه‌علووم ده‌بێ پسابێ پرسه‌ له‌ کاکی جۆڵا، داخۆ له‌ بۆی کرابێ؟ دوێنێ گله‌م که‌ لێ کرد، ڕه‌نگه‌ دڵی شکابێ قه‌یناکه‌، بێ به‌ڵا بێ، یارم ته‌شی ده‌ڕێسێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چش له‌م و له‌و! سەبارەت: عینوانی شیعره‌که‌ له‌ چاپی ئه‌نیسیدا "پرته‌وی عیشق" ه‌. - (قاقڵاوا، ١٣٦٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٧٠ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٧٩ ی چاپی ئەنیسی ئه‌ی خالیقی ڕۆژ و شه‌و، ڕۆژم ڕه‌شه‌ هه‌ر وه‌ک شه‌و شه‌و هه‌ر له‌ خه‌یاڵی ئه‌م، ڕۆژیش به‌ هومێدی ئه‌و تا که‌ی به‌ هومێدی ئه‌و، تاکه‌ی به‌ خه‌یاڵی ئه‌م؟ یاڕه‌ب ئه‌و و ئه‌م به‌س بێ، هه‌م چش له‌و و هه‌م چش له‌و! ڕۆژ و شه‌وی عومری من پاکی به‌ عه‌به‌س ڕۆیی ڕۆژ خواردنه‌ فکری من، شه‌و هه‌ر به‌ خه‌یاڵی خه‌و ئه‌م عاله‌مه‌ فانی بوو، ئیتر به‌ خه‌یاڵی چی؟ کوا شاهی سوله‌یمان و ئه‌سکه‌نده‌ر و که‌یخوسره‌و؟ هه‌سته‌ بڕۆ به‌ر ده‌رکی خاسانی خودا، 'کامیل'! بمره‌، که‌ له‌پاش فه‌وتت هه‌ر عیشقه‌ ده‌دا پڕته‌و ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕۆژی هه‌ل سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٢ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٩٣ ی چاپی جه‌عفه‌ر. له‌ چاپی ئەنیسیدا نه‌مدۆزییه‌وه‌ سه‌د شوکر کورده‌! ئه‌وڕۆ ڕۆژی هه‌له‌ هه‌له‌ هه‌ڵکه‌وتووه‌، فه‌رموو به‌ په‌له‌ وه‌ره‌ مه‌یدان و له‌خوێن سوورکه‌ وڵات وا، که‌ له‌و خوێنه‌ ته‌رم بێنه‌ مه‌له‌ گه‌رچی ئێستاکه‌ به‌ چاو ده‌یبینی دوژمنت شیک و جوان، قیت و به‌له‌ دێ زه‌مانێکی له‌به‌ر ده‌ست و په‌لت خۆ بکا پان، بکه‌وێ چه‌شنی سه‌له‌ ئه‌وده‌مه‌ تۆڵه‌ به‌ ده‌ست بێنه‌ ئه‌گه‌ر پیاوی، بگره‌ نه‌ته‌ویی خۆت به‌ په‌له‌‌‌‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ناڵه‌ی بێدڵان سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٧ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢٣٨ ی چاپی جه‌عفه‌ر. له‌ چاپی ئەنیسیدا نه‌مدۆزییه‌وه‌ دڵێکی وام ئه‌من ناوێ به‌ ناڵه‌ی بێدڵان نه‌گری وه‌کوو شه‌ونم له‌سه‌ر خونچه‌ی گوڵان بۆ بوڵبوڵان نه‌گری وه‌کوو بوڵبوڵ نه‌بێته‌ عاشقی گوڵ، دڵ به‌کار نایه‌ ئه‌گه‌ر شێتانه‌ سبحه‌ینان نه‌چێته‌ سه‌ر چڵان، نه‌گری له‌ به‌هره‌ و شه‌وق و زه‌وق و خێر وخۆشی دووره‌ ماڵ کاول دڵی وا بێ ئه‌وین، جارێک به‌ حاڵی عاشقان نه‌گری شه‌وێ تا ڕۆژ ده‌ناڵێنن، له‌گه‌ڵ ته‌یری شه‌وا جووتن دڵی وام بۆچییه‌ بۆ وان، شه‌وێ تا به‌ربه‌یان نه‌گری شه‌وانه‌ مه‌ل ده‌خوێنن بۆ ئه‌وانه‌ی دڵ بریندارن دڵم ناوێ به‌ ده‌نگی پڕله‌سۆزی وان، شه‌وان نه‌گری به‌ هات وچوونی شێت وپێتی دڵ با پێکه‌نین، گه‌ر ئه‌و به‌ ئامۆژگاری زانایانی پیر و عاقڵان نه‌گری‌ له‌ ماڵێ قه‌ت شه‌وانه‌ ئۆقره‌ ناگرێ، ناسره‌وێ تاوێ 'ئیمامی' تا سبه‌ینێ زوو نه‌چێته‌ نێو گوڵان نه‌گری‌‌‌‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شاری موحه‌ببه‌ت سەبارەت: (کانی به‌ن، ١٣٣١ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٧٧ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ١٠٣ ی چاپی ئەنیسی‌ باش خه‌سته‌ و بێچاره‌ و ئاواره‌یه‌ بابت چاک شێتی قه‌د و زولفییه‌، په‌تیاره‌یه‌ بابت ترساوه‌ له‌ ڕه‌شماری وه‌کوو زولفی درێژی دایم که‌ به‌ فکر و غه‌می ئه‌و ماره‌یه‌ بابت نه‌ردی ده‌گه‌ڵی کرد، له‌ ئه‌و ماچ و له‌میش ڕۆح دۆڕاندی، ئه‌وا ڕۆحی چوو، بێچاره‌یه‌ بابت دایناوه‌ سه‌ری، ڕۆیوه‌ بۆ شاری موحه‌ببه‌ت چونکه‌ به‌خودا شوهره‌یی ئه‌و شاره‌یه‌ بابت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: به‌یداغ سەبارەت: (شوێن: ؟ [ده‌بێ 'گه‌ردیگلان' بێت]، ڕێکه‌وت: [٨ ی ڕێبه‌ندانی] ساڵی ١٣٢٤ ی هه‌تاوی، بۆ هه‌ڵکردنی ئاڵا) - لاپەڕە ٨٤ ی چاپی جه‌عفه‌ر (ئه‌ویش له‌ ڕۆژنامه‌ی کوردستان، چاپی مه‌هاباد، ژماره‌ ٨ ی وه‌رگرتووه‌)؛ له‌ چاپی ئەنیسیدا نییه‌. ‌ هاته‌ ده‌ر ئه‌وڕۆ له‌ میحنه‌ت میلله‌تی مه‌غدووری کورد گه‌ینه‌ ئاوات و مه‌رامی خۆ هه‌موو ڕه‌نجووری کورد بێکه‌س و بێ ده‌ر بوو ئه‌مما تۆ گه‌یشتی، بوویه‌ که‌س هه‌ر بژی بۆ لاگریی مه‌، ئه‌ی ڕه‌ئیس جمهووری کورد زۆر له‌مێژ بوو کورد ده‌ڕۆیشتن، نه‌گه‌ینه‌ ئاره‌زوو تۆ نزیکت کرده‌وه‌ بۆ ئێمه ڕێگه‌ی دووری کورد‌ موڵکی کوردستان به‌ ده‌ست بێگانه‌ پاک وێرانه‌ بوو تۆ له‌ ده‌ستت سه‌ند و بوویه ئامیری مه‌عمووری کورد ئاوه‌دان و گوڵستان و بێ خه‌زانت کرده‌وه‌ به‌و چله‌ی زستان و ڕێبه‌ندانه‌ خوار و ژووری کورد هیممه‌تی تۆ بوو له‌ سه‌ر هه‌ر هه‌رد و به‌رزایی وڵات ده‌یشه‌کێنێ بای فه‌ڕه‌ح به‌یداغی سه‌وز و سووری کورد هێزی کوردستان ده‌له‌رزێنێ هه‌موو شێری ژیان عه‌رز ئه‌له‌رزێ وا له‌ ژێر پێی ئه‌فسه‌ر و مه‌ئمووری کورد ئه‌ی 'زرنگ'! تۆش ڕۆح و گیانی خۆت فیدای ئه‌و زاته‌ که‌ تابڵێن پێت ئافه‌رین ئه‌ی ڕۆڵه‌یی مه‌شهووری کورد! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دزیومه‌ته‌وه‌ سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٥ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢١٦ و ٢١٧ ی چاپی جه‌عفه‌ر؛ له‌ چاپی ئەنیسیدا نییه‌. ‌ یار دڵی بردبووم شه‌وێک به‌دزی من به‌ ڕۆژێکی ڕوون دزیومه‌ته‌وه‌! تا قڕ وفڕ نه‌کا به‌ فیز و بڵێ کۆرپه‌که‌ی من له‌ شیر بڕیومه‌ته‌وه‌ من قه‌ریحه‌م فرۆشتبوو هه‌رزان به‌ گرانتر به‌ڵام کڕیومه‌ته‌وه‌! چونکێ قافیه‌م نه‌ما، به‌ پاڵه‌په‌سۆ هاتم و گورجێ تێخزیومه‌ته‌وه‌! له‌ هه‌زار که‌ند و کۆسپ و به‌رز و نه‌وی له‌ سه‌دان چۆم و ئاو په‌ڕێومه‌ته‌وه‌ دێمه‌ مه‌یدانی هۆنه‌رانی به‌ڕێز پایزه‌ وه‌ک گه‌ڵا وه‌ریومه‌ته‌وه گه‌رد وتۆزی گوڵم له‌ گوڵشه‌ندا به‌ په‌ڕوپۆی دڵم سڕیومه‌ته‌وه‌ که‌ نه‌خۆش بووم، بڕابوو کفنه‌که‌شم ئه‌وچه‌لیش خۆ شوکور دڕیومه‌ته‌وه‌‌ ئه‌وه‌ 'ئاوات' بوو وون ببوو لێمان، له‌ که‌ژ وکۆی ئه‌وین بوو، دیومه‌ته‌وه‌! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: زستان سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٦ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢٠٦ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٢٢ ی چاپی ئەنیسی. ‌ یاخودا زستان به‌خێرێ، چونکه‌ وه‌ک یاری منه‌! سارد وسڕ، بێ میهر و بێ مه‌یله‌، جه‌فاکاری منه‌ ڕووی له‌ سه‌ر کوێستانه‌کان تاڵه‌، به‌ ڕق هاتۆته‌وه‌ هه‌ر وه‌کوو یار دێته‌وه‌ ماڵێ، به‌ ئازاری منه‌ به‌رگ وباری دار وگوڵزاری به‌ شه‌خته‌ کرد نه‌خۆش هه‌ر وه‌کوو جه‌رگ و دڵ و گیانی برینداری منه‌ تک تکه‌ی گوێسوانه‌کانی وه‌ک زوخاوی من ده‌چێ ڕه‌نگی سیخواری وه‌کوو ڕیشی سپیکاری منه‌ بۆ سپیکاری عه‌جه‌ب وه‌ستایه‌ زستان، چاوه‌که‌م! وه‌ک خه‌می من مووی سپی کردووم و میعماری منه‌ چه‌رخی گه‌ردوون بۆ له‌سه‌ر من، به‌ختی من، نادا خولێک؟ هه‌ر له‌سه‌ر یه‌ک لاته‌نیشته‌، هه‌روه‌ها باری منه‌ پێچه‌وانه‌ی خۆی، که‌ جاران چه‌رخ و خول بوو، کاری ئه‌و هه‌ر ده‌ڵێ شان و ملی کامیل وه‌فاداری منه‌! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئه‌مه‌ژینه‌؟ سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٣٧ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٩١ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٣٦ و ٣٧ ی چاپی ئەنیسی. ‌ تۆخوا ئه‌مه‌ ژینه‌ که‌ وه‌ها که‌وتمه‌ شه‌شده‌ر؟ ڕێی چوونه‌ده‌رم هه‌ر به‌ خه‌ویش نایه‌ته‌وه‌ به‌ر هه‌رکه‌س به‌ هه‌وایێک و به‌ سازێ له‌ سه‌مایه ئه‌منیش نه‌ هه‌وام ماوه‌ نه‌ ساز و نه‌ هه‌ماوه‌ر خوایه‌ چ ته‌لیسمێکه‌ که‌ من که‌وتمه‌ نێوی! چه‌ند مه‌حکه‌م و بێ ڕێگه‌یه‌، وه‌ک سه‌ددی سکه‌نده‌ر! ئه‌عزام که‌ به‌ قوڕدا چووه‌، زیندانی به‌ڵایه‌ ئه‌م مه‌سکه‌نه‌، جێی بێکه‌س و مسکینه‌ سه‌راسه‌ر هه‌ر چوومه‌ ده‌رێ، خۆزگه‌ به‌ ناوماڵێ ده‌خوازم گه‌ر دێمه‌وه‌ ژوورێ که‌چی ئاواتمه‌ بۆ ده‌ر! زوو سه‌ڵته‌نه‌تم بوو، که‌چی ئێستا ئه‌وه‌ سه‌ڵتم جاران وه‌کوو شا بووم و ئه‌وێستاکه‌ قه‌له‌نده‌ر مه‌نفوور و سه‌گ و بێ ئه‌ده‌ب و شه‌رم و حه‌یایه‌، هه‌رکه‌س بگرم من چ به‌ نۆکه‌ر چ به‌ سه‌روه‌ر! وه‌خته‌ وه‌کو دێوانه‌ وه‌کێوی بده‌م ئه‌وڕۆ غه‌م قووتمه‌، غه‌م به‌رگمه‌، غه‌م هه‌مده‌م و یاوه‌ر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چ بکه‌م؟ سەبارەت: (گه‌ردیگلان، ١٣٢٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٤٠ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ١٤ ی چاپی ئەنیسی. ‌ به‌ یادی شه‌معی ڕوخسارێکی، دڵ ئیحیا نه‌که‌م، چ بکه‌م؟ به‌ شه‌وقێکی وه‌ها، چاری شه‌وی یه‌ڵدا نه‌که‌م، چ بکه‌م؟ وه‌کوو مه‌جنوونی ماڵ کاول ده‌ر وده‌شت بۆته‌ مه‌ئوای من له‌ حه‌یفی عاقڵان، خۆم شێتی ڕووی له‌یلا نه‌که‌م، چ بکه‌م؟ له‌ کۆڕی عیشقبازاندا نه‌ماوه‌ قه‌دری ڕۆح و سه‌ر وه‌کوو په‌روانه‌ بۆ ڕووی ئه‌و، به‌ڕۆح سه‌ودا نه‌که‌م، چ بکه‌م؟ ده‌ڵێن یار خاکی به‌رپێی سورمه‌یه‌، بۆ چاومی دێنم به‌ کوێرایی ڕه‌قیبی لامه‌زه‌ب ئه‌ی وا نه‌که‌م، چ بکه‌م‎؟ به‌ شه‌رتێ بێته‌ لام، شه‌ته‌ سه‌رم دانێم له‌ پێناوی ئه‌گه‌ر بۆ گاوگه‌ردون ڕۆح و سه‌ر ژێرپا نه‌که‌م، چ بکه‌م؟ له‌ دووریی وی گه‌دام و دێته‌ لام، وه‌ک شا ده‌بینم خۆم له‌ چوون و هاتنی، خۆم وه‌ک گه‌دا، وه‌ک شا نه‌که‌م، چ بکه‌م؟ ئه‌گه‌ر با بۆنی تۆ بێنێ، ئیمامی وا ده‌ڵێ گیانه‌ که‌ من ڕۆح و سه‌رم قوربانی ڕێگه‌ی با نه‌که‌م، چ بکه‌م؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ هاواڵی ڕۆیشتوو سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤١ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٣٣ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٩٢ ی چاپی ئەنیسی. ‌ له‌و وه‌خته‌وه‌ ڕۆیشتووه‌ لام هێزی دوو ئه‌ژنۆم هاوڕه‌نگی گوڵی زه‌ردم و هاوده‌نگی کزه‌ی خۆم په‌روانه‌م و ئه‌مما نییه‌ شه‌معێ که‌ بسووتێم خه‌م بوو که‌ وه‌راندوویه‌ له‌من هه‌رچی په‌ڕ وپۆم یا بولبولم و نیمه‌ گوڵی باخ و له‌ داخان له‌م قۆنجڕه‌ هێلانه‌یه‌، وێرانه‌یه‌، ناڕۆم! هه‌سته‌ وه‌ره‌وه‌ ڕۆحی ڕه‌وان، مایه‌یی ژینم هه‌رچێکی خه‌تای تۆیه‌، ئه‌من ده‌یخه‌مه‌ ئه‌ستۆم 'کامیل' به‌ ته‌نێ مایه‌وه‌، ئه‌ژنۆیه‌تی هاواڵ‌ بۆیه‌ به‌ خه‌م و ده‌رده‌وه‌ ئێستێ ده‌سه‌وئه‌ژنۆم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وه‌ره‌وه‌ گیانه‌ سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٦٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢٤٩ و ٢٥٠ ی چاپی جه‌عفه‌ر، له‌ چاپی ئه‌نیسیدا نییه‌. کێیه‌ وه‌ک تۆ له‌ مه‌به‌ست ڕامێنێ؟ بیر وباوه‌ڕ به‌ گه‌لی بنوێنێ له‌ قوڕی نه‌گبه‌ت و چاڵاوی سته‌م شڕه‌که‌ی خۆی و گه‌لی ده‌ربێنێ کێیه‌ وه‌ک ئێوه‌ به‌ بیر وڕا بێ، مافی کوردان به‌ قه‌ڵه‌م بستێنێ؟ دڵم ئاوێنه‌یه‌ 'ئه‌ی گه‌وره‌ی دین'! جاروبار دیمه‌نی تۆ ده‌نوێنێ وه‌ره‌وه‌ بۆ وه‌ته‌نی کوێستانت چ ده‌که‌ی تۆ له‌ هه‌وای گه‌رمێنێ؟ بۆ ئه‌وه‌ی تۆزی نه‌بێ ڕێگاکه‌ت، چاو ده‌کا تک تکه‌ ئاوپڕژێنێ بۆ سڵاوێکی له‌ هاوڕێکانت دڵه‌که‌م کۆتری هه‌ڵده‌فڕێنێ وه‌ره‌وه‌ گیانه‌، هه‌واخوات زۆرن یه‌ک له‌وان هۆنه‌ره، بۆت ده‌خوێنێ کوڕی کورد هه‌ر وه‌کوو خۆی ماوه‌ته‌وه‌ تۆوی داوات له‌ وڵات ده‌روێنێ هه‌ر به‌ ئاواته‌وه‌ ماوم، قوربان تاوه‌کوو باغی هیوا به‌ر دێنێ بولبولی باخته‌ 'ئاوات'ی پیر هه‌ر به‌ ئاواته‌وه‌ ده‌چریکێنێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕۆژگاری تاڵ‌ سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٥ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٩١ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٥٤ ی چاپی ئه‌نیسی گڕی ته‌نووری کڵۆڵیم به‌ تین بوو، بوومه‌ پنه‌ی نزیک بوو ده‌رچێ گیانم له‌به‌ر گڕ و گرپه‌ی که‌چی به‌داخه‌وه‌ ترشا هه‌ویر و پێزی نه‌ما منیش که‌ ڕۆیبوو هێزم، کوتم ئه‌جه‌ل، سا ده‌ی! له‌ ساڵی سی ویه‌که‌وه‌ تا گه‌یشته‌ په‌نجا و پێنج، نه‌بوو سه‌عاتێکی ئاسووده‌ بم، بڵێم ئۆخه‌ی! چ ڕۆژگارێکی تاڵ بوو که‌ من تێیا ده‌ژیام! له‌ کاتی ڕۆژ وشه‌وان هه‌ر کوتم خودایا، وه‌ی! به‌ ئاخ وداخه‌وه‌ نووستم، به‌ ئێشی دڵ هه‌ستام دڵم ئه‌وه‌نده‌ زه‌عیف بوو، له‌پڕ دڕا په‌رده‌ی کڵؤڵی ده‌وری ته‌رنیبووم، نه‌مابوو ڕێگه‌ هه‌ڵێم نیشانی دا به‌ منی هه‌ڵوه‌دا خودا، ڕێگه‌ی به‌ پیری مه‌رگه‌وه‌ ڕۆیم که‌چی به‌ لوتفی خودا نه‌سیمی ژینی نوێ هات، ژیاوه‌ دڵ به‌ شنه‌ی گه‌ڕاوه‌ لام هه‌موو فیکر و خه‌یاڵی ڕابردووم به‌ زیکری حه‌ول و قه‌وه‌ت بۆ خودای باقی و حه‌ی‌ به‌ پیری که‌وتیه‌ چاڵ و نه‌جاتی دای یه‌زدان له‌ بیری قه‌ت مه‌به‌وه‌ تۆ ئیمامی! تاکوو هه‌ی! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کاسه‌ی به‌تاڵ سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٢٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٩١ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٥٤ ی چاپی ئه‌نیسی سه‌رێ شۆری نه‌بێ، کاسه‌ی به‌تاڵه‌ دڵێ عیشقی نه‌بێ، خرچێکی کاڵه‌ نه‌ ئه‌و کاسه‌ ده‌بێ پڕ، تاقیامه‌ت نه‌ ئه‌و خرچه‌ ده‌گا، تازه‌ مه‌حاڵه‌ خه‌زان له‌و خرچه‌دا یاخوا به‌ بێ وه‌خت سه‌گی تێ ڕی له‌ کاسه‌ی وا سواڵه‌ سه‌ری بێ شۆڕه‌ سه‌ر شۆڕ و که‌ساده‌ دڵی بێ خۆشه‌ویستی بێ به‌ کاڵه‌ بسووڕێن پێی له‌ ده‌شتی شوان و گاوان بڵا کون کون ببێ ئه‌و تۆزه‌ خاله‌ خه‌ریک بوو دڵ منیش وه‌ک خۆی له‌گڵ کا وه‌ها کاڵ و کرچ، به‌و سینن و ساڵه‌ که‌چی ناگا، گه‌یشتم، بوومه‌ 'کامیل' له‌ نێو بۆته‌ی ئه‌وین که‌سبم که‌ماڵه‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دێوی سپی سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٠٨ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٤٣ ی چاپی ئه‌نیسی خێڵی جحێڵی ڕۆیوه‌، پیری گه‌یشته‌ لام ناچار ئه‌بێ به‌ پیریه‌وه‌ بێم و بڵێم سه‌لام! میوان، ده‌ڵێن، عه‌زیزه‌ ده‌بێ ڕێزی لێگری جا چۆن ئه‌من له‌ دێوی سپی بگرم ئیحتیرام! ئه‌و زۆر نه‌ماوه‌ لام و به‌جێی هێشتم و هه‌ڵات نازانم ئه‌م چلۆن ده‌بێ میوانی وا به‌ سام! میوانی دواییه‌ ئه‌مه‌، پێم وایه‌ ماوه‌یه‌ک لای من ده‌بێ، مولازیمی ڕۆحه‌ به‌ سوبح و شام تا من نه‌با له‌گه‌ڵ خۆ، به‌جێم نایه‌ڵێ ده‌مێ یاخوا به‌خێرێ، مۆری سپی مه‌رگی پێوه‌نام! سه‌رچاوه‌که‌ی ژیانمی کرد تاڵ به‌ هاتنی به‌فری سه‌رانه‌ هاتووه‌ یا مووی سپی بوو، کام؟ هه‌رچی که‌ بوو، گرانه‌ 'ئیمامی' له‌به‌ر دڵان بۆیه‌ به‌جارێ وه‌ک فه‌نه‌ری ته‌خت تێکشکام‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دۆعای ڕۆژان سەبارەت: عینوانی شیعره‌که‌ له‌ چاپی ئه‌نیسیدا 'دۆعا وته‌مه‌ننا' یه. - (قاقڵاوا، ١٣٥٣ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢٥٥ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٤٣ ی چاپی ئه‌نیسی هه‌ر ڕۆژ هه‌ڵات، دۆعا و ته‌مه‌ننامه‌ تا شه‌وێ کاکه‌! قه‌زات له‌ خۆم و له‌ هه‌رچی هه‌مه‌، که‌وێ! قوربان! به‌ زاتی پاکی خوداوه‌ندی زولجه‌لال گه‌ر بمده‌نێ به‌هه‌شتی به‌رین بێ تۆ، نامه‌وێ جاه و جه‌لال و ژین و حه‌یاتم به‌ تۆوه‌یه‌ بێ تۆ وجوودی من چییه؟ که‌وتووم ئه‌وا له‌وێ کاکه‌! هومێدی من به‌ خودا وایه‌ به‌و زووه‌ سه‌روی قه‌دت له‌ باغی ئه‌ماندایه‌، نانه‌وێ ڕه‌ببی نه‌وی نه‌بی، نه‌نه‌وی، ون نه‌بی له‌ چاو نه‌چیه‌ ده‌رێ له‌دڵ، که‌ دڵم هه‌ر ئه‌تۆی ده‌وێ هه‌رکه‌س به‌تۆ دژه‌، نه‌بێ یاڕه‌ب له‌سه‌ر زه‌وی! کوێر وزه‌لیل و که‌ڕ بێ که‌سێکی ئه‌تۆی نه‌وێ! ڕۆحی نیساری خاکی به‌ری پێته‌ 'کامیل'ت بۆ چاوه‌نۆڕی سه‌روی قه‌دت، بۆچی ناته‌وێ؟ ‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گوڵپه‌ڕیشم چوو سەبارەت: (قاقڵاوا، پایزی ١٣٣٨ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٧٩ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ١١٦ ی چاپی ئه‌نیسی هه‌مو ساڵێ خه‌زانی گوڵ بوو بۆ من، گولبه‌ریشم چــوو گـوڵـم چـوو. سونبولیشم چوو. دڵم چوو، دڵبه‌ریشم چــوو چـه‌مـه‌ن تـه‌نـیا گوڵی چـوو، مـن بـه‌جـارێ مـاڵـی وێـرانـم كه‌سم چـوو، سـه‌روه‌ریـشم چوو، موره‌ببی و رێبه‌ریشم چوو لـه‌بـاغا به‌رگی گوڵ چـووبـوو بـه‌تـاراجی خه‌زان، بـۆ مـــن قه‌ڵه‌م چوو، نامه‌ چوو، ته‌بعی ره‌وان چوو، ده‌فتـه‌ریـشم چوو عـه‌جایـب پایـزێ بوو! شه‌خته‌كه‌ی جه‌رگ و دڵی بــردم دڵ وجـه‌رگ وهه‌ناو و ماڵ و حـاڵ و هه‌م سه‌ریـشـم چــوو خه‌ڵك شووشه‌ی گوڵی ده‌شكێت و من شووشه‌ی دڵم، چ بكه‌م؟ خـه‌ڵـك سووسـه‌نبـه‌ری ده‌رژێـت و مـن مـوو عــه‌نبـه‌ریـشـم چــوو خــــه‌ڵـك خــانـوێكـی دنـیـایی ده‌روخـێ، مــــات و حـه‌یـــرانـــه! ‌ ئه‌من ئه‌ی خاك به‌سه‌ر خۆم! مزگه‌وت، هه‌م مینبه‌ریشم چـوو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: غه‌زه‌لی ناقیس سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٣٨ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٧٧ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ١١٧ ی چاپی ئه‌نیسی چ شه‌وێ بوو شه‌وی جومعه‌، که‌ شه‌وی زه‌لزه‌له‌ بوو! شه‌وی سۆز و شه‌وی پڕ سۆز و هه‌را و مه‌شغه‌له‌ بوو چ شه‌وێ بوو که‌ چرای عه‌رزی به‌ فرمێسکی فه‌له‌ک هه‌موو کووژانه‌وه‌، مه‌جلیس هه‌موو بێ مه‌شعه‌له‌ بوو مه‌شعه‌لی سووته‌ دڵان گه‌ییه‌ فه‌له‌ک، بۆیه‌ له‌وێش ده‌سته‌ ده‌سته‌ مه‌له‌کیش هاتنه‌ عه‌زا، هه‌لهه‌له‌ بوو خۆم و هه‌رچی هه‌مه‌، کردم به‌ فیدای و ئه‌جه‌لیش که‌چی ته‌ئخیری نه‌کرد، سه‌یری چ بێ حه‌وسه‌له‌ بوو! دڵی ئێمه‌ و دڵی عاله‌م وه‌کوو یه‌ک ئاگری گرت چاکه‌ له‌م مه‌رحه‌له‌دا دڵ له‌ دڵان بێ گله‌ بوو هێند په‌رێشانه‌ دڵی خانه‌ خراپی 'کامیل' غه‌زه‌لی ناقیسه‌ ئه‌مجاره‌، ببوورن په‌له‌ بوو‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کاروانی نه‌مان سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٣ ی هەتاوی - (لاپەڕە ١١٦ و ١١٧ی چاپی ئەنیسی و ١٨٦ی چاپی جەعفەر) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی کاروانی نیستی، تۆزێ سەبر تەشریف بەرە! نێو کەژاوەی دڵڕفێنت جێ خەوی نازپەروەرە بۆ هەموو دەروێش و سۆفی، قەوم و خوێش، خەڵکی وڵات مورشیدێکی خۆشەویسته، ڕێنما وو ڕێبەڕە تۆخودا سەرقافڵەچی! خێرا به ڕێگادا مەڕۆ چاڵ و چۆڵه ڕێگەکەت، ماندوو دەبێ ئەو دڵبەرە چوو، منیش وا بێ‌وچان دێم و دەچم، بێ‌ئیختیار١ هەر دەڕۆم، پێ‌ناگەم و بڕوانه بوومه مەخسەرە هەر به تەنیا بۆ منه ڕۆژی قیامەت هاتووە٢ ڕۆژ و شەو با هەر بقووڕێنم لە دووی ئەو سەروەرە٣ کاتی ڕۆینی پیری مه 'غفرانی ایزد' نووسرا شین و واوەیلایه، قوڕپێوانه، ڕۆژی مەحشەرە عینوانی شیعره‌که‌ له‌ چاپی ئه‌نیسیدا 'کاروانی نیستی' یه، که‌ له‌ دوو وشه‌ی ناو شیعره‌که وه‌رگیراوه‌. له‌ چاپی جه‌عفه‌ردا وشه‌ی فارسیی نیستی کراوه‌ته‌ 'نه‌مان' ی کوردی. به‌حری عه‌رووزیی شیعره‌که‌: رمل مثمن محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن. ١. چاپی ئەنیسی: چوە منیش. ٢. چاپی ئەنیسی: قییامەت. ٣. چاپی ئەنیسی: لەدوی. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: به‌رخی نێر سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٢ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢٧٣ و ٢٧٤ ی چاپی جه‌عفه‌ر، له‌ چاپی ئه‌نیسیدا نییه‌ نیشتمان، قوربانی کانیاو و زنه‌ی زه‌نوێرتم! گیانفیدای ڕه‌شماڵ و شوان و مێگه‌لی سه‌ر بێرتم کوشته‌یی کاڕه‌ی مه‌ڕ و به‌رخ و بنه‌ و هاوێرتم عاشقی ئاسکی چیای بژوێن و جوان و تێرتم گیانه‌که‌م، ئه‌منیش به‌ کارت دێم و به‌رخی نێرتم! ڕۆح فیدای سروه‌ی به‌یانانی عه‌بیرئامێزه‌که‌ت دڵ به‌ قوربانی سریوه‌ی ته‌یره‌ بێ پارێزه‌که‌ت گیانه‌که‌م، ڕۆڵه‌ی ئه‌تۆ ڕێک چاوه‌ڕێی ئاخێزه‌که‌ت بیگره‌ باوه‌ش له‌ هه‌ل دا پێشمه‌رگه‌ی هێزه‌که‌ت پاسه‌وانی ناوچه‌کانی پڕ له‌ زێو و زێڕتم‌ هه‌ر له‌ سه‌ر لوتکه‌ی چیا خه‌مڵیوه‌ تا خوارێ به‌ گوڵ هه‌رکه‌سێکی به‌رهه‌ڵستی سه‌ربه‌خۆییته‌ به‌دڵ، پێی بڵێ وا مه‌نجه‌ڵی قینی گه‌لم هاتۆته‌ کوڵ ئه‌ی عه‌جه‌م! بۆی ده‌رکه‌وه‌، ئه‌ی لنگ ڕه‌شی ڕووت، لاته‌قول! خۆ ئه‌گه‌ر کوردیشه‌، فه‌رموو ناهومێدی خێرتم کێ بوو وه‌ک شێری ژیان خێرا له‌ بێشه‌ی ده‌رپه‌ڕی؟ سیپه‌لاکی دوژمنی کوردی به‌ نه‌شته‌ر هه‌ڵدڕی ئاره‌قی کاتی خه‌باتی قه‌ت له‌ ئه‌ستۆ نه‌ستڕی نیشتمان بانگی ده‌کا یاخوا بژی، هه‌ر تۆ کوڕی چاوه‌ڕێی پڕدانی توند وتۆڵ و هه‌روه‌ک شێرتم هه‌رکه‌سێ کورد بێ و 'زرنگ' بێ، چاوه‌نۆڕی هه‌ل ده‌بێ پێشه‌وا و خاوه‌ن شکۆه و قاره‌مانی گه‌ل ده‌بێ جێگه‌یی شانازی و هیوای هه‌موو کۆمه‌ڵ ده‌بێ خاوه‌نی کانیاو و چیمه‌نزار و باغ و گوڵ ده‌بێ نیشتمان، ئه‌منیش له‌ با‎غتدا ئه‌وا ئاودێرتم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ده‌ردی دڵ سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢١٠ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ١٠٣ ی چاپی ئه‌نیسی‌ پشتم به‌ باری میننه‌تی خه‌ڵکی جده‌و بووه‌ ده‌ستی قه‌زاش له‌ من ده‌ری ئوممێدی به‌ستووه‌ تاکه‌ی بڕۆمه‌ ئێر و ئه‌وێ، نه‌سره‌وم ده‌مێ؟ تاکه‌ی ئه‌جه‌ل به‌ سه‌بر و مودارایه‌، نوستووه‌؟ یاخوا ملی شکی، وه‌خه‌به‌ر نایه‌ ماڕزه‌! داخوا به‌ داخ و ده‌رده‌وه‌ کێی دیشی خستووه‌! چه‌رخی فه‌له‌ک که‌ پیره‌ژنێکه‌ هه‌زار ساڵ ڕیسی هه‌زار 'کامیل' و فه‌رهادی ڕستووه‌! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: برایه‌تی سەبارەت: (شێخ چۆپان ١٣٣٢ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢٣٤ ی چاپی جه‌عفه‌ر و ٨٢ ی چاپی ئه‌نیسی‌ چه‌نده‌ به‌نرخ و چاکه‌ براکه‌م! برایه‌تی چه‌ند پیسه‌، چه‌ند گڵاوه‌، که‌سی من! جیایه‌تی بۆ کورد جیا له‌ یه‌کتر و ته‌شویش و گیرودار یه‌کجار له‌ مێژه‌، دوور ودرێژه‌ حیکایه‌تی هه‌رچه‌ند زه‌مانه‌ جه‌وری له‌ سه‌رمانه‌، خول ده‌دا با ئه‌م خوله‌ش نه‌که‌ین له‌وی، گیانه، ‌ شکایه‌تی سووڕێکی دیش به‌ سوودی مه‌ ده‌خوا، سه‌بر گره‌! تا سه‌ر نییه‌ گه‌دایه‌تی و پادشایه‌تی جا تۆ که‌ ڕوونه‌ لێت گه‌ڕ و چه‌رخ و خولی زه‌مان، مه‌نوێنه‌ بێ مرووه‌تی و بێ کیفایه‌تی! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شووشه‌ی دڵ سەبارەت: (مه‌هاباد، ١٣٦٥ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢٠٨ و ٢٠٩ ی چاپی جه‌عفه‌ر؛ له‌ چاپی ئه‌نیسی‌دا نییه‌. که‌ هێمن ڕۆیی شووشه‌ی دڵ شکاوه‌ نه‌ماوه‌ تاقه‌تم، هێزم بڕاوه‌ ئه‌وێسته‌ش هه‌ر له‌به‌ر چاوانه‌ وێنه‌ت مه‌ڵێ ئابڕوو له‌چاودایه‌، تکاوه‌! تکابێتیش، له‌به‌ر پێته‌ گلێنه‌م وڕێنه‌ت بۆ ده‌کا چاوم له‌ لاوه‌ نه‌ ته‌نیا شووشه‌که‌ی دڵ که‌وت و چڕژا، نه‌مامی باغی ژینیشم چه‌ماوه‌ به‌ مه‌رگی تۆ پیاڵه‌ی عه‌یش و نۆشم له‌ سه‌د جێ درزی داوه‌، لێم ڕژاوه‌ له‌ سارا و که‌ژ و کۆ شوێنی تۆیه‌ به‌ڵام ده‌رکی هه‌مووکه‌س داخراوه‌ له‌ هیچ لایه‌ک سه‌دا نایێته‌ گوێی من ده‌ڵێی حه‌شره‌ و که‌سێ ئیتر نه‌ماوه‌ له‌ کوێستانیش نه‌ماوه‌ چیغ و چادر ده‌ڵێی خاوه‌ن په‌زیش تاوڵی دڕاوه‌! به‌ گریانی سه‌ماش، کوێستان خزیوه‌ له‌ هه‌ر لایێکی سێڵاو تێی خزاوه‌ له‌ کورد و کورده‌واری و نیشتمانم چ هیوا و هومێدێکم نه‌ماوه‌ به‌ هۆنراوه‌ خه‌یاڵی ته‌ونی خۆم کرد که‌چی ڕیسم له‌ سه‌د لاوه‌ پساوه‌ ته‌شیی نه‌خولاوه‌ به‌ختی من به‌ لاوی که‌ کرژی با بدا، جا بۆیه‌ خاوه‌ به‌ مه‌رگی تۆ بوو ئاوات بۆته‌ پووشێک له‌ گۆمیشی بخه‌ی، ته‌رمی سه‌رئاوه‌! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاواتی هۆنه‌ر سەبارەت: (به‌هاری ١٣٦٨ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢٥٤ ی چاپی جه‌عفه‌ر؛ له‌ چاپی ئه‌نیسی‌دا نییه‌. هه‌رکاتی نه‌وبه‌هاره‌ که‌ دنیا ده‌کا نوێ سارا ده‌پۆشێ به‌رگی سه‌وز، گوڵ ده‌پشکوێ شه‌وبۆ و هه‌ڵاڵه‌، نه‌رگس و نه‌سرین و نه‌سته‌ره‌ن سوێسنه‌ زمانی گرتووه‌، پێم سه‌یره‌ نادوێ! تۆوی هه‌مووشتێک له‌ به‌هارا سه‌وز ده‌بێ ئه‌ی تۆوی ئێمه‌ بۆچی له‌ هیچ فه‌سڵێ ناڕوێ؟ بۆچی له‌ ئاسۆ نایه‌ته‌ده‌ر ڕۆژی مه‌، خودا؟ ڕۆژی خه‌ڵک که‌چی سه‌ری وا ناوه‌ته‌ سوێ! هه‌رچه‌ند له‌ مێژه‌ خه‌ڵفی هیوامان چه‌قاندووه‌ ئاوی به‌خوێن دراوه‌ که‌ هه‌ر سه‌وزه‌، ناپوێ تا به‌هره‌وه‌ر نه‌بین له‌ به‌ری، هه‌ر بڵند ده‌بێ وه‌ک پیره‌داری دی نییه‌، هه‌ر خه‌ڵفه‌، نانه‌وێ! هه‌رکه‌س هیوای به‌ خۆی و گه‌لی ماوه‌ ئێسته‌که‌ش، ڕه‌ببی قه‌زای به‌ تاقی ته‌نێ هه‌ر له‌من که‌وێ! ئاواتی بۆچی نایه‌ته‌ دی پیره‌ هۆنه‌رێک هه‌ر ئاخ وداخییه‌ له‌ به‌یانی هه‌تا شه‌وێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خۆش مه‌ره‌ز سەبارەت: (گه‌ردیگلان، ١٣٥٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٨١ ی چاپی جه‌عفه‌ر ولاپه‌ڕه‌ ٣٠ ی چاپی ئه‌نیسی‌ خه‌ت وخاڵ و زوڵف و برژۆڵ له‌ نزیکی چاوی مه‌سته‌ هه‌موو زار و جه‌سته‌ خه‌سته‌، هه‌موو شێت و ده‌ست به‌سته‌ یه‌کی دوور و یه‌ک نزیکه‌، یه‌کی نزم و یه‌ک بلنده‌ هه‌موو که‌وتوو، ڕه‌وتوو، سه‌رسام، وه‌کوو له‌شکری شکسته‌ چ قه‌بیله‌یێکی شۆخن قوڵه‌زه‌نگیی خێڵی له‌یلی! که‌ به‌ هۆی ئه‌وینی مه‌جنوون ده‌خزێن به‌ ده‌سته‌ ده‌سته‌ دڵی ڕووت و قووتی عاشق به‌ هومێدی ڕۆژی کوڵمه‌ که‌ بزانێ عاشقی ڕووی ئه‌وه‌ ڕووت و ڕۆژبه‌رسته‌ به‌ دزی ده‌خاته‌ ئه‌ستۆ سه‌ری زولفی عاشقی ڕووی که‌ ده‌زانێ خۆش مه‌ره‌ز بوو، چ جوانی کرده‌ ڕ‌سته‌! هه‌موو عاشقانی زاری به‌ قسێکی خۆش ده‌ڕه‌قسن له‌ ده‌می ئه‌گه‌ر ببیسن چ گرنگه‌، ئه‌و مه‌به‌سته‌ ئه‌منیش دڵم له‌وێ بوو، به‌ ئیشاڕه‌یێکی چاوی هه‌ڵیگرت و بردی، فه‌رمووی ده‌ 'ئیمامی' هه‌سته‌، به‌سته‌! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دانه‌خۆره سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٨٧ ی چاپی جه‌عفه‌ر ولاپه‌ڕه‌ ٩٦ ی چاپی ئه‌نیسی‌ ئافه‌تی گیان و دڵی 'کامیل' جه‌ماڵی دڵبه‌ره‌ قاتڵی بێ ڕه‌حم و مه‌ستم چاوی کاڵی دڵبه‌ره‌ کوشتمی، چابوو به‌ ماچی لێوی زیندووی کردمه‌وه‌ قووتی گیانم مشتنی دوو لێوی ئاڵی دڵبه‌ره‌ زولفی داوی عاشقان و کوڵمی جێ ڕاوگه‌ی دڵان دانه‌خۆره‌ن بولبولان له‌و جووته‌ خاڵی دڵبه‌ره‌ سیپه‌لاکم ڕه‌ش بووه‌، نه‌مدیوه‌ مانگی یه‌کشه‌وه‌ ڕۆژی جه‌ژنم دیتنی ئه‌برۆی هیلالی دڵبه‌ره‌ ئه‌ی 'ئیمامی'! بۆ جوانی تابڵێی بێ وێنه‌یه‌ عاقڵێکی واشه‌، دڵ ماتی که‌ماڵی دڵبه‌ره‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نان و خوان سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٩ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٩٠ ی چاپی جه‌عفه‌ر ولاپه‌ڕه‌ ٣١ ی چاپی ئه‌نیسی‌ دڵی من موبته‌لای باڵا بڵندی نۆجوانێکه‌ له‌ده‌وری دێ و ده‌چێ دایم، عه‌جایب پاسه‌وانێکه‌! برۆی چه‌شنی که‌وان، برژۆڵی تیره‌، بسکی زنجیره‌ ئه‌سیری ته‌پکه‌یی بسک و کوژه‌ی تیروکه‌وانێکه‌ له‌ ئێش و ئۆف و ناڵین و هه‌ناسه‌ی خۆی هه‌راسانه‌ هه‌میشه‌ گوێ به‌ ئاوازی شنه‌ی کاتی به‌یانێکه‌ هه‌موو گیانم وه‌کوو قامیش هه‌ڵۆڵ و کون کونه‌، کاکه‌! ئه‌گه‌ر ڕاستت ده‌وێ ئاماده‌ بۆ بلوێری شوانێکه‌! کزه‌ی کاتی به‌یان هه‌ر وه‌ک کزه‌ی جه‌رگی برینداره‌ که‌چی دڵ واده‌زانێ مه‌ڵحه‌می هه‌ر ئێش و ژانێکه‌! وه‌ریوه‌ مووی سه‌ر وڕیشم له‌به‌ر پیری و خه‌مباری له‌ باغی عه‌مری فه‌وتاوم، ئه‌ویش بۆخۆی خه‌زانێکه‌ 'ئیمامی' جه‌رگی برژاوی مه‌زه‌ی فرمێسکی چاوی بوو ئه‌ویش وا خاوه‌نی سفره‌ و که‌باب و نان و خوانێکه‌‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لێبووردن سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٦٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ١٩٧ ی چاپی جه‌عفه‌ر ولاپه‌ڕه‌ ٨٢ ی چاپی ئه‌نیسی‌ بێ پاس و وه‌ڕ و خوێڕی، وه‌ک سه‌گ له‌ قه‌سابخانه‌ بێ هۆش و سه‌راسیمه‌، وه‌ک مه‌ستێ له‌ مه‌یخانه‌ بێ مه‌نزڵ و بێ جێگا، شێواو و په‌رێشانم دانیشتوو له‌ جێگه‌ی چۆڵ، وه‌ک کوندێ له‌ وێرانه‌ بێکاره‌ و بێچاره‌، په‌تیاره‌ و ئاواره‌م هه‌رتاوه‌ له‌ لایێکم، بێ جێگه‌ و بێ لانه‌ بێ زکر و به‌ بێ تاعه‌ت، بێ فکر و خه‌یاڵم من ده‌خولێمه‌وه‌ ڕۆژ و شه‌و له‌و چۆڵ و بیابانه‌ بۆ پیری له‌کار که‌وتوو لێبووردن و به‌خشینه‌‌ بۆ 'کامیل' ی بێچاره‌ چاوپۆشییه‌ ده‌رمانه‌‌‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەمای سەر سەبارەت: (زەنبیل ١٣٣٠ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٨٠ ی چاپی جه‌عفه‌ر و‌ ١٠٥ ی چاپی ئه‌نیسی‌ شیواو و پەرێشانم وەک زولفی پەرێشانت خەم بوو بە خەمت هەر وەک ئەگریجەیی گۆچانت بیخە ملم و بیبە ئەم کەلـلە بە شەق، وەک گۆ با بێتە سەما بۆ تۆ، هەڵسووڕێ لە مەیدانت بۆچیمە سەری بێ لەش، بۆچیمە لەشی بێ سەر؟ ‌‌ هەردوک بە فیدای تۆ بن، هەردووکی بە قوربانت! ‌‌‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەهاری بێ گەشە سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٧ ی هه‌تاوی) - لاپەڕە ٢٢٦ ی چاپی جه‌عفه‌ر و‌ ٩٦ ی چاپی ئه‌نیسی‌ وا بەهار هات و بەڵام بولبولی دڵ بێ نەشەیە خونچە پێناکەنێ، کۆرپەی نەتەوە بێ گەشەیە کۆتر و قومری، قەل و داڵ، ڕێکی بە جەم چوونەوە ژوور سارد و سەرمایە وڵات، چۆڵە؛ جیهان، بێ خشەیە کەوی کێوی وەڕەزن، چونکە نەبوو شین کەژ وکۆ پێی نەماوە گوڕە، بێ کەیفە، لە پاشەکشەیە پیرەگامێش لە لەوەڕ کەوتووە، هەڵدێتەوە ژوور موبتەلای دەردی گران و سەدەمەی خش خشەیە هەرکەسێ خۆشە دڵی، کاکی 'ئیمامی' بە خودا، ‌‌ پاکی فێڵە و تەڵەکە، ڕێکی درۆیە و فشەیە! ‌‌‌ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ شەهیدانی بانە سەبارەت: (بۆکان، زستانی ١٣٥٧ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٢٢٧ ی چاپی جەعفەر و ١٠٦ ی چاپی ئەنیسی نیشتمان ئەمڕۆکە ڕەشپۆشی شەهیدی بانەیە داغداری کردەوەی ئەو دەستە خوێن ڕێژانەیە١ بۆ شەهیدی شاری بانە، پیر ولاو گریانیە٢ نیشتمان ئەمساڵەکە بۆ لاوەکان گۆڕخانەیە کوردەکان! ئەی گوردەکان! ئەی لاوی پڕ هێز و قەوەت! ٣ ڕۆژی تۆڵەی خوێنی ئەو جووتە شەهیدە جوانەیە٤ نیشتمان بانگو دەکا ئەی ڕۆڵەکەی کاوەی نەبەز، وەرنە مەیدان کاتی پڕدان و شەڕی پیاوانەیە هەرکەسێ بۆ سەندنی تۆڵە، لە مەیدان حازرە، ٥ نێوی ئەو هەر قارەمانە و مەردی ئەو مەیدانەیە با بڕۆین، پێی ناوێ ئیتر بیری داهاتوو بکەین تانگ و تۆپی ڕێژیمی شای بێ شەرم، هەمبانەیە! ١. چاپی ئەنیسی: ئەو تاقمە خوێنڕێژانەیە ٢. چاپی ئەنیسی: گریانی یە ٣. چاپی ئەنیسی: کوردەکان، ئەی کوردەکان ٤. چاپی ئەنیسی: ڕۆژی سەندنی خوێنی ٥. چاپی ئەنیسی: سەندنی تۆڵە مەیدان حازرە (وێدەچێت هەڵەی چاپ بێت). ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەنجەڵی دڵ سەبارەت: (قاقڵاوا، هاوینی ١٣٥١ی هەتاوی) - لاپەڕە ٢٤٧ ی چاپی جەعفەر و ٨٣ ی چاپی ئەنیسی وەکوڵ هات مەنجەڵی دڵ، دەس بە جێ ئەی دیدە گریانێ! دەبێ بڕژێنی ئاخر چاوەکەم! دوڕڕێ بە دامانێ لە سایەی سۆزی دڵ ئەمڕۆکە چاوم هێند دڵاوایە، لە گەوهەر پڕ دەکا ئەو، دەست و کۆشی هەر موسوڵمانێ ئەمن خۆ کۆشی خۆم پڕ کردووە، هەڵناگرێ چیدی جەهەننەم، ئەی ڕەقیبی بەد مەزەب، تۆش کۆشی خۆت دانێ! کە چاوم بۆتە گۆمی خوێن و خوێ، پرسیم لە هاودەردێ لەگەڵ دەریا، کوتی، بەستوویەتی چاو مەرج و پەیمانێ کە 'کامیل' خوێن دەبارێنێ لەچاو، ئەی بێوەفا یارم! حەکیمی دەردی وی هەر تۆی، کەرەم کە تۆزە دەرمانێ! ١ ١. چاپی ئەنیسی: کەرەم کە، تۆزە دەرمانێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەروێشم و دڵ ڕێشم سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٤ی هەتاوی) - لاپەڕە ١٤٢ و ١٤٣ی چاپی جەعفەر و ١٨ و ١٩ی چاپی ئەنیسی دەروێشم و دڵڕێشم، دێوانەم و بێ لانەم وەک کوندم و هەڵنیشتووی کاولاشم و وێرانەم بێ دایکم و بێ بابم، بێ مام و برا ماوەم لەم ئاخری عومرەمدا وادیارە کە تاقانەم جێ و مەوتەنی من پرسن، هەر چۆڵگە و سارایە١ مەجنوونم و سەرگەردان لەو بەندەن و شاخانەم بێچارە و داماوم، خەمبار و پەرێشانم وەک بسکی پەرێشانم، هەروا بە تەمای شانەم تا باشی بڵاوکا لێک، ئەندامی لەکارکەوتووم، بابردەیی ئەو دەشت و سارا و بیابانەم٢ وەک بولبولی نەسرەوتوو هەرتاوە لە دارێکم هەرکاتە لەبارێکم بۆ ئەو دڵە بریانەم کەوتوومە نەفەس تەنگی وەک کەو لە قەفەس دا بێ لەشمە قەفەسم ئەمما، بێ ئاوم و بێ دانەم بەو حاڵەتەوە سەیرە، عاشق بە قەد و باڵام کووژراوی بەر و بەرموور، گیرۆدەیی لەرزانەم! بەو بەندی ئەوێستاکەم دیاری بووە لای عالەم٣ نێو تاقمەیی هۆنەر، تەنیاکوڕ و تاقانەم٤ لای جانەوەران ئەمڕۆ قەدرم فرەیە، چونکە وەک کاکی 'ئیمامی' خۆم، لەو کێو و نزارانەم ١. چاپی جەعفەر: چۆڵگە وو سارایە ٢. چاپی ئەنیسی: بیابانم (دەبێ هەڵەی چاپ بێت). ٣. چاپی جەعفەر: مەعلووم بووە لای عالەم ٤. هەردوو چاپی ئەنیسی وجەعفەر بە شێوەی 'تەنیا کوڕ'یان نووسیوە واتە بۆشاییەکیان خستۆنە نێوان دوو وشەکەوە. من تەنیاکوڕم بە یەک چەمکی سەربەخۆ دانا و وەک یەک وشەی پێکهاتوو لە دوانم سەیر کرد ئینجا پێکەوەم نووساندن. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئینقلابی ئێران سەبارەت: لاپەڕە ٣٣٨ و ٣٣٩ی چاپی جەعفەر. لە چاپی ئەنیسیدا نابینرێت ئینقلابێ کە لە ئێران ڕووی دا عالەمێک کەوتنە نێو چاڵی فەنا ئاڵ وگۆڕێک لە وڵاتی ئێمە هاتە دی، دەردی گرانە، پێمە بۆت بەیان کەم بەتەواوی چۆن بوو: پیاوەتی و خۆشی و چاکی کۆن بوو دوودڵی و لێک لەکوڵی و ئاڵۆزی بێ شتی و قاتی یی نان و ڕۆزی کەژ وکۆ پڕ لە تەمی دەرد و خەمە پڕ لە تاڵیی دەسی خاوەن ستەمە دەرودەشت چۆڵ لە کوڕ وکاڵ ماوە شیو ودۆڵ تەرمە نەماوی لاوە١ چاڵ وچؤڵ تەرمی جوانی لێیە دەنگی ئەشکەوتێ هەواڵی پێیە پێودەڵێ ڕۆیی زەمانی خۆشی مافی خۆمانە خەم و ڕەشپۆشی تازیەدارانی جوانانی گەلین پاکمان مات و پەرۆش و کەسەلین ئاسمانیش بە ڕواڵەت شینە، شین دەکا، ئێستە هەور پڕچینە قینی هەستاوە لە ئاکاری مرۆ بانگ دەکاتە گەلی چەوساوە: بڕۆ! یارمەتی هەر لە خودا دەخوازین هەرچی مەیلی ئەوە، تێکڕا ڕازین ١. تۆ بڵێی 'تەرمە نەمامی لاوە' نەبێت؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قارەمانی نەبەزی کوردستان سەبارەت: لاپەڕە ٣٤٠ی چاپی جەعفەر. لە چاپی ئەنیسیدا نابینرێت قارەمانی نەبەزی کوردستان نە هەدادانی هەبوو، نە وەستان نە بەزیی و نە تەزیی و نە کەوت نە وەڕەز بوو، نە سرەوت و نە خەوت تاوەکوو گرتییە باوەش پەرچەم پەرچەمی دوژمنی هەر زۆر و ستەم خاڵە! ئەو شەخسە دەزانی کێیە، پەرچەمی ڕۆژی نەجاتی پێیە؟ وەک دەڵێن ڕۆڵەیی بارزانە یەقین بۆ هەموو دەردی مە دەرمانە بە تین هەلە، هەل! کاتی خەباتە، گەلی کورد! دوژمنی کورد بە هەلە گەردنی ورد تۆنەبی کورد لە هەموو جێ پەستە دەیخەنە سوورە قەڵا دەس بەستە لەوێ، نیئنۆکی هەموو دەردێنن سەر ودەستی هەموو تێک دەشکێنن وای لە ڕووحییە دەدەن، تا دەمرێ سەری نەبزێوێ بەوەی لێی دەکرێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گەسکە کۆڵە سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٦ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٣١٨ و ٣١٩ ی چاپی جەعفەر و ١٩٠ ی چاپی ئەنیسی هەرچەندە ڕزیو و گەسکەکۆڵەم، ئامادەیی دەست و مست و تۆڵەم! بۆو جووتە شەهیدە نۆجوانە، بۆوجووتە نەمامی نیشتمانە، شەرتە بەدڵ و بەڕۆح بکۆشم باش کۆکەمەوە حەواس وهۆشم تا تۆڵە لە دوژمنوو نەسێنم، جەرگ و دڵی پیسی دەرنەهێنم، نابێ بە ژیانی خۆم نەشەم بێ! ١ یانە بە گوڵی بەهار گەشەم بێ! ئەو ژینە چ ژینە دەست بەسراو، خەمبار و ئەسیر و ڕۆڵە کووژراو؟ ئەو خوێنی کە وا ڕژا لە بۆکان، ٢ ماوە لەخەیاڵ و بیری هەمووان دەسگایەکە خوێنی ئێمە دەمژێ٣ ناپیاوێکە خوێن دەڕێژێ، دەکوژێ خۆی شاردەوە وەک جنۆکە لێمان تا بگرێ دووبارە ڕێگە پێمان٤ ئەمجارە دڵی گەلە بریندار دەگرن هەموو ڕێگە لەو بە یەکجار هەروەک سەگی دز لە کون خزاوە هەر بێتە دەر ئەو سەگە گڵاوە، دەکرێ شەق وپەق لە سەر خیابان دەستێننەوە لێی جەزایی تاوان بۆچی بەشی ئێمە لەو جیهانە، لەو پان و بەرینە، هەر دوانە: ٥ یا ڕشتنی خوێنمان لە مەیدان، یا بردنمان بە چاڵی زیندان! شیققی سێ، ئەگەر لە ئێمە قاتە، بۆ مە، سێ، خەباتە ڕێی نەجاتە ١. نابێ لە ژیانی خۆم نەشەم بێ، چاپی ئەنیسی ٢. ئەوە خوێنە کە وا ڕژا لە بۆکان، چاپی جەعفەر ٣. دەسگایێکە، چاپی ئەنیسی و جەعفەر ٤. ڕێگە لێمان، چاپی ئەنیسی ٥. هەر دووانە، چاپی جەعفەر ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تاونەدیو سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٧ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٣٣٦ ی چاپی جەعفەر و ٢٠٥ تا ٢٠٦ ی چاپی ئەنیسی تەوژمی چەرخی کۆنی پیرەدونیا هەتا کەنگێ لەسەرمانە، بە سەرما؟ دەمێ مۆڵەت بدا، تیشکی بەهاری بڵا تینێک بداتە کوردەواری لەمێژە چاوەنۆڕ و ڕۆژنەدیوین١ هەموو بێ جلک وبەرگین، وەک هەتیوین بڵێی جارێکی دی شین بێ گوڵووکات؟ ٢ کوڕوکاڵیش بگەن ئەوچەل بە ئاوات؟ ئەوە 'ئاوات' بەجێ ماوە لە هۆزی وەدووی خێڵ کەتووە، ناگا بە تۆزی خودا! پێشەنگی ئەو خێڵە، سەعاتێ بوەستێنە هەتا ئاوات دەگاتێ! دەڵێن سووتاوە ئێستا بۆتە زووخاڵ بەهاواری نەهاتن قەت کوڕوکاڵ ١. لەمێژە چاونەزێر و تاونەدیوین، چاپی ئەنیسی ٢. گوڵوکات، چاپی ئەنیسی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هاتەوە بۆ بۆکانێ سەبارەت: (بۆکان، ١٣٤٥ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٣٣٧ ی چاپی جەعفەر و ٢٠٨ ی چاپی ئەنیسی وەک دەڵێن هاتەوە بۆ 'بۆکان'ێ پێی بڵێن پێ لە دوو چاوم دانێ! داروپەردووی کە لە ئاودابوو، ڕزی قەدەمت بێنە بە سەبر و بەدزی نەوەکوو پێت لەسەری بێ و بشکێ ئابڕووی عاشقی زارت بتکێ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەهار هاتەوە سەبارەت: (زەنبیل، ١٣١٢ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٦٣ ی چاپی جەعفەر و ١٠٤ ی چاپی ئەنیسی بەهار هاتەوە، گوڵ دەبن پەیدا چیمەن، سەوزایی، ئەو بڕوا پێیدا تۆوی دڵەکەی خۆم هەڵگرت بۆ ئەو لە مەڵبەندی وی چەندم لە ڕێدا گوڵاڵە سوورە بێتە پێشوازی با لێی بپرسێ مەیلی بە کێ دا١ هەروەک دڵ دەچێ، سوور و خوێناوی بۆ پێشواز باشە، بۆی بووە شەیدا ١. چاپی جەعفەر نیشانەیەکی پرسیاری لە کۆتایی ئەم فەردە داناوە. بەڵام من ئیحتیاتم کرد و دامنەنا لەبەر ئەوەی میسراعی دووهەمی وەک ڕستەیەک دەخوێنمەوە کە کردارەکەی 'وجه التزامی' یە واتە شاعیر دەڵێ با بچن لێی بپرسن ئایا مەیلی بە کێ دا. گەرچی زۆریش نەگونجاو نییە کەسێک بیکات بە ڕستەی پرسیاریی و بڵێ بچن لێی بپرسن 'ئایا مەیلی بە کێ دا؟ ' واتە بەشی کۆتایی میسراعەکە ببێتە پرسیاریی. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پاڕانەوە سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٦٢ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٥٩ ی چاپی جەعفەر و ٩ و ١٠ ی چاپی ئەنیسی ڕووڕەشی دەرگای خودام و سەرفکەندەی موستەفا شەرمەساری ڕۆژی حەشر و مل کەچی ئالی عەبا چارەڕەش، شەو تا بەیانی هەر ئەم و ئەولا دەکەم، هەروەکوو ماری بریندار هەڵدەسووڕێم بێ سەدا ڕوو لە کوێ کەم یاڕەبی! چ بکەم لە دەس عیسیانی زۆر؟ غەیری دەرگای تۆ نییە دەرکێ کە ڕەحمم پێ بکا دێمە دەرگاکەت کە بۆ چاک و خراپ ئاواڵەیە کەوڵ و پێستم ڕادەخەم تا هەم لە دونیای بێ وەفا١ هەر ئەوەندەم بەس کە تۆم ناسی و لە تۆ داوا دەکەم لێم ببووری و خۆش ببی لێم و نەسێنی لێم جەزا ڕووم ڕەشە ئەمما سەر وڕیشم وەکوو بەفری سپی بەو سەر وڕیشەم ببەخشە، نەک بە ڕووی هێندە سیا! 'کامیل' ە ناوم، بەڵام ناقیس لە دونیا مامەوە چونکە بێ مەیلیی ئەتۆم زۆر کرد هەتا توانیم، خودا! ٢ ١. چاپی ئەنیسی: کەوڵ و پۆستم ٢. چاپی ئەنیسی: 'هەتا توانیم خود' کە ئاشکرایە هەڵەی چاپە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جەژنی ئێمە سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٦٤ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٦٠ ی چاپی جەعفەر، لە چاپی ئەنیسیدا نییە وەک دەڵێن ئازاد بووە سەد شوکر کاک سەید مستەفا بۆیە دنیا پڕ بووە ئەوڕۆ لە دڵخۆشی وسەفا جەژنی ئێمە بوو بە دوو ئەو ساڵ بە لوتفی کردگار با لە دڵ دەرکەین خەم و حەسرەت هەموو جەو ر جەفا با وەخڕ بین شوکری یەزدانی مەزن بێنینە جێ بوغز و کینە لابەرین و بێینە سەر سیدق و سەفا هەر شەو و ڕۆژێک هەزار شوکری خودا هێشتا کەمە چۆن بکەین ئێمە بە جارێک و بە سەد جار ئیکتیفا؟ هەر لە ئێستاوە هەتا دەمرین بڵێین یاڕەب شوکور هەر ئەوە ئەو خاوەنی لوتف و عەتا، میهر و وەفا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هات بەهار سەبارەت: (گەردیگلان، ١٣٢٩ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٦١ و ٦٢ی چاپی جەعفەر و ١٤٧ و ١٤٨ی چاپی ئەنیسی هات بەهار، هێنای بە بار تۆوی گوڵ و موشکی خەتا سەوز و سوور بوو خوار و ژووری چیمەن و دەشت و چیا١ دوورزەنی هەوری بەهار و ڕنوە بەفری بەندەنێ لێک بەرانبەر بوون وەکوو لەشکر، لە عەرزی تا سەما دای بە سەر بەفرا شەبەیخوون، بوو بە ئاردی نێو دڕوو داینەواند پشتی کلیلە، ڕایڕفاند مەئمووری با٢ هەر هەرەس بوو، لەشکری زستان لە ترسان هەڵوەری دیارە قەڵغانی سەهۆڵ بوو، دوێ ئەویش پشتی شکا تاوڵی سەوزی لەجێی بەفری سپی هەڵدا بەهار٣ چوونە پێشوازی گرووهی سوێسنە و هەڵز و کەما٤ چەهچەهەی بولبول وەکوو موزیکە بۆ سانی گوڵان٥ فیتەفیتی شوانە سووتی ئەفسەری تیپ و سوپا٦ لەم سوپا و تیپ و قشوونەی شای بەهار هێناویە، ٧ شۆقی ڕۆژ نوورئەفکەنە جارجار لە ناو هەور و هەڵا سوێسن و شەوبۆ و نێرگس، شەشپەڕ و گوڵ ئاتەشی پاکی پشکووتن، بووە دونیا بە یەک حەشر وحەلا بولبولە زاوا و گوڵ وەک بووک و دڵ هەر وەک دەڵاڵ دێ و دەچێ بۆیان بە خۆڕایی، بە بێ ماف و بەها کورکە کورکی تەیرە دێ شەو، یا نە سۆزی سینەمە؟ ٨ ئەم هەرا و بەزمە، بەهارە یا نە پەردەی سینەما؟ ٩ وا ڕەقیبیش دەرپەڕی، جووتەی لە با دا، تابڵێن ئەی لەبەر ئەم خۆشییە، حەتتا کەریش ترسی نەما! حەقیەتی ئەو گوێدرێژە هەڵپەڕێت و دەرپەڕێ هەر لە ئینسان تا جەنابی کەر، یەکێ برسیی نەما١٠ هەرکەسێ خاوەن دڵ و گوڵ بوو، ئەوا چوو بۆ گەڕان کەس نەما پیر و جەوان، چاک و خراپ، شێخ و مەلا ئەی سەبا! خۆتۆ، دەڵێن، پەیکێکی توند و خۆشڕەوی هەستە پیاوانە بڕۆ لای یاری بێ میهر و وەفا١١ پێی بڵێ هەستێ لەخەو، خونچە هەموو پشکووتووە١٢ بێتە دەر تا سەر لەبەر خۆی نێ وەکوو چاوی حەیا بولبول و دڵ بۆ گوڵان، ئەو هەڵفڕی، ئەم دەرپەڕی هەڵفڕینە، دەرپەڕینە، پێکەنینە، 'کامیل'ا! ١. هەردوو چاپەکە وەک: 'خوار وژوور و چیمەن و دەشت و چیا' هێناویانە بەڵام من وا هەست دەکەم لە ئەسڵدا بە شێوەی سەرەوە بووبێت واتە یاء ئیزافە بووبێت نەک واوی عەتف، لەبەر ئەوەی خوار وژوور لەگەڵ چیمەن و دەشت و چیادا هاوجنس و هاو ناوەرۆک نین و جیناس یان مراعات النظیریان پێ دروست نابێت، گەرچی ناتوانم زۆر لە بۆچوونەکەی خۆیشم دڵنیا بم. ٢. چاپی ئەنیسی: ڕای ڕفاند ٣. چاپی ئەنیسی: تاووڵی ٤. چاپی ئەنیسی: گرۆهی ٥. چاپی ئەنیسی: موزیکە ٦. چاپی جەعفەر: شوانە، سووتی ٧. چاپی ئەنیسی: هێناوییە ٨. چاپی ئەنیسی بە بێ نیشانەی پرسیار تۆماری کردووە. ٩. چاپی ئەنیسی بە بێ نیشانەی پرسیار تۆماری کردووە. ١٠. هەردوو چاپەکە وەک 'برسی نەما' یان تۆمار کردووە کە دیارە هەڵە نییە. من دڵنیا نیم ئایا 'یەکێ' یە یان 'یەکی'؟ چاپەکان 'یەکێ' یان نووسیوە ١١. چاپی ئەنیسی: مێهر ١٢. چاپی ئەنیسی: هەمو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: زستانی شێخ چۆپان سەبارەت: (شێخ چۆپان، ١٣٣٢ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٦٤ و ٦٥ی چاپی جەعفەر و ١٥٤ و ١٥٥ی چاپی ئەنیسی زمهەریرێک بوو بە نێو زستان و هات و ڕابرا١ عالەمێکی برد لەگەڵ خۆی تا چووە چاڵی فەنا کردەوەی سەگ تێ ڕیاوی: بۆگەنی لاشەی وڵاخ٢ شوێن و ئاساری گڵاوی: هیچ لە ماڵێ دا نەما خیگە هەڵچۆڕا لە چەوری، ئارد لە کەندوو بۆتە تۆز ماست و دۆ، کەشک و پەنیر تۆزێ نەمابوو بۆ دەوا قووتی دا زستان هەچی بوو قووتی حەیوان و بەشەر کا لە کادێن بوو قوتار و گیا لە قۆریە و گیشەدا جەرگ و دڵ ڕەش بوو لەتاو بێ سووختی و دار و ڕەژی بوو سپی چاومان لە حەسرەت تام و بۆنی قەند وچا خشخشەی گرت کەڵ لەسەرمان، مرد لە برسان بزن و کاڕ لاڕەشە گەییە وڵاغ و گوێڕەپەی گرت جوانەگا کەر لەسەرمانا هەڵیکێشاوە گوێی و هاتە دەر چوو دەگەڵ گوێ کورتی ئەحمەق کەوت و لێک بوونە برا هاتە دەر لاشەی مەڕ وماڵ، بێ ژومار و بێ حیساب سەگ لە خۆشی خۆشییا، ڕێک کەوتنە خۆشی و سەما گۆشتیان نەخورا لەبەر لاوازی و ئەسپێ و گەنە پێشتیان نەکرا بە وەسڵە، دەستی وێکەوت و دڕا 'لالە شوان' لاڵ بوو لە کێو و 'کاکەریم' کوێر بوو لە ماڵ ئەو لە تەندوور بۆتە تاجۆ، ئەو لە کەژ هاوار ئەکا! هات بەهار، ئەمما لە پشت بارانە بۆ چیمە کەپەنک؟ یا لەپاش مردن چ سوودێکی هەیە ئاوی بەقا! هات بەهار، ئەمما بەهاری هێندە پڕ سەیر و سەفا، نەبوە قەت، نەیدیوە کەس لەم دەورەدا، نەشبیسترا ١. زمهەریر بە واتای سەرمای سەختە بەڵام ئەفسانەیەکیشی لەسەر دروست کراوە کە دەگوترێت شوێنێک بێت وەک جەهەننەم بۆ گوناهکاران بەڵام سارد، نەک گەرم. ٢. چاپی جەعفەر: کردەوە و پاشماوەکەی ئەو... .؛ چاپی ئەنیسی: کردەووەی سەگ تێڕییاوی، ... . ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بای وادە سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٠ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٦٦ و ٦٧ی چاپی جەعفەر و ١٥٣ و ١٥٤ی چاپی ئەنیسی ئەی شنەی خۆشی بەهار، بای وادە، هەر تۆی شارەزا بۆ کەژ وکۆسار و دەشت و لووتکەیی بەرزی چیا١ چاوەڕێ بووم زوو نەهاتی، بۆ نەهاتیم بوو مەگەر؟ لارەمل بووم وەک وەنەوشە، ئاخری ئەستۆم شکا٢ چاوی خۆم هێندە بڕیبوو من لە ڕێگای هاتنت هەر وەکوو نێرگس لە باغ و گوڵشەنا چاوم ڕوا٣ گیانەکەم! چابوو کە هاتی، وەک هەناسەی من نەبووی ساردوسڕ، بێ خێر و بێ قازانج و ئامانج و سەفا وا شوکور ئەوڕۆ شنەت هات و گەشاوە مێرغوزار داغدارە بەفر و لێی قەوما، هەرەس پشتی شکا٤ ئەی نەسیمی بەربەیانانت وشەی ژینی نوێ! ئەی کزەی خۆشت حەکیمی حازیقی دەرد و بەڵا بۆ گوڵ و گوڵزار و باغ و چیمەن و دەشتی وڵات تۆی دەبەخشی دیمەن و تۆی مایەیی نەشوونوما داری گوڵ، سەرو و چنار و لالەزار و نارەوەن ڕێک لە خۆشیی تۆ ئەوا کەوتوونە هەڵپەڕکێ و سەما٥ لالە و نەسرین و گوڵ، سونبول، وەنەوشە و یاسەمەن نێرگس و شەوبۆ هەموو پڕ غونچە وو بەرگ و گەڵا کوندەبوو خوێندی لە شاخ و بولبول و قومری لە باخ هەریەکێ هاوار ئەکا: وا با، خەڵات پەخشان ئەکا کانیاو تۆقین لە بن بەرد و خڕیش پڕ بوون لە ئاو مێرگ و دەشت و دەر ژیاوە، بۆتە یەک حەشر وحەلا ڕێک وەدەر کەوتن کوڕ وکاڵ، پیر وجوان دەس لە ناو دەستان، بە هەڵپەڕکێ ڕەفیق و ئاشنا کەس نەما ئەمڕۆ لە شار ودێ، هەموو چوونە دەرێ هەر 'ئیمامی' ما لە ماڵێ، بێ سەڵا وو بێ سەدا ١. چاپی ئەنیسی: چییا ٢. لە چاپی ئەنیسیدا نیشانەی پرسیار لە کۆتایی هەردوو میسراعی فەردەکە دانراوە و لام وایە دووهەمیان هەڵەی چاپ بێت، دەنا پێویستییەکی بۆ نییە. ٣. چاپی ئەنیسی: رووا ٤. میسراعەکە سێ ڕستەیە و سێ کرداری تێدا گونجاوە و بەو حیسابە دەکرێ سێ ڕستەش بێت: داغدارە، لێی قەومکا و پشتی شکا. بەرکارەکان تەنیا دوانن: بەفر و هەرەس. کەوابوو دەبێ دوو لەو کردارانە بگەڕێنەوە بۆ بەفر یان هەرەس. چاپی جەعفەر بەم شێوەیەیە: 'لێی قەوما هەرەس، پشتی شکا'. من شێوازی ئەنیسیم ڕەچاو کرد کە دوو کرداری بۆ بەفر گرتۆتە بەرچاو: 'داغدارە بەفر و لێی قەوما'. ٥. هەردوو چاپەکە وەک 'خۆشی'یان تۆمار کردووە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئامۆژگاری سەبارەت: (گەردیگلان، ١٣٢٢ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٦٨ ی چاپی جەعفەر و ٢١ ی چاپی ئەنیسی تۆ لەگەڵ هاواڵ بە مۆڵەت بە، هەتا بتکەن بە شا! زەڕڕە پەروەر بە هەتا بتکەن بە ڕۆژی ڕووی سەما! عەیبی خەڵکی قەت مەبینە، هەر سەرنج دە عەیبی خۆت تاوەکوو عەیبت بپۆشن گیانە، غەیرە و ئاشنا ئەرخەیان بە غەیبەتی تۆش هەردەکا لێرە ولەوێ غەیبەتی هەرکەس لەلای تۆ، هەرکەسێ بێت و بکا باسی نامووسی کەسێ ناکا بە مەعلوومی، ئەوەی گەر بەنامووس بێ، لەدونیادا مرۆیانە ژیا هەرکەست دی کەوتووە، دەستی گرە هەستێتەوە تاوەکوو پاشان ببێتە پشتیوانی وەک برا هەرکەسێ لێت قەڵسە، چاوم! پێکەنە، ئابڕووی بەرە تووڕەیی لەم عەسرەدا هەمبانەیێکە پڕ لەبا وەک 'ئیمامی' بە، کە غەیر و ئاشنا لێی ڕازییە، چونکە قەت نەیکرد بە عومری، سیڕڕی خەڵکی ئاشکرا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نێرگسی مەست سەبارەت: (شێخ چۆپان، ١٣٣٢ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٦٩ ی چاپی جەعفەر و ٨٤ و ٨٥ ی چاپی ئەنیسی نێرگسی مەستی ئەو، کەوا سەیری گوڵ و چەمەن دەکا، کایە بە سوێسن و گوڵ و شۆخی بە یاسەمەن دەکا دڵ لە شکەنجی زولفی ئەو لانەیی کردووە قەدیم مەنعی مەکە شەوانە گەر مەیلی وەلای وەتەن دەکا چونکە شکاوە شووشەکەی، پاکی ڕژاوە ئابڕووی بۆیە موشەووەشە و قسەی زولفی شکەن شکەن دەکا قەددی بڵند و شووشی ئەو تەعنە لە سەروی باغ ئەدا جیلوەیی پڕجەمالی ئەو ڕەخنە لە ڕۆح و تەن دەکا تەبعی مەلوولی 'کامیل'ت، کاکە! چلۆن دەگا بەتۆ؟ شەشدەری بەستراوە ئەو، ئارەزوویی کەفەن دەکا! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاڵا سەبارەت: (گەردیگلان، ١٣٢٤ ی هەتاوی، سەرچاوە: ڕۆژنامەی کوردستان ژمارە ٥٥،١٣٢٤) - لاپەڕە ٧٠ و ٧١ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نییە. ئەو پارچە، سێ ڕەنگی وەک باڵی هومای ئاڵا١ هەودایەکی لێ بۆوە، فەوری لە ملم ئاڵا٢ ئەو ڕشتەیە تا مەحشەر مەحکەم لە ملمدایە کێشامیە ژێر سایەی، ئێستێکە بە بێ پەروا٣ پەروام نییە تا مردن، لەو وەختەوە دیتوومە گرتوومەتە ئامێزم، هەر زاڵەیەتی بەدخوا ئەو دارە چ دارێکە؟ تیری جگەری دوژمن٤ بڕوانە بە شاباڵی چەند زالە بەسەر زاڵا! ئەم٥ حاسڵە پێم وایە گەنمم یەک و سەد دەبڕێ٦ بەو٧ دوو گوڵە گەنمانەی٨ وادیارە لە ڕووی ئاڵا نووکی قەڵەمی یەعنی بینووسە لەبۆ دوژمن بەو ڕۆژی٩ لە ڕووی ئاڵا، مەعلوومە کە لێت قەوما تەعریفی نییە ئاڵا و١٠ ئاڵایەکی ڕەنگینە سوور وسپی و سەوزە، ڕۆح حازرە بۆ سەودا کاڵایەکی پڕقیمەت بۆ میللەتی کوردستان نرخی بەدەر و زیادە ئەوڕۆ١١ لە سەر وماڵا هەر جێگەیە١٢ ڕووی تێ تێکا، دەیکاتە١٣ گوڵ و گوڵشەن دوژمن کە ئەوەی چاو کرد، ١٤ وەک جوو خمی لێ شێوا ئیمڕۆکە١٥ لە گەردیگلان ڕۆژێکە کە کوردستان نەیدیوە هەتا ئێستا حاسڵ لە سەری ساڵا ئەی کاکی 'زرنگ'! شیعرت پاکی وەکوو قەند وایە تیفلی١٦ دڵی کوردستان بۆی هەر لە گڕوگاڵا تۆ هاتی، بە سەر هاتم بۆ زیارەتی باڵاکەت وا نووکی قەڵەم نووسی، تەعریفی١٧ قەد وباڵا ١. چاپی جەعفەر: سێ ڕەنگەی ٢. چاپی ڕۆژنامەی کوردستان: هەودایەکی لێ بوو ٣. چاپی ڕۆژنامەی کوردستان: ئێستە بە بێ پەروا ٤. چاپی ڕۆژنامەی کوردستان: چە دارێکە (نیشانەی پرسیاریشی بۆ دانەنراوە). ٥. چاپی جەعفەر: ئەو ٦. چاپی ڕۆژنامەی کوردستان: ئەم حاسڵە پێم وایە یەک سەد دەبڕێ گەنمم ٧. چاپی ڕۆژنامەی کوردستان: ئەو ٨. چاپی جەعفەر: گەنمانە ٩. چاپی جەعفەر: ڕۆژە ١٠. چاپی جەعفەر: ئاڵا، ئاڵایەکی ١١. چاپی جەعفەر: ئەمڕۆ ١٢. چاپی جەعفەر: هەرجێگەیێ ١٣. چاپی جەعفەر: دەیکا بە ١٤. چاپی جەعفەر: کە ئەوی بینی ١٥. چاپی جەعفەر: ئەمڕۆکە ١٦. چاپی جەعفەر: طفلی دڵی کوردان بۆی هەروا لە گڕوگاڵا ١٧. چاپی جەعفەر: تاریفی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ناو ونیشان سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٠ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٧٣ ی چاپی جەعفەر و ٩٤ ی چاپی ئەنیسی. گیانەکەم! چت لێ بکەم؟ داخت لەدڵ بۆتە قەڵات باری خۆی داوە بە عەرزا مەینەت و، شادی هەڵات تۆ دەزانی چم بەسەر هات بەوهەموو دەردانەوە؟ مەنزڵم کوێیە؟ دەبا عەرزت بکەم، شوێن بێ لە لات: یا گوزەرگەی عاشقان، یا گیانە، مەنزڵگەی دڵان یا دەنا باخی گوڵان، یاخۆ چیای بەرزی وڵات لەو چوار جێگایە ڕەنگە شوێنی من باش هەڵگری چەشنی کەروێشکێ، هەزارەم کرد لە ترسی موشکیلات یار ئەگەر پرسی لە کوێیە 'کامیل' ی بێچارەکەم؟ ١ پێی بفەرموو: کەسنەکێڵ و بەردەڕەق، بێ حاسڵات! ١. چاپی ئەنیسی: دیارە گەر پرسی لەکوێیە... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قەزات لە من کەوێ! سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٣٥ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٧٤ ی چاپی جەعفەر و ٥٦ و ٥٧ ی چاپی ئەنیسی. دوێ نەخۆش بووی کە ئەمن هاتمە لات ئەی قەزای تۆ لە منی تاقە برات! بە شەو و ڕۆژ لەخودا دەخوازم لە منی غەمزەدە بێ، دەرد وبەڵات! ون نەبێ نووری جەماڵت یاخوا! لە من و مەملەکەت و خەڵکی وڵات سەروی قەددت کە لە بوستانی وەفا١ ئاودرا، دوور بێ لە دەرد و ئافات٢ مەجلیست گەرم وگوڕ و ڕووناک بێ، قەت نەکووژێتەوە یاڕەببی چرات! وەکو پەروانە لە تۆ هاڵاوین هەر ئەتۆی خاوەنی فەیز وبەرەکات کاکە! برژۆڵی منە بۆتە گەسک پێی دەماڵم هەموو خاکی دەرگات چونکە بۆتە کلە بۆ چاوی من٣ دیدە و ماڵ و سەرم بێ بە فیدات 'کامیل'ت شێت بوو کە تۆی ناساز دی، سەری خۆی ناوە، بە بێهۆشی هەڵات ١. چاپی جەعفەر: بۆستانی ٢. چاپی ئەنیسی: ئاودار. دڵنیام هەڵەی چاپە ٣. چاپی ئەنیسی: چاوی برات. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نەسیمی نەوبەهار سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٣٥ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٧٥ ی چاپی جەعفەر و ٥٦ و ٥٨ ی چاپی ئەنیسی. بە تەڕدەستی نەسیمی نەوبەهار هات بە گورجیش ڕۆیەوە، من مام و ئاوات ئەرێ ئەی سەروی باڵابەرزی خۆش ڕەنگ! ئەوەندە بۆ لەبارە بەژن و باڵات؟ لەبەر بەرزی، وەباڵی عاشقانت نەگەییە گەردنت، هەیهاتە هەیهات! بە دڵسەردی بەجێ ماوم لە هاواڵ چ سەرگەرمم بە عەشقی ئاڵ و واڵات دەمێ دڵسەرد و گا سەرگەرمی تۆم من، کەچی تۆشی دەگەڵ من بێ موبالات! لە دووریی تۆ وەکوو بولبول دەناڵم بە هەڵبەست و قسەی خۆش و مەقالات لە شەترەنجی خەیاڵت بازیگەر بوو بەدەس فیلی فیراقت بووم کش ومات بەقوربانی وەفات بێ، گەرچی نیتە 'ئیمامی' هەر دەڵێ دوور بی لە ئافات ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەسەرت! سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٣٥ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٧٩ ی چاپی جەعفەر و ٦٢ و ٦٣ ی چاپی ئەنیسی. گیانە، شمشیری برۆت خوێن دەڕژێنێ، بەسەرت! ڕۆژی ڕووشت بە خودا، دڵ دەچزێنێ، بە سەرت! ١ من بە هۆی ڕووتەوە هاتم کەچی شمشیری برۆت کوشتمی بێ خەبەر و کردویە خوێنێ، بە سەرت! خوێنی من سوورە، لەسەر کوڵمەتە، مەیشارەوە لێم لەگەڵ ئەو شیری برۆت کێشە بوو دوێنێ، بەسەرت! ٢ یانی کوڵمت وەکوو ڕۆژە کە بە زولفی ڕەشی خۆت داینەپۆشی، دڵ و جەرگم دەکوڵێنێ، بەسەرت! بەو هەموو سوێندە، کەسی من، بە سەری تۆ، هۆنەر ئارەزووی بوو کە مەحەببەت بنوێنێ، بەسەرت! ٣ گەر دەکێشی لە منی غەمزەدە شیر، ڕۆژی ڕووت ون کە، با ئاسودە بم تاکوو سبەینێ، بە سەرت! ٤ کامیل' ئەمڕۆ بە کوڵ وجۆشە، لە سایەی گوڵی ڕووت وەکوو بولبول بە خرۆش، خۆش دەخوێنێ، بەسەرت! ٥ ١. چاپی ئەنیسی: ڕوشت. ٢. ئەو میسراعە لە چاپی ئەنیسیدا نییە و بە هۆی ئەو ڕاستییەوە کە شوێنەکەی بەتاڵ ڕاگیراەوە، وێدەچێت هۆکارێکی تەکنیکی لە ئارادا بووبێت. ٣. چاپی جەعفەر: موحەببەت. وشەکە لە زمانی فارسیدا شێوازی موحەببەت و لە کوردیشدا زۆر جار هەمان شێوەی موحیببەتی هەیە. من شێوازی چاپی ئەنیسیم ڕەچاو کرد کە ئەوەندەی بزانم لە ئەسڵە عەرەبییەکەشیدا وەهایە. ٤. چاپی ئەنیسی: سبەینی (دەبێ هەڵەی تایپ بێت). ٥. چاپی ئەنیسی: دەخووێنێ. نووسینی وشەکە بە دوو پیتی /واو/ لە هەڵەی تایپ دەچێت نەک کاری مامۆستا خۆی. وشەی خوێندن بە دوو /واو/ نەبینراوە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەرگی حاجی بابە شێخ سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٣٨ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٨٣ ی چاپی جەعفەر و ١١٨ و ١١٩ ی چاپی ئەنیسی. هەر بە ناسۆرە هەمیشە ئێشی حاجی بابەشێخ قوڕ دەپێون پاکی قەوم و خوێشی حاجی بابەشێخ ئێشی زۆرە ئێشی دووری، ئەرخەیانم پێی دەچن قەوم و خوێش و سۆفی و دەروێشی حاجی بابەشێخ ئەو شەوی وا ئەو بەجێی هێشتین بە دەستی خەم، وەلێ هاتنە پێشواز و کەوتنە پێشی حاجی بابەشێخ وا فەلەک ناڵێ و مەلەک فرمێسکی سووری داڕژاند، عەرز ودار و بەردیش ئاخ هەڵکێشی حاجی بابەشێخ قوڕ بپێون هەروەکوو 'کامیل' لەقیس پاکوو چووە فکر و تەدبیر و سەلاح ئەندێشی حاجی بابەشێخ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سکاڵا سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٤٢ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٨٦ ی چاپی جەعفەر و ١٠٤ ی چاپی ئەنیسی بۆچی لێم تۆرای شۆخی جەرگبڕ؟ بۆ لەگەڵ من بووی هێندە سارد وسڕ؟ ماوێکی زۆر بوو ئەویندارت بووم تۆ سارد وسڕ بووی، ئەمن گەرم وگوڕ جوابی خۆشی تۆ هەر پێکەنین بوو منیش بە چاوی فرمێسکی بەخوڕ هەر سکاڵام کرد، لێت پاڕامەوە لەسەر من کەچی لێتدا قڕ و فڕ تۆخوا ئازیز گیان وایە دڵداری؟ تۆ بێ بەینەت و ئیمامی دڵپڕ؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شاری مەستان سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٣٤ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٩٢ ی چاپی جەعفەر و ١٠٠ ی چاپی ئەنیسی ئێرە وشکارۆی هەموو جێگە و وڵاتانە مەگەر؟ وەک دڵی من تەنگ و تاریک، بۆچی غەمدانە مەگەر؟ وا شپرزە و تێکچووە، چێشتی مجێور باشترە بێکەس و بێدەر، هەتیوی دەرک و بانانە مەگەر؟ باسی نانت کرد لەهەرکوێ، سەد نەفەر ئەستۆ کەجە ئەم وڵاتە قاقڕە، جێی قووتی لاتانە مەگەر! چەرخی گەردوون بۆ لەسەر من جارێ خول نادا، چییە؟ بۆچی نەگبەت هەر بەشی من، هەر لەمن جوانە مەگەر! مەسکەنی جینن و پەری هەرکەس دەبینێ، شێت دەبێ، ئەم بەقوڕ گیراوە بۆ جێی غەیرە ئینسانە مەگەر؟ لائوبالی و بێ خەبەر، لاقەید و بێ تەدبیر و ڕا، کەس لە کەس گوێ ناگرێ، بۆ شاری مەستانە مەگەر! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاڵای پیرۆز سەبارەت: (گەردیگلان، ١٣٣٤ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٩٣ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەمدۆزییەوە. لە هەموو کوردی وڵات بێ پیرۆز! خاسە بۆ وانە لەگەڵ مەن دڵسۆز بۆ ئەوانەی کە بە پێشواز هاتن فیرقەیی پیادە و چەند پیاوی قۆز هەر بژین میللەتی کوردی بە ئەبەد هەر بەشان هەڵگرن ئاڵای پیرۆز دوژمنی کوردی هەڵات، بۆی دەرچوو ڕێوییە و کلکی ئەوا گرتە گەڵۆز! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەشکری ئەگریجە سەبارەت: (گەردیگلان، ١٣٢٠ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٩٤ ی چاپی جەعفەر و ٩٨ و ٩٩ ی چاپی ئەنیسی. دەستە دەستە بە سەفن١ لەشکری ئەگریجە بەڕێز عیشق و عەقڵم لەگەڵ ئەو دەستە دەکەن جەنگ و گورێز قەدی ئاڵایە کە هاڵاوەتە ڕوخسار و برۆ شێر و خورشیدە عەلامەت، چ جوانە، چ بەڕێز ئەفسەری لەشکری ئەگریجە دوو چاوی جەنگین هەر دەوەنگێوێ٢ بە تیری موژە، هەردوو خوێنڕێژ سەنگەری غەمزە دەبەستن لە کەمینگای چاوان وەکوو ڕاوچین و دەبەن بۆ دڵی زارم پارێز خوسرەوی سەڵتەنەتی موڵکی وجوودە عیشقی عەقڵەکەم مەرکەبی خۆشرەویەتی، چەشنی شەودێز ١. هەردوو دەقی ئەنیسی و جەعفەر وەک 'بە سەفی' تۆماریان کردووە. ٢. لام وا نییە ئەم وشەیە لەشوێنی خۆیدا بێت. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەروی نەوڕەس سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٣٤ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٩٥ ی چاپی جەعفەر و ٧٦ و ٧٧ ی چاپی ئەنیسی. بە ئاگری دووری تۆیە بوومە قەقنەس نەماوە، گیانەکەم! هیوام بە هیچ کەس ئەگەرچی پیرم، ئەمما وەک مناڵان دڵم دەشنێ لەبۆ سەروێکی نەوڕەس ئەتۆ سەرتا بە پێ گوڵزارە باڵات منیش سەرتابەپێم یا خارە، یا خەس دڵم دەڕوا بەرەو باغی جوانیت، ئەگەر پەیدا بکا ڕۆژێکی دەسڕەس بەرەو ڕووی گۆڕ ئەچم، هەرهاکە زانیت لەسەر تەرمم بنیشن داڵ و کەرکەس بەناڵین و سکاڵا و شین و گریان لەقیسی چوو 'ئیمامی' ژین، ئیتر بەس! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سکاڵا سەبارەت: لاپەڕە ٩٦ ی چاپی جەعفەر و ٧٨ ی چاپی ئەنیسی. ڕووڕەشی دەرگای خوداوەندم لەبەر نەفسی خەبیس سەیری ئامالی گڵاوم کەن دەگەڵ ئاکاری پیس نەفسەکەی ئەممارەکەم وەک ماره، چۆن بۆم دەسرەوێ؟ ڕەنگ ‌وڕووشم هەروەکوو دارێکه پیر و وشک و سیس کاکه دونیا خۆی گڵاوه، هەرکەسێکیش وێی کەوێ، تێکەڵه بێ‌شک دەگەڵ خاشاک و ئەشیایی نەجیس من قەرارم وایه ئەوجار تەرکی خۆشیی ‌کەم به دڵ خواردنم نانێکی ڕەق بێ، بەرگ و پۆشاکم تەلیس عومری بەدبەختیش ئەوەند توولانییه نابڕێتەوە هێند درێژ و نالەبار و خوار و خێچه وەک گوریس دەک بەڵای لێ‌دا ژیانی وا به نەنگ و عارەوە نەسرەوێ عومری ئەوەند تاڵ و ژیانی١ وا خەسیس ١. چاپی ئەنیسی: ژییانی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تۆران سەبارەت: (گەردیگلان، ١٣٢٨ ی هەتاوی) - لاپەڕە ٩٧ ی چاپی جەعفەر و ٩٠ ی چاپی ئەنیسی. هەروا بە داخی خونچەوه دەخولێمەوه له باغ هەرواش، کەچی، بە داخەوه نەمدی لەوی سوراغ١ لالەم دەدی له باغ وەکوو ساقی له مەجلیسا دێت و دەچێ بە باوه، به دەستی هەبوو ئەیاغ چاوی ڕوابوو نێرگسی بێ‌چاره بۆ گوڵێ٢ ئێشا دڵی که خونچەگوڵی٣ جەرگی کردبوو داغ٤ شەوبۆ و هەڵاڵه، لاله و نەسرین له ڕۆژپەڕا٥ جوان بوون له گوڵشەنا، هەموو بووبوون به شەوچراغ تۆرا، له باغ و گوڵشەن 'ئیمامی' وەدەرکەوت ڕووی کرده چۆڵ و بەندەن و سارا و شاخ و داغ ١. هەردوو چاپی ئەنیسی و جەعفەر: سۆراغ ٢. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: گوڵی ٣. چاپی ئەنیسی: خونچە گوڵێ ٤. چاپی ئەنیسی: کربوو ٥. چاپی جەعفەر: لالە وو نەسرین ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی بانگهێشتن سەبارەت: (گوندی شێخ‌چۆپان، ١٣٣١ی هەتاوی) - لاپەڕە ٩٨ ی چاپی جەعفەر و ٦٧ ی چاپی ئەنیسی. قەدەم هەڵبێنە خۆش کە خاتری تەنگ! بەپێی خۆت بێنه شادی و کەیف و ئاهەنگ خەریکی ڕشتنی ڕەنگی عەرووسین بەبێ تۆ ڕیسی ئێمه ناگرێ ڕەنگ ئەتۆ سەرقافڵەی ڕێگەی مرادی منیش کوێستانه ڕێگەم، قافیەم تەنگ ئەوا چاوم لە سەر ڕێته بەبێ هەست ئەوا ڕۆحم لە بەر پێته، به‌بێ دەنگ دڵی بێ‌چاره بۆ تۆ وەک کەبابە نیه بێ‌تۆ، شەڕابی ناب و گوڵ‌ڕەنگ هەموو ئەسپابی شادی، گردوکۆیە کەچی بێ تۆ تەرازووی عەیشه لاسەنگ وەره، تۆ سەیقەلی بۆ قەلبی 'کامیل' به لوتفت لابەره گیانه له دڵ ژەنگ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەرەی کرد بە زەنگ؟ سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ٩٩ و ١٠٠ ی دیوانی چاپی جەعفەر و ٥١ و ٥٢ ی چاپی ئەنیسی) ئەمشەو لە بەزمی یاری شۆخ و شەنگ١ عالەم خرۆشا، تێکڕا بێ‌درەنگ چ بەزمێک؟ بەزمی کەی و کەیخوسرەو چ شۆخێک؟ شۆخی بێ‌عار و بێ‌نەنگ وا کۆڕ ڕازاوه بێ‌ئەغیار، ئەوچەل بۆم تێکه مەیگێڕ، شەرابی گوڵ‌ڕەنگ زڕه و خڕەی دڵ، ئاه‍ و ناڵەی نەی چریکەی تار و زرمه و گرمەی چەنگ گیانم سەودا کرد به پیاڵێک، ساقی ماچێکی باقی دامەوه، بێ‌دەنگ لەم سات‌وسەودا، لەم ساقی و باقی یاران دڵ‌خۆشن، دوژمنان دڵ‌تەنگ پەری چۆته باغ، گوڵ بێ‌برەو ما بێ‌شەوق و زەوق، بێ‌بۆن و بێ‌ڕەنگ باخەوان ڕووتەڵ، بۆی وەدەرکەوت وەک دەڵێن: بولبول مایەی بوو به سەنگ لەم گێره و کێشەی عیشق و دڵداری لەم هەرا و بەزمی یاری شۆخ و شەنگ داخۆ ئەویندار چی وه چەنگ کەوت؟ یا خۆ 'ئیمامی' کەرەی کرد به زەنگ؟ ١. چاپی جەعفەر: ئەوشۆ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: زستان سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٠١ و ١٠٢ ی دیوانی چاپی جەعفەر و ١٤٨ تا ١٥٠ ی چاپی ئەنیسی) زستانە، بەفرە، حەشرە، وڵات پڕ لە ناڵەناڵ دێوی سپی بە قینەوە هات، بۆتە پیرەزاڵ هێند قورسە، هێند گرانە، هەڵستانی حەستەمە وەک مۆتەکە١ لە سەر سەر و سینگمانە٢ مانگ و ساڵ سەر سینگی گرتووین و هەناسە نەما بە کەس کەوتووینە ژێر کلیلەوە، دەبزووینەوە بە حاڵ ئینسان لە ژوورێ ماونەوە، وەک کەوی قەفەس وەک مەیتە پیرەڵۆکێ لە عەرزا ببن شەڵاڵ ماوین؛ بەڵام چ مان؟ بە خودا مەرگ خۆشترە مەرگێکە نێوی ژینە، چ ژین؟ ژینی ترش و تاڵ بێ‌باڵ نەماوە گەر دەرەتانی، تەنانەتیش باڵدارەکان ـ فەقیرە! ـ هەموو کەوتوون لە باڵ! هەر پێکەنین بوو کاتی بەهاران دەهاتە گوێ هەر زیڕەزیڕە ئێستە لە سەرمان و زاڵەزاڵ کیژان بە توێی کراسێ لە گەشت بوون و گوڵ‌چنین ئێستێ لە خۆ وەکۆوە دەکەن سەت سڕ و سیپاڵ هێندەم تەمەن ببایە کە دەمدی بە چاوی خۆم ئەو کاتە خۆشە دێنەوە سیسارک و پیرەداڵ یادی بەخێرێ٣ کاتی بەهار و کزەی شەماڵ سەیران و شایی گرتنی لاوان و کیژوکاڵ چەند شۆخ و شەنگ و جوان و لەبەردڵ دەچوونە باغ بەرز و بڵند و دڵبەر و لێوئاڵ و چاوکەژاڵ یادی بەخێرێ ئەو دەمە قاسپەی کەوان دەهات جوانیان دەڕشت نێرە و مێ ڕیزە وردەخاڵ ئەو کاتە، ئەو دەمانە کە خێڵ دەچنە بەندەنێ یادیان بەخێرێ بێریی و کابانی گەورەماڵ جێ‌ژوان بەتاڵە، داخۆ کوڕ و کیژی نیشتمان هێشتا لە بیریانە؟ لە دڵ‌دا دەکەن خەیاڵ؟ داخوا دووبارە دێتەوە گوێمان و دێ بەهار دەنگی شوان و تووڕەیی بلوێر لە هەرد و یاڵ؟ داخوا دەگەینە فەسڵی بەهار و دەژینەوە؟ وەک گیا و گوڵ لە ژێر زەوییا، دێنەدەر مناڵ؟ کاکی 'ئیمامی' تۆ تەمەنت زۆرە، حەستەمە بووژانەوەت بە تاوی بەهار، موشکیلە و مەحاڵ! ١. لە چاپی ئەنیسیدا وشەی مۆتەکە بە شێوەی 'مۆتە، کە' نووسراوە کە ئاشکرایە هەڵەی تایپە. ٢. چاپی جەعفەر: سینگانە ٣. هەردوو چاپی ئەنیسی و جەعفەر: یادی بەخێرێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بە یادی تۆ سەبارەت: کانی‌بەن، ١٣٣٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٠٣ ی دیوانی چاپی جەعفەر و ٧٧ و ٧٨ ی چاپی ئەنیسی) بە یادی تۆیە دەچنم خونچە وگوڵ به تیری تۆیه کون بوو دڵ، دەدا چڵ به بۆی شەوبۆی گوڵی کوڵمت دەسووڕێم دەڕۆم ئەم دار و ئەو دار، ئەم چڵ، ئەو چڵ له نێو زولفی ڕەشت‌دا هەر دەخوێنێ شەوێ تا ڕۆ‌ژ دڵم وەک پیره‌بولبول له زولف و خەتت و خاڵی تۆ دروست بوون وەنەوشه و سوورەگوڵ، شەبۆ و سونبول بەخێرێی نێرگسی شەهلا، له باخان! چراخانه له خۆشیی تۆ لە نێو گوڵ ئەوا بۆنی گوڵی تۆی کرد 'ئیمامی' به ‌بێ‌هۆشی له خۆشیان هەر دەدا خول ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بێ‌چارەیە کامیل سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٦ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٠٤ ی چاپی جەعفەر و ٧٢ و ٧٣ ی چاپی ئەنیسی) بڕوانە چ بەدبەخت و چ بێچارەیە کامیل چەند دەربەدەر و بێ‌کەس و ئاوارەیه کامیل چەند دڵ‌بەغەم و مات و پەرێشان و بڵاوە چەنده له‌کوڵ و زار و جگەرپارەیه کامیل ئەی خالیقی من، ڕازیقی من، دافیعی دەردم! ڕەحمێ، که کوژەی حەسرەتی ئەم‌جارەیه کامیل سەیری جگەرم! لەت‌لەته، زووخاو دەدەڵێنێ یەک کالبەدی کەوتوو و بێ‌کارەیه کامیل مەیلت که لە سەر دەربەدەری و قوڕبەسەریمە یاڕەببی چ کارێکی بەم ئیسرارەیه کامیل! ١ هەرچی که ئەتۆ مەیلته، پێم‌خۆشه خودایە بێ‌دەنگ و سەدا و قاڕەیه، بێ‌باڕەیه 'کامیل' ١. چاپی ئەنیسی: ئەسڕاڕەیە؛ چاپی جەعفەر: ئەسرارەیە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەجنوون وەرە! سەبارەت: زەنبیل، ١٣١٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٦٤ ی چاپی ئەنیسی و ١٠٩ ی دیوانی چاپی جەعفەر) مەجنوون وەرە قوربانی سیفاتی حەسەنت بم! ١ حەیرانی سەفای نەجد و وڵاتی یەمەنت بم! کوژراوی بیابان‌گەڕیی و دەربەدریتم شەیدایی هەموو چۆڵگه و دار و دەونت بم! هەرجێگه گەیشتی، وەتەنت بوو له زەعیفی قوربانی هەموو گەرد و غوباری وەتەنت بم! چاوت بووه ئاوپاشی چەمەنزار و گوڵستان شەیدایی گوڵستان و بیساتی چەمەنت بم! هەر کەس نییە وەک تۆ بە خەتاچوو لە مەحەببەت٢ قوربانی سمی ئاهوویی سەحرای خوتەنت بم! مردوویی قسەی خۆشم و لەهجەی نمەکینت ئاوبردەیی نوتقی خۆشی شەککەرشکەنت بم! بۆ هاودەمی تۆ قابیله 'کامیل' به شەو و ڕۆژ قوربانی ڕەش‌وڕووتی و زەعفی بەدەنت بم! ١. چاپی ئەنیسی: سفاتی ٢. چاپی ئەنیسی: هەر کەس نیە وەک تۆ بە خەتا چ لە مەحەببەت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مافی خۆمە سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٥ و ١٦ ی چاپی ئەنیسی و ١١٠ و ١١١ ی دیوانی چاپی جەعفەر) مافی خۆمە، لێمگەڕێن با هەروەها بێچارە بم١ مەخسەرەی دۆم و دوڕاجی ئەم سەر و ئەو خواره بم با، وەکوو کوێر و شەل و نوقسان و بێ‌ ماوە و هەژار٢ تاکوو دەمرم چاوەڕێی ئیحسان و پووڵ و پاره بم بەو هەموو باری گوناهه، بوو جدەو پشتم، خودا! تاوەکوو کەی دەست له ئەستۆی پیسی ئەو کرداره بم؟ کەی خەبەردارم دەکەی یا ڕەب به زەنگی مەرحەمەت؟ با بەس ئاخر موبتەلای ئەو شوێنه، ئەو ئاکارە بم بەم هەموو تەبعه ڕەوانه، بەو هەموو هۆنراوەوە چاکه نەبمه شوهرەیی ئافاق و هەر ئاواره بم٣ عاقڵی و ژیری و زرنگی ئێسته بێ‌مۆدن لە لام باشه وەک مەجنوونی سەرگەردان و وێڵ، پەتیاره بم مەمکەنه بەرموور لە بەرچاوان به دەنگ و باسەوە با وه‌پشت گوێم خەن جوانان، لێم‌گەڕێن با گواره بم نەچمه سەر چاو وەک برۆ، وا چاکه من بۆ ماوەیەک هەروەکوو ڕیشێکی بێ‌ئیش، جوانه هەر لەو خواره بم شەرته ڕازی عیشقی خۆم هەر هەڵگرم تا مردنم با له قەبریش‌دا ئەمن سندووقی ئەو ئەسراره بم٤ تۆ که گۆت بردۆته دەر 'کامیل' له گوڵزاری ئەدەب! حەقته فەرمووی: هەر ئەمن با شێتی ئەو گوڵزاره بم ١. هەردوو اپی ئەنیسی و جەعفەر: هەروەها ٢. چاپی جەعفەر: بێ چارە و هەژار ٣. چاپی جەعفەر: ئافاق، هەر ئاوارە بم ٤. چاپی ئەنیسی: ئەسڕاڕە بم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پاڕانەوە سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٢ی هەتاوی - (لاپەڕە ٥٩ ی دیوانی چاپی ئەنیسی و ١١٢ ی دیوانی چاپی جەعفەر) من سەگێکم، سەگێکی دەرگاتم گەرچی بێ‌فکر و بێ موبالاتم گەرچی برسی و فەقیر و بێ‌هێزم وا بە هیوا و هومێدی تۆ هاتم کەسەل و بێ‌وەڕ و لە پاس کەوتوو نانی شوانم دەخوارد و هەر لاتم پیر و بێ‌کەڵپه مام و لێ‌قەوماو بۆیه ڕووزەردم و کز و ماتم لوقمه‌نانێ له دەرکی تۆم بدەنێ وەدەزانم ئەمیری شاماتم ناهومێدم مەکه له ڕەحمەتی خۆت بێنەجێ ئارەزووم و ئاواتم وا 'ئیمامی' دەڵێ: بڕا له خەمان١ شێعر و هۆنراوه و مەقالاتم ١. چاپی ئەنیسی: دەڵێ برا لە خەمان... ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قوربانی وەفاتم سەبارەت: گەردیگلان، ١٣٣٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٦٨ و ٦٩ ی چاپی ئەنیسی و ١١٣ ی چاپی جەعفەر) غەرقم لە غەمی هیجری تۆ، بۆیە کز وماتم زولفی وەکوو زنجیرته ئەسپابی نەجاتم بیخه ملم و بمخه قەراغێ بە سەری خۆت! ئەی سەروی بڵندقامەتی شیرین‌حەرەکاتم! لەو ڕۆژەوه من کەوتمه نێو بەحری غەمی تۆ ڕۆشن بووه لای ئەهلی وەفا عەهد و سوباتم هەرچی له دڵتدایه بەبێ ترس و خەم و بیم بیکه لەگەڵم، گیانه، به قوربانی وەفاتم مەعلوومه که تۆ خاوەنی جوانیی و جەماڵی هەرچەنده نییه ماچێ له لێوت به زەکاتم وەک لەعلی بەدەخشانته گوڵ، خەنده سیفاتە١ بۆیه وەکوو بولبول به هومێد و به تەماتم 'کامیل' که وەها غەرقه له گێژاوی غەمی تۆ تۆ خوا بگره دەستی، عەزیزم، بە فیداتم! ١. دەقی چاپی ئەنیسی و جەعفەر: وەک لێوی بەدەخشانتە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بێ هەستم سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٩ و ٣٠ ی چاپی ئەنیسی و ١١٤ ی چاپی جەعفەر) لەمێژە من کە زەدەی غەمزەیی دوو نێرگسی مەستم وەداوی زولفی کە کەوتم، بە شێتی چابوو خەلەستم١ دڵی پساندم و ڕۆیی، بەڵام بەوەم چا بوو گەڕاوە لام و بە تایێکی بسکی وی، بەستم هەڵاوەساوە دڵ و من لە دووی لەپێ کەوتم مەگەر بە ڕەوڕەوە گاگۆڵکە کەم، لەپێی خستم! بە پیری سەیرە چلۆن بوومە پەندی پیر و جحێڵ وەکوو هەڵاڵە لە دەشتی گوڵام و پێ پەستم کە دێتە باغ بە خەیاڵم لە دەست و پێی هاڵێم کەچی بەداخەوە خۆ بەند نەبوو لەوێش دەستم جنێوی دابوو بە من یار بە لێوی شیرینی منیش شەوێکی بە بێدەنگی چوومە لای، گەستم لەوێ شەوێ دەم و لێوی 'ئیمامی' چەسپاوە وتەی نەماوە، ئەوا بۆیە ئێستە بێ هەستم ١. چاپی ئەنیسی: وەدوای. دیارە دەبێ هەڵەی تایپ بێت دەنا ئەرکانی کێشی شیعرەکەی پێ تێک دەچێت و دیارە نە ئاوات وای نووسیوە نە ئەنیسی وای ویستووە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەسپی نەگبەت سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ٥٨ ی چاپی ئەنیسی و ١١٥ ی چاپی جەعفەر) من ئەوا غەرقی گوناه و قەسوەتم غەرقی بەحری پیسی قووڵی شەهوەتم خۆ به چابوک‌سواری مەشهوور بووم، کەچی چونکه زۆر سەرکێش بوو ئەسپی نەگبەتم، وا هەڵیگرتم لە ڕێی هات و نەهات چوو سەر و ماڵ و ژیان و سەروەتم هێند له دار و بەردی دام، کەلـلە‌ڕەقە هەر نەما لام کاکه، شان و شەوکەتم بەو هەموو باری گوناهەم خۆ خودا! چاوەڕێی دەرکی هەراوی ڕەحمەتم من وەکوو شێری ژیان بووم، ئێستەکە مامه‌ڕێویێکی کز و بێ‌هەیبەتم هەروەکوو ڕێویم، ئەوا لێرە و لەوێ ئەی 'ئیمامی'، هەر خەریکی فرسەتم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خوداناسی سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٣ و ٤ ی دیوانی چاپی ئەنیسی و ١١٦ و ١١٧ ی چاپی جەعفەر) ڕەحمێ به دڵی شێتم، بێ‌تاقەت و خەمبارم١ هەر ڕەعیەتی بەرپێتم، بێ‌کارم و پاکارم مالیک نییه غەیری تۆ، مڵکیش هەموو هەر هی تۆن ڕێگەم بده یا ڕەببی! بێ‌مەلجەء و ناچارم٢ ئەی خالیقی ڕۆژ و شەو! ڕۆژم ڕەشه هەروەک شەو دوورکەوتوو له یارانم، هەمسایەیی ئەغیارم جاران وەکوو شا وا بووم، شای دوورەخەم و دڵ‌خۆش ئێستا کز و سیسی خەم، بەر تانە و پللارم٣ ئەو دوژمنی ئەمڕۆکه، دوێنێکه ڕەفیقم بوون٤ وا مامەوه تەنیا من، بێ‌هەمدەم و بێ‌یارم جاران وەکوو بولبول بووم بۆ مەدحی گوڵستانم ئێستا له قەڵەم کەوتووم، بێ‌سەوزه و گوڵزارم شێواو و پەرێشانم، بێ‌دەنگم و دەشناڵم گریانم و خەندانم، خۆشنوودم و بێزارم تۆ مالیک و من مەملووک، تۆ خالیق و من مەخلووق موستەوجبی ڕەحمی تۆم، یا ڕەببی گونەهـ‌بارم! مەخدووشه لەف و نەشرم، مەغشووشه هەموو فکرم تێک‌چوون به غەم و غوسسه، ئەفکارم و ئەشعارم ئەمما بە خوداوەندیت، ئەم عەبده زەلیلەی خۆت ئەم‌جاره نەجاتی دەی، هەرچەنده گرانبارم باری گونەه‍ و عیسیان، وا پشتی جدەو کردم ڕەوتم هەموو لێ‌تێک‌چوو، وا هێنده بەئازارم 'کامیل' وەره سەیری دڵ! خۆش‌نەغمەیه وەک بولبول خۆش‌ڕەنگ و جوان وەک گوڵ، هەرچەند بە مەسەل خارم٥ ١. عینوانی شیعرەکە لە دیوانی چاپی جەعفەردا بۆتە 'لەقەڵەم کەوتووم'. من بە حیسابی ناوەرۆک، عینوانەکەی چاپی ئەنیسیم هەڵبژارد. ٢. چاپی ئەنیسی: بێ مەلجەئو ناچارم ٣. هەردوو چاپی ئەنیسی و جەعفەر: بەر تانە وو پللارم ٤. چاپی ئەنیسی: ئەمڕۆکەم ٥. دیوانی چاپی ئەنیسی: جووان ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دڵی بەرد سەبارەت: زەنبیل، ١٣١٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٩١ ی دیوانی چاپی ئەنیسی و ١١٨ ی چاپی جەعفەر) سازام، بە خودا، چابوو لەگەڵ هەر خەم و دەردم وێستام له بەرابەر هەموو سەختیم، که مەردم دانیشتوو به هەر دەشت و بیابان وەکوو تۆزم جارێک که لە دووی قافڵه هەستم، وەکوو گەردم گا تۆزم و گا گەردم و گا دەردم و گا مەرد١ بڕوانه لەگەڵ حادیسه مەردم، به نەبەردم بەسراوه هەموو شەشدەری دونیا له منی زار لەم تەختەیی سەر ئاوه نەما مۆرەیی نەردم سەد چەل دڵی 'کامیل' چەڵەمه و تەنگی وەبەر هات بەو حاڵەوه هەر ماوه، تەماشا دڵی بەردم! ١. چاپی ئەنیسی: گەه مەرد ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پێ پەستم سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤٨ و ٤٩ ی دیوانی چاپی ئەنیسی و ١١٩ ی چاپی جەعفەر) وەک قەڵەم دایمەن سیاکارم١ بۆیه بەو زولفی تۆوه دڵ بەستم گەرچی پیرم، به عیشقی تۆ سەیرە کەچی جوانه کەلام و هەڵبەستم چاوەکەم! چاوی تۆ به وشیاری دەڕفێنێ دڵم، دەڵێ مەستم! چوومه باغی گوڵان و لێی کەوتم وەک جله، بێ‌سەدا و پێ‌پەستم بەڵکوو تۆ بێیته باغ به سەر من‌دا ڕابری؛ بۆیه مات و بێ‌هەستم به ڕەقیبی سەگم بڵێ بەس بێ! هێنده هات ئەو له دووم، له پێی خستم دەچمه کێوان دەڵێم منم مەجنوون وێڵی مەعشووقەیێکی ژێردەستم وەکوو چۆن 'قەیس'ی کرده ماڵوێران ئەمنی خست له پێ که هەڵنەستم بمکوژێ و بمبڕێ به خەنجەر و شیر وەک 'ئیمامی' له پێشی ڕاوەستم ١. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: داییمەن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەوای دڵی زارم سەبارەت: قاقڵاوا ١٣٥١ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٦٩ و ٧٠ ی دیوانی چاپی ئەنیسی و ١٢٠ ی چاپی جەعفەر) به گوێی زەمانه بگا، گیانه، ئاخۆ هاوارم؟ وەڕەز له ژینم و بوونم، هەراس و بێزارم تەمەن تەواو بووه، ئەمما تەمەع وەکوو خۆی ما له بەژنی بەرز و له ئاکاری جوانی دڵدارم کەسێ که پرسی له من، پێی بڵێن: وەکوو مەجنوون له زەرد و ماهه، له هەرد و تەلانه ئاسارم ڕەفیقی جانەوەرانم، ئەسیری بەندی ئەوین١ هەمیشه ڕووتەڵی نێو باغ و دەشت و کۆسارم نەخۆشی دەردی ئەوین بێ‌عیلاج و دەرمانە بەداخەوه نییه چاره و دەوای دڵی زارم دوو ماچی لێوه، ئەویش پێوه دەمرم و نابێ نەسیبی ئەو دڵی وا پڕ له دەرد و ئازارم 'ئیمامی' هەروەکوو کوێر چاوەڕێیه چاوی هەبێ کەچی بەداخەوه هەر کوێره چاوی بیمارم ١. ئەوین، شێوازێکی دیکەی گوتن و نووسینی وشەی ئەڤینە بە واتەی عاشقێنی، و هیچ پەیوەندێکی بە ناوی زیندانی ئەوینی تارانەوە نییە باوەکوو ئەسیر و بەندی ئەوین واهەیە هەندێک خوێنەر بباتە سەر ئەو بۆچوونە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: حەسرەتی دڵ سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤٧ ی دیوانی چاپی ئەنیسی و ١٢١ و ١٢٢ ی چاپی جەعفەر) له ئێش و حەسرەتی دڵ وەخته بمرم پەڕ و باڵ، ڕەنگه بەم ڕۆژانه، بگرم له هەرجێ دادەنیشم چۆل‌وهۆلە مەگەر کوندم، که وا وێرانه قەسرم؟ ١ لە نێو کۆڕی ئەدیبان ئەفسەحێ بووم کەچی ئێستاکه وا بێ‌نەزم و نەسرم وەکوو کەروێشکی لانه‌وخوارم، ئەمما له پێش چاوان بەڵان وەک شێر و بەبرم به حیله و فێڵ و نەیرەنگ بووم، ئەوێستێ چ بەستەزمان و بێ‌ئەفسوون و مەکرم! ڕەئیسی خێڵی بێ‌چارانه 'کامیل' ئەنیسی میحنەت و ئەندووه‍ و فەقرم شوکور زەیقەت هوجوومی کرده لای من حەدیسی ئەحمەده 'ئەلفەقرو فەخر'م مەڵێن بێ هیممەته؛ ڕیشەم لە بن هات زەعیفه تاقەتم، بێ‌تینه سەبرم بەڵای لێ‌دا ژیانی وا به‌زیللەت چ تاڵ‌وتوونه، چاوم، عومری خدرم! بە زیندوویی بەکاری من نەهاتن ڕەفیقانم، مەگەر بمنێنە قەبرم! ١. چاپی جەعفەر: وێرانە قەبرم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەویری ئەوین سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨٥ ی چاپی ئەنیسی و ١٢٤ ی چاپی جەعفەر) ئەوینم خۆش دەوێ چونکی به هۆی تۆ هاته ئامێزم وەکوو تاقانه کۆرپەی خۆشەویست باشی دەپارێزم ئەوه ڕۆژ و شەوی تەنیایی هاواڵی دڵی زارم به یادی تۆ، ئەوه مایەی ژیان١ و تینم و هێزم هەموو گۆشت و ڕەگ و پێستم ئەوین شێلای به مل یەک‌دا هەویری خۆتم و بمشێله شل‌شل، گەرچی بێ‌پێزم٢ خەیاڵی خاوه گەر من زولفی شێت‌وپێتی تۆ بێنم بڵێم ڕامی دەکەم بۆ گەردنم، نایێته٣ پارێزم 'ئیمامی' خۆ له ڕیزی دڵبەران باڵای به باڵات٤ گرت بەڵام بەرز و نەوی کەوتووین و هەرگیز نایه‌ته ڕێزم٥ ١. چاپی ئەنیسی: ژییان ٢. چاپی ئەنیسی: بێ هێزم ٣. چاپی ئەنیسی: نایێنە پارێزم (بە هەڵەی چاپ، نووسراوە: پازێزم) ٤. چاپی جەعفەر: بەباڵا گرت ٥. چاپی ئەنیسی: نایە پارێزم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یاران ڕۆیشتن سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨٧ ی چاپی ئەنیسی و ١٢٥ ی چاپی جەعفەر) فکری چ بکەم ئێستە لە پاش عومری درێژم؟ بڕوانه له دەست و سەری لەرزۆکم و گێژم! ئەو ئارەقی دەڕژێ لە سەر و ڕووم به حەقیقەت دوای ڕۆیینی١ یاران، هەموو جواناوه دەڕێژم یاران که هەموو ڕۆین و من مامەوه تەنیا جەرگ و دڵەکەم کون‌کونه، زووخاوێ دەڕێژم بەو عومرەوه هەر قیبلەمی؛ گەر ڕوو نەکەمه تۆ بەو تاقی دوو ئەبرۆیه قەسەم، باتڵه نوێژم جێم لێژ بووه، پیری لە سەرم خێوەتی هەڵدا هەرکاتێ که بەربوومەوه! بڕوانه له لێژم ١. چاپی ئەنیسی: ڕۆێینی. دەبێ هەڵەی تایپ بێت. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تەرازووی خێر و شەڕ سەبارەت: زەنبیل، ١٣٣٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤ ی چاپی ئەنیسی و ١٢٦ ی چاپی جەعفەر) حیسابی خۆم دەکرد ئەمڕۆ لەگەڵ ئیحسان و عیسیانم کەچی ئەم گەییه ئاسمان، ئەو له عەرزه، ماڵی وێرانم! تەرازووی خێر و شەڕ ئێستا کەوایه، ئەی خودا ڕەحمێ! له عیسیانم کەسر که، بیخه تای خێرات و ئیحسانم بەبێ تاعات و خێر و زیکر و فیکر و چاکه، سەرشۆڕم لە نێو عالەم چلۆن تا ئێسته ماوم، چۆن بوو؟ نازانم! بەشەر میوانه یا ڕەب تۆی که خاوەن سفرە و خوانی! ١ بە‌ڕێز گیراوه میوان و لەسەر ئەو سفره میوانم ئەگەر فەرمووت بڕۆ لەم سەرزەمینه، دەچمه ژێر عەرزی بەڵام لەو ژێرزەمینەش‌دا توفەیلی خوانی سوڵتانم بە ڕەحم و لوتفی تۆوه گەر بڕۆم باکم نییه هەرگیز ئەگەرچی جێم لە ژێر عەرزه، لە سەر تەختی سولەیمانم سەراپا نوورم و ڕووناک، ئەگەر لوتفت لەگەڵ من بێ بە شەوق و زەوقەوه دەمرم، شەمی شامی غەریبانم ئەگەر لوتفت نەبێ، دوور بێ، له تاریکیی و تەنیایی٢ قڕم دێت و دەڵێم: کوا یارەکانی جاری‌جارانم؟ لە ژێر باری گرانی مەعسیەت لەو گۆڕەدا 'کامیل' دەڵێ: ئەی خاک ‌بەسەر خۆم! کوا ئەمن ئەو کۆڵه دەتوانم؟ ١. هەردوو چاپی ئەنیسی و جەعفەر: خاوەن سفرە وو خوانی ٢. چاپی ئەنیسی: تاریکی یو تەنیایی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چرای خانەدان سەبارەت: شێخ‌چۆپان، بەهاری ١٣٣٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨٨ ی چاپی ئەنیسی و ١٢٧ ی چاپی جەعفەر) ئەوەند سەرگەرمی دەرد و میحنەت و ئەندووه‍ و حیرمانم نەپەرژام هەر لە لات بم، هەر فیداکەم ڕۆحم و گیانم بە قوربانت بم و ڕۆحم فیدات بێ، گیانی شیرینم! له دەوریشت ‌گەڕێم، بۆ دەردی من تۆی مامه! دەرمانم چرای بۆ خانەدان و جێگەیی فەخر و موباهاتی خودا حیفزت بکا، مامە! ١ ئەمن بۆت قۆچی قوربانم وەره سەرچاوەکەی چاوم، وەکوو جەیحوونی ماڵ‌کاول له سەد جێ ناخودا خنکا به گێژی وەختی گریانم 'ئیمامی' هەروەکوو دێوانه ڕێگەی چۆڵ‌وهۆڵی گرت لە تاو تۆ، ئەی بە قوربانت دەبم! من خانەوێرانم ١. چاپی ئەنیسی: باقڵ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شەونم سەبارەت: بۆکان، ١٣٤٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٥ ی چاپی ئەنیسی و ١١٢ ی چاپی جەعفەر) لە عومری کورتی خۆی١ چاوم گلە تا سەر دەکا شەونم به لێوی پێکەنینی خونچه چاوی تەڕ دەکا شەونم مەکه تۆخوا٢ دەگەڵ وی باسی عومری زۆر درێژ ئەی گوڵ! دڵی سافه، وتەی٣ وا، گیانه، زوو باوەڕ دەکا شەونم فریوی هەر هەوەسبازێ مەخۆ ئەی تازەگوڵ، ئامان! سبەینان ئارەزووی یارێکی دی و هاوسەر دەکا شەونم دەماخی بەرزه گەرچی قەترەیێکی نێو گوڵووکانە شەو و ڕۆژ ڕوو له ڕۆژ و مانگ و لای ئەختەر دەکا شەونم ئەسیری ڕەنگ و بۆ نابن ئەوانەی پاک و دڵ‌سافن شەوانه تا بەیانی تاق و تەنیا سەر دەکا شەونم له گوڵزارێ که 'کامیل' خونچەیی بیر و خەیاڵ ئەچنێ لەسەر گوڵ هەر شەرابی ساف و ڕوح‌پەروەر دەکا شەونم ١. چاپی جەعفەر: لە عومری کورتی خۆم ٢. چاپی ئەنیسی: خووا ٣. چاپی ئەنیسی: ووتەی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەکوو فەرهاد سەبارەت: کانی‌بەن، ١٣٣١ی هەتاوی - (لاپەڕە ٧٥ ی چاپی ئەنیسی و ١١٣ ی چاپی جەعفەر) به وتاری وەکوو قەند، تووتیی شەککەرشکەنم به چپەی خۆش و ورنگ، بولبولی باغ و چەمەنم بێ‌موحابانه‌ و پەروا١ دەگەڕێم و دەگریم شەمی هەر کۆڕم و پەروانەیی هەر ئەنجومەنم گەنجی تەبعم که لە نێو کونجی دڵا دیوەتەوە هەمه سەرمایه، شوکور خاوەنی بەیتولحەزەنم له ژیان گەر نییه بەند دەستی شکاوم، چاوم چاوەڕێی خوێندنی یاسین و بڕینی کەفەنم وەکوو فەرهادی بە با چوو هەموو ڕەنج و کارم بێستوونی خەمی دڵ هەر به موژان هەڵدەقەنم سەری خۆی ناوه 'ئیمامی' وەکوو مەجنوونی هەژار هەر دەڵێ شێتم و ئاوبردەیی دار و دەوەنم ١. چاپی ئەنیسی: بی موحابانەوە و پەروا (دەبێ هەلەی تایپ بێت). ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لە دەرکی مەیکەدە سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨٩ و ٩٠ی چاپی ئەنیسی و ١١٤ ی چاپی جەعفەر) له دەرکی مەیکەده کەوڵم به عەرزا داوه ئەی چاوم! دەسا ساقی دەخیلت‌بم! کەرەم‌که پیاڵه تا ماوم١ به بۆنەی پیری مەیخانه، منیش پیر بووم و لێ‌کەوتم کەچی هەر جوانەمەرگیم پێ‌دەمێنێ وەک دڵی لاوم به ئاوری دووری یاڕەب جەرگ و دڵ سووتاوه یەک‌جاری! نەیاری بەدمەسەب پێی‌وایه هێشتا من نەبرژاوم کوتم سەد جار شوکور بوومه بەڵاگەردانی باڵاکەی٢ وەکوو زەینیش دەدەم هێشتا، که‌چی ئەی داخەکەم ماوم له بەحری سوێری فرمێسکی، 'ئیمامی' بانگ دەکا: یاران! وەرن بۆ یارمەتی، ئێوه و خوداتان، تا نەخنکاوم ١. چاپی ئەنیسی: کەرەم پیاڵە تا ماوم (دیارە هەڵەی چاپە). ٢. چاپی ئەنیسی: بومە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مافی گەل سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥١ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٥٠ و ٥١ ی چاپی ئەنیسی و ١١٥ ی چاپی جەعفەر) له قازانی خەمت‌دا هەڵکزاوم وەکوو قاورمه برژاوم، خوراوم لەبەر ئەو بەختی سەرسەختی کڵۆڵم له یار و ئاشنایان هەڵبڕاوم به ئاوری دووری ئاخر بوومه قەقنەس ئەگەر ڕاستت دەوێ هێز و هەناوم! به زیندوویی دەبینم حاڵی مردوو به گۆڕەوشاری دووریت هەر نەماوم وەرن ئەی ئاشنا بۆ دڵ‌نەواییم! هەژارێکی کزۆڵەی دڵ‌شکاوم ئەرێ ئەی تاوی هاوینی هەژاران! بکه ڕەحمێ به سەربەرگی دڕاوم ئەگەر سەد چەل به دووریشت بسووتێم له دەس نادەم حەقی داگیر کراوم دەڵێم هەر مافی گەل دەرمانی دەردە١ ئەگەر چی من به جارێکی نەماوم ١. چاپی ئەنیسی: مافی دڵ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دووریی یاران سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٦ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨١ ی چاپی ئەنیسی و ١١٦ ی چاپی جەعفەر) ڕووڕەشی دەرگای خودا و ئەحمەدی موختار خۆم هەر به تەنیا موونسی ناڵەی دڵی پڕزار خۆم پیاوی چاک دڵیان له شوێنه و من بە دووی دڵ‌دا دەچم شێت و ماخولیا و سەرگەردان و بەدکردار خۆم١ دڵ له سەد جێگه منی بەرداوه، ڕەببی بەروەبێ پێچ و جینگڵمه، کوژاوی زەخم و ژەهری مار خۆم یارەکانی لێ وەدوور خستووم و ئێستا پڕ به دڵ دێم دەگەڵ دوژمن کەوم، بێ‌هاودەم و بێ‌یار خۆم هەر تەریقێکی تەریقەت نایەوێ دەمباتە وێ ئەو وەبەر خەنجەر کەوێ یاڕەب، منیش بیمار خۆم ١. چاپی جەعفەر: ماخوولیا وو سەرگەردان؛ چاپی ئەنیسی: ماخولیا وو سەرگەردان ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕەش و سپی سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨٠ و ٨١ ی چاپی ئەنیسی و ١٣٦ ی چاپی جەعفەر) ڕووم ڕەش بووه به مەعسیەت و مووم سپی به خەم چارەی ڕەش و سپی بکه، ئەی خاوەنی کەڕەم! لێبوردنه له ڕووڕەشی وەک من، به هۆی ئەوە پیرێکی ڕیش سپیی و فەقیر، ڕوو له تۆ دەکەم دەرگات هەراوه بۆ هەموو چاک و خراپەیەک١ ڕێم لێ‌مەبەسته، تۆبی خوداییت، هەرچی هەم٢ هێند شەرمەسار و چارەڕەشم، ڕۆژ و شەو، خودا! هەروا دەسووتێ جەرگ و دڵی من به چەشنی شەم 'کامیل'، بیساتی جوان و جحێڵی بپێچەوە! کاتی سەفەر گەیشت و بڵێ تێشوویەک دەبەم ١. چاپی جەعفەر: دەرگات کراوە ٢. چاپی ئەنیسی: تۆ و خوداییت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پاڕانەوە سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٨ی هەتاوی - (لاپەڕە ٥ ی چاپی ئەنیسی و ١١٨ ی چاپی جەعفەر) یاخوا! خودایی عەززەوەجەل، بێیه سەر کەرەم١ سەر لوتف و عەفوو و مەرحەمەت ئەی ساحێبی نیعەم! ئەو عالەمه بە تۆوه دەنازن لە سەر زەوی سەربەرز و سەرفیرازن و وا هەڵدەدەن عەلەم دوورن لە ڕەحم و عەفووی تۆ وانەی که سەرنەوین شێواو و شێت و پەرت و پەرێشان و دڵ‌بەغەم هەردەم بە فکرێ ڕوو له دەری ڕەحمەتی ئەتۆم ڕەحمێ بە حاڵی ئەمنی فەقیر که، نەماوه دەم هەر چاوەڕێم هەموو دەم و ژەم لوقمەیەک بەرم تێرم شوکور به نیعمەتی تۆ، من لە کاتی ژەم شەرته کولێرەیێکی ئەتۆ گەوره بێ لە لام هێنده که ئەو نواڵه نەدەم من به مڵکی جەم 'کامیل' ببەخشه تۆ به کەرەم! چونکه هەر دەڵێ: چاوم له ڕەحم و مەرحەمەتی تۆیه، هەرچی هەم ١. چاپی ئەنیسی: کەڕەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تاڵ و سوێری سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٣٨ ی چاپی جەعفەر، لە دیوانی چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) کوتم با ڕوو له یار و ئاشنا کەم که بەشکم دەردی دڵ تۆزێ دەوا کەم بەڵام یارم نەیار بوو، ئاشناشم دەڵێ نەمدیوی، ناتناسم براکەم! که تەوفیریان نییه چ بکەم خودایا لەگەڵ بێگانه، یاران چۆن جیا کەم؟ که ڕووناکی نییه بۆ من له هیچ لا له هەر شوێنێ، دەبێ هەر بێم و ڕا کەم ئەمن هەر تاڵ و سوێریم دی له دنیا دەبێ کەی بێ خودا ڕۆژی جەزاکەم؟ که جەرگم کون‌کونه، ئەوچەل لەوێڕا دەبێ زووخاوی چەند ساڵەم ڕەها کەم 'ئیمامی' پاشی ئەندامی لە قیس‌چووی دەڵێ هەر گیانه ماوه، با فیدا کەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەستی ماندوو و زگی برسی سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤٩ و ٥٠ ی دیوانی چاپی ئەنیسی و ١٤٤ ی چاپی جەعفەر) دەبێ بگریم، بناڵێنم، هەتا هەم به دڵ بکوڵێم و بگریم هەروەکوو شەم١ ببارێنم له چاو فرمێسکی گەرمم له داوێنم بکەم کۆشێ خەم و نەم٢ لە سەر زگ چۆنی دانێم دەستی ماندوو! زگی تێرم نییه، برسیم هەموو دەم دەم و ژەم خەم دەخۆم و خەم دەنۆشم به خۆراک و بە خەو دڵ‌خۆشی ناکەم٣ بەڵای لێدا له خورد و خواردنی وا٤ وەڕەز بووم من له ژینی هێنده حەستەم چلۆن بفڕم، پەڕوپۆم هەڵوەریوە! چلۆن خۆڵ کەم به سەردا، دەسته بەستەم! به دەستی کێ بکەم خاکێ به سەردا! له دەورەم جەغزی کێشاوه مژ و تەم خودایه! تۆ حەکیمی بۆم بنێرە دەوای دەردم، له زۆر، زۆر و له کەم، کەم کەم و زۆرت له لایه و زۆر و چاکە هەموو ڕەحمه و کەرەم، هەر لوتفه سەرجەم٥ ١. چاپی ئەنیسی: بوکڵێم ٢. چاپی ئەنیسی: کۆشی ٣. چاپی ئەنیسی: بە خواردن و خواردنەوە دڵخۆشی ناکەم ٤. چاپی ئەنیسی: بەڵای لێدا لەر خواردن و خوارنەوەی وا ٥. چاپی ئەنیسی: کەڕەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: با بسووتێم سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٩ ی چاپی ئەنیسی و ١٤٥ ی چاپی جەعفەر) خۆشە پێم شەم بم، لە نێو جەرگ و دڵی شەودا بسووتێم ببمه ڕووناکیی ڕەفیقان، خۆشم هەر تەنیا بسووتێم١ یا وەکوو مەجنوون به ئاوری عیشقی لەیلا بێ‌وەفاکەم لەو کەژ و کێوانه وەک دێوانه و شەیدا بسووتێم٢ زۆر لە‌مێژه ئارەزوومه شەوچرای من دەرکەوێ، تا من، وەکوو پەروانه، خێرا بێم و بێ‌پەروا بسووتێم بۆم بدا دەست، ساعەتێ لەیلا بگرمه باوەشی خۆم پاش نەمانم با له نێو ئاوری جەهەننەمدا بسووتێم هەر له تاوکەوتن هەتا ڕۆژپەڕ، شەوێ تاکوو بەیانی وەک کەباب هەر قرچە‌قرچم بێ، بڵا هەروا بسووتێم٣ با له نێو بۆتەی ئەوین‌دا قاڵ ببم، بتوێمەوه باش لێم‌گەڕێن تۆخوا، جەهەننەم! با ببرژێم، یا بسووتێم نەک بڵێن ناقیس بوو، خاو بوو، هۆنەرێکی 'کامیل'م من٤ با بەرابەر کا لەگەڵ ئیسمم موسەمما، با بسووتێم ١. چاپی ئەنیسی ڕوناکی ڕەفیقان؛ چاپی جەعفەر: ڕووناکی ڕەفیقان چاپی ئەنیسی: تەنیا، بسووتێم ٢. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: دێوانەوو شەیدا ٣. چاپی ئەنیسی: بەڵا هەروا بسووتێم ٤. چاپی ئەنیسی: خام بو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من و شادی سەبارەت: زەنبیل، ١٣٣٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨٩ ی چاپی ئەنیسی و ١٤٨ و ١٤٩ ی چاپی جەعفەر) فکر و حەواس و هۆش و عەقڵ، ڕێک بڕاوە لێم ڕێگەی هومێد و سەبر و قەرار بەستراوه لێم چت‌کرد خودا، لەگەڵ منی پیره‌گەماڵی خۆت! شووشەی دڵم به تیشەیی ئاهم شکاوه لێم وەی‌وەی چ ئاورێکه که بەربۆته جەرگ و دڵ هەر خاتراتی تۆیه، دڵم وا شکاوه لێم١ خۆشی مەگەر بە خەو به دڵم‌دا بکا عبوور ڕیشەی برایەتی من و شادی پساوه لێم 'کامیل'! مەکه ئەوەنده سکاڵا و دەردی دڵ هەرگیز مەڵێ که دەرکی خودا داخراوه لێم ١. چاپی ئەنیسی: شکاوە، لێم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یاکەریم سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ٩٩ ی چاپی ئەنیسی و ١٤٧ ی چاپی جەعفەر) هەرچەند نەخۆشی عیشق و زەدەی پەنجەیی پەریم، هەرچەنده بێ‌مشوورم و هەرچەنده سەرسەریم چونکه له حاڵی خۆم وەڕەزم، مات و عاجزم ماوم عەجەب له ڕەحمی خودا، بۆچی من بەریم؟ یاڕەب بە خاتری دڵی خاسانی بێ‌ڕیات! ١ ڕەحمێ به حاڵی زارم و وەزعی قەلەندەریم چونکی بە غەیری تۆ نییه کەس بگرێ دەستی کەس٢ دەستی شکاو لەگەڵ دڵەکەم بگره، یاکەریم! بمهێنە دەر له گێژوخولی چەرخی چەپ‌ڕەوت عاجز مەبه له دڵپڕی ئەمن و له زۆروەڕیم ١. چاپی ئەنیسی: بێ ڕییات ٢. چاپی ئەنیسی: نیە کەس ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕێبەری سیادەت سەبارەت: قاقڵاوا، پایزی ١٣٣٨ی هەتاوی - (لاپەڕە ١١٠ و ١١١ی چاپی ئەنیسی و ١٤٨ و ١٤٩ ی چاپی جەعفەر) بڕوانە کاروباری خوداوەندی ئینس و جان قودرەت‌نوێنی بەرز و نەوی، عەرز و ئاسمان١ چی‌کرد قەزا که ئێمه سەراسیمه بووین هەموو بۆ ئەم دڵه پەرۆشه هەموو بووینه شەمعدان دەستی قەزا دڵی هەموو توێ کرد وەکوو کەباب٢ سەیرە، چزەی کە دێ لە کەبابخانەیی دڵان٣ باکەی خەزان درەخت و گوڵی داڕنی هەموو سەد باغەوان به پووڵێ، نەما شۆقی گوڵستان دار و چنار و عەڕعەڕ و کاجیش کز و کوڵۆڵ٤ سەرویش وەلەرزه کەوت و له خاکی چەمەن چەمان یانی خەزانی هەردوو گوڵ و دڵ دەگەڵ یەکە بۆته ڕەقیبی بولبول و کەوتوونه سەر فوغان٥ ئاه‍ و فوغان و ناڵەیه، هاواره، نەوحەیە شینه، گرینه، سۆز و گودازه له چیمەنان ئەو زیبی گوڵستانی ئیرەم بۆچی ڕۆیوه؟ ئەو ڕێبەری سەیادەته بۆچی بووه نیهان؟ مزگەوت و حەوش و مەدرەسه چۆڵ بوو، نەما کەسی٦ بێ‌شەوق و زەوق و زەمزەمەیه ئێسته حوجرەکان دەوری فەقێ به ناڵەیه، دەرسی به شیوەنە ئەمڕۆ مەلاش به لارەملی بۆی دەکا بەیان 'کامیل'! فیراقی مامته تۆی کرده کۆی زوخاڵ 'الله معک'، وەدووی کەوه، بمره به ئێش و ژان ١. چاپی ئەنیسی: نووێنی ٢. چاپی ئەنیسی: تووێ کرد ٣. ئەم فەردە لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە ٤. چاپی ئەنیسی: کڵۆڵ. ٥. چاپی ئەنیسی: کەوتونە ٦. چاپی ئەنیسی: نەما کەسێ. لام وایە 'کەسی' واتای ڕستەکە باشتر بگەیێنێت واتە کەسی حوجرەکان نەک هیچ کەسێک بە شێوەی ڕەها. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پاییز سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٤٥ و ١٤٦ ی چاپی نەنیسی و ١٥٠ و ١٥١ ی چاپی جەعفەر) ماوم عەجەب لە سونعی خوداوەندی ئینس و جان قودرەت‌نوێنی بەرز و نەوی، عەرز و ئاسمان جارێ زەمین دەکاته سەما، مەوقیعی خەزان بەرگی گوڵاڵه‌سووره دەگاته ستارەگان گاهێ به هەوری سوور و سپی و کەسک و ئاڵ و شین ڕەنگین دەکا میسالی زەوی ڕوویی ئاسمان هێندێ که شاعیران به بەهارن عەلاقەمەند١ من عاشقی خەزانم و مەفتوونی تێخزان ئەو بەرگی وا به دارەوه هاتۆته خوارەوە تۆماری تێگەیشتنه بۆ پیاوعاقڵان٢ نووسراوه هەروەها لە سەرەنجامی ژینتان تا پیر نەبوون، بە دڵ بگرن قەدری خۆ، جەوان! ئەو بەرگی دێته خوارەوه خێرا بە با دەچێ یانی هەدەر دەبێ هەموو عومرێ، وەکوو خەزان دەنگی گەڵاڕژانه به دەم بای خەزانەوە٣ بەو ڕازه، باغەوانه کەوا بۆته تەرجومان حاڵی دەکا به ناڵه، که وەختی نەماوه باغ سەبرێکی پێی دەڵێ که نەما قەدری باغەوان هەرواش به سەبره، بولبولی بێ‌دڵ دەکا خەبەر خاکت بە سەر بێ! هەسته بڕۆ تێکده ئاشیان عەتری نەماوه سونبول و ڕەنگی نەما چەمەن سەروی سەهی بە جارێ له حەسرەت چەمەن، چەمان سەرو و چناری باغه بە دەم بای بەیانەوە یەکتر دەگرنه باوەش وەک یاری میهرەبان٤ دەستی خەزان درەختی ڕنی و ڕووتی کردەوە وەک ڕووی نیگاری ئێمه سپی و سافه، بێ‌گومان دڵبەر که دێته باغ و چەمەن، گوڵ له خۆشییا بەو بەرگه سەوز و سوورەوه دەیکاته دوڕفشان گوڵ، مەوسمی خەزانێ، ئەگەر تێ‌بگەی، دەڵێ: ٥ مەعلوومی خاس و عامه: لە پاش مەنفەعەت، زیان 'کامیل' دڵی چ خۆشه له فەسڵی خەزانی گوڵ چونکی گوڵیش وەکوو دڵه، بێ‌بەرگ و بێ‌نیشان ١. دیوانی چاپی ئەنیسی: هێندێ کە شاعیران بە بەهاران عەلاقەمەند دیوانی چاپی جەعفەر: ‌هێندێ کە شاعیرن، بە بەهارن عەلاقەمەند ٢. دیوانی چاپی ئەنیسی: پیاو و عاقڵان ٣. دیوانی چاپی ئەنیسی: گەڵاڕێزانە ٤. دیوانی چاپی جەعفەر: باوەشێ ٥. دیوانی چاپی جەعفەر: مووسمی خەزانی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی غەریبی خۆشەویست سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٦٦ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٥٢ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) ئەی غەریبی خۆشەویست، ئەی دەربەدەر بۆ نیشتمان! تۆ شەهیدی غوربەتی، ئەی کۆڵ‌نەدەر بۆ نیشتمان! مەحشەرت هێنا بە مەرگی دڵ‌تەزێنت، موهتەدی! ماوەیێکی زۆر ئەتۆ مای بێ‌خەبەر بۆ نیشتمان ساڵی شەست و شەش بوو کۆچی ئاخرت کرد گیانەکەم! ئاخری کۆڵت نەدا، بوویە سپەر بۆ نیشتمان کەس نەما، ڕۆین هەموو، ئێمەش بە دووتاندا دەڕۆین با بسووتێین بەو مەرامە، وشک و تەڕ بۆ نیشتمان سەر لە سەر 'ئاوات'ی خۆمان دادەنێین، پێمان دەڵێن: ئافەرین، داتان لە دەست ڕێک ماڵ و سەر بۆ نیشتمان! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: باسی سەر! سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥١ی هەتاوی - (لاپەڕە ٦٣ و ٦٤ ی چاپی ئەنیسی و ١٥٣ ی چاپی جەعفەر) مەمکی خڕ کردووه یارم، دوو هەناری ساوان بێ ئەوەی کەس دەسی لێ‌دا، گەیون١ بێ‌تاوان کەس نەڵێ دەس‌زەدەیه بۆیه وەها گەوره بووە ئەو وته لای کوڕ و کیژ باسی سەره، ئەی ئامان! سەروباڵان هەموو کیژانی وڵات و سەیرە بە‌و هەموو باری دڵانه که هەیانه نەچەمان! سەروه باڵای گوڵی من گەرچی هەناری پێوە مەڵێ پەیوەندە، تکەی ماچه لەوێدا، وا مان بۆ هەناوی منی پڕ مەینەت و خەم، دەرد و بەڵا بۆنی ئەو جووته هەنارانەیه بوونه دەرمان ساز و ئاماده، وەکوو نۆکەری گوێ‌ڕادێرم چاومه بەندی ئیشارەی ئەوه، گوێش بۆ فەرمان٢ چاو له چاوی دەبڕم بەڵکوو وەڵامم داتێ کەچی هەڵنایه ئەویش ئێسته له ترس و شەرمان گەرچی شەرمێونه، چاوی له 'ئیمامی' داگرت، کوتی هەڵنایه له حاند غەیره، له ترسی خزمان! ١. چاپی ئەنیسی: گەییون ٢. چاپی ئەنیسی: چاوومە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دەردە کورد سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٨ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٥٤ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) دەردی کوردم گرتووە، چ بکەم ئەمن؟ تەیری بەختم مردووە، چ بکەم ئەمن؟ یەک ‌نەبوون و ڕێک‌ نەبوون و لێک ‌پسان ژەهری دووریم چێشتووە، چ بکەم ئەمن؟ باری یەک ‌جار زۆر گرانی قەومەکەم ئەمنی یەک‌ جار خستووە، چ بکەم ئەمن؟ ڕیسی چەند ساڵەم، تەشی‌ ڕێسی زەمان پێچەوانەی ڕستووە، چ بکەم ئەمن! یەک‌ نەبوونی دوو برای ئازا و نەبەز ڕێی نەجاتی بەستووە، چ بکەم ئەمن؟ وا نەیاری بەدمەسەب بۆ ئەو دووە سەد پلانی ڕشتووە، چ بکەم ئەمن؟ هۆنەری چەند ساڵەیی پیر، بەختەکەی، هاتووە و لێی نوستووە، چ بکەم ئەمن؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئیمامیش دێتن سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٢ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٥٥ ی دیوانی چاپی جەعفەر، لە دیوانی چاپی ئەنیسیدا نییە) وەرە نێو باغ و نێو گوڵزار و چیمەن وا لە سەر ڕێتن هەڵاڵە و نێرگس و شەوبۆ و سوێسنە خاکی بەر پێتن هەواخوای بەژن و باڵات هەر بە تەنیا من نەبووم تەنیا گەلێ لاوانی تازە پێگەیشتوو وەک ئەمن شێتن هەزاران شێخ و شاب و شێت و ژیر، چاک و خراپ، ڕێکی هەموویان کوشتەیی لەرزانەکان و گوارەیی گوێتن دەلەرزن هەروەکوو لەرزانە، بەندن هەروەکوو گوارە بە بۆنەی بەژن و باڵات، دیارە هاواڵی بەڕێ‌وجێتن هەموو هاتوونە سەیری قیت‌وقۆزیت، پیر و لاو، ئەوڕۆ بە قەولی سابڵاغی: وا 'ئیمامی'ش حازرە و دێتن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: حاسڵی من سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٦٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ٥٥ و ٥٦ ی چاپی ئەنیسی و ١٥٦ ی چاپی جەعفەر) وەی که هەر کاتێ شین ببێ گوڵی من که بپشکوێ، چ خۆش دەبێ دڵی من ڕابوەستن هەتا دەگاته بەهار جا دەبینن گوڵیش له سەر گڵی من ئەوکەڕەت کیژوکاڵ له من پرسن تێدەگەن باش که قەبره مەنزڵی من مەنزڵی چی؟ پڕه له خیز و بەرد پاکی هەر دڕک‌وداڵه باخەڵی من کەسێ بچنێ گوڵێک له سەر گۆڕم هەڵدەچێ زوو له دەستی پێکوڵی من بەرهەمی ساڵیانەکەم پرسن سەری خەرمان جەفایه حاسڵی من من به 'ئاوات'ی خۆمەوه سووتام داخۆ کەنگێ بڵند بێ مەشقەڵی من ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تینووی شەواو سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٢ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٥٢ و ١٥٣ ی دیوانی چاپی ئەنیسی و ١٥٧ و ١٥٨ ی چاپی جەعفەر) خزمینە! وەکۆبن کە ئەگەر عاقڵ و پیاون بیرێ له کەس‌وکارو که مردوون و نەماون١ کوا یار و ڕەفیق و کەس‌وکار، دایک و بابو٢ چۆن ڕۆیین و کوێ چوون و چ بوو پڕش و بڵاون؟ ٣ ئێوەش وەکوو ئەو عالەمه ڕۆین، له سەفەردان٤ هەرکاتێکو زانی که لە ناو جەنگەیی داون٥ ئێستەش که خەیاڵو له سەروپرچی بڵاوە٦ باش تێ‌بگەن ئەو بیر و خەیاڵه هەموو خاون! هەر گیا و گوڵوکاتێ دەبینن، هەموو ئەعزان٧ دەست و سەر و پێ و چانەگە وو زاره شکاون شین بوون له زەوی و باغ و چەمەن، جۆگە وجۆبار٨ ڕێک ‌داغ له دڵن، چونکه له هاواڵێ بڕاون ئەو نێرگسی بۆنخۆش که ڕواون له دەرودەشت نێرگس نییه، بڕوانه، به دیتن وەکوو چاون چاوێ دەخشێنن له کوڕوکاڵی وڵاتێ یانی هەموو پەتیاره وەکوو بڵقی سەرئاون ئەو سووره‌گوڵی گەش که دیارن له کەژ و کۆ٩ گوڵ نین و هەموو خوێنی گەشی لاوە، ڕژاون سوێسن که لە پێش چاو گوڵی سەرشین و جوان بوو١٠ زارێک و زمانێکی جوان بوون و دواون ئەو سەروه بەژن ‌بەرزه و سەرسەوز و جوانە، ١١ بەژن و قەد و باڵان و به ڕووسووری ژیاون ئەو بەژنه بڵندانه بە هۆی ئاوی ئەوین بوو چەند ماوه له باغ مان و کەچی هەر نەچەماون بڕوانه وەنەوشه دەدرەوشێ به دروشمێ بسکێکی پەرێشانه که زۆر شانه کراون بولبول! من و تۆ عاشقی خونچەی وەکوو زارین پێناکەنێ بۆمان که شەوێ ئاو نەدراون ئەوشۆ وەره با پێکەوه بگرین له گوڵوکات١٢ چونکه گوڵی باغی هەموو تینووی شەواون١٣ ١. دیوانی چاپی جەعفەر: کاروو ٢. چاپی ئەنیسی: داییک و بابو؛ چاپی جەعفەر دایک وبابوو ٣. چاپی ئەنیسی: پەخش وبڵاون ٤. چاپی ئەنیسی: ڕۆێین ٥. چاپی جەعفەر: کاتێکوو ٦. چاپی جەعفەر: خەیاڵوو ٧. چاپی جەعفەر: گوڵووکاتێک. گەرچی واهەیە بەو گۆڕانە جیاوازییەک لە کێشی شیعرەکەدا پێک بێتبەڵام هەردوو شێوەی وشەکە لێرەدا دەگونجێن. ٨. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: جۆگەوو جۆبار. لام وایە ئەگەر دوو وشەکە لە شێوەی ئاساییدا بنووسرێن و /واو/ێکی عەتف بخرێتە نێوانیان، خوێنەر لە خوێندنەوەیدا تووشی گرفتێک نابێت و بەو بۆنەیەوە لام وا نییە دانانی دوو /واو/ پێویست بکات. ئەم بیدعەتە تەنیا بۆ شوێنێک باشە کە ئەگەر دوو /واو/ دانەنرێت لە خوێندنەوەی شیعرەکەدا گرفتێک بێتە پێشێ. ئەو ووردەکارییە زمانەوانیانە نابێ بهێنرێنە ناو نووسینی ئاساییەوە. ٩. چاپی ئەنیسی: دییارن ١٠. چاپی جەعفەر: سەرسەوز ١١. چاپی ئەنیسی: سەرشین و جووان بوو؛ چاپی جەعفەر: سەرسەوزە جوانە. هەرسێ شێوازەکە لەباری واتاوە کێشەیەکیان نییە و کێشی شیعرەکەش تێک نادەن. خۆزیا دەستخەتی شاعیرمان بدیایەت بۆ ئەوەی بزانین خۆی چۆنی بۆچووە و ئێمە لەخۆوە دەستکاری نەکەین. ١٢. چاپی جەعفەر: گوڵووکات ١٣. چاپی جەعفەر: تینویی. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خەرمانی مەینەت سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٦٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٦٨ ی چاپی ئەنیسی و ١٥٩ی چاپی جەعفەر) ئەوا بای وادە هات و سەوزە چیمەن بەهەشته گوڵشەن و سەحرا، به دیمەن بەڵام بۆ من چ بای واده، چ پاییز١ ڕەفیقان بانگی کاروانی هیوا کەن! بەبێ ئازیزی دڵ، خێڵ ڕەنجەڕۆیە کەژاوەی ژینی تاڵ ناگاته مەعدەن بە خۆی ما دڵ، که دی نێرگس له باخان به چاوی جوانی دەڕوانێته گوڵشەن دڵم ما هەڵوەدا و موبتەلای ئەو چ بێ مەڵبەند و جێگا، ماڵ و مەسکەن! دڵم دۆش‌ما بە لای خەرمانی مەینەت بەبێ هاواڵ و داوەڵ، بێ‌کەس و شەن بەبێ ئازیزی دڵ مەرگی 'ئیمامی' نزیکه، دا بڵێ بێن گۆڕهەڵکەن ١. دڵنیا نیم شاعیر خۆی ئەم وشەیەی چۆن نووسیوە بەڵام بە بۆچوونی من دەبێ بە شێوەی 'پایز' بنووسرێت. 'پاییز' شێوە فارسییەکەیەتی و نووسینی شێوازی کوردیی وشەکە زیانێک بە 'فعولن' ی کێشە عەرووزییەکە ناگەیێنێت. زمانی کوردی لەژێر کارتێکەریی زۆری زمانی فارسیدا دەناڵێنێت و حەق نییە ڕەوتی ئەو کارتێکرانە خێراتریش بکەینەوە. هەردوو چاپی ئەنیسی و جەعفەر بە شێوەی 'پاییز'یان تۆمار کردووە و منیش نەمویستووە بیگۆڕم بەڵام بۆچوونم ئەوەیە کە ڕامگەیاند. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاخ و سکاڵا سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٢ی هەتاوی - (لاپەڕە ٩٣ و ٩٤ ی چاپی ئەنیسی و ١٦٠ ی چاپی جەعفەر) من و بسکی لە بەژنی بەرزی هاڵاین وەکوو یەک، دەردەداری بەژن و باڵاین مەکەن لۆمەی من و کەزیەی بڵاوی که ئاوبردەی جوانی و ئاڵ‌وواڵاین١ دەم و چاوی ئەگەر سوغرا و کوبڕان لەگەڵ دڵ بۆیه سەرگەرمی موتاڵاین لەگەڵ بولبول به جۆش و کوڵ له باغی به ڕۆح وا موشتەری بازاڕی کاڵاین من و کەزیەی وەکوو ماری بریندار 'ئیمامی' خاوەنی ئاخ و سکاڵاین! ١. چاپی ئەنیسی: جووانی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من و دڵ سەبارەت: گەردیگلان، ١٣٢٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ٦٥ و ٦٦ ی چاپی ئەنیسی و ١٦٤ ی چاپی جەعفەر) من و دڵ عاشقی هەر زەرق و بەرقین به پیریش گوێم نەدایه وەعز و تەڵقین مەکه تۆ باسی تۆبه، واعیزی پیر! من و دڵ خۆ له ترسی تۆ دەتۆقین! من و یار هێن به سەرگەرمی ژیاوین١ له خۆشی یەکتری پڕ شەوق و زەوقین شوکور زستانی ئەمساڵ وەک بەهار بوو٢ هەموو کانیاوەکانی کێوی تۆقین به کوێری دوژمنم، ڕێ‌وبان کراوە هەموو جێ‌ژوانەکان هەر مان و باقین که ڕق ‌ئەستووره، ماڕزباب، ڕەقیبم بڵا هەڵماسێ وەک ماسی لە بەر قین 'ئیمامی'! ئەوکەڕەت ئەو دەسته شێعرەت، لە سەر وەزن و لە سەر شێوەی 'عێراقی'ن ١. چاپی ئەنیسی: ژیاویین ٢. چاپی ئەنیسی: شکور ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یەکگرتن سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٦٥ ی دیوانی چاپی جەعفەر، لە چاپی ئەنیسیدا نییە) ڕاپەڕین یەک دەکەوین، یەک بکەوین سەردەکەوین گەلی ئێمەش هەموو خوازیاری هەوا و ئاو و زەوین کوردە! زۆر جار بووە کەم زۆری وەسەر زۆر بکەوێ قەت مەڵێ دوژمنی مە زۆرە، بەڵام ئێمە کەمین گەر لە سەر کلکە لەگەڵ مە، وەکوو ماری جەنگی لێی مەترسە، فڕوفیشاڵە، لە ڕێی دانێ کەمین خەوی زۆر بوو گەلی ئێمەی لە قوڕی غەفڵەت خست مەرد و مەردانە وەرن، تۆبی خودا، با نەخەوین! هەر شەوە بۆ مە برا، کاتی گەمارۆی دوژمن تا بزانێ نەتەوی، ئێمە هەموو پیاوی شەوین گەرچی ڕێ ئەستەمە، پڕ دڕکە، ئەگەر تێکڕا بین لەو هەموو بەندەن و شاخ و چڕە زوو تێدەپەڕین گەر هەڵۆیە نەتەوی، بۆتە کوڵۆی سەر ڕێمان ئەو کە خاوەن گوڕ و دەندووکە، مەگەر ئێمە کەوین؟ پەڕوپۆی هەڵدەوەرێنێ نەتەوەی کاوە، برا! گەل ئەگەر یەک‌کەوێ، داگیرکەرەکان نەخشی زەوین شووڵی باریک کە هەموو پێکەوە بایدەن، پتەون با هەموو دەست بگرین پێکەوە، تاکوو نەنەوین ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بێشکەی شکاو سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٧٩ ی چاپی ئەنیسی و ١٣٦ ی چاپی جەعفەر) من فەقیرێکی ڕەش و ڕووت و لەدەرکان دەرکراو تۆش خودایێکی کەریم و دەرکه ئاواڵەکراو ڕووم له دەرکی تۆیه ئەی خاوەن کەڕەم، سا لوقمەیەک! شەرمەسار و ڕووڕەش و زۆر مل‌کەچ و ئابڕووتکاو هەرچی ئەعزامه لەبەریەک‌چوو، لە بەر دەرد و غەمم دار و پەردووی لێک ‌ترازاوه وەکوو بێشکەی شکاو سیپەلاک و جەرگ و دڵ، هێز و هەناوم لێ‌بڕا قالبێکی چۆڵ‌وهۆڵ وەک ماڵی هیچ تێدانەماو تۆ عەجایب مای 'ئیمامی'! بەو هەموو دەردانەوە، کێیه ئەمڕۆکه وەکوو تۆ بەندی جەرگ و دڵپساو؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تورجانی خرۆشاو سەبارەت: [تورجان (یان قاقڵاوا؟ )، ١٣٣٥ ی هەتاوی] - (لاپەڕە ١٦٨ ی چاپی جەعفەر، لە چاپی ئەنیسیدا نییە) عالم و عامی لە تورجانێ وەخڕ بوون بێ درۆ کەوتنە شادیی و ڕەقس و هەڵپەڕین و هات و چۆ پیر و جوان، شێخ و مەلا هاتوونە ڕەقسین و سەما پاکی لەرزی عەرز و حەوش و بان و هەیوان و سەکۆ من کوتم: یاڕەب! مەگەر چی بوو بە دەستی جەم، هەموو تایفە، ڕێکی لە دارولعیلمی شێخا بوون وەکۆ پێی کوتم عەقڵم کە شەربەت‌خۆری و دڵخۆشییە بۆ دەکەویە سەر خەیاڵ و بەحری فکر و جوست‌وجۆ؟ ئەرشەدی ئەولاد و ساحەبکاری پڕ عەقڵ و هونەر مونتەها بوو، ئێستە زامی کۆنی دوژمن هاتە سۆ کاعەزیز! تەنیا لە نێو ئێمە ئەتۆ گۆت بردە دەر بەو ئیجازەی تۆیە چا بوو، جەهلی جەمعێ بوو پەڕۆ ئیرسی بابی خۆتە عیلم و جەوهەر و فەزڵ و هونەر بیڕفێنە زوو بە چاکی، هەروەکوو باز و هەڵۆ بەم هەرا و جەمعییەت و خۆشیی و بەزم و شادییە دوژمنی ئێمە تەماشاکە هەموو بوون ڕەنجەڕۆ هەرکەسێ شێخی نەوێ، کۆستی کەوێ، قەت نەسرەوێ! یا ڕەبی خوار و زەلیل و ڕەنجەڕۆ بێت و تڕۆ ئەم هەموو خۆشیی و بەزمە، بۆ ئیجازەنامە بوو یا خودا مامە، موبارەک بێ بە دڵخۆشی لە تۆ! هۆنەرێکی زۆر زەبەردەستە 'ئیمامی' نۆکەرت بۆیە ڕیسی ڕێک‌وپێکە، قەت نەبوو بێ‌تار و پۆ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەمشەو سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٥ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤٥ و ٤٦ ی چاپی ئەنیسی و ١٧١ و ١٧٢ ی چاپی جەعفەر) چ خۆش بەزمێکە، بەزمی یارە ئەمشەو١ دڵم جێ ڕاوگەیی دڵدارە ئەمشەو دەڵێن یارم له شەودا دێ و له خەودا له بێداری دڵم بێزاره ئەمشەو سەبا! موژدەی بەره بۆ شاری عوششاق که مەجلیس خۆش و بێ‌ئەغیاره ئەمشەو له نێو پێچ‌پێچی زولفی، بولبولی دڵ خەریکه دێ و دەچێ، سەییاره ئەمشەو گوڵی دڵ سیس و پەژمورده و چەمیبوو٢ به وەسڵی یاری شەونمداره ئەمشەو وەکوو یۆسف له زیندانێ وەدەرکەوت به سەد عیززەت عەزیزی شاره ئەمشەو له وێرانەی دڵمدا ئێسته دڵدار به‌بێ میننەت شوکور میعماره ئەمشەو تەماشا قافیه و شێعرم له شۆقی چ مەوزوونه و چ چابوک‌سواره ئەمشەو له جەولانگەی سەنا و تاریفی یارم قەڵەم ئەسپێکی تەعلیم‌داره ئەمشەو ئەگەر موو بێ لغاوی، نایپسێنێ٣ ئەگەرچی کارەکەی هەر غاره ئەمشەو ڕەقیب زانی به کار نایه نەمامی٤ له خۆی بێزاره، تاروماره ئەمشەو عەسەس بێکاره ما، دەرچوو له مەیدان کوتی سەردەرکه ماڵ بسیاره ئەمشەو 'ئیمامی'ش وا له سایەی قەندی لێوت وەکوو تووتی شەکەرگوفتاره ئەمشەو ١. چاپی جەعفەر هەموو ڕەدیفی 'ئەمشەو' ی چاپی ئەنیسی کردۆتە 'ئەوشۆ'. من وەک خۆیم لێکردەوە. ٢. چاپی ئەنیسی: چەمی بوو ٣. چاپی ئەنیسی: نای پسێنێ؛ چاپی جەعفەر: ئەگەر موو بێ، لغاوی نایپسێنێ ٤. چاپی جەعفەر: بەکار نایە 'ئیمامی' ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کزەی بای شەماڵ سەبارەت: لاپەڕە ٣٣ و ٣٤ ی چاپی ئەنیسی و ١٧٣ ی چاپی جەعفەر بە سروەت پێدەڵێم چاوم! کزەی دێ بای شەماڵ ئەمشەو چزەی دێ جەرگی برژاوم بە بێ پۆلوو و زوخاڵ ئەمشەو ئەوا تیپی بەهاری دەست به نێزه چوونه سەر بەفرێ١ شکا پشتی کلیلەی قوڕبەسەر، وەک پیرەزاڵ، ئەمشەو سەراسەر فەڕشه چیمەن بۆ قودوومی بووکی گوڵ، بۆیە زمانی گرتووه هەر چەشنی تووتی، کونده لاڵ ئەمشەو به تەشریفی شنه، شەوبۆ و نێرگس پاکی پشکووتن له خۆشیان بولبول و قومری دەکەونه قیل‌وقاڵ ئەمشەو کوڕوکاڵ دەم‌بەخەندەن، کیژوکاڵ پڕ عیشوه وو نازن بزەی دێ غەمزه وو ڕەمز و ئیشارەی چاوی کاڵ ئەمشەو٢ ئەوا هەر چاوەڕێیه نێرگسی شەهلا به تەنیایی بە جارێ بوو سپی چاوی به ئوممێدی ویساڵ ئەمشەو به دەنگی بولبول و قومری، تەماشا دڵ چلۆن دەگری! دەڵێ بگرن به دڵ قەدری جەماڵی کیژوکاڵ ئەمشەو٣ 'ئیمامی'ش هەروەکوو بولبول به هیوای پێکەنینی گوڵ دەناڵێنێ لە سەر هەر چڵ، به یادی خەتت‌وخاڵ ئەمشەو ١. چاپی ئەنیسی: بەفری ٢. من لەگەڵ دانانی ئەو دوو پیتی /واو/انە نیم و لام وایە نابێ تایبەتمەندییە زمانەوانییەکان کە بۆ نموونە لە کتێبی فەرهەنگ (قامووس)دا کەڵکیان لێ وەردەگیرێت پێویست بێت بهێنرێنە ناو نووسراوەی ئاسایی خەڵکەوە. من ئەم دەقەم لەبەر نوسخەی شاری دڵ کۆپی کردووە. دڵنیام ئەگەر /واو/ ی عەتف لە هیچکام لەو دووشوێنەی فەردەکەدا نەنووسرایەش دیسان خوێنەر ڕەچاوی کێشی شیعرەکەی دەکرد و بێ هەڵە دەیخوێندەوە. پێم وا نییە ئەوە بیدعەتێکی باش بێت. ٣. چاپی جەعفەر: قەدری، جەماڵی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەودا سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٤ ی چاپی ئەنیسی و ١٧٥ ی چاپی جەعفەر) بەیادی دڵبەری سەوداگەرم وێرانە ئاوا بوو هەموو بازاڕ و شاری دڵ کەوا بێ شەوق و سەودا بوو گلەی پێم هاته سەر، چونکه سەرم دانا له پێناوی به سەر چووم، ڕاسته ئەم سەودایه سەودایێکی بێ‌جا بوو١ به ڕەمزی چاوی مەستی خۆت ئیشاڕێکی له دڵ فەرموو! بزانه بۆچی بێ‌باده ئەوەنده شێت و شەیدا بوو نیانه ڕەغبەتی شیرینی مەستان، ڕۆحی شیرینم٢ به ماچ وەرناگرن لێم، بەزمی ئێمه بۆیه سا وا بوو که یادی دڵبەرم تەشریفی برده ناو دڵی زارم له بەینی عەقڵ و عیشقم‌دا له سەر ئەو شۆخه دەعوا بوو ئەمن کێم؟ دڵ له قیس‌چوو؛ کوێ دەچم؟ سارای جنوون؛ بۆچی؟ لەگەڵ مەجنوون ڕەفیق بم تا بزانم چۆن له لەیلا بوو 'ئیمامی' ماوەیەک بوو مەشقی ڕەمزی چاوی مەستی کرد له‌پڕ مەستی به سەریا هات و سست و پەست و ڕیسوا بوو ١. چاپی جەعفەر: سەوداێیکی. دڵنیام دەبێ هەڵەی تایپ بێت. ٢. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: نییانە. لام وایە /یاء/ ی دووهەم زیادی بێت و لە خوێندنەوەی شیعرەکەدا زیان بە کێشە عەرووزییەکەی بگەیێنێت. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کاتی بەهارە سەبارەت: بۆکان، ١٣٤٦ی هەتاوی - (لاپەڕە ٣٤ و ٣٥ ی چاپی ئەنیسی و ١٧٨ ی چاپی جەعفەر) کاتی بەهارە چاوەکەم! بێ بچینە باغی دووبەدوو گوڵ بچنین به هەردوو دەس، بێینه سەما و جوست‌وجوو ساقی به هەڵپەڕینەوه دێت و دەچێ لە نێو چەمەن خونچه به پێکەنینەوه دڵ دەڕفێنێ زوو به زوو بولبول و قومری هەر تەڕەف سازی تەڕەب دەکەن، کەچی له شاخی گوڵ، له داخی دڵ خۆ دەنوێنێ کوندەبوو عەڕعەڕ و سەرو و نارەوەن پاکی به دەم نەسیمەوە به ڕەقس و شەوق و زەوقەوه دێن و دەچن به ئارەزوو ئەدەب دڕا دەفی لەبەر تەرەب له باخ و گوڵشەنا له لای بەشەر لەبۆ دەوا نەما حەیا وو ئابڕوو خۆشییه، کەیفه، شادییه، بەزمه، هەرایه، چۆپییە به عەشقی بووکی بولبوله، خونچه که بووکه، دڵ خەسوو ڕاز و نیازی دڵ دەکەن بولبول و قومری پێکەوە هەردوو بە فکری بیکرەوه، خونچه به یەک دەدەن به شوو هەر به‌تەنێ 'ئیمامی'یه بێ‌بەش و بەهره مایەوە خەرمەنی خەم به با دەدا، دەنکی ئەسەف دەکا به توو١ ١. هەموو /واو/ ی کۆتایی سەرواکان لە چاپی ئەنیسیدا یەکن (جو، زو، بو، ڕو، ... تو) و لە چاپی جەعفەردا دوان (جوو، زوو، بوو، ڕوو، ... توو). ++++++++++++++++++++++ سەرناو: داخوازی ئیمداد سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٦٢ی هەتاوی - (لاپەڕە ٦ ی چاپی ئەنیسی و ١٨٢ ی چاپی جەعفەر) نزام بۆ تۆیە ڕەببەلبەیت! دڵم داخوازی ئیمدادە دەزانی عەبدی خۆت ئێستاکه وا بێ‌تۆشه و زادە لە سەر ڕێگایەکی پڕترس و خەوف و دڕک‌وداڵم من به لوتفی خۆت بفەرموو پێم لە سەر ئەو جادەیه لادە ئەوا پیر و فەقیر کەوتوومه ئەولای بێ‌تفاقی، خۆ ئەمن کوردێکی بێ‌فێڵ‌وفەرەج، مەشهوورم و سادە ئەتۆی خاوەن‌کەرەم، ئەی سفرەڕەنگین! هەر لە تۆ جوانە کەرەم، بەخشین و چاوپۆشی لە پیر و کوێر و ئوفتادە١ ئەوی تۆی نایەته بیر، پڕخەم و دەرد و مەشەققەت بوو کەسێکیش تۆی لە بیر بێ، تا ئەبەد مەسروور و دڵشادە ئەوی تۆی چوو لە بیر، ڕۆژ و شەوی پڕمەینەت و دەردە٢ کەسێ وا تۆی لە بیره، خۆ شەوی ڕۆژ، ڕۆژی ئەعیادە لەبۆ ڕاوی نەیارانی ڕەسووڵی خۆشەویستی تۆ 'ئیمامی' کردیه ئەستۆ قەڵاده، ساز و ئامادە ١. چاپی ئەنیسی: کەڕەم ٢. چاپی ئەنیسی: ئەوی تۆی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چاوەکانم سەبارەت: بۆکان، ١٣٥٣ ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٠١ و ١٠٢ ی چاپی ئەنیسی و ١٨٥ ی چاپی جەعفەر) تۆ نەخۆش بی، ژیانی من سوێرە١ چاوەکانم به لەرزەکەت کوێرە که دەڕۆی بۆ موعالەجه، ئاخر دڵی ئێمه به شەخسێ بسپێرە چونکه کۆرپەی دڵی هەموومان تۆی بانەمەڕ چوو، چ وەختی هاوێره؟ دوور لە یەک کەوتنەوه گرنگه، 'عومەر'! توند و تیژه، به چەشنی تاوێرە هەرکەسی کەوته بەر، پەرێشانە دەگرێ وەک تفەنگچی لەو، سێرە وردوپردی دەکا به شاڵاوێک بە سەری‌دا دەسووڕێ وەک گێرە گیانەکەم! مامەکەت بە قوربانت! خەبەرێکی بنێرەوه، خێرە ١. چاپی ئەنیسی: ژییانی من ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕێبەری گەورە سەبارەت: بۆکان، ١٣٣٨ی هەتاوی - (لاپەڕە لاپەڕە ٨ و ٩ ی چاپی ئەنیسی و ١٨٨ ی چاپی جەعفەر) ئەو ڕەهبەرە، کە گەورەی ئێمە و هەمووکەسە١ عەللامەیی لەدوننی، بەبێ چوونی مەدرەسە٢ عالم به عیلم، بێ‌ئەمه کەس دەرسی پێ بڵێ دارای٣ عیلمی شیمی و فیزیک و هەندەسە٤ ئەمشەو عرووجی کرد چووه سەر، ئەو به سەروەری٥ مەحبووبی زاتی پاکی خوداوەندی ئەقدەسه حەوت ئاسمان به ئانێ هەموو تەی دەکا بە شەو خەڵکیش به ڕۆژ و فێڵ‌وفەرەج، بەرتەری بەسە شێری ژیان له عەرسەیی مەیدانی ئەو نەوی بێ‌تین و هەیبەته بە خودا وەک موخەننەسە ئەم هەڵبەسانه چەشنی وتەی حاجی قادرن هەرچەند ئەمانه شێعرن و ئەو خۆ موخەممەسە شیرین‌زمان و ئەفسەحه ئەو، بۆیه 'کامیل'یش جوانه وشەی، زمانی به مەدحی مولەببەسە ١. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: گەورەیی ٢. چاپی ئەنیسی: 'لدنی' بە شەددی نوونەوە ٣. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: دارایی ٤. چاپی ئەنیسی: شیمی یو ٥. چاپی جەعفەر: ئەوشۆ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چ خۆشە سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٤ی هەتاوی - (لاپەڕە ٥٣ و ٥٤ ی چاپی ئەنیسی و ١٨٩ ی چاپی جەعفەر) ئەگەر دڵبەر دڵ ئارا بێ چ خۆشە! ١ به‌زەوق و ئاڵ‌وواڵا بێ چ خۆشە! شەراب هەرچەنده تاڵ‌وتونه، چاوم! ٢ که ساقی وا دڵ‌ئاوا بێ چ خۆشە! کەوا مەستی له نەشئەی چاوی مەستە بڵێ دەی جامی مەی با بێ، چ خۆشە! ٣ له کاتی مردن و دەرچوونی گیانم٤ که یادی ویم له دڵ‌دا بێ، چ خۆشە! له گیروداری ڕۆژی واپەسینم که سینەم 'لام‌ئەلف‌لا' بێ چ خۆشە! ئەگەر فکرم له سەر 'لا' بێ چ ناخۆش! که ئیمانم به ئەولا بێ چ خۆشە! 'ئیمامی' تۆ که 'لائیللا'یه زیکرت هومێدت هەر به 'ئەڵڵا' بێ چ خۆشە! ١. چاپی ئەنیسی: چخۆشە ٢. چاپی جەعفەر: توونە ٣. چاپی ئەنیسی: بڵێ دەک ٤. چاپی ئەنیسی: دەرچوونی روحم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پیرە غولام سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤٤ و ٤٥ ی چاپی ئەنیسی و ١٩٥ و ١٩٦ ی چاپی جەعفەر) موددێکە دڵم لێ ونە، ئەو شێتە نەفامە ڕۆیشتووه لای قامەتی ئەو تازه نەمامە بێ‌شوێن و ئەسەر ماوه فەقیره، به سەری تۆ ئەو لێره نییه، کردەوەکەی ئێسته له لامە نەسرەوتن و دەرکەوتن و خۆ کوشتن و سووتان گریان و له قوڕ نیشتن و خۆ کردنه عەلامە جێم گرتەوه، هەرچەنده دەڵێن خاڵییه جێگەی ئەو عاشقی کوڵمانه، ئەمن مەمکی شەمامە من کوشتەیی شمشیری برۆ و تیری کەوانم ئەو بەندی سەری زولفی ڕەش و دانە و دامە١ وا دیاره که خاڵی ڕەشی دی، بۆیه فڕیوە تەیرێکی نەزانه، چ فریوخوردە و خامە٢ تازه نییه دڵ عاشقی زولف و خەت‌وخاڵی٣ لەو ڕۆژەوه ناسیویه که ڕاست و چەپی کامە دێوانەگی و عاشقی شوغڵێکی عەزیزن٤ لایق به هەموو کەس نییه ئەو شەئن و مەقامە٥ تەنیا له هەموو مەملەکەتی میهر و موحەببەت٦ مەجنوون بوو که مەشهووری هەموو خاسە و عامە٧ بەو حاڵه پەرێشانەوه دووباره 'ئیمامی' هاتۆتەوه لات، مەنعی مەکه، پیره‌غولامە٨ ١. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: دانەوو دامە ٢. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: فریوخوردە وو خامە ٣. چاپی ئەنیسی: نیە ٤. چاپی ئەنیسی: دێوانەگی یو؛ چاپی جەعفەر: دێوانەگیی و ٥. چاپی ئەنیسی: لاییق ٦. چاپی ئەنیسی: مێهر و مەحەببەت ٧. چاپی جەعفەر: خاسە وو عامە ٨. چاپی ئەنیسی: مەکە پیرە غوڵامە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خەوی من سەبارەت: گەردیگلان، ١٣٢٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ٧٤ و ٧٥ ی چاپی ئەنیسی و ١٩٩ ی چاپی جەعفەر) کەسێ بێتە دەرک وبانت، تۆ بزانە بێ ئەمانە دەری چۆن دەکەی فەقیرە؟ کە ئەسیری دەرک و بانە به خەیاڵی بەژن و باڵات به شەو و بە ڕۆژ دەناڵم خەوی من خەیاڵی تۆیه، دزه، دێته لام شەوانە تۆ که خۆت له ترسی خەڵکی له منی فەقیر تەوەللای له نەیاری سەگ مەترسه، وەرە لام به مەحرەمانە١ خۆ له ماڵی دڵ به تەنیا، هەر ئەتۆ و خەیاڵی تۆیە کەسی دی نییه لەبەر تۆ، لەوێ قاتی ئینس و جانە به دەمی به پێکەنین و به دوو چاوی پڕ له غەمزە ئەمنم کە موبتەلای تۆم، بە سەرت قەسەم، بزانە٢ سەری من لە ڕێی سەری تۆ که نەچێ بەکاری چی‌دێ به بڕین چێ چاکه 'کامیل'! که لە سەر لەشت گرانە ١. چاپی ئەنیسی: بە نەیاری ٢. چاپی ئەنیسی: 'منت کردە موبتەلای خۆت، بە سەرت قەسەم بزانە'. وابزانم ئەو گۆڕانکارییە لەلایەن کاک جەعفەر و هاوکارەکانیەوە بۆیە کرابێت کە شێوازی میسراعەکە لە چاپی ئەنیسیدا هەندێک قورسە و لە خوێندنەوەدا دەبێ پیتی /ت/ ی ووشەی 'منت' هەندێکسووک بکرێت واتە تا ڕادەیەک بکرێت بەژێر لچەوە بۆ ئەوەی کێش تێک نەچێێت. دیارە ئەگەرێکیش دەبێ ئەوە بێت کە شاعیر دوای چاپی یەکەمی دیوانەکەی، خۆی ئەم میسراعەی گۆڕیبێت. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەفەرموو من نەماوم! سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ١١٤ و ١١٥ ی چاپی ئەنیسی و ٢٠٠ ی چاپی جەعفەر) لە خەڵوەتخانەیی عیززەت، براکەم! جێت نومایانە١ بەڵام بۆ هەر وەفادارێکی تۆ هەر شین و گریانە سەرم سوڕما، دڵت چۆن هات بەجێم‌بێڵی به تەنیایی؟ به تەنیا هەر برات من بووم، لە تاوت بوومه دێوانە دەڕۆم ئەم ماڵ و ئەو ماڵ، دێ به دێ، ئەم شار و ئەو شارە دەسووڕێم لەو بیابانانه، دەشت و کێو و شاخانە دەڵێم کوا کاکی من، کوا بابی من، کوا نووری ئیمانم؟ بڵێم دوای تۆ براکەت کاری قوڕپێوانه، سووتانە سڵاوت لێ‌دەکەم جوابم دەوه، هەر وەخته پەڕ دەرکەم تکاشت لێ‌دەکەم: تۆزێ نەوازش، دڵ هەراسانە 'محەممەد'! تۆش بە فریادم بگه ئەی شافیعی مەحشەر ئەتۆ بی‌و گەورەییت، نەختێ سەبووری، ڕۆژی ئیحسانە برام! تۆش تۆ خودا چاوێ هەڵێنه بۆ برات، خێرە مەفەرموو من نەماوم! تۆ 'وەلی'ی، خۆ هەر له بیرمانه٢ خودا فەرمووی له قورئانا 'وەلی' قەت نامرن، زیندوون ئەوان ڕزقیان لە لایەن خالیقی بێ‌چوون و سوبحانە ١. چاپی ئەنیسی: نمایانە ٢. چاپی ئەنیسی: خۆ هەر لەبیرمانە؟ چاپی جەعفەر: هەر لەبیرمانە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕۆژی زەفەر سەبارەت: قاقڵاوا، زستانی ١٣٣٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٣٨ و ٣٩ ی چاپی ئەنیسی و ٢٠١ ی چاپی جەعفەر) وەرن تۆخوا، کە چاوم وا لە مەڵبەند و گوزەرتانە وەرن ڕۆحم وەکوو پەروانە دایم دەوری سەرتانە١ چران، ئەمما وەکوو خۆر دەوری خۆتان کردووه ڕووناک شەمن، ئەمما لەباتی ئێوه دیدەم چاوی تەڕتانە مەترسن گیانەکەم کاتی خەتەر تەئمینوو حاسڵ بێ! که من گیانم له پێناودایه، قەڵغان و سوپەرتانە بڵا تیری بەڵا هەر بۆ منی بێ‌چاره بێ چاکە که سۆز و ناڵەناڵم هەمڕەهی ڕۆژی سەفەرتانە وەرن 'تورجانی' و 'زەنبیلی' ‌و 'جەمیانی' خێرایەک! موفەڕڕەح کەن دڵم، هەر چاوەڕێی باس و خەبەرتانە مەڵێن باریوه سەرمایه، ئەویش نەیماوه سەرمایە هەمه، گەر ئێوه غەوواسن، ئەشک بەحری گوهەرتانە٢ له زەنبیل تاکوو ئێره نیو سەعات نابێ به مەعلوومی دەسا تەی‌کەن بە غار ئەو ڕێ نزیکەی وا لە بەرتانە وەرن گیانه! وەدەرخەن گەوهەرێ لەم بەحره تا ماوم نەوەک بمرم، دەس‌وبرد کەن کەسم! ڕۆژی زەفەرتانە ١. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: داییم ٢. چاپی جەعفەر: هەمە؛ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پاشای بەهار سەبارەت: ئاشی زەنبیل، ١٣١٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٣٥ و ٣٦ ی چاپی ئەنیسی و ٢٠٢ و ٢٠٣ ی چاپی جەعفەر) ئەوا کاتی خەباتی بولبولانە دەمی پشکووتنی خونچەی گوڵانە نه تەنیا جۆگه وو جۆباره زەنوێر١ گوڵ و لاله له ئاسۆگ و تەلانە نه تەنیا هەر مرۆ بەشداره ئەمڕۆ دەرودەشت مەستی بۆنی سونبولانە هەموو جێ خوار و ژووری زەرد و سوورە٢ کەسێ بێت و سەرنج دا عاقڵانە دەزانێ بەخششی پاشای بەهارە بەڵێ وایه عەتایی عادڵانە هەچی زیڕووحە، شایی کەوته نێو دڵ زەمانی خۆشیی و چەپڵه و پلانە لە سەر جۆگانه هەڵپەڕکێی کوڕوکاڵ که بەزمی بولبولانیش سەر چڵانە هەموو دنیا سەراسەر وەک بەهەشتە نەماوه ڕۆژی ماتەی ناو کولانە کونەڕەش بۆ کەسێکه بێ گوڵ و دڵ ئەوا کاتی گوڵان، جێژنی دڵانە 'ئیمامی' بانگ دەکا: ئەو جێژنه پیرۆز! له کورد و کیژوکاڵی ژیکەڵانە ١. چاپی ئەنیسی: زەنویر. دەبێ هەڵەی چاپ بێت. ٢. چاپی ئەنیسی: خوار وژوورە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەحشەر سەبارەت: زەنبیل، ١٣١٦ی هەتاوی - (لاپەڕە ١١ و ١٢ ی چاپی ئەنیسی و ٢٠٤ ی چاپی جەعفەر) خاڵی نوستوو! هەستە، بەستە؛ ئێستە ڕۆژی مردنە! کاتی لێک جیابوونەوەی چاکە و خراپەکردنە١ گوێت له دەنگی نەفخی سووره، لێ‌دەدا، ئاگات دەکا پێت دەڵێ حەشره، له ترسان شێری نەڕ هەروەک ژنە چاوەڕێ بن، وا تەرازووی خێر و شەڕ هاتۆته گۆڕ سەگ به حاڵی ئەو کەسەی خێری بە قەد خێری منە! ٢ باڵی ئاڵای کێیه ئەودەم سەدهەزار چاک و خراپ دەچته ژێر سایەی، لەوێ‌دا چاوەڕێی لێبووردنە ئەحمەدی موختاره، شیرین سواره، ئەو سەردارەیە ڕووی له هەرکەس بوو، لەوێ‌دا کاروباری ڕۆشنە ئەی 'شفیع‌المذنبین'! دەستی من و داوێنی تۆ دێمه ژێر ئاڵات و ڕێم ‌که، گەرچی ئیحسانم ونە وەک دەڵێن ئەمنیش له نەسلی پاکی تۆم، ئەمما ئەمن ڕووڕەش و خاوەن گوناهم، کارم ئارەق ‌ڕشتنە ئاگری دۆزەخ نەبێ، ناتوێتەوه ئەو ماڕزە لێی‌گەڕێ بتوێتەوه، با ساف بێ هەروەک ئاینە ١. چاپی ئەنیسی: چیاکردنەوەی ٢. چاپی ئەنیسی: بەقەت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نۆرە هەنگاوی منە سەبارەت: قاقڵاوا، پایزی ١٣٥٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨٤ ی چاپی ئەنیسی و ٢٠٥ ی چاپی جەعفەر) تک تکەی بارانی پایز وەک تکەی چاوی منە١ کاتی هەڵقرچاوی باغ وەک جەرگی برژاوی منە هەر خڕ و شیوێ تەماشا که‌ی، خڕی پڕ بوو له ئاو هەڵدەچۆڕێ لێڵ و لیخن، چەشنی زووخاوی منە هەوره، بایه، بەفره، بارانه، تەمه، سەر کێوەکان هەردەمەی جۆرێکه، هەروەک حاڵی شێواوی منە ئەمن و بەفری سەر چیاکان پێکەوه دەتوێینەوە٢ کاکه! ئەم زستانه بەفریش عومری فەوتاوی منە ئەی خودا! بۆچیمه تازه ژینی هێنده تاڵ‌وتوون دوو برا بووین، بازی‌دا ئەو، نۆره هەنگاوی منە ١. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: پاییز ٢. چاپی ئەنیسی: چییاکان ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تیر وکەوان سەبارەت: ئاشی زەنبیل، ١٣١٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٥٥ ی چاپی ئەنیسی و ٢٠٧ ی چاپی جەعفەر) ئەو نێرگسی پڕ فیتنە و شۆرە، چ بەقینە! چەند مەست و چ خوممار و چ عەییار و بەتینە! ئەبرۆی که لە سەر چاو‌یه، بڕوا بکه، چاوم! ١ ئەو هەر له کەوان‌کێشیی و ئەم هەر له کەمینە ئەی من بە فیدای خاوەنی ئەو تیر و کەوانە! هەرچەند که دڵم کاری هەموو زام و برینە ئەی دڵ! مەبه دەربەندی غەمی ناوکی غەمزەی٢ ساڕێژه برین، مەوقیعی ئازادیی و ژینە یانی که لە ژێر سایەیی زولفی شەوەزەنگی ڕۆژ دەردەکەوێ، کاری خودای گەوره ببینە! لەم کەشمەکەشی تیر و کەوان، چاو و برۆیە دیم ڕەحمەتی حەق نازڵه، زانیم به قەرینە 'کامیل'، وەکوو تەیرێکی بەهار دێتەوه کوێستان، هاتۆتەوه ئەم کێو و کەژ و مەزرەعه شینە ١. چاپی ئەنیسی: چاوی یە ٢. چاپی ئەنیسی: ناووکی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەهاری تازە سەبارەت: کانی‌بەن، ١٣٣٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢١٤ و ٢١٥ ی چاپی جەعفەر. لە چاپی ئەنیسیدا نەمدۆزییەوە) ئەوا چەمەن بە عیشقی گوڵ، دەری شەعەف دەکاتەوە بە فەڕشی بەرگی نەستەرەن، بیساتی ڕادەخاتەوە لە هەر چڵێک و هەر گوڵێ، نەوایی بولبولی حەزین لە هەر کونێک و قوژبنێ، سەدایی دڵ دەداتەوە چنار و سەرو و نارەوەن، بە دەم نەسیمی بەربەیان وەلەرزە کەوتن و دەچن، بە پیر دەمی حەیاتەوە دەمی نەسیمە وا کە دێ، نەسیمی موشک‌بۆی گوڵ؟ ١ وەیا شەمیمی دڵستان، بە موژدەیی نەجاتەوە؟ سریلە هات‌وچۆیەتی، بە سرتە گفت‌وگۆیەتی بە سروە پێم دەڵێ ئەوا بەهاری تازە هاتەوە عەجەب بەهاری دڵگوشا، قەدەم بە خێر و جانفەزا چ خۆشە بایە وادەکەی، کە دێتە نێو وڵاتەوە ژیاوە دڵ بە سروەکەی، گوڵاتەشین گەشایەوە هەرەس کشاوە سەر چیا، فەقیرە زۆر بە ماتەوە! بڵێ قشوونی گوڵ بەدڵ وەدەرخە تاکوو فرسەتە بە تەپڵ و تۆپەوە وەرە، بە لەشکر و سوپاتەوە ئەمن لە تالیعی ڕەشم، جەماڵی ڕووتە ئارەزووم خزابوە هەوری نەگبەتی، ئەویش ئەوا هەڵاتەوە٢ لەبەر کزەی مرم سەبا، کە خونچە هاتە پێکەنین خەمی هەزار ساڵە ئەو، لە بیر بەشەر دەباتەوە 'ئیمامی' وەک سریلەکان لەگەڵ دڵی قسان دەکا ئەویش بە سرتە پێم دەڵێ: بەهاری تازە هاتەوە ١. چاپی جەعفەر: موشک بۆیی ٢. چاپی جەعفەر: خزابووە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: داخی تۆ سەختە سەبارەت: ٣/١١/١٣٥٥ ی هەتاوی - (لاپەڕە ١١٣ و ١١٤ ی چاپی ئەنیسی و ٢١٨ و ٢١٩ ی چاپی جەعفەر) داخی تۆ سەختە، لەسەر دڵ چڵ دەدا و دەکولێتەوە١ مامی پیریشت لە تاوت، گیانە، هەر دەخولێتەوە مانگی ڕێبەندانە بۆیە بەندی جەرگ و دڵ پسا هەرکە بیری تۆ دەکەم، دەکولێتەوە و دەپسێتەوە عالەمت سووتاند بە مەرگی خۆت و ئەمنیش جەرگ و دڵ هەروەکوو شەم هەڵبووە، دەگڕێت و ناکووژێتەوە ئەو هەموو ئەخلاقە شیرینەت لەگەڵ پیر و جەوان دەک کوت‌وپڕ بم، ئەگەرساتێ لە بیرم چێتەوە! بەفر و سەرمایە و دڵیش ڕێگەی بە جارێ بەسترا بەفری خەم کەنگێ لە سەر بستووی دڵان دەتوێتەوە؟ تەم وڵاتی گرت و خەم دایگرت هەموو خاوەن‌ دڵێک ئەو گرێپووچکەی لە سەر دڵ، داخۆ کەی دەکرێتەوە؟ داخۆ تازە گوڵ لە باخان شین دەبێ بێ 'شاعەلی'؟ ٢ داخۆ کۆرپەی جوانی هیوای گەل ئەرێ دەشنێتەوە؟ تازە نابینم ئەوانە تاوەکوو ڕۆژی حەشر ڕۆیین و نابیندرێن، تازە زەمان نایێتەوە ساڵی پەنجا و نۆ بوو، ڕێبەندان بوو، بەندی دڵ پسا وا پسا جەرگ و دڵی 'کامیل' کە یەک ناگرێتەوە٣ ١. چاپی ئەنیسی: چڵ دەدا و دەکولێتەوە ٢. چاپی جەعفەر: بێ شاعەلی ٣. چاپی ئەنیسی: جەرگ و دڵی مامت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شەمعی کامیل سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ١١٥ ی چاپی ئەنیسی و ٢٢٠ ی چاپی جەعفەر) چۆن دڵت هات تۆ بەجێت هێشتم، بە تەنیا مامەوە؟ نەتدەزانی دوای نەمانت شێت دەبووم، دەخولامەوە؟ بێ‌خەبەر بووی تۆ مەگەر، پاش تۆ ئەمن حاڵم چییە؟ نەتدەزانی هەر لە بەردەرکت لە قوڕ دەتلامەوە؟ نەتدەزانی تینی لێ‌جوێ‌بوونەوەت دەمکا به چێشت؟ هەر به چەشنی شەم لە جێی خۆم دەس‌بەجێ دەتوامەوە؟ قوڕبەسەر خۆم کاکه، بێ‌تۆ دەربەدەر، مات و هەژار هەرچی خۆشیم دی، به مەرگی تۆ به ساتێ دامەوە زامی دڵ دیوەودەره، قوربان! به مەرگی تۆ قەسەم ڕەنگه زوو بمرم منیش دوای چاوی تۆ بەو زامەوە وا پڕیشکی ئاوری دووریت کەسم! وای‌کرد له من شۆڕشی ئەو ئاوره هاتۆته نێو ئەعزامەوە١ شەمعی 'کامیل' بووم به هۆنراوەی جوان لای هۆنەران ئێسته کاکەگیان! له تۆ دوور کەوتم و کووژامەوە ١. چاپی ئەنیسی: ئەغرامەوە (دیارە هەڵەی چاپە). ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نابووژێمەوە سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٠٢ ی چاپی ئەنیسی و ٢٢١ ی چاپی جەعفەر) تۆ بە زەخمی مەعدەوە دەتلێیەوە من بە دەردی مەرگەوە دەخولێمەوە جەرگ و دڵ بۆ تۆ برینداره 'عومەر'! هەر ببیسم عاجزی، دەکولێمەوە یاخودا دەردت له ڕۆحی من کەوێ گەر قەزای تۆم لێ‌کەوێ دەژیێمەوە تۆ بمێنی، نـۆجـوانی‌، چاترە١ من که پیرم با بڕۆم، ببڕێمەوە مامەکەت چەند ڕۆژه بۆت بۆته کەباب لێم‌گەڕێ یەک‌جاری هەڵقرچێمەوە زۆر بەهارێکی سڕوسارده له من وشک هەڵاتووم، تازه نابووژێمەوە جا مەگەر تۆ بێیەوه بۆکانێ زوو٢ با منیش بۆ لات بە خۆشی بێمەوە ١. چاپی ئەنیسی: نۆجووانی ٢. چاپی ئەنیسی: بۆکانی زو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەختی خەواڵوو سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٧ی هەتاوی - (لاپەڕ ٣٩ و ٤٠ ی چاپی ئەنیسی و ٢٢٢ ی چاپی جەعفەر) ئەو بەختی خەواڵووی من، تاکەی وەخەبەر نایە؟ من پیر و لەگوڕ کەوتوو، ئەو کۆرپە و ساوایە١ ئەو قەت وەخەبەر نایه، من نایه بەلاما خەو ئاگان له من ئەوشۆکه، ئەستێره و هاوسایە٢ من وا له ووتان کەوتم، ئەو هەر له گوڕوگاڵە٣ جارجار له خەوا دەیکا، بۆ خاتری لای‌لایە لای‌لایەیی ئەو کۆرپه، ناڵەی دڵمه بۆ وی شێته وەکوو مەجنوونه، بێ‌جێگە وو مەئوایە لەیلایه مەرامی وی، نایبینێ هەتا ماوە٤ تا جانەوەران خۆش بن، هەر مەیلی به سەحرایە ئەم خانووه پڕ مەینەت، ئەم قۆنجره ڕووخاوە چوارچێوەیی ناقایم، نێوی چییه؟ دونیایە! ٥ ژیر ئەو کەسەیه دەستی هەڵگرتبێ لەم دونیا کاسێکی بەتاڵه ئەو، هەمبانەیی پڕبایە وەک هۆنەری زوو فەرمووی: سەرپاکی گڵاون ئەم٦ ئەولا بگره 'کامیل'، دەست هەڵگره لەم لایە! ١. چاپی جەعفەر: لە گۆڕ کەوتوو. هەروەها، چاپی ئەنیسی و جەعفەر: کۆرپە وو ٢. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: ئەستێرە وو هاوسایە ٣. چاپی جەعفەر: وتان ٤. چاپی جەعفەر: مەڕامی ٥. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: ناقاییم ٦. چاپی ئەنیسی: زو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شاباشی بەهار سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٣٢ و ٣٣ ی چاپی ئەنیسی و ٢٢٣ ی چاپی جەعفەر) وەی وەی چ بەهارێکە! وەک جەننەتی مەئوایە وەک بولبولی دڵ عاشق، ئاوبردەیی سارایە نیلووپەڕی نێو ئاوان، هەرچەنده که‌وا ساوان وەک چی دەچێ ئەو چین‌چین؟ وەک زولفی چەلیپایە شاباشی بەهاری کرد، گوڵ ڕشتی له خۆ شەونم پێشوازی دەکا بولبول، داخوازی دڵی لایە زەرد و سپیی و شینه، چیمەن به هەزار ڕەنگە ڕازاوەتەوه وەک بووک، بەو ئەتڵەس و خارایە کێو و دەرودەشت سەوزه، خونچه هەموو پشکووتن لەم فەسڵه گوڵی نێرگس، وەک چاوی تەماشایە سوێسن بوو زمانی گرت، لەو خۆشییه وەک شاعیر دەیگوت گوڵه، گوڵ بووکه، هەر بولبوله زاوایە لەم کاته نەما کەس کز، هەر سۆفی و دەروێشن بێ‌مایه و دڵ‌ڕێشن، بێ‌بەش له هەموو کایە سەر هێلکه و هێلانه، کوڕکوڕ کڕ و کەو کەوتن تەنیا دڵی ماڵ‌وێران سەوداسەر و شەیدایە داخوازی دڵ و بولبول هاتۆته‌دی لەم کاتە 'کامیل' که به تەنیایە 'ئاوات'ی به‌جێ‌نایە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەر درۆیە سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ٩٧ و ٩٨ ی چاپی ئەنیسی و ٢٢٤ ی چاپی جەعفەر) سەراپا هەرچی فەرمووت هەر درۆیە! هەموو فەرمایشت بێ تار وپۆیە! وەڕەز بووم من له خوڵفی وەعدەکانت نەفەرمووی عاشقی من هەرزەگۆیە! ئەتۆ فەرمووت شەوێ دێمه کەنارت وەره، ئەسپابی شادی گردوکۆیە سەماوەر سینه، چا خوێنی جگەرمە کەلامم نەقڵی نوقڵی لەعلی تۆیە ئەگەر ئەم‌جارەکەش وادەت درۆ بێ بەجارێکی 'ئیمامی' ڕەنجەڕۆیە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شایی سەبارەت: زەنبیل، پایزی ١٣٣٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ٣٧ و ٣٨ ی چاپی ئەنیسی و ٢٢٥ ی چاپی جەعفەر) یاخودا کاکە! موبارەک بێ لە تۆ ئەم شایی یە ئەم سروور و خۆشییە، لەو خانەقا و ئاوایی یە١ غەم نەما، حەسرەت بە جارێکی کەوت، ئەستۆی شکا ئاه‍ و ناڵەی دڵ دەگەڵ ئەم داوەته، خۆڕایی‌یە٢ موددەعی ئەمڕۆ لە داخان هەڵمسا هەروەک تەپڵ عاقیبەت دەردێ دەزانم، دەردەکەی ئیسقایی یە٣ سفرەکەت ڕازاوه، هەروەک سفرەیی حاتەم دەچێ فەخره بۆ دۆستت، بەڵام بۆ دوژمنت ڕیسوایی‌یە گورگی کێوانیش هەموویان تێر کران لەم داوەتە کاکه ئەنوەر بەزمەکەی، وا دیاره ملوێن‌ بایی‌یە! کوا گەڵاڕێزانی پایز بوو له حەوشی خانەقا؟ ٤ کاتی شاباشی گوڵانه، چاوەکەم لەم دوایی‌یە خانەقا پڕ بوو له ئەنواعی بەشەر، کاک ئەنوەریش هەر خەریکی فیکری بیکر و خەڵوەتی تەنیایی‌یە! زاهیرەن ئازایه، وەک شێری ژیانه خۆ، بەڵام٥ داخەکەم ـ وەک من بزانم ـ باتینەن مووسایی‌یە جووی جەنابی 'حاجی‌'یه هیچی له باران‌دا نییە گەر له پەردەش بێتە‌دەر پیاوانه، ئیستیسنایی‌یە! ١. چاپی ئەنیسی: لەم خانەقا و ئاوایی یە. ٢. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: داوەتە خۆڕایی یە (بە بێ وێرگول (فاریزە) ی نێوان دوو ووشەکە). ٣. ئەم فەردە لە چاپی جەعفەردا نییە و من لە چاپی ئەنیسیم وەرگرتووە. ٤. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: پاییز. ٥. چاپی ئەنیسی: شێری ژییانە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شاباز سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٤ی هەتاوی - (لاپەڕە ٩ ی چاپی ئەنیسی و ٢٢٨ ی چاپی جەعفەر) ئەی سەییدی کائینات و جێی شانازی! زێدە لە پەیامبەران ئەتۆ شابازی ئەم نۆکەری خاکی پاکی بەردەرک و دەرت پاڕاوه لە لات، نەهاتە‌ جێ داخوازی گەپجاڕی هەموو کەس و لە بەرچاو کەوتوو فریای نەکەوی، نەماوه پۆز و نازی ناڵێم منی شەرمەسار بڵندم به نەسەب سەرشۆڕم ئەمن، ئەتۆ بڵندپەروازی بۆ خوارێ دەمێ نەزەر بفەرموو، قوربان! تۆ خاوەنی شەققولقەمەر و ئیعجازی١ با هەستمەوه، لە گێژ و خول بێمه دەرێ ئیعجازه فەقیری وەکوو من بنوازی ناڵێم گلەییم هەیه، ئەمن قابیلی چیم؟ نازی هەیه 'کامیل'ت، ئەگەر تۆ ڕازی ١. چاپی ئەنیسی: 'شق القمر' ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاردی نێو دڕوو سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٢٩ ی چاپی جەعفەر. لە چاپی ئەنیسیدا نەمدۆزییەوە) نیشتمانی خۆشەویست! بۆ پارە پارە و لەت کرای؟ تۆ مەگەر جەرگ و دڵی ئەمنی، بە حەسرەت داڕزای؟ هەرچی پارچەپارچە و لەت‌لەت بی، لای ڕۆڵەی وەتەن هەر بەڕێز و حورمەتی تۆ، لای گەلت بەرزە قەڵای تۆ بە دەستی دوژمنانت بوویە ئاردی نێو دڕوو تۆ بە بای نەگبەت بوو وا هەر ڕۆژە بۆ لایەک برای کۆچی لێ‌قەوماوەکانت خوار و ژووری گرتووە دێنەوە بۆ لات، دەزانن ئاخری هەر تۆ پەنای هەر بە داخ و دەردی تۆوە پیر و لاو دەخولێنەوە تۆ بە دەستی دوژمنانت گیانەکەم! بەش‌بەش کرای سەد کەلاوە و لاڕووخاو و چاڵ و چۆڵ بی، نیشتمان! بۆ گەلی ماڵ‌کاول و بێ‌چارە هەر جێگەی پەنای من بە قوربانی کەژ و کۆی جوان و زەنوێرت دەبم! تۆ بەهەشتی سەر زەوی، تۆ لابەری جەور و جەفای ئەی شنەی خۆشی بەیانانت لە سەر لووتکەی چیا لابەری دەرد و خەمە، تۆ هێنەری سەیر و سەفای 'کامیل'ی پیرت دەسەودوعایە بۆ ڕزگاریی تۆ چونکە بۆ هۆز و گەلی ئاوارە هەر تۆ ڕێنومای ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاڵ و واڵا سەبارەت: گەردیگلان، ١٣٢٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٩٤ ی چاپی ئەنیسی و ٢٣٠ ی چاپی جەعفەر) چ خۆشە بەژنی بەرز و قەدد و باڵای جوانە ڕەوت و ڕۆیی و ئاڵ و واڵای١ حەقت بوو بەختی من، ئەی زولفی ڕەش‌مار! که سەرتاپێ له بەژنی بەرزی هاڵای ئەگەرچی هەر دەخوێنم دەرسی عیشقی بەڵام هـەروا گرانیشه موتاڵای دڵم هەر کورکه‌کورکی بوو له دووری٢ بڵێی جارێک بگاته گوێی، سکاڵای؟ سەراپا گەنجه لەنجەی، موشتەری خۆم بە کێی داوه 'ئیمامی'! ئاخۆ کاڵای؟ ١. چاپی ئەنیسی: ڕەوت و ڕۆین و... ٢. چاپی ئەنیسی: دوری ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ساقی نەیە نابێ! سەبارەت: گەردیگلان، ١٣٢٨ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢١ و ٢٢ ی چاپی ئەنیسی و ٢٣١ ی چاپی جەعفەر) هەتا کەی عاشقی بێچارە چاوی هەر لە دەرگا بێ؟ بڵێ 'بەشکم وەدەر بێ ڕۆژی عاشق'، جا بڵێی وابێ؟ ١ به سارد و گەرمی مەیلی یاری خۆم من ڕامبوارد عومرێ٢ له لای من بایی پووڵێکه، چ سەرما بێ، چ گەرما بێ٣ بەرامبەر شەمعی ڕووی دڵداری من، با پێت بڵێم چۆنە کەسی عاشق دەبێ پیاوانه وەک پەروانه سووتابێ٤ هەژار و دەربەدەر بۆ کۆیی دڵبەر سەر دەبا پێ بێ٥ به سەر با بێمه دەرک‌وبانی وی، تا هێزی پێ مابێ موهەییا نابێ بەزمی عارفان، پیری موغان فەرمووی هەزار عاشق وەخڕبن، تاوەکوو ساقی نەیێ نابێ بە نەزم و نەسری خۆم هەر ڕێزی لێ دەگرم هەتا دەمرم لە پیری مەیکەدە، بەشکم بفەرمێ پیاڵەیێ با بێ٦ 'ئیمامی' ماڵ‌خراپ، چاوی لە دەستی ساقییە، تاکوو٧ بە خۆی و پیاڵەکەی بێتە پەنام و ماڵی ئاوا بێ ١. چاپی ئەنیسی: بڵێی؛ چاپی جەعفەر: بەشکەم ٢. چاپی ئەنیسی: ڕامپوارد. (دەبێ هەڵەی تایپ بێت). ٣. چاپی ئەنیسی: پوڵێکە ٤. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: کەسێ؛ چاپی ئەنیسی: سوتا ٥. چاپی ئەنیسی: کوێی (دەبێ هەڵەی تایپ بێت) ٦. چاپی ئەنیسی: پیاڵەیە با، بێ ٧. چاپی ئەنیسی: ساقی یە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەفری خەم سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ٩٢ و ٩٣ ی چاپی ئەنیسی و ٢٣٢ ی چاپی جەعفەر) با بە یادی شەمعی ڕووت، پەروانە بێ گیانەکەم، دڵ بێ دڵت وێرانە بێ! بەفری خەم دیسان لە سەر کێو کەوتەوە ڕەنگه پەڕ دەرکات دڵم دێوانه بێ١ مانگی جێژن با ببێ ئاوا، به توون! ڕەببی ڕۆژی ڕووت له من ئاوا نەبێ! تۆ که لای من نی، نەماوه زیندەگیم خێر و خۆشیم بۆچییه هەر با، نەبێ بێ‌تۆ کەی جێژنه، هەزار مانگ نوێوه بێ! گەر ئەتۆش بێی، ڕۆحەکەم جێژنانه بێ ١. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: ڕەنگە پەڕ دەرکات و لێم دێوانە بێ. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تۆبە بێ! سەبارەت: جەمیان، ١٣٣٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٠ و ١١ ی چاپی ئەنیسی و ٢٣٣ ی چاپی جەعفەر ) من سەگێکی ڕووت وقووتی ڕانەکەی تۆم، تۆبە بێ! پەت لە مل، ئامادەباشی شوانەکەی تۆم، تۆبە بێ! تۆ تەبیبی حازیقی دەرد و بەڵای، من دەردەدار دڵ‌نەخۆش و چاوەڕێی دەرمانەکەی تۆم، تۆبه بێ! برسیی و بێ‌واز و بێ‌هێزم، له دەرکت کەوتووم١ چاوەڕێی لوقمێکی چەور و نانەکەی تۆم، تۆبه بێ! گەر بڵێم لەو نەسله پاکەم، خۆ درۆ ناکەم، بەڵام ڕووی دەوێ لەو نەسله بم، گاوانەکەی تۆم، تۆبه بێ! نیسبەتی خاشاک لەگەڵ گوڵزاری باغی جەننەتت٢ چۆن بکەم من؟ خاکی دەرک‌وبانەکەی تۆم، تۆبه بێ! تۆ شەهەنشاهی جیهانیی و ئەمیری ئینس و جان٣ من فەقیرم خۆ، گەدای دەربانەکەی تۆم، تۆبه بێ! هەسته 'کامیل' ڕوو ده دەرکی سەییدی سەروەر بکە! هەر بڵێ قوربان! سەگی ئاسانەکەی تۆم، تۆبه بێ! ١. چاپی ئەنیسی: برسی یو ٢. چاپی ئەنیسی: جەننەتێ ٣. چاپی ئەنیسی: جیهانی یو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کۆچی خێر سەبارەت: سەیدئاوا، ٢٠/١٢/١٣٤٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ١١٨ ی چاپی ئەنیسی و ٢٣٥ ی چاپی جەعفەر) باری بەست، خێر بێ، دەڵێن بۆ جەننەتول مەئوا دەچێ هەرکەسێ پیاوی خودا بێ، گیانەکەم، ئاوا دەچێ شێری مەیدانی خوداناسی عەلی بوو عائیلی توێشوویی هەڵگرتووه، بێ‌ترس و بێ‌پەروا دەچێ ئەو له پێش چاو چوو، بەڵام هەر ماوه وێنەی وی له دڵ هەرکەسێ وێنەی ئەوی بێ، خۆش سەروسیما دەچێ خەم مەخۆن یاران! مەڵێن ڕۆیی 'عەلی' شێری خودا پاک و ڕووسوور بۆ حوزووری حەزرەتی مەولا دەچێ هەرکەسێ ڕووسووره وەک ئەو دەچته مەیدانی جەزا خۆ ئەوەی وەک 'کامیل'یشه، بێ‌سەر و بێ‌پا دەچێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ناڵەی بێدڵان سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٣ ی چاپی نەنیسی و ٢٣٨ ی چاپی جەعفەر) دڵێکی وام ئەمن ناوێ بە ناڵەی بێ دڵان نەگری وەکوو شەونم لە سەر خونچەی گوڵان بۆ بولبولان نەگری١ وەکوو بولبول نەبێته عاشقی گوڵ، دڵ به کار نایە ئەگەر شێتانه سبحەینان نەچێته سەر چڵان، نەگری له بەهره و شەوق و زەوق و خێر و خۆشی دووره ماڵ‌کاول دڵی وا بێ‌ئەوین، جارێک به حاڵی عاشقان نەگری شەوێ تا ڕۆژ دەناڵێنن، لەگەڵ تەیری شەوا جووتن٢ دڵی وام بۆ چییه بۆ وان شەوێ تا بەربەیان نەگری شەوانه مەل دەخوێنن بۆ ئەوانەی دڵ بریندارن دڵم ناوێ به دەنگی پڕ له سۆزی وان، شەوان نەگری به هات‌وچوونی شێت‌وپێتی دڵ با پێکەنین، گەر ئەو٣ به ئامۆژگاری زانایانی پیر و عاقڵان نەگری له ماڵێ قەت شەوانه ئۆقره ناگرێ، ناسرەوێ تاوێ 'ئیمامی' تا سبەینێ زوو نەچێته نێو گوڵان نەگری ١. چاپی ئەنیسی: گوڵان و بولبولان نەگری. ٢. چاپی ئەنیسی: لەگەڵ تەیری شەودا جووتن. لام وایە هەڵەی چاپ بێت، ناکرێ هەڵەی ساعیر بێت لەبەر ئەوەی کێشی شیعرەکە تێکد ەدات. ٣. چاپی ئەنیسی: هاتوچونی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بوراقی باڵدار سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٦٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٤٤ و ١٤٥ ی چاپی ئەنیسی و ٢٣٩ و ٢٤٠ ی چاپی جەعفەر) ئەی سەراپایی وجوودت لە هەموو عەیب بەری١ تۆ لە تاریفی من و هۆنەری دیکە بەدەری تۆ ڕەسووڵێکی، زەوی فەخری به تۆ بوو له سەما مانگ به ئەمرت لەت‌وپەت بوو، لەتی بۆ لات دەوەری هێنده گەوره و بەشکۆ هاتی به ئەمری یەزدان هەچی پێغەمبەره ڕاوەستن، ئەتۆیان لە سەری ڕابەر و گەوره و خاوەن کەرەم و مەرحەمەتی٢ سفرەکەت حاتەمی ون‌کرد و نەماوه ئەسەری هەرکه هاتی هەموو زاڵم له نەهاتی‌دا چوون زۆری زۆردار به وجوودی تۆ نەمابوو خەبەری جوبرەئیل بانگی دەکردی که له دەوری مەکه بووی کوتی: فەرموو بڕۆ، تۆ خاوەنی فەتح و زەفەری خۆی نەگرت کافر و تەسخیری مەکەت کرد خێرا سەرلی شێواو، کونه‌مشکیان بە دڵ و گیان دەکڕی٣ ڕێگەکەت دوور بوو، بەڵام ساڵی به ساتێکی بڕی ئەو بوڕاقی که به باڵان دەفڕی چوویه سەری هەچی دووی تۆ نەکەوت بەختی خەوت، ڕۆیی کەوت تووشی بوو مەسخەرە وو نەکبەت و سەد دەربەدەری ٤ شاسوارێکی وەها بووی هەموو ئاسمانان چووی هەر مەلاییک بوو به پێشواز له سەران دادەوەری به سڵاوات و به تەکریم و به تەحسین و ئەدەب ڕادەوەستان و دەیانکوت: که چ شیرین‌سەفەری! چوویه ئەو جێیه که جوبریلی ئەمین ماتڵ ما جێی حوزوور بوو، لەوه بەولاوه نەمابوو گوزەری له مەسافا وەکوو کێویی و له بەزلا، بەحری ئەی بە قوربانی بوڕاقت که سەراپا هونەری! مۆجیزەت زۆره، له ئەژمار بەدەره بۆ 'کامیل' هەر ئەوەند بەس که دەڵێم: خاوەنی 'شق‌القمر'ی! ١. چاپی جەعفەر: سەراپای وجوودت ٢. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: گەورە وو خاوەن... ٣. چاپی جەعفەر: سەرێ شێوا و کونەمشکی بە دڵ و گیان دەکڕی ٤. چاپی جەعفەر: تووشی بوو مەخسەرە و نەگبەت و سەد دەردی‌سەری ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەفری بەران سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٦١ ی چاپی ئەنیسی و ٢٤١ ی چاپی جەعفەر) سەیری، چەندە سەخت و ناخۆشە بیساتی پایزی! ١ سەگ لە سەرمانا تەزی، شێریش لە حاند سەرما بەزی تەم لەگەڵ بەفری بەرانا وا سەری کوێستانی گرت سەر بەرەوژێر، کەم‌کەمه دێوی سپی بۆمان خزی هات گوڕەی پیاوی لەمێژینه و دڕا جلکی هەژار کار و مەڕ هەر کاڕەیانه، بزنه‌ڕووتەش هەڵبەزی پیر و لاو، شێخ و مەلا، هەر حەز له تەندوورێ دەکەن ملهوڕیش دەڕوا به ئەستۆی کز، به کووڕی و مل‌کزی٢ جاروباریش خۆزگه خۆ دەرخا له نێو هەور و هەڵا ڕۆژ به ترس و لەرزەوه، زەردە به چاوشارکێ و دزی٣ هات نەسیمێکی شەماڵ و تا وڵات ڕەش کاتەوە داوەشێ! بێ واده هات و وا ئەویش گیانی تەزی ١. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: پاییز ٢. چاپی ئەنیسی: کوڕی ٣. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: زۆر بە ترس ولەرزەوە... چاپی ئەنیسی: زەرد و بەچاوشارکێ و دزی بەحری عەرووزیی شیعرەکە: رمل مثمن محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئاخری زەمانە سەبارەت: ئاشی زەنبیل، ١٣١٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٦٠ ی چاپی ئەنیسی و ٢٤٢ ی چاپی جەعفەر) هەروا خودا خودامە کە ماوێک ببێ، دەمێ لەو قەبرە پڕ لە ئێشەوە دەرکەم دەمێ، خەمێ ڕۆژم وەکوو شەوانه، به تاریکی ڕادەبێ شەو کوتر و کوێرم و نه چرایێک و نه شەمێ١ ڕۆژم به ئینتیزارەوه دەڕوا هەتا شەوێ چ بکەم ئەمن؟ شەویش نه ڕەفیقێ، نه هاودەمێ جەرگ و دڵم لەتە، لە هەناوم تکاوە خوێن سووڕما سەرم، خودا، نە دەوایێ نە مەڵحەمێ٢ سیڕڕی دڵم له بێ‌کەسییا ڕەنگه دەرکەوێ هەرچی دەکەم نییه، نه ئەنیسێ، نه مەحرەمێ ڕۆژ و شەوم بە جارێ لەلا وەک جەهەننەمە قابیز لەبەرچی نایەته لام ڕۆحمی دەمێ؟ 'کامیل'! خەریکی چی؟ مەگه نەتبیستووه دەڵێن: بۆ ئاخری زەمانه شوکور ماویه دەمێ ١. چاپی ئەنیسی: شەو کوتر وکوێرم نەچرایێک نە وا شەمێ ٢. ئەم فەردە لە چاپی جەعفەردا نابینرێت، من لە چاپی ئەنیسیم وەرگرتووە و سێ وێرگول (فاریزە)م بە مەبەستی هاسان کردنی خوێندنەوەی شیعرەکە، لێ زیاد کردووە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دافیعی ئەلەم سەبارەت: گەردیگلان، ١٣٣١ هەتاوی - (لاپەڕە ٦ و ٧ ی چاپی ئەنیسی و ٢٤٣ ی چاپی جەعفەر) ئەتۆی حەکیمی هەموو دەرد و دافیعی ئەلەمی ئەتۆی کە شافیعی خاوەن گوناهی زۆر وکەمی ئەتۆی که ڕەحمەتەکەی گرتی دار و بەردی وڵات١ وەخڕدەکەی بە سەخا و بەزل سفرەکەی حەتەمی وجوودی تۆ بووه زیبی گوڵ و دڵی بولبول به بۆنی تۆوه گەیشت، بوو به نۆکەر و خەدەمی وەنەوشه گەردنی خۆی کرد بڵند له ڕاستت زوو نەسیمی سوبح سەری کرد نەوی و دای قەسەمی که تا وجوودی هەیه سەرنخوون و مل‌کەچ بێ سیاهـ‌پەرده بێ دایم، هـەتاکوو دێ عەدەمی که سوێسنیش وەزمان‌هات بڵێ منیش جوانم سەبا به ئەمری جەنابت شەپێکی دا له دەمی تەماشە نێرگسی خۆشبەخت چۆنی تەرتیب دا٢ لە لایێ حوققە و کاغەز، لە لایەکیش قەڵەمی٣ لەبەر ئەوه که بنووسێ له مەدحی تۆ دەفتەر ببێته زیبی چەمەن، خۆش بێ هاتنی قەدەمی ١. چاپی ئەنیسی: ڕەحمەتەکەت ٢. چاپی ئەنیسی: تەماشا ٣. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: حۆققە وو کاغەز ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سۆزی دڵ سەبارەت: گەردیگلان، ١٣٢٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨٣ و ٨٤ ی چاپی ئەنیسی و ٢٤٥ ی چاپی جەعفەر) بەتەنیا گیانەکەم، سۆزی دڵم پەروانە دەیزانێ خەمی دڵ بولبولێکی بێ گوڵ و بێ لانە دەیزانێ وەها پابەندی بسکی شێت‌وپێتم، بێ‌خەبەر ماوم لە خۆم و حاڵ‌وباڵم، حاڵی من دێوانه دەیزانێ١ له ڕازی بسکی پڕ پێچ‌وخەمی، عالەم سەراسیمەن دەزانی ئەو تەلەسمه مووبەموو هەر شانه دەیزانێ؟ مەپرسن دۆستان! هەرگیز له حاڵی دەستزەدەم، چونکە لە خۆم من بێ‌هەواڵم، حاڵی من جانانه دەیزانێ ئیمامی ناوی گەوره و شاری وێرانه که تێفکری له مەعنای شێعرەکانی هەر دڵی وێرانه دەیزانێ ١. چاپی ئەنیسی: دیوانە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بولبولی ئاوارە سەبارەت: جەمیان، ١٣٣٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٥٥ و ١٥٦ ی چاپی ئەنیسی و ٢٤٥ و ٢٤٦ ی چاپی جەعفەر) ئەی تەیری دڵی وەحشی! تاکەنگێ پەرێشانی؟ تاکەی بە هەوەس دەفڕی، مەفتوونی گوڵستانی؟ هەرچەنده بەهارت دی، ئەمما چ بەهارێکە؟ بێ‌زەمزەمەیه بەزمی، بێ‌ڕەونەقه بوستانی گوڵ کاتی خەزانی هات، بولبول هەموو ئاوارەن ئاوازی حەزینی نەی، گوێ بگره له ئینسانی شەو بۆنی نییه شەوبۆ، بولبول بە تەمای چی بێ؟ هەڵنیشێ به ئوممێدی خونچێکی سبەینانی گوڵ بۆته دڕوو، قەولیش پاک بوونه درۆ ئەمساڵ کوا یاری وەفادارم، دەست و دڵی جارانی؟ ڕەحمەت له غەم و دەردم، بەو دووانه ئەمن ناسیم پاکی کەس‌وکاری خۆم، یاری به مەسەل گیانی داخۆ له چ لایێکه ئەو یاری که ڕووخۆشە١ گوێچکەی فەلەکی کەڕ کرد، کوا کۆمەک و ئیحسانی؟ کوا نەعرەیی شێرانەی لەم کاته که داماوم؟ لەم بەحره که خنکاوم کوا هیممەتی جارانی؟ تۆخوا بڵێ بەو شەخسه، ‌ جاران که دەهات دەیکوت: من یاری وەفادارم، دەستی من و دامانی! ئەمڕۆکه گڵۆڵەی من کەوتۆته سەرەولێژی هیچ‌کەس نییه خاس بێژێ، تا خۆ کەمه قوربانی٢ خێرایەکی هەستێ بێ، پیاوانه، من و دڵ زوو لەم گێژ و خولی چەرخه دەربێنێ بە ئاسانی هیچ‌کەس نییه هاوارکا 'کامیل' لە چ لایێکە؟ بۆ کوێ چووه بێ‌چاره؟ کوان هەمدەم و یارانی؟ ١. چاپی ئەنیسی: لە ڕووخۆشە ٢. چاپی جەعفەر: خاس بێژی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی نەمامی تازە! سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٠٠ و ١٠١ ی چاپی ئەنیسی و ٢٥١ ی چاپی جەعفەر) وەرە ئەی نەمامی تازە، تۆ لە باغی کێ ڕواوی؟ کە ئەوەند شۆخ و شەنگی، لە چ کانی ئاودراوی؟ ١ دەم و چاو و بەژن و باڵا، هەموو ڕیک‌وپێک و مەوزوون هەموو دڵ‌ڕفێن و شیرین، که له جوانییا تەواوی له دڵی هەژاری عاشق هەر ئەتۆی و خۆشەویستی چ بکا له پارچه گۆشتێ، که به زۆری تێی‌خزاوی تۆ و ڕۆح و بیر و باوەڕ، تۆ و قەست و عیشق و ئامانج چییه ئەم تەلەسمه ئازیز، له هەمووی که تێکە‌ڵاوی؟ شەو و ڕۆژ به یادی ڕووی تۆ، نه خەوم هەیه نه خۆراک بەڵێ، دەستی قودەرتێ بوو که له عەیب و عار بڕاوی٢ دڵی موبتەلایی 'کامیل' که ئەتۆی تێیا دیاری چ جوان و ڕوون و خۆشه، تۆ چرای و هەڵکراوی ١. چاپی جەعفەر: کانێ ٢. چاپی ئەنیسی: قودرەتی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گوڵی هیوا سەبارەت: قاقڵاوا، هاوینی ١٣٥٦ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٥٢ و ٢٥٣ ی چاپی جەعفەر، لە چاپی ئەنیسیدا نییە) کێ دی وەها لەپڕ گوڵی هیوا بپشکوێ! نەورۆز و ڕۆژی خۆشیی گەلی کورد وەدەرکەوێ ڕۆژی نەجاتە، کاتی خەباتە، فریشتەکەت کوردە! ئەگەر نەترسی سەری ناوەتە سوێ هەر چاوەڕێی خەباتی من و تۆیە کاکی خۆم! من حازرم ئەگەر کەسێ بێت و ڕەگەڵ‌کەوێ شەرتە نەدەم وچان و وەنەوز و خەوم نەبێ هەر نەسرەوم دەمێ، لە بەیانی هەتا شەوێ تا کفنی دوژمنم نەبڕم، نەیکەمە بەری نەینێمە گۆڕی پیسی، نەڵێم ژینی خۆم دەوێ داری هومێدی کوردە بە خوێنی گەل ئاو درا تاکوو جیهان جیهانە، سەری بەرزە، نانەوێ تازە چرۆ دەکات و بەریشی بەڕێوەیە هەر ساڵ بە بای بەهار دەشنێت و دەبێ نوێ تاکوو تەنوورەکەت دەگڕێ، کاری خۆت بکە نەک بێتە کۆتی پێت پنە، گەر تۆ هەلت دەوێ هەڵکەوتووە، لە دەستی مەدە هەل، هەڵێ مەڵێ: ناڕۆمە پێشێ، ببزوو؛ لە ڕۆحی منت کەوێ! هەرگیز مەهێڵە دامرێ تەندوورەکەت لە گڕ بەو تینی گەرمی وی، دڵی دوژمن دەبێ توێ پێ هەڵگرە، درەنگە، نەوەک دامرێ، بڕۆ کاکی 'ئیمامی'! تۆ کە ژیانی گەلت دەوێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: یار ڕۆیی سەبارەت: بەهاری ١٣٣٨ی هەتاوی - (لاپەڕە ١١٢ و ١١٣ ی چاپی ئەنیسی و ٢٥٦ و ٢٥٧ ی چاپی جەعفەر) دەڵێن یارم لە بۆکانێ بە سەد ئاه و فوغان ڕۆیی زەدەی پەیکانی حەسرەت بوو، وەکوو تیری کەوان ڕۆیی برام سەردەستەیی پاکی ڕەفیقانی جەفاکێش بوو نەمابوو هاودەمی، بۆیه لە دووی کاروانی وان ڕۆیی لەگەڵ ئەهلی وەفا 'سادق' بوو، 'سەددیق'! بابی ناکامت لەبەر ناڕێک‌وپێکی مەوقیع و کات و زەمان ڕۆیی لەگەڵ خاوەن‌دڵان هاودەم، لەگەڵ ڕاس، سەروی بوستان بوو لەبەر بێ‌بەرگ‌وباری و ڕەنگ و بۆنی گوڵستان ڕۆیی مەڵێن بێ‌واده بوو ڕۆیی، شەهیدی عیشقی جانان بوو به دەنگی بولبولی باغی بەهەشتی جاویدان ڕۆیی 'قزڵجی' ماڵی ئاوا، کانی فەیز و عیلم و زانین بوو لە جێی خۆی 'سادقی' دانا، ئەویش زوو، ناگەهان ڕۆیی بە دوای‌دا داغدارانی موحەببەت کاروان ڕێ‌خەن بنێرن باری دۆعا، سەروەری دانیشوەران ڕۆیی١ هونەرمەند و ئەدیب و فازل و دانیشوەر و شاعیر ڕەفیقی زۆر لە سەر شان‌سووکی هەر پیر و جەوان ڕۆیی ئەگەر تەورێزه تەب‌ڕێژ، بۆ تەبی وی کەم نەکرد تۆزێ؟ ! ئەتیببا کوێر و دەرمان قات بوو، وا ئەو بێ‌وچان ڕۆیی؟ که دی گەردن‌کەچه بولبول، له حەسرەت ڕۆژگاری گوڵ ئەویش دڵ پڕ له ‌کوڵ خێرا لە پێش کاتی خەزان ڕۆیی 'ئیمامی'ش با بە دووی‌دا هەر بکا زاری هەتا ماوە به زاری بانگی هاواڵان بکا: ئارامی گیان ڕۆیی ١. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: دوعا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کاری وا ناکەی سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨٠ چاپی ئەنیسی و ٢٥٨ ی چاپی جەعفەر) خودا! بۆچی منی بێچارە بێ دەرد وبەڵا ناکەی؟ ئیلاهی! بۆچی دەردی من بە ڕەحمی خۆت دەوا ناکەی؟ شەوێ تا بەربەیان، یاڕەب! تەمادارم له دەرکی تۆ لەبەرچی من به خاسانت شەوێکی ئاشنا ناکەی؟ ئەگەرچی زۆر گوناکار و هەڵەم، ئەمما ئەتۆ یاڕەب! ١ کەریمی و جەزام لێ‌ناستێنی، کاری وا ناکەی! ٢ فەقیر و دەستەوئەژنۆم و ئەتۆ کاتی کەڕەم، ڕەببی! ٣ دەزانم فەرقی خاوەن تاج و تەختێک و گەدا ناکەی دڵی هەر بۆیه خۆشه 'کامیل' ی بێ‌دەست و پێ ئێستێ که فەرقی ڕۆستەم و پیاوێکی وا بێ‌دەست‌و‌پا ناکەی ١. چاپی ئەنیسی: گوناکار و هەڵەم ٢. چاپی ئەنیسی: کەریمی یو ٣. چاپی ئەنیسی: فەقیر و دەستەووستانم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەی خودا سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ٧١ و ٧٢ ی چاپی ئەنیسی و ٢٥٩ ی چاپی جەعفەر) دەمکوژی بەم دەردەوە یا چارەیی دەردم دەکەی؟ ئەی خودا! هەر هەڵوەدا و موحتاجی نامەردم دەکەی؟ هەروەکوو جاران لە سەر تەختی مرادم دادەنێی؟ یا نه، شووم و ماڵ‌خراپ وەک کوندی سەر بەردم دەکەی؟ دەمکەیه مەجنوونی عالەم، دڵ به دەست دێنم؟ وە یا عاشقی ڕوخساری لەیلا، وێڵی هەر هەردم دەکەی؟ من به دڵگەرمی لەمەولا دەچمه نێو گوڵزاری عیشق یا نه، مەحڕوومم له گوڵشەن، مات و دڵسەردم دەکەی؟ ئەی خودا! جاران به لوتفت هیچ خەم و دەردم نەبوو ئێسته بێ‌لوتفی، که تووشی سەد خەم و دەردم دەکەی زوو لە نێو خۆشبەختەکان تاقانه بووم و بێ‌نیاز١ ئێسته لای پەژموردەکانی دڵ‌بەخەم، فەردم دەکەی ١. چاپی ئەنیسی: بێ نییاز ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پاڕانەوە سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٦٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٢١ و ١٢٢ی چاپی ئەنیسی و ٢٦٣ و ٢٦٤ی چاپی جەعفەر) سەگێکی دەمڕەشی بێ کەڵپە، پیر و کوڵکن و نووزن دەسووڕێ خوێڕییه، کۆڵان به کۆڵان، سەد کون و قوژبن چڵێس و گورگەمێش و بێ‌وەڕ و بێ‌پاسی هەروەک من١ به کاری چی دێ یاڕەب! غەیری بەخشین و قەبووڵ کردن؟ بەغەیری پەت له ئەستۆ خستن و بۆ دەرکی خۆ بردن! بە تۆ نازیوه تا ئێستا، پەتی لەستۆ خه، ڕایکێشە٢ ئەگەرچی سەد شتی منداری خوارد وەک پێسته و پێشە بەڵام موستەوجبی ڕەحمە دڵی پڕدەرد و پڕئێشە٣ بە سەرسەختی ژیاندت ماوەیەک، بۆیه جگەر ڕێشە گڵاوه، چی دەگەڵ دێ غەیری بەخشین، پیرەسەی کوڵکن؟ سەگێکه گەرچی بێ‌پاس و وەڕه، ئەمما وەفادارە بە دار مۆخی دەرێنن، دێتەوه بەردەرکی تۆ، دیارە له دەرک‌وبانەکەت هەڵناگرێ دەس، چونکه ناچارە بە بەردی شوانه‌وێڵەش گەرچی ئەندامی بریندارە که خواردی نانی شوانی، دیاره بێ‌قەدره سەگی نەوسن بچۆ بەردەرکی خاوەن خوان و بەخشین، یانی ئەو زاتە- ئەوەی خاوەن‌زەمان و مانگ و ساڵ و کات و ساعاتە٤ نییه وێنە و نەزیری، هەر هەیه و هەر بووشه، ئیسباتە بە هیچی دایمەنێ تا داتنەناوه ئەم دەم و ساتە٥ که تۆپی، بێ‌ڕەواجه کلکەسووتێ، یانه پاڵ‌کەوتن ئەتۆش 'کامیل'! سەگی، ئەمما سەگی بێ‌کار و بێ‌پاسی به گۆشتی پیسی مندار خواردنه تۆ وا کەڕ و کاسی٦ به قوززەڵقورت و دەردت بێ، زگت وەک ماسی هەڵماسی عەجەب یانیگرێکی، خاوەن و بێگانه ناناسی نیشانەت دەرکەوت، هێندەت نەماوه بۆ دەمی مردن ١. چاپی ئەنیسی: بێ پاس هەر وەک من ٢. چاپی ئەنیسی: لەستۆ خرای کێشە. دەبێ هەلەی تایپ بێت ٣. چاپی ئەنیسی: ڕەحمی دلی... ٤. چاپی ئەنیسی: ئەوی خاوەن... ٥. چاپی جەعفەر: بەهیچێ ٦. چاپی ئەنیسی: پێسی... . کڕ وکاسی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شین و پێکەنین سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٨ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٢٤ و ١٢٥ ی چاپی ئەنیسی و ٢٦٧ و ٢٦٨ ی چاپی جەعفەر) ئەو عالەمە چی لێهات جاران کە ئەمن دەمدین؟ سەرگەرمی ئەوین جارێ دڵ‌خۆش و دەمێ غەمگین گا پێدەکەنین وەک گوڵ، جارێکی دەیانکرد شین بۆ لەیلی و بۆ مەجنوون، بۆ خوسرەو و بۆ شیرین هەروەک چووه پێش چاوان کاکەمەم و خاتووزین هەرکەس به خەیاڵی خۆی سەرگەرم بە کارێ بوو گیرۆدەیی میهر و مەیل، ئاشوفتەیی یارێ بوو عاشق به سەری زولفی بێ‌تاب و قەرارێ بوو خاتر له سەری ڕێگای ئاهوویی تەتارێ بوو ئێستاش له فیراقی وان، من ڕۆح و دڵم دەگرین کوا بولبولی بێ‌چاره تا بێتەوه گوڵزاری؟ گوڵ پێبکەنێ بۆ وی، ئەو ناڵه بکا و زاری بولبول به سەناگۆیی، گوڵ هەر به جەفاکاری بۆچی؟ ئەوه بوو مایەی شەیداییی و دڵداری بۆیه لە گوڵ و گوڵزار باڵنده هەموو دەفڕین ئەو عاشقی بێ‌چاره وا بێ‌پەڕ و بێ‌باڵە یاڕەببی! چلۆن بفڕێ؟ پێ‌بەندی خەت و خاڵە مەجنوون‌سفەته و عاشق بەو لەیلی یه ڕەشتاڵە یا بۆ شەکەری لێوی عەینەن وەکوو منداڵە ڕۆژ و شەو و بێ‌وەختان ئەو ماڕزه دەگرێ قین دەرچوونی مەحاڵه دڵ، لەم گێژ و خول و چەرخە چون کۆزی ئەوه هێشتا، ساوایه، وەکوو بەرخە یاڕەب! بە کەرەم جارێ، لوتف و کەرەمت دەرخە لەم سەخت و چڕی چەرخه، ئەم عالەمه زوو سەرخە ئەی من بە فیدای خاکی بەردەرکی 'ئیمام'ی دین ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەگرە بەهانە سەبارەت: شێخ‌چۆپان، ١٣٣٢ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٢٧ و ١٢٨ی چاپی ئەنیسی و ٢٦٩ و ٢٧٠ ی چاپی جەعفەر) قوربانی برۆتم کەسەکەم، چەشنی کەوانە تیری موژەکەت بۆچی دڵی کرده نیشانە؟ ١ لێت‌داوه له دوو لاوه کە وا هێنده بەژانە خوێنی بده لەو دەست و سەر و پەنجه جوانە٢ بۆچیته خەنه؟ تەڵخه. بەسه، مەگره بەهانە! سەیرێکه له پەروانه، که ڕەفتاری دڵی دی٣ بڕوانه که پەروای نەبوو، ئەسراری دڵی دی سووتاوه پەڕوباڵی که ئەنواری دڵی دی دێوانە و سەرسامه که ئاساری دڵی دی٤ بەو حاڵەشەوه دڵ، کەچی، مەیلی بە گەڕانە هەر دێت و دەچێ لێر و لەوێ، بێ‌کەس و بێ‌دەر عاشق به هەموو خونچە‌دەم و قەددی سنەوبەر هەر قامەتی ڕەعنایه دەبینێ، وەکوو نۆکەر، ٥ دووی‌کەوتووه، بێ‌چاره وەکوو شێت و قەلەندەر داناکەوێ بۆم هەرچی دەڵێم، دەردی گرانە لەم کاته که باری له سەما لوئلوئی لالا سەرپاکی چیا بۆته گوڵ و نێرگسی شەهلا٦ هەرکەس به خەیاڵێک و به فکرێکەوه هاڵا دڵ هەر له خەیاڵی سەر و زولف و قەد و باڵا دێوانه ئەوه ئەو، دەگەڕێ خانه به خانە زستان که زەیستان بوو، بەری خستووه ئەمڕۆ هەر لاخڕ و شیوێکی تەماشا بکەن ئەنگۆ نوتفێکی فڕێ‌داوه فەقیره، به سەری تۆ دێ دەنگ و هەرا و شیوەن و ناڵینی به ڕۆڕۆ بای واده دەدا موژده، ئەوا کاتی گوڵانە تاکەی به هومێدی مەدەدێکی ئەم و ئەو بین؟ دواکەوتوو له هەر خێڵ و له کوێستان و له زەو بین تاکەی کەسەل و تەمبەڵ و هێند کوشتەیی خەو بین؟ وەک شەمشەمەکوێره، به هەوا، عاشقی شەو بین شەو ڕۆیی، بەسه؛ هەسته ئەوا کاتی بەیانە! هەرکەس که فکر کاتەوه لەم مەوقیعه خۆشه خاوەن دڵ و گوڵ بێ، وەکوو بولبول، بەخرۆشە هەر سۆفیی بێ‌کارەیه وا ئێسته خەمۆشە لێی لاده، که لەم مەوقیعەدا وا به پەرۆشە حاڵی به، مرۆیێکی چ بێ‌کەڵک و نەزانە بێ‌چاره 'ئیمامی' که گرفتاری خەمت بوو، شێواوی سەری زولفی ڕەشی زۆر و کەمت بوو، قوربانی تەپ‌وتۆزی شەقامی قەدەمت بوو، پەروانەیی ڕوخساری وەکوو تازه‌شەمت بوو، بۆیه وەکوو پەروانه به پەروازه شەوانە! ١. چاپی ئەنیسی: بۆ دڵمی ٢. چاپی ئەنیسی: جووانە ٣. چاپی جەعفەر: سەیریکە ٤. چاپی ئەنیسی و جەءعفەر: دێوانە وو ٥. چاپی ئەنیسی: هەر قامەتە ڕاعنایە دەبینی ٦. چاپی ئەنیسی: چییا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ستایشی پێغەمبەر سەبارەت: زەنبیل، ١٣١٣ی هەتاوی - (لاپەڕە١٣٢ تا ١٣٥ ی چاپی ئەنیسی و ٢٧٧ تا ٢٧٩ ی چاپی جەعفەر) ئەی خوداوەندی ئاسمان و زەمین! سانعی ڕۆژ و شەو، مەهـ و پەروین! ڕازقی مار و موور و چاک و خراپ! خالیقی سونبول و گوڵ و نەسرین! به نەسیمی بەهاری، مڵکی خۆت کردووه سەوز و سوور و کەسک و شین بۆ منیش ئەی خودای عەززه‌وەجەل! ڕەحمەتێ، زۆر فەقیرم و مسکین خۆ منیش عەبدی تۆ و له موڵکی تۆم موستەحەققم به عەفوی تۆ، بە یەقین هەرچی هەم ـ گەرچی زۆر خراپیشم ـ ئەم وته، خۆشەمه، دەڵێم ئامین *** سەد هەزاران تەحییەت و سەلەوات بۆ محەممەد، شەفیعی ڕۆژی نەجات *** ئەی 'شفیع ‌الامم' چ خۆش‌لەقەبی! چ بەعەزم و ویقار و بائەدەبی! ١ خاوەنی عیلم و حیلم و عەقڵ و کەماڵ فەخری عورب و عەجەم، چ مونتەخەبی! هەڵبژێراوی ڕاسپاردانی خۆشەویست و له‌پێشتران له نەبی تۆ له نەسلی عەرەب زهوورت کرد ئاشکرا بوو فەزیلەتی عەرەبی هەرکەسێکی کەوا سەناگۆتە تەڕ و پاراوه تەبع و زار و لەبی هاتیفێ بانگ دەکا: بنێره به دڵ تۆ که پیاوێکی چاک و دین‌تەڵەبی *** سەد هەزاران تەحییەت و سەلەوات بۆ محەممەد، شەفیعی ڕۆژی نەجات *** ئەی بە نووری جەماڵی ڕووی زیبات! پڕ له شەوق و زەوق، له سەر تا پات! یەک له یەک ڕێک‌وپێکتره بەدەنت یەک له یەک بۆنی خۆشتره ئەعزات ئەی شەهی موڵکی جوود و خوانی کەرەم! 'بەرمەکی' شەرمەسار له بەزل و سەخات خۆشەویستی خودای عەززه‌وەجەل ڕێنما و دەست‌گیری ڕۆژی مەمات ئەی شەفیعی هەموو سەغیر و کەبیر! خاوەنی فەیز و ڕەحمەت و بەرەکات قاسیدێ بانگ دەکا: بنێره به دڵ بۆ یەکەسواره جوانەکەی عەرەسات *** سەد هەزاران تەحییەت و سەلەوات بۆ محەممەد، شەفیعی ڕۆژی نەجات *** ئەو شەوی حەو سەمات هەموو تەی کرد مەڕکەبی سوارەکانی دیت پەی کرد چەرخی گەردوون هەزار گۆنە گەپی به سکەندەر، به بەزمەکەی کەی کرد چوویه جێیەک که جوبرەئیلی ئەمین کەوته لەرزین، گەڕاوه، تۆبەی کرد بۆ پەزیرایی، گوڵستانی ئیرەم ئەمری بۆ هات و پاکی خونچەی کرد پیرەداری هەزار ساڵه و کۆن وەک نەمام تازه بوو، شکۆفەی کرد دەنگی ئەحسەن سەمای هەموو کەڕ کرد مەلەکێک ئەم قسەی هەبوو دەیکرد: *** سەد هەزاران تەحییەت و سەلەوات بۆ محەممەد، شەفیعی ڕۆژی نەجات ١. چاپی ئەنیسی: عوزم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دڵی مەفتوون سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٧ی هەتاوی - (لاپەڕە١٣٥ تا ١٣٨ ی چاپی ئەنیسی و ٢٨٠ تا ٢٨٣ ی چاپی جەعفەر) دڵبەری من کە ئینقیلابی کرد، کوا خەتای کردووە؟ سەوابی کرد! که نیقابی لە سەر جەبین لابرد، له دڵی عاشقان کەبابی کرد که به عیشوە هەڵیبڕی چاوی گۆشماڵێکی ئافتابی کرد بۆیه قەت نەسرەوت به ڕۆژ و شەو له هەموو کار و خورد و خوابی کرد١ هەر له مەشریق هەتاکوو ڕۆژئاوا تووشی سەد مەخسەره و عەزابی کرد٢ قاسیدێ هاته لام و ئەم قەزیەی٣ پێ‌بوو، چابوو به دڵ خیتابی کرد! *** هەر دڵێ موبتەلا و مەفتوونە٤ به سەعادەت هەمیشه مەقروونە *** ئەی جەماڵت کەماڵی کیشوەری عیشق! قەد و باڵات بەڕاست، مەسدەری عیشق٥ خەت‌وخاڵی جوان و بێ‌عەیبت٦ لە سەر و ڕووته، بۆته زیوەری عیشق ئەی له بەحری سرشکی دیدەیی من! یادی ڕووی جوانی تۆیه گەوهەری عیشق بەحسی حوسن و جەماڵی تۆ، چاوم! نووسراوه به خوێن له دەفتەری عیشق یادی ڕووی تۆ دەکەم کەوا دەگریم دەڕژێنم به عەینی جەوهەری عیشق دێته لام دڵبەرێ به تەننازی ئەم قسەم پێ‌دەڵێ له مەحزەری عیشق: *** هەر دڵێ موبتەلا و مەفتوونە به سەعادەت هەمیشه مەقروونە *** خوێندی تەیری دڵم تەرانەیی عیشق زەمزەمەی دا به داو و دانەیی عیشق هەمهەمێکی غەریبی بەرپا کرد له دەروبان و کونجی لانەیی عیشق بێ‌پەڕ و باڵ و لائوبالی ما وەکوو من هاته گوێسوانەیی عیشق وەختەبوو بەروەبێ، دڵم گرتی بردیەوه بۆ قومارخانەیی عیشق سەد کەڕەت ماڵی تەیری دڵ ئاوا! ئەوه مەحرەم به ئاشیانەیی عیشق بانگ دەکا زۆر به سۆزی دڵ: هەرچەند٧ بێ‌نەسیبم له ئاستانەیی عیشق *** هەر دڵێ موبتەلا و مەفتوونە به سەعادەت هەمیشه مەقروونە *** ئەی خەیاڵت هەمیشه مەحرەمی دڵ! لێوی لەعلت نگین و خاتەمی دڵ! زیکری نێوت ئەنیس و موونسی ڕۆح یادی ڕووته ڕەفیق و هەمدەمی دڵ تاری زولفت ئەگەر بە دەس بێنم مووبەموو بۆت بەیان دەکەم خەمی دڵ تۆ دەزانی چلۆنه ئاوی حەیات؟ قەترەیێکی کەمه له شەونەمی دڵ٨ دەردی عیشقی تۆ عەینی دەرمانە زامی دووریته ئەسڵی مەڵحەمی دڵ دڵی من گەرچی موبتەلایه، بەڵام ئەم قسه خۆشەیه موسەلـلەمی دڵ: *** هەر دڵێ موبتەلا و مەفتوونە به سەعادەت هەمیشه مەقروونە *** ئەشکەکەم سوحبەتی به جەیحوون کرد عیشقەکەم ڕەخنەیی له گەردوون کرد لەیلییەک لەم زەمانه پەیدا بوو عالەمێکی به غەمزه مەجنوون کرد لەف و نەشرم هەموو موشەووەش بوو عیشقی ئەو هات و تەبعی مەوزوون کرد به خەمی توڕڕەیی پەرێشانی دڵی جەمعێکی شێت و مەفتوون کرد عەقڕەبی ئەگریجەی لە بەر حوکمی هەموو عوششاقی مات و مەحزوون کرد هاتفێ ئەم قسەی له دڵ‌دا بوو هات و فەرمووی و ئەمنی مەمنوون کرد: *** هەر دڵێ موبتەلا و مەفتوونە به سەعادەت هەمیشه مەقروونە *** لەو دەمەی ماچی لێوی پەیدا بوو توتیی تەبعی دڵ شەکەرخا بوو تۆ دەزانی 'ئیمامی'! دڵبەری تۆ وەک دەڵێن زۆر به ئاڵ‌وواڵا بوو٩ خەیمه و بارەگای له مڵکی دڵ١٠ هەڵدەدا، بۆیه عەقڵی شەیدا بوو بۆیه قەیسی فەقیر و ماڵ‌کاول دڵ‌پەرێشان و ڕوو له سەحرا بوو١١ که له نێرگس دەپرسی، سەیری دەکرد وەک وەنەوشه ملی شکا، چا بوو! شەو لە کاتی بەیان، دەمی سەحەری ئەم حەدیسه شەریفه ئینشا بوو: *** هەر دڵێ موبتەلا و مەفتوونە به سەعادەت هەمیشه مەقروونە ١. چاپی چەعفەر: خور وخابی کرد ٢. چاپی ئەنیسی: مەسخەرە ٣. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: ئەم قەزییەی ٤. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: موبتەلا وو مەفتوونە. ئەم شێوازە لە هەر شەش تەرجیعەکەدا ڕەچاو کراوە. بە بۆچوونی من خوێنەر بێ ئەوەی پێویستێک بە دوو پیتی واو هەبێت، لە خوێندنەوەدا وەک واوی درێژی دەخوێنێتەوە. من لەگەڵ نووسینی پیت و نیشانەی زیادیدا نیم. ٥. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: بە ڕاستی ٦. چاپی ئەنیسی: جووان ٧. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: دڵ هەرچەند ٨. چاپی ئەنیسی: شەونمی دڵ. لەبەر ئەوەی ڕەدیفی ئەم بەشەی شیعرەکە. وشەی 'دڵ' و سەرواکان بریتین لە مەحرەمی، خاتەمی، هەمدەمی، مەڵحەمی و موسەلـلەمی، دەبێ وشەی شەونمیش وەک شەونەمی فارسی حونجە بکرێت و بنووسرێت. ٩. چاپی جەعفەر نیشانەی پرسیاری لە کۆتایی فەردەکە داناوە. دیارە دەکرێت ڕستەکە بە هەردوو شێوەی پرسیار یان ئیخباری بخوێنرێتەوە. ١٠. چاپی جەعفەر: موڵکی ١١. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: ڕووی لە سەحرا کرد ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کام خەبات؟ سەبارەت: قاقڵاوا، ساڵی ١٣٤٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٨٤ و ٢٨٥ ی چاپی جەعفەر، لاچاپی ئەنیسیدا نەمدۆزییەوە) لەگەڵ یاری خۆم بەجوانی دەدوێم بە چرای کوڵمیشی دەسووتێم، دەگریم پێت بڵێم چۆنه ئەو یاری بەڕێز خەیاڵ بۆ لای دێ، دەکشێ به پارێز دڵڕفێن، چاومەست، بەژن و باڵا بەرز کەڵەگەت، باریک، جوانچاک، شۆخ و تەرز تۆ بی و خودای خۆت، سەرێک هەڵێنە به نووکی غەمزه دڵەکەم دەربێنە بیبه بۆ لای خۆت بیلاوێنەوە له بۆتەی عەشقا بیتاوێنەوە *** بزانه چی دەوێ پاش قاڵ‌بوون دڵم دڵەکەم مەشکێنه، تۆ خواکەی گوڵم! *** بەزەیەکت بێ به حاڵ‌وباڵی١ به هاوار و داد، به ناڵەناڵی که دەرمانی کەی به پەنجەی جوانت ئاخری بەکاردێ، دەستم دامانت فریای نەکەوی، کاری کراوە جەرگ و دڵی باش بۆت هەڵقرچاوە تا نەچووه لە قیس ئەو دڵه پڕ کوڵە تا نەبۆته چێشت بەو کوڵەکوڵە له بۆتەی عەشقا دەریبێنەوە وەکوو پێم‌کوتی بیلاوێنەوە *** بزانه چی دەوێ پاش قاڵ‌بوون دڵم؟ دڵەکەم مەشکێنه، تۆ خواکەی گوڵم *** دڵی شێت‌وپێت، سەرگەردان و وێڵ ماندوو، هەڵوەدا و دوورکەوتوو له خێڵ کێهه خێڵ؟ خێڵی لاوی نیشتمان ئەوەی به پارێز دەچوون بۆ کوێستان کام کوێستان؟ کێوی زەنوێری خەبات کام خەبات؟ ئەوەی گەل دەدا نەجات جێگای بەزەیه ئەو دڵه وێرانە ئەو شێت‌وپێته، ئەو سەرگەردانە له بۆتەی عەشقا دەریبێنەوە وەکوو پێم‌گوتی بیلاوێنەوە *** بزانه چی دەوێ پاش قاڵ‌بوون دڵم؟ دڵەکەم مەشکێنه، تۆ خواکەی گوڵم ١. کاتێ شیعرێکی بڕگەیی بە پێوانەی عەرووزی دەپێورێت، واهەیە لە تەقتیعدا هەندێک ناڕێک وپێکی پێک بێت. ئایا لەم میسراعەدا دەبێ بەزەیەکت بێ بنووسین یان بەزەییەکت بێ؟ ئەوە بۆ من کە لە تەقتیعدا هەندێک کۆڵم، جێگەی پرسیارە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نیشتمانی کورد سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٨٦ تا ٢٨٨ ی چاپی جەعفەر. لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) ئەو نیشتمانی بەرز و بەڕێز و جوانی کورد جێگەی ژیانی پڕ لە هیوای پاڵەوانی کورد هۆی بەرزیی هەموو گەل و پیر و جەوانی کورد١ بەو ئاو و خاکە جوانەوە بەندە ژیانی کورد ئەی خاکی پڕ لە جەوهەر و هەر پڕ لە زێڕ و زێو! ٢ هۆزت بە شاخ‌وداختەوە بوونە 'سەربزێو' نیلووفەڕی بڵاوی لە سەر ئاوی بێ‌قەرار ئاڵۆز و تێکەڵ و بەگرێ، چەشنی زولفی یار سووچ و کەناری دەشتی هەموو سەوز و لالەزار قۆز و لەبەردڵان و لەبارە بەبێ قومار بەهبەه‍ لە شاخ‌وداخی ئەو و خاک و ئاوی ئەو چەند خۆش لە سەر زمانە، گەلی کوردە ناوی ئەو٣ لایەک شنەی شەماڵە کە دەشنێ بە حاڵی دڵ لایەک کزەی دڵان لە گوڵانە بە سۆز و کوڵ لایەک لە خۆشی بولبولە وا پێکەنیوە گوڵ لایێکی دیش کە خونچەیە پێچرا بە بەرگ و چڵ ئەم بەند و ئەم بیساتەیە گیانە دڵی مرۆ دێنێتە جۆش و دێتە خورۆش و دەڵێ بڕۆ کاتی خەباتە هۆزی بەجێ‌ماوی کوردەکان! پێ هەڵگرن، درەنگە، بڕۆن ڕێکوو بێ‌وچان هیوای گرنگی، ئێوەیە خۆ دایکی نیشتمان ئەو نیشتمانی هۆزی گەلی کردە قارەمان ئەو قارەمانی وا لە خەباتایە ڕۆژ و شەو ئەو پاڵەوانی وا کە بەهێزە و ئەوەند پتەو ماوێکی زۆرە مات و ئەسیر و قەلەندەرین خەمبار و بێ‌کەس و لە هەموو خۆشییەک بەرین تا کەی بە پشتی کۆمەوە کۆڵ بۆ کێ هەڵگرین؟ تا کەی بەبێ خەفەت سەرمان نەچتە سەر سەرین؟ ٤ با بەس ببینە ئالەتی دەستان، وەرن! وەرن! ئەوڕۆ هەلە، دە هەڵپەڕن و دەستی یەک گرن! ڕۆیی ئەوی کە خوێنی مژین، ببوە پیرەزاڵ ئێمە کەلاکی کەوتوو، ئەو ببوە پیرەداڵ خۆراکی جەرگی ئێمە بوو، دەیخوارد قەپاڵ قەپاڵ لێی کەوتووە ئەوێستە لە بەر زگ وەکوو گەماڵ چونکی کەلاکی خواردووە، نابزوێ کەوتووە ئابڕوو و حەیای بە جارێ لە نێو عالەمێ چووە سەیری 'ئیمامی'ی پیر کە، کە وا کەوتبوو لە ماڵ خەم دایڕزاندبوو، سەری دەبزووتەوە بە حاڵ ئەوڕۆ کەچی، لە خۆشی، ئەوا کەوتە قیل و قاڵ بانگوو دەکا و دەڵێ: وەرن، ئەی لاو و کیژوکاڵ! دەست دەینە دەستی یەک، لە خیابان و سەرشەقام خۆمان بە کوشت بدەین، نەوەکوو بینەوە غولام ١. ئەم میسراعە کێشەی 'کێش'ی هەیە و لە تەقتیع کردندا لەگەڵ پاشماوەی شیعرەکە ڕێک نایەتەوە. وەک ئەوەی وشەی 'گەل' لەوێدا زیادی بێت ٢. چاپی جەعفەر: ئەی خاکی پڕ لە جەوهەر و پڕ لە زێڕ و زێو. کێشی ئەم میسراعە لەنگە. و لام وایە وشەیەکی داکەوتووە. بۆ نموونە ئەگەر بڵێین پڕ لە جەوهەر و [پڕ] هەر لە زێڕ و زێو یان هەر[پڕ] لەزێڕ و زێو، ئیتر کێشەکە تەواو دەبێت. بەڵام ئایا ئاوات خۆی چی لەو شوێنە داناوە؟ نازانم. وشەی زێو لە باشووری کوردستان وەک زیو دەنووسرێت. ٣. چاپی جەعفەر: چەند خۆشە لە سەر زمان... ٤. سەرجەم فەرد و میسراعەکانی ئەم بەندە کارتێکەریی شیعری نەمر سەیفولقوزاتی بە سەرەوەیە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەوپەڕی کوردایەتی سەبارەت: قاقڵاوا، ساڵی ١٣٤٢ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٨٩ و ٣٠٠ ی چاپی جەعفەر، لە چاپی ئەنیسیدا نەمدۆزییەوە) دەمێک بە باسی کورد نەکرێتەوە، وتەی خۆشی ئەو نەگێڕێتەوە، سپاسی لاوان بەو نەبڕێتەوە وەڵامی کوردی پێ نەدرێتەوە ئەو دەم و لێوە یاڕەبی ڕەق بێ پووکی داڕزێ، ددانی لەق بێ چاوێ نەڕێژێ کلی خەمباری نەژیێنێتەوە کانی بەهاری فرمێسکی سووری لێ نەبێ جاری هەڵنەقوڵێ خوێنی دڵی هەژاری ئەو چاوە یاخوا پڕی کەن لە خوێ وەنەوز نەدا، ساتێ نەسرەوێ دەستێ نەنووسێ گۆڤاری مێژوو نەنووسێ بە خوێن، زەبروزەنگی زوو نەخاتەوە بیر کاتی ڕابردوو زۆرداری دوژمن نەخاتەوە ڕوو ئەو پیلە یاخوا لە بن‌ڕا دەرێ لە نینۆکی‌ڕا بڕزێ تا سەرێ شانێ هەڵنەگرێ چەکی ڕزگاری شان لە شان نەدا زۆر بە وشیاری کۆڵەپشتی چەک نەبێتە باری دەنگی تفەنگی نەگاتە شاری یاخوا جدەو بێ ئەو شان و ملە! یاڕەبی کۆڵ بێ ئەو دەست و پلە ئەو پێیە نەچێ خێرا بەرەو پێش بەرەو سەندنی تۆڵەی ئۆف و ئێش ماندوو نەبێت و هەمووی نەبێ ڕێش لە ڕێی خەباتا نەبێتە دەروێش با هەر لە کۆت‌دا بڕزێ ئەو پێیە بوونی پێی بێ‌کار پووچە، بێ‌جێیە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پایز سەبارەت: (لاپەڕە ١٣٩ تا ١٤٢ ی چاپی ئەنیسی. لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) پایزە، دار ودەوەن بێ ڕەنگن١ قەل و مەل، بولبولەکان بێ دەنگن باخە بێ بەرگە، پەسیویکی نەما بێ حەشارگەن، کوڕ و کیژ دڵتەنگن بەتەنێ سەروی بڵیندباڵا مان بێ خەزان بەرزن و شۆخ و شەنگن دڵییان پێوە هەڵاوەسراوە بە نەسیم دێن و دەچن، سەرسەنگن *** داخەکەم بۆ کوڵ وکۆی جەرگ و دڵم! چوو بە تاڵانی خەزان بەرگ و گوڵم *** پایزە و کاتی خەزانی گوڵوکات گوڵوکات ڕێکی بە باچوو لە وڵات خێڵ سەرەوخوارە، هەواران چۆڵن لەو کەژ وکێوە بەجێما 'ئاوات' سارد وسڕ لەو سەرە دڵ جێماوە چاوەڕێی هاتە، بەڵام هاتی نەهات شێت و پێت ئەی دڵی بێچارە، کوا، ٢ تازە نۆبووکی بەهار دێتەوە لات؟ *** ڕەبەن و بێکەس وکارە دڵی وا هێند تەمادار و ئەوەندە بە هیوا *** هەڵیان گرتووە خەرمان کوڕ وکاڵ٣ تازەلاو، ڕەنجبەری کورد دێنەوە ماڵ پەڕوپۆی تازە بەڵا دەرکەنەوە لەو کوڕ وکاڵە جوانە پەڕ وباڵ٤ ڕێک لە سەربان و لە کووچە و کۆڵان وەک مناڵ تازە کە دێنە گوڕوگاڵ ویرەویریانە بە سەبر و بە دزی٥ نەکو پێیان بوەڕن پیرە گەماڵ *** ئاشکرابن لە کون و کاڕێژێ بابی کیژ بێتو قسەی پێ بێژێ *** دەرودەشت چۆڵ لە خەلە وخەرمانان ڕەنجبەران دێنەوە بۆ سەربانان ماوەیەک بوو کە لەبەر تاوی بەتین هەڵوەریبوو پەڕ وپۆیان بە خەمان جلکی کۆنە لە بەری خۆ دەدڕن٦ دەست ڕەنجبەرانە جلی تازە وجوان٧ کاتی زستانە، بەڵام دووبارە بێ وچاندانێ هەموو دەبنە شوان *** بێ کەپەنک و سەگ و گۆچان، چ دەکەن؟ لەو کەژ وکێوە، لە سەرمان چ دەکەن؟ *** دەنگەدەنگیانە، دەڵێن گۆرانی بە زمانی زگوماک، سۆرانی کورت و کرمانجی لە دەرک وبانان خۆ دەلاوێننەوە لاو بە جوانی پاروە نانێکی لە ماڵێ کە بخۆن چاترە کوردە لە نانی شوانی گەرچی شانازییە شوانی بۆ کورد جوانە لەو شوانە دەس وگۆچانی *** با بەهار بێتەوە خاکە لێوە دەرکەوێ چادر وجیغ لەو نێوە *** ئەو کەڕەت لاو دەگرن باش سەر سوێ لە کچی مەمک و کوڵم سێو و بەهێ وەک گوڵوکاتی بەهار سەوز و سوور کیژ دەڕازێننەوە خۆ سەرتاپێ ئەو حەلە، کاتی تەماشا وگەشتە ئەوکەڕەت ڕۆژی وەدەرچوونە لە دێ هەر جحێڵێکی ئەوینی پێ بێ، بە ئەوین دێتە سەما و هەڵپەڕکێ *** ڕێم نییە من کە فەقیرم پیرم تا بڵێم هێندێ لە ڕا وتەگبیرم٨ *** با نەڵێن نانی شوانی وایە ئەوە نانێکە لە باغی نایە ئەوە ڕێ و شوێنی گەلی پیاوانە بەڵگە شانازی ڕەسووڵی خوایە من بە قوربانی دەس و گۆچانی کوڕی کورد نابێ بڵێ سەرمایە دەنگی بلوێرە نەوای ئاسمانی سەد نەوا ڕازی لە نێو دڵدایە *** من کە 'کامیل' م و هێندێ پیرم ئەوە بوو ڕا و قسە و تەگبیرم ١. چاپی ئەنیسی: پاییز. بەداخەوە وشەی 'پایز'ی کوردی لە زۆر شوێندا وەک پاییز دەنووسرێت و هۆکارەکەشی کارتێکەریی ڕاستەوخۆی زمانی فارسییە. لێرەدا بەتایبەت ئەو مەسەلەیە بە ڕوونی دەردەکەوێت. پاییز بە دوو یاء کێشی شیعرەکە تێکدەدات، هەر بۆیەش من بە یەک یاء نووسیم. ٢. چاپی ئەنیسی: کووا. ئەو وشەیە بە شێوەی ئاسایی دەبێ 'کوا' بێت. دانانی پیتی زیادی کارێکی مەزمووم و ناپێویستە واهەیە خوێنەر تووشی هەڵەش بکات. ٣. چاپی ئەنیسی: هەڵییان. لێرەشدا وێدەچێت یەک پیتی یاء بە زیادی دانرابێت. هەر بۆیەش من قرتم کردووە. ٤. چاپی ئەنیسی: جووانە. لێرەشدا من دوو پیتی واوم پێ باش نەبوو و هەر بۆیەش بە یەک واوم نووسی هۆکارەکەی ئەوەیە دوو پیتی واو ئەگەری ئەوە دروست دەکات کە وەک وشەی 'جوو' واتە جوولەکە بخوێنرێتەوە و پاشانیش، خوێنەر بە شێوەی ئاسایی واتە بە یەک واو، هەر بە 'جوان'ی دەخوێنێتەوە و کێشی شیعرەکە دەپارێزێت. ٥. چاپی ئەنیسی: وێرەوێریانە. ئەوەندەی بزانم ئەو دوو وشەیە بە شێوەی ویرەویر دەنووسرێت و دەگوترێت. هەنبانە بۆرینەش بە هەمان شێوەی نووسیوە و واتای گۆرانی لەسەر خۆ، سۆزە و نێورین (زەمزەمەی فارسی)ی بۆ لێداوەتەوە. ٦. واتە دادەکەنن و فڕێی دەدەن. ٧. چاپی ئەنیسی بە شێوەی سەرەوەی نووسیوە کە دیارە هەڵەی تێدایە. من سەرچاوەی دیکەم بۆ بەراوردکاری لە بەردەست نییە و هەر بۆیەش خۆم دەبێ ساغی بکەمەوە. بە گوێرەی ناوەرۆکی میسراعی یەکەمی فەردەکە کە باس لە دڕاندن و فڕێدانی جلکی کۆنی کوڕەلاوی ڕەنجبەر دەکات، واهەیە بتوانین میسراعی دووهەم بەم شێوەیە بنووسین کە دیارە دەتوانێ جیاواز بێت لەوەی وا شاعیر خۆی گوتوویەتی: 'ڕەنجبەر دەکڕێ جلی تازە وجوان' ٨. چاپی ئەنیسی: تەکبیرم. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ستایشی خودا سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٨ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٥٨ و ١٥٩ ی چاپی ئەنیسی و ٢٩٣ و ٢٩٤ ی چاپی جەعفەر) 'مرغان چمن بە هر صباحی خوانند تورا بە اصطلاحی' ئەمنیش وەکوو وان به ئاه‍ سەردی زیکرت دەکەم و مەدح به کوردی ئەی خالیقی زولجەلالی یەکتا وەی ڕازقی خەلقی بەڕڕ و دەریا! بۆ خاتری ئەم بەری‌بەیانە بۆ خاتری ناڵەیی شەوانە کارم هەموو خوار و خێچ و ناجۆر زەخمم هەموو کەوته ئێش و ناسۆر ڕەحمێ بکه زوو به ئاهی سەردم١ بینێره خودا، دەوایی دەردم لای تۆ نەبێ، قاته مەرهەمی دڵ لوتفت نەبێ، ماته بەختی 'کامڵ'٢ بێ‌هەوری کەرەم چەمەن خەمۆشە٣ بێ‌بارشی ئەو، سەمەن نەخۆشە حەل ناکرێ موشکیلی دڵی ئەو پێناکەنێ خونچەیی گوڵی ئەو بۆ خاتری ئەوکەسەی که ناردت بۆ دەعوەتی چاکه، خۆت سپاردت بێدار بکه تالعی خەواڵووم تیمار بکه قەلبی پیس و مەسمووم بەحری کەرەمت که هاته جونبش٤ تۆفانه، نمێکی وەختی بەخشش سەد نووح به مەوجێ سەرنگوونە٥ سەد کەشتی ئەوی تێیا زەبوونە قەترێکی کیفایەتی سەغیران جورعێکی بەسە لەبۆ که‌بیران٦ ١. چاپی ئەنیسی: زو ٢. چاپی ئەنیسی: کامیل ٣. چاپی ئەنیسی: کەڕەم ٤. چاپی ئەنیسی: کەڕەمت ٥. چاپی ئەنیسی: سەد نوح کە بە مەوجێ سەرنگونە ٦. چاپی ئەنیسی: جورعێکی کیفایەتی کەبیران ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەولوودی سەبارەت: گەردیگلان، ١٣٢٨ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٦٠ و ١٦١ ی چاپی ئەنیسی و ٢٩٧ و ٢٩٨ ی چاپی جەعفەر) بە دڵێکی خاوێن مەولوودی دەکەم پڕ بە دڵ شادی و خۆشنوودی دەکەم ئەوشۆ دوازدەیه، شەوی وەلادەت وەلادەتی ئەو خەتمی ڕەسالەت ئەو زاته مانگی هەر به ئیشارە له ئاسمانێ‌ڕا کرد پارەپارە دوو لەت جوێ بۆوه، هاتنه خوارەوە چوونه باغەڵی ئەو سەردارەوە هاتنەوه دەرێ له هەر دوو قۆڵی به دەست‌وبرد و به توندوتۆڵی چوونەوه ئاسمان یەکیان گرتەوە بوونەوه دیسان به چاردە شەوە نابێ مۆجزەی گەورەتر لەوە یانی ڕووناکی و تاریکی بەوە ئەو هاته دونیا، تاریکی لاچوو چرا هەڵکرا، زوڵمەت بۆی دەرچوو مەلەک له فەلەک هاتنه سەر زەمین بۆ پەزیرایی موحەممەدئەمین میوەی بەهەشتیان هێنا به دیاری بۆ شادییانەی مەحبووبی باری هەی‌هەی لەو شەوه، ڕۆژی به قوربان! سەد مانگی تابان هەڵات له خۆشیان له حەوش و حەسار، له دەرک و له بان چەپڵەڕێزان بوو، بوو به چراخان یاخوا بەخێر بێی شای به تەدارەک! قەدەمت بەخێر! مەنزڵ موبارەک! ١ گیان با کێشکچی دەرکی حەوشت بێ ڕوحیش به قوربان ژێری کەوشت بێ٢ فەڕشی حاتەمی تایی هەڵگیرا دەرگای سەخای وی بە جارێ بەسرا قەترێک له دەریای سەخای تۆ بەسە بۆ هەر زیڕوحێ، بۆ هەرچی کەسە٣ شادی و سروور و فەخر و موباهات حەسەنات، خێرات، ئاوات وەدی‌هات٤ وەک سەگان کەوتین لەبەر دەرگاکەت چاوەڕێی لوقمەی خوانه یەغماکەت 'کامیل'! نۆرەته له دەرک‌ وبانی خۆت باش حازرکه بۆ پاسەوانی ١. چاپی جەعفەر: مەبارەک ٢. چاپی جەعفەر: ڕۆحیش ٣. چاپی جەعفەر: زیڕۆحێ ٤. چاپی ئەنیسی وشەی ئاواتی خستۆنە ناو دوو کەوانوکەوە وەک ئەوەی ناسناوی شاعیر بێت. من لام وا نییە وشەکە لێرەدا بەو واتایە هاتبێت هەربۆیەش شێوازی چاپی جەعفەرم ڕەچاو کرد و نەمخستە ناو کەوانووکەوە.. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بۆ خۆشەویستی خودا سەبارەت: زەنبیل، ١٣١٢ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٥٩ و ١٦٠ی چاپی ئەنیسی و ٢٩٥ و ٢٩٦ ی چاپی جەعفەر) ئەی بەدەنت پاکە وەکوو ڕۆحی پاک! ١ ڕۆحە سەراپا بەدەنت، 'ڕوح فیداک'! ٢ کێ بوو غەمی ئوممەتی خۆی خواردبوو؟ کۆشک و قەڵای کافری ڕووخاندبوو؟ ٣ کێ بوو قوڕەیشی و مەکەیی تێک‌شکاند؟ داوی له ڕێگەی گەلی خۆی هەڵپساند؟ کێ بوو شەقی کرد به ئیشاره قەمەر؟ سەجدەیی بۆ کرد بە دڵ‌وداو شەجەر؟ ٤ کێ بوو لە پاش ڕێبەر و پێغەمبەران هات و بووه ڕاهنومای ڕەهبەران؟ کێ بوو که تەی کردبوو حەوت ئاسمان تاکوو گەیشته سەفی کەڕڕووبیان؟ پەیکی ئەمین بوو لەوێ گرتی مەقەر عەرزی دەکرد: ڕێم نییه خەیرولبەشەر! تێپەڕی لەو جێگه به عەزمی حوزوور گەییه حوزوور و بووه کەیف و سروور جینن و بەشەر کەوتنه ڕەقس و سەما یەک له عەرز، هێندێ له ئەوجی سەما تۆی بە خودا ئەحمەدی موختاری مە بێ‌تۆ به ئایەت فەشەله کاری مە ئەی بەدەنت پاکه وەکوو گیانی پاک! ڕۆحه سەراپا بەدەنت، 'روەح فیداک'! ٥ ١. چاپی ئەنیسی: روحی پاک ٢. چاپی ئەنیسی: ڕوحە و روح فیداک ٣. چاپی ئەنیسی: خواردبو و روخاندبو ٤. چاپی ئەنیسی: بەدڵ و ناو ٥. فەردی یەکەمی شیعرەکە لێرەدا دووپات کراوەتەوە تەنیا وشەی ڕوحی بۆتە گیانی. هەر بۆیەش وەک سەنعەتی 'رد المطلع' دەبێ سەیر بکرێت بەڵام ناتەواو. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خوشک و براین سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٢ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٣٠٤ و ٣٠٥ ی چاپی جەعفەر، لە چاپی ئەنیسیدا نەمدۆزییەوە) ئەی دوژمنی گەلی کورد، هەڵێن زوو بە دەستوبرد! پێشمەرگەن لە کێشکێیە تفەنگی لە سەر پێیە هەر وێیکەون دەردەچێ دەوکووژێ زوو جێ‌بەجێ کەلاکوو جێ دەمێنێ کوند لە جێگاو دەخوێنێ تا تێ‌بگرن مەڵبەندیان دەپارێزن کورد بە گیان وچان نادەین، ناسرەوین وەک تەم‌ومژ ناڕەوین ئێوە تۆزن، بە بایەک هەریەک دەڕۆن بۆ لایەک ئێمە لە کێوان دەژین بە هیواین خوێنوو بمژین ئەوجار بە دڵێکی بێ‌خەم بە بیروڕای زۆر مەحکەم دەپارێزین نیشتمان نیشتمانی بەهەشتمان کیژۆڵەی ڕێکی حۆرین بە شەرتێ دڵ نەگۆڕین هەموو دایک و خوشکمانن کیژ و کوڕ هاوپشتمانن خوشک و برای هاوپشتن جێگای شانازی گشتن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شنەی بەهار سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٧٩ تا ١٨١ ی چاپی ئەنیسی و ٣٠٦ و ٣٠٧ ی چاپی جەعفەر) بەهارە و شنەی مایەی ژیانە١ بە شنەی ژیاوە ئەم نیشتمانە٢ بەهار هێنەری موژدەی خەباتە لابەری مەینەت، هێنەری هاتە ئاوری نەورۆزی پڕشنگی ژینە بۆ گەل و بۆ هۆز گڕی بەتینە گڕ و گرپەی ئەو ژینی پێوەیە بریسکەی خەبات هەر لەوێوەیە ئاگری نەورۆزه یا تیشکی هیوا ڕووناک‌کەرەوەی تاریکی هەوا گرپەی خورپەی دڵ، شەوقی زەوقی گەل له دەوری داڵێن لاوان به کۆمەڵ کاتێکی خۆشه، فەسڵی نەوبەهار دووری له نەیار، نزیکی له یار ئەوە سەوز ئەکا تۆوی ڕزگاری بەرهەم دێنێ باغ بۆ کوردەواری هێندێ دەڕزێنێ، هێندێ دەڕوێنێ بەو گەرم و ساردی له خۆی دەنوێنێ دووبەرەکی گەل دەڕزێنێ سەرپاک تۆوی یەکیەتی دەڕوێنێ له خاک بەهار بەخێرێ، دنیا گرتی ڕەنگ ڕۆژی وەدەرخست لایبرد شەوەزەنگ به تەپڵ و تۆپ و به زەبروزەنگە دەی، سا، نەتەوەی کاوه، درەنگە! بۆ پێشواز پاکوو بڕازێنەوە شنه! تۆش کۆرپه بلاوێنەوە له بێشکەی خەما ڕایژێنه تاوێ بۆی دەرخه کاتێ، هەتاوێ، ساوێ ببووژێتەوه لە بەر تاو و ساو تا بێته جێگەی شانازی تەواو فتیلەی ڕێگەی ڕزگاری پێیە بەخێو کردنی یەکجار بەجێیە با بێته بەرهەم کۆرپەی نەتەوە هیوای دواڕۆژی نەتەوه بەوە بۆ نیشتمان و بۆ گەل دەکۆشێ له ڕێی وان سەد چەل زووخاو دەنۆشێ٣ ئەوسا ئاواتی 'ئاوات' دێته جێ شین دەبێ خەڵفی هیوای جێ‌بەجێ ١. چاپی ئەنیسی: ژییانە ٢. چاپی ئەنیسی: ژییاوە ٣. چاپی ئەنیسی: لەڕێی وان هەرچەند زووخاو دەنۆشێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەبەر چاوان دەکەوم سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٨٢ تا ١٨٤ ی چاپی ئەنیسی و ٣٠٨ و ٣٠٩ ی چاپی جەعفەر) وردە وردە لەبەر دڵ و چاوان دەکەوم، وادیارە، بێ تاوان١ سووچ و تاوانی من هەموو ماڵە نیمه بیدەم بە کەس، دەنا خاڵە! هەرچی پێویستی پیاوی وشیارە لای منی چارەڕەش به خەڵوارە شەرته ئەوچەل لەوانه خۆ وەدزم ئەگه زانی، ئەزم دەنا خۆ، دزم! خواروخێچی و دزی و درۆ کردن بێ نەخۆشی به سەکته زوو مردن مۆدی ئەمڕۆیه، ڕێزی لێ‌بگرە عەیب‌وعاریش له هیچ کەسێ مەگرە ئەوی ڕۆژباشی کردی، ڕۆژی باش ئەوی نەیکرد، شتێکی سووری بە پاش٢ کەس به هاواری تۆ ئەگەر نایە تۆش لەگەڵ ئەو کەسه مەکه کایە ئەو کەسێکیش که دێ به هاوارت٣ بۆته دۆست و ڕەفیق و خەم‌خوارت خۆت بە قوربانی وی بکەی چاکه به ئیشاڕێکی ئەو هەڵێ، ڕاکە ڕامەوەسته، بڵا ملت بشکێ٤ نەکوو ڕاوەستی، ئابڕووت بتکێ پێت بڵێن هیچ‌وپووچه، کاتی خەبات ڕادەوەستێ، هەتا دەبێ دەرفات چاکه گەر پێت بڵێن له مەیدانا هات و نەبزووت هەتا سەری دانا ئافەرینت بکەن، نەوەک نەفرین ژین نییه بایەخی، هەموو دەمرین ١. چاپی ئەنیسی: وا دییارە ٢. چاپی ئەنیسی: ئەوی نەیکرد شتێکی... . واتە مامۆستا ئەنیسی تەنز یان جنێوەکەی بە تەواوەتی نەنووسیوە. ئەوە لە ڕاستیدا لە سەر زمانی خەڵکی ناوچەکە هەیە کە دەڵێن 'شتێکی باشی بە پاش! ' کە لە چاپی جەعفەردا بووە بە 'شتێکی سووری بە پاش! ' و دوور نییە ئەوە شێوازەی پەندەکەش لە هەندێک شوێن بگوترێت. بەڵام بوونی 'باش' لەجیاتی 'سوور' و هێنانی لەگەڵ 'باش'، جیناسێکی ناتەواوی پێ دروست دەبێت کە لە باری سەنعەتی شیعرییەوە جوانە و لەلایەکی دیکەوە ئەو 'باش'ە ئیهامێکیشی تێدایە کە جنێوەکە توندتر دەکات لە کاتێکدا 'سوور' ئەو ئیهامەی نییە. ٣. چاپی ئەنیسی هەڵەیەکی تایپی تێکەوتووە. لەوێدا 'هاوارت' وەک 'هاوات' نووسراوە. ٤. چاپی ئەنیسی: بەڵا ملت بشکێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەک مەسنەوی سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٨٧ و ١٨٨ ی چاپی ئەنیسی و ٣١٢ و ٣١٣ ی چاپی جەعفەر) ببیە لەو قامیشە، چۆنت پێ دەڵێ پێت دەڵێ خێرا بە سۆزی من هەڵێ سۆزی من، سۆزی دڵێکه ئاگرین ئاگرێکه زۆر بەتین، پشکۆی ئەوین هەر پڕیشکێکی دەبرژێنێ دڵێک هەر بڵێسێکی دەپشکوێنێ گوڵێک بەندبەنده نێو دەروونی پڕ زووخاو وشک و ڕەق، ئەندامی دڵ تێدا نەماو دڵ لەوێ ڕۆیی به یادی دڵبەری دڵبەرێکی شۆخ‌وشەنگی وەک پەری هەرکەسێ دەردی ئەوینی چەشتووە شەربەتی مەرگی به لێوان مشتووە هەر به ئاخ و داخەوه دەتلێتەوە شێت و پەتیاره له کێو دەخولێتەوە هەروەکوو مەجنوونی ماڵ‌وێرانه ئەو ڕۆژ و شەو بێ‌چاره، سەرگەردانه ئەو هەرکه بیستی دەنگی بلوێری شوان١ بەستی خێرایەک کەمەر بۆ ڕێی نەمان ڕێگه چی؟ پڕ دڕک‌وداڵ و بەرد و چێو هەر سەرەوژوور و سەرەوژێر، شاخ و کێو چاڵ و چۆڵ و پڕ مەترسی و موشکیلات لابەلا و هەڵدێر و ڕێی هات و نەهات تۆ 'ئیمامی'! چاکه هەر بخولێیەوە هەروەکوو شەم هەڵبیی و بتوێیەوە ١. چاپی ئەنیسی: شووان ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هات و نەهات سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٨ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٨٩ و ١٩٠ ی چاپی ئەنیسی و ٣١٤ و ٣١٥ ی چاپی جەعفەر) بانگی خزمان و هاواڵان دەکەم هات و نەهاتی خۆم بەیان دەکەم پسام، هێند گەڕام هەر لێر و لەوێ جارێکی به ڕۆژ، کاتێ به شەوێ داخۆ دۆعای کێ له من کاری کرد؟ ١ خێڵی هەل و هات لای من باری کرد لەم ماوەی ژینه که من ڕامبوارد٢ هەر خۆم به کاتی هەل و هات سپارد کەچی هەر نەمدی کاتێ هەل دەهات هەرکاتێ هەل هات، هاتم بۆ نەهات سەد خەرمان گەڕام به دەستی خاڵی سەد ئاشم لێ‌کرد، هیچم نەماڵی هێشتا جەواڵم بێ گەنم و ئاردە تەنووری دڵم هێشتا هەر ساردە ئاخ دەمدی دەمێک تەندووری گەرم نانێکم نەخوارد بێ‌ترس و شەرم٣ نازانم چەرخی زەمان هەر بۆ من نەمامی ژینی کردم سەرەوبن؟ یا کار و پیشەی ئەو چەرخه کۆنە هەر وایه؟ چونکی وشک و بێ‌ڕۆنە! به ڕۆن چەور ئەبێ یا به خوێنی گەل؟ ئەو خوێنەش کەنگێ؟ ڕۆژی خۆشی هەل! ٤ یاخۆ وەک کوتم هەلم بۆ نایە بۆیه گەل بۆ هەل هەر هەڵوەدایە بەڵام قەیناکا، مافی خۆمانە ئەم دەرکاودەرک و ئەم بانەوبانە٥ له هیچ لایێکی 'ئاوات' پێک‌نایە دڵ هەر نەسرەوت له هیچ جێگایە ١. چاپی ئەنیسی: داخوا ٢. چاپی ئەنیسی: رامبووارد ٣. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: دەخوارد ٤. چاپی ئەنیسی: گەنگێ. دەبێ هەڵەی چاپ بێت. ٥. چاپی ئەنیسی: ئەم دەرک و ئەو دەرک، ئەم بان ئەوبانە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕۆژی هەستان سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٢ی هەتاوی - (لاپەڕە ٣١٦ و ٣١٧ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) ڕۆژی هەستان و ڕاپەڕینە، وەرن! مافی خۆتان بە کوردی وەربگرن ئێستە شاییم ئەوا لە دڵ دەگەڕێ بە برا کوردەکانی خوار و سەرێ گیانی خۆیان بەخت دەکەن بەپەلە بانگ دەکەن وەرنە پێشێ، ڕۆژی هەلە خاڵە! کێوی بڵندی ڕزگاری بۆت بەیان کەم بە کوردی ئاساری سەخت و هەڵدێر و نالەبار و چڕە پڕ لە هەوراز و چاڵ و چۆڵ و خڕە کوردە گیان! سەرکەوە بە چنگەکڕە سەربەخۆیی بە خوێنی خۆت بکڕە توێخی دەستت بڵا هەموو لاچێ شانەبەرد با نینۆکت هەڵپاچێ ئەوکەڕەت نێوی تۆ لە مەیدانە پێت دەڵێن قارەمانی تەنگانە تەمەنی من لە ساڵی سی‌ودوو بوو ئاگری سەربەخۆیی گەل هەڵبوو نەکوژاوە گەیشتە حەفتا ساڵ تەمەنم ئەی عەزیزی کیژ و کاڵ! ئێستەکەش وا دەزانم هەر لاوم هەر لە سەر بیر و باوەڕم ماوم یا بە ئاواتی خۆمەوە دەمرم یانە ئاوات لە باوەشم دەگرم وا مەزانن مرۆیەکی سادەم بۆ شەڕوشووڕ هەمیشە ئامادەم! من لە ژێر چاوەدێری پیاوێک‌دا پێگەیشتووم، دەبێ بڕۆم هەروا پێی دەفەرمووم: مەترسە بۆ پێشێ چەکی دوژمن برینی نایێشێ نابڕێ تیغی کۆڵی دوژمنی گەل قەت مەترسە و مەدە لە دەس خۆ هەل ئێستە هەڵکەوتووە، دەڕۆم بە پەلە دەیکەمە گۆمی خوێن و دێمە مەلە نابێ ترسم هەبێ لە کوشتنی خۆم هەر بە ڕێگەی ئەوا دەڕۆم و دەڕۆم 'کامیل'م من لە ڕێی خەباتی کورد گیانی خۆم بەخت ئەکەم بە دەست‌وبرد ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کاسەی بەتاڵ سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٨ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٩٣ و ١٩٤ ی چاپی ئەنیسی و ٣٣٠ و ٣٣١ ی چاپی جەعفەر) ئەی زەمان، ئەی کات، ئەی ڕۆژی ڕەشم! لە ئامانج، ئاوات، هیوا بێ بەشم١ تەمەن دوایی هات، هات نەهاتییە ئامانج و تاسه هەر ئاواتییە٢ پیری بە جارێ زۆری سەندووە سەر به لەشمەوه بە زۆر بەند بووە هەر هاکا زانیت، بەربۆوه له لەش بوو به گەپجاڕی منداڵی ڕووڕەش با بەر ‌شەقی دەن لێره بۆ ئەوێ وچانێ نەدەن نه ڕۆژ، نه شەوێ بڵێن با بشکێ کاسەی وا بەتاڵ هەر چاکه بێته گەپجاڕی مناڵ منداڵ! سەد ئامان! نەهێڵن بشکێ له چاوما ئابڕووی چەند ساڵەم بتکێ دڵۆپەیێکه هەر تکا، تکا بۆیه دەترسم، لێو دەکەم تکا دەڕژێته سەر ڕووی بێ‌ڕەنگ و زەردم ئەویش دەبێته سەرباری دەردم منداڵ! نەهێڵن هێنده داماو بم ئابڕووتکاو و زەردهەڵگەڕاو بم ئاڵای کڵۆڵیم گەر بشنێتەوە با ئابڕووم له چاو بمێنێتەوە ١. چاپی ئەنیسی: لە ئامانج، ئاوات، تاسە، بێ بەشم ٢. چاپی جەعفەر: ئەمانج. دەبێ هەڵەی تایپ بێت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سۆزی دەروون سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥١ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٩٤ و ١٩٥ ی چاپی ئەنیسی و ٣٢٢ و ٣٢٣ ی چاپی جەعفەر) ئەی سۆزی دەروونی پڕ لەئێشم! نۆمانگە کە دووری تۆ دەکێشم دەرمانی هەموو برینەکانی تیماری دڵی به‌ئێش و ژانی داغانه، ئەوەندی دیوه مەینەت جەرگیشی به سیخی خەم بووه لەت ناڵەت که نەگا به گوێچکەیی کەس قازانجی له ڕێ نییه، ئیتر بەس! با بەس بێ، نەماوه حاڵ‌وباڵم موددێکه به سۆزی تۆ دەناڵم تۆ ئەی دڵی لەت‌لەت و بریندار! ماڵ‌کاوڵ و هەڵوەدا و بێزار! چەنده به‌پەرۆش و چەند کڵۆڵی! چەند مات و فەقیر و خەم‌به‌کۆڵی! ماوێکی وچان بده و بزانە ئەو خالیقی عەرز و ئاسمانە چۆن دەرکی ڕەحم دەکاتەوه لێت چۆن لاشی دەبا چقڵ له سەر ڕێت ئەو کاته دەزانی زولجەلالە خاوه‌ن دەسەڵاتی بێ‌میسالە پاش ئەو هەموو کۆسپه، جێژنی نەورۆز نەورۆزێ که بۆ مه بێته پیرۆز دەتوانێ له چاڵی قووڵی زیندان بێنێته دەرێ گوڵێکی شادان 'کامیل' ئەوه تۆ و بەهاری شادی! با نەمری، نەڕۆی به نامرادی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لافاو سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٧ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٩٥ تا ١٩٧ ی چاپی ئەنیسی و ٣٢٤ و ٣٢٥ ی چاپی جەعفەر) هەستا لە وڵاتی ئێمە تۆفان هەڵڵایە، هەرایە، شینە، گریان بێ‌کەشتیی و نووح و شۆرته ماوین ماڵ‌کاولی دەم شەپۆله‌ئاوین خێزان و مناڵ و ماڵ و پاتاڵ ون بوون و جیهان له ئێمه بوو تاڵ لافاو هەچی بوو له ماڵ، هەمووی برد تاڵاوی به زاری ئێمەدا کرد چاڵ پڕ بوو له ئاو، گەنم ڕزیون دیوار هەموو تێک‌تەپی و خزیون١ دەست‌وپلمان به ئاو تەزیوە٢ دێویش له شەپۆله ئاو بەزیوە بێ‌تاقەت و هێز و لارەمل ماین ماوێکه بەبێ‌وچان له ئاواین نانووسرێ کاکه! کارەساتی لافاوی بەهاریی و نەهاتی! ڕووی کرده وڵاتی کوردەواری هەر ماوەته ڕەحمی زاتی باری بێتوو نەزەرێ بکا وەلامان ڕەحمێ بەوه وا لە سەر زەوی مان هیوا که نییه بە غەیری لای ئەو ڕووناکی نییه بەبێ چرای ئەو هەرچەنده که خاوەنی گوناهین شەرمەنده و زار و ڕووسیاهین یاڕەببی وەدەرخه ڕۆژی ڕەحمەت! لابه لە سەر ئەم وڵاته نەگبەت ئەمنیش که هۆنەرێکی پیرم٣ موستەوجبی ڕەحمەتم، فەقیرم هەر سروەیی بایه هەوری پێوە ڕێژنێکی دەکاتەوه لەڕێوە ١. چاپی ئەنیسی: تێک تەپی، خزیون ٢. چاپی جەعفەر: دەست و پەلمان ٣. ئەگەر بەشێک لە شیعرەکە دانەکەوتبێت، بۆ پاراستنی کێش، دەبێ وشەی 'ئەمنیش' وەک 'ئەمنییش' بخوێنرێتەوە واتە پیتی /یاء/ەکەی درێژ بکرێتەوە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سەفەری حەستەم سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٩٧ ١٩٨ ی چاپی ئەنیسی و ٣٢٦ و ٣٢٧ ی چاپی جەعفەر) ئەو دەردی ئەوساڵ لە من ڕوویداوە ئەو کۆڵەی بە پشت مندا دراوە، ١ ئاسن بام دەپوام، کێو بام، دەخزیم پڵنگ و بەبر و شێر بام، دەبەزیم هەر هەڵدەسووڕێم به دەم دەردەوە دێوانه خۆمم به ڕووی هەردەوە به پیری دەڕۆم بە پیر مەرگەوە به ڕیشی سپی، به ڕووی زەردەوە مەڵێن پیاوێکی هیچ و سەرسەریم بۆ خزمەت کاکم دەڕۆم، سەفەریم سەفەرێکی زۆر سەخت و حەستەمە برسیم و کەوتووم، تێشووشم کەمە چۆن ڕێ تەی بکەم، بگەم به مەنزڵ؟ به چاوی پڕ ئاو، به دڵی بەکوڵ کاکم گیرفانی پڕ بوو له تێشوو بۆیه وا ڕۆیی، خێرا زووبەزوو پێشوازی هاتن ئەولیای قوبوور٢ بەڕێز گیرابوو له نزیک، له دوور من قوڕبەسەر خۆم، بێ‌تۆشه و زادم زار و زەعیف و بازاڕ کەسادم نه لێره کەس بوو، ماڵ‌ئاواییم کا نه لەوێش هەیه دڵ‌نەواییم کا بەڵام هەر دەڕۆم، چارم ناچارە دەچمه خزمەت ئەو شیرین‌سوارە٣ ١. چاپی ئەنیسی: ئەو کۆڵی بە پشت ٢. چاپی ئەنیسی: قبور ٣. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: خزمەت. بۆ پاراستنی کێشی شیعرەکە واهەیە بکرێت وەک 'خزمەتی' بنووسرێت. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەهاری ناخۆش سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٢ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٩٨ و ١٩٩ ی چاپی ئەنیسی و ٣٢٨ و ٣٢٩ی چاپی جەعفەر) شەماڵ هات بۆ لام، سەربەقوڕ، عاجز هەناسە سارد و خەمبار و دڵ کز پێم‌کوت تۆ بۆ وای؟ جاران هەر به غار دەتهێنا موژدەی فەسڵی نەوبەهار! ١ دەبوو زۆر بەشاش، ڕووخۆش و جوان بی هێنەری موژدەی خێڵی گوڵان بی وەڵامی داوه شەماڵ به دزە: هاتم بۆ وڵات به شنه و کزە که موژدەی نەورۆز بێنم بۆ هۆزم چەکوشی گەردوون شکاندی پۆزم دیتم له شیو و لاپاڵ و تەلان دەنگی شیوەنه و واوەیلا و گریان لە سەر چڵی دار هەزاران بولبول وەک مەنجەڵ دەکوڵن، دەدەن قوڵت‌وکوڵ سەد مەجنوونم دی، ڕووتەڵ له شاخان به واوەیلا و شین، به ئاخ و داخان بولبول بۆ گوڵ و مەجنوون بۆ لەیلا وێکڕا دەیانکرد شین و واوەیلا لە بیرم چۆوه پەیامی نەورۆز٢ بڵاوکەمەوه بۆ گەل و بۆ هۆز شێت و شەیدا بووم هێندم خەم خواردن ناچار جێم‌هێشتن، به خودام سپاردن ١. چاپی ئەنیسی نیشانەی پرسیاری لە کۆتایی فەردەکە داناوە. ٢. چاپی ئەنیسی: لەبیرم چووە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەخشین سەبارەت: گەردیگلان، ١٣٢١ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٠١ ی چاپی ئەنیسی و ٣٣١ و ٣٣٢ ی چاپی جەعفەر) هەی هاوار هاواڵ! بارم گرانە پشتم جدەو بوو، ماڵم وێرانە١ هەرچەن که لوتفی خودا یارم بێ گوناهم وەک کێو زل بێ و بارم بێ، ناترسم، گەرچی دەرد بێ‌دەرمانە بەخشین، خودایه! هەر له تۆ جوانە لێبوردن، لوتف و مەرحەمەت، کەرەم٢ بەخشین، چاوپۆشین، «یا مولی‌النعم» خاوەن شەو و ڕۆژ، تاریکی و ڕوونی ئاگادار، زانای ڕازی دەروونی ڕۆژم هەروەک ڕووم ڕەش و تاریکە ڕێگەی نەجاتم دوور و باریکە ئەگەر تێی‌کەوتم، قەت نایەمه دەر پردی سیڕاته و ڕۆژەکەی مەحشەر بۆخۆت فەرمووته خاوەن شفاعەت٣ ئەحمەده، ئێمەش کرمان ئیتاعەت هاتووین تا لە ژێر چەتری نەجاتی ڕزگار بین هەموو، ڕۆژی نەهاتی هەوراز و لێژه، ڕژد و هەڵدێرە چاڵ و چۆڵ، ناڕێک، گۆل و ئەستێرە ١. چاپی ئەنیسی: جدە (دەبێ هەڵەی تایپ بێت). ٢. چاپی ئەنیسی: کەڕەم ٣. چاپی جەعفەر: شەفاعەت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شایی و شین سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٠٢ ی چاپی ئەنیسی و ٣٣٢ ی چاپی جەعفەر) لایەک شایی یە، لە لایەک شینە لایەک هەڵپەڕکێ، لایەک گرینە لایەک جل دەبەن بۆ بووکی ساوا لە لایەک کفن دەبڕن بۆ زاوا تەماشای دنیا و بێ‌وەفایی ئەو به یەک چەسپان و لێک‌جیایی ئەو با بەس من و تۆ بە تەمای ئەو بین با بەس بێ‌خەبەر، ئاوبردەی خەو بین با وەخەبەر بێین، فکری کارێ کەین بیر و باوەڕمان بۆ لای یارێ بەین١ ئەو یارەش دیاره تاق و تەنیایە به‌وەفا و کەرەم، زاتی خودایە هەر خزمەت بەوه پاداشی زۆره به وتەی من‌که، دڵت مەگۆڕە هەر ئەو دەژیێنێ، هەر ئەو دەمرێنێ٢ ئاخری بۆخۆی تەنیا دەمێنێ 'ئیمامی' ئەوا ڕووی کردۆته تۆ پێنج فەڕزه سوجدەی هەر بردۆته تۆ ١. چاپی ئەنیسی: یارێ کەین ٢. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: دەژێنێ... دەمرێنێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گڕوو سەبارەت: قاقڵاوا، هاوینی ١٣٤٥ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٠٣ ی چاپی ئەنیسی و ٣٣٣ ی چاپی جەعفەر) کوانێ خورشیدی شەوی دەیجووری من؟ کوانێ دەرمانی دڵی ڕەنجووری من؟ ئەی فیدات بم، یاری بێ‌مێهر و وەفا! وا منت کوشت تۆ به سەد جەور و جەفا نەتدەزانی عاشقی باڵاته دڵ؟ نەتدەزانی مشتەری کاڵاته دڵ؟ ١ ئاڵ‌وواڵات بۆ منه، من موبتەلام من قەزاوەگێڕی هەر دەرد و بەڵام یاری تۆ هەر تۆی دەوێ، ڕۆژ و شەوێ گەر گڕوو بگرێ، بە کەس داناکەوێ٢ عاشقی زارت مەکە بێزاری خۆت باش بناسە موبتەلای ئازاری خۆت وا 'ئیمامی' تووتی یی گوڵزارتە٣ چاوەنۆڕی قەندی لێو و زارتە ١. چاپی ئەنیسی: کالا ٢. چاپی ئەنیسی: گڕو ٣. چاپی جەعفەر: تووتیی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەرچی هەم سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٠٤ و ٢٠٥ ی چاپی ئەنیسی و ٣٣٥ی چاپی جەعفەر) ئەی سەگی دەرگات لە من پاکتر١ چاکتر و چالاکتر و بێ باکتر٢ ئەو هەموو دەم کایه دەکات و گەمه ساغ و سەلیم، تێروپڕ و بێ‌خەمە من بە زگی برسیی و لات و کزم ناگەمە دز، ناوەڕم و ناگەزم ئەو نە خەمی نان و نە ئاوی هەیە هەرچی کە پێویستە تەواوی هەیە ئەو، لەشی بۆنخۆشی گوڵاوە، گوڵاو من بەدەنم پیسە، گڵاوە، گڵاو ئەو نە خەمی کەس، نە خەمی خۆی هەیە چونکە هومێدی کەرەمی تۆی هەیە خۆ منیش ئەی خاوەنی خوانی کەرەم! ٣ پیرەگەماڵی دەری تۆم، هەرچی هەم من شەل و پیر و کەسەل و ڕەنجەڕۆ ڕووم ئەوه کردۆتەوه بەر دەرکی تۆ گەرچی ئەمن زاهیرەکەم 'کامڵ'ـە خۆ به یەقین باتینەکەم باتڵە ١. چاپی ئەنیسی: پاکترە. نازانم بەو گۆڕانکارییە چ شتێک لە تەقتیعی عەرووزیدا دەگۆڕێت ناشزانم ئایا شاعیر خۆی کردۆیەتی یان تیمی کاک جەعفەر. هەرچۆنێک بێت، بە گۆڕانکارییەکە هیچ لە واتای ڕستەکان ناگۆڕرێت تەنیا کارتێکەری دەبێ گۆڕانی ئەفاعیلدا بێت.. ٢. چاپی ئەنیسی: بێ باکترە ٣. چاپی ئینیسی: کەڕەم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چوارینەکانی ١ تا ٦ (بابەتی فەلسەفی) سەبارەت: (بەشێک لە لاپەڕە ٢١٠ و ٢١١ ی چاپی ئەنیسی و ٣٤٥ تا ٣٥١ ی چاپی جەعفەر) ١ هەر ئاخری هات تەمەن دەسەوجێ دەمرین ڕێ دووره، کەچی باری گران هەڵدەگرین ئێستاکه که زیندووین، به ژیان پێدەکەنین١ ئەوسا که نزیکی مردنین، بۆی دەگرین٢ ٢ هاکا تەمەنت بگاته سەد ساڵی تەواو ئەوکاته که خۆت دەبینی وەک لانکی شکاو لەولاوه کەسێ دەسی به پیلت دەگرێ لەم‌لا یەکی دی، ماوی، بەڵام ماوی نەماو ٣ ڕیشت سپییه، ددان نەماویی و نەمای تا کەی له جیهانی فانییا هەر بە تەمای؟ کاتێ وەخەبەر هاتی له گۆڕا خەوتووی 'کامیل' ئەوه تۆی بوویەوه خاک، ئەلحەملای! ٤ گەر خاوەنی کۆشکی شا بی و سەر بە فەلەک هاواڵی ئەتۆ بن لە فەلەک گشتی مەلەک هەر هات دەمی مردنی، لە تاوی ئێشت٣ خۆ ون دەکەی و دەڕۆیە کون، چەشنی دەڵەک! ٤ ٥ سووڕا دژی تۆ ئەگەر فەلەک، گوێ مەدەیە! 'هات' شاردیەوە خۆ وەکوو دەڵەک، گوێ مەدەیە! سووڕی فرەیە، لەتۆش دەکا جارێ ڕوو٥ پشتی کە لەتۆیە، بەدەرەک، گوێ مەدەیە! ٦ ٦ دەخولێمەوه لەم جیهانەدا بێ‌ئامانج دیتم که نەمان خاوەنی سەد تەخت و تانج ئێستا به ژیانی خۆم گەشەم دێ، پاشان٧ دەگریم که ئەوەنده بۆ ژیام بێ‌قازانج! ٨ ١. چاپی ئەنیسی: ژییان ٢. چاپی ئەنیسی: بۆو دەگرین ٣. چاپی ئەنیسی: دەمی مردنت ٤. ئەم چوارینەیە لە چاپی جەعفەردا نابینرێت، من تەنیا لە چاپی ئەنیسیم وەرگرتووە. ٥. چاپی ئەنیسی: سوڕی... دەکار جارێ ڕوو (دەبێ هەڵەی تایپ بێت) ٦. ئەم چوارینەیە لە چاپی جەعفەردا نییە، من لە چاپی ئەنیسیم وەرگرتووە. ٧. چاپی ئەنیسی: ژییانی ٨. چاپی ئەنیسیی: ژییام ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چوارینەکانی ٧ تا ١٠ (ئایینی / عیرفانی) سەبارەت: (بەشێک لە لاپەڕە ٢١٠ تا ٢١٧ ی چاپی ئەنیسی و ٣٤٥ تا ٣٥١ ی چاپی جەعفەر) ٧ ئێوه که لە خەودان و هەڵستانوو نییە دایم به گوناح دەڕۆن و وەستانوو نییە مەعشووقەیی ئێوه هەر گژ و گیا و دڕکە بێ‌هیممەتن و فکری گوڵستانوو نییە١ ٨ گەر ژیری، ئەگەر شێتی، نەمانت لەبەرە زانا بی وەیا نەزان، هەموو دەردی‌سەرە٢ هەرچەنده بژی به خۆشی یا ناخۆشی تێشوو بەره، زۆر حەستەمه، دوامین سەفەرە ٩ شەو هەسته که عاشقان به شەو ڕادەپەڕن چڵکی دەم‌وچاو به ئاوی دەسنوێژ دەسڕن ئەو تاقمه وا به شەو دەکەن ڕاز و نیاز مەعلوومه ئەوانه ڕەستگار بوون و کوڕن ١٠ ماوێکی لەمێژ ژیام، تەمەن دوایی هات٣ کاتی سەفەرم هاتووه، دەڕوا ئاوات جوان بووم و جحێڵ و ئێسته پیر و زورهان بەو حاڵەشەوه دەڕۆم و نیمه سەوقات ١. چاپی ئەنیسی هەر سێ لەتکە شیعرەکەی وەک هەڵستانو، وەستانو، گوڵستانو نووسیوە. دەبێ وریا بین درێژ کردنەوەی واوەکە زیان بە کێشی شیعرەکە نەگەیێنێت، ٢. چاپی ئەنیسی: هەمو ٣. چاپی ئەنیسی: ژییام ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چوارینەکانی ١١ تا ١٧ (ئایینی / عیرفانی) سەبارەت: (قاقڵاوا، ١٣٥٨ ی هەتاوی) - (چەند بەشێکی لاپەڕە ٢١٠ تا ٢١٧ ی چاپی ئەنیسی و ٣٤٥ تا ٣٥١ ی چاپی جەعفەر) ١١ نایێته زمان و قەڵەم و بیر و ڕا تاریفی خوداییت، چ بکەم من ئەی خوا! هەر هێنده بەسه بڵێم که تاق و تەنیای هەر بووی و دەبی، هەتا هەتا بێ دنیا١ ١٢ 'کامیل' سەری سوڕماوه له ئاکاری تۆ! ئاسمان و زەوی و گوڵشەن و گوڵزاری تۆ هەرکەس که گرفتاری بەڵا بێت و خەمێ، یا ڕەببی! به لوتف و مەرحەمەت، یاری تۆ٢ ١٣ هەر تۆ له نەبوون ئەمەت دروست کرد خوایە! هەرکەس که شکێ بکا له تۆ، گومڕایە هەر تۆشی له بوونەوە دەمانخەیته نەبوون٣ ئەم بوون و نەبوونه گشت له دەس تۆدایە٤ ١٤ هەر تۆشی هەڵتبژارد له عالەم پیاوێ دوای نێوی ئەتۆ ئەوه، ئیتر پێی ناوێ تاریفی بکەم که پاڵەوانانی جیهان٥ دەشکان له بەرامبەری، نەوێستان تاوێ ١٥ ئەوکاته به لەشکر و سپا، سەردار بوو لێزان و بەبێ یاریدەدان زۆردار بوو نەیتوانی که پشتی لێ‌بسێنێ دوژمن کاتی شەڕوشۆر و جەنگ، گەلێ وشیار بوو٦ ١٦ ئەوەندەی ڕووڕەش و خاوەن گوناهم ئەوەندەش خاوەنی فەریاد و ئاهم بە ئاهم بەخشە یا ڕەببی! گوناهم سپی کە تۆ خوداییت ڕووی سیاهم ١٧ دەڵێی بەفری سەرانە پرچ و ڕیشم کەچی هەر چارەڕەش، هەر پیسە ئیشم کە لەم دونیایە بێ بەش مام و ڕووڕەش خووا! باقڵ نییە دونیایی دیشم ١. چاپی ئەنیسی: بوی... دونیا ٢. چاپی ئەنیسی: مەڕحەمەتت. بەم گۆڕانکارییە تازەیە، کێشی شیعرەکەش چەشنە دەستکارییەکی بەسەردا دێت. لە چاپی جەعفەردا سەکتەیەک هەیە و لەچاپی ئەنیسیدا هەست بە زیادەیەک دەکرێت. ٣. چاپی ئەنیسی: هەرتۆشی لەبوون دیسان دەمانخەیتە نەبوون ٤. چاپی ئەنیسی: لەدەست تۆڕایە ٥. چاپی ئەنیسی: لە پاڵەوانانی جیهان ٦. چاپی جەعفەر: شەڕ و شووڕ. چاپی ئەنیسی: گەلی (دەبێ هەڵەی تایپ بێت) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چوارینەکانی ١٨ تا ٢١ و یەک تاک (غەرامی/ شەخسی) سەبارەت: (بەشێک لە لاپەڕە ٢١١ تا ٢١٧ ی چاپی ئەنیسی و ٣٤٥ و ٣٥١ ی چاپی جەعفەر) ١٨ دڵ بۆچییه لام نییه، نه ڕۆژ و نه شەوێ! بۆچیمه که دەخولێتەوه هەر لێر و لەوێ؟ ئازیز! وەره دانیشه لە لای من تاوێ، دەیدەم به تۆ ئەو دڵه ئەگەر تۆ بتەوێ١ ١٩ جوانچاک! وەرە لام، کەمێ لە لام ڕۆنیشە تۆخوا مەڵێ هیچه، پیره، خاوەن ڕیشە! وەبزانه گوڵم که کۆلکەداری پیرم تۆش بازی، وەره لە سەر سەرم هەڵنیشە! ٢٠ لە کاتی نۆجوانی خۆش بوو ژینم٢ بەڵام ئێستاکه پیرم، خۆشه شینم! له مەشقی عیشقبازی‌دا کوڵیبووم٣ ئەوێستا بۆ بزەی لێو خۆشەچینم ٢١ هەرچاوەچاومه، بە تەمام یاری من که بێ خۆم سەربڕم له پێشی، گیان ڕەستگار ئەبێ٤ جارێک دەسم دەسووتێ و مەحتەل دەمێنمەوە جارێکی پێم لەجێ‌دەچێ، کەوتوومه دەست‌و‌پێ! تاک وێستا بە تەرزی سەروێ، لەرزی بە بای هەناسە دەڕژا لە بەژنی بەرزی عیشوە بە جام و کاسە! ٥ ١. چوارینەیەکی دیکە لە لاپەڕە ٢١٤ ی چاپی ئەنیسیدا هاتووە کە دووپاتکراوی چوارینەی ژمارە ١٨ یە تەنیا لە بەشی سەرەتای میسراعی یەکەمیدا ئاڵوگۆڕێک کراوە. من ئەو چوارینەیە وەک نەبوو سەیر دەکەم و ڕوونکرنەوەشی لەسەر دەنووسم. بڕوانە درێژەی ئەم بەشە. ٢. چاپی ئەنیسی: نۆجووانی ٣. چاپی ئەنیسی: کوڵی بوم ٤. چاپی ئەنیسی: پیشی... ڕەستگار ئەبی (دەبێ هەردوکیان هەڵەی تایپ بن). ٥. چاپی ئەنیسی: دەرژا (دەبێ هەڵەی تایپ بێت) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چوارینەکانی ٢٢ تا ٢٦ (کۆمەڵایەتی/ سیاسی/ شەخسی) سەبارەت: (بەشێک لە لاپەڕە ٢١١ تا ٢١٧ ی چاپی ئەنیسی و ٣٤٥ و ٣٥١ ی چاپی جەعفەر) ٢٢ بولبول! وەره با پێکەوه بگرین تک‌تک با هەردوو بسووڕێینەوه بۆ گوڵ لک‌‌لک تۆ دەگری که خونچه بۆچی بۆت پێ نەکەنی، من بۆ گەله فرمێسکێ دەڕێژم چک‌چک١ ٢٣ ئەمشەو وەرەلام گوڵم، جحێڵم کەرەوە٢ هەرچی خەم و تاڵییە لەبیرم بەرەوە زانیومە بەشم ئاخری هەر دار و پەتە لەم خوارەوە جێم نییە، دەڕۆم بۆ سەرەوە٣ ٢٤ کەلاوەی مەینەت و دەردم ئەوا ڕووخا بە سەر دڵ‌دا دڵی مەینەتزەدەم وا کەوتووه جەرگی بە سەر چڵ‌دا به تەنیا چاو بوو وا بوو چاوەڕێی پرسیاری یاری بوو٤ که برژۆڵ ڕێ بدا تا پێی نەچێ یارم به پێکوڵ‌دا ٢٥ یاخووا کوێر بم لەمەولا گەر بەخۆشی وەرکەوم! ٥ یا بە ڕۆژ ساتێ بە بێ یادی شەوانەت بسرەوم ڕۆژهەڵات هەڵدێم وەکوو دێوانە چونکا ڕۆژی من موددەتێکە ون بووە لێم، ئێستە مەمنوونی شەوم! ٦ ٢٦ ئەی چەرخی زەمانە هاتوچۆت ئەمنی کوشت٧ بەردەرکی خەڵک، شەرم و شکۆ ئەمنی کوشت بەو مەینەتی ڕۆژگارە ماوم بە منەت ئەی مەرگ وەرە کە دووری تۆ ئەمنی کوشت! ١. چاپی جەعفەر: فرمێسکێ. لام وایە کاتێ چک چک بۆ فرمێسک دەگوترێ، دەبێ زیاتر لە یەک چکە بێت هەربۆیەش 'فرمێسکێ'ی چاپی جەعفەرم پێ باش نەبوو و 'فرمێسکی' چاپی ئەنیسیم نووسی. ٢. چاپی جەعفەر: ئەوشۆ وەرەلام. ٣. چاپی ئەنیسی: جێم نیە ٤. چاپی جەعفەر: وا چاوەرڕێی... چاپی ئەنیسی: وا بو چاوەڕێی... ٥. چاپی ئەنیسی: یاخودا؛ چاپی جەعفەر: یا خوا ٦. چاپی ئەنیسی: مەمنونی ٧. لە هەردوو چاپەکەدا هاتووە: 'هاتوچۆ ئەمنی کوشت' بەڵام من لە سەر ئەو باوەڕەم شاعیر سکاڵا لە هاتوچۆی خۆی ناکات! ئەو لە گوزەری زەمان و سووڕانی چەرخ بەلای چەپدا گلەییەتی و ئاواتی کۆتایی هاتن بەو سووڕی ئەوچەرخە دەکات و لەدرێژەدا ئاوات دەخوازێ مەرگی دوورەدەست لێی نزیک بێتەوە و لەژیان ڕزگاری بکات. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چوارینەکانی ٢٧ تا ٣٠ (ڕوو لە کەس وکاری شاعیر) ٢٧ ئەو کەسەی ئەمنی بەجێ هێشت بێ خەتا، یادی بەخێر! ئەوکەسەی ئەمنی بە خەم کرد موبتەلا، یادی بەخێر! ئەو کوڕەی جەرگ و دڵی بابی کەباب کرد و هەڵات، وا بە ئاوری دووری برژاندی، کووا؟ یادی بەخێر! ١ ٢٨ یاخوا هەر بژی ئەی ڕۆڵەی بەڕێز! نامه دەنووسی بۆ لام به پارێز! کوا دایک و بابت له تۆ ناڕازین؟ لە تاو تۆ گیانه نەیانماوه هێز ٢٩ له نزیک بەهار تین بۆ لەشم هات کۆرپەی خۆشەویست بۆ باوەشم هات ئەو کۆرپه چ بوو؟ نامەی کوڕی چاک٢ زۆر خۆشەویست بوو که هات بۆ 'ئاوات' ٣٠ لە باوەشم گرت ئەو کۆرپە جوانە بۆ پیری وەک من مایەی ژیانە یاخوا هەر بژی، مەرگت نەبینم ژینی بەخۆشیت بۆمن دەرمانە٣ ١. چاپی جەعفەر: کوا؟ ٢. چاپی ئەنیسی: چ بو؟ ٣. ئەم چوارینەیە لە چاپی جەعفەردا نییە. من لە چاپی ئەنیسیم وەرگرتووە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چوارینەکانی ٣١ تا ٣٥ (ئیخوانیات) سەبارەت: (بەشێک لە لاپەڕە ٢١١ تا ٢١٧ ی چاپی ئەنیسی و ٣٤٥ و ٣٥١ ی چاپی جەعفەر) ٣١ بۆ حاجی ڕەحمان ئاغای موهتەدی: ١ هاتن وچوونەکەت هاتن و چوونێکی دڵە٢ گیانەکەم هاتنەکەت بۆ مە شەپۆلێکی گوڵە ڕۆینەوەت هەر وەکوو گیانە لە بەدەن دەچتە دەرێ بۆیە دڵ هێندە لە دووت وێڵە، بە سۆز و بە کوڵە ٣٢ به لوتفی خۆت له حاڵم گەر دەپرسی دەزانی پیره، تێره یا نه برسی! ئەمن برسی له لێ‌پرسینی ئێوەم نه برسیی نان و ئاوم کاک ئەنیسی! ٣٣ چاوی دڵ و هۆشی له ڕێگای تۆیه 'ئیمامی' دووباره فیدای میهر و وەفای تۆیه 'ئیمامی'٣ دووریت وەکوو تیغێکه لەتی کردووه جەرگم ئەمما بەوه چابوو دڵی لای تۆیه 'ئیمامی' ٣٤ نامەکەت هات و دڵ گەشایەوە ئاگری دەروونم بەو کوژایەوە یەک‌جار گرنگ بوو، گرێ پووچکەی دڵ به وتەی خۆشی تۆ کرایەوە ٣٥ یاخوا هەردڵێک لە تۆ کلا بێ لەژێر چەپۆکەی دەست وپلا بێ قەت لە دونیادا نەحەسێتەوە٤ هەر کە کەشاکەش تلاوتلا بێ! ١. لە هەردوو چاپدا نووسراوە 'بۆ خوالێخۆشبوو حاجی رەحمان ئاغای موهتەدی'. ٢. چاپی ئەنیسی: هاتن و چونێکی دییە. لە ڕێگەی سەروای شیعرەکەوە دەزانرێ نابێ وا بێت. ٣. چاپی ئەنیسی: دوبارە ٤. چاپی ئەنیسی: دونیا ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ڕێگای عیشق سەبارەت: (لاپەڕە ١٧ و ١٨ ی چاپی ئەنیسی. لە دیوانی چاپی جەعفەردا نەهاتووە) بە ڕێگای عیشقدا ڕۆیم بە سەرسەنگی، خەیاڵاوی١ بە دڵتەنگی، بە بێدەنگی، بە بێ ڕەنگی، بە داماوی لە دەریای قووڵی بیر وخەم دەبێ کەنگێ دەرمبێنن بە ڕەشپۆشی، بە بێهۆشی، بە ناخۆشی، بە خنکاوی دەنا خۆ گەر بسووتێم من بە ئاوری عیشقی یار، ئاخۆ بەڕێز ئەگرن وەکوو هیندوو، برا تەرمم بە سووتاوی؟ ٢ دەڕۆم بەو ڕێگەدا شەرتە هەتا ماوم بە یادی یار بە هیوای دڵ، بە مەیلی دڵ، دڵێکی گەرم و ئاگراوی کەچی بەو حاڵی بێحاڵم، کە دیتم داوەتە، ڕۆییم٣ بە هیوای بەژنی جوانی یار، کە زوو کەوتوومە نێو داوی بەڵام دەسیان نەگرتم هەرچی هەوڵمدا، گەلی لاوان دەیانگوت پیرە، خاوەن ڕیشە، با بڕوا لە ئاوایی! وەدەرکەوتم، بزەی هات یار بەمن، ئەمنیش بزەم هاتێ لەخۆشیان وەختەبوو بفڕم کە چەل چەل دایدەگرت چاوی بەدڵ خۆم خستە بەرپێی بەڵکە پێ دانێ لەسەر چاوم لەبەر برژۆڵ نەهات، فەرمووی کە سەر چاوێکە دڕواوی ئەمن لاوێکی سوارچاک، تەقڵەباز بووم، ئەوێستاکە٤ کەچی پیرێکی کەوتووم، عومری خۆم دانا بە خۆڕایی 'ئیمامی' هەڵگرە دەستت لە هیوا و ئارەزوو و ئاوات٥ بەجارێ تێپەڕی تاف و زەمانی جوانی و لاوی ١. لە دەقەکەدا وەک ڕۆییم هاتووە. ٢. لە دەقەرکەدا وەک هیندو هاتووە. ٣. لە دەقەکەدا وەک ڕۆییم هاتووە. ٤. لە دەقەکەدا وەک 'تەقڵەباز بووم و ئەوێستاکە' هاتووە کە کێشی شیعرەکەی پێ لەنگ دەبێت. ٥. لە دەقەکەدا وشەی ئاوات خراوەتە نێوان دوو کەوانۆکەو: 'ئاوات' کە ئەگەر وا بکەین ئیهامە نزیکەکە واتە واتای ئارەزوو دەفەوتێت.. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەوی کوڵیو سەبارەت: دێی جەمیان، ١٣٢٩ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٧ ی چاپی ئەنیسی. لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) دووچاوی مەستتە کێشاویانە ناز لە یەک١ عەجەب، نییانە دوو بەدمەست ئیحتیراز لەیەک! کە خەوتی، تێک ئەڕژێ لەشکری موژەت تێکڕا، هەڵێنە چاو و جیاکە سپاهی ناز لەیەک٢ لە بەینی ئەبرۆ و چاوت بە موو دەکەن فەرقێ بەڵا و فیتنە نیانەچ ئیمتیاز لە یەک! ٣ کەسێ حیکایەتی زارت لەکن کەسێ ناڵێ چ ڕەمز و نیکتەیە پۆشیویە ئەهلی ڕاز لەیەک؟ ٤ دڵم کەوێکی کوڵێوە بە دەس دوو زوڵفی تۆ پەرۆش و عاجز و قەڵسن دوو شاهباز لە یەک ئەتۆ کە ماچی دوو لێوت دەوێ، 'ئیمامی'ش ڕۆح، عەجایبە کە نەبووین ئێستە بێ نیاز لەیەک! ١. لە دەقەکەدا هاتووە: ناز لەلەیەک کە دیارە هەڵەی تایپە. ٢. لە دەقەکەدا وەک ڤییا نووسراوە ٣. لە دەقەکەدا هاتووە: بەڵاوو فیتنە نییانە... ٤. کێشی میسراعەکە هەندێک لەنگە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: لەو وەختەوە سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٠ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٦٥ ی چاپی ئەنیسی. لە چاپی جەعفەردا نییە) لەو وەختەوە بردوویە دڵم چاوی عوقابی ئەو مەست و ئەمیش خەستە عەجەب بۆتە کەبابی! ڕووترشە ئەگەر ساقی، مەزەی بوو بە مەزاقم خوێنی جگەری عاشقیش ئەم جارە شەڕابی ئەو نێرگسە پڕفیتنەیە وا مەست و خەواڵوو١ بەو حاڵەوە بردوویە، بڵێ مەیدە عەزابی٢ برژاوە بە تینی نەفەس و ئاهی دەروونان٣ زۆر ناسکە، چڕژا بە ئیشارێکی جەنابی هەرکەس نەشکێنێ دڵی وەک شووشەیی عاشق٤ ڕەحمەت لە هەموو قەوم و کەس و دایک و بابی٥ وێنەی قەد وباڵای کە لە نێو چاوی پڕئاوە سەیری کە چلۆن دێتە مەلە مورغەکی ئابی 'کامیل' کە لە دووی دڵ چوو، تەماشاکە بە کوڵ چوو٦ مەنعی مەکە ساقی، وەرە بێ دەرد وبەڵابی! ١. لە دەقی کتێبەکەدا وەک خەواڵو هاتووە. ٢. لە دەقەکەدا وەک بردویە نووسراوە. ٣. لە دەقەکەدا وەک دەرونان نووسراوە. ٤. لە دەقەکەدا وەک شوشەیی هاتووە. ٥. لە دەقەکەدا وەک داییک نووسراوە. ٦. لە دەقەکەدا هەموو واوەکان یەکدانەن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بای وادە (٢) سەبارەت: (لاپەڕە ١٦٢ تا ١٦٤ ی چاپی ئەنیسی. لە چاپی جەعفەردا نییە) هەڵنایە هەتاوی کاتی زستان هەڵڵایە برا لە ڕۆژپەرستان! ڕۆژێ لە نەکاو هەتاو وەدەرهات ڕەحمێ بوو لە لای خودای سەماوات١ هات سروەیی بای خۆشی بەهاری بەوبۆنەوە بۆنی گوڵ دەباری شەونم لە گوڵان لەبەر دڵانە جامێکی شەڕابی بولبولانە جەرگ و دڵی عاشقی بڕیوە ئەو خونچە کە وا یەخەی دڕیوە نۆشی دڵییانە ئەو شەڕابە وا جەرگی شەقایقیش کەبابە دەنگی کەو و مەل لە کۆهساران کاڕەی بز و مەڕ لە نێو حەساران ناقوسی ژیانی کیژ وکاڵن٢ ڕێک چاوبڕی ڕێگەیی شەماڵن بای وادە، بەخێرێ، وا بەڕێوە پێی سەر سەرە چونکە ژینی پێوە دەژیێتەوە هەرچی مرد بە زستان دەشواتەوە چڵکی چاو و دەستان هەی هەی چ بەهارێ دڵگوشایە! سفرێکە کە خاوەنی خودایە ڕەنگین بە هەزار جۆر و ڕەنگە دێوجامەیی خۆیەتی، چ شەنگە! هەرچی هەیە مار ومێرو، یا مەل دەوری دەگرن بە گەل، بە کۆمەڵ هەریەک بەشی خۆی دەبا جوێ جوێ بەو سفرە، جیهانە جەرگی توێ توێ٣ ئەو خاوەنی سفرە، هەر خودایە هەر بووشە، دەبێ، هەتاهەتایە٤ چەند شا و وەزیر و حاتەمی تەی لەو ڕێگەیی سفرە پێ دەکەن پەی چاو با لەوە پاش نەچێت و بنوێ بنواڕێتە ئەو جیهانی لەنوێ ڕازاوەتەوە بە ڕەنگ سەراسەر خشڵی گوڵوکاتی کردەوە بەر هەر جێگە دەبینی زێڕ وزێوە هەر تیشکە لە هەرچی ژینی پێوە وا دای لە کلیلە دوورزەنی هەور٥ تێکچوو بە بروسکە لەشکری جەور ئەو خێوەتی وا سپی سپی بوو، بەو دوورزەنی هەورە تێک تەپیبوو٦ لەو جێگە، کلیلە جوان و چاتر وا گوڵ هەڵیداوە چیغ و چادر کوێستان هەموو سوور و شین و زەنوێر کانیاوی بەجارێ بوونە ئەستێر٧ ئەستێرەشە وا دڵی کزەی دێ بۆ هاتنی سەر زەوی بزەی دێ بۆ کاتی پشوو کە دێتە عەرزی ماندوو بوو، بەزی، تەزی، لەبەرزی٨ مانگیش کە بە وێنە دێتە ئاوێ خۆزگە لەپڕا دەکەوتە داوێ هەرگیز نەدەهاتە دەر لە گۆمان دەستی دەبڕا لە عەرز و ئاسمان ئەو کاتەیە، خاڵە، لێم بەقینە تەسخیری کورات لەسەر زەمینە وانە کە دەڵێن دەچیتە ئاسمان ناچن بە خودا، مەگەر بە سوڵتان زانینە مرۆڤ دەباتە بەرزی بڕوانە نەزانە هەر لەعەرزی ئێمە لە زەوی، لە کا کەشانێ ئەو عالەمە گەینە کاکەشانێ! فەرقی مە دەگەڵ ئەوان بزانە هەرلێرەوە تاکوو ئاسمانە٩ ١. لە دیوانەکەدا وەک ڕەحمی هاتووە. ٢. لە دەقەکەدا وەک ژییانی هاتووە ٣. لە دەقەکەدا وەک جۆی جۆی و تۆی تۆی هاتووە بەڵام ئەوانە دەبێ کێشەی تایپ و نەبوونی پیتی بەڕێ وجێ بۆ وشە کوردییەکان لەو چاپخانەیە بێت کە کتێبەکەی تێدا چاپ کراوە. ٤. لە دەقەکەدا وەک بوشە هاتووە. ٥. لە دەقەکەدا وەک دوڕزەنی هاتووە. هەروەها چەند وشەی دیکەش بە یەک واو نووسراون: دوڕ، تێکچو، بروسکە. ٦. لێرەشدا وەک دوڕزەنی هاتووە. واوەکانیش بە یەک واو نووسراون: بوو، دوڕ، بو. ٧. لە دەقەکەدا وەک بونە نووسراوە. ٨. لە دەقەکەدا وەک ماندوبو هاتووە. ٩. لە دەقەکەدا وەک تاکو هاتووە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: سروە بای بەهار سەبارەت: (لاپەڕە ١٦٥ تا ١٦٨ ی چاپی ئەنیسی. لە چاپی جەعفەردا نییە) هات سروە بای بەهاری بۆ ناوچەی کوردەواری بوو بە هیوایەک لە نوێ ڕۆژمان دەرکەوت لە سوێ بە شنەشنی شەماڵ بوو جێ دانگەی دێ بەتاڵ بوو دای لە تۆقی سەری، توند پرش و بڵاوی کرد کوند شوانی هەوەڵ لە خۆشیان کەوتە هەڵپەڕکێ و گەڕیان١ مەڕی جێ هێشت بۆ هاواڵ بۆخۆی ڕووی کردە سەر یاڵ ئەو کاتە بێ ترس و خەم فیتووی لێدەدا بەدەم لە بلوێری دەتووڕاند کەیف و خۆشی خۆی دەنواند بانگی کردە کیژ وکاڵ دەیگوت دەرکەون لەماڵ! هات کاتی بانەمەڕێ تین لە وڵات دەگەڕێ مەڵبەندمان گەرم دادێ چ لە شار و چ لادێ لاوان ڕێک بە دەستی جەم دێنە دەر بێ ترس و خەم هەرچی لەدڵیاندا بێ ئەگەر لەبیریان مابێ دەگێڕنەوە بۆ هاواڵ وەخەبەر دێن کوڕ وکاڵ مێگەل لەدێ دەرکەوتن لەبن ڕەوەزان خەوتن شوان هەڵترووشکان لایان لە نسار و چیایان٢ خەم و پەژارەی زستان هەموویان بردە کوێستان کوێستان بەدەم بایدا دا سەد چەل بەملا ولایدا دا تا بوو بە تۆز پەژارە ڕفاندی بۆ ئەو خوارە ڕابردووی خۆی لەبیرچوو لەپڕ خوێندی کوندەبوو دالەرزی، ترسا دیسان دەیگوت بێ بیرم ئینسان کوند لە هەرکوێ بخوێنێ ڕیشەی لەبن دەردێنێ ئەو کوردەوارییە، پاکی بەکوند وێرانە خاکی شوانێکی دی لە سەرا هاتە خوارەوە خێرا گۆپاڵێکی پێبوو شوان شێری دەهێنا ئامان هەرگیز لە دەست نادەن هەل کاتی بەهار، بەکۆمەڵ دەبینن مەڵبەندی وان چەند ڕەنگینە، چەند جوان٣ بێری چوونە مەڕدۆشین بە پەنجەی نەرم و ڕەنگین یەک خاتووزین، یەک شیرین شیرینتر بوون لە هەنگوین خەجێ و مەجێ و فاتمۆکێ دەرکەوتن بۆ مەندۆکێ بە هەڵپەڕکێ و پێکەنین چوون بۆ مەندۆکان چنین بزەیانە کیژ وکاڵ بەزەیان نایە بەحاڵ دەستی یەکتریان دەگرت چەند جوان بوون درێژ و کورت! سازیان دەکرد هەڵپەڕکێ لە سەربان و بەردەرکێ دەڵێن جەژنی سەری ساڵ پیرۆز بێ لە کیژ وکاڵ جێژنێکی کۆنی کوردە وەرنە نێو وردە وردە کەس نەمێنێ پیر ولاو چ مێ، چ نێر، ژن و پیاو دەست بگرن، ڕۆژی هاتە وەدی هات ئەو ئاواتە، ٤ کە بوویان لە زستانێ دەیانگوت ئاخ کوێستانێ! ٥ خاڵ و بەڵەک بێتەوە بەفری لێ بتوێتەوە چیغ و چادر دەرکەون بێری دۆشان سەرکەون تێکەڵ ببن کیژ وکاڵ شەنگ و شۆخ و چاو کەژاڵ ئەو چەلیش ئەوا دیمان ئەو ئاواتەی وا بوومان! ١. لە دەقەکەدا وەک گەڕان هاتووە، کە هەڵەیە. ٢. لە دەقەکەدا وەک چییایان هاتووە. ٣. لە دەقەکەدا وەک چووان هاتووە. ٤. لە دەقەکەدا 'ئاواتە' خراوەتە نێوان دوو کەوانووکەوە، کە بە واتای ناسناوی شیعریی شاعیر بێت. من ئەو پەیوەندیدانە بە هەڵە دەزانم لەبەر ئەوەی واتای سەرەکی ڕستە و میسراعەکەی پێ لەدەست دەچێت کە ئارەزوو و خواست بێت. گومان لەوەدا نییە کە وشەی ئاوات ئیهامی تێدایە و هەم خواست و ئارەزوو هەم ئاواتی شاعیر خۆی دەگرێتەوە؛ ئەوە بە بێ کەوانووکەش هەر لە شوێنی خۆیدا دەبێت و پێویست بە ئاڵۆزکردنی مەسەلەکە ناکات. ٥. لە دەقەکەدا کوێسانێ نووسراوە. دڵنیام هەڵەی تایپە، دەنا سەروای زستانێ دەبێ کوێستانێ بێت. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەهار سەبارەت: (لاپەڕە ١٦٩ و ١٧٠ ی چاپی ئەنیسی. لە چاپی جەعفەردا نییە) لەم سەری ساڵە سڵاو بۆ کوێستان بۆ گژوگیا کە لە ئاسۆ وێستان تاق وجووت لەشکری پیادە و سوارن پێشڕەوی هێزی بەهارن، دیارن چووزەڵەی هەڵز و کەما و ڕێواسان ژینی لە نوێن هەموو، سووک و هاسان١ بە کوڕ وکیژ دەفرۆشن هەرزان لە نسار و لە تەلان و بەرزان 'گڵە زەردە' وەکوو جاران بەرزە؟ تێر وپڕ هەر لە کەما و گیا و هەڵزە؟ یا نە، ڕووزەردە لە حاند کاتی بەهار، سەرسپی و پیرەژنە سەر بەدەوار! 'کوڕەسووتەش' کە بلندە و زەنوێر لە گوڵ و گیا وگژی کوێستانی تێر، سەوز و شین بۆتەوە وەک ساڵی زوو؟ لە خەم و دەرد و پەژاران دەرچوو؟ مەڕە سووری لەسەرە و هەڵدەبەزن کایەیانە لە سەری کاڕ و بزن ئەوکەڕەت دێمەوە خوارێ لای خۆم٢ بۆ چەم و کێو و کەژ و سارای خۆم 'ڕووتە'! هەر ڕووتەڵ و بێ بەرگ و گیای؟ وەکو خۆت سارد و سڕ و بەرزە چیای؟ ٣ تۆ لە کوێستانی، ئەدی کوانێ کەمات؟ کوانێ گندۆرەت و مەندۆک و گیات؟ کوانێ بەیبۆنت و سوێسنە و شەوبۆت پاش ملە هەقمە بڕازێنمەوە بۆت هەموو کانیاوتە جێی گاڵتە وگەپ٤ چاوی کوێرن، چ لە ڕاست و چ لە چەپ! کوانێ کارمامز و بزنی کێویت؟ نەخشی ئاسۆگتە گورگ و ڕێویت؟ ! بەڵێ، کوێستانی بەڵام بێ کەڵکی! زەینێکی خۆت بدە کێوی خەڵکی هەموو خەمڵین بە گڵۆکات، جوانن دڵگرن، جێی کوڕ وکیژ، لاوانن داوەشێی! بەردەمەکەت 'بەردەقەل'ە شین و بژوێن و جوان، قیت و بەلە٥ خاوەنی کانی و ئاو، شیو و خڕە٦ لە گوڵ و گیا و زەمەند تێر و پڕە خاوەنی سفرەیی سەد کیژ وکوڕە سەدهەزار مەل لە سەری مات و کڕە تۆش بڵند بوویەوە بۆ عاسمانێ کانی عاسمانێ نی، دەعیەت دانێ! وەرەوە خوارێ، بە هیچی بەرزی! کێوێکی بەرزی، بەڵام ناتەرزی! ١. لە دیوانەکەدا وەک نووێن هاتووە. ٢. لە دەقەکەدا وەک خواری هاتووە. ٣. لە دەقەکەدا وەک گییای و چییای هاتووە. ٤. لە دەقەکەدا وەک کانیاووتە نووسراوە. ٥. لە دەقەکەدا وەک جووان نووسراوە. ٦. لە دەقەکەدا وەک کانی یو هاتووە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دڵی ئاوارە سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٤٠ ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٧١ و ١٧٢ ی چاپی ئەنیسی؛ لە چاپی جەعفەردا نییە) ئەی هاواڵ هاوار، دەردم گرانە! لە تاو دەردی خۆم مەرگم میوانە هێندیش ناوەستێ بەخێری بێنم ڕۆحە خەستەکەی زوو بۆ دەربێنم بیدەمە دەستی بیبات و بڕوا ئیجازەی بدەم بۆ هەرکوێ دەیبا خۆشیی نەدیوە، پەروەردەی خەمە بۆ بوردەباریی، هاواڵی کەمە یەکجار لەمێژە خەم خۆراکییە خەم بابەگەورە، میحنەت دایکیە! سەرفیراز نەبن لەو دایک و بابە! قەدری والیدەین هەرچەند سەوابە بەڵام ئەوانە یاخوا نەمێنن کە ڕۆحی شیرین لەمن دەستێنن ئێستە دووسەعات دوای نیوەشەوە کە عالەم هەموو ئالوودەی خەوە ئەمن و ئەستێرەی ئاسمان بێدارین هەردوکمان وەک یەک دڵ بریندارین فریشتەی ڕەحمەت لێمان تۆراوە نەگبەت لە سەرمان قنجکە سڵاوە! دەک بەخێر نەیە! پیس و گڵاوە لە سەر نوچکەی دڵ هەڵتروشکاوە هەر دەڵێی کوندە لەسەر دوندانە هەر هەڵدەنیشێ لەسەر وێرانە زووخاو، خۆراک و غەم نەدیمیە١ بە شەو و بەڕؤژ 'یاکەریم'یە بەتەنیا دڵێک ئەوە هەموو بارە! تەنیا گوڵێک و ئەو هەموو خارە؟ پەردەی دڵ دڕا، دڵ سەروبنە پەڕەی گوڵەکەم پاکی کون کونە دەرمانی دەردم لە لای ئێوەیە وەکوو بیستوومە، وا بەڕێوەیە یاخوا بگاتێ، ڕیشەی دڵ دەرهات قەدەم بەخێرە قافڵەی بەزەکات چاوەڕێی ڕەحمم، تۆبی و خوداییت، مەمکە ناهومێد لە دەرکەی شاییت! یاکەریم، ڕەحمێ، ڕۆژی چارەیە پێغەمبەر، فیکرێ، دڵ ئاوارەیە ١. لە دەقەکەدا وەک زوخاو نووسراوە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ئەوین و ئەجەل سەبارەت: (لاپەڕە ١٧٣ و ١٧٤ ی چاپی ئەنیسی. لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) ئەجەل! تۆ کێت هێشت، کێت پاماڵ نەکرد؟ لەشی کێت بە داخ، کۆی زوخاڵ نەکرد؟ کێهە مەجنوونت نەبردە شاخان، نەتکوشت ئاخری بە ئاخ و داخان؟ پرچی کام لەیلت نەخستە گۆزە؟ تووشی کێت نەکرد گریان و سۆزە؟ لە کام شیرینت تاڵ نەکرد ژیان لێت نەسەند بەزۆر، بە تۆپزی، گیان؟ ١ ئەوین! بە ئایەت ئیشی تۆ زۆرە برینت لە دڵ زۆر بە ناسۆرە کام دڵت بە دڵ ئاشنا نەکرد؟ ئەمت بەو، ئەو بەم موفتەلا نەکرد! کێهە فەرهادت نەکرد ڕەنجە ڕۆ؟ نەتبردە شاخ و دەر و دەشت و کۆ! کام کاکە مەمت بریندار نەکرد؟ بە خاتوو زینت گرفتار نەکرد! *** ئەوین و ئەجەل برای هاوپشتن بۆ دەرد و مەرگ لێدان و کوشتن پێی دێتە لەرزین لەشی پۆڵایین لە کاتی خۆیدا، بە دەستی ئەوین ئەجەلیش پاشان بۆی دێتە پێشێ گیانی شیرینی لە لەش دەکێشێ ئەوین هەر تۆزێ لە خوار ئەجەلە! هاوڕێی یەکترن خێرا و بە پەلە ئەی ئەوین، ئەوین، هەوێنی بەڵا! ئەی ڕووخێنەری سەد کۆشک و قەڵا! ٢ ماڵ وێرانکەر و قەڵاڕووخێنی ڕیشە و بناغان لەبن دەردێنی مۆڵەتمان بدە ساتێ وەرکەوین لە بستۆی ژیان تۆزێ سەرکەوین٣ با پشوو بدەین، بحەسێینەوە کیژ و کوڕ وکاڵ بناسینەوە! ماوێک بوو لێتان وەدوور خستبووین لە مە و لە وانیش ڕێتان بەستبووین لێیان بگەڕێن، توخواکەی، تاوێ بۆمان وەدەر خەن هەتاوێ، ساوێ! تۆزێ دانیشین لەگەڵ کوڕ و کاڵ بگێڕینەوە ڕابردووی ئەمساڵ ئەو دوازدە مانگە چۆنمان ڕابوارد هەر خۆمان بە دەست هەل وهات سپارد٤ ١. لە دەقی کتێبەکەدا وەک تۆبزی هاتووە. ٢. ئەم فەردە، شیعرێکی نەمر سوارەی ئێلخانیزادەمان وەبیر دێنێتەوە کە بۆ زیندانی 'قزل قەلعە'ی تارانی گوتبوو: 'سوورە قەڵا، دەرد و بەڵا! ... ' کامیان لەوی دیکەیان وەرگرتووە، ئەوە کاتێ مسۆگەر دەبێت کە ڕێکەوتی گوتنی هەردوو شیعرەکەمان بۆ دەربکەوێت، ئەوەش لای کەم بۆ من ڕوون نییە. ٣. لە دەقەکەدا وەک ژییان هاتووە ٤. لە دەقەکەدا ئاوا هاتووە: هەر خۆمان بە هەل، هەل و هات سپارد لام وا نییە بوونی هەلی یەکەم لەوێدا ئاسایی بێت و بە هەڵەی دەزانم.. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: کەوش و کەڵاش سەبارەت: (لاپەڕە ١٧٨ و ١٧٩ ی چاپی ئەنیسی؛ لە چاپی جەعفەردا نییە) ڕۆژێ بێتاقەتی سەری لێدام زۆر وەڕەس بووم، بەرەو دەرێ هەستام گەرچی زستان و سارد و سەرما بوو١ خەمی زستان تەمی لەسەرما بوو چەکی ڕاوم هەبوو، لە شانم کرد بیری ڕاو و دەر و گەڕانم کرد ڕووم لە دەر کرد و چوومە سارایەک دەرودەشتێکی خۆش، دڵئاوایەک دیم کە داڵێ لە دوندی شاخێ بوو لێیدەدا باڵ، ئاخ و داخی بوو کە وڵاتی ڕەشی لەقیس چووبوو جێی تەماشای بڵند و ئاسۆ بوو سەربەرەوژێر، بە چاوی وا جوانی بۆ نچیرێ، لە خوارێ دەیڕوانی منی دی، وەیدەزانی نێچیرم نەیدەزانی مرۆیەکی پیرم! نە نێچیرم، نە باڵ و پەڕ سووتاو نە ئەسیرم، نە باڵ و پێ بەسراو من نە خۆراکی داڵ و ماڵ و قەلم نە کەلاکم ئەمن، نە کوێر وشەلم هاتە خوارێ، کە دی منم، تاسا وەرگەڕاوە بە توندی، زۆر ترسا ڕووبەڕووم نیشت لە بەردێ، بێچارە داڵی برسی و هەژار و ئاوارە کوتی ڕاوچی! منیش ڕەفیقی تۆم بۆیە هەروا لە شاخ و دەم ئاسۆم من بە چەنگ و دەنووک و تۆ بە تفەنگ نزم ئەکەین قاز و باز و شێر و پەڵەنگ کوتم ئەی داڵ! مەحاڵە پێکەوە بین تۆ لە هەوران دەڕۆی و من لە زەمین تۆ بە شاباڵ دەڕۆی و من پێیان تۆ لە گۆشت کەو دەخۆی و من لەتە نان نانی وشکم ئەگەر وەچنگ بکەوێ وەدەزانم هەمە کەبابی کەوێ! چنگ و دندووک و باڵ لە تۆ جوانە بێ بەشم من بە جارێ لەو سیانە بە دەس و پێ و پل و قەناعەتی خۆم کوانێ موحتاجی تۆ و ڕەفاقەتی تۆم! ١. لە دەقەکەدا هاتووە: گەرچی زستان سارد و سەرما بوو ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دڵی نەکوڵاو سەبارەت: (لاپەڕە ١٨١ و ١٨٢ ی چاپی ئەنیسی؛ لە چاپی جەعفەردا نییە) زێدە لە شەوان، ئەمشەو دڵ کەیلە شەماڵ هێنەری مەیلەکەی لەیلە تاسەم کردبوو، بەخێر بێتەوە بەشکم بەو بۆنە، دڵ بژیێتەوە دڵیش چ دڵێک! پارچە گۆشتی کاڵ نە کوڵا، نە برژا و نە بوە کۆی زوخاڵ شارەزای مەینەت، هەڵگری خەمە بۆ بوردەباری هاواڵی کەمە! بە ئاگری دووری لەیلا هەڵقرچا بەڵام هەر ماوە، تەواو نەبرژا کام لەیل؟ ڕەشتاڵەی شۆخی جەرگبڕ ئەوەی قەبیلەی مەجنوونی کرد قڕ ئەم هەرا و بەزم و بەند و بیساتە ئەم هەموو دەرد و تاسە و ئاواتە ئەوینە، ئەوین، هەوێنی وانە دڵێ تووشی بێ، ماڵی وێرانە دڵ لە قیس من چوو، منیش لەقیس دڵ هەردوک تاسەی یەک دەبەینە ژێر گڵ ئەی گڵ! تۆش تۆخوا باشمان وەرگرە بۆ دیتن، جارجار سەرمان هەڵبڕە چاوێ بخشێنین لە کیژوکاڵان سەیرانێ بکەین لە چیا و نواڵان١ کە مەجنوون دڵی پڕ لە ئەوین بوو، زامدار و بە ئێش، پڕ لە برین بوو، دڵی لەیلاشی وێرانتر لەو بوو خەم و پەژارەی گرانتر لەو بوو هەردوک بە ئەوین سەرگەردان و کەیل لەیلا بۆ مەجنوون، مەجنوونیش بۆ لەیل ١. لەدەقەکەدا وەک نوواڵان هاتووە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەهار هات سەبارەت: (لاپەڕە ١٨٥ و ١٨٦ ی چاپی ئەنیسی؛ لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) بەهار هات، تواوە بەفری ناو شاخەکان شەماڵ هات گەشاوە خونچەی ناو باخەکان زەینم دا، لە نێو باخ، شۆخێ وا دەگەڕێ دڵ کەوتە کوتەکوت، چاوم بۆی دەپەڕێ باخەوان لەحاند ڕۆژ چاوی قەت هەڵنایە دەڵێ چۆن سەرنجێک بدەم لەو باڵایە تا وڵات بێدەنگە، باخەوان نووستووە تا بەهار سەوز و سوور فەڕشی ڕاخستووە لە سەر ئەو ڕایەخە، ئەمن و ئەو پێکەوە هەڵپەڕین، دانیشین، وەرکەوین، ژین ئەوە! تنۆکی ئارەقی لەسەر ئەو کوڵمانە وەبزانم لەسەر گوڵ تنۆکی بارانە هەڵڵایە، هەرایە، لەناو باخ لە داخان خاوەن باخ، کۆست کەوتوو، سەیر ئەکا لە باخان بەهار هات، بەخێر بێ بە تەپڵ و تۆپەوە با بڕوا زمهەریر بە خۆی و سۆبەوە! 'ئیمامی'ش تواوە وەک بەفری کێو و شاخ لە دووریی یاری خۆی کەوتۆتە ئاخ و داخ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هێلانەی ڕووخاو سەبارەت: (لاپەڕە ١٨٦ و ١٨٧ ی چاپی ئەنیسی؛ لە چاپی جەعفەر دا نییە) هەڵترووشکا بووم لە لووتکەی شاخێ خەمبار و پەرۆش، ڕووبەڕووی باخێ کام باخ؟ ئەو باخەی هیوای هۆز و گەل پێوەی نیشتبوو بە هەزاران، مەل کێهە مەل؟ ئەوەی نامەی ڕزگاری بەدندووک دەبرد بۆ گەل، بە دیاری ئەو باخەی بەری داخی دڵان بوو جێی پشکووتنی خونچەی گوڵان بوو هەر مەل لەدارێ هێلانی کردبوو بە هیوای جووچک کڕ و مات کەوتبوو گێژەڵووکێک هات لەپڕ دای لە دار١ هێلانەی ڕووخاند، هێلکەی خستە خوار مەل بە ناچاری و هێلان ڕووخاوی، ڕووی کردە شاخێ، ئەویش لە دوایی بوو بە هاواڵی منی هەڵوەدا دانیشتین هەردوو بێ سەرو سەدا هەردوک بۆ ڕەنجی بە باچووی خۆمان هەردوک بۆ ژینی لە قیس چووی خۆمان شینمان دەکرد و واوەیلا و تاسە سەرمان سووڕ مابوو، بەو کاسە کاسە ئەو بۆ هێلانەی ڕووخاو و چۆڵی 'هۆنەر' بۆ هۆز و گەلی کڵۆڵی ١. لە دەقەکەدا وەک گێژەلوکێک نووسراوە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مەرگ سەبارەت: قاقڵاو، ١٣٤٠ ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٩٢ و ١٩٣ ی چاپی ئەنیسی؛ لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) هەلە هەل، مەرگی کتوپڕ لە مرۆ لەو مرۆوەی کە بووە پەست و تڕۆ مەرگە دێنێ بە پەژارە دوایی، مەرگ ئەپۆشێ لە مرۆ ڕیسوایی مەرگە شانازییە بۆ کۆمەڵە پیر کۆمەڵە پیرێ کە ما دیل و ئەسیر بە دەسی جەوری زەمانە کەوتوو، مردویی بیرەوەری ڕابردوو مەرگە دوایی هەموو تەنگ و چەڵەمە دەبڕێ دەستی درێژی زەڵەمە کوا مەرگ بێت و بەخێری بێنم؟ گیانی شیرینمی بۆ دەربێنم کەی دەڵێن دێ، کە بکەم پێشوازی بێنمەجێ هەرچی هەیە داخوازی! باری گەل ئێستە کە وا نابارە، ڕۆح لەسەر ئەم بەدەنە سەربارە ژین ئەوا ئاخری هات، جا بەدەرەک، بەو ژیانە بڵێ 'ئەڵڵاهومەعەک'! ١ تەم و مژ، دووکەڵ و هەڵمی دڵی گەرم مۆر و بنج، ترس و لەرز، عەیب و شەرم هەر لەناو کۆمەڵی ئێمە مۆدە نەچوە دەر لەم گەلە، یا لەم هۆدە خەڵکی شەرمی نییە ئامانجی خۆ لەهەمووجێ دەڵێ بێ شەرم و شکۆ نە بەعەیب و نە بە عاری زانی هەرچی بێ، پاکی دەڵێ بەزمانی ١. لە دەقەکەدا وەک ژییانە هاتووە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خۆش بڕوایی سەبارەت: ئاوایی زەنبیل، ١٣١٣ ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٩٩ و ٢٠٠ ی چاپی ئەنیسی؛ لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) یاڕەبی بەخێر بێ، قەلێ قڕاندی وتەیەکی بوو، بە قڕە گەیاندی نازانم چۆنە بەو بەیانییە بەقڕەقڕ هاتووە، لە سەربانییە زانیم گرنگە وشەی قشقەڕە هەرچەند بێ خێر و پیس وبەدفەڕە بەڵام داخەکەم، لێی حاڵی نەبووم هەرچەند هەوڵیدا، بەوتەکەی نەچووم سەیرێکی خۆشتر لەمن ڕوویداوە دڵی ماڵ کاول سەری سووڕ ماوە دڵی شێت وپێت، پەرێشان و کەیل١ عاشق بە جوانی، لە بنەماڵەی لەیل سارا و کێو وکەژ مەڵبەندی ئەون وەحشی و دڕندە هاودەنگی ئەون تازە لە قیسم چووە ئەو دڵە ئەو دڵە وێرانە، ئەو دڵە بە کوڵە دڵی وای ناوێ گیرۆدەی ئەوین وەخت و بێ وەختان لەمن بگرێ قین وەک مەجنوون گڕوو بگرێ بۆ لەیلا کار وپیشەی بێ شین و واوەیلا ١. لە دەقەکەدا وەک پەریشان نووسراوە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پێناو سەبارەت: زەنبیل، ١٣٥٤ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٢٠٦ ی چاپی ئەنیسی، لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) کە برژۆڵم لەسەر چاوم شەتڵ بوو بە دڵ زانیم لە ژێر پێتا چەقڵ بوو سەر و چاوم بە جووت ڕۆنا لە پێناو نەشت وێرا قەدەم دانێیە سەر چاو بە ڕێی تاریک و باریکی خەیاڵم بەڕێ بووی، چووی، دڵت بردم، دەناڵم لە دووی ئەو پارچە گۆشتەی کوفتەیی دەست بە دووی ئەو نەختە خاڵەی عاشق و مەست وەدووی کەوتم دەر و دەشت و بیابان کەژ و کێو، قوژبن و ئاوا و وێران بزانم داخۆ مەڵبەندی لە کوێیە دەوای ڕوون و هیوایی ئەو بە کێیە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بەینەت شکاندن سەبارەت: (لاپەڕە ٢٠٦ و ٢٠٧ ی چاپی ئەنیسی، لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) قیبلە کەج ناکەم، تاقی برۆتە لای من ڕاستییە، کەچی لای خۆتە فێڵ و تەڵەکە و بەینەت شکاندن، ڕیشەی میهر و مەیل لەیەک پساندن، بە پێچەوانەی وادەی خۆ کردن، هۆش و حەواس و دڵ و دین بردن کەوتن لە جێدا و ناڵە وڕێنە، نەسرەوتن، گریان، ئێشی گلێنە سکاڵا، گەڕان وەک شێت لە کێوی خۆ حاشاردانیش وەک مامە ڕێوی، کەل وکون کردن، ساتێ نەسرەوتن ماندوویی، مردن، کاتێ نەخەوتن بە بۆنەی تۆیە پاکی ئەوانە کەوتوو و ڕەوتووی تۆم، باش لێم بڕوانە! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هەڵاڵە و بەهار سەبارەت: ناوەڕاست مانگی بەهاری ساڵی ١٣٢٥ ی هەتاوی - (گۆڤاری هەڵاڵە، چاپی بۆکان، ژمارە ٢، خاکەلێوەی ١٣٢٥ ی هەتاوی؛ لە چاپی ئەنیسی و جەعفەردا نەهاتووە) مەحبووبی نەوبەهاری من ئەوڕۆ هەڵاڵەیە عوقدەی دڵم بە پشکوتنی وی حەواڵەیە یاڕەب! گرێی دڵم بکەوە، گوڵ بپشکوێ لەم مانگی ناوەڕاستی بەهار، لەم مەحاڵەیە ئەم سەرزەمینی کوردە، کە جێگەی ژیانمە، جێی نەرگس و وەنەوشە و شەوبۆ و ژاڵەیە بولبول بخوێنێ، جەرگی کەوێ بەرگ و باری گوڵ١ شوێن، شوێنی بەرگی سۆێسن و هەڵاڵەی قەباڵەیە هەر سەتری گەر وەدەرکەوێ، سەتحی ژیانییە بۆ کوردەکانی ژیر و زرینگیش نواڵەیە بولبول ڕەفیقی ساقییە لەم کاتی شادییە٢ ئەو، مەستی بۆی هەڵاڵەیە، ئەم مەستی پیاڵەیە! لەم کاتە خۆشە، موڕتەجیعان بۆچی ناکەون لەو فیکری هیچ و پووچ و درێژ و بەتاڵەیە! هات بانەمەڕ، بەخێرێ بە سەد ڕەنگی تازەوە دێنە درێ سپی و ڕەش و سوور و ئاڵەیە هەر فیتەفیتی شوانە لەسەر پەرچە بۆ مەڕی هەر قیژەقیژی بێرییە کە شوان بۆ لە ماڵەیە٣ کاکی قزڵجی! شیعری 'زرنگ' ناقیسە، بەڵام٤ تەکمیلی وان هەموو بە جەنابت حەواڵەیە ١. کرداری 'کەوێ' لە دەقەکەدا وەک 'کری' دەبینرێت. دڵنیا نیم دەبێ چی بێت. من بە گوێرەی کێشی شیعرەکە وەک 'کەوێ'م خوێندۆتەوە. ٢. لە دەقەکەدا وەک 'شادیە' هاتووە. ٣. لە دەقەکەدا وەک 'بو' نووسراوە. ٤. لە دەقەکەدا وەک 'ناقسە' هاتووە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: چەکی من سەبارەت: (لاپەڕە ٢٠٧ ی چاپی ئەنیسی، لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) چەکی من، گیانەکەم، تیغی خودایە نە فێڵ و شۆخی لایە ئەو، نە کایە! وەکوو ئەڵماسی تیژە بۆ بڕینی بە ناسۆرە هەمیشە ئەو، برینی بە ناحەق وێمکەوێ هەرکەس لە هەرکوێ، ئەوەندە سەختە، ڕێگەی لاقی دەسوێ تەبەق دەگرێ وەکوو پانێر لە کێوی، لەبەر چاو ون دەبێ وەک مامەڕێوی! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: قەرزداری سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٥ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٧٥ ی چاپی ئەنیسی، لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) سەیری ئەو عالەمە بێ عەقڵ و شعوور و ئەدەبە! گێژم و کاس و وڕم بەو وتە و زار و لەبە لە هەموو لایێکەوە هاتنە سەر پاشوو لێم ڕووی خیتابیان لە منە، تاجر و فەلـلە و کەسەبە من دەڵێم نیمە بە قورئانی عەزیم و بە شەڕەف ئەو دەڵێ حەتمەن و حوکمەن دەمەوێ ئەو تەڵەبە هەر سبەینێیەکی زوو دێن و وەلەرزم دێنن یاڕەبی، کەنگێ نەجاتم دەبێ لەو لەرز وتەبە! تەبی خاوەن تەڵەبان زەحمەتە دەرچێ لەبەدەن بە سەر ئەو تاقمەدا، گیانە، مەحاڵە غەڵەبە! بەسە، ئیزهاری مەلالەت مەکە 'کامیل'، دیارە وتە و شیعر و کەلامت هەموو هەر مونتەخەبە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: تەلەسم سەبارەت: زەنبیل، ١٣٣٠ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٩٧ ی چاپی ئەنیسی، لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) قەدت وەک سەرو و ڕووت هەروەک گوڵ و مووت، لەپێتڕا گرتی، سەرتاپا، هەتا ڕووت هەزاران دڵ سەرەوژێر بەندی زولفت دەلەرزێن هەروەکوو هاڕووت و ماڕووت ئەرێ ئەی گوڵ! لەباخی کێ ڕواوی؟ سەراپای قامەتت هەر گوڵ بوو، پشکووت! برۆ و موژگانی تۆ تیر و کەوانن بەرەوڕووی دڵ، کە هەر لێتدا و نەبزووت! 'ئیمامی' ماوە حەیران لەو تەلەسمە، بەبێزارێوە ئەمرت دا و فەرمووت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: من کوتم دڵ گەر زەدەی پەنجان نەبێ و دەستی پەری سەبارەت: نووسین و ئامادەکردن: کەماڵ ڕەحمانی - قاقڵاوا، ١٣٣٥ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٩٥ ی چاپی ئەنیسی، لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) من کوتم دڵ گەر زەدەی پەنجان نەبێ و دەستی پەری، ڕەببی کونکون بێ، شەق و پەق بێ، لە خۆشی بێ بەری! سەیرە چۆن نانم لەلای دڵ کەوتە ڕۆن هەر بەو قسە ئەم وتەی بیست و کەچی خێرایەکی هەستا فڕی! ئێستە من تەنها لە گۆشێکی جیهانا ماومەوە١ بێکەس و بێدەر، هەژار و گۆشەگیر و بەڕبەڕی! پێستەکەم مۆرانەیی تانە وەهای کون کردووە، بردمە بازاڕی فرۆش و ما، کەچێ بێ مشتەری 'کامیل'ی بێچارەکەی بێ یارەکەی، ئاوارەکەم! ئافەرین، تۆ چادەکەی گرتووتە دونیا سەرسەری! ١. لە دەقەکەدا وەک 'مامەوە' هاتووە کە زۆر لەگەڵ پاشماوەی ڕستەکەدا یەکگرتوو نییە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: خەزانی گوڵ سەبارەت: ئاوات بە بۆنەی کۆچی دوایی نەمر حاجی بابەشێخی سەیادەت، مامی خۆیەوە چەند پارچە شیعری هۆندۆتەوە کە پیشاندەری خۆشەویستی و ئیحتیرامی زۆری بۆ ئەو کەسایەتییە ئایینی-سیاسییەی ناوچەکەیە. - قاقڵاوا، ١٣٣٨ ی هەتاوی - (لاپەڕە ١١١ و ١١٢ی چاپی ئەنیسی، لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە) - نووسین و ئامادەکردن: کەماڵ ڕەحمانی دەڵێن ڕۆیی لەنێو مە، گیانە، ئەو زیبی گوڵستانە بەڵام پێش چاوی دڵ هەر باقییە ئەو سەروی بوستانە هەموو سەروی سەهی سەریان نەوی کرد، باغەوان ڕۆین١ گوڵیش وا خۆی ڕنی، لایێ خەزان، لایێ لەخۆدانە خەزانی گوڵ بوو، ئەی دڵ بۆچی کەوتە هەڵبەزە و لەرزە بە تەشریف چوونی ئەو بۆ جەننەتولمەئوایی جانانە شەوی جومعە لە نیوەی ئاخری شەو ئەودەمەی خالیق دەکا ئاواڵە دەرکی ڕەحمەتی بۆ هەرچی ئینسانە، نزوولی ڕەحمەتی بۆ توریەتی ئەو ساحێب ئیحسانە وەکوو ڕۆژ ئاشکرا بوو بەو شەوە، ئەو ڕێژنە بارانە سەبا، قوربانی سروەت بم، بڕۆ خێرا بە تەڕدەستی سەلامی ئاگرینی من بەرە بۆ ئەو سولەیمانە بڵێ: سەر بێنەدەر لەو مەنزە پڕ فەیز و ئەنوارە بزانە چۆن برازات بێ وجوودت ماڵی وێرانە هەچی تۆی دیبوو، قوربان، خاوەنی عەقڵ و فەراسەت بوو، ئەوا بێ هۆش و گۆش و بەخت و بەدبەخت و پەرێشانە عەجایب مەحشەرت هێناوە بۆ ئەم باقیماوانەت هەرایە، شین و قوڕپێوانە، واوەیلایە، گریانە هەموو ڕەشپۆشە عەرز و ئاسمان، کێو و کەژ و سەحرا سەدای ناڵین و هاوارە لە ماڵی خوێش و بێگانە "ئیمامی" ماڵی کاول بوو، نەما هێزی، شکا باڵی لەتاو مامی وەکوو بابی، لەژینی خۆی هەراسانە ١. لە دەقەکەدا وەک ڕویێن هاتووە کە دیارە هەڵەی تایپە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: زمانی دڵ سەبارەت: گەردیگلان، ١٣١٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ٨٧ ی چاپی ئەنیسی و ١٠٧ ی چاپی جەعفەر) - نووسین و ئامادەکردن: کەماڵ ڕەحمانی موددێکە نووکی خامە لە وەسفی جەماڵی دڵ دەدوێ، بەڵام زمانی لەتە بێ ویساڵی دڵ١ ئەو ڕۆیوه، کەچی منیش هەڵبەستی بۆ دەڵێم٢ قاسید! هەڵێ هەتا دەگەیه دەرکی ماڵی دڵ٣ نامێکی ڕێکی خامه بده دەستی دڵ، بڵێ٤ دەیگوت چلۆنه داخۆ برا ماڵ‌وحاڵی دڵ؟ ! عەرزت دەکا: زەمانه سیاکاری خۆش دەوێ بۆیه له مل منی بە گوناهە وه‌باڵی دڵ ئەی ئافەرین قەڵەم! به زمانی شڕ و لەتیش تاریف دەکەی له دڵ، به زمانی زوڵاڵی دڵ بەحری عەرووزیی شیعرەکە: مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن ١. چاپی ئەنیسی: وسالی ٢. چاپی ئەنیسی و جەعفەر: ڕۆییوە ٣. چاپی ئەنیسی: دەگەییە ٤. چاپی ئەنیسی: ڕیکی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ حەقیقی (١) سەبارەت: لاپەڕە ٦٢ی دیوانی چاپی ئەنیسی، لاپەڕە ٣٩٣ی چاپی جەعفەر - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی گەر دەپرسی چۆنە "کامیل" کاکە، دەردی کارییە برسییە، بێ هێزە، گێژ و وێژە، کاری زارییە ڕۆژ حەواسی پێ نییە، شەو خەستە وو تەنبەڵ، دەڵێی: کۆڵەکێشیی کردووە، تاکوو سەحەر هاوارییە وا بڵاو و دەرهەم و لەتلەت بوو وەک زولفی بوتان فکر و ئەحواڵ و حەواسی، عەینی تۆوی شارییە غەیری کوندی ماڵ خراپ و وشکەسۆفی ڕیش‌درێژ کێ دەڵێ ئەم وەختە خۆشە؟ گەرچی ئەمری بارییە مام مەلاش، ڕەببی کوت‌وپڕ بێ، هەدادانی نییە کاری هەر قوولە و هەرایە، ئەم سەرە و ئەو خوارییە خۆشییە لەو، چونکە مانگی خێرە، سەرفترەی هەیە دەک بە زووخاوی ڕەشی بێ، هەر بە فکری زارییە نان دەخۆم ئەمنیش بە قوززەڵقورتە، چا زووخاومە گەر دەپرسی چۆن دەژی "کامیل"؟ برا! بێعارییە وەڵامی حەقیقی "کامیل"! ئەو مانگی موبارەک فەڕز و ئەمری بارییە مانگی نوێژ و تاعەت و سەرفترە وو دیندارییە لەززەتی ڕۆژوو ئەتۆ تێ‌فکره عەینی ڕەحمەتە خواردنی ڕۆژێ ئەتۆ بڕوانه زەهری مارییە دەنگی قوڕئان خوێندن و ئەڵڵاهوئەکبەر دێ مودام کەی له مانگی دیکەدا تۆ گوێت له دەنگی قارییە بیست‌وحەوتەم حامیلی قوڕئانە جەبریلی ئەمین حامیلی وەحیی موبین بۆ ئەحمەدی موختارییە لەیلەتولقەدرێ کەوا سەف‌سەف مەلاییک دێنەخوار دەرکی ڕەحمەت بازه، عاسی! وەختی گریه و زارییە دەرکی دۆزەخ داخرا دەرکی بەهەشت ئاواڵه‌یە موژدە بێ ڕەحمەت دەبارێ باری عامی بارییە سەیقەلی ژەنگی مسی ساڵێکه سەرفتره و زەکات مشت‌وماڵی نەفس و ماڵه سوننەتێکی جارییە مام‌مەلای بێچاره، کاروبارێکی دیکەی نییە یازده مانگان خەوتووه و ئەو مانگه وەختی کارییە کاکەگیان ئێستا "حەقیقی" زەوقی جارانی نییە! تەبعی تۆ سەرشاره، ئەمما شێعری من بێ‌عارییە بۆکان، ١٣٤٧ی هەتاوی (لاپەڕە ٣٩٤ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ حەقیقی (٢) سەبارەت: کانی‌بەن، ١٣٣٢ی هەتاوی (لاپەڕە ٣٩٥ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی چ خۆش ‌بوو قاسیدی یار شێعری ئاودار و تەڕی هێنا ژیاوه باغی هیواکەم، ئەوا بەرگ و بەری هێنا هەزار ئەحسەن "حەقیقی" عەنبەرئەفشانی دەکا شێعرت! فیدات بم، قاسیدت موژده و نەویدی خۆشتری هێنا خەریک بووم من نساری ڕێت بکەم هەرچی مەڕ و ماڵە کەچی ڕۆح هاته پێش، ماڵ و مەڕی لادا، سەری هێنا له جوابی شێعری ئاودار و تەڕ و پاراوی تۆ "شاعیر" بچووکی خۆت بە سەد زەحمەت دووسێ شێعری شڕی هێنا به عەزمی کوشتنی ئەو شەخسه ئەمنی دوور له یاران کرد برۆی تۆ خەنجەری کێشا، موژەی من نەشتەری هێنا له دووریت مردبووم، ئەمما نەسیمی لوتفی تۆ دیسان مەسیح‌ئاسا دەگەڵ خۆی نەشئەیی ڕۆح‌پەروەری هێنا کەوا پارچەی غەزەل دەبڕین له دیوانی موحەببەت‌دا ئەتۆ پشتی غەزەل دێنی، "ئیمامی" ئەستەڕی هێنا وەڵامی حەقیقی ئەوا سۆزەی بەیان دیسان پەیامی دڵبەری هێنا نەسیمی ڕۆح‌پەروەر عەتری عوود و عەنبەری هێنا شنەی بای مەرحەمەت دیسان لەلای کوێستانی "کانی‌بەن" چ خۆش بۆنی هەڵاڵه و سوێسنه و سۆسەنبەری هێنا نه زیندوو بووم نه مردوو نامەکەت ئاوی حەیاتی دام نه قاسید بوو نه کاغەز ساقی ئاوی کەوسەری هێنا له وێنەی سونبول و لاله و گوڵ و گوڵ‌ئەتڵەسی و شەوبۆ حەریر و ئەتڵەس و جەرسه و قەنەوز و مەخمەری هێنا له ڕووی نەخش و نیگاری پیره‌کوێستانی تەبیعەت بوو موهەندیس چوو نموونەی ڕامسەر و بابولسەری هێنا سزد گر زنده گردد مرده از نامت مسیح‌ئاسا کەوا بۆ مەسکەنی "سەردار" نامەی سەروەری هێنا عەزیزم شەرحی دووری تۆم شەوێکی تاکوو ڕۆژ نووسی سبەینێ زوو قەڵەم ئیعلانی خەتمی دەفتەری هێنا قیامی قامەتت بۆ ئەهلی دڵ قامی قیامەت بوو قەتاری کۆچ و بارت بۆ موکریان مەحشەری هێنا گڕی دڵ زۆر بەتینه وا زوو ناکووژێتەوه "کامیل"! "حەقیقی" دەستەچیلەی دڵ، "ئیمامی" ئاگری هێنا بۆکان، ١٣٣٢ی هەتاوی (لاپەڕە ٣٩٦ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ حەقیقی (٣) سەبارەت: کانی‌بەن، ١٣٣٢ی هەتاوی (لاپەڕە ٣٩٧ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی له ئەحواڵی "ئیمامی" گەر دەپرسن چۆنه بێ ئێوە! سەری سووڕماوه، لەم کوێستانەدا بێ‌هەمدەم و نێوە بکەن ڕەحمێ به حاڵی، هەر بەحاڵ هێزی لەبەردایە عەجایب گیری کرد لەم سەرزەمینەی پڕ کەژ و کێوە مەڵێن: کوێستانه جێگای، لێی‌گەڕێن قشڵاغ و بژوێنە به ئینسان چی، که حەیوان تێر دەخوات و خەڵکی بێ‌شێوە! ئەگەرچی گیاوگژی ئەم سەرزەمینه سەوز و تێراوە بەڵام بۆ من له دووری ئێوه وشک و پڕ چڵ‌وچێوە فیداتان بم، وەرن لوتفوو هەبێ، ڕۆژی هیلاکەتمە نەیەن بێ‌نێونیشانم، بێنه لام هەر "کامیل"م نێوە وەڵامی حەقیقی قاسید پەیامی دڵبەری دا، دڵ نەما خەمی بەهـ بە‌هـ‍ چ قاسیدێکی مەسیحادەمه، دەمی "تاهیر" که نووری دیدەیی تۆو سەروەری منە بۆ چاوی من میسالی کله، خاکی مەقدەمی مەنزوومەکەی گەیاند و برینم کولایەوە ئاخر به فکری چاره بە، لای تۆیه مەرهەمی فەرمووته بۆ نەهاتی، نەهاتی منه مەگەر؟ قوربان زەمانه هات و نەهاته هەموو دەمی کوا دێتە‌جێ له زیندەگییا ئارەزووی دڵ؟ چونکه هەزار ساڵه دەڵێن موددەتی کەمی حاشا له شایەتی که گەدا بم له دەرکی تۆ نایدەم به مڵک و ماڵی جیهان، عومری ئەدهەمی "کامیل" دەمێ له یادی "حەقیقی" هەتا هەیە ناچێته دەر، هەمیشه لە بەرچاو و سەر دەمی (لاپەڕە ٣٩٨ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ حەقیقی (٤) سەبارەت: کانی‌بەن، ١٣٣١ی هەتاوی (لاپەڕە ٣٩٩ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی ئەوا باکەی شەماڵ هێنای له خزمەت یارەکەم کاغەز بەخێر بێ ڕۆحی شیرینم، گوڵی بێ‌خارەکەم، کاغەز بە قوربانی وەفات بم چاوەکەم، مەمنوونی ئەلتافم که لێت پرسیم و ناردت بۆ دڵەی ئاوارەکەم کاغەز هەموو لەت‌لەت ببوو بەندی دڵم بێ‌لوتفەکەی یارم دەوای کرد ناردی بۆ "کانی‌بەن"ێ دڵدارەکەم کاغەز لەبەر ڕۆژوو نییه، بێ‌هێزی تۆم و دەردەداری تۆ هەناوم هاته بەر، بوویه دەوای ئازارەکەم کاغەز له بۆکانێ که کانی گەورەکانه تۆش لەوێی بۆیە سەرم بەرز و بڵیند بوو هات لەجێی "سەردار"ەکەم کاغەز "حەقیقی" تۆش حەقیقەت سەربڵیند و بەرز و ماقووڵی! که کردته پەیکی ڕەحمەت بۆ دڵەی خەمبارەکەم کاغەز ئەگەر دووره "ئیمامی" گوفتوگۆی بۆ ناکرێ جا چش نییه فەرقی نزیک و دوور لەجێی گوفتارەکەم کاغەز وەڵامی حەقیقی بۆ ئاوات "ئیمامی"! نامەکەی نامی گەیشت و نامه سەرچاوم له دووری تۆ دەبارێ داییما فرمێسکی خوێناوم بەبێ مانگی موبارەک لێم حەرامه چاوەکەم بێ تۆ پڵاو و گۆشت و دۆڵمه و مەشکەفی و فڕنی و هەلیماوم لەبەر ڕۆژوو نییه، دووری له دینی تۆیه گەر مردووم ئەجەل دەورم دەدات، هیوای ویسالی تۆیه گەر ماوم ڕەفیقانت له هیجرانت بەجارێکی هەموو سووتان به ناری عیشقی پاکی تۆ، به تەنیا من نەسووتاوم که فەرمووته: فیداتان بم، وەرن ڕۆژی هیلاکەتمە چ حاجەت هات‌وچۆ بەینی من و تۆ، بۆیه داماوم له قوللەی قەلبی یاران خەیمەیی نازت وەها هەڵدا له خانەخوێ و له میوان، غەیری تۆ نایێته بەرچاوم له ڕێگای عەشقی تۆدا ڕەهڕەوانت هیچی ناوەستن هەموویان "کامیل"ن وەک تۆن و هەر من سەر لەپێناوم ئەگەر وابێ ئەوەی دۆستی "حەقیقی" بێ لەبیر ناچێ به قەولی "کاعەزیز": بێت و نەیه، پێڵاوی سەرچاوم (لاپەڕە ٤٠٠ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەڵامی ئاوات بۆ سەیید (١) سەبارەت: (لاپەڕە ٤٠٢ و ٤٠٣ و ٤٠٤ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی هۆنەرێکی پیری وەک من، کوا وتەی جوانی هەیە؟ کوا گوڕ و تین و توانای جاری‌جارانی هەیە؟ گوێم خەریکه گوێ نەداته بەند و باو، چاویش ئەوا کەم‌کەمه بێ‌نوور دەبێت و حاڵی بوحرانی هەیە هەرکه بیستم ماڵەکەت هاتۆتەوه جەمیان، کوتم: سەد شوکر وا هەوری ڕەحمەت مەیلی بارانی هەیە هاتیەوه بۆ خانەقای پیرۆزی بابی گەورەمان ئاوەدان بێ زۆر هەراوه جێی هەموومانی هەیه گەرچی هەروەک مۆتەکه سەر سینگی گرتم پیاوەکەت ڕۆژوەوان بۆخۆت دەزانی ڕۆژ و شەو ژانی هەیە خۆ بەڵام چونکه لەلایەن تۆوه بوو، پێی سەر سەرە ڕۆژوەوانیش کاتی ئێوارانه دەرمانی هەیه تێروپڕ دەخوا، هەتا تێرتێر نەبێ ناکشێتەوە جرت‌وفرتی لێ پەیا بێ، جا وچان‌دانی هەیە بۆ تراکتۆر ناردبووت "سەیید"! ئەوا پێشکەش کرا پیاوەکەت دەیگوت که ڕۆژێک کاری کێڵانی هەیە گیانه "ئاوات" برسییه و بێ‌هێز، دەنا بۆ خزمەتت حازره بێ، ‌چاو دەگێڕێ داخۆ کێ نانی هەیە نامەی سەیید بۆ ئاوات وەرنه سەر سەرچاوەکەی چاوم که سەیرانی هەیە ڕوون و لێڵه جاربەجاره حاڵی سیروانی هەیە گەرچی باریکه مژۆڵ بۆ بەردەبازی ڕێگەتان کۆلکەداری ئاوەسووی من تاقەت و توانی هەیە ماڵەکەم کۆن و بچووکه لایەقی ئێوەش نەبێ ماڵی دڵ ئاوا هەراوه، جێی هەمووتانی هەیە گەرچی وێرانه وەکوو "جەمیان" دڵم ئاو و هەوای زۆر لەتیفه وەک قەریحەم تەبعی جەمیانی هەیە گەر تراکتۆرێک هەبێ مەزرای دڵی من شێو بکا لەم چیا سەرسەوزەدا مەودا وو مەیدانی هەیە شین دەبێ تۆوی مراد ئاخر له مەزرای ئارەزوو ئاسمان ئەمڕۆکه مەیلی تاوەبارانی هەیە "سەیید" ئەمڕۆ ئیمتیحانی شانس و بەختی خۆی دەکا تا بزانێ کاکه "کامیل" لوتفی جارانی هەیە؟ نامەی سەیید بۆ غالیب و ئاوات "غالیب" و "ئاوات" دوو شەم بوون و دڵم پەروانەیەک هەردەمه دوو جار دەسووتام من بەبێ پەروانەیەک جارێ ئەو دەیبرد دڵم ئەو جارێ دەیهێنایەوە دوو تەناف بوو بۆ دڵی تەنیام که کردبوویانه یەک دەست و پێی دڵ بەستراوه، تابی زنجیری نییە تاقه هەودایەک بەسه بۆ دەست و پێی دێوانەیەک بۆیه دوو ساقی به دوو جام دێنه سەر ئاسۆی دڵم دیاره بۆ مەستێک کەمه یەک ساقی و مەیخانەیەک ڕەمزی عەشقه وا به دوو سەییاد بە دووی سەیدێکەوەن گەر نه تەیری دڵ ئەسیر نابێ به داو و دانەیەک من لەگەڵ خۆم و خودای خۆم عەهد و پەیمانم هەیە بچمه سەر کەوسەر بەبێ‌وان نامەوێ پەیمانەیەک "غالیب" و "ئاوات" دوو جانانەی منن، دڵ پێم‌دەڵێ: تۆش دوو جار بمره "سەید"! هەرجاره بۆ جانانەیەک سەیید: سەید قادری سەیادەت. غالیب: حاجی سەید محەممەدی نوورانی، شێخی زەنبیل. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەڵامی ئاوات بۆ سەیید (٢) سەبارەت: (لاپەڕە ٤٠٥ و ٤٠٦ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی 'قادر' بەخودا، ئەلحەق، ئوستادی بەیاناتی! تۆ مەزهەری هەڵبەست و ئەشعار و مەقالاتی ئەمڕۆ نییه هەر بێ‌شک هەمڕەنگ و هەم‌ئاوەردت قائانی بڵێی ئەمڕۆ بێ‌مۆده غەزەلیاتی 'فێردەوسی' و 'قائانی' ناگەن به غوباری مە من پەستی خەیاڵاتم تۆ مەستی کەماڵاتی با باسی نەکەین باشه چون من به مەسەل زیاتر دەرکەوتووه لێم پیری، ئوفتادەگیی و لاتی فەرمایشی تۆ قادر! زۆر جوانه وەکوو قەندە حاشا که نه من لۆتیم، حاشا که نه تۆ لاتی وەڵامی سەیید بۆ ئاوات ئەی مەنبەعی فەیز و جوود، ئەی شاعیری پڕمایە! تۆ مەرکەزی ئیحسانی، تۆ کانی کەماڵاتی من بەندەیی تۆم قوربان! تۆ سەروەر و سەرداری شایستەیی تەعزیمی، جێی فەخر و موباهاتی ئەستێرەیی شەوتابی، هاتم به هومێدی ڕووت تا شەو که موعەتتەل بووم، من ڕۆییم و تۆ هاتی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ سەیید (٣) سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٣٩ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤٠٧ و ٤٠٨ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی من هاتم و تۆ ڕۆیی، تۆ ڕۆیی و من هاتم زانیوته به قەولی وان تۆ لۆتیی و من لاتم گاهێ کز و گە‌ه‍ ماتین، گەه‍ لۆتیی و گەه‍ لاتین ڕووکەینه دەر و دەشتان، تۆ هار و ئەمن ماتم تۆ ڕاوچیی و من هەوچی، با پێکەوه حازر بین گوێ مەگره قسەی خەڵکی، وەک من به؛ کە ڕاهاتم سەرلەوحەیی گۆڤاره باسی منی بێ‌چارە یا شوهرەیی ئافاقم، یا توعمەیی ئافاتم کەوتوومه سەری ئەوسەر، هەرکەس چ دەڵێ بیڵێ دەرحەق به قسەی خەڵکی بێ‌قەید و موبالاتم با هەر به خەیاڵ یارۆ، ئێمه به فەقیر دانێ تۆ خوسرەوی خووبانی، شاهەنشەهی شاماتم شایی دەوێ ئەو، سەیره؛ دەس بگره، مەڵێ لەنگم هەڵپەڕکەیەکی بگرین، تۆ دەس گره، من پاتم گەر چا بێ کەلامی من، سینەش که سەماوەر بێ شیرینه وەکوو قەنده، هەڵبەست و مەقالاتم قوربانی وەفاتم من، قادر قەدەمت بێنە سەر چاوی حەزینی من، حازر له گوزەرگاتم نامەی سەیید بۆ ئاوات ژیانی من به دەرد و داخ و ژانه، هەر به نێو ژینە کەسێ نەیچێشتبێ ئەم تاڵییه، لای وایه شیرینە لەمێژه دەنگی تۆ نایێته گوێ، 'کامیل'! چ قەوماوە؟ ئەتۆ لاڵ بووی؟ زمانم لاڵ بێ یا گوێی ئێمه سەنگینە؟ براکەم! شێعری تۆ ناڵەی دڵه، هەر دڵ دەلاوێنێ بەڵێ بۆ دەردەداران لایەلایه دەنگی ناڵینە زەمانێ بولبولی دەنگ‌خۆشی ئەم گوڵزاره بووی، ئێستا نه دەنگی ناڵە وو نایه، نه ڕەنگی جوانی نەسرینە هەچی دەنگێکی دەیبیستم دڵم دێنێته ژان ئەمڕۆ سکاڵای مل بەکوێنه هەر سەدای ڕۆڕۆیه، یا شینە به سەرما هێنده گریاوه مژۆڵی پێ‌نەما چاوم له باخچه و باخی بێ‌خاوەن دەچێ بێ‌هەژگ و پەرژینە لەسەر چۆم و شەتان فێنکایی ئاوێکم نەدی کاکە! هەمووی خوێناوی جەرگی لەت‌لەته، لێڵاوی ئەسرینە لەباتی قاسپەقاسپی کەو، پەپوو دەخوێنێ لەم هەردە لەباتی لاله و سونبوول له باخان هەر دڕوو شینە ئەمن بۆخۆم که خەمبارم دەڵێم هەروەک منه 'سەیید' له چاوی لالەوه هەرکەس دڵی داخێکی خوێنینە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ سەیید (٤) سەبارەت: (لاپەڕە ٤٠٩ و ٤١٠ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی قادر! ئەمن ـ دەزانی ـ عەسام گرت به دەستەوە کەوتووم لەپێ، بفەرموو ده "کامیل" هەڵستەوە هەستانی من برا! به عەسای زولفی یارمە گەر بێ به لارولەنجه، به دوو چاوی مەستەوە باری دەکەم ئەگەرچی گرانه به دەرد و خەم بەو حاڵەوه به موویێکی زولفی دەبەستەوە خۆ گەر پسا دڵم، دەکەوێ، دەشکێ، ناسکە ئەوچەل چ چارەکەم به دڵێکی شکەستەوە "ئاوات"ه قەت نەهاته جێ ئاواتی "سەیید"ا هیوام نەماوه کاکه! به ڕۆحێکی خەستەوە نامەی سەیید بۆ ئاوات دەمێکه زەمزەمەی شێعرێکی تۆم کاکه! له گوێ نایە له کوێستان و چیا سەرسەوزەکان قاسپەی کەوێ نایە گوڵی باخی ئەدەب گەر تۆ نەبی، من بچمه کام گوڵشەن؟ که هیچ باخ و گوڵێک ئەو بۆنه خۆشەی خۆتی لێ‌نایە هەموو سەرچاوەیەک کوێر بێتەوه خۆ ئاوی نامێنێ کەچی سەرچاوەکەی چاوم دەبوو وشکایی بێ، نایە له ناخی سینەوه هاسان هەناسەم نایەت و ناچێ کزەی بای وەعدەکەی خۆمه، دەمێ دێ، سەردەمێ نایە له هەرلا دڵ بەجێ دێڵم بحەجمێ و بگرێ ئارامێ له هیچ لایێکی‌دی، لای تۆ نەبێ، خۆ دڵ بەجێنایە نەخۆشی دەست و پێی بەستووم و دەنگیشم به کەس ناگا خڕەی زەنجیر و دەسبەندی کەسی بێ‌دەست‌وپێ نایە دڵی ناردۆته لات "سەیید" که نەیتوانیوه بۆخۆی بێ درەنگی پێ‌دەچێ ئاخر به سەر دێ، خۆ بە پێ نایە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەڵامی ئاوات بۆ سەیید (٥) سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٦٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤١١ و ٤١٢ و ٤١٣ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی بۆ وەڵام هۆنەر دەڵێ: من قامەتی یارم دەوێ یاری زانا و شۆخ و شەنگ، خۆش کار و ڕەفتارم دەوێ نامەوێ وەک بووکی شاران خۆ بڕازێنێتەوە بێ بەر و بەرموور و بازن، یاری ساکارم دەوێ هەروەکوو لاولاو نەپشکووتوو، وەکوو بووکی بەخت دڵبەری باڵابڵند، شیرین و عەییارم دەوێ زولفەکەی گەستوومی وەک دووپشکی ڕەش، بەو حاڵەوە بەژن و باڵا و لار و لەنجە و زولفی ڕەشمارم دەوێ گەر نەخۆش بم بێتە لام پێم خۆشە، با هەر کەوتبم ڕۆژ و شەو داوا دەکەم من: گیانی بیمارم دەوێ گیان بە عەشقی یار نەسووتێ، سەر لە ڕێی وی‌دا نەچێ هەر دوو دەفرۆشم بە پووڵێک و خەریدارم دەوێ کاکی "ئاوات"! هەڵگرە دەستت لە شێعر و بەندوباو تۆ کە پیر بووی هەر بڵێ: من ڕەحمی دادارم دەوێ نامەی سەیید بۆ ئاوات چوومه "قاقڵاوا" ماڵی "ئیمامی" دەردەدارێک چوو بۆ دەوای زامی مامۆستای گەوره و بەڕێز و زانا وێنەی کەم ماوه له موکریانا ئەستێره گەشەی بەری‌بەیانە بەجێ‌ماو له ڕێی شەوی ژیانە هەرچەن جێگاکەی چۆڵ و کەنارە مانگ له هەرلایەک هەڵبێ دیارە ماوه لەو دێیه ئەو زانای نامی "قاقڵاوا" جامه و "ئیمامی"ش جامی کابەی ئاماله ئەو بارەگایە جێی ڕاز و نیاز لەگەڵ خودایە دەنگی تەهلیلەی سۆفی شەوانە عەڕشی خودایان دێنا جۆلانە له خانەقادا گەلی دەروێشان سەریان شۆریده، دڵیان پەرێشان له وەختی زیکرا دەروێشی دڵ‌ڕێش پرچی وەک دڵی پەرێشان دەروێش هەرکەس سەری خۆی هەڵگرت و ڕۆیی دەروێش و سۆفی زەوار و خۆیی ئەوەی بەوەفا و خاوەن کەڕەم بوون هەر کۆترەکانی دەوری حەڕەم بوون ئەوانیش فڕین ڕوو به هەوا بوون ئەوانیش وەک من سەربه‌هەوا بوون له دۆستەکانی خودا کەس نەما خودا خۆی ماوه بەتاقی تەنیا چ جێیەک بچم دڵ لێی بە جێ بێ من بچمه کوێی دی بۆنی وی لێ بێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ نووری (١) سەبارەت: بۆكان، بەفرانباری ١٣٦٢ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤١٦ و ٤١٧ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی نووری! ئەی مایەیی ژین و گوڕ و تینی ئاوات! ئەی وتەی شیرن و جوانت هەموو وەک نوقڵ و نەبات من بە ئاواتی دڵی خۆم نەگەیشتم، پیر بووم چاکە بێ‌میننەتی پێ هاتمە ڕێی هات و نەهات زۆر لەمێژە وت‌ووێژت کە لەگەڵ من نەبووە گێژووێژم، کڕ و کاس، غەم لە دڵم بۆتە قەڵات مەلی دڵ ئێستە لەلای تۆ نییە، لێت تۆراوە بە دوو سێ شێعری بلاوێنەوە، با بێتەوە لات دەڵێ ماوێکە هەواڵێکی نەپرسیوە لە من چاکە ئاوارە ببم، بچمە کەژ و کێوی وڵات وەڵامی نووری بۆ ئاوات ئەی بە سەربەرزی ژیاوی له هەموو كاتی حەیات! ئەی نەوەستاوی له هەنگاوی بەرەو بەرزی وڵات! ئەی له گوڵزاری ئەدەب‌دا گوڵی تێراوی بەیان! ئەی له ئاسمانی هونەردا دەشەكێ نێو و نەوات! هیممەتی پیره دەپێوێ هەموو مەودایی زەمان پێ چیه بێت و نەبێ، ڕێگه چیه هات‌ونەهات؟ بەخودا مەستی هەواته ئەوی هەستێكی هەیه سەره پێ‌بازه لە بەر پێت و دڵه پڕ له هەوات ویشكەرۆ ماوه دەروون و كپه مەڵبەندی وتار قۆرغی قاڵاوه هەرێم چینه له چی كا عەنقات ئەو دڵەی كانگەیی هیوا بوو به ئاوات دەژیا لەتكه خوێنێكه له خۆی‌دا دەتەپێ كات و سەعات شەمی بێ‌«نووری» كوژاوەی شەوی تاریک و تەمم وەره ڕوونم‌كەوه ئەمجاره به ئەنفاس و دوعات ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ نووری (٢) سەبارەت: بۆکان، ١٣٦٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤١٨ و ٤١٩ی چاپی جەعفەر، لە چاپی ئەنیسیدا نییە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی تەیری دڵ بێ‌پەڕوپۆ، تەپکه شکاوێکی بەسە چاوەڕێی تۆیه که بێی، گەرمه‌سڵاوێکی بەسە مەڵێ زستانه، جلی پیر و فەقیر پاره بووە ڕۆژی ڕووت دەرخه، هەتیو تۆزه هەتاوێکی بەسە پاییزه، فەرموو تەماشا بکه لانەوخوارم پیره‌کەروێشکێ له گوڕ کەوتبێ، ڕاوێکی بەسە ئەو هەموو زولفه به زەنجیری مەکه بۆ ملی من تەیرێ وا بێ‌پەڕوباڵ کەوتبێ، داوێکی بەسە سەیید و پیر و فەقیرم، وەره لێم قەوماوە بۆ منه ئەو مەسەله: «باوەلێ باوێکی بەسە» وا بە سەرڕووتیی و پێخاوسی هاتۆتەوه لات 'کامیل'ت جووته کڵاشێک و کڵاوێکی بەسە هێنده هەر هاتم و چووم، خۆزگه به دۆم دەخوازم پیره‌دۆمێکی هەژار جاوه دڕاوێکی بەسە وەڵامی نووری بۆ ئاوات هەستی نێژراوی دەرێناوه له ناو گۆڕی سكووت مەسەلەی كۆنی دەڵێن «باوەلێ باوێكی بەسه» باوەلێ، دیاره كه شەمزاوی به باوی گەردوون! خۆ دەنا زوقمه حەریف خۆی بزە تاوێكی بەسه باوەلێ، بادەوه سەر باو و گوڕی كاتی كوڕی! شیر هەتا كۆن بێ دەڵێن هەر لەپەساوێكی بەسه گێژی گێژاوی بەڵا بێ ئەوی دەشكێنێ دڵت لای خودا دەستی دوعا قەلبی شكاوێكی بەسه به چەكی شیری برۆ و تیری بژانگ هەڵمەكه دڵ شیر و تیر بۆچی دەسووی سیلەیی چاوێكی بەسه نەتەوی بۆچی بزانێ به هەموو هەستی دەروون دڵ به دڵ ڕێی بێ هەرای بۆ چیه قاوێكی بەسە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ نووری (٣) سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی بۆ نەهاتی گیانەکەم، دەعوەت کرای خۆ لەگەڵ 'ئاوات' لەمێژە تۆ برای هێندە شیرینن برام! خۆت و وتەت هەروەکوو قەند، هەربینا ڕۆژێک خورای زوو بە تەنیا شاعیرێک بووی و بەڵام ئێستە مامۆستایەکی داستان‌سورای بەو هەموو تەبع و قەریحە جوانەوە کاکە! بۆچت کردووە، بێ‌دەنگ کرای؟ خۆ لە ناو کۆڕی ئەدیبانی زەمان زۆر بە زانا وو بلیمەت ناسرای 'نووری'! تۆ وەک نووری ڕۆژی ڕۆشنی سەد چەلیش خۆ ون بکەی، هەر ئاشکرای بۆ شەوی شێعریش ئەگەر ناردیان، بچۆ چونکە بۆ ئەو مەجلیسە تۆ شەوچرای قاقڵاوا، ١٣٦٢ی هەتاوی (لاپەڕە ٤٢٠ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) وەڵامی نووری بۆ ئاوات سەروەرم وا هەڵكەوت ئەوڕۆژه وا دەعوەت كرام! لەش‌بەباری باری خستم بۆ نەخۆشخانەی برام كۆڕی گەرمی هۆنەرانی ڕێ ‌نەدام جەوری زەمان بەختی نوستوو كاری خۆی كرد وا له «ئاوات» هەڵبڕام داری ویشكی بێ‌بەروباڵم له كێوپارەی ژیان بۆ مەلی ڕێبواری شەو بێ‌جێ وەبەر بیوران درام هەوری غەم تاریک دەكا ڕۆژێ كه «نووری» دەركەوێ كەی له نێو تەیمان و تانەی ڕێگران‌دا ئاشكرام؟ تۆی له مەیدانی ئەدەب‌دا شاسواری بێ‌نەزیر بۆ شنەی شەوگاری شێعریش تۆ چرای، من پاچرام دەست و پێیان لێک‌دەدەم بۆوەی كه 'ئاوات' سەركەوێ ڕۆژی ڕەش مەودای نەدامێ هەر به زیندوویی مرام دەركی داوام داخراوه گوێچكەیی گەردوون كەڕه خۆ دەنا ئاسانه ببیه ئاسمان دەنگ و هەرام بۆکان، ساڵی ١٣٦٢ی هەتاوی (لاپەڕە ٤٢١ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ خاڵەمینی بەرزنجی (١) سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی هەروەکوو ماسی لە نێو گۆلاوی لێڵاوم ئەمن هەڵدەسووڕێم بێ‌دەس و پێ، تازە شێواوم ئەمن تۆ ببە غەوواس، دەرمبێنە لە ئاو تۆخوا، کەسم! خاڵە گیان فریاکەوە، تاکوو نەخنکاوم ئەمن! هەم‌قەتار بووم خۆ لەگەڵ یاران لە مزڵێکی ژیان کاروان ڕۆیشت و نەمزانی، بەجێ‌ماوم ئەمن من کە پیر بووم و لە قیس چووم، خۆ بەڵام بەو حاڵەوە جاری واشە دێمە ڕیزی جوان دەڵێم لاوم ئەمن خاڵە گیان! چاوێک لە ئەندامی لەبەریەک چووم بکە هەروەکوو لانکەشکاوێکم کە چڕژاوم ئەمن دار و پەردووی لەش دەس و پێیە، ئەویشم چوو لە دەست لانکە نا، ئەم‌جارە هەروەک ماڵە ڕووخاوم ئەمن نایەتە جێ تازە خاڵە ئارەزووی 'ئاوات'ی پیر! هەر دەبێ بانگ کا، بڵێ خۆ تازە فەوتاوم ئەمن قاقڵاوا، ١٣٦٥ی هەتاوی (لاپەڕە ٤٢٢ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا دەرنەکەوتووە) نامەی خاڵەمین بۆ ئاوات هەستە ناقیس! بنووسە بۆ 'کامیل' شێعری تازە و تەڕ و بەتام و خوێ دوای سڵاو و دەسی لە سەر سینگت بڵێ بۆ زیارەتێکی بێمە کوێ؟ دڵی من ڕۆژ و شەو لە بیری ئەوا دڵ و گیانم بە یادی تۆ دەدوێ هەر منم دڵ دەداوی تۆ کەوتوو هەر ئەتۆی ڕاگری منی بە موێ دڵی وێران و شێعرەکانی تۆش هەروەکوو جەرگی خۆمە، توێ‌بەتوێ باشە چیدی سەرت نەیێشێنم هەر بژی بەو زووە لەشت نەپوێ 'خاڵە' بۆ دۆستیت هەتا ماوە وەکوو کێوە، لە جێی‌خۆ نابزوێ نەغەدە، ١٣٦٠ی هەتاوی (لاپەڕە ٤٢٣ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا دەرنەکەوتووە) ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەڵامی ئاوات بۆ خاڵەمینی بەرزەنجی (٢) سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٦٠ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤٢٤ و ٤٢٥ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا دەرنەکەوتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی هەستە کامیل! کە خاڵەمین دەدوێ جوان دواوە، لە ڕۆحی ئەمنی کەوێ بیر و هۆشت وەکۆکە بشزانە خاڵە داخۆ سەری لە چی دەسوێ خاڵەگیان! پێش ئەوەی کە نامەت بێ پاکی جەرگ و دڵم ببوو توێ‌توێ هۆنراوەت بە ڕێک‌وپێکی گەیشت مردبووم من، ژیامەوە لە نوێ یا خودا هەر بژی بە بیروڕا پێت لە ڕێگەی خەباتی گەل نەسوێ هەر بژی تا دەگەی بە ئاواتت بەرهەڵستت نەبێ هەتا سەر سوێ خەم نەبێ خاڵی من، بە خەم هەرگیز بەژنە بەرز و بەڕێزەکەت نەنوێ! تۆ دەفەرمووی کەسێ بچێ بۆ نوێژ جێ‌بەجێ خۆ بە گولـلەیەک دەنگوێ خۆ ئەوی ناچتە دەر لە ماڵی خۆی بـە خـەم و دەردی وانـەوە دەپوێ مردنە، کوشتنە بەشی کوردان تەرمەکەش تووڕ دەدا و بۆی دەلوێ کەژ و کێوی مە بۆتە قەبرستان گوڵی هیوا بە خوێنی گەل دەڕوێ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ خاڵەمین بەرزنجی (٣) سەبارەت: قاقڵاوا، هاوینی ١٣٦٣ی هەتاوی - (لاپەڕە ٤٢٦ و ٤٢٧ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا دەرنەکەوتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی هاوین بوو، گەرم بوو، ساڵی شەست و سێ بوو نامەی گوڵی دڵ گەیشت، دەزانی کێ بوو؟ خاڵێکی عەزیز بوو، ناردی هۆنراوەی جوان جوان بوومەوە بەو نامە، ژیانی پێ بوو یا خوا قەڵەم و دەست و دڵی باقی بێ خاڵ بوو لە دڵم خەیاڵی نیشتەجێ بوو پێش هاتنی شێعرەکانی ڕێک‌وپێکت جەرگ و دڵی 'کامیل'ت هەموو توێ‌توێ بوو ئەو نامە کە قووتی ڕۆحی من بوو خاڵە! زۆر خۆش بوو لە لام، چونکی بە تام‌وخوێ بوو فەرمووتە لە کوێی کە بێمە لات تاوێکی بۆ هاتنی تۆ دڵم سەری لە سوێ بوو هەرچەندە کە خوێنمان حەڵاڵە لای وان هەرلایە دەچووی تەرمی جوانی لێ بوو بڕوانە بەڵام شوکور بە ئازادی دەبەن نێوی گەلی کورد لە شاری یا لادێ بوو هەروا نەبەزیوە قارەمانی گەلی کورد بەو باسە ژیا کوردێ ئەگەر گوێی لێ بوو تۆی خاڵە! کە بوویە هۆی وتاری 'کامیل' تەبع و غەزەل و فکری دەنا لە کوێ بوو؟ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی حەقیقی بۆ ئاوات سەبارەت: حەقیقی، کۆلکەزێڕینە، چاپی یەکەم ١٣٧٤، لاپەڕە ٥٤. - (ئاوات، شاری دڵ، لاپەڕە ٤٠١ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی دەمێکه دڵ له دووریت ئاگرینە خەمی هیجرت گڕێکی زۆر بەتینە دەمێکه دڵ به ئاواتت 'ئیمامی' خەفەتبار و برینداری ئەوینە ژیان، باوەڕ کە لای من ژانه بێ‌تۆ ژیانی وا بەژان کەی نێوی ژینە؟ ئەوا ڕۆژی تەمەنمان گەییه ئاسۆ دەمی پاڕانەوه و تۆبه و گرینە ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەڵامی سوارە ئێلخانی‌زادە بۆ ئاوات سەبارەت: (لاپەڕە ٤١٤ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا دەرنەکەوتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی نامەکەی نامی که حاکی لوتفی سەرشار بوو، گەیی شێعری ڕێکت مەرهەمی قەلبی بریندار بوو، گەیی داری پڕ بەرگ و لقی دڵ زەرد و زار و وشک و ڕووت شێعری ئاوداری جەنابت ئاوی جۆبار بوو، گەیی بۆ منی بەدبەخت و بێ‌چاره و زەلیل و پڕ له غەم نامەکەت دەسکێک گوڵی بۆنخۆش و بێ‌خار بوو، گەیی واسیتەی قاسید له وەختی فکر و ئەندێشه و خەیاڵ کاغەزت بۆ من چەکیدەی فکری ئەحرار بوو، گەیی لوتفی بێ‌حەدد و حیسابت قووەتی ئیخلاسمە شێعرەکانت باعیسی فرمێسکی خوێنبار بوو، گەیی من وەکوو حەزرەت له شێعرا 'کامیل' و بێ‌عەیب نیم شێعری بێ‌عەیبت که مایەی عوجبی حوززار بوو، گەیی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: وەڵامی ئاوات بۆ مستەفا ئێلخانی‌زادە سەبارەت: (چاپی جەعفەر، لاپەڕە ٤١٥. ) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی چلۆن ساڕێژ دەبێ زامی ئەویندار عیلاجی نایە خاوەن یار و دڵدار کەسێکی مفتەلای دەردی ئەوین بێ دەبێ بەو دەردەوە بڕواتە کۆسار بەجارێ شێت‌وپێت بێ ئەو کەسی بوو گرفتاری بەر و خاڵ و خەتی یار عەشق خۆی دەستەچیلەی ئاوری مەرگە چووە هەر ماڵێ، هەر هاوارە، هاوار کەسێکی کەوتە داوی گوڵعوزاران دەبێ وێڵی بکەن خەڵکی بە ناچار لە مەکتەبخانەیی شێعر و ئەدەب‌دا ئەتۆ نووسرای بە زانایێکی وشیار بە شاگردیت قەبووڵ ناکا 'ئیمامی' ١ ئەتۆ خۆت هۆنەری، کاکی هونەردار ١. دەبێ ئەمە قسەی کاک مستەفا بێ کە بۆ ئیمامی نووسیوە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی سەلاحەددین ئاشتی بۆ ئاوات سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی سەییدی پیرۆزی ئازیز! یادی تۆ دەمدا دنە دڵ وەکوو پۆلوویە قوربان! تۆش کە لێم بوویە شنە ڕێی ئەوین ئاورینگە، دێت و زێڕوەشانی لێ دەکا خۆشەویستی ئارەزوویە بێ‌سنوور و گوڵچنە من شەوم دایم بە دووی خورشیدی خاوەردا دەڕۆم ئەی هەتاو! ڕاوەستە تاوێ، شەو خەریکی سووتنە هەر بە دووتا دێم هەزاران جار بەجێم‌بێڵی و بڕۆی شەم پەپوولەی چۆن نەوێ، ئەو وا مەبەستی دیتنە پاڵ وەلاشیپانی دەرگاکەت دەدەم ئەوسا دەڵێم پێک‌گەیشتنمان بە مەرگیشم تەواو بێ شیرنە ئەو وتەی لێوتی بە نێوی نیشتمانێ کردەوە زەردەیی ڕووناکییە، موژدەی لە کەل سەرکەوتنە قەف‌قەفی کێو و چیا کوا بەرگری بیرم دەکا ئاخری هەر پێ‌دەگەم ڕۆژێکی، ئاسۆ ئی منە ١٣٦٥/١٠/١٠ هەتاوی (لاپەڕە ٤٢٨ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا دەرنەکەوتووە) وەڵامی ئاوات بۆ ئاشتی١ هۆنەری زانا و بەڕێزم! یادی تۆ یاری منه گەرچی وێنە جوانەکەت ئێستا، لە بەرچاوم ونە وا پەرێشان و هەراسانم، بە مەرگی تۆ سەلاح! با بزانی مەرگی من گیانە لە تۆ دوورکەوتنە تۆ کە نووسیوتە ئەوا لێرە بەهارە و خۆشییە بای شەماڵ دەشنێ لە مەڵبەندی هەڵاڵە و سوێسنە هەروەکوو فەرمووتە دیارە شین بووە سەحرا لەوێ ڕۆژی سەیرانە و پیاسە، کاتی گوڵ پشکووتنە شاد و خۆشحاڵم کە موژدەی خاکەلێوەت دا بە من بەو هەواڵە بولبولی تەبعم ئەوا کەوتە قنە بۆچی ناشوکری نەبێ، لێرە هەوا سارد و سڕە بای شەماڵ ساردە، کوژەی منداڵ و سەد پیاو و ژنە زوو، کە من ئاورم بەتین بوو، عالەمی سووتاندبوو ئێستە ئاگردانەکەم هێند ساردە جێی لێ نووستنە تا تەنوورم گەرم‌وگوڕ بوو، نانی گەرمم هەر نەدی ئەو ئەوا دامردووە، خۆشم ئەوا بوومە پنە کاکی 'ئاوات'ە لە سەرمان هەڵدەلەرزێت و دەڵێ: بۆچی خۆری گەرمی گەل هەروا لە سووچ و قوژبنە؟ قاقڵاوا، ١٣٦٥/١٠/٢٠ی هەتاوی (لاپەڕە ٤٢٩ ی چاپی جەعفەر؛ لە چاپی ئەنیسیدا دەرنەکەوتووە) ١. مامۆستا سەلاحەدینی ئاشتی نووسەر و وەرگێڕێکی ناوبەدەرەوەی مەهابادی و دڵسۆزی گەل و نیشتمانە. نموونەیەک لە کارەکانی کاک سەلاح، وەرگێڕانی هەردوو بەرگی شەرەفنامەی بەدلیسییە لە فاسییەوە بۆ سەر زمانی نەتەوایەتیمان. نامەی 'سەلاحەددین ئاشتی'، خۆشەویستی ئاوات لە کاتی سەربازی‌دا کە لە شاری بووشێهرەوە ئەو شێعرانەی لەگەڵ نامەیەکی چەند لاپەڕەیی بۆ 'ئیمامی' نووسیوە. ١٣٦٥/١٠/١٠ی شمسی [دوایین ڕۆژی ساڵی ١٩٨٦ ی زایێنی]' ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامەی ئاوات بۆ محەمەد ساڵح ئیبراهیمی (شەپۆل) سەبارەت: (چاپی جەعفەر، لاپەڕە ٣٤١) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی شەپۆل! ١ بە نامەت ئاوات ژیاوە گرێی چەندساڵەی دڵی کراەوە شەپۆلی ژین بوو یا ڕێژنەی باران؟ یا شنە و کزەی مەیلەکەی یاران؟ یا بۆنی خۆشی گوڵی بەهاران، نەسیم هێناویە لە کۆهساران؟ بارانی ئەوساڵ بە ئەمری باری هەموو ڕەحمەت بوو بۆ کوردەواری نەڕزێ ئەو دەستەی نامەی نووسیوە 'ئاوات' سەربەرزە کە لێت پرسیوە ١. مامۆستا محەمەد ساڵح ئیبراهیمی، وەرگێڕی قوڕئانی پیرۆز، مامۆستایەکی ئایینی خەڵکی ناوچەی بۆکان و سەرنووسەری گۆڤاری 'گرشەی کوردستان' بوو کە لە یەک دوو ساڵی دوای ڕاپەڕینی ١٣٥٧دا لە تاران دەردەچوو. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: عاشقی ڕووی دڵبەری بێگەردی وەک مینایە دڵ سەبارەت: جەمیان، ١٣٢٩ ی هەتاوی - (لاپەڕە ١٠٥ لە هەردوو چاپی ئەنیسی و جەعفەردا) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی عاشقی ڕووی دڵبەری بێگەردی وەک مینایە دڵ دای لەدەس هەرچی کە بووی بەو سات و بەم سەودایە، دڵ عەقڵ و فکر و بیروڕای تێکڕا لەقیس‌چوو ئەوکەڕەت ماوه ئەو بێ‌چاره، ئەو دێوانه، بێ‌سەرمایه دڵ وا مەزانه پارچەگۆشتێکی ڕەشی بێ‌کارەیە زۆر بەشان و شەوکەت و جوان و سەروسیمایه دڵ ++++++++++++++++++++++ سەرناو: فری خەم دیسان لەسەر کوێستانی دڵ سەبارەت: قاقڵاوا، ١٣٥٤ ی هەتاوی - (لاپەڕە ٥٢ و ٥٣ ی چاپی ئەنیسی و ١٠٦ ی چاپی جەعفەر) - عینوانی شیعرەکە لە چاپی ئەنیسیدا 'میوانی دڵ'ە. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی فری خەم دیسان لەسەر کوێستانی دڵ کەوتووە، ڕووخاوە دەرک وبانی دڵ باری خەم دایگرتووه، قورس و گران بوو جده‌و بەو کۆڵه، کۆڵ و شانی دڵ بێ‌سەروسامانی خۆم سەد چەل به توون! داخەکەم بۆ بێ سەروسامانیی دڵ هەر به‌ناسۆره، برینی کارییە ڕۆژ لەگەڵ ڕۆژ زۆره ئێش و ژانی دڵ وەک دەڵێن میریی ئەوینی پێوه دێ زۆر بەڕێز و گەورەیه میوانی دڵ ئاوری عیشقی هەڵیقرچاندووە جەرگ و دڵ بۆته کەبابی خوانی دڵ ڕێگەیی هات و نەهاتت دێته بەر بیبڕه 'کامیل' به پشتیوانی دڵ! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شین بۆ خەمین سەبارەت: (لاپەڕە ٣١٠ و ٣١١ ی چاپی جەعفەر، لە چاپی ئەنیسیدا نییە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی ڕۆیی ئەو بولبولی باغی مەلەکووت عالم و هۆنەر و عارف بە سبووت فره کێشاوییه مەینەت بۆ کورد قەت هەدادانی نەبوو تاکوو مرد ئەی دەمم بشکێ، کوتم مرد؟ ماوە! خەوتووه، تۆزێ وەنەوزی داوە هەربینا ڕابێ لە خەو دووبارە تێبکۆشێتەوه بۆ ئەو کارە یانی هەر بۆ گەلی خۆی تێکۆشێ کەم‌وکووڕی گەلەکەی داپۆشێ نامرێ پیاوی خودالێ‌خۆش‌بوو زاهیری ڕۆیی، له پێش چاوان چوو 'شێخ عەلی' کاکه، 'خەمین'ی شۆرەت تەمەنی کەم بوو، بەڵام بێ‌مۆڵەت ئەجەلی هات و گوڵی عومری ڕفاند عالەمێکی به غەم و غوسسه مراند خاوەنی سفره و خوان بوو، ڕۆیی هاودەمی پیر و جوان بوو، ڕۆیی١ ڕەونەقی هۆنەرەکان هەر ئەو بوو خۆشی ئاواتی دڵان هەر ئەو بوو ئێسته 'ئاوات' بە تەنێ ماوەتەوە نەتەوی، داوی لە ڕێی ناوەتەوە هەربینا پێوەبوو ئەو بێ‌چارە هاته خزمەت تۆ 'عەلی' گیان! دیاره چ بکا؟ ناژی بەبێ تۆ تازە دوور له تۆ کەوتووه، زۆر بێ‌نازە ژینی چی، شاعیری چی، هاودەمی چی؟ عومر ئەگەر مابێ له زۆر و کەمی چی؟ هۆنەرێک بووم و له شێعرا زاڵ بووم بێ تۆ مات و له زمانم لاڵ بووم تۆ منیشت وەکوو خۆ بێ‌دەنگ کرد بێ‌وته و بێ‌هونەر و بێ‌ڕەنگ کرد لێرەدا دوایی دەهێنم به وتار کوا وتارم هەیه؟ کوا سەبر و قەرار؟ شیعرێکی شینگێڕییە بۆ کۆچی دوایی شێخ عەلی خەمین. بەحری عەرووزیی شیعرەکە: رمل مسدس مخبون محذوف: فعلاتن فعلاتن فعلن. ١. چاپی جەعفەر: جەوان. من بۆیە کردوومەتە جوان کە لەگەڵ 'خوان'ی میسراعی سەرەوەتردا جیناسێکی کامیلتر پێک بهێنێت. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: زەماوەندی بەهار سەبارەت: بۆکان، ١٣٣٦ ی هەتاوی (ئەم تەخمیسە لە لاپەڕە ٢٣٢ تا ٢٣٤ ی چاپی جەعفەر وەرگیراوە و لە چاپی ئەنیسیدا نەهاتووە) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی وەرن سۆفی! وەکوو دەروێش بکەونه گاڵەگاڵ ئەوشۆ وەره نێو باغی عیشرەت، ئەی نەمامی چاردەساڵ! ئەوشۆ بده جام و مەزەی ماچت له کوڵم و لێوی ئاڵ ئەوشۆ 'به سروەت پێ‌دەڵێم چاوم! کزەی دێ بای شەماڵ ئەوشۆ چزەی دێ جەرگی برژاوم بەبێ پۆلوو و زوخاڵ ئەوشۆ' دەری پیری موغان ئاوایه، قاپی مەیکەده وازن جحێڵ و پیر و منداڵ مەیگوسار و بادەپەردازن سوراحی کەیل و موتریب مەست و ساقی سادە و سازن 'کوڕوکاڵ دەم‌به‌خەندەن، کیژوکاڵ پڕ عیشوه وو نازن بزەی دێ غەمزه وو ڕەمز و ئیشارەی چاوی کاڵ ئەوشۆ' زەماوەندی بەهاره، کاتی سەیران و شەق و گۆیه سەبا بەربووکه، زاوا عەندەلیب، پەرده کەنار جۆیە دەسا بولبول له پێشوازا بخوێنه، داوەتی تۆیە! 'سەراسەر فەڕشه چیمەن، بۆ قودوومی بووکی گوڵ، بۆیە زمانی گرتووه هەر چەشنی تووتی، کوندەلاڵ ئەوشۆ' له خەڵوەتخانەیی خاڵ‌وبەڵەک‌دا خاسەکەو جووتن لە سەر سفرەی چەمەن، شەونم مەیه، گوڵ جامی یاقووتن شنه و سروەی بەیان تێکەڵ هەناسەم بوون و ئەنگووتن 'به تەشریفی نەسیم، شەوبۆ و نێرگس پاکی پشکووتن لە خۆشیان بولبول و قومری دەکەونه قیل‌وقاڵ ئەوشۆ' وەنەوشه لارەمل، داما له مەیدانا به تەنیایی ئەوا نەسرین سەری بۆ پردەباز ڕۆنا، بە تەنیایی ئەوا ڕۆژی لە قیس چوو عاشقی شەیدا به تەنیایی 'ئەوا هەر چاوەڕێیه نێرگسی شەهلا به تەنیایی بە جارێ بوو سپی چاوی به ئوممێدی ویساڵ ئەوشۆ' شکۆفه پێکەنی ڕووی کرده سوێسن یانی ها بگری نەما ئەهریمەنی زستان، وەلاچوو شیددەت و قەهری هەزار قەوس و قەزەح ڕابوو به ڕەنگی تاووس و چەتری 'به دەنگی بولبول و قومری، تەماشا دڵ چلۆن دەگری! دەڵێ بگرن به دڵ قەدری، جەماڵی کیژوکاڵ ئەوشۆ' چنار گەییه چنوور، پێچرا سنەوبەر پەرچەم و سونبوڵ ئەوی نەختێ لە کارا بوو گەیشته مەقسەد و مەنزڵ به‌تەنیا هەر 'قزڵجی' کەوته دووی خێڵ و نەگەییه دڵ ''ئیمامی'ش هەروەکوو بولبول بە هیوای پێکەنینی گوڵ دەناڵێنێ لە سەر هەر چڵ، بە یادی خەتت‌وخاڵ ئەوشۆ' تەخمیسی غەزەلێکی ئاوات، لەلایەن 'قازی کاکە حەمەی قزڵجی'یەوە. ڕوونکردنەوەیەک: ڕەدیفی ئەو غەزەلەی ئاوات وا قازی کاکەحەمە تەخمیسی کردووە لە چاپی ئەنیسیدا 'ئەمشەو'ە، بەڵام لە چاپی جەعفەردا بۆتە 'ئەوشۆ'. بەو پێیە، دوور نییە تەخمیسەکەی قازی کاکە حەمەش هەر ڕەدیفی 'ئەمشەو'ی بووبێت و لە چاپی جەعفەر دا، کرابێت بە ئەوشۆ. بە گشتی، شیعری ئاوات لە چاپی جەعفەردا دوو سێ نیشانەی دیکەشی لەو گۆڕینی زاراوەیە و کرانی بە زاراوەی مەهابادی، بە سەرەوەیە. ++++++++++++++++++++++ سەرناو: معراج سەبارەت: روستای 'کانی‌بەن'، ١٣٣١ شمسی - (صفحە ٢٣٤ چاپ انیسی و ٣٧٣ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: رمل مسدس محذوف، فاعلاتن فاعلاتن فاعلن. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی از بلندا جای بالا آمدی وه چه محبوب و دلارا آمدی! رفتی و باز آمدی زیبندەتر از همه نقصی مبرّا آمدی چون بدیدی لطف صاحبخانه را مطمئن بی‌ترس و پروا آمدی شهر مکه چشم در راه تو بود تا تو باز از عرش اعلا آمدی ای که پایت بر سر چشم همه! خوش مقامی داشتی تا آمدی در میان جملگی خیل ملک ای سپهسالار، زیبا آمدی خیرمقدم از 'امامی' کن قبول تو که بس پاک و مصفّا آمدی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هیچ و هیچ سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٣٤ شمسی - (صفحە ٢٣٢ چاپ انیسی و ٣٧٠ ی چاپی جەعفەر امامی) - بحر عروضی شعر: - مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف، - مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی جانا بیا کە درد دل خود دوا کنیم خود را ز قید و بند تکلّف رها کنیم آن نسیه جان که هست به صاحب طلب دهیم آنگاه روی خویش به سوی خدا کنیم آنچه سزای ماست همان می‌کند خدای تا کی در این سرا عمل ناسزا کنیم دنیا متاع عاریت است و امانتی تا کی متاع عاریتی را قبا کنیم کی این محبت است که با نفس می‌کنیم با هرچه ناسزاست بدان آشنا کنیم هیچ است جمله ملک جهان، هیچ هیچ هیچ پس بهر هیچ و پوچ چرا دست و پا کنیم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: صید حرم سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٣٥ شمسی - (صفحە ٢٢٥ چاپ انیسی و ٣٦٥ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: - هزج مثمن سالم: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی من بیچارە بر گرد رخ جانانە می گردم به عشق سوختن، او شمع و من پروانه، می‌گردم به یاد چشم مستش شیشه‌ی دل پر ز می کردم به تیر غمزه بشکست و در میخانه می‌گردم ندانم من چه هستم کیستم، چون زیستم با غم چنان سرگرم درد دل شدم، دیوانه می‌گردم نه مستم من، نه مدهوشم، عجب بی‌فکر و بی‌هوشم که سر از پای نشناسم، همی مستانه می‌گردم سر زلفش بود چوگان، سر من گوی میدانش ببین مردانه در میدان، چه سرسختانه می‌گردم برای من ز هجر دوست دنیا گشت ویرانه چو بومم ز آنکه روز و شب پی ویرانه می‌گردم 'امامی' را بکشت و گفتمش: صید حرم هستم بگفتا من پی صید حرم، در خانه می‌گردم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: روزگار من سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٣٨ شمسی - (صفحە ٢٢٦ چاپ انیسی و ٣٧٢ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی دانی چە سان گذشت بە من ڕوزگار من؟ روزم چو شب، شبم چو دل تنگ و تار من اوقات من چو زلف بتان پیچ و خم‌به‌خم گویی همه گره به گره بسته کار من شهری است ملک دل که همه مرز و بوم او مشروب از دو دیده چون آبشار من مژگان و ابروان چو تیر و کمان یار تا کی زند به سینه چاک و فگار من؟ دربند وی فتادم و افتادن آرزوست تا کی رسد به بام و در من بهار من از آب چشم خویش دهم آب گلستان شاید بروید از لب جو گلعذار من 'کامل' ز بس که قافله‌ام کند می‌رود! مشکل رسد به منزل جانان قطار من ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مناجات سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٣٩ شمسی - (صفحە ٢١٩ چاپ انیسی و ٢٧١ چاپ جعفر امامی) - بحرعروضی شعر: مضارع مثمن اخرب: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی یارب بە کرم رحمی! دیوانە هر کویم پروانەی هر نوری، می‌سوزم و می‌گویم از بار گنه، پشتم خم گشته چو چوگانم با موی سفیدم بین، هرچند سیەرویم از نکبت و معصیت، افکنده سرم هر دم با هر که درآویزم، بدحالت و بدخویم در روز خجل هستم، چون شب پرە پنهانم بینند به تاریکی، شب‌ها به تکاپویم با این همه بدبختی، با این همه سرسختی چرک گنه خود را، از روی نمی‌شویم عفو تو ز عصیانم بیش است، نمی‌ترسم هرچند ز بیم آن، آواره به هر سویم نومید نمی‌گردد، هرکس که به درگاهت رو کرده و می‌گوید: غیر از تو نمی‌جویم دربار خدا باشد، 'کامل' ز چه می‌ترسی؟ رو بر در باز او، گو من سگ این کویم! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بخت بی وفا سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٣٩ شمسی - (صفحە ٢٢٩ چاپ انیسی و ٣٧٨ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: رمل مثمن محذوف، فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی تخمیس امامی بر غزل سید قادر سیادت (سید) ای کە نالانی ز بخت بی وفای خویشتن! ای که می‌نالی ز ساز نارسای خویشتن! شکوه داری از زمان پر بلای خویشتن 'ای که می‌رنجی ز درد بی‌دوای خویشتن! ' 'نی مگر نالد ز کس جز از نوای خویشتن؟ ' در میان عشقبازان، ما نجاتی خواستیم ما ز یاران یک‌دمی، عهد و ثباتی خواستیم چشم یاری داشتیم و التفاتی خواستیم 'ما در این محنت‌سرا حق حیاتی خواستیم' 'زان سبب بایست دیدن هم سزای خویشتن' از حیات خویش بی‌مورد چرا آزردەایم؟ تا به میل ناکسان درهای غم بگشودەایم بهر ذوق اجنبی فکر عبث بنمودەایم 'تا به بانگ دیگران راه غلط پیمودەایم' 'گوش ما نشنفته بود آخر نوای خویشتن' کس برای مستیم ناورد جامی از ازل کس نبرده از من بیچاره نامی از ازل کس به روز من نیاوردست شامی از ازل 'کس به پای من نمی‌بستەست دامی از ازل' 'چون به دام دیگران رفتم به پای خویشتن' زان جهت از تیرەروزی می‌کشم من جور خویش من که از ابر کسان خواهم جمال بدر خویش سادەلوحی بین که نفع از غیر خواهم بهر خویش 'تیرەبختی بین که من از غیر خواهم قدر خویش' 'خود نمی‌دانم ولی قدر و بهای خویشتن' ++++++++++++++++++++++ سەرناو: متاع محبت سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٤٠ شمسی - (صفحە ٢٢١ چاپ انیسی و ٣٦٦ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: مجتث مثمن مخبون، مفاعلن فعلاتن// مفاعلن فعلاتن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی چو آفتاب سراسیمە شرق و غرب دویدم ز هر دو سوی به شکل جمال دوست ندیدم هزار در بزدم من، هزار بادیه رفتم هزار جور به امید وصل یار کشیدم به عشق نرگس مستش به زلف او گرویدم چو مرغ خانه خرابم ز آشیانه پریدم به روز، شب پره هستم ز زرق و برق هراسم به شب، به یاد دو زلف چو مار یار خزیدم شب فراق به امید بامداد شدم من چو بامداد رسید آفتاب خود طلبیدم به روزگار خودم زار زار گریه کنم من که روز و شب همه در خون خویشتن غلطیدم ز طفلی تا به کهولت دریغ هیچ نکردم هر آنچه سعی نمودم به آرزو نرسیدم به شهر مهر رسیدم متاع دهر بدیدم به‌جز متاع محبت به نقد جان نخریدم به‌جای آنکه چو رندان به شوق و ذوق درآیم ز ترس طعنەزنان جهان، به چاه خزیدم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: گل جامە درید سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٤٠ شمسی - (صفحە ٢٣٧ چاپ انیسی و ٣٦٢ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: هزج مثمن اخرب مکفوف مجبوب (وزن رباعی): مفعول مفاعیل مفاعیل فعل - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی شب آمد و رفت و نوبت صبح امید بر هر در و بام عاشق و دوست دمید هنگام گل و سنبل و عیش و طرب است شد فصل گل و نسیم بر سبزه وزید یاران همه جمعند و نهان شد اغیار صد شکر که منکر است در چاه خزید آواز نی و بربط و تارست امشب ساقی به خود آ جام می و باده رسید! ای جان 'امامی'، تو نگنجی در جام ای کاش بگویند که 'گل جامه درید'! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نشانە خزانم سەبارەت: روستای قاقلاوا، ١٣٤٢ شمسی - (صفحە ٢٣٣ چاپ انیسی؛ در چاپ جعفر امامی موجود نیست) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی بی روی تو نیست عید، جانم! بی تو، بهر تو ناتوانم چون برگ، ز گلستان فتادە چون باد، نشانە خزانم خون می‌خورم از فراق رویت دادم ز کف، عاقبت، عنانم! چون کبک ز ترس دام صیاد از خندە فتادە، در فغانم بنشستە فقیر و مات و مبهوت مرغ پروبال بستە مانم! سرقافلە سیاه‌روزان از غمزدگان اسف ستانم! ناچار زگردش زمانە، بردن غم دوست می ندانم یاربی! اگرچە روسیاهم هرچە توکنی سزای آنم اما تو کریمی و 'امامی' گوید کە گدای آستانم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: فشار زندگی سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٤٥ شمسی - (صفحە ٣٧٥ چاپ جعفر امامی؛ در چاپ انیسی موجود نیست) - بحر عروضی شعر: رمل مثمن محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی سخت بیزارم ز جانم از فشار زندگی وای بر جنگ‌آوران کارزار زندگی من نمی‌ترسم اگر آید اجل سویم شبی می‌گریزد از غم فردای تار زندگی نی به آواز حزین خویش می‌گوید بە گوش هوش‌دار ای بی‌خبر! آواز تار زندگی 'از نیستان تا مرا ببریدەاند' اهل زمان در فشارم از فراق گلعذار زندگی تر شود از گریه‌ی من دامن صحرای دل بنگرید از تنگنای آبشار زندگی 'کامل'ا تا زندەای از مردگان بی‌حستری! گر بمیری راه یابی بر دیار زندگی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شمع شبستان سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٤٥ شمسی - (صفحە ٣٦٩ چاپ جعفر امامی، در نسخە چاپ انیسی موجود نیست) - بحر عروضی شعر: هزج مثمن اخرب: مفعول مفاعیلن// مفعول مفاعیلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی می گریم و می خندم، چون شمع شبستانم کوته‌نظر و فکرم، چون طفل دبستانم گه لاغرم و زردم من، چون خار مغیلانم گاهی خوش و سرخم من، چون گل به گلستانم گاهی سرحالم من، فهمیده و دانایم گه بی‌خود و نادانم، در حالت مستانم گاهی چو ولیّ‌اللە در وادی وحدت من می‌گردم و گه فاسق، چون بادەپرستانم با این همه جوراجور با این همه رنگارنگ یک‌رنگ و خداجویم در زمرەی رستانم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: از کارزار افتادەام سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٤٥شمسی - (صفحە ٢٢١ چاپ انیسی و ٣٦٤ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: رمل مثمن محذوف، فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی قطرەام از آب دریایم، کنار افتادەام بی‌نگین و همدم و غواص و یار افتادەام گاه چون لاله، به کف در باغ، جامی داشتم حالیا بی جام و باغ و لالەزار افتادەام هر شبی را روز می‌پنداشتم با دوستان حال من بی‌روز در شب‌های تار افتادەام گویی اندر غربتم، هم نیست یک‌دم همدمی ای اجل زود آ که بی‌یار و دیار افتادەام! با تن فولاد و آهن من بُدم روز نبرد با تن لاغر کنون از کارزار افتادەام با سر و ریش سفید آخر چه سود از ماندنم؟ اندرین دنیای دون در انتظار افتادەام بار سنگین گنه بر دوشم و دستم تهی است توشەای آخر ندارم شرمسار افتادەام گفت 'کامل' مفسلم، جز رحمت پروردگار نیست امیدی، به روز حشر زار افتادەام ++++++++++++++++++++++ سەرناو: هشیار نیست سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٤٥ شمسی - (صفحە ٢٢٦ چاپ انیسی و ٣٥٨ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: رمل مسدس محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی تو بمان ای چون تو کس غمخوار نیست! چون تو، کس با مستمندان یار نیست جز تو، ای قربان تو جان و تنم! در ولایت سرور و سردار نیست هر که می‌بینم دوروی است و دغل بهر کس، کس محرم اسرار نیست مونسم، روز و شبم محنت دهد همدمم جز در پی آزار نیست امتحان کردم همه ابنای دون با کسم دیگر سر و هم کار نیست گر قبولم می‌کنی ور رانی‌ام بر درت زاری کنانم؛ چار نیست لطف و رحم تو بود داروی من از دل گم‌گشته‌ام آثار نیست رفت دیگر، از کجا باز آرمش؟ از چه رو آرم، که با او کار نیست هر کجا رفته‌ست، گو یارت خدا هر کسی برد‌ست، گو هشیار نیست مست شد از جرعه‌ی خون جگر پست شد چون بهر او دلدار نیست سخت سرسختم هم از بی‌طالعی رفته در خواب ابد، بیدار نیست! آشکارا و نهان در ضیقتم همچو من در دهر یک بیمار نیست پس سزاوار است نالیدن ز من هست بیمار و ولی تیمار نیست ++++++++++++++++++++++ سەرناو: پربستە سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٤٧ شمسی - (صفحە ٢٣٦ چاپ انیسی و ٣٦٨ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: رمل مثمن محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی سر ز پا نشناسم و پا از سر سوداگرم وای گە بر پای پر آزار و گە در بسترم گه دلم گرم است از وصل و گهی سرد از فراق گه چو یخچالم همی بینی و گه چون مجمرم گاه گویم، گاه سوزم، گاه خشک و گاه تر گاه در صحرا گیاهم، گاه چون نیلوفرم پرّ و بالی می‌زند مرغی که در دام اوفتاد بال و پر یا دست و پایی چون زنم؟ بسته پرم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: ستایش سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٤٨ شمسی - (صفحە٢١٩ چاپ انیسی و ٣٧٤ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: رمل مثمن مشکول: فعلات فاعلاتن// فعلات فاعلاتن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی چە شود اگر بە رحمت من بینوا نوازی؟ من اگر نیازمندم تو کریم و بی‌نیازی من اگر کسی ندارم تو کس منی و عالم منم ار فقیر و بی‌کس، تو رحیم و دلنوازی شب قدر من همان شب که به وقت صبحگاهی بنوازی عبد مذنب، تو که درب خانه بازی به چه رو روم به درگه؟ که بسی گناهکارم من مبتلا و ناچار، تو و عفو و چارەسازی به‌جز از در تو یارب در سرفراز نبود به هزار ترس آیم به امید سرفرازی به درت برد 'امامی' سر خود به شرمساری مگر آرد و گذارد سر و رو به خاکبازی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: راز و نیاز سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٤٩ شمسی - (صفحە ٣٧٦ چاپ جعفر امامی؛ در چاپ انیسی موجود نیست) - بحر عروضی شعر: رجز مثمن مطوی مخبون: مفتعلن مفاعلن// مفتعلن مفاعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی رفتی و پیش چشم من حاضر و ناز می کنی با دل صید خویشتن راز و نیاز می‌کنی مردنم آرزوست چون زنده شوم به مقدمت بر تن مردگان خود چون تو نماز می‌کنی زلف تو مار و هر شبی دور تو حلقه می‌زند از آن به سوی خویشتن راه دراز می‌کنی خوبی و حسن روی تو دست به دست هم دهد زان سبب است این همه عربده ساز می‌کنی حسن تو گنج غزنوی زیبد اگر بگویمت صد چو من خراب دل همچو ایاز می‌کنی 'کامل' اگر به کعبەی حضرت دوست عاشقی! مژده دهم که عاقبت عزم حجاز می‌کنی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: بر درگە تو سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٤٩ شمسی - (صفحە ٢٣٦ چاپ انیسی و ٣٧٧ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: هزج مثمن اخرب مکفوف مجبوب (وزن رباعی): مفعول مفاعیل مفاعیل فعل - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی ای در نظرت جهان چو پرّ کاهی! رحم و کرمت شامل هر گمراهی آری که منم اسیر نفس و شیطان از بهر نجات من کرم کن راهی بر درگه تو شاه نهد روی به خاک زان در چه گدایی و چه شاهنشاهی غیر تو و آنکه او فرستاده‌ی توست در هر دو جهان نیست شفاعت‌خواهی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: مردمان خدا سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٥٠ شمسی - (صفحە ٢٣٥ چاپ انیسی و ٣٦١ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: خفیف مسدس مخبون محذوف: فاعلاتن مفاعلن فعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی صوفیان وردشان 'انالحق' بود گرچه منصوروار بر دارند روز و شب با خدا به امر خدای پرده از روی کار بردارند ظاهراً گرچه مفلس‌اند و فقیر لیک اندر خفا چو سردارند زین جهان گر تو بینی زار و نزار زان جهان بین مقیم دربارند گر ندارند ملک و ثروت و مال قوچ قربانی‌اند و سردارند جز خدا را به دل نمی‌بینند از همه کائنات بیزارند جز 'امامی' که پیر و افتاده است مردمان خدای درکارند ++++++++++++++++++++++ سەرناو: شفا سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٥٢ شمسی - (صفحە ٢٣٥ چاپ انیسی و ٣٥٦ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: مجتث مثمن مخبون محذوف: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی دانی کە با تو مرا عهد و ماجرایی هست از خاک‌پای تو بر خاطرم صفایی هست به چاک سینه نگر دلستان! که اهل دلی بدان ز بوی گل روی تو دوایی هست بترس جان من! از آه سینه‌ی عشّاق مرو به ناز عزیزم! بدان خدایی هست به سان ساز و دف و تار و نی ز سینه‌ی من به عشق روی خوشت گوش کن، نوایی هست به سوز سینه همین بیت گفتەای 'کامل'! برای درد دلم از لبش شفایی هست ++++++++++++++++++++++ سەرناو: زخم مژە سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٥٥ شمسی - (صفحە ٢٢٨ چاپ انیسی و ٣٦٠ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: رمل مثمن مخبون محذوف: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی باغبانی کە بە گلزار تو محرم نشود خاطرش تا به قیامت خوش و خرم نشود آن کسی را که ببوسد رخ گندمگونت به بهشت ار برود لیک چو آدم نشود هر که با غمزدگان همدل و همراه نشد عشق در خاطر او نبود و همدم نشود هرکه در دام سر زلف پر و بال نزد همچو من روز و شبش درهم و برهم نشود سرو آزاد ندیدم که به پیش قد تو خوار و بی‌قدر و سرافکنده به خود خم نشود گر کنی میل به ما شیفتگان ای دلدار! هیچ از قدر تو و منزلتت کم نشود به 'امامی' نظر افکن که ز پا افتاده است گرچه زخم مژەی تیز تو مرهم نشود ++++++++++++++++++++++ سەرناو: رشته‌ی مهر سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٦٣ شمسی - (صفحە ٢٣١ چاپ انیسی و ٣٥٥ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: رمل مثمن مخبون محذوف: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی رشتەی مهر بە هر بی سر وپا نتوان بست دل بهر دلبر بی مهر و وفا نتوان بست دل چو یک مرغک وحشی است به هر کوی و دری به دو سه دانه و دام به ریا نتوان بست هیچکس بر نفس باد صبا تکیه نکرد تکیه بر دلبر پر جور و جفا نتوان بست داد و بیداد ز دست فلک کج‌رفتار همه لغو است و غلط، دست قضا نتوان بست! 'کامل'ا عهد و وفا نیست ز کس، دست بکش! تکیه بر عهد و وفا جز به خدا نتوان بست ++++++++++++++++++++++ سەرناو: دوران مهر سەبارەت: (صفحە ٢٢٨ چاپ انیسی و ٣٦٣ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: رمل مثمن محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی با دل شوریده گیرم بعد از این دامان مهر خوش بود با عشق جانان طی شود دوران مهر شاهد مهر و وفایش بس که گوید مهتدی بستری گردید اکنون در بیمارستان مهر آن مدبّر خواند درس مهر و میل دوستان زان سبب بگرفته مدرک در دبیرستان مهر آنقدر با لطف و مهر است و وفا گویی که او در زمان کودکی خورده است از پستان مهر گوی چوگان وفا گردد بر هر آشنا جان فدای آشنا اینک سر و میدان مهر تا بود جان در بدن، تا هستم و هست آن رفیق دارمش چون جان عزیز و گوش بر فرمان مهر هر کسی گوید برون شد دوست از بیمارگاه دامنش بوسم ز شادی تا لب خندان مهر 'کامل'ا، دیگر تو و مهر و وفا، صدق و صفا باش سخت و ثابت و صادق، تو و پیمان مهر! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: با سر دویدن سەبارەت: (صفحە ٢٣١ و ٢٣٢ چاپ انیسی، در چاپ جعفر موجود نیست) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی رفتی و بردی جان و دلم را تنها بە کنج عزلت خزیدن نە خفتە آنی، نە خوردە نانی این تو بە آن تو، باسر دویدن پیر و بیچارە، افتان و خیزان، با این وضع و حال، نهراسیدن آه سرد من چون نسیم صبح بر بام و درت دارد وزیدن در کوی حسرت، بازار محنت ندارم چارە، جز غم خریدن چون مار زخمی می پیچم بە خود یک ساعت یکدم، نیارمیدن آنها همگی نصیب من شد انگشت حسرت بە لب گزیدن آخر من و این درد جدائی بە دوش، این بار سنگین کشیدن آری شب و روز فلک کارش است دل از این و آن بیخود بریدن شغل امامی در آخر عمر گە گریە، گاهی بەخود خندیدن! ++++++++++++++++++++++ سەرناو: در وفات رهی معیری سەبارەت: (صفحە ٢٢٤ چاپ انیسی و ٣٥٧ چاپ جعفر امامی) - بحر عروضی شعر: هزج مثمن سالم: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی 'رهی' راه فرار از خیل ابنای زمان بگرفت زداغ حسرت آنان همی چشم از جهان بگرفت چو دید از این و آن جز خوردن خون جگر نبود به ناچاری دل پر محنتش از این و آن بگرفت جهان خود با هنرمندان بجز جور و جفا نبود وداع از دار فانی کرد و منزل در جنان بگرفت 'رهی' استاد فکر بکر بود و مونس یاران اسف بار سفر بست و امید از دوستان بگرفت دمی با قلب فارغ باز کردم رادیو اما به‌جای ذوق دل از سر ره داد و فغان بگرفت 'رهی' سرقافله در کاروان و شاعران دنبال رسید آخر اجل ناگه زمام کاروان بگرفت ز مرگ نابهنگامش 'امامی' گشت پژمرده در شور و شعف بر من اجل هم ناگهان بگرفت ++++++++++++++++++++++ سەرناو: در وفات محمدخان بداقی "حەمە خان" سەبارەت: (صفحە ٢٣٨ چاپ انیسی و ٣٨٠ چاپ جعفر امامی) - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی در فصل بهار کی خزان است؟ کی موسم ناله و فغان است ناقوس اجل زند نوایی دم زد ز وفات آشنایی ناکام و جوان، عزیز یاران چون لالەی فصل نوبهاران آن کیست، محمد بداقی رحمت کندش خدای باقی دنیا نبود مجال آنان رفتند یکی یکی جوانان 'الله معک' برادر من قربان و تصدقت سر من آن سر که نه در ره حبیب است یک کاسه‌ی پوچ و بی‌نصیب است یاران تو در فغان و زاری محروم ز موسم بهاری تو رفتی به دار جاودانی ما ماندەی در دیار فانی ای خاک سیه! عزیز دل‌هاست آن کس که تو بردی زیب گل‌هاست رونق نبود اگر گلستان زینت بگرفت مقبرستان زین پس من و یاد یار باقی آن یار، محمد بداقی بحر عروضی شعر: هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف: مفعول مفاعلن فعولن ++++++++++++++++++++++ سەرناو: رباعی و دوبیتی سەبارەت: روستای قاقڵاوا، ١٣٥٩ شمسی - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی بخش اشعار فارسی امامی شامل چهار قطعە رباعی و دوبیتی است بە شیوەی زیر: ٢٨٦ رباعی اول برخیز 'امامیا' که وقت سحر است! هنگام گشایش دل و قفل در است فرصت مده از دست اگر هشیاری بیدار شو این دم، دم فتح و ظفر است ٢٨٧ رباعی دوم جناب دوست نگاهی به من نمود و برفت در گشایش و شادی ز من گشود و برفت بگفتمش که دلم مبتلای قامت توست نکرد رحم و تفقّد، دلم ربود و برفت ٢٨٨ رباعی سوم یارب به کرم ذلیل راهم نکنید! نزیک غم و ناله و آهم نکنید مستوجب رحم خلق دنیا نشوم محروم ز لطف صبحگاهم نکنید ٢٨٩ دوبیتی ما و بلبل با گل و سنبل قراری داشتیم با خزان عمر، آخر لالەزاری داشتیم در نهان زندگی خود برگ و باری داشتیم با دلارامان خود بوس و کناری داشتیم ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامە امامی به حقیقی سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی ٢٩٠ دیری است که از دوست پیامی نرسیده گویی که ز حالم خبری را نشنیده در آتش هجر تو همی سوزم و گریم بی تو دل افسردەی من زهر چشیده زان روز میان من و تو فاصله افتاد غم در رگ و پوی من بیچاره خزیده بیرون نرود از دل زارم غم هجرت عمری است دلم بار فراق تو کشیده هر کس که به لطف و کرمت انس گرفته از جملەی ابنای جهان، مهر بریده پیری نبود باعث خم گشتن قدم از بار غم توست چنین زار و خمیده مستوجب لطف است دل زار 'امامی' دیوانه شد از حسرت تو، جامه دریده روستای قاقڵاوا، ١٧/٨/١٣٦٢ شمسی (صفحە ٣٩٠ چاپ جعفر امامی؛ در چاپ انیسی موجود نیست) جواب حقیقی به امامی روشن شد از آن نامەی نامی دل و دیده ای باد فدایش غزل و بیت و قصیده! از سوی 'امامی' به 'حقیقی' است پیامی چون قوت روان، مرهم دل، سرمەی دیده گویی به شب تار عیان شد مه تابان یا در دل شب می‌دمد از صبح سپیده با مهر و مه و مشتری و تودەی پروین یا زهره به سوی کرەی خاک خزیده چون مرغ شباهنگ همی ناله دهد سر چون بلبلی از عشق گلی جامه دریده ای سید والاگهر ای فاضل 'کامل'! ای مرغ هما از زغن و زاغ رمیده! پروانه همی سوزد و شمع است فروزان این شیوه‌ی بیداد ز عشق است پدیده کشکول ارادت بود انباشته از مهر درویش و مرید توام از روی عقیده در رابطه با قلب توام روز و مه و سال در فکر تو هستم همه اوقات عدیده از هجر رخت اشک من زار چو شبنم هر صبح و مسا بر گل و گلزار چکیده باری ز 'حقیقی' دل و جان باد فدایت ای قامت و بالای تو چون سرو کشیده! بوکان، ٢٥/٨/١٣٦٢ شمسی ++++++++++++++++++++++ سەرناو: جواب حقیقی بە نامە دیگر امامی سەبارەت: نامە دومی کە قاعدتا باید امامی بە حقیقی نوشتە باشد تا این جواب را دریافت نماید، در هیچکدام از چاپهای انیسی و جعفر امامی موجود نیست. - نووسین: کەماڵ ڕەحمانی نامەی نامیت ای سیّد فرخنده تبار! آمد و دیدم و بوسیدم و خواندم صد بار سپری شد غم و هم رنج و الم پایان یافت رخت بربست محن زآمدن مژدەی یار همچو روح‌القدس اندر تن من جان بدمید نفس گرم تو ای شاعر شیرین گفتار! من مهجور ز یادآوریت شاد شدم خاصه یادی که دهد وعده ز قرب دیدار بوی پیراهنی از مصر به کنعان آمد گرد ره شد سبب روشنی دیدەی تار رنج می‌برد دل از دوری دیدار عزیز نوشداروی تو شد مرهم این قلب فگار دیدن یار و دیار است مزایای حیات آرزوی دل من دیدن یار است و دیار گرچه دورم ز تو ای دوست! به جان تو قسم نیست در خاطر من جز دل و دلبر، دیّار یاد آن روز و مه و سال که با هم بودیم بی تو آن عمر که بگذشت نیارم بەشمار پایه‌ی مهر تو بر دل نپذیرد خللی چه توان کرد خرابش فلک کج رفتار گویمت حال دل خویش چو پرسیدی حال که نه زیباست ز دلدار نهفتن اسرار فکر می‌کردم از آن روز که حسب قانون شصت یا سی کندم بازنشست و بیکار داخل محفل یاران شوم و خوش باشم چند روزی که بمانیم در این راەگذار سی نیامد که دچار خطر شصت شدم خدمتم ناقص و سن شصت شد و پایه دو چار حال من با رفقا با تو بگویم چون شد همچو از گرگ رمد میش و نهد پا به فرار تا سرکار بدم جمله کنارم بودند چو کنار آمدم از من بگرفتند کنار به سرت خانەنشین تا شدەام من، شدەاند دوستانم همگی دشمن و خویشان بیزار بذر پاشیدم و خشکید و جَوی سبز نشد به زمینی که بود شوره، در او بذر مکار چه بسا ریشه که در باغ امل بنشاندم لیک ناورد بری جز ثمر تلخ به بار نه من و تو، همه دانند که دنیای دنی هست دون‌پرور و غدّار و هنرمندآزار خاطر آزرده شود، درد دلم بسیار است خوردەام کاسەی خون از خم گردون بسیار بیم دارم که مکدّر شوی از من ورنه هست این قافله را قافیه تا مرز هزار دهمت پندی اگر بشنوی از من، کامل! چو 'حقیقی' به کسان خاطر خود را مسپار ++++++++++++++++++++++ سەرناو: نامە هێدی به امامی سەبارەت: نووسین: کەماڵ ڕەحمانی به کویت آیم و گریانم و روی تو می‌جویم تو را گم کردەام، دیوانەام، خاک تو می‌بویم جوانمردا! بیا، قربان بازوی توانایت! در این ماتم مرا دریاب و خود برگیر بازویم بمیرم گر ز هجرانت، ازین شادی به رقص آیم که بعد از مرگ، چون لاله به بالین تو می‌رویم قلم زان رنج بی‌حاصل فغان سر داده، می‌نالد چو من اوراق گویایش به آب دیده می‌شویم ملامت‌گوی پندم می‌دهد، لیکن نمی‌داند که من خود بی‌خبر از خویشم و از آنچه می‌گویم نه چون پروانەام بوسه ز روی شمع بردارم غریقی هستم و بهر نجاتم در تکاپویم بسوزم در تبت، اما جز این جرمی نمی‌دانم چرا پیدا نەای، آخر ترا خواهم، ترا جویم بیا جان 'حسامی' باد قربانت! کجا رفتی؟ که با دست تو خواهم پاک کردن، اشک از رویم مهاباد، ١٣٤٠ شمسی جواب امامی به هێدی رسید آن نامەی پر مهر تو، من نیز می‌گویم: خدایا شاد کن از فیض خود آن یار خوش‌خویم چنان در قلب من هستی که بیرون رفتنت 'خالد'! محال است از دل تنگم، تو می‌خواهم، تو می‌جویم ز بخت بد چه حاصل مردن از غم زانکه می‌دانم چو لاله نیز بر بالین یار خود نمی‌رویم به باغ داغداران محبت بنگری دانی که من یک چوب خشک و کهنه و بی‌برگ و خودرویم چو مجنون در بیابان جنون در جستجوی او چو او بنشسته رنگ مرگ بر جان و سر و رویم ز هجر دلبرم از جان خود چندان هراسانم که مرگم نیز نتواند نشیند یک‌دمی سویم بیا جان 'امامی' باد قربان وفای تو! که از آب شراب مهر تو چرک جفا شویم روستای قاقلاوا، ١٣٤٠ شمسی (صفحە ٢٢٣ چاپ انیسی و ٤٣١ چاپ جعفر امامی) ++++++++++++++++++++++